คู่มือการจัดการน้ำเสียจากสถานประกอบการขนาดเล็กที่ผลิตสินค้าหรือให้บริการบางประเภท สำหรับเจ้าหน้าที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

คมู ือการจดั การนำ้ เสีย

จากสถานประกอบการขนาดเลก็ ทผ่ี ลติ สินคา หรอื ใหบ ริการบางประเภท

สำหรบั เจาหนา ท่ปี กครองสว นทอ งถิ่น

กรมควบคมุ มลพษิ
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอม

คูม่ ือการจดั การนำ้� เสียจากสถานประกอบการขนาดเลก็ ที่ผลติ สนิ คา้ หรอื ให้บรกิ ารบางประเภท 67
สำ� หรบั เจา้ หนา้ ที่องคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถ่ิน













































ประเภท การใช้ทรัพยากร กระบวนการ มลพษิ ทีเ่ กดิ ขึ้น

หรอื วัตถุดบิ - นำ้�เสยี
- ฝุ่นละอองสี
- การพน่ สฝี ุ่น/ - ชนิ้ งาน - ช้ินงาน
- ลา้ งไขมนั /ล้างนำ้� - กระดาษทรายใชแ้ ลว้
สนี �ำ้ มันลงบน - ดา่ ง - เคลอื บผวิ /ลา้ งน้ำ� - ฝุ่นไม้
- การพ่นสีฝนุ่
ชน้ิ งาน - สฝี ่นุ - อบช้ินงานใหแ้ ห้ง
- การพน่ สนี ้�ำ มนั
- สนี ำ้�มัน - ชบุ สีพนื้ /อบสีพื้น
- พน่ สี
- อบสี
- ชิ้นงานที่ผา่ นการพน่ สี
- เตรยี มแล็กเกอร ์
- พ่นแล็กเกอร์บนช้ินงาน
- ทิ้งไว้ใหแ้ หง้
- ปดิ ด้วยกระดาษทราย
- ก�ำ จัดฝุ่นออกจากชนิ้ งาน
(ดูดฝนุ่ ออก)
- พน่ แล็กเกอร์ชนิ้ บนสุด
- ช้ินงานส�ำ เรจ็
- ทาเชลแล็กบนชิน้ งาน
- ปิดดว้ ยกระดาษทราย
- การทา พน่ หรอื - ช้นิ งาน - กำ�จดั ฝุ่นออกจากช้นิ งาน
- ขัดดว้ ยนำ้�
เคลือบเชลแล็ก - ทนิ เนอร ์ - ชิ้นงานสำ�เร็จ

แลก็ เกอร์ หรอื - แลก็ เกอร ์

นำ�้ มนั เคลือบเงาอ่ืน - เชลแล็ก

- กระดาษทราย

- แปรง

- ผ้า













22 คู่มอื การจัดการนำ้� เสียจากสถานประกอบการขนาดเล็กท่ผี ลติ สินคา้ หรอื ให้บริการบางประเภท
ส�ำหรับเจ้าหนา้ ทีอ่ งคก์ รปกครองสว่ นท้องถิน่

ประเภท การใชท้ รพั ยากร กระบวนการ มลพิษที่เกดิ ข้ึน

หรือวัตถุดบิ - น้ำ�เสีย
- เศษเยอ่ื
4) การผลิตกระดาษชนดิ ตา่ ง ๆ - เศษผงกระดาษ
- เศษกระดาษ
- การท�ำ - กระดาษเกา่ - กระดาษเก่า
- ตเี ยอื่
กระดาษแข็ง - น้�ำ - ทำ�ความสะอาดเยื่อ
- ทำ�ใหข้ น้
- เย่ือใยยาว/เยือ่ ใยสั้น
- ตเี ย่อื
- บดเยื่อ
- ผสมเย่อื /ท�ำ ความสะอาด
- อบแห้ง
- เคลอื บผวิ
- ขดั ผิวกระดาษ
- ม้วนกระดาษ
- กรอแบ่งเป็นม้วนเล็กๆ
- กระดาษแขง็ พรอ้ มบรรจุ/
จ�ำ หนา่ ย















คมู่ อื การจดั การน้ำ� เสยี จากสถานประกอบการขนาดเลก็ ที่ผลิตสนิ ค้าหรอื ใหบ้ รกิ ารบางประเภท 23
ส�ำหรับเจ้าหน้าที่องคก์ รปกครองส่วนท้องถ่นิ

ประเภท การใชท้ รพั ยากร กระบวนการ มลพิษทเี่ กิดขนึ้

หรือวัตถุดิบ

- การผลติ - กระดาษ - เลอื กซือ้ วตั ถดุ ิบ - ของเสีย: วตั ถุดบิ ที่ไมไ่ ด้

กล่องกระดาษ - ลวดไฟฟ้า - การขนส่งวัตถุดิบ คณุ ภาพ/เสื่อมสภาพ

- การเกบ็ รกั ษาวตั ถดุ บิ เศษกระดาษ เศษลวด/

- ตัดกระดาษตามแบบ เศษบรรจุภัณฑ์ทท่ี ำ�การ

- พบั ขน้ึ รปู แบบกล่อง จัดสง่ วตั ถดุ บิ เช่น

- เย็บตดิ กนั ดว้ ยเครอื่ งจักร พลาสตกิ กล่อง ถงุ

- กล่องกระดาษ รวมท้งั เศษวตั ถุดบิ

- จดั เก็บ

- ผลติ ภัณฑ์กล่อง - กระดาษลกู ฟกู - ตัดกระดาษตามแบบ - เศษกระดาษ

กระดาษลูกฟกู - สี ที่กำ�หนด

- กาว - น�ำ กระดาษลกู ฟูกมาพบั ยำ้�

ตามรอย

- พิมพ์ตัวอักษรหรือ

เครอ่ื งหมายการค้า

ตามแบบที่กำ�หนด

- พบั และเย็บกระดาษ

ดว้ ยลวดหรือปิดกาว

- ผลิตภณั ฑ์กล่องกระดาษ

ลกู ฟกู พรอ้ มบรรจ/ุ จ�ำ หนา่ ย

24 คมู่ ือการจดั การน�ำ้ เสยี จากสถานประกอบการขนาดเล็กทผี่ ลิตสนิ ค้าหรือให้บริการบางประเภท
ส�ำหรบั เจา้ หนา้ ทอี่ งค์กรปกครองสว่ นทอ้ งถิน่

ประเภท การใชท้ รพั ยากร กระบวนการ มลพษิ ท่เี กดิ ขนึ้

หรอื วตั ถดุ ิบ - นำ้�เสยี
- เศษกระดาษ
- กระดาษพมิ พ์/ - เยอื่ กระดาษ - เยื่อกระดาษ

เขยี น - ตัวเติม - ตีเยือ่

- สารสม้ - บดเยื่อ

- สารตา้ นการซมึ น�ำ้ - ผสมเยื่อ

- สยี อ้ ม - ท�ำ ความสะอาดเยือ่

- ท�ำ แผ่นกระดาษ

- รดี น้ำ�ออก

- อบแหง้ ครัง้ ที่ 1

- ฉาบผวิ กระดาษ

- อบแหง้ ครงั้ ท่ี 2

- ขดั ผิวกระดาษ

- ม้วนกระดาษ

- ตัดกระดาษ

- กระดาษพมิ พ์/เขยี น

พร้อมบรรจ/ุ จ�ำ หน่าย



คมู่ อื การจดั การนำ้� เสยี จากสถานประกอบการขนาดเล็กทผี่ ลิตสนิ คา้ หรอื ใหบ้ ริการบางประเภท 25
ส�ำหรบั เจา้ หน้าทอี่ งคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ

ประเภท การใช้ทรัพยากร กระบวนการ มลพษิ ท่ีเกดิ ข้นึ

หรอื วัตถุดิบ

5) การพมิ พผ์ า้ และสง่ิ ทออน่ื ๆ

- การพมิ พ์สิ่งทอ - วตั ถดุ ิบ เช่น - เก็บรกั ษาวตั ถดุ บิ - น�ำ้ เสยี : การล้างพู่กัน/

