CATCH UP CLASS BIO BAB 12 F4 & F5-28 DIS

28 DISEMBER 2021 (TUE)
KELAS ULANGKAJI T4 & T5 - CATCH UP & EXCELL BIOLOGI

BAB 12 BAB 14

BAB 12
KOORDINASI & GERAK BALAS DALAM MANUSIA

12.1 KOORDINASI DAN GERAK BALAS

ORGANISMA Mempunyai
keupayaan

Mengesan perubahan Bergerak balas terhadap
dalam persekitarannya perubahan
Keupayaan ini dikenali
Perubahan yang
sebagai kepekaan merangsang gerak balas
disebut rangsangan

12.1 KOORDINASI DAN GERAK BALAS

Rangsangan
dibahagikan

Rangsangan Luar Rangsangan Dalam

Cahaya, bunyi, bau, a) Perubahan tekanan
rasa, suhu osmosis darah
b) Perubahan suhu badan
persekitaran, tekanan c) Perubahan aras gula
& sentuhan dalam darah

12.1 KOORDINASI DAN GERAK BALAS

MAMALIA RESEPTOR OTAK
Mengesan Mengesan Pusat integrasi
rangsangan menterjemah
melalui sel rangsangan seperti
deria khas bunyi impuls saraf
di sebut Mengkoordinasi
reseptor Rangsangan di tukar suatu gerak balas
kepada impuls saraf
Impuls dihantar ke
otak melalui sel saraf

atau neuron

12.1 KOORDINASI DAN GERAK BALAS

GERAK BALAS EFEKTOR

Cara organisma Bahagian badan
bertindak yang melakukan

Selepas rangsangan gerak balas
dikesan

LALUAN MENGESAN DAN BERGERAK BALAS TERHADAP
RANGSANGAN LUAR

RANGSANGAN • Contoh :Telefon NEURON DERIA
LUAR berdering Menghantar impuls dari

• Mengesan rangsangan Reseptor ke Pusat Integrasi

RESEPTOR • Gegendang telinga mengesan bunyi
DERIA
• Impuls saraf dihasilkan

PUSAT • Otak
INTEGRASI • Impuls saraf diinterpretasi

NEURON MOTOR EFEKTOR • Menghasilkan gerak
Menghantar impuls dari Pusat balas

Integrasi ke Efektor • Otot tangan
mengangkat telefon



LALUAN MENGESAN DAN BERGERAK BALAS TERHADAP

RANGSANGAN RANGSANGAN DALAM
DALAM
• Contoh :Tekanan darah meningkat semasa berlari

RESEPTOR • Mengesan rangsangan
• Reseptor (baroreseptor) di arka aorta dan arteri karotid

NEURON DERIA
Menghantar impuls dar Reseptor ke Pusat integrasi

PUSAT •Pusat kawalan kardiovaskular di medula oblongata
INTEGRASI
•Impuls saraf diinterpretasi NEURON MOTOR
EFEKTOR
Menghantar impuls sari Pusat

• Menghasilkan gerak balas integrasi ke Efektor

• Pengecutan otot kardium jantung menjadi perlahan

• Pengembangan diameter salur darah

• Menurunkan tekanan darah ke julat normal



KOORDINASI

KOORDINASI

Proses pengesanan rangsangan oleh Gerak balas yang bersesuaian oleh efektor
reseptor

KEPENTINGAN KOORDINASI

Memastikan keseluruhan aktiviti Berfungsi dan diselaraskan Sebagai satu unit
dan sistem organisma dengan sempurna lengkap

PERANAN KOORDINASI DAN GERAK BALAS DIJALANKAN OLEH 2 SISTEM BERLAINAN

Sistem Saraf Sistem Endokrin Kedua-dua sistem bekerjasama
mengkoordinasi & mengawal gerak balas

