คู่มือการปฏิบัติสำหรับสถานศึกษา

ศกึ ษาการปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถาน

ในการปองกันการแพรระบาดของโ
ูค ืมอ
ISBN 978-616-11-4284-1
รคโควิด 19

ศกึ ษาการปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถาน

ในการปองกันการแพรระบาดของโ
ูค ืมอ
ISBN 978-616-11-4284-1
รคโควิด 19

คูมือการปฏบิ ัติสำหรับสถานศึกษา
ในการปอ งกนั การแพรระบาดของโรคโควดิ 19

ISBN 978-616-11-4284-1
พิมพค ร้ังท่ี 1 พฤษภาคม 2563 จำนวน 3,000 เลม

ผูจดั พมิ พและเรียบเรยี ง กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข

ท่ีปรกึ ษา นายแพทยส ขุ มุ กาญจนพมิ าย ปลัดกระทรวงสาธารณสขุ
บรรณาธิการ แพทยห ญิงพรรณพิมล วิปลุ ากร อธบิ ดกี รมอนามยั
นายแพทยส ราวุฒิ บญุ สุข รองอธิบดกี รมอนามยั

ภาคีเครอื ขา ยความรวมมอื กระทรวงสาธารณสุข
กระทรวงศกึ ษาธกิ าร
ราชวิทยาลัยกุมารแพทยแหงประเทศไทย
องคการอนามยั โลกประจำประเทศไทย (WHO Thailand)
องคก ารทนุ เพ่อื เดก็ แหงสหประชาชาตปิ ระจำประเทศไทย (UNICEF)
สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสรา งเสริมสขุ ภาพ (สสส.)
กองทุนเพ่ือความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.)

พมิ พท่ี บรษิ ทั ควิ แอดเวอรไ ทซง่ิ จำกดั

เลขที่ 83 ซอยงามวงศวาน 2 แยก 5 ตำบลบางเขน อำเภอเมืองนนทบุรี

จงั หวัดนนทบรุ ี 11000

โทร. 02 965 9797 แฟกซ. 02 965 9279

www.q-ads.com / Facebook : Q-Advertising / Line : @qadvertising

คูม อื การปฏบิ ตั ิสำหรับสถานศกึ ษาในการปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19

สารจากผูบริหาร

สถานศึกษาเปนสถาบันทางสังคมพื้นฐาน
เปนจุดเริ่มตนของการปลูกฝงความรู ทัศนคติ และ
พฤตกิ รรมในทกุ ดา น มหี นา ทพ่ี ฒั นาเดก็ วยั เรยี นใหเ ตบิ โต
เปนผูใหญที่มีศักยภาพ สามารถดำรงชีวิตในสังคม
ไดอ ยา งมคี ณุ ภาพ เนอ่ื งจากสถานศกึ ษาเปน ศนู ยร วมของเดก็
ในชมุ ชนทม่ี าจากครอบครวั ทต่ี า งกนั จงึ เปน ปจ จยั สำคญั
ทก่ี อใหเกดิ ปญหาโรคตาง ๆ เมือ่ นกั เรียนคนใดคนหนึ่ง
เจ็บปวยดวยโรคติดตอและมาเขาเรียนในสถานศึกษา
จงึ มโี อกาสทจ่ี ะแพรก ระจายเชอ้ื โรคไปสนู กั เรยี นคนอน่ื ๆ ได
จากการเลน การใกลชิด และทำกิจกรรมรวมกัน
สถานศกึ ษาจงึ เปน สถานทส่ี ำคญั มากตอ การสง เสรมิ สขุ ภาพ
และปองกันโรค หรืออาจเปรียบไดวา “สถานศึกษา”
นายแพทยสุขุม กาญจนพิมาย นับเปน “Shelter” สำหรับนักเรียน ที่ตองคำนึง
ปลดั กระทรวงสาธารณสขุ และใหความสำคัญกับเรื่องดังกลาวเปนอันดับแรก ๆ

ภายใตส ถานการณก ารแพรร ะบาดของโรคตดิ เช้อื ไวรัสโคโรนา 2019 หรอื โรคโควิด 19
ซง่ึ ขณะน้ี ยงั ไมม วี คั ซนี ปอ งกนั โรคและไมม ยี ารกั ษาโรคโดยตรง จำเปน อยา งยง่ิ ทส่ี ถานศกึ ษาตอ งเตรยี มความพรอ ม
รบั มอื กบั สถานการณก ารแพรร ะบาดของโรคดงั กลา ว ทจ่ี ะสง ผลกระทบอยา งมากตอ ระบบการจดั การเรยี นการสอน
และสุขภาพของนักเรียนและบุคลากรในสถานศึกษา สิ่งสำคัญที่สุดในชวงระยะเวลาตอจากนี้ไป
ทั้งผูบริหาร ครู นักเรียน ผูปกครอง และบุคลากรของสถานศึกษา ตองปรับตัวกับการใชชีวิตวิถีใหม
“New Normal” เนน การปฏบิ ตั ภิ ายใตม าตรการการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 อยา งเครง ครดั
เพอ่ื ใหส ถานศกึ ษาเปน สถานทท่ี ป่ี ลอดภยั จากโรคโควดิ 19 สง ผลใหน กั เรยี นสามารถเรยี นรไู ดอ ยา งเตม็ ศกั ยภาพ
และปลอดภัยจากโรค
กระทรวงสาธารณสขุ และผเู ชย่ี วชาญจากทกุ ภาคสว นทเ่ี กย่ี วขอ ง ขอเปน กาํ ลงั ใจใหก บั สถานศกึ ษาทกุ แหง
ทเ่ี ปน กาํ ลงั สาํ คญั ในการรว มแรงรว มใจกนั อยา งเขม แขง็ เพอ่ื รบั มอื กบั สถานการณก ารแพรร ะบาดของโรคดงั กลา ว
ซึ่งจะสงผลใหนักเรียนและบุคลากรในสถานศึกษาไดรับการดูแลอยางมีประสิทธิภาพ เพื่อเปนทรัพยากร
ทม่ี คี ณุ ภาพของประเทศชาตติ อไปในอนาคต

คมู ือการปฏิบตั สิ ำหรับสถานศกึ ษาในการปอ งกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19 ก

สารจากผบู รหิ าร

“การเรียนรูนำการศึกษา โรงเรียนอาจหยุดได

แตการเรยี นรูหยุดไมได”

ดว ยสถานการณก ารแพรร ะบาดของโรคตดิ เชอ้ื ไวรสั โคโรนา 2019
หรือโรคโควิด 19 (COVID-19) มีการระบาดในวงกวางอยางตอเนื่อง
โดยเฉพาะอยางยิ่งแนวโนมที่จะเกิดการแพรระบาดในสถานศึกษา
กระทรวงศกึ ษาธกิ าร มคี วามตระหนกั ถงึ สถานการณด งั กลา ว และคำนงึ ถงึ
ความปลอดภัยและสุขภาพของนักเรียน นักศึกษา ครูผูสอน และ
บุคลากรทางการศึกษา โดยตระหนักอยูเสมอ ไมวาสถานการณแวดลอม
จะเลวรายและรุนแรงแคไหน การเรียนรูที่เขาถึงและมีคุณภาพสำหรับ
เด็กไทยทุกคนเปนเปาหมายสูงสุด ตามแนวคิด “การเรียนรูนำการศึกษา นายประเสริฐ บญุ เรือง
โรงเรยี นอาจหยดุ ได แตการเรยี นรหู ยุดไมไ ด” ปลดั กระทรวงศึกษาธิการ

ทง้ั นเ้ี พอ่ื ใหก ารจดั การเรยี นการสอนสามารถเกดิ ขน้ึ ไดอ ยา งมปี ระสทิ ธภิ าพสงู สดุ เทา ทส่ี ภาพแวดลอ มจะอำนวย
กระทรวงศึกษาธิการ ไดวางแนวทางการจัดการเรียนการสอนภายใตสถานการณวิกฤตของโรคติดเชื้อ
ไวรสั โคโรนา 2019 หรือโรคโควดิ 19 (COVID-19) บนพ้นื ฐาน 6 ขอ ดงั น้ี
1. จัดการเรียนการสอน โดยคำนึงถึงความปลอดภัยสูงสุดของทุกคนที่เกี่ยวของ “การเปดเทอม” หมายถึง
การเรยี นที่โรงเรยี นหรือการเรยี นทบี่ าน ท้งั นีก้ ารตดั สินใจจะขนึ้ อยูกับผลการประเมนิ สถานการณอยางใกลชดิ
2. อำนวยการใหน กั เรียนทุกคน สามารถเขาถึงการเรียนการสอนได แมจ ะไมสามารถไปโรงเรยี นได
3. ใชสิ่งที่มีอยูแลวใหเกิดประโยชนสูงสุด เชน ชองดิจิทัล TV ทั้งหมด 17 ชอง เพื่อใหนักเรียนทุกระดับชั้น
สามารถเรียนผาน DLTV ได ทัง้ น้ี ไมมีการลงทุนเพอ่ื จัดซ้ืออปุ กรณใ ด ๆ เพ่ิมเตมิ โดยไมจำเปน
4. ตัดสินใจนโยบายตาง ๆ บนพื้นฐานของการสำรวจความตองการ ทั้งจากนักเรียน ครู และโรงเรียน โดยให
การจัดการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพสูงสุดเปนที่ตั้ง และกระทรวงศึกษาธิการจะสนับสนุนเครื่องมือและ
อุปกรณต ามความเหมาะสมของแตล ะพน้ื ที่
5. ปรับปฏิทินการศึกษาของไทย ใหเอื้อตอการ “เรียนเพื่อรู” ของเด็กมากขึ้น รวมทั้งปรับตารางเรียน
ตามความเหมาะสม โดยเวลาทช่ี ดเชยจะคำนงึ ถงึ ภาระของทกุ คนและการไดร บั ความรคู รบตามชว งวยั ของเดก็
6. บุคลากรทางการศึกษาทุกทาน จะไดรับการดูแลอยางตอเนื่อง และทำใหทานไดรับผลกระทบเชิงลบ
จากการเปล่ยี นแปลงนอ ยท่ีสดุ
กระทรวงศกึ ษาธกิ าร มงุ เนน การประสานความรว มมอื อยา งบรู ณาการและเขม แขง็ กบั ทกุ ภาคสว นรวมถงึ
การใชก ลไกความรว มมอื ของผปู กครองและชมุ ชนในการดแู ลนกั เรยี น นกั ศกึ ษา โดยคำนงึ ถงึ ความปลอดภยั สงู สดุ
ภายใตสถานการณวิกฤติที่เกิดขึ้น ควบคูกับการสรางความตระหนักใหเกิดความรอบรูดานสุขภาพแกนักเรียน
นกั ศกึ ษา อันเปนทรัพยากรทสี่ ำคัญในการขบั เคล่ือนและพฒั นาประเทศในอนาคตตอ ไป

ข คมู ือการปฏบิ ัตสิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรระบาดของโรคโควิด 19

สารจากผบู ริหาร

แพทยหญงิ พรรณพิมล วิปลุ ากร จากสถานการณก ารแพรร ะบาดของโรคตดิ เชอ้ื
อธบิ ดีกรมอนามัย ไวรัสโคโรนา 2019 หรือโรคโควิด 19 (Coronavirus
Disease 2019 (COVID-19)) ในขณะนี้ ถึงแมใน
ประเทศไทย พบวา มีรายงานผูปวยโรคโควิด 19
ที่เปนเด็ก มีอุบัติการณคอนขางต่ำ และมักมีอาการ
ไมรุนแรง ซึ่งเกิดจากการติดจากบุคคลในครอบครัว
แตห ากมกี ารระบาดในสถานศกึ ษาแลว อาจสง ผลกระทบ
ในสังคม หรือผใู กลชดิ ตอไปอกี ดว ย

ตามทก่ี ระทรวงศกึ ษาธกิ ารยดึ หลกั การจดั การเรยี นการสอน “โรงเรยี นหยดุ ได แตก ารเรยี นรหู ยดุ ไมไ ด”
ภายใตส ถานการณก ารแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสขุ ในฐานะเปน องคก รหลกั
ของประเทศในการอภิบาลระบบสงเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดลอมเพื่อใหประชาชนสุขภาพดี
มีความหวงใยและเห็นความสำคัญการดูแลดานสุขภาพกับการศึกษา เปนเรื่องที่มีความเชื่อมโยงบูรณาการ
ตอ งดำเนนิ การควบคกู นั ในลกั ษณะเกอ้ื กลู ซง่ึ กนั และกนั ของทกุ ฝา ยทเ่ี กย่ี วขอ ง เพอ่ื ผลลพั ธท ม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพสงู สดุ
ตอนักเรียน “คูมือการปฏิบัติสำหรับสถานศึกษาในการปองกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19” ฉบับนี้
ทมี บรรณาธกิ ารและผเู ชย่ี วชาญจากทกุ ภาคสว นทเ่ี กย่ี วขอ งไดร ว มกนั วเิ คราะหส ถานการณ วางแผน รวบรวม
ตรวจสอบ กำหนดมาตรการและแนวปฏิบัติในการเตรียมความพรอมกอนเปดภาคเรียนและการรับมือ
เพอ่ื ปอ งการแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 ในสถานศกึ ษาทส่ี อดคลอ งกบั บรบิ ท และสามารถนำไปใชเ ปน แนวปฏบิ ตั ิ
ไดจริง โดยยึดความปลอดภัยของนักเรียน รวมถึงบุคลากรของสถานศึกษาเปนที่ตั้ง เพื่อใหสถานศึกษา
มคี วามพรอ มในการจดั การเรยี นการสอนที่มีคุณภาพตอ ไป

คมู อื การปฏบิ ัตสิ ำหรบั สถานศึกษาในการปอ งกันการแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 ค

คำนำ

สถานการณการแพรระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 หรือโรคโควิด 19 (Coronavirus
Disease 2019 (COVID-19) มกี ารระบาดในวงกวา ง องคก ารอนามยั โลก (WHO) ไดป ระกาศใหโ รคโควดิ 19
เปน ภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสขุ ระหวา งประเทศ (Public Health Emergency of International Concern)
โดยแนะนำใหทุกประเทศเรงรัดการเฝาระวังและปองกันความเสี่ยงจากโรคโควิด 19 สำหรับประเทศไทย
พบผปู ว ยและผเู สยี ชวี ติ เพม่ิ ขน้ึ อยา งตอ เนอ่ื ง และมโี อกาสขยายวงกวา งขน้ึ เรอ่ื ย ๆ โดยเฉพาะอยา งยง่ิ แนวโนม
ทจ่ี ะเกดิ การแพรร ะบาดในสถานศกึ ษา ดงั นน้ั การสรา งความตระหนกั รเู ทา ทนั และเตรยี มความพรอ มในการ
รบั มอื กบั การระบาดของโรคอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ จงึ มคี วามจำเปน อยา งยง่ิ เพอ่ื ลดความเสย่ี งและปอ งกนั ไมใ ห
สงผลกระทบตอสุขภาพนักเรียน ครู ผูสอน และบุคลากรทางการศึกษา อันเปนทรัพยากรที่สำคัญในการ
ขบั เคลอ่ื นและพฒั นาประเทศในอนาคต

กระทรวงสาธารณสุขรวมกับกระทรวงศึกษาธิการ ราชวิทยาลัยกุมารแพทยแหงประเทศไทย
องคการอนามัยโลกประจำประเทศไทย (WHO Thailand) องคการทุนเพื่อเด็กแหงสหประชาชาติประจำ
ประเทศไทย (UNICEF) สำนกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การสรา งเสรมิ สขุ ภาพ (สสส.) กองทนุ เพอ่ื ความเสมอภาค
ทางการศกึ ษา (กสศ.) และผเู ชย่ี วชาญจากภาคสว นทเ่ี กย่ี วขอ งไดบ รู ณาการและรว มกนั พฒั นา “คมู อื การปฏบิ ตั ิ
สำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19” เพอ่ื เปน แนวทางปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศกึ ษา
ในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 อยา งตอ เนอ่ื งโดยเนน ความสอดคลอ งกบั บรบิ ทของสถานศกึ ษา
และเออ้ื อำนวยใหเ กดิ การปฏบิ ตั งิ านไดอ ยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ เพอ่ื ใหน กั เรยี นและบคุ ลากรในสถานศกึ ษาสามารถ
ดำรงชีวิตอยูไดอยางปลอดภัย โดยมีสาระสำคัญ ประกอบดวย องคความรูเบื้องตนเกี่ยวกับโรคโควิด 19
แนวปฏิบัติสำหรับบุคลากรในสถานศึกษา ไดแก ผูบริหาร เจาของสถานศึกษา ครู ผูดูแลนักเรียน นักเรียน
ผูปกครอง และแมครัว ผูจำหนายอาหาร ผูปฏิบัติงานทำความสะอาด การจัดการดานอนามัยสิ่งแวดลอม
บริเวณตาง ๆ ของสถานศึกษา มาตรการปองกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19 กรณีเกิดการระบาด
และสื่อรอบรูดานสุขภาพนักเรียน ตลอดจนขั้นตอนการดำเนินงานคัดกรองและสงตอแบบประเมินตนเอง
สำหรบั สถานศึกษาแบบประเมินตนเองสำหรับนกั เรยี น แบบบนั ทึกการตรวจคดั กรองสขุ ภาพสำหรบั นักเรียน
การจดั การเรยี นการสอนชว งเปด ภาคเรยี น บทเรยี นแนวปฏบิ ตั ชิ ว งเปด เรยี นในตา งประเทศรองรบั สถานการณ
โรคโควดิ 19 เปน ตน

คณะผูจัดทำ มุงหวังให “คูมือการปฏิบัติสำหรับสถานศึกษาในการปองกันการแพรระบาด
ของโรคโควดิ 19” ฉบบั น้ี เปน “เครอ่ื งมอื ” สำหรบั สถานศกึ ษาและผเู กย่ี วขอ งสามารถนำไปใชต ามบรบิ ทและ
สถานการณของแตละสถานศึกษาภายใตความรวมมือจากทุกฝายที่เกี่ยวของ เพื่อปองกันการแพรระบาด
ของโรคโควิด 19 ใหเ กิดประโยชนสูงสดุ ตอไป

คณะผจู ัดทำ
พฤษภาคม 2563

ง คูม อื การปฏิบตั ิสำหรับสถานศกึ ษาในการปองกันการแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19

สารบญั หนา
ก
สารผบู รหิ าร ง
คำนำ จ
สารบัญ 1
เกรน่ิ นำ 1
2
มารูจักโรคโควิด 19 4
สถานการณโรคโควิด 19 6
การเตรียมความพรอ มกอนเปดภาคเรยี น (Reopening) 16
มาตรการการเตรียมความพรอ มกอ นเกดิ ภาคเรียน 17
(Preparation before reopening) 18
แผนผังกลไกการดำเนินงานปอ งกันแพรร ะบาดของโรคโควิด 19 19
ในระดบั จังหวัด ในสถานศกึ ษา 23
บทบาทบคุ ลากรสาธารณสขุ ในการดำเนนิ งานปองกันแพรระบาด 24
ของโรคโควดิ 19 ในสถานศกึ ษา 25
ขั้นตอนการคดั กรองและสงตอ นักเรียนและบคุ ลากรในสถานศึกษา 26
ในการปองกันควบคมุ การแพรระบาดของโรคโควิด 1 27
วธิ กี ารตรวจคดั กรองสุขภาพ 28
แนวปฎบิ ัติสำหรบั สถานศกึ ษาระหวางเปด ภาคเรียน 34
ผูบริหาร เจาของสถานศกึ ษา
ครู ผูดแู ลนกั เรยี น
นกั เรียน
ผปู กครอง
แมครัว ผูจำหนายอาหาร ผปู ฏบิ ตั งิ านทำความสะอาด
ดา นอนามัยสิ่งแวดลอม

: หองเรียน หองเรียนรวม หองสมุด หองประชุม หอประชุม
โรงยมิ สนามกฬี า สถานทแี่ ปรงฟน สระวายน้ำ สนามเดก็ เลน
หอ งสว ม หอ งพกั ครู หอ งพยาบาล โรงอาหาร รถรบั – สง นกั เรยี น
หอพกั นกั เรยี น หอ งนอนเดก็ เลก็ การเขา แถวเคารพธงชาติ

คูมอื การปฏิบัติสำหรบั สถานศึกษาในการปองกนั การแพรระบาดของโรคโควดิ 19 จ

สารบัญ หนา
44
มาตรการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควิด 19 กรณีเกิดการระบาด 47
บทสรุปแนวปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกันการแพรระบาด 59
ของโรคโควดิ 19 ประเทศไทย 73
สือ่ รอบรดู า นสขุ ภาพนกั เรียน 75
เอกสารอา งองิ 76
ภาคผนวก 80
82
แบบประเมินตนเองสำหรับสถานศึกษาในการเตรียมความพรอมกอนเปด 83
ภาคเรียน เพอ่ื เฝาระวงั และปอ งกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19 85
แบบประเมนิ ตนเองสำหรบั นกั เรยี นในการเตรยี มความพรอ มกอ นเปด ภาคเรยี น 103
เพ่ือเฝาระวงั และปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 113
แบบบันทึกการตรวจคัดกรองสุขภาพสำหรับนักเรียน บุคลากร หรือผูมาติดตอ
ในสถานศกึ ษา เพ่อื เฝา ระวังและปอ งกนั การแพรระบาดของโรคโควิด 19
การจัดการเรียนการสอนชวงเปดภาคเรียนของกระทรวงศึกษาธิการ
รองรบั สถานการณโรคโควิด 19
แนวปฏิบัติตามแนวทางองคการอนามัยโลก (WHO) และบทเรียนแนวปฏิบัติ
ชว งเปดเรียนในตา งประเทศ รองรับสถานการณโรคโควดิ 19
วธิ ปี ฏบิ ตั ิ : วดั ไข สวมหนา กาก ลา งมอื เวน ระยะหา ง ทำความสะอาด ลดแออดั
วิธีการทำเจลลา งมอื
คำสั่งแตงตั้งคณะกรรมการ คณะอนุกรรมการจัดทำมาตรการในการเตรียม
ความพรอมการเปดภาคเรียน (Reopening) และคูมือการปฏิบัติสำหรับ
สถานศึกษาในการปองกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19 และคณะทำงาน
วิชาการหลกั

ช คูมือการปฏบิ ตั ิสำหรบั สถานศึกษาในการปองกันการแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19