ผ้า สีย้อม - ตดั ผ้าตามขนาดที่ตอ้ งการ แปรงลงส/ี การลา้ ง

- บลอ็ กไม/้ - ขึงผ้าบนบลอ็ กไม้ ทำ�ความสะอาดภาชนะ

ลวดเย็บ/เทยี นไข - ลอกลายรูปหรอื วาดรปู ลง และเครื่องมือ/การตม้ /

- ดนิ สอ บนผา้ การล้างทำ�ความสะอาด

- เทยี นกอ้ น/ไฟฟ้า/ - ต้มเทียนใหล้ ะลาย ผลิตภัณฑ์

แกส๊ หุงต้ม - เขียนเทยี นตามรอยดินสอ - ของเสยี : วตั ถุดิบ

- อปุ กรณ์เขยี นลาย ท่ีวาดไว้ เส่อื มสภาพ เชน่ สีแหง้ /

เศษผา้ - ลงสีบนผนื ผ้าตามลวดลาย เศษผ้าทเ่ี หลอื เศษเทยี น

- น�ำ้ สียอ้ ม พกู่ ัน ท่วี าดไว้ หรอื เศษลวดทีใ่ ชใ้ น

แปรง - ลงสารกนั สีตกบนผา้ การขึงผา้ /กระดาษแบบ

- สารกนั สีตก - ตากแดดให้แห้ง ที่ใช้ลอกลายรูป/เศษเทียน

(โซเดียมซลิ เิ กต) - ต้มผา้ เพอ่ื เอาเทียนออก ทีต่ ิดกับภาชนะทใี่ ชต้ ้ม/

- แสงอาทิตย ์ - ซกั และลา้ งท�ำ ความสะอาด เศษเทียนและเศษผ้า

- ผงซักฟอก - ตากแดดใหแ้ หง้ และรีด เปอ้ื นเทยี น/เศษบรรจภุ ณั ฑ ์

- ถงุ บรรจุภัณฑ์ - ผลติ ภัณฑ์ วตั ถุดบิ /บรรจุภณั ฑ์

- เกบ็ รกั ษาผลติ ภัณฑ์ ผลติ ภัณฑ์เสยี หาย/

เสือ่ มคุณภาพ

- กลน่ิ เหมน็ : สารเคมโี ซเดยี ม

ซิลเิ กต

26 คมู่ อื การจัดการน�ำ้ เสียจากสถานประกอบการขนาดเล็กที่ผลติ สินค้าหรือใหบ้ รกิ ารบางประเภท
สำ� หรบั เจา้ หน้าท่ีองคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถิน่

ประเภท การใช้ทรัพยากร กระบวนการ มลพิษท่เี กิดขน้ึ

หรือวัตถดุ บิ

6) การย้อม ฟอก กัดสีผ้า หรือสง่ิ ทออ่ืน ๆ

- การฟอกย้อมสี - วัตถุดบิ เช่น - เก็บรกั ษาวัตถุดบิ - น้�ำ เสยี : การต้ม/ฟอกด่าง

หรือแตง่ สำ�เร็จ เส้นดา้ ย สง่ิ ทอ - การฟอกดา่ ง เสน้ ใย การลา้ งทำ�ความ

ดา้ ยหรอื สิง่ ทอ - เสน้ ไหม เสน้ ฝ้าย - ลา้ งน�ำ้ สะอาดเส้นใย/สยี ้อมเส้นใย

- ดา่ งเคมี/ดา่ งขี้เถ้า ทำ�ความสะอาด - ของเสยี : การเตรยี มเส้นใย

- ฟนื - ตากแดดใหแ้ หง้ เชน่ รังไหม เมลด็ ฝา้ ย/

- น�ำ้ - ยอ้ มสเี สน้ ไหม เสน้ ฝา้ ย เศษเชอื กหรือเศษเส้นใย

- สารซกั ฟอก - ลา้ งท�ำ ความสะอาด ผลิตภัณฑ์เสยี หาย/

- สยี ้อม - ตากใหแ้ หง้ เสือ่ มคุณภาพ

- แก๊สหุงต้ม - เก็บรักษาผลติ ภณั ฑ์ - กลนิ่ เหมน็ : การเผาไหม้

- แสงอาทิตย์ ของฟนื ในการต้มน�ำ้

- การท�ำ ผลิตภณั ฑ์ - วตั ถดุ ิบ เชน่ - เกบ็ รักษาวัตถดุ บิ - นำ้�เสยี จากการล้าง

จากสงิ่ ทอเป็น ผ้าฝ้าย ไหมพรม - ตดั ผา้ ตามขนาดทตี่ ้องการ ท�ำ ความสะอาดผลติ ภณั ฑ์

เครือ่ งใช้ในบา้ น - เขม็ ถักโครเชต์ - เย็บตามรปู แบบ - ของเสยี : เศษผา้ เศษไหม

- น�ำ้ - ปกั เยบ็ ลวดลายด้วย เศษด้าย/บรรจภุ ณั ฑ/์

- ผงซักฟอก ไหมพรม ผลิตภณั ฑเ์ สยี หาย/

- แสงอาทติ ย์ - ซักและล้างทำ�ความสะอาด เสื่อมคุณภาพ

- ถงุ บรรจุภณั ฑ์ - ตากแดดใหแ้ ห้งและรดี

- ผลติ ภัณฑ์

- เก็บรักษาผลติ ภณั ฑ์

คู่มอื การจดั การน�้ำเสียจากสถานประกอบการขนาดเลก็ ท่ผี ลติ สนิ คา้ หรอื ใหบ้ ริการบางประเภท 27
ส�ำหรบั เจ้าหนา้ ที่องค์กรปกครองส่วนทอ้ งถิน่

ตารางที่ 2 กลุ่มที่น้ำ�เสยี มีสารอนิ ทรียเ์ ปน็ องค์ประกอบหลกั

ประเภท การใช้ทรัพยากร กระบวนการ มลพษิ ทเ่ี กิดข้นึ

หรอื วัตถุดบิ

1) การเคีย่ วหนัง เอน็ หรอื ไขสตั ว์

- การท�ำ ผลติ ภณั ฑ ์ - วตั ถดุ บิ เช่น เนือ้ - การเลือกซ้ือวตั ถุดิบ - น�้ำ เสยี : น�้ำ แขง็ ละลายท่ีใช้

อาหารสำ�เร็จรูป มนั หนงั สตั ว์ - เก็บรกั ษาวตั ถดุ ิบ เช่น ในการแช่วัตถดุ ิบ/การล้าง

จากเน้ือสัตว์ - นำ้�แขง็ แช่เย็น ทำ�ความสะอาดเบอ้ื งต้น/

หนังสัตว์ หรือ - ไฟฟ้า - ลา้ งเนื้อ มัน หนังสัตว์ การต้มเนอื้ มัน หนงั สตั ว์/

ส ารท่ีสกดั จาก - น�ำ้ - ตม้ รวนให้สกุ การล้างเนอ้ื มัน หนงั สตั ว์

ไขสตั ว์หรอื - น�้ำ มนั - ลา้ งท�ำ ความสะอาด ท่ีตม้ แลว้ /การลา้ ง

กระดูกสตั ว์ - เครอ่ื งปรงุ - ตดั ห่นั เป็นชน้ิ เล็กๆ ท�ำ ความสะอาดอปุ กรณ์

- แก๊ส ฟนื - ตากแดดหรอื ผ่งึ ลม - น�้ำ มนั จากการรวนเนอ้ื มนั

- แสงอาทิตย์ - ทอด ตม้ คว่ั ยา่ ง ปง้ิ ใหส้ กุ หนังสัตว์/น้�ำ มันใชแ้ ล้ว

- กระดาษซับน้ำ�มนั - สะเดด็ นำ�้ มัน ทเ่ี หลือจากการทอดเน้อื

- ถงุ - ผลติ ภัณฑ์ มนั หนังสตั ว์

- กล่องบรรจภุ ณั ฑ์ - เก็บรกั ษาผลิตภัณฑ์ - ของเสยี : วตั ถดุ บิ เนา่ เสยี /

เส่อื มคณุ ภาพ/ขนสัตว์หรอื

ไขมันจากการทำ�ความ

สะอาด/กระดาษเปอื้ น

น�้ำ มนั /บรรจุภัณฑ์/

ผลติ ภณั ฑ์เสียหาย/เสอื่ ม

คุณภาพ

- กล่นิ : การเน่าเสยี ของ

วตั ถุดบิ

28 คูม่ ือการจัดการน้ำ� เสียจากสถานประกอบการขนาดเลก็ ที่ผลิตสินค้าหรอื ใหบ้ รกิ ารบางประเภท
สำ� หรบั เจา้ หน้าท่ีองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ

ประเภท การใชท้ รัพยากร กระบวนการ มลพิษที่เกดิ ข้ึน

หรือวตั ถุดบิ

2) การผลติ สงิ่ ของเครอื่ งใชห้ รอื ผลติ ภัณฑ์อื่นๆ จากเปลอื ก กระดอง กระดกู เขา หนัง ขนสตั ว์

หรือสว่ นอนื่ ๆ ของสัตวด์ ้วยการต้ม นึ่ง ตาก เผาหรอื กรรมวิธใี ดๆ ซึง่ มใิ ช่เพอื่ เปน็ อาหาร

- การผลติ - วตั ถดุ บิ เช่น - ลา้ งทำ�ความสะอาด - น�ำ้ เสีย: การลา้ งท�ำ ความ

ผลิตภัณฑ์หรือ เขาสัตว์ หนงั สตั ว์ และแชว่ ัตถุดบิ สะอาด การแชว่ ตั ถุดิบและ

ชน้ิ ส่วนของ - นำ�้ - ฟอกทำ�ความสะอาด ลา้ งพ้ืน การฟอก

ผลิตภณั ฑ์ - สารเคมสี �ำ หรบั - ล้างท�ำ ความสะอาด วตั ถดุ ิบ

ซึง่ มใิ ช่เคร่ือง ฟอก - ตากใหแ้ หง้ - ของเสีย: เศษผลิตภณั ฑ์

แต่งกาย หรอื - แสงอาทติ ย์ - ตัดแต่ง/แกะสลกั ลวดลาย ผลติ ภัณฑเ์ สียหาย/

รองเทา้ จาก - ไฟฟ้า - ผลิตภัณฑ์ เกบ็ รกั ษา เส่ือมคณุ ภาพ

หนงั สตั ว์ ขนสตั ว์ - ถุงบรรจภุ ัณฑ์ ผลติ ภัณฑ์ - กล่ินเหมน็ จากการแช่

เขาสตั ว์ กระดกู วัตถดุ ิบ

สตั ว์ หนังเทียม

3) การผลิตน�้ำ พริกแกง น้�ำ พริกปรงุ ส�ำ เรจ็ เตา้ เจยี้ ว ซีอิว๊ น้�ำ จ้มิ หรือซอสปรุงรสชนิดต่างๆ

- การทำ�เต้าเจี้ยว - วัตถดุ บิ เชน่ - เลอื กซ้ือวัตถดุ ิบ - นำ้�เสีย: การลา้ งและแช่

ถวั่ เหลือง เกลอื - เกบ็ รกั ษาวตั ถดุ บิ เมล็ดถ่ัว/การต้มและลา้ ง

นำ�้ ตาลทราย - คัดแยกถัว่ หรอื ร่อน ท�ำ ความสะอาดภาชนะ/

แปง้ สาลี สง่ิ ปนเปอื้ นออก การลา้ งพื้นบริเวณ

- น�ำ้ - ล้างถว่ั และแช่น้ำ� การผลิต/การหมกั ถัว่

- แก๊สหุงต้ม ฟืน - ตม้ ถั่วเหลอื งให้สุก - ของเสีย: วัตถดุ ิบเสอ่ื ม

- เช้ือเตา้ เจ้ียว - คลกุ ผสมสว่ นผสมใหเ้ ขา้ กนั คุณภาพเน่าเสยี /วตั ถดุ ิบ

- กระดง้ ผา้ ขาวบาง - เกลี่ยถว่ั ใส่กระด้งและ เสียหายจากสัตว์ เชน่

- ภาชนะหมกั คลุมผา้ ขาวบางทงิ้ ไว้ แมลง หนู/เศษสิง่ ปนเป้อื น

(โอ่งดิน) - ขยีเ้ มลด็ ถ่วั และหมักใส่โอ่ง หรอื วัตถดุ ิบ เชน่

คูม่ ือการจัดการน�ำ้ เสียจากสถานประกอบการขนาดเลก็ ที่ผลิตสินคา้ หรือใหบ้ ริการบางประเภท 29
ส�ำหรบั เจ้าหนา้ ที่องคก์ รปกครองสว่ นท้องถิน่

ประเภท การใชท้ รัพยากร กระบวนการ มลพิษทเี่ กดิ ข้ึน

หรอื วตั ถดุ ิบ - กรองเอาเฉพาะเมล็ดถ่ัว เมลด็ ถั่วแห้ง/เศษ
- การทำ�พรกิ ปน่ - ตม้ เมล็ดถ่ัว บรรจภุ ัณฑ์วตั ถุดบิ /
หรือเคร่ืองแกง - ตะแกรง - ผลิตภณั ฑ์ เศษวตั ถดุ ิบหกหล่น/
- ขวดบรรจุภัณฑ์ - เกบ็ รักษาผลติ ภณั ฑ์ ผลติ ภณั ฑ์เส่ือมคณุ ภาพ
- การท�ำ นำ้�พรกิ - กลนิ่ จากการเผาไหม้
- วัตถดุ ิบ เช่น - เลอื กซอ้ื วตั ถุดบิ - น้ำ�เสยี : การลา้ งท�ำ ความ
พริกไทย พริก - เก็บรักษาวัตถดุ บิ สะอาดวัตถุดบิ /ภาชนะ
- นำ�้ - ลา้ งทำ�ความสะอาด และเครื่องมอื
- ไฟฟา้ /ฟืน/ - ปอกเปลอื กวตั ถดุ บิ - ของเสีย: วตั ถุดบิ เสื่อม
แสงอาทติ ย์ หน่ั เป็นช้ินบางๆ คุณภาพ/เนา่ เสีย วตั ถดุ บิ
- ขวด/ถุงบรรจภุ ณั ฑ์ - ตากแดด/อบ/คั่วจนแห้ง เสยี หาย (แห้งเสีย
เกิดเช้อื รา) เศษวัตถุดิบ
- บดวัตถดุ บิ ให้ละเอยี ด บรรจุภณั ฑ์ ผลิตภัณฑ ์
- อบใหแ้ ห้ง เส่ือมคณุ ภาพ
- ผลติ ภัณฑ์ - กล่นิ เหม็น: การเผาไหม ้
- เกบ็ รักษาผลิตภัณฑ์ และการค่ัววัตถุดบิ
(กล่ินพริก)
- วัตถดุ ิบ เช่น - เลอื กซ้ือวัตถุดบิ - ของเสีย: วัตถดุ บิ เส่ือม
พริกไทย พริก - เก็บรกั ษาวัตถุดิบ คุณภาพ/เน่าเสีย วัตถุดิบ
- น้�ำ - ล้างทำ�ความสะอาด เสียหาย เช่น แห้งเสยี
- ไฟฟา้ /ฟนื / - ปอกเปลอื กวตั ถดุ บิ เกดิ เชอ้ื รา/เศษวัตถุดบิ
แสงอาทิตย์ หน่ั เป็นชิน้ บางๆ เชน่ ก้านพริกไทย/

30 คมู่ อื การจัดการนำ้� เสียจากสถานประกอบการขนาดเล็กที่ผลติ สนิ คา้ หรอื ให้บริการบางประเภท
ส�ำหรบั เจ้าหนา้ ทีอ่ งคก์ รปกครองสว่ นท้องถน่ิ