RESEPTOR DERIA JENIS-JENIS RESEPTOR

Terdapat di hujung gentian saraf
Mengesan maklumat di persekitaran

luar dan dalam

LOKASI Bergantung Setiap jenis reseptor
kepada jenis peka terhadap jenis
rangsangan rangsangan tertentu

CONTOH Reseptor Mata Reseptor Sel
deria Hidung deria pankreas
Lidah mengesan
mengesan Kulit mengesan aras gula
rangsangan rangsangan
dalam
luar dalam darah

JENIS RESEPTOR DERIA DAN RANGSANGAN YANG TERLIBAT

RESEPTOR RANGSANGAN
DERIA
Cahaya
Fotoreseptor Perubahan suhu
Termoreseptor
Kemoreseptor Bahan kimia
Baroreseptor Perubahan reseptor
Mekanoreseptor Sentuhan dan tekanan

Nosiseptor Kesakitan



KEPERLUAN GERAK BALAS

PENTING UNTUK KEMANDIRIAN ORGANISMA

Sesetengah haiwan jika berlaku perubahan Mendorong haiwan mencari tempat
keadaan iklim mendadak perlindungan baru

MAKLUMAT DAPAT DISAMPAIKAN KE PUSAT INTEGRASI

Seterusnya kepada efektor Gerak balas terhasil

MANUSIA DAN HAIWAN PERLU BERGERAK BALAS

Menyesuaikan diri dengan perubahan persekitaran

12.2 SISTEM SARAF

SISTEM Otak
SARAF Saraf tunjang
PUSAT

2 SUBSISTEM 12 pasang Saraf Menghantar impuls
UTAMA kranium dari dan ke otak

SISTEM 31 pasang Saraf Menghantar impuls
SARAF spina dari dan ke saraf
PERIFERI tunjang

SISTEM SARAF
MANUSIA

SISTEM SISTEM
SARAF SARAF
PUSAT PERIFERI
Otak Saraf
Saraf Kranium
Tunjang Saraf Spina

TERDIRI OTAK BAHAGIAN
DARIPADA UTAMA
FUNGSI
Lebih kurang Serebrum
100 billion Pusat Hipotalamus
koordinasi Serebelum
neuron Medula oblongata
Pusat kawalan Kalenjar pituitari

SEREBRUM

KELENJAR HIPOTALAMUS
PITUITARI SEREBELUM

MEDULA
OBLONGATA



SEREBELUM KALENJAR MEDULA
PITUITARI OBLONGATA
Memelihara
keseimbangan Terletak di dasar Terletak di anterior
hipotalamus serebelum
badan
Mengawal koordinasi Kalenjar utama Mengawal tindakan
dalam sistem luar kawal
pengecutan otot endokrin
untuk pergerakan Denyutan jantung,
Merembes hormon pernafasan, pencernaan
badan yang mengawal
makanan,
rembesan hormon pemvasocerutan,
oleh kalenjar tekanan darah,
endokrin lain peristalsis, muntah,
batuk, bersin & menelan

SEREBRUM

STRUKTUR PALING BESAR DAN KOMPLEKS

Dibahagian hadapan otak

PERMUKAANNYA BERLIPAT-LIPAT

Menambahkan luas permukaan Memuatkan lebih banyak saraf

MERUPAKAN PUSAT MENGAWAL

Emosi, Pendengaran, Penglihatan, Personaliti & Tindakan terkawal

SEREBRUM

MENERIMA MAKLUMAT & RANGSANGAN DARIPADA RESEPTOR

Maklumat dianalisis, diintegrasi & Gerak balas ditentukan & arahan
dihubungkait menghasilkan persepsi deria diberikan kepada efektor