เกริ่นนำ

มารจู กั โรคโควิด 19

โรคโควดิ 19 คืออะไร

ไวรัสโคโรนาสายพันธุใหม 2019 เปนตระกูลของไวรัสที่กอใหอาการปวย ตั้งแต
โรคไขห วดั ธรรมดาไปจนถงึ โรคทม่ี คี วามรนุ แรงมาก เชน โรคระบบทางเดนิ หายใจตะวนั ออกกลาง
(MERS-CoV) และโรคระบบทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง (SARS-CoV) เปนตน
ซง่ึ เปน สายพนั ธใุ หมท ไ่ี มเ คยพบมากอ นในมนษุ ยก อ ใหเ กดิ อาการปว ยระบบทางเดนิ หายใจในคน
และสามารถแพรเชื้อจากคนสูคนได โดยเชื้อไวรัสนี้พบครั้งแรกในการระบาดในเมืองอูฮั่น
มณฑลหเู ปย  สาธารณรฐั ประชาชนจนี ในชว งปลายป 2019 หลงั จากนน้ั ไดม กี ารระบาดไปทว่ั โลก
องคก ารอนามยั โลกจงึ ตง้ั ชอ่ื การตดิ เชอ้ื ไวรสั โคโรนาสายพนั ธใุ หมน ้ี วา โรคตดิ เชอ้ื ไวรสั โคโรนา 2019
หรือ โรคโควิด 19 (Coronavirus Disesse 2019 (COVID – 19))

อาการของผูปวยโรคโควดิ 19 มีอาการอยางไร

อาการทว่ั ไป ไดแ ก อาการระบบทางเดนิ หายใจ มไี ข ไอ มนี ำ้ มกู เจบ็ คอ หายใจลำบาก
เหนื่อยหอบ ไมไดกลิ่น ไมรูรส ในกรณีที่อาการรุนแรงมาก อาจทำใหเกิดภาวะแทรกซอน
เชน ปอดบวม ปอดอกั เสบ ไตวาย หรืออาจเสยี ชวี ิต

โรคโควดิ 19 แพรก ระจายเชอ้ื ไดอ ยา งไร

โรคชนิดนี้มีความเปนไปไดที่มีสัตวเปนแหลงรังโรค สวนใหญแพรกระจายผาน
การสมั ผสั กบั ผตู ดิ เชอ้ื ผา นทางละอองเสมหะจากการไอ นำ้ มกู นำ้ ลาย ปจ จบุ นั ยงั ไมม หี ลกั ฐาน
สนบั สนนุ การแพรก ระจายเชอ้ื ผา นทางการพน้ื ผวิ สมั ผสั ทม่ี ไี วรสั แลว มาสมั ผสั ปาก จมกู และตา

โรคโควดิ 19 รกั ษาไดอ ยา งไร

ยังไมมียาสำหรับปองกันหรือรักษาโรคโควิด 19 ผูที่ติดเชื้ออาจตองไดรับ
การรกั ษาแบบประคบั ประคองตามอาการ โดยอาการทม่ี แี ตกตา งกนั บางคนรนุ แรงไมม าก
ลกั ษณะเหมอื นไขห วดั ทว่ั ไป บางคนรนุ แรงมาก ทำใหเ กดิ ปอดอกั เสบได ตอ งสงั เกตอาการ
ใกลชิดรวมกับการรักษาดวยการประคับประคองอาการจนกวาจะพนอาการชวงนั้น
และยงั ไมมียาตวั ใดทม่ี ีหลกั ฐานชดั เจนวา รักษาโรคโควิด 19 ไดโดยตรง

ใครบาง ทเ่ี ส่ียงสงู ตอ การติดโรคโควดิ 19

กลมุ เสย่ี งโดยตรงทอ่ี าจสมั ผสั กบั เชอ้ื ไดแ ก ผทู เ่ี พง่ิ กลบั จากพน้ื ทเ่ี สย่ี ง สมั ผสั ใกลช ดิ
ผูปวยสงสัยติดเชื้อ กลุมเสี่ยงที่ตองระวัง หากติดเชื้ออาจมีอาการรุนแรง ไดแก
ผูสูงอายุ 70 ปขึ้นไป ผูปวยโรคเรื้อรัง เชน เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หลอดเลือดหัวใจ
ภูมิแพ เดก็ เลก็ อายตุ ่ำกวา 5 ป

คมู อื การปฏบิ ตั ิสำหรบั สถานศึกษาในการปอ งกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19 1

สถานการณโรคโควดิ 19

มีรายงานผูปวยโรคโควิด 19 ในประเทศที่มีการระบาดทั้งประเทศจีน ประเทศในทวีปยุโรป
ประเทศสหรัฐอเมริกา และประเทศไทย แสดงใหเห็นวา เด็กติดเชื้อไวรัสโควิด 19 ไดทุกอายุ แตอุบัติการณ
นอยกวาผูใหญมาก เด็กมักมีประวัติสัมผัสใกลชิดกับผูที่ติดเชื้อในครอบครัว เด็กที่ปวยเปนโรคไวรัสโควิด 19
จะมเี ชอ้ื ในระบบทางเดนิ หายใจ บทบาทของเดก็ ในการเปน ผแู พรเ ชอ้ื ยงั ไมช ดั เจน แตก ารทพ่ี บเชอ้ื โคโรนาไวรสั
ในทางเดินหายใจของผูปวยเด็ก ทำใหเด็กมีโอกาสเปนผูแพรเชื้อสูผูอื่นได แมรายงานสวนใหญเด็กมักเปน
ผรู บั เชอ้ื ไวรสั โควดิ 19 จากผอู น่ื มรี ายงานวา ผปู ว ยโควดิ 19 ทเ่ี ปน เดก็ มกั มอี าการไมร นุ แรง แตอ าจมอี าการรนุ แรง
ถึงแกชีวิตในกรณีที่มีโรคอื่นอยูกอน หรือเปนผูทีมีภูมิคุมกันบกพรอง ในระยะหลังมีรายงานผูปวยที่มีอาการ
คลา ยโรคคาวาซากิ (Kawasaki Disease) บางรายมอี าการชอ็ คและเสยี ชวี ติ เกดิ ขน้ึ ในเดก็ ทม่ี สี ขุ ภาพดมี ากอ น
เปนกลมุ อาการ Hyperinflammatory syndrome ท่เี กย่ี วขอ งกับการตดิ เชือ้ โควิด 19 รายงานจากองั กฤษ
สหรฐั อเมรกิ า อติ าลี จะเหน็ ไดว า โรคโควดิ 19 เปน โรคทอ่ี บุ ตั ขิ น้ึ มาใหม ไมเ ปน ทร่ี จู กั มากอ น ความรใู นดา นอาการ
อาการแสดง ความรุนแรงของโรค ยงั ไมเ ปนท่ีรกู ันยังคงตอ งศกึ ษา และมีการเปล่ียนแปลงขอมูลตลอดเวลา

COVID-19 and Children

Distribution by Age of COVID-19 Cases Distribution by Age of COVID-19 Cases in
Pediatric Population

5-69,9y5e7ars 10-1104,3y5e7ars Age Group Number of Percentage of
cases cases
<56,y3e3a8rs 15-1168,7y1e7ars

<5 years Under 5 years 6,336 0.45
5-9 years
>_36856,y8e1a4rs 10-14 years 5-9 years 6,957 0.49
15-18 years
194-8474,9y1e5ars 19-44 years 10-14 years 10,357 0.73
45-64 years
455-0644,3y5e2ars >_ 65 years

15-18 years 16,717 1.18

Return to school 1/10

ท่ีมา : COVID-19 – safe return to schools. CORONAVIRUS (C0VID-19) UPDATE NO.26. WHO , 15 MAY 2020

2 คมู ือการปฏบิ ตั ิสำหรับสถานศึกษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควิด 19

สถานศกึ ษาเปน สถานทท่ี ม่ี นี กั เรยี นอยรู วมกนั จำนวนมาก มกั จะมคี วามเสย่ี งสงู หากมรี ะบบการจดั การ
ที่ไมดี อาจจะมีการแพรระบาดของเชอ้ื ไวรสั โควดิ 19 ไดใ นกลมุ เดก็ เนอ่ื งจากพบวาการติดเช้ือไวรัสโควดิ 19
สวนใหญจะไมคอยมีอาการหรือมีอาการแสดงคอนขางนอย ความรุนแรงจะนอยมาก หากมีการระบาด
ในกลมุ เด็กข้นึ จะมีผลกระทบในสังคมหรือผูใกลชดิ เชน ครู พอ แม ผสู ูงอายุ ท่ตี ิดเชือ้ จากเดก็

จากรายงานสถานการณโ รคตดิ เชอ้ื ไวรสั โคโรนา 2019 ประเทศไทย พบวา ผปู ว ยยนื ยนั ตดิ เชอ้ื สะสม
จำนวน 3,017 ราย เด็ก อายุ 0 - 9 ป เปนผูปวยยืนยันติดเชื้อสะสม จำนวน 60 ราย คิดเปนรอยละ 1.9
เปน เดก็ อายุ 10 - 19 ป เปน ผปู ว ยยนื ยนั ตดิ เชอ้ื สะสม จำนวน 115 ราย คดิ เปน รอ ยละ 3.8 นอ ยกวา กลมุ ผใู หญ
(ขอมูล ณ 12 พฤษภาคม 2563) ไมมีรายงานผูปวยเด็กที่เสียชีวิตในประเทศไทย อยางไรก็ตาม หากมี
การเปดเรียน มีโอกาสสูงที่จะเกิดการติดเชื้อในกลุมเด็กเพิ่มมากขึ้น ซึ่งเด็กเปนกลุมที่ตองไดรับการดูแลและ
ระมัดระวังในการกระจายเชื้อเปนอยางมาก มาตรการในการเปดเทอม จึงมีความสำคัญมากในการควบคุม
การระบาด การวางแผนเปดเทอม จึงตอ งม่ันใจวา ควบคมุ ไมใหเ กดิ การระบาดของโรคในเด็กนกั เรียนได

ผูปว ย COVID-19 สะสม ประเทศไทย ถึงวันท่ี 12 พฤษภาคม 2563

ผูปวยรายใหมว ันน้ี ผปู วยยืนยนั สะสม หายปว ยแลว เสียชวี ติ

2 ราย 3,017 ราย 2,798 ราย 56 ราย

0/0State Q / ศนู ยก ักกัน ราย State Q / ศูนยกักกัน 90/65 ราย 2เพมิ่ ขึ้น (ราย) 9ร2อ ย.7ละ4 0เพ่มิ ข้นึ (ราย) 1รอ .ย8ล6ะ
(สะสม)
(รายใหม)

จำนวนผปู วยยืนยันจำแนกตามเพศ

ชาย 1,638 ชาย กรงุ เทพฯ และนนทบรุ ี ภาคเหนอื ภาคกลาง
หญิง 1,379 หญิง
1,703 94 383
0 200 400 600 800 1K 1.2K 1.4K 1.6K 1.8K
จำนวนผูปวยยนื ยัน (ราย) ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ ภาคใต

111 726

จำนวนผปู วยยืนยัน จำแนกตามกลุมอายุและเพศ อายุนอยท่ีสุด (เดือน) อายุเฉลย่ี (ป) อายสุ งู สุด (ป)
ชาย หญงิ
จำนวน ูผปวย ืยนยัน ( ป) 800 1 39 97
600 460 350
400 อัตราสวน หญิง : ชาย
200 387 225 140 สูงสดุ ในกลุมอายุ จำนวนผปู ว ยสงู สุดในกลุม
275 1 : 1.19 อายุ 20-29 ป
0 33 27 55 60 312 337 75 31 28 20-29 ป
148 772 ราย

0 - 9 10 - 19 20 - 29 30 - 39 40 - 49 50 - 59 60 - 69 70+
กลุมอายุ (ป) แหลง ขอ มลู และจดั ทาํ โดย : กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสขุ

ที่มา : https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/index.php

คมู อื การปฏิบตั ิสำหรบั สถานศกึ ษาในการปองกนั การแพรระบาดของโรคโควิด 19 3

การเตรียมความพรอ มกอ นเปด ภาคเรยี น (Reopening)

ทำไมตองเปด เรยี น

การหยดุ ชะงกั ของการเรยี นการสอน อาจสง ผลกระทบอยา งรนุ แรงตอ ความสามารถในการเรยี นรขู องนกั เรยี น
โดยเฉพาะกลุมเด็กดอ ยโอกาสหรอื เดก็ กลมุ เปราะบาง หากหยดุ เรียนนาน แนวโนมจะกลบั คืนสถานศึกษากย็ งิ่ ลดลง
เด็กที่มาจากครอบครัวยากจนมีแนวโนมออกจากสถานศึกษาสูงกวาเด็กที่มาจากครอบครัวร่ำรวยเกือบหาเทา
การออกจากระบบการศกึ ษาเพม่ิ ความเสย่ี งตอ การตง้ั ครรภใ นวยั รนุ และการแสวงหาประโยชนท างเพศ รวมทง้ั ปญ หา
ความรุนแรงและการคุกคามอื่น ๆ นอกจากนี้ การปดสถานศึกษายาวนานมาก ทำใหบริการสุขภาพที่สำคัญตาง ๆ
ทใ่ี ชโ รงเรยี นเปน ฐาน ตอ งหยดุ ชะงกั ดว ย เชน การฉดี วคั ซนี การประเมนิ ภาวะโภชนาการ โครงการอาหารกลางวนั และ
การชวยเหลือดานสุขภาพจิตและจิตสังคม ทำใหนักเรียนเครียดและวิตกกังวลเนื่องจากขาดการมีปฏิสัมพันธ
กับเพื่อนและไมไดทำกิจวัตรประจำวันตามปกติ ผลกระทบเชิงลบเหลานี้จะยิ่งรุนแรงมากขึ้นในกลุมเด็กดอยโอกาส
เชน เดก็ พกิ าร เดก็ ในพน้ื ทเ่ี ฉพาะหรอื พน้ื ทห่ี า งไกล เดก็ ทถ่ี กู บงั คบั ใหโ ยกยา ยถน่ิ ฐาน ชนกลมุ นอ ย และเดก็ ในความดแู ล
ของสถานสงเคราะหต า ง ๆ ทง้ั น้ี การเปด เรยี นจะตอ งคำนงึ ถงึ ความปลอดภยั และสอดคลอ งกบั มาตรการดา นสาธารณสขุ
ในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 พรอ มทง้ั ปฏบิ ตั ติ ามมาตรการทเ่ี หมาะสมทกุ ประการสำหรบั ผบู รหิ าร
เจาของสถานศกึ ษา นกั เรยี น ครู บคุ ลากรสถานศึกษา และผปู กครอง

ควรเปด เรยี นเมอื่ ไหร ท่ีไหน และสถานศึกษาใดบาง

การเลือกเวลาท่เี หมาะสมทสี่ ุดในการเปดภาคเรยี น ควรพิจารณาถงึ ประโยชนสูงสุดของนกั เรียนเปน สำคัญ
รวมทง้ั ขอควรพิจารณาดา นสาธารณสุขโดยรวม บนพ้ืนฐานของการประเมินคุณประโยชนแ ละความเส่ยี งทเ่ี กยี่ วของ
ประกอบกบั หลกั ฐานจากภาคสว นตา ง ๆ และบรบิ ทเฉพาะ รวมถงึ ปจ จยั ทส่ี ง ผลตอ การศกึ ษา สาธารณสขุ เศรษฐกจิ
และสังคม การวิเคราะหสิ่งเหลานี้จะชวยจัดลำดับความสำคัญของมาตรการลดความเสี่ยงตาง ๆ นอกจากนี้ ควรให
ผูมีสวนไดสวนเสียในระดับทองถิ่นมีสวนรวมในการตัดสินใจ เพื่อใหการดำเนินงานสอดคลองกับผลการวิเคราะห
บริบทของทองถิ่นอยางแทจริง โดยคำนึงถึงประโยชนของการจัดการเรียนการสอนในหองเรียนเปรียบเทียบกับ
การจัดการเรียนการสอนทางไกล และพิจารณาปจจัยเสี่ยงของการเปดสถานศึกษา รวมทั้งหลักฐานซึ่งยังไมไดสรุป
แนชัด เกย่ี วกบั ความสมั พนั ธร ะหวา งความเสี่ยงของการติดเช้อื กับการเขาเรยี น ประกอบดวย

การเรียนการสอนในหองเรียนจำเปนเพียงใดตอการบรรลุผลการเรียนรูที่ตองการ (ความรูพื้นฐาน ความรู
ทถ่ี า ยทอดได ความรดู จิ ทิ ลั ความรเู ฉพาะสาขาอาชพี ) โดยตระหนกั ถงึ ประเดน็ ตา ง ๆ เชน ความสำคญั ของ
การมปี ฏสิ มั พนั ธโ ดยตรงกบั ครใู นการเรยี นรูผ า นการเลน ของเด็กเล็กและการพฒั นา ทกั ษะพืน้ ฐาน
ความสามารถในการเขาถึงและความพรอมในการเรียนการสอนทางไกลที่มีคุณภาพมีมากนอยเพียงใด
(ทั้งในดานผลการเรยี นรู และความเหมาะสมกบั กลมุ อายตุ า ง ๆ รวมทงั้ กลมุ เด็กดอ ยโอกาส)
รปู แบบการเรยี นการสอนทางไกลในปจ จบุ นั รวมถงึ ผลสมั ฤทธท์ิ างการเรยี นรู และสขุ ภาวะทางอารมณ และ
สงั คม จะยั่งยืนเพยี งใด หากผูดูแลเด็กไดรับแรงกดดนั ในครอบครวั และปจจยั เชงิ บรบิ ทอน่ื ๆ
ผดู แู ลเดก็ มีเครือ่ งมือทจ่ี ำเปนในการปกปองคมุ ครองเด็กจากการถูกคุกคามและการใชค วามรุนแรงทางเพศ
ในโลกออนไลน เมอื่ เดก็ เรยี นผา นแพลตฟอรมออนไลนหรอื ไม

4 คมู อื การปฏบิ ตั ิสำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควิด 19

จุดเปลี่ยนผานสำคัญบนเสนทางของการศึกษา (ความพรอมในการเขาเรียน การสำเร็จชั้น ประถมศึกษา
และเรยี นตอ ระดบั มธั ยมศกึ ษา หรอื การสำเรจ็ ชน้ั มธั ยมศกึ ษาและเรยี นตอ ระดบั อดุ มศกึ ษา) ไดร บั ผลกระทบ
จากการระบาดของโรคอยางไร และมมี าตรการตอบสนองอยา งไร
ครูและบุคลากรสถานศึกษา มีความพรอมและสามารถปรับตัวเขากับวิถีการเรียนรูและการบริหารจัดการ
ที่แตกตางออกไปมากนอยเพียงใดและมีความพรอมและสามารถดำเนินมาตรการเพื่อปองกัน และควบคุม
การแพรร ะบาดหรอื ไม
การที่นักเรียนไมไดไปเรียนในสถานศึกษา มีความเสี่ยงดานการคุมครองเด็กหรือไม เชน ความเสี่ยง
ดานความรนุ แรงในครอบครวั ที่เพม่ิ ขน้ึ หรอื การแสวงหาประโยชนท างเพศจากเดก็ ชายและเด็กหญิง
การปดสถานศึกษาเปนอุปสรรคตอโครงการชวยเหลือตาง ๆ สถานศึกษามีบริการใหกับนักเรียน หรือไม
(เชน กิจกรรมสงเสริมสขุ ภาพและโภชนาการ)
การทน่ี กั เรยี นไมไ ดไ ปเรยี นในสถานศกึ ษาสง ผลกระทบดา นสงั คม เศรษฐกจิ และคณุ ภาพชวี ติ ของ นกั เรยี นอยา งไร
สถานศกึ ษามศี กั ยภาพเพยี งใด ในการปฏบิ ตั ติ ามมาตรการรกั ษาความปลอดภยั ของสถานศกึ ษา เพอ่ื ลดความเสย่ี ง
เชน การเวน ระยะหา งทางสงั คม (จำนวนนกั เรยี นตอ ขนาดของหอ งเรยี น) สง่ิ อำนวยความสะดวกและแนวปฏบิ ตั ิ
ดา นนำ้ สุขาภบิ าล และสขุ อนามัย เปนตน
สมาชกิ ของสถานศกึ ษามโี อกาสตดิ ตอ สมั ผสั กบั กลมุ ทม่ี คี วามเสย่ี งสงู กวา เชน ผสู งู อายุ และผทู ม่ี โี รคประจำตวั
มากนอ ยเพยี งใด และหากมโี อกาสตดิ ตอ สมั ผสั สงู สถานศกึ ษามกี ารดำเนนิ งานอยา งเพยี งพอเพอ่ื ลดโอกาส
ดงั กลา วลงหรอื ไม
สมาชิกของสถานศึกษาเดินทางไป – กลบั อยางไร
ปจ จยั เสย่ี งทเ่ี กย่ี วขอ งกบั ชมุ ชนมอี ะไรบา ง โดยพจิ ารณาถงึ ปจ จยั ทางระบาดวทิ ยา ศกั ยภาพดา นสาธารณสขุ และ
การดแู ลสขุ ภาพ ความหนาแนน ของประชากร การปฏบิ ตั ติ ามหลกั สขุ อนามยั ทด่ี แี ละการเวน ระยะหา งทางสงั คม
การวิเคราะหคุณประโยชนและความเสย่ี งโดยคำนึงถึงบรบิ ทเฉพาะ จะชวยใหส ถานศกึ ษาสามารถ

1) ความเขา ใจเก่ียวกับการแพรเ ช้อื โรคโควดิ 19 และความรุนแรงของโรคในประชากรวยั เรยี น
2) สถานการณและการระบาดของโรคโควดิ 19 ในพน้ื ท่ีท่ีสถานศกึ ษาตัง้ อยู
3) บรบิ ทและความพรอมของสถานศกึ ษาในการปองกันและควบคมุ โรคในสถานศกึ ษา
4) การประเมินผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นกับนักเรียน หากสถานศึกษาปด (อาทิ ความเสี่ยงตอการไมกลับ

มาเรียนของนักเรียน การเพิ่มขึ้นของความเหลื่อมล้ำในการไดรับการศึกษา การขาดแคลนอาหาร
ความรุนแรงในครอบครัวที่เพิ่มสูงขึ้นจากความไมแนนอนทางเศรษฐกิจ) และความจำเปนที่จะตอง
เปดสถานศึกษา อยางนอ ยเปนบางสวนใหแกนกั เรยี นท่ีผูปกครองทำงานในภาคสว นท่มี ีหนา ทีค่ วบคุม
สถานการณโ รคหรอื บรกิ ารสาธารณะที่จำเปนของประเทศ
หากเปนไปได ควรมีเวลาอยางนอย 14 วัน (ซึ่งสอดคลองกับระยะฟกตัวของโรคโควิด 19) ระหวางแตละ
ระยะ (phase) ของการยกเลกิ ขอ หา มตา ง ๆ เพอ่ื ใหม เี วลาเพยี งพอในการตดิ ตามผลและวางแผนปรบั มาตรการตา ง ๆ
ไดอยา งเหมาะสม

คูม อื การปฏบิ ัตสิ ำหรับสถานศึกษาในการปองกันการแพรระบาดของโรคโควดิ 19 5

มาตรการการเตรียมความพรอมกอนเปด ภาคเรยี น
(Preparation before reopening)

จากสถานการณก ารแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 สง ผลกระทบอยา งมากตอ ทกุ ภาคสว น เมอ่ื สถานการณ
เปน ไปในทางทด่ี ขี น้ึ การเปด สถานศกึ ษาหลงั จากปด จากสถานการณ โควดิ 19 มคี วามจำเปน อยา งยง่ิ ในการ
เตรียมความพรอมของสถานศึกษา การปฏิบัติตนของนักเรียนและบุคลากรในสถานศึกษา เพื่อลดโอกาส
การตดิ เชอ้ื และปอ งกนั ไมใ หเ กดิ การตดิ เชอ้ื โรคโควดิ 19 ใหเ กดิ ความปลอดภยั แกท กุ คน จงึ ควรมกี ารประเมนิ
ความพรอ มการเปด ภาคเรยี นของสถานศกึ ษา ซง่ึ องคก ารเพอ่ื เดก็ แหง สหประชาชาตแิ ละองคก รภาคี ไดเ สนอ
กรอบแนวทาง 6 มิติ ไดแก การดำเนินงานเพื่อความปลอดภัย การเรียนรู การครอบคลุมถึงเด็กดอยโอกาส
สวัสดิภาพและการคุมครอง นโยบาย และการบริหารการเงิน จึงมีแนวคิดในการสรางความเชื่อมโยงกับ
มาตรการปอ งกนั โรคเพอ่ื ปอ งกนั การแพรร ะบาดของโควดิ 19 ของศนู ยบ รหิ ารสถานการณก ารแพรร ะบาดของ
โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (โควิด 19) (ศบค.) อันจะเปนการวางแผนที่จะชวยสรางเสริมความเขมแข็ง
ดานการคุมครองสุขภาพและความปลอดภัยของนักเรียน โดยมีมาตรการควบคุมหลักในมิติการดำเนินงาน
เพอ่ื ความปลอดภยั จากการลดการแพรเ ชอ้ื โรค 6 ขอ ปฏบิ ตั ใิ นสถานศกึ ษา ไดแ ก 1. คดั กรองวดั ไข 2. สวมหนา กาก
3. ลา งมอื 4. เวนระยะหา ง 5. ทำความสะอาด 6. ลดแออัด

36.5

1. คัดกรองวัดไข 2. สวมหนากาก 3. ลางมอื

เรียนรเู รอื่ ง
COVID-19

1m. - 2m.