ประเภท การใชท้ รัพยากร กระบวนการ มลพิษทเ่ี กดิ ขน้ึ

หรือวตั ถุดบิ - ตากแดด/อบ/คว่ั จนแหง้ เศษวตั ถุดบิ หก หลน่ หรอื
- ซอี ๊วิ - บดวตั ถดุ บิ ใหล้ ะเอียด ไหมเ้ สียหาย/บรรจุภัณฑ์
- แกส๊ หุงต้ม - คลุกสว่ นผสมและผัด ผลิตภณั ฑเ์ สอ่ื มคุณภาพ
- นำ�้ มัน หรือควั่ ใหเ้ ข้ากัน - น้�ำ เสีย: การล้างทำ�ความ
- นำ้�ตาล - ปรุงรส สะอาดวตั ถดุ บิ ภาชนะและ
- เกลือ - ผลิตภณั ฑ์ เคร่อื งมือ
- ขวด/ถงุ - เกบ็ รักษาผลิตภัณฑ์ - กลิ่น: การเผาไหม้และจาก
บรรจุภณั ฑ์ การคว่ั วตั ถดุ บิ เชน่
กลน่ิ พรกิ
- ถวั่ เหลือง - ล้างถั่วเหลือง - กากตะกอน
- นำ้� - แชน่ ำ�้ เยน็ หรอื น้�ำ อนุ่ - น�้ำ เสยี
- น�้ำ เกลือ - นง่ึ - กากถัว่ เหลือง
- ความรอ้ น - ทิง้ เยน็
- เช้ือรา - เพาะเชื้อรา
- โอง่ /บ่อหมัก - หมักในโอ่งหรือบ่อหมกั
- แสงแดด - บม่
- กรอง

คมู่ อื การจัดการนำ้� เสียจากสถานประกอบการขนาดเล็กทีผ่ ลติ สินคา้ หรือให้บรกิ ารบางประเภท 31
สำ� หรบั เจ้าหนา้ ที่องคก์ รปกครองส่วนท้องถิน่

ประเภท การใชท้ รัพยากร กระบวนการ มลพษิ ท่เี กดิ ขนึ้

หรือวัตถุดิบ - ล้างและผ่ึงให้แหง้ - นำ้�เสยี
- บดหยาบ - ตะกอนจากการล้าง
- ซอสพรกิ - พรกิ สด - ดองในนำ้�ส้มสายชู - กากพริก
- น�้ำ ผสมเกลอื
- นำ�้ ส้มสายชู - ปรุงรสเพมิ่ เติม - ความร้อน
- เกลือ - ต้ม - น้�ำ เสยี
- นำ้�ตาล - บดละเอยี ดแล้วกรอง - เศษมะเขอื เทศ
- กระเทยี ม - ฆา่ เชื้อ - เปลือก
- ลา้ งนำ้� - เมล็ดมะเขือเทศ
- ซอสมะเขือเทศ - มะเขือเทศ - ตดั แตง่ และผ่าครึง่
- นำ�้ - ให้ความรอ้ น
- สารปรงุ แต่ง - เคร่อื งบดหรอื ปนั่
- ความรอ้ น - เติมสว่ นผสมเครื่องปรุง
ต่างๆ
- กรองแยกสว่ นของเปลอื ก
และเมล็ดออก
- ระเหยนำ้�
- ฆ่าเชอ้ื

32 คมู่ อื การจดั การน�้ำเสยี จากสถานประกอบการขนาดเลก็ ที่ผลติ สนิ คา้ หรอื ใหบ้ รกิ ารบางประเภท
สำ� หรับเจ้าหนา้ ที่องค์กรปกครองส่วนท้องถนิ่

ประเภท การใช้ทรัพยากร กระบวนการ มลพษิ ทีเ่ กดิ ขึ้น

หรือวตั ถดุ ิบ

- ซอสหอยนางรม - หอยนางรม - หอยนางรมแกะเปลอื ก - นำ้�เสีย
- ผสมนำ้�และย่อยโปรตนี - เปลอื ก/เศษหอยนางรม
- เอนไซมป์ าเปน ดว้ ยเอนไซมป์ าเปน - กากตะกอน
- หยดุ ปฏกิ ิรยิ าของเอนไซม์
- น้�ำ ตาลทราย ด้วยความรอ้ น
- กรองเพ่ือไดน้ ้ำ�สกัด
- แป้ง น้ำ�มันหอย
- ใหค้ วามร้อนและท�ำ ให้
- ส่วนผสม แป้งสุก
- เค่ยี วจนเดือด
- สารกันบูด - ท้ิงใหเ้ ยน็
- บรรจ/ุ จ�ำ หน่าย
- ความร้อน

คู่มอื การจัดการน้ำ� เสียจากสถานประกอบการขนาดเลก็ ที่ผลิตสินค้าหรอื ใหบ้ รกิ ารบางประเภท 33
ส�ำหรบั เจา้ หน้าทอ่ี งคก์ รปกครองสว่ นท้องถน่ิ

ประเภท การใช้ทรัพยากร กระบวนการ มลพษิ ทีเ่ กดิ ข้ึน

หรือวัตถดุ ิบ

4) การผลติ อาหารหมกั ดองจากสัตว์ อาหารหมกั ดอง แช่อิ่ม จากผกั ผลไมห้ รอื พชื อยา่ งอ่นื

- การถนอม - วตั ถุดิบ เช่น - การเลอื กซอ้ื วัตถุดบิ - น�้ำ เสีย: นำ�้ แขง็ ละลาย

เน้ือสัตว์ เนอ้ื หมู เนือ้ ววั - เกบ็ รักษาวตั ถดุ บิ เชน่ ที่ใช้ในการแช่วัตถดุ บิ /

โดยวิธีหมกั - น�ำ้ แขง็ ไฟฟ้า แช่เย็น การลา้ งท�ำ ความสะอาด

หรือดอง - น�ำ้ - ล้างเน้อื สัตว์ วัตถดุ บิ เบ้ืองต้น/การลา้ ง

- เคร่ืองปรุง - บดเน้ือสตั ว์ เคร่ืองจกั รและลา้ งพื้น

- ไส้หม/ู ใบตอง - ผสมเครือ่ งปรงุ ทำ�ความสะอาด/การล้าง

เชือก/หนงั ยาง - ยดั สว่ นผสมในไส้วัว หรอื ผลิตภัณฑก์ ่อนบรรจหุ บี หอ่

- ถงุ กลอ่ ง ห่อใบตอง - ของเสยี : วัตถดุ บิ เน่าเสีย/

บรรจุภัณฑ์ - ผูกหรือมดั ลา้ ง เสื่อมคณุ ภาพ/เศษเนอื้

ทำ�ความสะอาด หก หล่น กระเด็น/

- ผลิตภณั ฑ์ เศษเ ครอื่ งเทศ เชน่

- เก็บรักษาผลติ ภณั ฑ์ เปลอื กหอม กระเทียม

เศษใบตอง เศษไส้ที่

เสยี หาย เศษเชือก หรือ

หนงั ยาง/บรรจุภัณฑ/์

ผลติ ภณั ฑ์เสียหาย/

เส่อื ม คณุ ภาพ

- กลนิ่ : การเนา่ /เสีย

ของวตั ถดุ บิ

34 คมู่ ือการจดั การน�้ำเสยี จากสถานประกอบการขนาดเล็กที่ผลติ สินค้าหรอื ใหบ้ รกิ ารบางประเภท
สำ� หรบั เจ้าหนา้ ทีอ่ งค์กรปกครองส่วนทอ้ งถ่ิน

ประเภท การใช้ทรพั ยากร กระบวนการ มลพษิ ทเ่ี กดิ ขนึ้

หรอื วัตถุดิบ

- การถนอม - สัตว์นำ�้ เช่น กุ้ง - เลือกซือ้ วัตถดุ บิ - นำ้�เสยี : น�ำ้ แข็งละลายทใี่ ช้
สตั ว์น้ำ�
โดยวธิ กี าร ปลา - การรกั ษาสภาพวตั ถุดบิ ในการแชว่ ัตถุดบิ และ
ใสเ่ กลอื ดอง
และหมัก - น�้ำ เกลือ นำ�้ แขง็ โดยการแช่เยน็ การเก็บรกั ษาผลติ ภณั ฑ์/