BERTANGGUNGJAWAB TERHADAP KEUPAYAAN MENTAL YANG TINGGI

Pembelajaran Kebolehan Kemahiran Kemahiran
mengingat berbahasa matematik

HIPOTALAMUS

MENGKOORDINASI HOMEOSTASIS

PUSAT KAWALAN

Mengawal atur suhu badan Keseimbangan air

Tekanan darah PUSAT KAWALAN
Mengesan kelaparan, dahaga & keletihan

MENGHUBUNGKAN SISTEM SARAF KEPADA SISTEM ENDOKRIN
Melalui kalenjar pituitari

MENGAWAL REMBESAN BEBERAPA JENIS HORMON KALENJAR PITUITARI



SARAF TUNJANG

SARAF TUNJANG TERKANDUNG DALAM TURUS VERTEBRA
Dikelilingi oleh bendalir serebrospina

FUNGSI BENDALIR SEREBROSPINA

Melindungi saraf tunjang Membekalkan saraf tunjang dengan nutrien

SARAF TUNJANG TERDIRI DARIPADA

Jirim putih Jirim kelabu

OTAK OTAK
VENTRIKEL
BENDALIR
BENDALIR SEREBROSPINA
SEREBROSPINA
DURA
SARAF
TUNJANG

SARAF TUNJANG

Kelihatan seperti rama-rama atau JIRIM KELABU Dikelilingi jirim putih
huruf ‘H’ dalam keratan rentas
Terdiri daripada badan sel

JIRIM PUTIH

Terdiri daripada akson yang di salut dengan Memanjang ke atas dan ke bawah saraf
Salut Meilin tunjang

SARAF SPINA MUNCUL DARI SARAF TUNJANG MELALUI

2 cabang pendek atau Akar iaitu akar dorsal dan akar ventral



JIRIM PUTIH AKAR DORSAL GANGLION AKAR
JIRIM KELABU DORSAL

BADAN SEL
NEURON

DERIA

BADAN SEL AKAR VENTRAL SARAF
NEURON MOTOR SPINA

SARAF
TUNJANG



RRAANNGGSSAANNGGAANN(T(TEERRCCUUCCUUKKPPININ)) AKAR DORSAL AKSON YANG DISALUT
DENGAN SALUT MEILIN
RREESSEEPPTTOORR SSAAKKIITT GANGLION
DDAALLAAMM KKUULLIITT AKAR DORSAL JIRIM
PUTIH
NNEUERUORONNDDEREIRAIA

SARAF NNEEUURROONN BADAN
SPINA GGEEGGAANNTTII SEL

NNEEUURROONN MMOOTTOORR JIRIM
KELABU

AKAR VENTRAL AKSON YANG DISALUT
DENGAN SALUT MEILIN
EFEKTOR(OTOT)



3 FUNGSI UTAMA FUNGSI SARAF TUNJANG

Memproses beberapa jenis maklumat deria
Menghantar gerak balas melalui neuron motor

Mengawal tindakan refleks
Menghubungkan otak dengan sistem saraf periferi

STRUKTUR SARAF TUNJANG

GANGLION • Badan sel neuron deria terkumpul di sini
AKAR DORSAL

AKAR • Mengandungi akson neuron deria
DORSAL • Menghantar impuls saraf dari reseptor deria ke saraf tunjang

AKAR • Mengandungi neuron motor
VENTRAL • Menghantar impuls saraf dari saraf tunjang ke efektor

SARAF SPINA • Mengandungi neuron deria dan neuron motor

AKAR DORSAL
• Neuron Deria
• Dari reseptor(deria) ke

saraf tunjang

GANGLION AKAR DORSAL
Mengandungi badan sel Neuron Deria

AKAR VENTRAL
• Neuron Motor
• Dari saraf tunjang ke

efektor

SARAF SPINA
• Akar Dorsal
• Akar Ventral

SISTEM SARAF PERIFERI

SISTEM SARAF PERIFERI TERDIRI DARIPADA

Sistem saraf soma Sistem saraf autonomi

SISTEM SARAF AUTONOMI

Mengawal tindakan luar kawal Denyutan jantung & pengecutan salur darah

SISTEM SARAF SOMA

Mengawal semua tindakan terkawal

FUNGSI SISTEM SARAF PERIFERI : Menghubungkan reseptor deria dan efektor kepada sistem saraf pusat