4. เวนระยะหา ง 5. ทำความสะอาด 6. ลดแออัด

6 คูมือการปฏิบัตสิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกันการแพรระบาดของโรคโควดิ 19

โดยมีรายละเอียดแนวปฏิบัติแตละมาตรการ มาตรการควบคุมหลักในมติอื่น อาทิ การเรียนรู
การครอบคลุมถึงเด็กดอยโอกาส สวัสดิภาพและการคุมครอง นโยบาย และการบริหารการเงิน ตลอดจน
มาตรการเสริมในแตละมิติ ดังนั้น จึงมีความเชื่อมโยงตามกรอบแนวทาง 6 มิติ กับมาตรการการปองกันโรค
เพอื่ ปองกันการแพรระบาดของโควดิ 19 ในการเตรยี มความพรอมกอนเปดภาคเรยี น มดี งั นี้
ความเช่อื มโยง 6 มิตกิ ับมาตรการการเตรียมความพรอมกอ นเปดภาคเรียน

มติ ิ มาตรการควบคมุ หลกั มาตรการเสริม

1. ความปลอดภัย 1. มีมาตรการคัดกรองวัดไขและ 1. ทำความสะอาดพื้นที่ที่นักเรียน
จากการลดการ อาการเสย่ี ง กอ นเขา สถานศกึ ษา ใชรวมกัน กอนและหลังใชงาน
แพรเชือ้ โรค พรอ มสงั เกตอาการไข ไอ มนี ำ้ มกู ทุกครั้ง เชน หองคอมพิวเตอร
เจบ็ คอ หายใจลำบาก เหนอ่ื ยหอบ หองดนตรี ลฟิ ต อปุ กรณก ีฬา
ไมไ ดก ลน่ิ ไมร รู ส สำหรบั นกั เรยี น
บุคลากรของ สถานศึกษา และ 2. จัดใหมีพื้นที่ในการเขาแถว
ผูมาติดตอ ทุกคน ทำกิจกรรม หรือเลนกลุมยอย
เวนระยะหางระหวางบุคคล
2. ใหน กั เรยี น บคุ ลากร และผเู ขา มา อยางนอ ย 1 - 2 เมตร
ในสถานศึกษา ทุกคนตองสวม
หนา กากผา หรอื หนา กากอนามยั 3. ใหนักเรียนใชของใชสวนตัว
ตลอดเวลาเมอ่ื อยใู นสถานศกึ ษา ไมใชสิ่งของรวมกับผูอื่น เชน
แกวน้ำ ชอน สอม แปรงสีฟน
3. ใหม จี ดุ บรกิ ารลา งมอื ดว ยสบแู ละนำ้ ยาสีฟน ผา เช็ดหนา
หรอื เจลแอลกอฮอลอ ยา งเพยี งพอ
ในบรเิ วณตา งๆ เชน ทางเขา อาคาร 4. จัดใหมีหองพยาบาลสำหรับ
หอ งเรยี น โรงอาหาร แยกผมู อี าการปว ยระบบทางเดนิ
หายใจออกจากผูมีอาการปวย
4. ใหจัดเวนระยะหางระหวาง ระบบอื่น ๆ หรือพิจารณาสงไป
บุคคล อยางนอย 1 - 2 เมตร สถานพยาบาล
เชน ระหวา งโตะเรยี น ทน่ี ัง่ เรยี น
ทน่ี ง่ั ในโรงอาหาร ทน่ี ง่ั พกั ทางเดนิ
จุดรอคอย หองนอนเด็กเล็ก
กรณีหองเรียนไมเพียงพอในการ
จัดเวนระยะหางระหวางบุคคล
ควรจัดใหมีการสลับวันเรียน
แตละชั้นเรียน การแบงจํานวน
นักเรียน หรือการใชพื้นที่ใชสอย
บริเวณสถานศึกษา ตามความ
เหมาะสม ทั้งนี้อาจพิจารณวิธี
ปฏบิ ตั อิ น่ื ตามบรบิ ทความเหมาะสม
โดยยึดหลกั Social distancing

คูม ือการปฏบิ ตั ิสำหรับสถานศึกษาในการปอ งกนั การแพรระบาดของโรคโควิด 19 7

มิติ มาตรการควบคุมหลกั มาตรการเสรมิ

5. เปดประตู หนาตางใหอากาศ 5. จัดใหมีการสื่อสารความรู
ถา ยเท ทำความสะอาดหอ งเรยี น การปองกันโรคโควิด 19
และบริเวณตาง ๆ โดยเช็ด แกนักเรียน บุคลากร เพื่อให
ทำความสะอาดพื้นผวิ สมั ผัสของ สามารถลางมือ สวมและถอด
โตะ เกาอี้ และวัสดุอุปกรณ หนา กากอยา งถกู วธิ ี การเกบ็ รกั ษา
กอนเขาเรียน พักเที่ยง และ หนากาก ชวงพักเที่ยงและการ
หลังเลิกเรียนทุกวัน รวมถึงจัด ทำความสะอาดสถานที่และ
ใหมีถังขยะมูลฝอยแบบมีฝาปด อุปกรณของใชที่ถูกสุขลักษณะ
และรวบรวมขยะออกจาก ตลอดจนจัดใหมีนักเรียนแกนนำ
หองเรียนเพื่อนำไปกำจัดทุกวัน ดา นสุขภาพนักเรียนทมี่ จี ิตอาสา
เปนอาสาสมัครในการชวยดูแล
6. ใหพ จิ ารณาควบคมุ จำนวนนกั เรยี น สขุ ภาพเพอ่ื นนกั เรยี นดว ยกนั หรอื
ทม่ี ารว มกจิ กรรม ลดแออดั หรอื ดแู ลรุนนอ งดว ย
ลดเวลาทำกิจกรรมใหสั้นลง
เทาที่จำเปน หรือเหลื่อมเวลา 6. กรณี มีรถรับ - สงนักเรียน
ทำกจิ กรรม โดยถอื หลกั หลกี เลย่ี ง เนนใหผูโดยสารทุกคน สวม
การติดตอสัมผัสระหวา งกนั หนา กากผา หรอื หนา กากอนามยั
ทำความสะอาดยานพาหนะและ
บริเวณจุดสัมผัสรวมกัน เชน
ราวจบั เบาะนง่ั ทว่ี างแขน กอ นรบั
และหลงั จากสง นกั เรยี นแลว ทกุ ครง้ั
ลดการพูดคุยหรือเลนกันบนรถ
ตลอดจนการจัดเวนระยะหาง
ระหวา งท่นี งั่

8 คูมือการปฏิบตั สิ ำหรบั สถานศึกษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควิด 19

มิติ มาตรการควบคุมหลัก มาตรการเสริม

2. การเรียนรู 1. จัดหาสื่อความรูในการปองกัน 1. กรณีเด็กเล็ก ไมแนะนำใหใช
ควบคุมโรคโควิด 19 สำหรับ สอ่ื การเรยี นการสอนแบบออนไลน
ใชใ นการเรยี นการสอน การเรยี นรู โดยขาดปฏิสัมพันธกับผูสอน
นอกหอ งเรยี น หรอื กจิ กรรมพฒั นา ครู ผปู กครอง
ผเู รยี น ในรปู แบบของสอ่ื ออนไลน
: VTR , Animation , Infographic 2. ไมปลอยใหเด็กและวัยรุนอยูกับ
และสอ่ื สง่ิ พมิ พ : โปสเตอร แผน พบั สอ่ื ออนไลน (ทไี่ มใชส ่อื การเรียน
ภาพพลิก คมู อื แนวปฏิบัติ การสอน) นานเกินไป โดยทั่วไป
กำหนดระยะเวลา
2. เตรยี มความพรอ มดา นการเรยี นรู - 1 ชว่ั โมงตอ วนั สำหรบั เดก็ เลก็ /
ของเดก็ ตามวยั และสอดคลอ งกบั ประถมศึกษา
พฒั นาการดา นสงั คม อารมณ และ - 2 ชว่ั โมงตอ วนั สำหรบั เดก็ โต /
สตปิ ญ ญา มัธยมศึกษา

3. สรา งความเขม แขง็ ของระบบดแู ล 3. สง เสรมิ ใหส ถานศกึ ษาและนกั เรยี น
ชว ยเหลอื นกั เรยี น โดยบรู ณาการ ประเมินตนเองในการเตรียม
กิจกรรมสงเสริมพัฒนานักเรียน ความพรอมกอนเปดภาคเรียน
ดา นทกั ษะชวี ติ และความเขม แขง็ รองรบั สถานการณก ารแพรร ะบาด
ทางใจ เขา ในการเรยี นการสอนปกติ ของโรคโควิด 19 รวมถึงมีการ
เพื่อชวยใหนักเรียนจัดการ ตรวจคัดกรองสุขภาพนักเรียน
ความเครียดและรับมือกับการ อยา งตอเน่อื ง
เปลย่ี นแปลงไดอ ยางเหมาะสม
4. สนับสนุนใหนักเรียนใชสื่อรอบรู
ดานสุขภาพในรูปแบบและผาน
ชองทางหลากหลายที่สามารถ
เขาถึงได อันจะชวยสงเสริมให
เกิดความรอบรูดานสุขภาพ
นำไปสกู ารปฏบิ ตั ติ นดา นสขุ ภาพ
ที่เหมาะสม สะทอนถึงการมี
พฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค
ลดโรคและปลอดภยั

คูม ือการปฏิบัติสำหรับสถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 9

มติ ิ มาตรการควบคุมหลัก มาตรการเสรมิ

3. การครอบคลมุ 1. จัดหาวัสดุสิ่งของเครื่องใช 1. ประสานและแสวงหาการ
ถงึ เด็กดอย และอุปกรณลางมือ เชน สบู สนบั สนนุ วสั ดอุ ปุ กรณก ารปอ งกนั
โอกาส เจลแอลกอฮอล หนา กากผา หรอื โรคโควิด 19 จากหนว ยงานของ
ก. เด็กพเิ ศษ หนากากอนามัยอยางเพียงพอ จังหวัดและผูเกี่ยวของ เชน
ข. เด็กในพื้นท่ี สำหรับนักเรียนและบุคลากร ศบค.จ. ทองถิ่น เอกชน บริษัท
เฉพาะหางไกล ในสถานศึกษา ควรมีสำรอง หา งรา น ภาคประชาชน เปน ตน
มาก โดยเฉพาะเด็กเล็กที่เปอนงาย
เพราะถาชื้นแฉะจะไมสามารถ 2. ประสานการดำเนินงานตาม
ปอ งกันเช้อื ได แนวทางพัฒนากิจกรรมผูเรียน
ของกระทรวงศึกษาธิการ
2. มีการปรับรูปแบบการเรียน กรณีมีขอจำกัดดานเทคโนโลยี
การสอนให สอดคลองกับบริบท ทางการศึกษา
การเขา ถงึ การเรยี นรใู นสถานการณ
การระบาดของโรคโควิด 19 3. ใชสื่อสรางความเขาใจเรื่อง
โรคโควิด 19 และแนวทาง
3. มีมาตรการสงเสริมใหนักเรียน การดูแลตัวเอง โดยคำนึงถึง
ไดรับบริการสุขภาพขั้นพื้นฐาน ขอจำกัดทางภาษาและสังคม
อยางท่วั ถึง กลุมนักเรียนพิการเรียนรวม
เลือกใชสื่อที่เปนรูปภาพ หรือ
4. มีมาตรการการทำความสะอาด เสยี งทเ่ีขา ใจงา ยมากกวา ใชต วั อกั ษร
และจัดสภาพแวดลอมของที่พัก เพยี งอยา งเดยี ว
และเรือนนอนใหถูกสุขลกั ษณะ

5. มีมาตรการการทำความสะอาด
และจดั สภาพแวดลอ มใหส อดคลอ ง
กับขอบัญญัติการปฏิบัติดาน
ศาสนกิจ

6. มีมาตรการดูแลนักเรียนที่มี
ความบกพรอง ดานพัฒนาการ
การเรียนรู หรือดานพฤติกรรม
อารมณ ที่สามารถเรียนรวมกับ
เด็กปกติ ไดแ กน ักเรียนที่มภี าวะ
บกพรอ งทางสตปิ ญ ญา บกพรอ ง
ทางการเรียนรู บกพรองดาน
พฤติกรรมอารมณ รวมถึงภาวะ
สมาธิสัน้ และเดก็ ออทิสติก

10 คูมอื การปฏบิ ตั ิสำหรับสถานศกึ ษาในการปอ งกันการแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19

มิติ มาตรการควบคมุ หลัก มาตรการเสรมิ

4. สวัสดภิ าพ และ 1. จดั เตรยี มแผนรองรบั ดา นการเรยี น 1. สื่อสารทำความเขาใจกับบุคคล
การคุมครอง การสอนสำหรับนักเรียนปวย ทกุ ฝา ย ใหข อ มลู ทใ่ี หค วามเชอ่ื มน่ั
กักตัวหรือกรณีปดสถานศึกษา ในมาตรการปอ งกนั และการดแู ล
ช่ัวคราว ตามระบบการดูแลชวยเหลือ
ในสถานศึกษา โดยเฉพาะ
2. จัดเตรยี มแนวปฏบิ ัตกิ ารส่อื สาร การระมัดระวัง การสื่อสารและ
เพอ่ื ลดการรงั เกยี จและการตตี รา คำพูดที่มีผลตอทัศนคติ เพื่อลด
ทางสงั คม (Social stigma) การรังเกียจ การตีตราทางสังคม
(Social stigma) กรณีที่อาจพบ
3. จัดเตรียมแนวปฏิบัติดาน บคุ ลากรในสถานศกึ ษา นกั เรยี น
การจัดการความเครียดของครู ผูปกครองตดิ โรคโควิด 19
และบุคลากร
2. กรณนี กั เรยี นหรอื บคุ ลากรปว ยจรงิ
4. ตรวจสอบประวัติเสี่ยงของ ตองใหหยุดรักษาจนกวาจะหาย
บคุ ลากรและนกั เรยี น ตรวจสอบ เปนปกติ โดยนำหลักฐาน
เรื่องการกักตัวใหครบ 14 วัน ใบรบั รองแพทยม ายนื ยนั เพอ่ื กลบั
กอนมาทำการเรียนการสอน เขาเรียนตามปกติ โดยไมถือวา
ตามปกติและทกุ วันเปด เรยี น ขาดเรยี นหรอื ขาดงาน

5. กำหนดแนวทางปฏิบัติตาม 3. กกั ตวั ผใู กลช ดิ กบั ผปู ว ยตามเกณฑ
ระเบียบสำหรับบุคลากรและ ควบคมุ โรคและดำเนนิ การชว ยเหลอื
นักเรียนที่สงสัยติดเชื้อหรือปวย เชนเดียวกับผูป ว ย
ดวยโรคโควิด 19 โดยไมถือเปน
วันลาหรือวันหยุดเรียน

คมู ือการปฏบิ ตั ิสำหรับสถานศึกษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควิด 19 11

มติ ิ มาตรการควบคุมหลัก มาตรการเสรมิ

5. นโยบาย 1. สอ่ื สารประชาสมั พนั ธแ กค รแู ละ 1. จดั ระบบใหน กั เรยี นสามารถเขา ถงึ
บคุ ลากรในสถานศกึ ษาใหม คี วามรู การศกึ ษาทม่ี คี ณุ ภาพอยา งตอ เนอ่ื ง
ความเขาใจเบื้องตน เกี่ยวกับ กรณขี าดเรยี น ลาปว ย ปด สถาน
โรคโควิด 19 ทักษะการลางมือ ศึกษา เชน จัดรูปแบบการเรียน
การสวมหนา กากผา หรอื หนา กาก ออนไลน ผานสื่ออิเล็กทรอนิกส
อนามยั สขุ ลกั ษณะสว นบคุ คลทด่ี ี การติดตอทางโทรศัพท Social
รวมทง้ั การทำความสะอาดอยา ง media การติดตามเปนรายวัน
ถกู วิธี หรือรายสปั ดาห

2. ประชมุ ชแ้ี จงคณะกรรมการสถาน 2. พิจารณาปดสถานศึกษาตาม
ศึกษาขั้นพื้นฐานแบบออนไลน สถานการณและความเหมาะสม
หรอื กลมุ ยอ ยตามความจำเปน กรณีนักเรียน ครู หรือบุคลากร
ในสถานศกึ ษาอยใู นกลมุ เสย่ี งหรอื
3. มแี ผนงาน โครงการ และกจิ กรรม มีผูปวยยืนยันติดเชื้อเขามา
รองรับนโยบายและแนวทาง ในสถานศกึ ษา ใหป ระสานองคก ร
การปองกันโรคโควิด 19 ของ ปกครองสวนทองถิ่น เพื่อทำ
สถานศกึ ษา ความสะอาดอาคารสถานที่
ทั้งภายในภายนอกอาคารและ
4. แตงตั้งคณะทำงานรับผิดชอบ สิ่งของเครื่องใช รวมทั้งรีบแจง
เกย่ี วกบั โรคโควดิ 19 ในสถานศกึ ษา หนวยงานสาธารณสุขในพื้นที่
ประกอบดว ยครูบคุ ลากรสถานศกึ ษา เพ่ือทำการสอบสวนโรค
นักเรียน ผูปกครอง เจาหนาที่
สาธารณสุข และผเู กย่ี วขอ ง 3. สื่อสารใหมีความรูเกี่ยวกับ
การสังเกตอาการเสี่ยง การมี
5. กำหนดบทบาทหนาที่ โดย แนวโนมเสี่ยงตอการติดเชื้อ
มอบหมายครู ครูอนามัยหรือ โควิด 19 ไดงาย ไดแก เด็กที่มี
บคุ ลากรของสถานศกึ ษาทำหนา ท่ี อาการสมาธิสั้น (เปนโรคที่มี
คัดกรอง วัดไขนักเรียน สังเกต อาการแสดงดาน พฤติกรรม
สอบถามอาการเสย่ี ง และประสาน : ซนเกนิ ไป ใจลอย รอคอยไมไ ด
งานเจา หนา ทส่ี าธารณสขุ ในพน้ื ท่ี รอคอยไดนอย) ทำใหเด็กกลุมนี้
ใหบริการในหองพยาบาลดูแล เสี่ยงตอการสัมผัสกับบุคคลอื่น
ทำความสะอาดในบรเิวณสถานศกึ ษา ลว ง แคะ สมั ผสั ใบหนา จมกู ปาก
และบริเวณจดุ เสย่ี ง ตัวเอง รวมทั้งหลงลืมการใส
หนา กากผา หรอื หนา กากอนามยั

12 คูมือการปฏบิ ัตสิ ำหรับสถานศึกษาในการปอ งกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19

มิติ มาตรการควบคุมหลกั มาตรการเสริม

5. นโยบาย (ตอ) 6. สื่อสารทำความเขาใจผูปกครอง
และนกั เรยี น โดยเตรยี มการกอ น
เปดภาคเรียนหรือวันแรกของ
การเปดเรียนเกี่ยวกับแนวทาง
การปองกันโรคโควิด 19 และ
มชี อ งทางการตดิ ตอ ส่อื สาร

7. สถานศกึ ษามกี ารประเมนิ ตนเอง
เพื่อเตรียมความพรอมกอนเปด
เรียนผานระบบออนไลนของ
กระทรวงศึกษาธิการ / Thai
STOP COVID กรมอนามยั หรอื
ตามแบบประเมินตนเองสำหรับ
สถานศกึ ษาในการเตรยี มความพรอ ม
กอนเปดภาคเรียนเพื่อเฝาระวัง
และปองกันการแพรระบาดของ
โรคโควิด 19