- ไฟฟ้า - ลา้ งทำ�ความสะอาดวตั ถุดบิ การลา้ งท�ำ ความสะอาด

- เครอ่ื งปรงุ รส เชน่ - ช�ำ แหละ/ขอดเกลด็ / วตั ถุดิบ เครือ่ งมือ ภาชนะ

ขา้ วคว่ั พริก ห่นั เปน็ ชน้ิ และล้างพื้น

- ใบตอง กล่อง/ถุง - หมักดว้ ยเกลือ - ของเสีย: วตั ถุดิบเน่าเสีย/

บรรจภุ ณั ฑ์ - ปรุงรสเพิ่มเตมิ เศษชน้ิ สว่ นวัตถุดบิ เชน่

- ผลิตภัณฑ์ หวั ปลา เปลอื กกงุ้ /

- เก็บรักษาผลติ ภัณฑ์ เช่น บรรจุภณั ฑ์วัตถุดบิ เชน่

แช่เย็น ถุงพลาสติก/

เศษผลติ ภณั ฑ์หก หล่น/

บรรจภุ ัณฑ/์ ผลิตภัณฑ์

เส่อื มคุณภาพ

- กลิ่นเหมน็ : สัตว์น้�ำ เนา่ เสีย/

คาวจากสัตวน์ �ำ้ /การหมัก/

การย่อยสลายวตั ถุดบิ

คูม่ อื การจัดการน�้ำเสยี จากสถานประกอบการขนาดเลก็ ท่ีผลิตสนิ คา้ หรอื ใหบ้ รกิ ารบางประเภท 35
สำ� หรบั เจ้าหน้าทอ่ี งค์กรปกครองสว่ นท้องถิ่น

ประเภท การใชท้ รพั ยากร กระบวนการ มลพษิ ท่ีเกดิ ข้นึ

หรือวัตถดุ บิ

- การทำ�ผักหรือ - ผกั ผลไม้ เช่น - เลือกซอ้ื วัตถดุ บิ - น้�ำ เสยี : การล้างพื้นบริเวณ
ผลไม้ดอง
ผกั กาด ขงิ บ๊วย - การขนสง่ วตั ถดุ ิบ ทเี่ ก็บวัตถดุ ิบ/การล้าง

- นำ�้ - การเก็บรักษาวัตถดุ ิบ ท�ำ ความสะอาดภาชนะ

- น้�ำ ตาลทราย - ปอกเปลือกหรือตดั แตง่ และล้างพ้ืน/การลา้ ง

- เกลือ วัตถดุ บิ น้ำ�เกลือ/การดอง

- นำ�้ สม้ สายชู - หมักเบื้องต้น - ของเสีย: วตั ถดุ บิ

- ขวดบรรจภุ ณั ฑ์ - ล้างน้ำ�เกลอื เส่ือมสภาพ เสียหาย

- ตม้ ผกั /ผลไมห้ รอื ตม้ น�ำ้ ดอง เน่าเสีย/เศษวตั ถุดิบ เช่น

ตามสูตรของผลติ ภณั ฑ์ เศษผลไม้ เศษผัก เน่าเสยี /

แตล่ ะชนิด เศษบรรจภุ ณั ฑว์ ตั ถุดบิ /

- ดองผกั และผลไม้ บรรจุภณั ฑ/์ ผลิตภัณฑ์

- เปลยี่ นน้ำ�ดอง เส่อื มคุณภาพ

(จำ�นวนคร้งั ข้ึนอยู่กบั

สตู รของผลิตภัณฑ์

แตล่ ะชนิด)

- ผลติ ภณั ฑ์

- เกบ็ รักษาผลติ ภัณฑ์ เชน่

แชเ่ ย็น

36 คู่มอื การจดั การน้ำ� เสยี จากสถานประกอบการขนาดเลก็ ทีผ่ ลติ สินคา้ หรือให้บรกิ ารบางประเภท
สำ� หรบั เจา้ หนา้ ที่องคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถิ่น

ประเภท การใช้ทรัพยากร กระบวนการ มลพิษทเ่ี กดิ ขึ้น

หรือวัตถดุ ิบ

5) การผลติ ลูกชนิ้ - เนอ้ื หมู เน้ือไก่ - ลา้ งเนอื้ หมู เนื้อไก่ เนอ้ื วัว - นำ�้ เสยี

- การผลิตลกู ชิ้น

เนื้อววั - บด - เศษวัตถุดิบท่ตี ดิ ตาม

- น�ำ้ - บดผสม/บดละเอยี ด เครื่องผสม

- เครื่องเทศ - บีบและตัดเป็นลูก

เคร่ืองปรงุ (ขึน้ รูปลกู ชิ้น)

- แปง้ มันส�ำ ปะหลัง - ต้มอณุ หภูมิ 65 - 80 ํC

- น�ำ้ แข็ง - ท�ำ ให้เยน็

6) การผลิตบะหมี่ เสน้ หม่ี ขนมจนี กว๋ ยเต๋ยี ว เตา้ ฮวย เตา้ หู้ วนุ้ เสน้ เกย้ี มอ๋ี เน้ือสัตวเ์ ทียม

หรือผลิตภณั ฑ์อน่ื ๆ ทีค่ ลา้ ยคลงึ กัน

- บะหม่ี - แปง้ สาลี - ผสม/นวด - นำ�้ เสีย
- ฝนุ่ แปง้
ก่งึ ส�ำ เร็จรปู - น้ำ�เกลือ - อดั เป็นแผ่น - เศษแป้ง
- เศษบะหมี่
เกลือคารบ์ อเนต - รีดให้มขี นาดยาว/สไลด์ - น้ำ�มนั ใช้แลว้

สผี สมอาหาร เปน็ ซ่ี

นำ�้ มนั พืช - นึ่งในน�ำ้ เดอื ด

- นำ�้ ซุป - เป่าให้แห้ง

- ลมเย็น - ตดั เปน็ ก้อน

- ราดนำ�้ ซปุ

- ใสบ่ ลอ็ ก/ทอด

- เครอ่ื งทำ�ความเยน็

- บะหมี่ก่ึงส�ำ เร็จรูป

พร้อมบรรจุ/จ�ำ หนา่ ย

คมู่ อื การจัดการนำ�้ เสียจากสถานประกอบการขนาดเลก็ ทีผ่ ลติ สินค้าหรอื ใหบ้ รกิ ารบางประเภท 37
ส�ำหรบั เจ้าหน้าท่อี งคก์ รปกครองส่วนท้องถน่ิ

ประเภท การใช้ทรัพยากร กระบวนการ มลพิษท่ีเกดิ ข้ึน

หรือวัตถุดบิ

- เสน้ หมี่ - ปลายขา้ ว/ขา้ วหัก - ท�ำ ความสะอาดปลายขา้ ว/ - นำ้�เสยี
เสน้ ก๋วยเตี๋ยว
- น้ำ� ขา้ วหัก - ฝนุ่ สิ่งปนเปื้อน

- ลมเยน็ - แยกเศษโลหะและ - เศษดนิ ทราย

- ไอนำ้� สิง่ ปนเปื้อน - เศษแปง้ /เศษเสน้ กว๋ ยเตี๋ยว

- ขดั ผิวข้าว - เปลือกข้าว

- โม่

- รดี นำ้�

- ขึ้นรูป

- นง่ึ

- นวดแปง้

- เปา่ ลม

- อัดเป็นเส้น/นง่ึ เสน้ /

ตัดเปน็ เสน้

- จดั รปู แบบและขนาด

ของเสน้

- อบแหง้

- เส้นหม่อี บแห้งพร้อมบรรจ/ุ

จ�ำ หนา่ ย

38 คู่มือการจดั การน้ำ� เสียจากสถานประกอบการขนาดเลก็ ท่ีผลติ สนิ ค้าหรอื ใหบ้ ริการบางประเภท
สำ� หรบั เจา้ หน้าที่องค์กรปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ

ประเภท การใชท้ รัพยากร กระบวนการ มลพิษที่เกิดขน้ึ

หรือวตั ถดุ บิ แบ่งเป็น 2 ขน้ั ตอน - น้ำ�เสยี

- วนุ้ เส้น - เมลด็ ถว่ั เขยี ว
- นำ�้
1) การผลิตแป้งถ่ัวเขียว - เศษเมลด็ พชื

- ร่อนท�ำ ความสะอาด - กากถ่ัว

เมลด็ ถ่วั เขยี ว

- โมถ่ วั่ เขียว/แยกกาก

(ไฟเบอร์)