12.3 NEURON DAN SINAPS

SISTEM SARAF TERDIRI DARIPADA BERJUTA SEL SARAF

Dikenali sebagai neuron

STRUKTUR ASAS NEURON

Badan sel Akson Dendrit Salut mielin Nodus Bonggol
Ranvier sinaps

Neuron deria 3 JENIS NEURON Neuron motor

Neuron geganti

STRUKTUR ASAS NEURON BONGGOL
SINAPS
DENDRIT

BADAN SEL NODUS
RANVIER

SEL SCHWANN

AKSON SALUT
MEILIN
NUKLEUS



STRUKTUR ASAS DAN FUNGSI BAHAGIAN NEURON

Cabang pendek daripada DENDRIT Menghantarkannya ke
badan sel arah badan sel
Menerima impuls saraf dari neuron lain
atau persekitaran luar

Mempunyai nukleus BADAN SEL Mengintegrasikan isyarat &
mengkoordinasi aktiviti metabolisme
Banyak unjuran sitoplasma disebut
dendrit

Cabang panjang daripada badan sel AKSON

Membawa impuls keluar dari badan sel ke
neuron lain atau efektor

DENDRIT BONGGOL SINAPS

BADAN SEL
NUKLEUS

NODUS
RANVIER

AKSON
SALUT MEILIN

STRUKTUR ASAS DAN FUNGSI BAHAGIAN NEURON

NODUS RANVIER

Bahagian celahan yang tidak disalut mielin Membantu mempercepatkan Membolehkan impuls saraf
pada sela tetap sepanjang akson pengaliran impuls saraf melompat dari satu nodus ke

nodus berikutnya

SALUT MIELIN IALAH MEMBRAN PENEBAT MENYALUTI AKSON

Melindungi neuron daripada Penebat impuls elektrik Membekalkan nutrien
kecederaan kepada akson

BONGGOL SINAPS

Pembengkakan pada hujung cabang akson Menghantar isyarat ke sel otot, sel kalenjar
atau dendrit neuron lain

3 JENIS NEURON DENDRIT
BBAADDAANNSSEELL
NEURON DERIA BADAN SEL

ARAH AKSON NNEEUURROONN
PERGERAKAN GGEEGGAANNTTII
BONGGOL
DDEENNDDRRIITT IMPULS SINAPS AKSON BBAASSDDEEALAL NN

BONGGOL SALUT NODUS
SINAPS MEILIN RANVIER

AAKKSSOONN

NNEEUURROONNMMOOTTOORR DEDNEDNRDIRTIT

JENIS NEURON

NEURON DERIA

Terdapat dalam akar dorsal saraf spina Badan sel neuron deria terdapat dalam ganglion
akar dorsal

FUNGSI NEURON DERIA
Membawa impuls saraf dari reseptor organ deria ke sistem saraf pusat

PENGALIRAN IMPULS

Dendrit menerima impuls saraf dari Impuls saraf dialir dari badan sel melalui
reseptor & mengantar ke arah badan sel akson ke neuron berikutnya



JENIS NEURON

NEURON MOTOR

Terdapat dalam akar ventral saraf spina

FUNGSI NEURON MOTOR

Menerima impuls saraf dari neuron Menghantar impuls saraf ke efektor untuk
geganti sistem saraf pusat gerak balas

KEDUDUKAN NEURON MOTOR
Badan sel terdapat dalam jirim kelabu saraf tunjang



JENIS NEURON

NEURON GEGANTI

Terdapat dalam sistem saraf pusat Badan sel secara berkelompok dalam jirim
kelabu sistem saraf pusat

FUNGSI NEURON GEGANTI
Menghubungkan neuron deria kepada neuron motor

PENGALIRAN IMPULS
Dari neuron deria ke sistem saraf pusat Dari sistem saraf pusat ke neuron motor