8. มีมาตรการการจัดการดาน
ความสะอาด รถ รบั - สง นกั เรยี น
และชแ้ี จงผปู ระกอบการ
เพ่อื ปองกนั การแพรระบาดของ
โรคโควิด 19 โดยถือปฏบิ ตั ิ
อยา งเครงครัด

9. เสริมสรางวัคซีนชุมชนใน
สถานศึกษา โดยมาตรการ
“4 สรา ง 2 ใช”
- สรางสถานศกึ ษาท่รี สู กึ ...
“ปลอดภยั ”(safety)
- สรา งสถานศกึ ษาที.่ ....
“สงบ” (calm)
- สรา งสถานศึกษาทีม่ .ี ....
“ความหวัง” (Hope)

คมู อื การปฏบิ ัติสำหรบั สถานศึกษาในการปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 13

มิติ มาตรการควบคุมหลกั มาตรการเสรมิ

5. นโยบาย (ตอ ) - สรางสถานศกึ ษาท่ี..... 1. ประสานงานและแสวงหาแหลง ทนุ
“เขาใจ เห็นใจและใหโ อกาส” และการสนบั สนนุ จากหนว ยงาน
6. การบริหาร (De-stigmatization) องคกรหรือภาคเอกชน เชน
การเงนิ - ใชศักยภาพสถานศึกษาและ ทองถิ่น บริษัท หางราน NGO
ชุมชน (Efficacy) เชน ระบบ เปนตน เพื่อสนับสนุนกิจกรรม
ดแู ลชว ยเหลอื นกั เรยี น แบง ปน การปองกันการแพรระบาดของ
ทรัพยากรในชุมชน โรคในสถานศึกษา
- ใชสายสัมพันธในสถานศึกษา
(Connectedness) 2. พจิ ารณาสรรหาบคุ ลากรเพม่ิ เตมิ
10. มีการกำกับ ติดตามใหมีการ ในการดูแลนักเรียนและการ
ดำเนินงานตามมาตรการ จดั การสง่ิ แวดลอ มในสถานศกึ ษา
เพอ่ื ปอ งกนั การแพรร ะบาดของ
โรคโควิด 19 อยา งเครง ครัด
1. พจิ ารณาการใชง บประมาณของ
สถานศึกษาสำหรับกิจกรรม
การปองกันการระบาดของ
โรคโควิด 19 ตามความจำเปน
และเหมาะสม
2. จัดหาวัสดุอุปกรณปองกัน
โรคโควดิ 19 สำหรบั นกั เรยี นและ
บุคลากรในสถานศึกษา เชน
หนา กากผา หรอื หนา กากอนามยั
เจลแอลกอฮอล สบู เปน ตน

14 คมู ือการปฏบิ ัตสิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกันการแพรระบาดของโรคโควดิ 19

การเตรียมความพรอมกอนเปดภาคเรียน ( Preparing the reopening of schools) หลังจาก
ปด สถานศกึ ษาเนอ่ื งจากสถานการณก ารแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 เปน สถานการณไ มป กติ ไมเ คยเกดิ ขน้ึ มากอ น
มคี วามไมแ นน อน อาจตอ งปด หรอื เปด ตามสถานการณ สถานศกึ ษาควรมกี ารประเมนิ ความพรอ มของตนเอง
เพ่ือเตรยี มความพรอ มกอนเปดเรียน ผา นระบบออนไลนข องกระทรวงศึกษาธิการ และ THAI STOP COVID
กรมอนามัย มีกลไกการตรวจรับรองการประเมินจากหนวยงานหรือผูเกี่ยวของในพื้นที่ เชน คณะกรรมการ
สถานศึกษาหรือหนวยงานสาธารณสุขในระดับพื้นที่ เปนตน แนะนำใหมีการคัดกรองสุขภาพนักเรียนและ
บคุ ลากรทเ่ี กย่ี วขอ งกอ นเปด ภาคเรยี น ตามแบบประเมนิ ตนเองของสถานศกึ ษา และแบบประเมนิ ตนเองของ
นักเรยี น (ภาคผนวก)

มาตราการสำหรบั การเปดภาคเรยี น จุดเนน หนักถอื ปฏบิ ตั ิในโรงเรยี น

รองรบั สถานการณโ ควดิ 19

รถรับ- สงนักเ ีรยน พื้นทีร่ ว มสะอาด 1. วดั ไข ผูบรหิ าร
ของใ ชสวนตัวมาตราการหลกั โรงเรียน
เเวขน ารแะถยวะหา ง 6. ลดแออัด 2. ใสหนากาก
ส่ือจคิตวอาามสราู 1. วดั ไข 5. ทำความ ครู
2. สวมหนา กาก 6 ขอปฏิบตั ิ
สะอาด ในโรงเรียน นักเรียน
3. ลางมือ
4. เวน ระยะหา ง 3. ลางมอื ผูปกครอง
5. ทำความสะอาด แมค รัว
4. เวน แมคา
6. ลดแออดั ระยะหา ง นกั การ

ของใชส วนตวั

คูมือการปฏบิ ตั ิสำหรบั สถานศึกษาในการปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 15

แผนผงั กลไกการดำเนินงานปองกันการแพรร ะบาดของโรคโควิด 19
ระดบั จังหวัด ในสถานศกึ ษา

ผูว า ราชการจงั หวดั

คณะกรรมการ สำนักงาน ศึกษาธิการจงั หวดั สพป.
โรคตดิ ตอจังหวัด สาธารณสขุ จังหวัด สพม.
พมจ.
โรงพยาบาลศนู ย อบจ.
โรงพยาบาลท่ัวไป ทน. / ทม.

นายอำเภอ

โรงพยาบาลชมุ ชน สำนักงาน คณะกรรมการพฒั นา
สาธารณสุขอำเภอ คณุ ภาพชีวติ

ระดบั อำเภอ (พชอ.)

ทต., อบต.

โรงพยาบาลสง เสริม สถานศกึ ษา
สขุ ภาพตำบล

อสม. คณะกรรมการ
สถานศกึ ษาข้ันพ้ืนฐาน

สายบรหิ ารงาน สายบังคับบัญชา

พมจ. - สำนักงานพฒั นาสังคมและความม่นั คงของมนษุ ยจ งั หวัด อบจ. - องคการบรหิ ารสวนจงั หวัด

ทน. - เทศบาลนคร ทม. - เทศบาลเมอื ง ทต. - เทศบาลตำบล

อบต. - องคการบรหิ ารสวนตำบล อสม. - อาสาสมัครสาธารณสขุ ประจำหมบู า น

สพป.- สาํ นกั งานเขตพ้ืนทกี่ ารศกึ ษาประถมศึกษา สพม. - สาํ นักงานเขตพื้นทีก่ ารศึกษามัธยมศึกษา

16 คูมือการปฏบิ ัติสำหรบั สถานศึกษาในการปอ งกนั การแพรระบาดของโรคโควิด 19

บทบาทบุคลากรสาธารณสขุ ในการดำเนนิ งานปอ งกันการแพรร ะบาด
ของโรคโควดิ 19 ในสถานศกึ ษา

สวนกลาง เขต/ศนู ยอนามัย จงั หวัด ระดบั พนื้ ท่ี
(อำเภอ/ตำบล)

ประสานความรว มมอื สนับสนุนวิชาการ / ดำเนนิ งานตาม พรบ. / กำหนดบทบาทหนา ท่ี
กำหนดแนวทาง / สื่อสนบั สนุน แนวทาง / มาตรการ ความรับผิดชอบ
มาตรการ วางแผน และ จดั ทำแผนปฏบิ ตั กิ าร การประสานงานกับ
จดั ทำแนวปฏบิ ตั ิ ประสานงานหนว ยงาน เฝาระวงั ปอ งกนั สถานศกึ ษา
ถา ยทอดสกู ารปฏบิ ตั ิ ที่เก่ยี วของ ควบคุมโรค การสนบั สนนุ
สนบั สนนุ วชิ าการ สนับสนุน สงเสริม ประสาน ชแี้ จง ดานวิชาการ ความรู
องคค วามรู ติดตามประเมนิ ผล หนว ยงานทเ่ี กย่ี วขอ ง คำแนะนำ
สนบั สนนุ สอ่ื การเรยี นรู รวบรวมขอ มลู เพอ่ื เตรยี มความพรอ ม สอ่ื ประชาสมั พนั ธ และ
ดานสขุ ภาพผาน การดำเนินงาน ดำเนนิ การ การสาธิต
Online / ทางไกล สนบั สนนุ ดา นวชิ าการ การสนับสนุน และ
กศธ. สอ่ื ประชาสมั พนั ธ จดั เตรียมอุปกรณ
ตดิ ตามประเมนิ ผล วสั ดอุ ปุ กรณ ดำเนินการคัดกรอง
วางระบบการคดั กรอง และสงตอ
และสง ตอ สรปุ ผลการดำเนนิ งาน
ติดตามประเมินผล

คมู ือการปฏิบัติสำหรบั สถานศึกษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 17

18 คมู อื การปฏิบัตสิ ำหรับสถานศกึ ษาในการปองกนั การแพรระบาดของโรคโควดิ 19 ขนั้ ตอนการดำเนินงานคดั กรองและสง ตอ นักเรยี นและบุคลากรในสถานศึกษา
ในการปองกนั ควบคุมการแพรร ะบาดของโรคโควิด 19

คดั กรองสขุ ภาพนักเรยี นและบคุ ลากรในสถานศกึ ษา
กอนเขา สถานศึกษา

- วัดอุณหภูมิดว ยเคร่ืองวัดอณุ หภมู ทิ างหนาผาก 1. จดั อุปกรณก ารคัดกรองสขุ ภาพ
- ใหน ักเรยี นลางมอื ดว ยสบูและนำ้ หรอื ใชเจลแอลกอฮอล 2. จดั อุปกรณการลางมอื
- ตรวจการใสหนา กากผาหรอื หนากากอนามยั ทกุ คน 3. แบบบันทกึ การตรวจคดั กรองสุขภาพ
- กรณบี ุคคลภายนอกกรอกขอมูลประวตั ิเส่ยี ง
(นกั เรยี นและบุคลากรไดร ับการประเมินความเสย่ี ง
กอ นเปดภาคเรียนทกุ คน)

ไมม ไี ข ( <37.5 c ) มไี ข ( >_37.5 c ) กลุมเส่ียง
หรอื ไมม ีอาการทางเดนิ หายใจ หรือมอี าการทางเดินหายใจ

ติดสญั ลกั ษณ - แยกนกั เรียนไวทห่ี องจัดเตรยี มไว มีประวัตเิ ส่ยี งสูง มปี ระวัตเิ ส่ียงต่ำ
- เขาเรียนตามปกติ - บันทึกรายชอ่ื และอาการปวย
- ปฏบิ ัติตามมาตรการการปองกัน - ประเมนิ ความเส่ยี ง - แยกนกั เรียนไวทหี่ อ งจัดเตรยี มไว - แยกนักเรยี นไวทห่ี องจัดเตรยี มไว
- แจงผูปกครอง - บันทกึ รายชื่อและอาการปว ย - บันทึกรายชือ่ และอาการปว ย
- แจง ผูป กครองมารับพาไปพบแพทย - แจงผูปกครองมารบั พาไปพบแพทย
พบประวตั เิ สยี่ ง - แจง เจาหนา ทส่ี าธารณสขุ - แจงเจาหนาทส่ี าธารณสขุ
ประเมินสถานการณก ารสอบสวนโรค ประเมนิ สถานการณการสอบสวนโรค

ไมมีประวตั ิเสี่ยง เก็บตัวอยา ง

- ใหพานักเรยี นไปพบแพทย - กักตัวอยูบาน
- ใหหยุดพกั จนกวาจะหายเปน ปกติ - ติดตามอาการใหครบ 14 วนั

ผูรับผิดชอบตดิ ตามอาการนกั เรียน
และรายงานผลใหผ ูบริหารสถานศกึ ษา ผูเกีย่ วขอ ง
หมายเหตุ
กลมุ เสี่ยง
* ผมู ีประวตั เิ ส่ียงสงู : ผูสมั ผัสท่มี ีความเสย่ี งตอการตดิ เช้ือสูง (High risk contact) หมายถงึ ผูสัมผสั ใกลช ดิ ตามลกั ษณะขอใดขอ หนึ่ง ดงั น้ี
* ผูมปี ระวัตเิ สีย่ งตำ่ :
- ผทู ่ีเรยี นรว มหอ ง ผทู ี่นอนรวมหอ ง หรอื เพอื่ นสนทิ ทคี่ ลกุ คลีกนั

- ผูสัมผัสใกลชดิ หรือมีการพดู คยุ กบั ผูปว ยในระยะ 1 เมตร นานกวา 5 นาที หรอื ถูกไอ จาม รดจากผปู ว ย โดยไมมกี ารปองกนั เชน ไมสวมหนากากอนามัย ผูสัมผัสทีม่ คี วามเสี่ยงตอ การติดเช้อื ตำ่ (Low risk contact) หมายถึง ผทู ท่ี ํากจิ กรรมอน่ื ๆ รว มกบั ผูป ว ย แตไมเ ขาเกณฑความเส่ียง

- ผูท่ีอยูในบริเวณทปี่ ดไมมกี ารถายเทอากาศ เชน ในรถปรับอากาศ ในหองปรับอากาศ รวมกบั ผปู วยและอยหู างจากผูปว ยไมเกิน 1 เมตร นานกวา 15 นาที โดยไมมีการปอ งกัน

วิธีการตรวจคดั กรองสขุ ภาพ

การตรวจคัดกรองสุขภาพเบื้องตนชวงสถานการณโรคโควิด 19 ในสถานศึกษา ที่สำคัญ ไดแก
การตรวจวัดอุณหภูมิรางกายหรือวัดไข การซักประวัติการสัมผัสในพื้นที่เสี่ยง การสังเกตอาการเสี่ยงตอ
การตดิ เช้อื โดยมวี ธิ ีปฏบิ ตั ทิ ี่สำคัญพอสงั เขป ดงั น้ี

วธิ ีการตรวจวดั อุณหภมู ิรางกายหรอื วัดไข

มารูจกั เครือ่ งวดั อุณหภูมิรา งกาย
คนทว่ั ไปจะมอี ณุ หภมู ริ า งกายอยรู ะหวา ง 36.1 - 37.2 องศาเซลเซยี ส สำหรบั ผทู เ่ี รม่ิ มไี ขห รอื สงสยั วา

ติดเช้ือจะมอี ณุ หภมู ทิ ่มี ากกวา 37.5 องศาเซลเซียส
เคร่อื งวัดอณุ หภูมิรางกาย มี 4 แบบ ไดแ ก

1) เครอ่ื งวดั อณุ หภมู แิ บบแทง แกว นยิ มใชว ดั อณุ หภมู ทิ างปากหรอื ทางรกั แรใ นผใู หญห รอื เดก็ โต แตไ มเ หมาะ
สำหรับใชใ นเดก็ เลก็
ขอดี : อา นคา อุณหภมู ิมคี วามนา เชือ่ ถอื และมีความถูกตอง
ขอเสีย : ใชเ วลาในการวัดนาน ไมเ หมาะสมในการคัดกรองผูปวยจำนวนมาก
2) เครือ่ งวัดอณุ หภมู ิแบบดจิ ติ อล หนาจอแสดงผลเปนแบบตวั เลข ทำใหง ายตอการอานคา เคร่ืองมือชนิดน้ี
นิยมใชในการวัดอุณหภูมิทางปากหรือทางรักแรในผูใหญหรือเด็กโต รวมถึงใชในการวัดอุณหภูมิทางทวาร
ของเดก็ เล็กดว ย
ขอ ดี : อานคา อณุ หภมู มิ ีความนาเชือ่ ถือและมคี วามถกู ตอ ง
ขอเสีย : ใชเวลาในการวัดนอยกวาแบบแทงแกว แตยังไมเหมาะในการใชในการคัดกรองคนจำนวนมาก
3) เคร่อื งวดั อณุ หภูมิในชอ งหู ใชวดั อณุ หภูมคิ วามรอ นทีแ่ พรออกมาของรา งกายโดยไมส ัมผสั กับอวัยวะท่วี ัด
มีหนาจอแสดงผลเปนแบบตัวเลขทำใหงายตอการอานคา บริเวณปลายมีเซ็นเซอรวัดรังสีอินฟราเรด
ที่รางกายแพรออกมา โดยเครื่องมือไดออกแบบใหวัดที่บริเวณเยื่อแกวหู
ขอดี : อานคาอุณหภูมิไดรวดเร็วเหมาะสมกับการคัดกรองคนจำนวนมาก
ขอควรระวัง : การปนเปอนและติดเชื้อจากทางหูกรณีไมเปลี่ยนปลอกหุม 37.5

4) เครื่องวัดอุณหภูมิทางหนาผาก เปนเครื่องมืิอที่พัฒนามาเพื่อลดโอกาส
ในการตดิ เชอ้ื ใชว ดั อณุ หภมู ไิ ดอ ยา งรวดเรว็ ในการคดั กรองผปู ว ยจำนวนมาก
หนาจอแสดงผลเปนแบบตวั เลข บริเวณปลายมีเซ็นเซอรวัดรังสอี นิ ฟราเรด
ท่ีผิวหนัง โดยเครอ่ื งมือไดออกแบบใหวัดทบ่ี ริเวณหนา ผาก
ขอ ดี : อานคา อุณหภมู ไิ ดรวดเร็ว เหมาะสมกับการคดั กรองคนจำนวนมาก
ขอ เสยี : หากใชง านไมถ กู ตอ งตามคำแนะนำ อาจทำใหค า ทไ่ี ดค ลาดเคลอ่ื น

คมู อื การปฏิบัตสิ ำหรับสถานศกึ ษาในการปองกนั การแพรระบาดของโรคโควิด 19 19

วธิ กี ารวัดอุณหภูมทิ างหนาผาก

1. ตง้ั คาการใชงานเปนแบบวดั อณุ หภมู ริ า งกาย (Body Temperature)
เครอื่ งวดั อณุ หภูมิทางหนา ผาก มี 2 แบบ คือ
- แบบวดั อณุ หภมู พิ น้ื ผวิ (Surface Temperature) ใชว ดั อณุ หภมู วิ ตั ถทุ ว่ั ไป เชน ขวดนม อาหาร
- แบบวดั อณุ หภมู ริ า งกาย (Body Temperature) ใชว ดั อณุ หภมู ผิ วิ หนงั จะแสดงคา เปน อณุ หภมู ริ า งกาย

2. วดั อณุ หภมู ิ โดยชเ้ี ครอ่ื งวดั อณุ หภมู ไิ ปทบ่ี รเิ วณหนา ผาก ระยะหา งประมาณ 3 เซนตเิ มตร ทง้ั น้ี
ขน้ึ อยกู บั ผลติ ภณั ฑต ามคำแนะนำทก่ี ำหนด แลว กดปมุ บนั ทกึ ผลการวดั ขณะทำการวดั ไมค วรสา ยมอื ไปมาบน
ผวิ หนงั บรเิ วณทีท่ ำการวัด และไมค วรมวี ตั ถุอื่นบัง เชน เสนผม หมวก หนากาก เหงื่อ เปน ตน

การอานคาผลการวัด เมื่อมีสัญญาณเสียงหรือสัญลักษณ แสดงวา ทำการวัดเสร็จ หากอานคาผล
ไมชัดเจน สามารถวัดซ้ำได คาผลการวัดไมเทากัน ใหใชคาผลมากที่สุด โดยทั่วไปอุณหภูมิรางกายปกติอยู
ในชวงระหวาง 36.1 - 37.2 องศาเซลเซียส หากตรวจวัดอุณหภูมิรางกาย ตั้งแต 37.5 องศาเซลเซียสขึ้นไป
ถอื วา มไี ข ตอ งไดร ับการตรวจวนิ จิ ฉัยตอ ไป

ขอ ควรระวัง

ศกึ ษาคมู ือการใชงานเครื่องวดั อุณหภมู ิกอนการใชงาน
เครื่องวัดอุณหภูมิผิวหนังควรอยูในสภาวะแวดลอมของพื้นที่กอนทำการวัดไมนอยกวา 30 นาที
เพอ่ื ใหอ ณุ หภมู ิของเคร่อื งวัดเทา กบั อุณหภมู แิ วดลอ ม
ไมค วรสมั ผสั หรอื หายใจบนเลนสข องหวั วดั หากมสี ง่ิ สกปรกบนเลนสใ หใ ชผ า นมุ แหง หรอื สำลพี นั กา นไม
ทำความสะอาด ไมค วรเชด็ ดว ยกระดาษทิชชู
ผรู บั การตรวจวดั ควรอยใู นบรเิ วณจดุ ตรวจวดั อยา งนอ ย 5 นาที กอ นการวดั ไมค วรออกกำลงั กายหรอื
อาบนำ้ กอ นถกู วดั อณุ หภมู เิ ปน เวลาอยา งนอ ย 30 นาที การถอื เครอ่ื งวดั อณุ หภมู หิ นา ผากเปน เวลานาน
มผี ลใหอ ณุ หภูมภิ ายในของเครอ่ื งวัดสงู ขนึ้ และจะสงผลการวดั อุณหภมู ริ า งกายผดิ พลาด
อณุ หภมู ริ า งกายขน้ึ อยกู บั การเผาผลาญพลงั งานของแตล ะคน เสอ้ื ผา ทส่ี วมใสข ณะทำการวดั อณุ หภมู ิ
แวดลอ ม กิจกรรมที่ทำ
ผทู ม่ี ปี ระวตั ไิ ขห รอื วดั อณุ หภมู กิ ายได ตง้ั แต 37.5 องศาเซลเซยี สขน้ึ ไป รว มกบั อาการทางเดนิ หายใจ
อยางใดอยางหนึ่ง (มีน้ำมูก เจ็บคอ หายใจลำบาก เหนื่อยหอบ ไมไดกลิ่น ไมรูรส) และมีประวัติสัมผัสใกลชิด
กับผูปวยยืนยัน ในชวง 14 วันกอนมีอาการ ถือวา เปนผูสัมผัสความเสี่ยงหรือเปนกลุมเสี่ยง ตองรีบแจง
เจาหนาที่สาธารณสุขดำเนินการตอ ไป

20 คมู อื การปฏบิ ตั ิสำหรับสถานศกึ ษาในการปอ งกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19