- แยกโปรตีน

- ตกตะกอนแป้ง

- แปง้ ถว่ั เขยี วบด

2) การผลิตเสน้ ว้นุ เส้น

- แป้งถวั่ เขียว

- ผสมแปง้

- โรยเส้นในน�ำ้ ร้อน

- แช่เยน็

- ฟอกสี

- อบแหง้

- วุ้นเส้นแห้ง/พรอ้ มบรรจ/ุ

จ�ำ หนา่ ย

คู่มอื การจดั การน�้ำเสียจากสถานประกอบการขนาดเลก็ ทีผ่ ลติ สนิ คา้ หรือให้บรกิ ารบางประเภท 39
สำ� หรับเจา้ หนา้ ท่อี งคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถนิ่

ประเภท การใชท้ รพั ยากร กระบวนการ มลพิษทเ่ี กดิ ขึ้น

หรือวตั ถุดบิ

7) การผลิตสุรา เบียร์ ไวน์ น้ำ�ส้มสายชู ข้าวหมาก นำ�้ ตาลเมา

- ตม้ กล่ัน หรือ - วตั ถุดบิ เชน่ - การขนสง่ วตั ถุดิบ - น้ำ�เสยี : การล้างทำ�ความ

ผสมสรุ า ข้าวเหนยี ว - เกบ็ รักษาวตั ถดุ ิบ สะอาดวัตถดุ บิ ภาชนะ

- น้�ำ - ล้างวัตถดุ บิ และเครื่องมอื

- ฟนื /ถา่ น/ - น่ึงขา้ วเหนยี ว - ของเสยี : วัตถุดิบหกและ

แกส๊ หุงต้ม - เตมิ เชอ้ื สุราและหมกั ร่ัวไหล ขณะการขนสง่ /

- กากนำ�้ ตาล/ - กรองเอากากขา้ วเหนยี วออก วตั ถดุ ิบเสียหายจากสตั ว ์

นำ�้ ตาล - ตม้ หรอื กลั่น หรอื เกดิ เชื้อรา/

- ลูกแปง้ หรอื - ผลิตภัณฑ์ เศษวตั ถดุ บิ กากขา้ วเหนยี ว/

เชื้อสรุ า - เก็บรักษาผลิตภัณฑ์ บรรจภุ ณั ฑ์วตั ถดุ ิบ/

- ขวดบรรจภุ ณั ฑ์ ผลิตภณั ฑเ์ ส่อื มคุณภาพ

- กลน่ิ เหมน็ : การเผาไหมฟ้ นื /

การเผาไหม้

- การทำ�หรือผสม - วัตถุดิบ เชน่ - วางแผนเกบ็ เกย่ี ววตั ถดุ บิ - น�ำ้ เสีย: การล้างท�ำ ความ

สรุ าจากผลไม้ องนุ่ กระเจ๊ียบ - ตัดแตง่ และล้างทำ�ความ สะอาดวตั ถดุ ิบ ภาชนะและ

หรือสรุ าแชอ่ น่ื ๆ - น้�ำ น�้ำ ตาล ยีสต์ สะอาดวัตถดุ บิ เครอ่ื งมอื

- ถังหมักมีฝาปดิ - ห่ัน ปั่น บดใหเ้ ป็นชิน้ - ของเสีย: เศษวตั ถุดบิ

- ฝาปิด/พลาสตกิ ขนาดเล็ก เนา่ เสีย/เศษวัตถุดบิ /

ปดิ ถงั หมัก - หมกั ผลไม้หรือวัตถดุ บิ กากวตั ถดุ ิบ/บรรจุภณั ฑ์

- ไฟฟ้า - กรองเอาเฉพาะส่วนน�ำ้ ผลิตภัณฑเ์ สื่อมคณุ ภาพ

- ขวดบรรจภุ ัณฑ์ - หมักเป็นไวน์

- ผลติ ภณั ฑ์

- เก็บรกั ษาผลติ ภณั ฑ์

40 คู่มือการจดั การนำ้� เสียจากสถานประกอบการขนาดเลก็ ท่ผี ลิตสินค้าหรอื ให้บริการบางประเภท
ส�ำหรบั เจ้าหน้าทอี่ งคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถนิ่

ประเภท การใช้ทรัพยากร กระบวนการ มลพษิ ท่ีเกดิ ขนึ้

หรอื วตั ถุดิบ - เพาะข้าวบารเ์ ลย์ - น�ำ้ เสยี

- การผลิตเบยี ร์ - ขา้ วบารเ์ ลย์
- นำ้�
- ความร้อน - ทำ�ให้ข้าวบารเ์ ลย์ชุ่มน�้ำ ท่ี - กากตะกอน
- ยีสต์
- CO2 10-15 ํC เปน็ เวลา 1-3 วัน

- ท�ำ ใหแ้ ห้ง ที่อุณหภมู สิ งู

จนถงึ 85 ํC

- ขดั สีและบด

- ตม้

- ทิ้งใหต้ กตะกอน

- กรอง (เติมอากาศ)

- หมกั คร้ังท่ี 1 ท่อี ณุ หภูมิ

5-12 ํC ระยะเวลา 7 วัน

- หมกั ครง้ั ท่ี 2 ทอ่ี ณุ หภมู ิ 5 ํC

- กรอง

- ทำ�ให้ใส

- ฆา่ เชื้อ

- เบียรล์ าเกอรพ์ รอ้ มบรรจ/ุ

จ�ำ หน่าย

คูม่ อื การจดั การน้ำ� เสยี จากสถานประกอบการขนาดเลก็ ที่ผลติ สนิ คา้ หรอื ใหบ้ ริการบางประเภท 41
ส�ำหรบั เจา้ หนา้ ที่องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน

ประเภท การใชท้ รพั ยากร กระบวนการ มลพษิ ท่ีเกิดขน้ึ

หรอื วตั ถดุ บิ

8) การผลิตน้ำ�อัดลม นำ้�หวาน น�ำ้ โซดา น้ำ�จากพชื ผกั ผลไม้ เครอ่ื งด่มื ชนดิ ต่าง ๆ บรรจุกระปอ๋ ง

ขวดหรือภาชนะอ่ืนใด

- การทำ�อาหาร - วัตถุดบิ เช่น - เลือกซื้อวตั ถดุ ิบ - น้ำ�เสยี : การล้างพืน้ บริเวณ

หรอื เครอ่ื งด่มื เกก็ ฮวย ตะไคร้ - การเก็บรักษาวตั ถุดิบ ท่เี กบ็ วัตถดุ ิบ/การลา้ ง

จากผกั พืชหรือ ใบเตย ข้าวโพด - ปอกเปลือก/ตดั แตง่ วตั ถดุ ิบ ท�ำ ความสะอาดวตั ถดุ ิบ/

ผลไม้ และบรรจ ุ - น�้ำ น้ำ�แขง็ - ลา้ งท�ำ ความสะอาดวตั ถดุ บิ ภาชนะ/การแช่/นำ้�แข็ง

ในภาชนะท่ีผนึก - ไฟฟ้า - ตดั หัน่ ป่ัน ใหเ้ ปน็ ช้นิ ทีล่ ะลายจากการเก็บ

และอากาศ - ตะแกรงละเอยี ด/ ขนาดเลก็ หรอื การคน้ั น�ำ้ สด รกั ษาผลิตภัณฑ์

เข้าไมไ่ ด้ ผา้ ขาวบาง - ล้าง/แช่นำ้� - ของเสยี : วตั ถุดิบเสียหาย/

- ขวดบรรจุภัณฑ์ - ตม้ หรอื ใหค้ วามร้อน เน่าเสยี ผลติ ภณั ฑเ์ ส่อื ม

กรองเอากากออก คุณภาพ/บรรจภุ ัณฑ/์ เศษ

- เก็บรักษาผลติ ภัณฑ์ เชน่ หรอื กากวัตถดุ ิบ เช่น

แช่เย็น เปลอื กขา้ วโพด เศษผกั

เศษวัตถดุ ิบท่ีตดิ กบั ภาชนะ

และเครื่องมือ

- การท�ำ ใบชาแหง้ - ใบชาเขียว นำ้�ผึง้ - เลอื กซอ้ื วัตถุดบิ เกบ็ รักษา - น�้ำ เสยี : การลา้ งท�ำ ความ