ขั้นตอนการซักประวัตแิ ละสังเกตอาการเสยี่ ง

โดยสอบถามเกย่ี วกบั ประวตั กิ ารสมั ผสั ในพน้ื ทเ่ี สย่ี ง พน้ื ทท่ี ม่ี ผี ปู ว ยตดิ เชอ้ื หรอื พน้ื ทท่ี ม่ี คี นจำนวนมาก และ
สงั เกตอาการเสย่ี งตอ การตดิ เชอ้ื หรอื อาการทางเดนิ หายใจ เชน ไอ มนี ำ้ มกู เจบ็ คอ หายใจลำบาก เหนอ่ื ยหอบ
ไมไ ดก ล่นิ ไมรรู ส โดยมีวธิ ีปฏบิ ตั ิ ดังนี้

1) จดั ตง้ั จดุ คดั กรองบรเิ วณทางเขา ของสถานศกึ ษา พจิ ารณากำหนดจดุ คดั กรองตามความเหมาะสม
กบั จำนวนนักเรียน โดยยดึ หลกั Social distancing

2) วัดอุณหภมู ติ ามคำแนะนำของเครอื่ งวัดอณุ หภูมิตามผลิตภัณฑน นั้ พรอมอา นคา ผลท่ีได
อณุ หภมู มิ ากกวา 37.5 องศาเซลเซยี ล ถอื วา มไี ข

3) ใหผ ูรบั การตรวจคัดกรองลา งมอื ดวยสบแู ละน้ำ หรอื ใชเจลแอลกอฮอลทำความสะอาดมือ
4) ตรวจสอบการสวมหนากาก (Check mask) ของบุคคลทุกคนท่เี ขามาในสถานศึกษา
5) สอบถามและซักประวตั ิการสัมผสั ในพน้ื ท่เี สีย่ ง และบนั ทึกผลลงในแบบบนั ทึกการตรวจคัดกรอง

สุขภาพสำหรบั นักเรยี น บคุ ลากร หรือผูมาตดิ ตอในสถานศึกษา (ภาคผนวก)

กรณี วดั อณุ หภมู ริ า งกายได ไมเ กนิ 37.5 องศาเซลเซยี ส และไมม อี าการทางเดนิ หายใจ อาทิ ไอ มนี ำ้ มกู
เจบ็ คอ หายใจลำบาก เหน่ือยหอบ ไมไดกล่ิน ไมร รู ส ไมมีประวัตสิ มั ผสั ใกลช ิดกบั ผูปวยยืนยัน ในชว ง 14 วัน
กอนมีอาการ ถือวา ผานการคัดกรอง จะติดสัญลักษณหรือสติ๊กเกอร ใหเขาเรียนหรือปฏิบัติงานไดตามปกติ

กรณี วัดอุณหภูมิรางกาย ตั้งแต 37.5 องศาเซลเซียสขึ้นไป หรือ มีไข รวมกับอาการทางเดินหายใจ
อยางใดอยางหน่ึง อาทิ ไอ มนี ำ้ มูก เจ็บคอ หายใจลำบาก เหนื่อยหอบ ไมไ ดกลน่ิ ไมร ูรส ใหปฏิบตั ิ ดงั นี้

แยกนักเรียนไปไวท หี่ อ งแยกซ่ึงจดั เตรียมไว
บันทึกรายชอ่ื และอาการปว ย
ประเมินความเส่ียง
แจงผปู กครอง

หากไมมีประวัติเสี่ยง ใหพานักเรียนไปพบแพทย และใหหยุดพักจนกวาจะหายเปนปกติ

คมู อื การปฏิบตั สิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 21

หากตรวจพบวา มีประวัติเสี่ยง และ/หรือมีประวัติสัมผัสใกลชิดกับผูปวยยืนยันหรือสงสัย มีประวัติ
เดนิ ทางไปในพน้ื ทเ่ี สย่ี งหรอื พน้ื ทเ่ี กดิ โรค ไปในพน้ื ทท่ี ม่ี คี นแออดั จำนวนมาก ในชว ง 14 วนั กอ นมอี าการ ถอื วา
เปนผูสัมผัสที่มีความเสี่ยง หรือเปนกลุมเสี่ยง โดยจำแนกเปน กลุมเสี่ยงมีประวัติเสี่ยงสูง และกลุมเสี่ยง
มีประวัติเส่ียงต่ำ ใหป ฏิบัติ ดงั นี้

กลุม เส่ียงมีประวตั เิ สยี่ งสูง

แยกนักเรียนไปไวท่หี องแยกซึง่ จดั เตรียมไว
บันทกึ รายชือ่ และอาการปวย
แจงผูปกครอง ใหม ารบั นกั เรียน แลวพาไปพบแพทย
แจงเจาหนาทสี่ าธารณสุข ประเมนิ สถานการณการสอบสวนโรค
ทำความสะอาดจดุ เสี่ยงและบรเิ วณโดยรอบ
เกบ็ ตวั อยา ง
กักตัวอยูบาน
ตดิ ตามอาการใหค รบ 14 วนั
ครูรวบรวมขอมลู และรายงานผลใหผ ูบริหารสถานศกึ ษา ผเู ก่ยี วขอ ง

กลุมเสี่ยงมปี ระวตั เิ สย่ี งต่ำ

แยกนกั เรียนไปไวท ่หี อ งแยกซ่งึ จดั เตรียมไว
บนั ทกึ รายช่อื และอาการปว ย
แจงผปู กครอง ใหมารบั นกั เรียน แลว พาไปพบแพทย
แจงองคก รปกครองสว นทองถ่ิน
แจงทอ งถ่นิ ทำความสะอาด จดุ เสย่ี ง และบรเิ วณโดยรอบ
ติดตามอาการใหครบ 14 วัน
ครูรวบรวมขอ มูลและรายงานผลใหผ ูบริหารสถานศกึ ษา ผเู กย่ี วของ

22 คมู อื การปฏิบัติสำหรบั สถานศึกษาในการปอ งกนั การแพรระบาดของโรคโควดิ 19

แนวปฎิบตั สิ ำหรบั สถานศึกษาระหวา งเปด ภาคเรยี น

ผูที่มีิไขหรือวัดอุณหภูมิรางกาย ตั้งแต 37.5 องศาเซลเซียสขึ้นไป รวมกับอาการทางเดินหายใจ
อยา งใดอยา งหนง่ึ อาทิ มนี ำ้ มกู เจบ็ คอ หายใจลำบาก เหนอ่ื ยหอบ ไมไ ดก ลน่ิ ไมร รู ส และมปี ระวตั สิ มั ผสั ใกลช ดิ
กับผูปวยยืนยัน ในชวง 14 วันกอนมีอาการ ถือวา เปนผูสัมผัสความเสี่ยงหรือเปนกลุมเสี่ยง ตองรีบแจง
เจาหนาทส่ี าธารณสุขดำเนินการตอ ไป

หลกั ปฏิบัติในการปองกันการแพรร ะบาดของโรคโควิด 19 ในสถานศึกษา

1) คัดกรอง (Screening) 2) สวมหนา กาก (Mask)
36.5 ผทู ่ีเขา มาในสถานศึกษาทุกคน ทกุ คนตองสวมหนากากผา

ตอ งไดร บั การคัดกรอง หรือหนา กากอนามยั
วดั อณุ หภูมิรางกาย ตลอดเวลาที่อยใู นสถานศึกษา

3) ลา งมอื (Hand Washing) เจลลา งมอื เจลลางมอื เจลลางมอื
ลา งมอื บอ ย ๆ ดว ยสบแู ละนำ้ นานอยา งนอ ย 20 วนิ าที
หรอื ใชเ จลแอลกอฮอล หลกี เลย่ี งการสมั ผสั บรเิ วณจดุ เสย่ี ง 70%แอลกอฮอล 70% 70%แอลกอฮอล แอลกอฮอล
รวมทง้ั ไมใชมอื สัมผัส ใบหนา ตา ปาก จมกู โดยไมจ ำเปน
สบู
4) เวน ระยะหาง (Social Distancing)
เวน ระยะหา งระหวา งบคุ คล อยา งนอ ย 1 - 2 เมตร
รวมถงึ การจดั เวน ระยะหา งของสถานท่ี

1m. - 2m.

5) ทำความสะอาด (Cleaning)
เปด ประตู หนา ตา ง ใหอ ากาศถา ยเท ทำความสะอาดหอ งเรยี น และบรเิ วณตา ง ๆ
โดยเชด็ ทำความสะอาดพน้ื ผวิ สมั ผสั ของโตะ เกา อ้ี และวสั ดอุ ปุ กรณ กอ นเขา เรยี น
ชว งพกั เทย่ี ง และหลงั เลกิ เรยี นทกุ วนั รวมถงึ จดั ใหม ถี งั ขยะมลู ฝอยแบบมฝี าปด
และรวบรวมขยะออกจากหอ งเรยี น เพอื่ นำไปกำจดั ทุกวนั

6) ลดแออดั (Reducing)
ลดระยะเวลาการทำกิจกรรมใหสั้นลงเทาที่จำเปน
หรือเหลื่อมเวลาทำกิจกรรมและหลกี เลย่ี ง
การทำกิจกรรมรวมตวั กนั เปน กลุมลดแออัด

คูมอื การปฏบิ ัติสำหรับสถานศึกษาในการปองกนั การแพรระบาดของโรคโควดิ 19 23

เพอ่ื ใหแ นวปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 เกดิ ประโยชนแ ละ
มผี ลกระทบในทางทด่ี ตี อ บคุ ลากรทเ่ี กย่ี วขอ ง ไดแ ก ผบู รหิ าร เจา ของสถานศกึ ษา ครู ผดู แู ลนกั เรยี น ผปู กครอง
นกั เรยี น และแมครวั ผจู ำหนายอาหาร ผูปฏิบัติงานทำความสะอาด ดงั น้นั จึงกำหนดใหม ีแนวปฏบิ ัตสิ ำหรบั
บุคลากรของสถานศึกษาสำหรบั ใชเปน แนวทางการปฏิบัตติ นอยา งเครงครดั มดี ังน้ี

แนวปฎบิ ตั ิสำหรบั ผบู รหิ าร เจาของสถานศกึ ษา

1. ประกาศนโยบายและแนวปฏิบัติในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 ในสถานศกึ ษา
2. จัดตั้งคณะทำงานดำเนินการควบคุมดูแลและปองกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19 ประกอบดวย ครู

นกั เรยี น ผปู กครอง เจา หนา ทส่ี าธารณสขุ ทอ งถน่ิ ชมุ ชน และผเู กย่ี วขอ ง พรอ มบทบาทหนา ทอ่ี ยา งชดั เจน
3. ทบทวน ปรับปรุง ซอมปฏิบัติตามแผนฉุกเฉินของสถานศึกษาในภาวะที่มีการระบาดของโรคติดเชื้อ

(Emergency operation for infectious disease outbreaks)
4. สอ่ื สารประชาสมั พนั ธก ารปอ งกนั โรคโควดิ 19 เกย่ี วกบั นโยบาย มาตรการ แนวปฏบิ ตั ิ และการจดั การเรยี น

การสอนใหแ กค รู นกั เรยี น ผปู กครอง และคณะกรรมการสถานศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน ผา นชอ งทางสอ่ื ทเ่ี หมาะสม
และตดิ ตามขอ มูลขาวสารท่ีเกี่ยวของกบั โรคโควิด 19 จากแหลง ขอมูลทีเ่ ชือ่ ถือได
5. สอ่ื สารทำความเขา ใจเพอ่ื ลดการรงั เกยี จและลดการตตี ราทางสงั คม (Social stigma)
6. มีมาตรการคัดกรองสุขภาพทุกคน บริเวณทางเขาไปในสถานศึกษา (Point of entry) ใหแกนักเรียน
ครู บคุ ลากร และผมู าตดิ ตอ และจดั ใหม พี น้ื ทแ่ี ยก และอปุ กรณป อ งกนั เชน หนา กากผา หรอื หนา กากอนามยั
เจลแอลกอฮอล อยา งเพยี งพอ รวมถงึ เพม่ิ ชอ งทางการสอ่ื สารระหวา งครู นกั เรยี น ผปู กครอง และเจา หนา ท่ี
สาธารณสุข ในกรณีทพ่ี บนกั เรยี นกลมุ เสี่ยงหรอื สงสัย
7. ควรพิจารณาการจัดใหนักเรียนสามารถเขาถึงการเรียนการสอนที่มีคุณภาพเหมาะสมตามบริบท
อยางตอเนื่อง ตรวจสอบติดตาม กรณีนักเรียนขาดเรียน ลาปวย การปดสถานศึกษา การจัดให
มกี ารเรยี นทางไกล สอ่ื ออนไลน การตดิ ตอ ทางโทรศพั ท Social media โดยตดิ ตามเปน รายวนั หรอื สปั ดาห
8. กรณีพบนักเรียน ครู บุคลากร หรือผูปกครองอยูในกลุมเสี่ยงหรือผูปวยยืนยันเขามาในสถานศึกษา
ใหร บี แจง เจา หนา ทส่ี าธารณสขุ ในพน้ื ท่ี เพอ่ื ดำเนนิ การสอบสวนโรคและพจิ ารณาปด สถานศกึ ษา ตามแนวทาง
ของกระทรวงสาธารณสขุ
9. มมี าตรการใหน กั เรยี นไดร บั อาหารกลางวนั และอาหารเสรมิ นม ตามสทิ ธทิ ค่ี วรไดร บั กรณพี บอยใู นกลมุ เสย่ี ง
หรอื กกั ตัว
10. ควบคมุ กำกบั ตดิ ตาม และตรวจสอบการดำเนนิ งานตามมาตรการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19
ในสถานศึกษาอยางเครงครัดและตอ เนอื่ ง

24 คมู ือการปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศึกษาในการปอ งกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19

แนวปฏบิ ัตสิ ำหรับครู ผดู ูแลนกั เรียน

1. ติดตามขอมูลขาวสารสถานการณการแพรระบาดของโรค พื้นที่เสี่ยง คำแนะนำการปองกันตนเอง
และลดความเส่ยี งจากการแพรกระจายของเชื้อโรคโควิด 19 จากแหลงขอ มูลทเี่ ชื่อถอื ได

2. สังเกตอาการปวยของตนเอง หากมีอาการไข ไอ มีน้ำมูก เจ็บคอ หายใจลำบาก เหนื่อยหอบ ไมไดกลิ่น
ไมรูรส ใหหยุดปฏิบัติงาน และรีบไปพบแพทยทันที กรณีมีคนในครอบครัวปวยดวยโรคโควิด 19 หรือ
กลับจากพื้นที่เสี่ยงและอยูในชวงกักตัว ใหปฏิบัติตามคำแนะนำของเจาหนาที่สาธารณสุขอยางเครงครัด

3. แจงผูปกครองและนักเรียน ใหนำของใชสวนตัวและอุปกรณปองกันมาใชเปนของตนเอง พรอมใช
เชน ชอ น สอ ม แกว น้ำ แปรงสีฟน ยาสีฟน ผาเช็ดหนา หนากากผาหรือหนา กากอนามัย เปนตน

4. สอ่ื สารความรคู ำแนะนำหรอื จดั หาสอ่ื ประชาสมั พนั ธใ นการปอ งกนั และลดความเสย่ี งจากการแพรก ระจาย
โรคโควิด 19 ใหแกนักเรียน เชน สอนวิธีการลางมือที่ถูกตอง การสวมหนากากผาหรือหนากากอนามัย
คำแนะนำการปฏบิ ตั ติ วั การเวน ระยะหา งทางสงั คม การทำความสะอาด หลกี เลย่ี งการทำกจิ กรรมรว มกนั
จำนวนมากเพ่ือลดความแออัด

5. ทำความสะอาดส่อื การเรยี นการสอนหรืออุปกรณข องใชร ว มที่เปนจุดสัมผสั เสย่ี ง ทกุ คร้งั หลงั ใชง าน
6. ควบคมุ ดแู ลการจดั ทน่ี ง่ั ในหอ งเรยี น ระหวา งโตะ เรยี น ทน่ี ง่ั ในโรงอาหาร การจดั เวน ระยะหา ง ระหวา งบคุ คล

อยางนอย 1 - 2 เมตร หรือเหลื่อมเวลาพักกินอาหารกลางวัน และกำกับใหนักเรียน สวมหนากากผาหรือ
หนากากอนามยั ตลอดเวลา และลา งมอื บอย ๆ
7. ตรวจสอบ กำกับ ติดตามการมาเรียนของนักเรียนขาดเรียน ถูกกักตัว หรืออยูในกลุมเสี่ยงตอการติดโรค
โควิด 19 และรายงานตอ ผบู ริหาร
8. ทำการตรวจคัดกรองสุขภาพทุกคนที่เขามาในสถานศึกษาในตอนเชา ใหกับนักเรียน ครู บุคลากร และ
ผมู าตดิ ตอ โดยใชเ ครอ่ื งวดั อณุ หภมู ทิ างหนา ผาก พรอ มสงั เกตอาการและสอบถามอาการของระบบทางเดนิ หายใจ
เชน ไข ไอ มีน้ำมูก เจ็บคอ หายใจลำบาก เหนื่อยหอบ ไมไดกลิ่น ไมรูรส โดยติดสัญลักษณสติ๊กเกอร
หรือตราปม แสดงใหเหน็ ชดั เจนวา ผานการคดั กรองแลว

กรณีพบนักเรียนหรือผูมีอาการมีไข อุณหภูมิรางกายตั้งแต 37.5 องศาเซลเซียสขึ้นไป รวมกับ
อาการระบบทางเดินหายใจอยางใดอยางหนึ่ง จัดใหอยูในพื้นที่แยกสวน ใหรีบแจงผูปกครองมารับและ
พาไปพบแพทย ใหหยุดพักที่บานจนกวาจะหายเปนปกติ พรอมแจงเจาหนาที่สาธารณสุขเพื่อประเมิน
สถานการณและดำเนินการสอบสวนโรค และแจงผูบริหารเพื่อพิจารณาการปดสถานศึกษาตามแนวทาง
ของกระทรวงสาธารณสุข

บันทึกผลการคดั กรองและสง ตอประวตั ิการปวย ตามแบบบนั ทกึ การตรวจสขุ ภาพ
จัดอุปกรณการลางมือ พรอมใชงานอยางเพียงพอ เชน เจลแอลกอฮอลวางไวบริเวณทางเขา
สบูลางมือบรเิ วณอา งลางมอื

คมู อื การปฏบิ ตั ิสำหรับสถานศึกษาในการปอ งกันการแพรระบาดของโรคโควดิ 19 25

9. กรณคี รสู งั เกตพบนกั เรยี นทม่ี ปี ญ หาพฤตกิ รรม เชน เดก็ สมาธสิ น้ั เดก็ ทม่ี คี วามวติ กกงั วลสงู อาจมพี ฤตกิ รรม
ดดู นว้ิ หรอื กดั เลบ็ ครสู ามารถตดิ ตามอาการและนำเขา ขอ มลู ทส่ี งั เกตพบในฐานขอ มลู ดา นพฤตกิ รรมอารมณ
สงั คมของนกั เรยี น (หรอื ฐานขอ มลู HERO) เพอ่ื ใหเ กดิ การดแู ลชว ยเหลอื รว มกบั ผเู ชย่ี วชาญดา นสขุ ภาพจติ ตอ ไป

10. วิธีการปรับพฤติกรรมสำหรับนักเรียนที่ไมรวมมือปฏิบัติตามมาตรการที่ครูกำหนด ดวยการแกปญหา
การเรียนรูใหมใหถูกตอง นั่นคือ “สรางพฤติกรรมที่พึงประสงค” หรือ “ลดพฤติกรรมที่ไมพึงประสงค”

11. ครูสื่อสารความรูเกี่ยวกับความเครียด วาเปนปฏิกิริยาปกติที่เกิดขึ้นไดในภาวะวิกฤติที่มีการแพรระบาด
ของโรคโควิด 19 และนำกระบวนการ การจัดการความเครียด การฝกสติใหกลมกลืนและเหมาะสมกับ
นกั เรยี นแตล ะวยั รว มกบั การฝก ทกั ษะชวี ติ ทเ่ี สรมิ สรา งความเขม แขง็ ทางใจ (Resilience) ใหก บั นกั เรยี น
ไดแ ก ทกั ษะชวี ติ ดานอารมณ สังคม และความคดิ เปนตน

12. ครูสังเกตอารมณความเครียดของตัวทานเอง เนื่องจากภาระหนาที่การดูแลนักเรียนจำนวนมาก และ
กำกับใหปฏิบัติตามมาตรการปองกันการติดโรคโควิด 19 เปนบทบาทสำคัญ อาจจะสรางความเครียด
วิตกกังวล ทั้งจากการเฝาระวังนักเรียน และการปองกันตัวทานเองจากการสัมผัสกับเชื้อโรค ดังนั้น
เมื่อครมู ีความเครียด จากสาเหตตุ าง ๆ มีขอเสนอแนะ ดังนี้
1) ความสบั สนมาตรการของสถานศึกษาท่ไี มก ระจางชดั เจน แนะนำใหสอบทานกบั ผูบรหิ าร หรือเพ่อื น
รวมงาน เพ่ือใหเขา ใจบทบาทหนาที่และขอปฏบิ ัตทิ ่ีตรงกนั
2) ความวิตกกังวล กลัวการติดเชื้อในสถานศึกษา พูดคุยสื่อสารถึงความไมสบายใจ รองขอสิ่งจำเปน
สำหรับการเรียนการสอนที่เพียงพอตอการปองกันการติดโรคโควิด 19 เชน สถานที่สื่อการสอน
กระบวนการเรียนรู การสงงานหรือตรวจการบาน เปนตน หากทานเปนกลุมเสี่ยง มีโรคประจำตัว
สามารถเขา สแู นวทางดแู ลบคุ ลากรของสถานศึกษา
3) จดั ใหม กี ารจดั การความเครยี ด การฝก สติ
เปน กจิ วตั รกอ นเรม่ิ การเรยี นการสอน
เพอ่ื ลดความวติ กกงั วล
ตอสถานการณท ่ตี งึ เครียดน้ี

26 คมู อื การปฏบิ ตั สิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกันการแพรระบาดของโรคโควดิ 19

แนวปฏิบตั สิ ำหรับนักเรยี น

1. ตดิ ตามขอ มลู ขา วสารสถานการณก ารแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 พน้ื ทเ่ี สย่ี ง คาํ แนะนาํ การปอ งกนั ตนเอง
และลดความเสี่ยงจากการแพรก ระจายของโรคโควิด 19 จากแหลง ขอมูลท่เี ชือ่ ถอื ได

2. สังเกตอาการปวยของตนเอง หากมีอาการไข ไอ มีน้ำมูก เจ็บคอ หายใจลําบาก เหนื่อยหอบ ไมไดกลิ่น
ไมรูรส รีบแจงครูหรือผูปกครองใหพาไปพบแพทย กรณีมีคนในครอบครัวปวยดวยโรคโควิด 19 หรือ
กลบั จากพน้ื ท่ีเสีย่ งและอยูใ นชว งกักตัว ใหปฏบิ ัติตามคาํ แนะนําของเจา หนาที่สาธารณสขุ อยา งเครงครัด

3. มแี ละใชข องใชส ว นตวั ไมใ ชร ว มกบั ผอู น่ื เชน ชอ น สอ ม แกว นำ้ แปรงสฟี น ยาสฟี น ผา เชด็ หนา หนา กากผา
หรือหนากากอนามัย และทาํ ความสะอาดหรือเก็บใหเ รยี บรอย ทุกครงั้ หลังใชง าน

4. สวมหนา กากผา หรือหนา กากอนามยั ตลอดเวลาท่อี ยใู นสถานศึกษา
5. หมั่นลางมือบอย ๆ ดวยวิธีลางมือ 7 ขั้นตอน อยางนอย 20 วินาที กอนกินอาหาร หลังใชสวม หลีกเลี่ยง

ใชม อื สมั ผสั ใบหนา ตา ปาก จมกู โดยไมจ าํ เปน รวมถงึ สรา งสขุ นสิ ยั ทด่ี ี หลงั เลน กบั เพอ่ื น เมอ่ื กลบั มาถงึ บา น
ตองรบี อาบนำ้ สระผม และเปลย่ี นเสอ้ื ผา ใหมท นั ที
6. เวน ระยะหา งระหวา งบคุ คล อยา งนอ ย 1 - 2 เมตร ในการทาํ กจิ กรรมระหวา งเรยี น ชว งพกั และหลงั เลกิ เรยี น
เชน น่ังกินอาหาร เลน กับเพอื่ น เขา แถวตอ คิว ระหวา งเดินทางอยูบนรถ
7. หลีกเลยี่ งการไปในสถานทีท่ ่แี ออัดหรอื แหลงชมุ ชนท่เี สีย่ งตอการตดิ โรคโควดิ 19
8. กรณนี กั เรยี นดม่ื นำ้ บรรจขุ วด ควรแยกเฉพาะตนเอง และทาํ เครอ่ื งหมายหรอื สญั ลกั ษณเ ฉพาะ ไมใ หป ะปน
กับของคนอ่นื
9. ดูแลสุขภาพใหแข็งแรง ดวยการกินอาหารปรุงสุก รอน สะอาด อาหารครบ 5 หมู และผัก ผลไม 5 สี
เสริมสรางภูมิคุมกัน ควรเสริมอาหารเชาจากบาน หรือใหผูปกครองจัดเตรียมอาหารกลอง (Box set)
กินที่โรงเรียนแทน รวมถึงออกกําลังกาย อยางนอย 60 นาที ทุกวัน และนอนหลับอยางเพียงพอ
9 - 11 ช่ัวโมงตอ วนั
10. กรณีนักเรียนขาดเรียนหรือถูกกักตัว ควรติดตามความคืบหนาการเรียนอยางสม่ำเสมอ ปรึกษาครู เชน
การเรยี นการสอน สอ่ื ออนไลน อานหนงั สือ ทบทวนบทเรียน และทาํ แบบฝกหดั ที่บาน
11. หลกี เลย่ี งการลอ เลยี นความผดิ ปกตหิ รอื อาการไมส บายของเพอ่ื น เนอ่ื งจากอาจจะกอ ใหเ กดิ ความหวาดกลวั
มากเกนิ ไปตอ การปวยหรอื การติดโรคโควิด 19 และเกิดการแบงแยกกดี กันในหมูนกั เรยี น

คูม อื การปฏิบตั ิสำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกันการแพรระบาดของโรคโควดิ 19 27

บทบาทหนา ที่ของนักเรียนแกนนําดา นสขุ ภาพ

นักเรียนที่มีจิตอาสา เปนอาสาสมัครชวยดูแลสุขภาพเพื่อนนักเรียนดวยกันหรือดูแลรุนนองดวย
เชน สภานักเรียน เดก็ ไทยทําได อย.นอ ย ยวุ อาสาสมัครสาธารณสขุ (ยวุ อสม.)

1. ตดิ ตามขอ มลู ขา วสารสถานการณก ารแพรร ะบาดของโรค พน้ื ทเ่ี สย่ี ง คาํ แนะนาํ การปอ งกนั ตนเอง
และลดความเสย่ี งจากการแพรกระจายของโรคโควิด 19 จากแหลง ขอ มูลทเ่ี ชือ่ ถอื ได

2. ชวยครูตรวจคัดกรองวัดอุณหภูมิรางกายของนักเรียนทุกคนที่มาเรียนในตอนเชา บริเวณทางเขา
โดยมีครูดแู ลใหคาํ แนะนําอยา งใกลช ิด เนนการจดั เวนระยะหา งระหวา งบุคคล อยางนอ ย 1 – 2 เมตร

3. ตรวจดูความเรียบรอยของนักเรียนทุกคนที่มาเรียน ตองสวมหนากากผาหรือหนากากอนามัย
หากพบนกั เรียนไมไ ดสวม ใหแ จงครู ผูร บั ผดิ ชอบ เพื่อจดั หาหนากากผา หรือหนากากอนามัยสาํ รองให

4. เฝา ระวงั สงั เกตอาการของนกั เรยี น หากมอี าการไข ไอ มนี ำ้ มกู เจบ็ คอ หายใจลาํ บาก เหนอ่ื ยหอบ
ไมไดกลน่ิ ไมร ูร ส ใหรีบแจง ครทู นั ที

5. จดั กจิ กรรมสอ่ื สารใหค วามรคู าํ แนะนาํ การปอ งกนั และลดความเสย่ี งจากการแพรก ระจายโรคโควดิ 19
แกเ พ่อื นนกั เรียน เชน สอนวิธกี ารลางมอื ท่ีถกู ตอ ง การทาํ หนา กากผา การสวมหนากาก การถอดหนา กากผา
กรณีเกบ็ ไวใชตอ การทาํ ความสะอาดหนา กากผา การเวน ระยะหา งระหวา งบุคคล จดั ทาํ ปา ยแนะนาํ ตา ง ๆ

6. ตรวจอุปกรณของใชสวนตัวของเพื่อนนักเรียนและรุนนอง ใหพรอมใชงาน เนนไมใชรวมกับผูอื่น
เชน จาน ชอน สอ ม แกวนำ้ แปรงสฟี น ยาสฟี น ผาเช็ดหนา ผาเช็ดมือของตนเอง

7. จัดเวรทําความสะอาดหองเรียน หองเรียนรวม และบริเวณจุดสัมผัสเสี่ยงทุกวัน เชน ลูกบิดประตู
กลอนประตู ราวบันได สนามเดก็ เลน อุปกรณกฬี า เคร่ืองดนตรี คอมพิวเตอร

8. เปน แบบอยา งทด่ี ใี นการปฏบิ ตั ติ วั เพอ่ื ปอ งกนั โรคโควดิ 19 ดว ยการสวมหนา กากผา หรอื หนา กากอนามยั
ลางมือบอย ๆ กินอาหารใชจาน ชอน สอม แกวน้ำของตนเอง การเวนระยะหาง เปนตน โดยถือปฏิบัติ
เปนสขุ นิสยั กิจวัตรประจําวนั อยา งสมำ่ เสมอ

28 คูม อื การปฏบิ ตั ิสำหรับสถานศึกษาในการปองกนั การแพรระบาดของโรคโควดิ 19

แนวปฏิบัติสำหรับผปู กครอง

1. ตดิ ตามขอ มลู ขา วสารสถานการณก ารแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 พน้ื ทเ่ี สย่ี ง คาํ แนะนาํ การปอ งกนั ตนเอง
และลดความเสย่ี งจากการแพรกระจายของโรค จากแหลงขอมูลท่ีเชอื่ ถอื ได

2. สงั เกตอาการปว ยของบตุ รหลาน หากมอี าการไข ไอ มนี ำ้ มกู เจบ็ คอ หายใจลาํ บาก เหนอ่ื ยหอบ ไมไ ดก ลน่ิ
ไมร รู ส ใหร บี พาไปพบแพทย ควรแยกเดก็ ไมใ หไ ปเลน กบั คนอน่ื ใหพ กั ผอ นอยทู บ่ี า นจนกวา จะหายเปน ปกติ
กรณมี คี นในครอบครวั ปว ยดว ยโรคโควดิ 19 หรอื กลบั จากพน้ื ทเ่ี สย่ี ง อยใู นชว งกกั ตวั ใหป ฏบิ ตั ติ ามคาํ แนะนาํ
ของเจา หนา ทสี่ าธารณสุขอยางเครงครดั

3. จดั หาของใชส ว นตวั ใหบ ตุ รหลานอยา งเพยี งพอในแตล ะวนั ทาํ ความสะอาดทกุ วนั เชน หนา กากผา ชอ น สอ ม
แกวน้ำ แปรงสฟี น ยาสฟี น ผา เช็ดหนา ผาเชด็ ตัว

4. จดั หาสบูห รอื เจลแอลกอฮอล และกํากับดแู ลบุตรหลานใหลา งมือบอ ย ๆ กอ นกนิ อาหาร และ หลงั ใชส ว ม
หลีกเลย่ี งการใชม อื สัมผสั ใบหนา ตา ปาก จมกู โดยไมจาํ เปน และสรางสุขนิสัยทด่ี ี หลงั เลน กับเพือ่ น และ
เมอ่ื กลับมาถงึ บาน ควรอาบน้ำ สระผม และเปล่ยี นชดุ เสอ้ื ผาใหมทนั ที

5. หลีกเลี่ยงการพาบุตรหลานไปในสถานเสี่ยงตอการติดโรคโควิด 19 สถานที่แออัดที่มีการรวมกันของคน
จํานวนมาก หากจําเปนตองสวมหนากากผาหรือหนากากอนามัย ลางมือบอย ๆ ดวยวิธีการ 7 ขั้นตอน
ดวยสบูและน้ำ นาน 20 วินาที (ใหนักเรียนรองเพลงแฮปปเบิรธเดย 2 ครั้ง พรอมกับลางมือ) หรือ
ใชเ จลแอลกอฮอล

6. ดูแลสุขภาพบตุ รหลาน จัดเตรยี มอาหารปรุงสกุ ใหม สง เสรมิ ใหก ินอาหารรอน สะอาด อาหารครบ 5 หมู
และผักผลไม 5 สี และควรจัดอาหารกลอง (Box set) ใหแกนักเรียนในชวงเชาแทนการซื้อจากโรงเรียน
(กรณีที่ไมไดกินอาหารเชาจากที่บาน) เพื่อเสริมสรางภูมิคุมกัน ออกกําลังกาย อยางนอย 60 นาทีทุกวัน
และนอนหลับอยา งเพียงพอ 9 - 11 ช่ัวโมงตอ วัน

7. กรณีมีการจัดการเรยี นการสอนทางไกล ออนไลน
ผูปกครองควรใหความรวมมือกับครูในการดูแล
จดั การเรยี นการสอนแกน กั เรยี น เชน การสง การบา น
การรว มทาํ กจิ กรรม เปนตน

คูม อื การปฏิบตั ิสำหรับสถานศกึ ษาในการปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควิด 19 29

แนวปฏิบัตสิ ําหรบั แมครัว ผจู าํ หนา ยอาหาร และผูป ฏบิ ตั งิ านทําความสะอาด

1. ตดิ ตามขอ มลู ขา วสารสถานการณก ารแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 พน้ื ทเ่ี สย่ี ง คาํ แนะนาํ การปอ งกนั ตนเอง
และลดความเสี่ยงจากการแพรก ระจายของโรค จากแหลงขอ มลู ท่ีเชอื่ ถือได

2. สังเกตอาการปวยของตนเอง หากมีอาการไข ไอ มีน้ำมูก เจ็บคอ หายใจลําบาก เหนื่อยหอบ ไมไดกลิ่น
ไมรูรส ใหหยุดปฏิบัติงานและรีบไปพบแพทยทันที กรณีมีคนในครอบครัวปวยดวยโรคโควิด 19 หรือ
กลับจากพื้นที่เสี่ยงและอยูในชวงกักตัว ใหปฏิบัติตามคําแนะนําของเจาหนาที่สาธารณสุข อยางเครงครัด

3. ลา งมอื บอ ย ๆ ดว ยสบแู ละนำ้ กอ น – หลงั ปรงุ และประกอบอาหาร ขณะจาํ หนา ยอาหาร หลงั สมั ผสั สง่ิ สกปรก
เมื่อจับเหรียญหรือธนบัตร หลังใชสวม ควรลางมือดวยสบูและน้ำหรือใชเจลแอลกอฮอล และหลีกเลี่ยง
การใชม ือสมั ผสั ใบหนา ตา ปาก จมกู โดยไมจ าํ เปน

4. ขณะปฏิบัติงานของผูสัมผัสอาหาร ตองสวมหมวกคลุมผม ผากันเปอน ถุงมือ สวมหนากากผา หรือ
หนากากอนามยั และปฏิบตั ิตนตามสขุ อนามยั สวนบุคคลทถ่ี กู ตอ ง

5. ปกปด อาหาร ใสถ งุ มอื และใชท ค่ี บี หยบิ จบั อาหาร หา มใชม อื หยบิ จบั อาหารพรอ มกนิ โดยตรง และจดั ใหแ ยกกนิ
กรณีรานจําหนายอาหารสําเร็จรูปพรอมกิน ไมควรใชมือสัมผัสลงไปในถุงบรรจุอาหารกอนตักอาหาร

6. จัดเตรียมเมนูอาหารใหครบ 5 หมู และผักผลไม 5 สี เพื่อเสริมสรางภูมิคุมกัน ปรุงสุกใหม ใหนักเรียนกิน
ภายในเวลา 2 ชั่วโมง หากเกินเวลาดังกลาว ใหนําอาหารไปอุนจนรอนจัดหรือเดือด แลวนํามาเสิรฟใหม
กรณีที่ไมสามารถจัดเหลื่อมเวลาสําหรับเด็กในมื้อกลางวัน ใหเตรียมอาหารกลอง (Box set) แทน และ
รบั ประทานท่โี ตะ เรยี น

7. จัดเตรียมกระดาษสําหรับสั่งรายการอาหาร หรือชองทางสื่อสารอื่น ๆ เพื่อลดการพูดคุยและสัมผัส
8. ผปู ฏบิ ตั งิ านทาํ ความสะอาด ผปู ฏบิ ตั งิ านเกบ็ ขนขยะ

ตองใสอุปกรณปองกันตนเอง เชน สวมหนากากผา
หรอื หนา กากอนามยั สวมถงุ มอื ยาง ผา ยางกนั เปอ น
รองเทา พ้ืนยางหุมแขง
9. การเกบ็ ขยะ ควรใชป ากคบี ดา มยาวเกบ็ ขยะใสถ งุ ขยะ
ปดปากถุงใหมิดชิด และนําไปรวบรวมไวที่พักขยะ
10. เมื่อปฏิบัติงานเสร็จทุกครั้ง ตองลางมือบอย ๆ
และเมื่อกลับมาถึงบาน ควรรีบอาบน้ำ สระผม
เปลีย่ นเส้ือผา ใหมท ันที

30 คูม ือการปฏิบัตสิ ำหรับสถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19

คาํ แนะนาํ ในการทําความสะอาด

1. จัดเตรียมอุปกรณทําความสะอาดอยางเพียงพอ ไดแก น้ำยาทําความสะอาดหรือน้ำยาฟอกขาว
อปุ กรณก ารตวง ถงุ ขยะ ถงั นำ้ ไมถ พู น้ื ผา เชด็ ทาํ ความสะอาด อปุ กรณป อ งกนั อนั ตรายสว นบคุ คล
ทเ่ี หมาะสมกบั การปฏบิ ตั งิ าน อาทิ ถงุ มอื หนา กากผา เสอ้ื ผา ทจ่ี ะนาํ มาเปลย่ี นหลงั ทาํ ความสะอาด

2. เลือกใชผ ลิตภัณฑทาํ ความสะอาดพ้นื ผวิ ท่ีเหมาะสม
ก. กรณสี งิ่ ของอปุ กรณเครอื่ งใช แนะนําใหใ ชแอลกอฮอล 70%
หรือไฮโดรเจนเปอรอ อกไซด 0.5% ในการเชด็ ทาํ ความสะอาด
ข. กรณีเปนพนื้ ท่ขี นาดใหญ เชน พื้นหอ ง แนะนําใหใ ชผ ลติ ภัณฑท ีม่ สี ว นผสมของ
โซเดียมไฮโปคลอไรท 0.1% (นำ้ ยาซกั ผา ขาว) หรอื ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 0.5%
ค. ตรวจสอบคณุ ลกั ษณะของนำ้ ยาทาํ ความสะอาดบนฉลากขา งขวดผลติ ภณั ฑ วนั หมดอายุ
รวมถงึ พิจารณาการเลือกใชน้ำยา ขึน้ อยกู บั ชนดิ พนื้ ผิววัสดุ เชน โลหะ หนงั พลาสตกิ

3. เตรยี มนำ้ ยาทาํ ความสะอาดเพอ่ื ฆา เชอ้ื ขน้ึ อยกู บั ชนดิ และความเขม ขน ของสารทเ่ี ลอื กใช โดยแนะนาํ
ใหเ ลอื กใชผ ลติ ภณั ฑฆ า เชอ้ื ทม่ี สี ว นผสมของโซเดยี มไฮโปคลอไรท (รจู กั กนั ในชอ่ื “นำ้ ยาฟอกขาว”)
เนอ่ื งจากหาซอ้ื ไดง า ย โดยนาํ มาผสมกบั นำ้ เพอ่ื ใหไ ดค วามเขม ขน 0.1% หรอื 1000 สว นในลา นสว น
ดงั นี้
- กรณี ผลิตภณั ฑ มีความเขม ขน 2.54% ใหผ สม 40 มิลลลิ ติ ร (2.8 ชอนโตะ ) : นำ้ 1 ลิตร
- กรณี ผลติ ภณั ฑ มคี วามเขมขน 5.7% ใหผ สม 18 มิลลิลติ ร (1.2 ชอนโตะ) : นำ้ 1 ลิตร
- กรณี ผลิตภัณฑ มคี วามเขมขน 5% ใหผ สม 20 มลิ ลลิ ติ ร (1.3 ชอนโตะ ) : นำ้ 1 ลิตร
- กรณี ผลติ ภณั ฑ มคี วามเขมขน 6% ใหผ สม 17 มลิ ลิลิตร (1.1 ชอนโตะ ) : น้ำ 1 ลิตร
หรืออาจใชผลิตภัณฑฆาเชื้อที่มีสวนผสมของไฮโดรเจนเปอรออกไซด โดยนํามาผสมกับน้ำ
เพื่อใหไดความเขมขน 0.5% หรือ 5,000 สวนในลานสว น ดงั นี้
- กรณี ผลิตภัณฑ มคี วามเขมขน 5% ใหผ สม 110 มิลลลิ ติ ร (7.5 ชอ นโตะ ) : นำ้ 1 ลิตร
- กรณี ผลิตภัณฑ มคี วามเขมขน 3% ใหผ สม 200 มลิ ลลิ ิตร (13.5 ชอ นโตะ) : นำ้ 1 ลิตร

4. สื่อสารใหความรูขั้นตอนการทําความสะอาดที่ถูกตองเหมาะสม รวมทั้งแนะนําสุขอนามัยในการ
ดแู ลตนเองกบั ผปู ฏบิ ัตงิ าน
- ลางมือดวยสบแู ละนำ้ กอน – หลัง ทําความสะอาดทกุ คร้งั
- สวมอปุ กรณปองกันตัวเองทุกครงั้ เม่ือตอ งทาํ ความสะอาดและฆาเชื้อ
- เปด ประตหู นาตาง ขณะทําความสะอาด เพ่อื ใหม ีการระบายอากาศ
- หากพื้นผิวสกปรก ควรทําความสะอาดเบื้องตนกอน เชน นําผาชุบน้ำเช็ดบริเวณที่มีฝุน

หรอื คราบสกปรก กอนท่จี ะใชนำ้ ยาทําความสะอาดเพอ่ื ฆา เช้ือ

คูมอื การปฏบิ ัติสำหรบั สถานศึกษาในการปอ งกนั การแพรระบาดของโรคโควดิ 19 31

- ควรทําความสะอาดและฆาเชื้อทั่วทั้งบริเวณกอน – หลัง ใชงานทุกครั้ง และเนนบริเวณที่มี
การสัมผัสหรือใชงานรวมกันบอย ๆ เชน ลูกบิดประตู รีโมทคอนโทรล ปุมกดลิฟท ซึ่งเปนพื้นผิวขนาดเล็ก
โดยนําผาสําหรับเช็ดทําความสะอาดชุบน้ำยาฟอกขาวที่เตรียมไวตามขอ 2 หรือใชแอลกอฮอล 70% หรือ
ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 0.5% เช็ดทาํ ความสะอาดและฆา เช้ือ

- สาํ หรบั พน้ื ใชไ มถ พู น้ื ชบุ ดว ยนำ้ ยาฆา เชอ้ื ทเ่ี ตรยี มไวต ามขอ 2 เรม่ิ ถพู น้ื จากมมุ หนง่ึ ไปยงั อกี มมุ หนง่ึ
ไมซ ้ำรอยเดิม โดยเรม่ิ จากบริเวณท่สี กปรกนอยไปมาก

- การทําความสะอาดหองน้ำ หองสวม ดวยน้ำยาทําความสะอาดทั่วไป พื้นหองสวมใหฆาเชื้อ
โดยราดนำ้ ยาฟอกขาวทเ่ี ตรยี มไวต ามขอ 2 ทง้ิ ไวอ ยา งนอ ย 10 นาที เชด็ เนน บรเิ วณทร่ี องนง่ั โถสว ม ฝา ปด โถสว ม
ที่กดชักโครก สายชําระ ราวจับ ลูกบิดหรือกลอนประตู ที่แขวนกระดาษชําระ อางลางมือ ขันน้ำ กอกน้ำ
ที่วางสบู ผนัง ซอกประตู ดวยผาชุบน้ำยาฟอกขาวที่เตรียมไวตามขอ 2 หรือใชแอลกอฮอล 70% หรือ
ไฮโดรเจนเปอรอ อกไซด 0.5%