หรอื ใบชาผง สว่ นผสม วตั ถดุ ิบ สะอาดภาชนะ เคร่ืองมอื

- น้ำ� - ตัง้ ไฟและตม้ จนเดอื ด และล้างพ้ืน

- แกส๊ หงุ ต้ม/ฟนื - กรองดว้ ยผา้ ขาวบาง/ - ของเสีย: วัตถุดบิ เส่ือม

- ผา้ ขาวบาง/ ตะแกรง คุณภาพ เช่น มีเชื้อรา/

ตะแกรง - เคีย่ วจนแห้งเปน็ ผง ส่ิงปนเปื้อน เชน่

- ถุงบรรจภุ ัณฑ์ - ผลติ ภัณฑ์ เศษใบชา/บรรจุภัณฑ/์

- เกบ็ รกั ษาผลติ ภณั ฑ์ ผลติ ภณั ฑเ์ สยี หาย/

เสอ่ื มคุณภาพ

- กล่ินเหม็น: การเผาไหม้

42 ค่มู ือการจัดการนำ้� เสยี จากสถานประกอบการขนาดเล็กที่ผลติ สินค้าหรือให้บรกิ ารบางประเภท
สำ� หรับเจ้าหนา้ ท่อี งค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

ประเภท การใช้ทรพั ยากร กระบวนการ มลพิษทเี่ กดิ ข้นึ

หรอื วัตถุดบิ

- การคัว่ บด หรอื - เมล็ดกาแฟ - เลอื กซื้อวัตถุดบิ - น�้ำ เสีย: การลา้ งท�ำ ความ

ป่นกาแฟ หรือ น�ำ้ ตาล ส่วนผสม - เกบ็ รักษาวัตถดุ ิบ สะอาดเครอื่ งมือ ภาชนะ

การท�ำ กาแฟผง - แกส๊ หุงต้ม/ฟนื - ค่ัวกาแฟ และลา้ งพน้ื

- ไฟฟ้า - บดกาแฟให้ละเอยี ด - ของเสยี : วตั ถดุ บิ เสอ่ื มสภาพ

- ถงุ บรรจุภณั ฑ์ ผสมส่วนผสมด้วย เช่น มเี ช้ือรา แหง้ เสีย/

เครื่องผสมกาแฟ วตั ถดุ บิ หก หลน่ /ผลติ ภณั ฑ ์

- ผลิตภณั ฑ์ เสยี หาย/เส่ือมคุณภาพ

- เก็บรกั ษาผลิตภัณฑ์ บรรจุภณั ฑ์

- กลิ่นเหมน็ : การเผาไหม้

- การท�ำ เก็กฮวย - เก็กฮวย ขิง - เลือกซอ้ื วัตถุดิบ เกบ็ รกั ษา - น้ำ�เสยี : การล้างท�ำ ความ

ผง ขิงผง หรอื - นำ้� น้ำ�ตาล เกลอื วตั ถดุ บิ สะอาดวตั ถดุ ิบ ภาชนะและ

เคร่อื งดืม่ ชนิดผง - ไฟฟา้ ผ้าขาวบาง - ล้างทำ�ความสะอาด เครือ่ งมือ

จากพชื อ่ืนๆ - แก๊สหุงต้ม/ฟืน - หั่นเป็นช้นิ ขนาดเล็ก - ของเสีย: วตั ถดุ บิ เส่อื ม

- ถุงบรรจุภัณฑ์ - บดวตั ถุดิบใหล้ ะเอยี ด คุณภาพ/เน่าเสยี /

- กรองดว้ ยผา้ ขาวบาง เศษวตั ถุดบิ เชน่ กากขงิ /

- เตมิ สว่ นผสมและน�้ำ วตั ถดุ บิ หก หล่นบนพนื้ /

- เคี่ยวจนแหง้ เปน็ ลักษณะผง เศษวตั ถุดบิ หก หลน่ หรือ

- ผลิตภัณฑ์ เก็บรักษา ติดที่ภาชนะจาก

ผลติ ภณั ฑ์ บรรจภุ ัณฑ์/ผลิตภณั ฑ์

เสียหาย/เสือ่ มคณุ ภาพ

ค่มู อื การจัดการน้ำ� เสียจากสถานประกอบการขนาดเล็กทผี่ ลิตสนิ ค้าหรือใหบ้ ริการบางประเภท 43
ส�ำหรับเจ้าหนา้ ทอ่ี งคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถิน่

ประเภท การใช้ทรัพยากร กระบวนการ มลพษิ ทีเ่ กิดขึ้น

หรอื วตั ถดุ บิ

- การผลติ น�ำ้ อดั ลม - น้ำ� - กรองนำ้� - น้�ำ เสยี

- ตวั กรอง - ผสมนำ้�เชือ่ ม และหัวเชือ้ - เรซนิ ใชแ้ ลว้

- นำ้�เช่อื ม CoCa Cola - ถา่ นกัมมันต์ใชแ้ ลว้

- หัวเช้ือ CoCa - ท�ำ ใหเ้ ย็น

Cola - อัดแก๊ส CO2

- CO2 - บรรจุขวด
- ขวดเกา่
- น้ำ�อัดลมพรอ้ มจำ�หน่าย

9) การผลติ อาหารบรรจุกระป๋อง ขวดหรอื ภาชนะอื่นใด

- การท�ำ อาหาร - วตั ถดุ ิบ เชน่ - เลือกซอ้ื วตั ถุดบิ - น�ำ้ เสีย: การล้างพืน้ บริเวณ

หรอื เคร่อื งด่ืม เกก็ ฮวย ตะไคร้ - การเกบ็ รักษาวตั ถุดิบ ท่ีเกบ็ วตั ถุดิบ/การลา้ ง

จากผกั พชื หรือ ใบเตย ขา้ วโพด - ปอกเปลือก/ตัดแตง่ วัตถดุ บิ ทำ�ความสะอาดวัตถดุ บิ

ผลไม้ และบรรจุ - นำ�้ น้ำ�แข็ง - ลา้ งท�ำ ความสะอาดวัตถุดบิ ภาชนะ/การแช่/น้ำ�แขง็ ท่ ี

ในภาชนะท่ีผนึก - ไฟฟ้า - ตดั ห่ัน ปัน่ ให้เปน็ ช้นิ ละลายจากการเก็บรักษา

และอากาศ - ตะแกรงละเอียด/ ขนาดเล็ก หรือการคัน้ ผลิตภณั ฑ์

เขา้ ไมไ่ ด้ ผา้ ขาวบาง น้ำ�สด - ของเสีย: วัตถุดบิ เสยี หาย/

- ขวดบรรจภุ ัณฑ์ - ล้าง/แชน่ �ำ้ เนา่ เสีย/ ผลติ ภัณฑ์เส่อื ม

- ตม้ หรอื ใหค้ วามรอ้ น คุณภาพ/บรรจุภัณฑ์/เศษ

กรองเอากากออก หรือกากวัตถดุ บิ เช่น

- เก็บรกั ษาผลิตภณั ฑ์ เช่น เปลอื กข้าวโพด เศษผัก/

แช่เย็น เศษวัตถดุ บิ ท่ีตดิ กบั ภาชนะ

และเคร่ืองมอื

44 คมู่ ือการจัดการน�้ำเสียจากสถานประกอบการขนาดเล็กทผี่ ลติ สินคา้ หรอื ให้บรกิ ารบางประเภท
ส�ำหรับเจ้าหน้าท่ีองคก์ รปกครองส่วนท้องถิ่น

ประเภท การใชท้ รพั ยากร กระบวนการ มลพษิ ทเ่ี กดิ ข้นึ

หรอื วตั ถดุ บิ

10) การแกะ ตดั แต่ง ลา้ งสัตว์น้�ำ ที่ไมใ่ ช่เป็นส่วนหนง่ึ ของกิจการหอ้ งเยน็

- การลา้ ง ช�ำ แหละ - สตั วน์ ้�ำ เชน่ ก้งุ - เลือกซ้ือวัตถุดบิ - นำ้�เสยี : นำ้�แขง็ ละลายท่ใี ช้