- หลงั ทาํ ความสะอาด ควรซกั ผา เชด็ ทาํ ความสะอาดและไมถ พู น้ื ดว ยนำ้ ผสมผงซกั ฟอกหรอื นำ้ ยาฆา เชอ้ื
แลวซักดว ยนำ้ สะอาดอีกคร้งั และนําไปผ่งึ แดดใหแ หง

- ถอดถงุ มอื แลว ลา งมอื ดว ยสบแู ละนำ้ ควรชาํ ระลา งรา งกายและเปลย่ี นเสอ้ื ผา โดยเรว็ หรอื รบี กลบั บา น
อาบนำ้ ใหสะอาดทนั ที

- บรรจุภัณฑใสน้ำยาทําความสะอาด ควรคัดแยกออกจากขยะทั่วไป และทิ้งในถังขยะอันตราย
สว นขยะอน่ื ๆ เชน หนา กากอนามยั ถงุ มอื รวบรวมและทง้ิ ขยะลงในถงุ พลาสตกิ ถงุ ขยะ ซอ นสองชน้ั มดั ปากถงุ
ใหแ นน และนําไปท้งิ ทนั ที โดยทงิ้ รวมกบั ขยะท่ัวไป

5. ขอ ควรระวงั
- สารทใี่ ชฆาเชอ้ื สวนใหญเปนชนิดสารฟอกขาว อาจกอใหเ กดิ การระคายเคอื งผวิ หนงั เนื้อเยื่อ
- ไมค วรผสมน้ำยาฟอกขาวกบั สารทําความสะอาดอน่ื ท่มี ีสว นผสมของแอมโมเนีย
- หลกี เลีย่ งการใชส เปรยฉ ดี พนเพ่ือฆา เชอ้ื เนอื่ งจากอาจทาํ ใหเกดิ การแพรกระจายของเช้อื โรค
- ไมควรนาํ ถงุ มือไปใชในการทาํ กจิ กรรมประเภทอนื่ ๆ ใชเ ฉพาะการทาํ ความสะอาดเทาน้นั
เพ่อื ปองกันการแพรกระจายของเชื้อ
- หลกี เลย่ี งการใชม อื สมั ผสั บรเิ วณใบหนา ตา จมกู และปาก ขณะสวมถงุ มอื และระหวา งการทาํ ความสะอาด

32 คมู ือการปฏิบตั สิ ำหรับสถานศกึ ษาในการปอ งกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19

รายการน้ํายาฆา เชอื้ ในการทําความสะอาดจาํ แนกตามลกั ษณะพ้นื ผวิ

ลักษณะพ้นื ผิว ชนิดสารฆา เช้อื ความเขม ขน ระยะเวลา วิธเี ตรียมการ
ทฆี่ า เชอ้ื ท่ฆี า เช้ือ

- พน้ื ผวิ ทว่ั ไป พน้ื ผวิ ทเ่ี ปน โลหะ แอลกอฮอล 70% 10 นาที
- สง่ิ ของ อปุ กรณ พน้ื ทข่ี นาดเลก็ (เอทานอล หรือ
เชน ลูกบิดประตู เอธลิ แอลกอฮออล) 0.1% 10 นาที ผสม 1 สวน
ตอน้ำ 49 สว น
- พื้นผวิ ที่เปน วัสดแุ ขง็ แอลกอฮอล (เชน 1 ชอ นโตะ
ไมม รี พู รนุ เชน พน้ื กระเบอ้ื ง (เอทานอล หรือ ตอนำ้ 1 ลิตร
เซรามิก สแตนเลส เอธลิ แอลกอฮออล) กรณี ผลิตภณั ฑท ใี่ ช
แตไ มเ หมาะกบั พน้ื ผวิ โลหะ มคี วามเขมขน 6%)

- พน้ื ผิวทัว่ ไป ไฮโดรเจนเปอร 0.5% 1 นาที ผสม 1 สว น
(ไมใชโลหะหรือผลติ ภณั ฑ ออกไซด ตอน้ำ 5 สวน
ท่ีมกี ารเคลอื บสี) (เชน 13 ชอ น โตะ
ตอ นำ้ 1 ลติ ร
กรณผี ลิตภณั ฑท่ใี ช
มคี วามเขมขน 3%)

คูม อื การปฏิบัตสิ ำหรับสถานศึกษาในการปองกันการแพรระบาดของโรคโควดิ 19 33

แนวปฏิบัติดานอนามัยส่ิงแวดลอ ม

สถานศกึ ษาเปน สถานทท่ี ม่ี คี นอยรู วมกนั จำนวนมาก ทง้ั นกั เรยี น ครู ผปู กครอง บคุ ลากร ผมู าตดิ ตอ
และผปู ระกอบการรา นคา กรณที น่ี กั เรยี นตอ งทำกจิ กรรมรว มกบั เพอ่ื น ทำใหม โี อกาสใกลช ดิ กนั มาก ทำใหเ กดิ
ความเส่ียงตอการแพรก ระจายของเช้อื โรคไดง า ย จึงมแี นวปฏบิ ัติการจัดอาคารสถานท่ี ดังน้ี
1. หองเรียน หองเรยี นรวม เชน หองคอมพิวเตอร หองดนตรี

1) จัดโตะ เกาอี้ หรือที่นั่ง ใหมีการเวนระยะหางระหวางบุคคล อยางนอย 1 - 2 เมตร ควรคํานึงถึง
สภาพบริบทและขนาดพื้นที่ และจัดทําสัญลักษณแสดงจุดตําแหนงชัดเจน กรณีหองเรียนไมเพียงพอ
ในการจดั เวน ระยะหา งระหวา งบคุ คลควรจดั ใหม กี ารสลบั วนั เรยี นแตล ะชน้ั เรยี น การแบง จาํ นวนนกั เรยี น หรอื
การใชพ น้ื ทใ่ี ชส อยบรเิ วณสถานศกึ ษา ตามความเหมาะสม ทง้ั นอ้ี าจพจิ ารณาวธิ ปี ฏบิ ตั อิ น่ื ตามบรบิ ทความเหมาะสม
โดยยดึ หลกั Social distancing

2) จัดใหมีการเหลื่อมเวลาเรียน การเรียนกลุมยอย หรือวิธีปฏิบัติที่เหมาะสมตามบริบทสถานการณ
และเนนใหนกั เรยี นสวมหนา กากผาหรอื หนากากอนามัยขณะเรียนตลอดเวลา

3) จดั ใหม กี ารระบายอากาศทด่ี ี ใหอ ากาศถา ยเท เชน เปด ประตู หนา ตา ง กรณใี ชเ ครอ่ื งปรบั อากาศ
กําหนดเวลาเปด – ปดเครื่องปรับอากาศ ควรเปดประตู หนาตางใหระบายอากาศ และทําความสะอาด
อยา งสม่ำเสมอ

4) จดั ใหม เี จลแอลกอฮอลใ ชท าํ ความสะอาดมอื สาํ หรบั นกั เรยี นและครู ใชป ระจาํ ทกุ หอ งเรยี นอยา งเพยี งพอ
5) ใหมีการทําความสะอาดโตะ เกาอี้ อุปกรณ และจุดสัมผัสเสี่ยง เชน ลูกบิดประตู เครื่องเลน
ของใชรวมทุกวัน อยางนอยวันละ 2 ครั้ง เชากอนเรียนและพักเที่ยง หรือกรณีมีการยายหองเรียน
ตองทําความสะอาดโตะ เกา อี้ กอนและหลังใชงานทุกครั้ง
2. หอ งสมุด
1) จดั โตะ เกา อ้ี หรอื ทน่ี ง่ั ใหม กี ารเวน ระยะหา งระหวา งบคุ คล อยา งนอ ย 1 - 2 เมตร และจดั ทาํ สญั ลกั ษณ
แสดงจดุ ตําแหนงชดั เจน
2) จดั ใหม กี ารระบายอากาศทด่ี ี ใหอ ากาศถา ยเท เชน เปด ประตู หนา ตา ง กรณใี ชเ ครอ่ื งปรบั อากาศ
กําหนดเวลาเปด - ปดเครื่องปรับอากาศ ควรเปดประตู หนาตาง
ใหระบายอากาศ และทําความสะอาดอยา งสมำ่ เสมอ
3) จดั ใหม เี จลแอลกอฮอลใ ชทาํ ความสะอาดมือสาํ หรบั ครู
บรรณารกั ษ นกั เรยี น และผใู ชบรกิ ารบรเิ วณทางเขาดา นหนา และ
ภายในหองสมดุ อยา งเพยี งพอ
4) ใหมีการทําความสะอาดโตะ เกาอี้ อุปกรณ และ
จดุ สัมผสั เสี่ยง เชน ลกู บิดประตู ชนั้ วางหนงั สอื ทุกวนั ๆ ละ 2 ครัง้
อาทิ เชา กอนใหบ รกิ าร พักเทีย่ ง
5) การจํากัดจํานวนคนจํากัดเวลาในการเขาใชบริการ
หองสมุด และใหนักเรียนและผูใชบริการทุกคนสวมหนากากผา
หรือหนา กากอนามัยขณะใชบรกิ ารหองสมุดตลอดเวลา

34 คมู อื การปฏิบัตสิ ำหรับสถานศึกษาในการปองกันการแพรร ะบาดของโรคโควิด 19

3. หอ งประชุม หอประชมุ
1) จดั ใหม กี ารคดั กรองตรวจวดั อณุ หภมู ริ า งกายกอ นเขา หอ งประชมุ หอประชมุ หากพบผมู อี าการไข

ไอ มนี ำ้ เจบ็ คอ หายใจลาํ บาก เหนอ่ื ยหอบ ไมไ ดก ลน่ิ ไมร รู ส แจง งดรว มประชมุ และแนะนาํ ใหไ ปพบแพทยท นั ที
2) จัดโตะ เกาอี้ หรือที่นั่ง ใหมีการเวนระยะหางระหวางบุคคล 1 - 2 เมตร และจัดทําสัญลักษณ

แสดงจุดตาํ แหนงชัดเจน
3) ผเู ขาประชมุ ทุกคนสวมหนา กากผาหรือหนากากอนามัยขณะประชุมตลอดเวลา
4) จัดใหมีเจลแอลกอฮอลใชทําความสะอาดมือสําหรับผูเขาประชุม บริเวณทางเขาภายในอาคาร

หอประชมุ บริเวณทางเขา ดานหนา และดานในของหอ งประชุม อยางเพยี งพอและท่วั ถงึ
5) งดหรือหลีกเลีย่ งการใหบริการอาหารและเครื่องดืม่ ภายในหองประชมุ
6) ใหมีการทําความสะอาดโตะ เกาอี้ อุปกรณ และจุดสัมผัสเสี่ยงรวม เชน ลูกบิดประตู รีโมท

อปุ กรณสอ่ื กอ นและหลงั ใชห อ งประชุมทกุ คร้ัง
7) จัดใหมีการระบายอากาศที่ดี ใหอากาศถายเท เชน เปดประตู หนาตาง กอนและหลัง

ใชหองประชุมทุกครั้ง ควรใชเครื่องปรับอากาศ กําหนดเวลาเปด - ปดเครื่องปรับอากาศ ควรเปดประตู
หนาตา งใหร ะบายอากาศ และทําความสะอาดอยางสมำ่ เสมอ
4. โรงยิม สนามกีฬา

1) จดั พน้ื ทท่ี าํ กจิ กรรมและเลน กฬี า ลดความแออดั อาจจดั ใหเ ลน กฬี าเปน รอบ หรอื ใหม กี ารเวน ระยะหา ง
ระหวา งบุคคล อยา งนอ ย 1 - 2 เมตร

2) จดั ใหม เี จลแอลกอฮอลใ ชท าํ ความสะอาดมอื สาํ หรบั นกั กฬี าและผมู าใชบ รกิ าร บรเิ วณทางเขา และ
บรเิ วณดานในอาคารอยางเพียงพอและท่วั ถงึ

3) ทาํ ความสะอาดอปุ กรณแ ละเครอ่ื งเลน แตล ะชนดิ กอ นหรอื หลงั เลน ทกุ วนั อยา งนอ ยวนั ละ 1 ครง้ั
4) จดั ใหม ีการระบายอากาศ ใหอากาศถา ยเท เชน เปดประตู หนา ตาง เปด พดั ลม
5) จํากดั จาํ นวนคนจํานวนเวลาในการเลน กีฬาหรือกิจกรรมภายในอาคารโรงยิมหรอื สนามกฬี า
6) หลกี เลย่ี งการจดั กจิ กรรมหรอื เลน กฬี าประเภทแขง ขนั เปน ทมี หรอื มกี ารปะทะกนั อยา งรนุ แรง เชน
วอลเลยบอล ฟตุ บอล ฟุตซอล บาสเกตบอล เปน ตน
5. สถานทีแ่ ปรงฟน
สถานศกึ ษาสง เสรมิ ใหม กี จิ กรรมแปรงฟน หลงั อาหารกลางวนั อยา งถกู ตอ งเหมาะสมตามสถานการณ
และบริบทพื้นที่หลีกเลี่ยงการรวมกลุม ควรจัดเวนระยะหางระหวางบุคคลในการแปรงฟน และใหมีอุปกรณ
การแปรงฟน สวนบุคคล ดงั นี้
5.1 การจัดเตรยี มวัสดอุ ุปกรณก ารแปรงฟน

แปรงสีฟน
1) นกั เรียนทกุ คนมีแปรงสีฟน เปน ของตนเอง หามใชแปรงสฟี น และยาสฟี น รวมกัน
2) ทําสัญลักษณหรือเขียนชื่อบนแปรงสีฟนของแตละคน เพื่อใหรูวาเปนแปรงสีฟนของใคร

ปอ งกันการหยบิ ของผูอน่ื ไปใช

คูมอื การปฏบิ ตั ิสำหรับสถานศกึ ษาในการปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควิด 19 35

3) ควรเปลย่ี นแปรงสฟี น ใหน กั เรยี น ทกุ 3 เดอื น เมอ่ื แปรงสฟี น เสอ่ื มคณุ ภาพ โดยสงั เกต ดงั น้ี
- บริเวณหัวแปรงสีฟนมีคราบสกปรกตดิ คา งลางไดย าก
- ขนแปรงสีฟนบานแสดงวาขนแปรงเสื่อมคุณภาพใชแปรงฟนไดไมสะอาดและ
อาจกระแทกเหงือกใหเ ปน แผลได
ยาสีฟน ใหนักเรียนทุกคนมียาสีฟนเปนของตนเอง และเลือกใชยาสีฟนผสมฟลูออไรดซึ่งมี
ปรมิ าณฟลูออไรด 1,000-1,500 ppm. (มลิ ลกิ รัม/ลติ ร) เพอื่ ปองกันฟนผ
แกว น้ำ จัดใหนกั เรียนทกุ คนมแี กว นำ้ สว นตัวเปน ของตนเอง จาํ นวน 2 ใบ
ผา เชด็ หนา สว นตวั สาํ หรบั ใชเ ชด็ ทาํ ความสะอาดบรเิ วณใบหนา ควรซกั และเปลย่ี นใหมท กุ วนั
5.2 การเกบ็ อุปกรณแ ปรงสีฟน
1) เก็บแปรงสีฟนในบริเวณที่มอี ากาศถา ยเทไดสะดวก ไมอ ับชื้น และปลอดจากแมลง
2) จัดทําที่เก็บแปรงสีฟน แกวน้ำ โดยเก็บของนักเรียนแตละคนแยกจากกัน ไมปะปนกัน
เวนที่ใหมีระยะหางเพียงพอที่จะไมใหแปรงสีฟนสัมผัสกัน เพื่อปองกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19 และ
ควรวางหวั ของแปรงสฟี น ตั้งขน้ึ เพอื่ ปองกันไมใหนำ้ ที่คา งตามดา มแปรงสฟี น หยดลงใสหวั แปรงสีฟน
5.3 การจัดกิจกรรมแปรงฟนหลงั อาหารกลางวัน
ครูประจําชั้นดูแลและจัดใหมีกิจกรรมการแปรงฟนในหองเรียน ใหนักเรียนทุกคนแปรงฟน
หลังอาหารกลางวนั ทกุ วันอยางสมำ่ เสมอ โดยหลีกเล่ียงการรวมกลมุ และเวน ระยะหางในการแปรงฟน โดย
1) ใหนักเรียนแปรงฟนในหองเรียน โดยนั่งที่โตะเรียน เพื่อปองกันการแพรกระจายของน้ำลาย
ละอองน้ำ หรอื เชือ้ โรคสผู ูอนื่ กรณหี องเรยี นแออดั ใหเ หลอ่ื มเวลาในการแปรงฟน
2) กอนการแปรงฟนทุกครั้ง ใหลางมือดวยสบูและน้ำเสมอ เปนเวลาอยางนอย 20 วินาที หรือ
เจลแอลกอฮอลที่มีความเขมขน 70% หลีกเลี่ยงการรวมกลุม และเวนระยะหางระหวางบุคคล
อยางนอย 1 - 2 เมตร
3) ครูประจาํ ชนั้ เทน้ำใหน กั เรยี นใสแกว นำ้ ใบที่ 1 ประมาณ 1/3 แกว (ประมาณ 15 ml.)
4) นกั เรียนนง่ั ท่ีโตะเรยี น แปรงฟนดว ยยาสฟี น ผสมฟลูออไรดค รอบคลุมทกุ ซที่ ุกดาน นานอยา งนอย
2 นาที เมอ่ื แปรงฟน เสรจ็ แลว ใหบ ว นยาสีฟน และนำ้ สะอาดลงในแกวนำ้ ใบที่ 2 เชด็ ปากใหเ รยี บรอย
5) นักเรียนทุกคนนําน้ำที่ใชแลว จากแกวใบที่ 2 เทรวมใสภาชนะที่เตรียมไว และใหครูประจําชั้น
นําไปเททิ้งในทร่ี ะบายน้ำของสถานศกึ ษา หา มเทลงพืน้ ดิน
6) นกั เรียนนาํ แปรงสีฟน และแกวน้ำไปลางทาํ ความสะอาด
และนาํ กลับมาเกบ็ ใหเรียบรอย หลีกเล่ยี งการรวมกลุม และ
เวนระยะหา งระหวางบุคคล อยา งนอ ย 1 - 2 เมตร
7) มกี ารตรวจความสะอาดฟน หลังการแปรงฟน
ดวยตนเองทุกวัน โดยอาจมีกระจกของตัวเอง ในการ 1m. - 2m.

ตรวจดูความสะอาด เสริมดวยกิจกรรม การยอมสีฟน
อยา งนอ ยภาคเรยี นละ 2 คร้ัง

36 คูมอื การปฏิบตั สิ ำหรบั สถานศกึ ษาในการปอ งกันการแพรระบาดของโรคโควดิ 19

6. สระวายนำ้
หลกี เลย่ี งหรอื งดการจดั การเรยี นการสอนในสระวา ยนำ้ กรณรี ฐั บาลมกี ารผอ นปรนมาตรการควบคมุ โรค

ใหส ามารถใชส ระวา ยน้ำได ควรปฏบิ ตั ิ ดงั นี้
1) ใหมีการคัดกรองเบื้องตนหรือเฝาระวังมิใหผูมีอาการเจ็บปวย เชน ไข ไอ มีน้ำมูก เจ็บคอ

หายใจลําบาก เหน่ือยหอบ ไมไดกลิน่ ไมร ูร ส กอ นลงสระวายน้ำทุกครง้ั เพอ่ื ปองกันการแพรเชอื้ โรค
2) กํากับดูแลและปฏิบัติตามคําแนะนําของระบบฆาเชื้ออยางเครงครัด เพื่อใหระบบมีประสิทธิภาพ

ในการฆา เชอ้ื ตลอดเวลาการใหบ รกิ าร (คลอรนี อสิ ระคงเหลอื (Free Residual Chlorine) ใน ระดบั 1 - 3 สว น
ในลานสวน (ppm))

3) ตรวจสอบคุณภาพนำ้ ในสระทุกวัน และดูแลความสะอาดของสระนำ้ ไมใหม ขี ยะมูลฝอย
4) กาํ หนดมาตรการกอ นลงสระวา ยนำ้ เชน นกั เรยี นตอ งชาํ ระรา งกายกอ นลงสระ ตอ งสวมหนา กากผา
หรือหนากากอนามัยกอนลงและขึ้นจากสระวายน้ำ สวมแวนตา - หมวกวายน้ำ ระหวางการวายน้ำ
หา มบว นนำ้ ลาย หา มปส สาวะ หา มสง่ั นำ้ มกู ลงในนำ้ หา มพดู คยุ กบั เพอ่ื น ผสู อนวา ยนำ้ (โคชั ) หรอื ผดู แู ลสระนำ้
ตองสวมหนา กากผา หรอื หนากากอนามัยตลอดเวลาทีอ่ ยูบ รเิ วณสระวายนำ้
5) ทาํ ความสะอาดอปุ กรณท ใ่ี ชใ นการสอน แบง รอบการสอน จาํ กดั จาํ นวนคน และใหม กี ารเวน ระยะหา ง
ระหวางบคุ คล อยางนอย 1 - 2 เมตร
6) ควรเตรียมอุปกรณของใชสวนตัวสําหรับการวายน้ำ เชน แวนตา - หมวกวายน้ำ ชุดวายน้ำ
ผา เช็ดตวั เปน ตน
7. สนามเดก็ เลน
1) ใหม กี ารทาํ ความสะอาดเครอ่ื งเลน และอปุ กรณก ารเลน ทกุ วนั อยา งนอ ยวนั ละ 2 ครง้ั ทาํ ความสะอาด
ดวยนำ้ ยาทําความสะอาดตามคาํ แนะนาํ ของผลติ ภณั ฑ
2) จดั เครอ่ื งเลน อปุ กรณก ารเลน และนกั เรยี น ใหม กี ารเวน ระยะหา งระหวา งบคุ คล อยา งนอ ย 1 - 2 เมตร
และกาํ กับดแู ลใหเ ด็กสวมหนา กากผา หรอื หนากากอนามยั ตลอดเวลาการเลน
3) จาํ กดั จาํ นวนคนจาํ กดั เวลาการเลน ในสนามเดก็ เลน โดยอยใู นความควบคมุ ดแู ลของครใู นชว งเวลา
พกั เทยี่ งและหลังเลิกเรยี น
4) ใหลางมือดวยสบูและน้ำหรือเจลแอลกอฮอลใชทําความสะอาดมือกอนและหลังการเลนทุกครั้ง
8. หองสวม
1) จัดเตรียมอุปกรณทำความสะอาดอยางเพียงพอ ไดแก น้ำยาทำความสะอาดหรือน้ำยาฟอกขาว
อปุ กรณก ารตวง ถงุ ขยะ ถงั นำ้ ไมถ พู น้ื คบี ดา มยาวสำหรบั เกบ็ ขยะ ผา เชด็ ทำความสะอาด และอปุ กรณป อ งกนั
อนั ตรายสว นบคุ คลทเ่ี หมาะสมกบั การปฏบิ ตั งิ าน เชน ถงุ มอื หนา กากผา เสอ้ื ผา ทจ่ี ะนำ้ มาเปลย่ี นหลงั ทำความสะอาด
2) การทำความสะอาดหองน้ำ หองสวม อยางนอยวันละ 2 ครั้ง ดวยน้ำยาทำความสะอาดทั่วไป
พื้นหองสวม ใหฆาเชื้อโดยใชผลิตภัณฑฆาเชื้อที่มีสวนผสมของโซเดียมไฮโปคลอไรท (รูจักกันในชื่อ
“น้ำยาฟอกขาว”) โดยนำมาผสมกับน้ำเพื่อใหไดความเขมขน 0.1% หรือ 1000 สวนในลานสวน หรือ
ผลิตภัณฑฆาเชื้อที่มีสวนผสมของไฮโดรเจนเปอรออกไซด โดยนำมาผสมกับน้ำ เพื่อใหไดความเขมขน 0.5%
หรือ 5000 สวนในลานสวน ราดน้ำยาฆาเชื้อ ทิ้งไวอยางนอย 10 นาที เนนเช็ดบริเวณที่รองนั่งโถสวม
ฝาปด โถสว ม ทก่ี ดชกั โครก สายชำระ ราวจบั ลกู บดิ หรอื กลอนประตู ทแ่ี ขวนกระดาษชำระ อา งลา งมอื ขนั นำ้ กอ กนำ้
ทว่ี างสบู ผนงั ซอกประตู ดว ยผา ชบุ นำ้ ยาฟอกขาว หรอื ใชแ อลกอฮอล 70% หรอื ไฮโดรเจนเปอรอ อกไซด 0.5%

คมู อื การปฏิบัติสำหรับสถานศกึ ษาในการปองกนั การแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 37

3) หลงั ทำความสะอาด ควรซกั ผา เชด็ ทำความสะอาดและไมถ พู น้ื ดว ยนำ้ ผสมผงซกั ฟอกหรอื นำ้ ยาฆา เชอ้ื
แลว ซักดว ยน้ำสะอาดอีกครัง้ และนำไปผง่ึ แดดใหแ หง
9. หองพักครู

1) จัดโตะ เกาอี้ หรือที่นั่ง ใหมีการเวนระยะหางระหวางบุคคล อยางนอย 1 - 2 เมตร ควรคํานึง
ถึงสภาพหองและขนาดพื้นที่ และจัดทําสัญลักษณแสดงจุดตําแหนงชัดเจน โดยถือปฏิบัติตามหลัก
Social distancing อยางเครง ครัด

2) ใหครูสวมหนากากผา หรือหนา กากอนามัยตลอดเวลาทอ่ี ยใู นสถานศึกษา
3) จดั ใหม กี ารระบายอากาศทด่ี ี ใหอ ากาศถา ยเท เชน เปด ประตู หนา ตา ง กรณใี ชเ ครอ่ื งปรบั อากาศ
กําหนดเวลาเปด – ปดเครื่องปรับอากาศ ควรเปดประตู หนาตางใหระบายอากาศ และทําความสะอาด
อยา งสม่ำเสมอ
4) ใหมีการทําความสะอาดโตะ เกาอี้ อุปกรณ และจุดสัมผัสเสี่ยง เชน ลูกบิดประตู โทรศัพท
อปุ กรณค อมพวิ เตอร เปนตน เปน ประจําทุกวนั อยา งนอยวันละ 2 ครัง้
5) จดั เตรยี มเจลแอลกอฮอลใ ชท าํ ความสะอาดมอื สาํ หรบั ครแู ละผมู าตดิ ตอ บรเิ วณทางเขา ดา นหนา ประตู
และภายในหองอยา งเพยี งพอและท่ัวถึง
10. หองพยาบาล
1) จัดหาครูหรือเจาหนาที่ เพื่อดูแลนักเรียน ในกรณีที่มีนักเรียนปวยมานอนพักรอผูปกครองมารับ
2) จัดใหมีพื้นที่หรือหองแยกอยางชัดเจน ระหวางนักเรียนปวยจากอาการไขหวัดกับนักเรียนปวย
จากสาเหตอุ ืน่ ๆ เพือ่ ปอ งกันการแพรกระจายเชอ้ื โรค
3) ทาํ ความสะอาดเตียงและอุปกรณของใชท กุ วัน
4) จดั เตรยี มเจลแอลกอฮอลใ ชท าํ ความสะอาดมอื บรเิ วณทางเขา หนา ประตแู ละภายในหอ งพยาบาล
อยางเพียงพอ
11. โรงอาหาร
การจดั บรกิ ารภายในโรงอาหาร การนง่ั กนิ อาหารรว มกนั ของผใู ชบ รกิ าร รวมถงึ อาหาร ภาชนะ อปุ กรณ
ตกู ดนำ้ ดม่ื ระบบกรองนำ้ และผสู มั ผสั อาหาร อาจเปน แหลง แพรก ระจายเชอ้ื โรค จงึ ควรมกี ารดแู ลเพอ่ื ลดและ
ปองกันการแพรก ระจายเชือ้ โรค ดงั น้ี
1) หนว ยงานทจ่ี ดั บรกิ ารโรงอาหาร กาํ หนดมาตรการการปฏบิ ตั ใิ หส ถานทส่ี ะอาด ถกู สขุ ลกั ษณะ ดงั น้ี

(1) จดั ใหม อี า งลา งมอื พรอ มสบู สาํ หรบั ใหบ รกิ ารแกผ เู ขา มาใชบ รกิ ารโรงอาหาร บรเิ วณกอ น
ทางเขาโรงอาหาร

(2) ทกุ คนทจี่ ะเขามาในโรงอาหาร ตองสวมหนากากผา หรอื หนากากอนามัย
(3) จัดใหมีการเวนระยะหางระหวางบุคคล อยางนอย 1 - 2 เมตร ในพื้นที่ตาง ๆ เชน
ที่นั่งกินอาหาร จุดรับอาหาร จุดซื้ออาหาร จุดรอกดน้ำดื่ม จุดปฏิบัติงานรวมกันของผูสัมผัสอาหาร
(4) จัดเหลอื่ มชวงเวลาซ้ือและกินอาหาร เพอ่ื ลดความแออดั พ้ืนทภี่ ายในโรงอาหาร

38 คูม ือการปฏิบัตสิ ำหรับสถานศกึ ษาในการปอ งกันการแพรระบาดของโรคโควิด 19

(5) ทําความสะอาดสถานที่ปรุง ประกอบอาหาร พื้นที่ตั้งตูกดน้ำดื่ม และพื้นที่บริเวณ
ที่นั่งกินอาหารใหสะอาด ดวยน้ำยาทําความสะอาดหรือผงซักฟอก และจัดใหมีการฆาเชื้อดวย
โซเดยี มไฮโปคลอไรท (นำ้ ยาฟอกขาว) ทม่ี คี วามเขม ขน 1,000 สว นในลา นสว น (ใชโ ซเดยี มไฮโปคลอไรท 6%
อัตราสวน 1 ชอนโตะตอน้ำ 1 ลิตร)

(6) ทําความสะอาดโตะและที่นั่งใหสะอาด สําหรับนั่งกินอาหาร ดวยน้ำยาทําความสะอาด
หรือจัดใหมีการฆาเชื้อดวยแอลกอฮอล 70% โดยหยดแอลกอฮอลลงบนผาสะอาดพอหมาด ๆ
เช็ดไปในทิศทางเดยี วกัน หลงั จากผใู ชบรกิ ารทุกครง้ั

(7) ทําความสะอาดภาชนะ อุปกรณ และเครื่องใชใหสะอาด ดวยน้ำยาลางจาน และใหมี
การฆา เชอ้ื ดว ยการแชใ นนำ้ รอ น 80 องศาเซลเซยี ส เปน เวลา 30 วนิ าที หรอื แชด ว ยโซเดยี มไฮโปคลอไรท
(น้ำยาฟอกขาว) ที่มีความเขมขน 100 สวนในลานสวน (ใชโซเดียมไฮโปคลอไรท 6% อัตราสวน
ครง่ึ ชอ นชาตอ นำ้ 1 ลติ ร) 1 นาที แลว ลา งนำ้ ใหส ะอาด และอบหรอื ผง่ึ ใหแ หง กอ นนาํ ไปใชใ สอ าหาร

(8) ทาํ ความสะอาดตูกดน้ำดม่ื ภายในตถู งั น้ำเยน็ อยางนอ ยเดอื นละ 1 คร้งั เช็ดภายนอกตู
และกอกน้ำดื่มใหสะอาดทุกวัน และฆาเชื้อดวยการแชโซเดียมไฮโปคลอไรท (น้ำยาฟอกขาว)
ที่มีความเขมขน 100 สวนในลานสวน เปนเวลา 30 นาที ทุกครั้งกอนบรรจุน้ำใหม กรณีที่มี
เครื่องกรองน้ำ ควรทําความสะอาดดวยการลางยอน (Backwash) ทุกสัปดาห และเปลี่ยนไสกรอง
ตามระยะเวลากําหนดของผลิตภัณฑ และตรวจเช็คความชํารุดเสียหายของระบบไฟฟาที่ใช สายดิน
ตรวจเช็คไฟฟารั่วตามจุดตาง ๆ โดยเฉพาะบริเวณกอกน้ำที่ถือเปนจุดเสี่ยง เพื่อปองกันไฟฟาดูด
ขณะใชงาน

(9) จดั บรกิ ารอาหาร เนน ปอ งกนั การปนเปอ นของเชอ้ื โรค เชน อาหารปรงุ สาํ เรจ็ สกุ ใหมท กุ ครง้ั
การปกปด อาหารปรงุ สาํ เรจ็ การใชภ าชนะทเ่ี หมาะสมกบั ประเภทอาหาร และจดั ใหม ภี าชนะอปุ กรณ
สาํ หรบั การกินอาหารอยา งเพยี งพอเปน รายบุคคล เชน จาน ถาดหลมุ ชอน สอ ม แกว นำ้ เปนตน

(10) ประชาสัมพันธใหความรูภายในโรงอาหาร เชน การสวมหนากากที่ถูกวิธี ขั้นตอน
การลา งมอื ทถี่ กู ตอ ง การเวน ระยะหางระหวางบคุ คล การเลอื กอาหารปรุงสกุ ใหมสะอาด เปน ตน

(11) กรณมี กี ารใชบ รกิ ารรา นอาหารจากภายนอก จดั สง อาหารใหก บั สถานศกึ ษา ควรใหค รู
หรือผูรับผิดชอบ ตรวจประเมินระบบสุขาภิบาลอาหารของรานอาหาร โดยกําหนดขอตกลง
การจดั สง อาหารปรงุ สกุ พรอ มกนิ ภายใน 2 ชว่ั โมง หลงั ปรงุ เสรจ็ และมกี ารปกปด อาหาร เพอ่ื ปอ งกนั
การปนเปอ นส่ิงสกปรกลงในอาหาร

(12) พจิ ารณาทางเลอื กใหผ ปู กครองสามารถเตรยี มอาหารกลางวนั (Lunch box) ใหน กั เรยี น
มารับประทานเอง เพอื่ ปอ งกันเชือ้ และลดการแพรกระจายเชือ้

คมู อื การปฏบิ ัตสิ ำหรบั สถานศึกษาในการปอ งกันการแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 39

2) ผูส ัมผัสอาหาร ตองดูแลสขุ ลกั ษณะสว นบุคคล มกี ารปอ งกนั ตนเองและปอ งกันการแพรก ระจาย
เชอ้ื โรค ดังนี้
(1) กรณีมีอาการปวย ไข ไอ มีน้ำมูก เจ็บคอ หายใจลําบาก เหนื่อยหอบ ไมไดกลิ่น ไมรูรส

ใหห ยดุ ปฏิบตั ิงานและแนะนําใหไ ปพบแพทยท ันที
(2) ดูแลสุขอนามัยสวนบุคคล มีการปองกันตนเอง แตงกายใหสะอาด สวมใสผากันเปอน
และ อปุ กรณปอ งกันการปนเปอนสอู าหาร ในขณะปฏบิ ตั งิ าน

(3) รักษาความสะอาดของมือ ดวยการลางมือบอย ๆ ดวยสบูและน้ำ กอนปฏิบัติงาน และ
ขณะเตรียมอาหารประกอบอาหาร และจําหนายอาหาร รวมถึงหลังจากการจับเหรียญหรือธนบัตร
หรือสัมผัสสิ่งสกปรก อาจใชเจลแอลกอฮอลทําความสะอาดมือรวมดวย หลีกเลี่ยงการใชมือสัมผัส
ใบหนา ตา ปาก จมูก โดยไมจ าํ เปน

(4) สวมใสหนากากผาหรอื หนา กากอนามยั ตลอดเวลาขณะปฏิบัติงาน
(5) มีพฤติกรรมขณะปฏิบัติงานปองกันการปนเปอนของเชื้อโรค เชน ใชอุปกรณในการ
ปรุงประกอบอาหาร เชน เขียง มีด การหยิบจับอาหาร แยกระหวางอาหารสุก อาหารประเภท
เนอ้ื สตั วส ด ผัก และ ผลไม และไมเ ตรยี มปรงุ ประกอบอาหารบนพ้นื โดยตรง
(6) จัดเมนูอาหารที่จําหนาย โดยเนนอาหารปรุงสุกดวยความรอน โดยเฉพาะเนื้อสัตว
ปรุงใหสุกดวยความรอนไมนอยกวา 70 องศาเซลเซียส หลีกเลี่ยงการจําหนายอาหารบูดเสียงาย
เชน อาหารประเภทกะทิ และอาหารทีไ่ มผ า นความรอ น เชน ซูชิ เปนตน
(7) อาหารปรุงสําเร็จ จัดเก็บในภาชนะสะอาด มีการปกปดอาหารจัดเก็บสูงจากพื้น
ไมนอยกวา 60 เซนตเิ มตร กรณอี าหารปรงุ สําเร็จ รอการจาํ หนาย ใหนาํ มาอุน ทกุ 2 ชว่ั โมง
(8) การใชภาชนะบรรจุอาหารแบบใชครั้งเดียวทิ้งตองสะอาดมีคุณภาพเหมาะสม
กับการบรรจุอาหารปรงุ สาํ เร็จ และไมควรใชโฟมบรรจุอาหาร
(9) ระหวา งการปฏบิ ตั งิ าน ใหม กี ารเวน ระยะหางระหวางบุคคล อยางนอย 1 - 2 เมตร
(10) ควรพจิ ารณาใหมรี ะบบชาํ ระเงนิ ออนไลนสําหรบั ผูบรโิ ภค
3) ผูที่เขามาใชบริการโรงอาหาร ตองปองกันตนเองและปองกันการแพรกระจายเชื้อโรค ดังนี้
(1) ลางมือบอย ๆ ดวยสบูและน้ำ หรือใชเจลแอลกอฮอลทําความสะอาดมือทุกครั้ง
กอนเขาไปในโรงอาหาร กอนกินอาหาร ภายหลังซื้ออาหารหลังจากจับเหรียญหรือธนบัตร หลังจาก
สมั ผสั ส่งิ สกปรกหรือหลงั ออกจากหอ งสวม
(2) ทุกคนตองสวมหนากากผาหรือหนากากอนามัยตลอดเวลาที่อยูในโรงอาหารหรือ
เขาไปในสถานทจ่ี ําหนายอาหาร
(3) เลอื กซอ้ื อาหารปรงุ สาํ เรจ็ สกุ ใหม หลกี เลย่ี งการกนิ อาหารประเภทเนอ้ื สตั ว เครอ่ื งในสตั ว
ที่ปรุงไมสุกและตรวจสอบคุณภาพของอาหารทันที เชน สภาพอาหาร กลิ่น ความสะอาดและ
ความเหมาะสมของภาชนะบรรจุ มกี ารปกปด อาหารมดิ ชดิ ไมเ ลอะเทอะ ไมฉีกขาด เปน ตน
(4) ใหมีการเวนระยะหางระหวางบุคคล อยางนอย 1 - 2 เมตร ในการซื้ออาหาร
ขณะรออาหาร นง่ั กินอาหาร ขณะรอกดน้ำด่มื
(5) พจิ ารณาเลอื กใชร ะบบการชําระเงนิ แบบออนไลน

40 คมู ือการปฏิบตั ิสำหรบั สถานศึกษาในการปองกันการแพรร ะบาดของโรคโควิด 19

12. รถรบั - สง นกั เรยี น
1) ทําความสะอาดรถรับ - สงนักเรียนและบริเวณจุดสัมผัสเสี่ยง เชน ราวจับ ที่เปดประตู เบาะนั่ง

ที่วางแขน ดวยน้ำผสมผงซักฟอก หรือน้ำยาทําความสะอาดที่มีสวนผสมของโซเดียมไฮโปคลอไรท
(นำ้ ยาฟอกผา ขาว) และปฏบิ ตั ติ ามคาํ แนะนาํ บนฉลากผลติ ภณั ฑ (เชน ผสมโซเดยี มไฮโปคลอไรท ความเขม ขน 6%
ปริมาณ 20 มลิ ลลิ ิตร ตอนำ้ 1 ลติ ร)

2) นักเรียนที่ใชบริการรถรับ - สงนักเรียน ตองสวมหนากากผาหรือหนากากอนามัยตลอดเวลา
ที่อยูบนรถ ลดการพดู คยุ กนั เลน หยอกลอกัน รวมถึงกําหนดจุดรับ - สง นกั เรียนสําหรบั ผปู กครอง

3) การจดั ทน่ี ง่ั บนรถรบั - สง นกั เรยี น ควรจดั ใหม กี ารเวน ระยะหา งระหวา งบคุ คล อยา งนอ ย 1 - 2 เมตร
ทั้งนี้ควรคํานึงถึงขนาดพื้นที่ของรถ จํานวนที่นั่งพิจารณาตามคุณลักษณะของรถและความเหมาะสม
จัดทาํ สญั ลักษณแสดงจุดตําแหนงชัดเจน โดยยดึ หลกั Social distancing อยางเครง ครัด

4) กอ นและหลงั ใหบ รกิ ารรบั - สง นกั เรยี นแตล ะรอบ ทำความสะอาดภายในและภายนอกรถทกุ ครง้ั
ควรเปดหนาตาง ประตู ระบายอากาศใหอากาศถายเทไดสะดวก

5) จดั ใหมเี จลแอลกอฮอลส ําหรบั ใชท ําความสะอาดมือบอ ย ๆ บนรถรับ - สงนักเรียน
13. หอพักนักเรียน

1) มีการตรวจคัดกรองวัดอุณหภูมิรางกายของนักเรียนทุกคนกอนเขาหอพัก และสังเกตอาการเสี่ยง
หากพบผมู อี าการเสย่ี ง ตอ งรบี แจง ครหู รอื ผดู แู ลหอพกั และแจง ประสานเจา หนา ทส่ี าธารณสขุ ดำเนนิ การตอ ไป

2) จดั ใหม จี ดุ บรกิ ารลา งมอื พรอ มสบแู ละนำ้ หรอื เจลแอลกอฮอลส ำหรบั ทำความสะอาดมอื ไวบ รกิ าร
ในบรเิ วณตา ง ๆ อยา งเพยี งพอ เชน บริเวณทางเขาออกอาคาร หนา ลฟิ ท หองนง่ั เลนสว นกลาง เปนตน

3) ใหมีการทำความสะอาดในพื้นที่ตางๆ โดยเนนจุดที่มีผูสัมผัสรวมกันเปนประจำ อยางนอย
วนั ละ 2 ครง้ั และอาจเพม่ิ ความถม่ี ากขน้ึ หากมผี ใู ชง านจำนวนมาก ดว ยนำ้ ยาทำความสะอาดและอาจฆา เชอ้ื
ดวยแอลกอฮอล 70% หรอื โซเดยี มไฮโปคลอไรท (น้ำยาฟอกขาว) 0.1% ในพ้นื ที่ ดงั น้ี

- บรเิ วณพน้ื ทส่ี ว นกลาง พน้ื ผวิ สมั ผสั อปุ กรณ เครอ่ื งใช เชน เคานเ ตอร ราวบนั ได ทจ่ี บั ประตู
ปมุ กดลฟิ ท จดุ ประชาสมั พนั ธ โตะ ทน่ี ง่ั สง่ิ อำนวยความสะดวกตา ง ๆ เชน เครอ่ื งซกั ผา หยอดเหรยี ญ
ตูน้ำดื่มหยอดเหรียญ ตูจำหนายสินคาอัตโนมัติ ตูเครื่องดื่มหยอดเหรียญ โดยเนนจุดที่มีผูสัมผัสรวม
เชน ปมุ กดรายการ ฝาชอ งรบั สนิ คา

- หองสวมสวนกลาง เนนบริเวณจุดเสี่ยง ไดแก กลอนหรือลูกบิดประตู กอกน้ำ อางลางมือ
ที่รองนงั่ โถสว ม ทก่ี ดโถสว มหรือโถปสสาวะ สายฉีดนำ้ ชำระ และพื้นหองสวม
4) ควรกำหนดมาตรการเวนระยะหางระหวางบุคคล อยางนอย 1 - 2 เมตร และลดความแออัด
ในบรเิ วณพน้ื ทต่ี า ง ๆ เชน การจดั ระยะหา งของเตยี งนอน ชน้ั วางของใชส ว นตวั จำกดั จำนวนคนในการใชล ฟิ ท
จัดทำสัญลักษณแสดงจุดตำแหนงชัดเจนทม่ี กี ารรอ เปนตน
5) จดั ใหม กี ารระบายอากาศทเ่ี หมาะสม ใหอ ากาศถา ยเท เชน เปด ประตู หนา ตา ง กรณใี ชเ ครอ่ื งปรบั อากาศ
ควรตรวจสอบประสทิ ธภิ าพของเคร่ืองปรบั อากาศใหอ ยูในสภาพดี กำหนดเวลาเปด - ปด เครอื่ งปรับอากาศ
และเปด ประตู หนา ตาง ใหร ะบายอากาศ และตองทำความสะอาดอยางสม่ำเสมอ

คูมือการปฏบิ ัติสำหรับสถานศึกษาในการปองกันการแพรร ะบาดของโรคโควดิ 19 41