แกะ ต้ม น่ึง ปลา - การรกั ษาสภาพวตั ถุดิบ ในการแช่วัตถุดบิ /การลา้ ง

ทอด หรอื บด - นำ�้ นำ้�แขง็ โดยการแชเ่ ย็น ทำ�ความสะอาดภาชนะและ

สัตวน์ ำ้� - เกลือ เครอ่ื งเทศ - ลา้ งท�ำ ความสะอาดวัตถุดิบ ล้างพนื้ /การต้ม

- ไฟฟ้า - หมักเครอ่ื งเทศ/ปรุงรส - ของเสยี : วัตถดุ บิ เนา่ เสีย/

- ขวด/ถงุ บรรจภุ ณั ฑ์ - ทำ�ใหส้ ุกดว้ ยการตม้ นึ่ง เศษวตั ถุดิบ เชน่ หัวปลา

ทอด ไส้ปลา เปลือกกุ้ง/น้�ำ มนั

- บด/ป่ันให้ละเอียด ใช้แลว้ จากการทอด/

(ส�ำ หรบั ผลติ ภณั ฑท์ ต่ี อ้ งบด) เศษวตั ถดุ ิบท่ตี ดิ กับภาชนะ

- ผลิตภณั ฑ์ และเคร่ืองมือ/บรรจุภณั ฑ์

- เกบ็ รักษาผลติ ภณั ฑ์ ผลิตภณั ฑ์เสือ่ มคุณภาพ

- กลนิ่ เหมน็ : สตั ว์น�ำ้ เนา่ เสยี /

การหมกั สัตว์น�ำ้ /ควนั จาก

การเผาไหมข้ องฟนื

คูม่ อื การจัดการน�้ำเสียจากสถานประกอบการขนาดเลก็ ทผ่ี ลติ สนิ คา้ หรอื ให้บรกิ ารบางประเภท 45
สำ� หรับเจา้ หนา้ ทีอ่ งคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถิน่

ประเภท การใช้ทรพั ยากร กระบวนการ มลพิษที่เกิดข้นึ

หรือวตั ถุดิบ

11) การล้าง อบ รมยางดบิ - ขนสง่ วัตถุดบิ - น�้ำ เสีย: การลา้ งท�ำ ความ

- การทำ�ยางแผน่ - น�ำ้ ยางขน้ - เกบ็ รักษาวตั ถุดบิ สะอาดภาชนะ ล้างพื้น/
ในขั้นต้น สารเคมี
จากน้ำ�ยาง - น�ำ้ นำ�้ ประปา - กรองด้วยตะแกรง การรวบรวมนำ�้ ยาง/น้ำ�ยาง
ธรรมชาติ - กรดฟอร์มกิ
ซ่ึงมิใช่การทำ�ใน - ผสมและกวน เส่อื มคุณภาพ/การล้างยาง
สวนยางหรือป่า
ให้เป็นเน้ือเดียวกัน ซึ่งปนเป้ือนกรดและ
- ยางแผ่นรมควัน - น�้ำ ยางสด
- น�ำ้ - เทใสต่ ะกงยาง ส่งิ สกปรก
- กรดฟอร์มิก
- กรดอะซติ กิ - กวนผสม - ของเสยี : ส่งิ สกปรกท่ี
- น้ำ�หลอ่ ลกู กลงิ้
- ไมฟ้ นื - พักไว้ 30-45 นาที ปนเปอื้ น/เศษยาง/

- เทยางออกและนวดยาง ผลิตภณั ฑเ์ สียหาย/

- รีดด้วยเครอ่ื งรีด เสือ่ มคุณสภาพ

- ล้างยาง - กล่นิ เหมน็ : กรดฟอรม์ ิก

- ผลิตภัณฑ์/เก็บรกั ษา การยอ่ ยสลายของเศษยาง

ผลติ ภณั ฑ์

- การกรองน้ำ�ยางสด - น�ำ้ เสยี

- บ่อรวมนำ�้ ยางสด - เศษกรวดทราย

- การผสมสารเคมี - เศษยาง

(ทำ�ให้จับตวั เป็นกอ้ น) - เถ้า

- การแช่ยาง

- การรีดยาง

- การล้างยาง

- การรมควนั

- ยางแผน่ รมควนั

46 คู่มอื การจัดการน้�ำเสียจากสถานประกอบการขนาดเล็กท่ีผลิตสินค้าหรอื ให้บริการบางประเภท
สำ� หรับเจา้ หน้าท่ีองค์กรปกครองส่วนทอ้ งถิน่

ประเภท การใช้ทรัพยากร กระบวนการ มลพษิ ที่เกดิ ขึน้

หรือวัตถดุ ิบ

12) การผลติ เส้นใยจากพชื

- การทอหรอื - วตั ถดุ ิบการผลติ - ผลติ เส้นใย เชน่ เลย้ี งไหม - น�้ำ เสีย: การเตรียมเสน้ ใย

การเตรียม เสน้ ใย เช่น ปลกู ฝา้ ย เชน่ น�้ำ จากการต้มรังไหม/

เส้นดา้ ยยนื เมล็ดพชื ปุ๋ย - เตรียมเส้นใย เช่น การตม้ /ฟอกด่างเส้นใย/

สำ�หรบั การทอ ใบหมอ่ น สาวไหม ป่นั ฝ้าย การล้างทำ�ความสะอาด

- นำ้� - การฟอกดา่ ง เส้นใย/สยี อ้ มเส้นใย

- ไฟฟา้ ฟืน แกส๊ - ลา้ งน้�ำ ทำ�ความสะอาด - ของเสยี : การผลติ เสน้ ใย

- เสน้ ไหม เสน้ ฝ้าย - ตากแดดให้แหง้ เชน่ เศษใบหมอ่ น/

- ด่างเคมีหรอื ดา่ ง - มัดเส้นไหมหรือเสน้ ดา้ ย การเตรียมเส้นใย เชน่

จากขี้เถา้ ฟืน (กรณีทำ�ผ้ามดั หม่)ี รงั ไหม เมล็ดฝา้ ย/

- สารซกั ฟอก - ยอ้ มสีเส้นไหม เสน้ ฝา้ ย เศษเชอื กหรือเศษเส้นใย/

- แสงอาทิตย์ - ลา้ งทำ�ความสะอาด เศษผลติ ภัณฑ์/ผลิตภัณฑ์

- เชอื ก - ตากแดดให้แหง้ และ เสยี หาย/เสอ่ื มคุณภาพ

- สยี อ้ ม ตดั เชือกท่มี ัด - กลนิ่ เหมน็ : จากการเผาไหม ้

- สารชว่ ยเพิม่ การ - ทอผา้ ไหม ผา้ ฝ้าย ของฟืนในการตม้ น�ำ้

ตดิ สยี อ้ ม ผา้ มดั หม่ี

- เก็บรักษาผลิตภณั ฑ์

คู่มือการจดั การนำ้� เสียจากสถานประกอบการขนาดเล็กทผี่ ลติ สินค้าหรือให้บรกิ ารบางประเภท 47
สำ� หรับเจ้าหน้าทอี่ งค์กรปกครองส่วนทอ้ งถ่นิ

ประเภท การใชท้ รัพยากร กระบวนการ มลพษิ ที่เกดิ ขึ้น

หรอื วตั ถุดบิ

13) การซกั อบรีด - ผา้ - คัดแยกประเภทผา้ - นำ้�เสีย

- การซักอบรดี

- สารซกั ฟอก ตามชนดิ ประเภท และ - ของเสยี : บรรจภุ ณั ฑ์

- น้ำ�ยา/สารเคม ี ปริมาณของผา้

ซกั แห้ง - คัดแยกประเภทผ้าตาม

- น�ำ้ ยาปรับผ้านมุ่ ความสกปรก

- นำ้�ยาอดั กลบี / - ท�ำ ความสะอาดผา้ เบอ้ื งต้น

รีดผา้ - ซัก

- ตะแกรงดกั ขยะ - อบ

- บ่อพกั นำ�้ เบ้อื งต้น - ตาก

- ถังบ�ำ บัดน้ำ�เสยี - รีด

สำ�เร็จรูป

- ไฟฟ้า

48 คมู่ ือการจัดการน�้ำเสยี จากสถานประกอบการขนาดเลก็ ที่ผลติ สินค้าหรอื ใหบ้ รกิ ารบางประเภท
สำ� หรบั เจ้าหนา้ ท่อี งค์กรปกครองส่วนท้องถ่นิ