63คู่มือการจัดการสถานศึกษา กศน

สารบญั

หมวดที่ 1 1
ข้อปฏบิ ตั ิด้านสุขอนามยั ส่ิงแวดลอ้ ม และสังคม 14
16
หมวดท่ี 2
การใหส้ ขุ ศึกษาในสถานศกึ ษา

หมวดที่ 3
อนามัยส่งิ แวดลอ้ ม

คมู่ อื การจดั การสถานศกึ ษา 1

หมวดที่ 1 ขอ้ ปฏบิ ัตดิ า้ นสขุ อนามยั ส่ิงแวดล้อม และสงั คม

สถานศึกษา เป็นสถานที่ซ่ึงมีครู ผู้เรียนและ ผู้ปฏิบัติงานจำนวนมากอยู่รวมกัน จึงมีโอกาสเสี่ยง
ตอ่ การแพรก่ ระจายของเชื้อโรคได้งา่ ย การใหค้ วามรว่ มมือปฏิบัตติ ามหลกั การพน้ื ฐานอย่างเครง่ คัด สามารถ
ช่วยให้ครู ผู้เรียน และผู้ปฏิบัติงาน หยุดยั้งการแพร่กระจายของโรคโควิด-19 ได้ โดยสถานศึกษาสามารถ
ดำเนินการ ดังน้ี

ระยะเตรยี มการกอ่ นเปดิ สถานศกึ ษา

• ตรวจสอบสถานท่ี ซ่อมแซม ปรับปรุง ทำความ 2
งดการจัดกิจกรรมทมี่ ีการรวมตัวกนั ท้ังนี้ หสาะกอมคีาดวามพจ่นำนเป้ำ็นยจาะฆต่าอ้ เชงจื้อัดกอจิากครารรมสถใหา้ผนจู้ ทดั ี่ เตตู้รโียตม๊ะคเวกา้ามอพี้ ร้อม
ในการคดั กรองผเู้ ขา้ ร่วมกิจกรรมและมีมาตอรกุปากรรใณนก์สาำรนปักอ้ งงากนนั แวัลสะดคุ ควรบุภคัณมุ โฑรค์ตท่างเี่ ขๆม้ หงว้อดงนส้ำำหหร้อบั งส้วม
๓๙ สถานที่รับประทานอาหาร และอ่ืนๆ ท่ีใช้ร่วมกันและมี
ผู้เขา้ รว่ มกจิ กรรมใหส้ วมใสห่ นา้ กากผ้าทุ พ้ืนที่สมั ผัส

• ตรวจสอบอ่างล้างมือให้มีเพียงพอ อยู่ในสภาพดี
พร้อมใช้งาน รวมถึงมีสบู่ล้างมือ เจลแอลกอฮอล์สำหรับ
ลา้ งมือเพียงพอสำหรบั บคุ ลากร และผู้มารบั บรกิ าร

• จัดหาส่ือประชาสัมพันธ์ท่ีจำเป็นเพื่อป้องกันและการลดความเสี่ยงต่อการแพร่กระจายเชื้อ
COVID-19 ตามจดุ ตา่ ง ๆ ภายในหรอื บริเวณสถานที่
• จดั ใหม้ ีการระบายอากาศทด่ี ี เปิดประตู หนา้ ตา่ ง หากมเี ครือ่ งปรับอากาศให้ทำความสะอาด
ระบบระบายอากาศอย่างสมำ่ เสมอ
• งดการจดั กิจกรรมทมี่ ีการรวมตวั กนั ทัง้ น้ี หากมคี วามจำเป็นจะตอ้ งจัดกจิ กรรม ให้สถานศกึ ษา
จัดเตรียมความพรอ้ มในการคัดกรองผู้เขา้ รว่ มกจิ กรรมและมีมาตรการในการป้องกนั และควบคมุ โรค
ท่เี ข้มงวด

คมู่ ือการจัดการสถานศกึ ษา

• ผู้เข้ารว่ มกิจกรรมให้สวมใสห่ นา้ กากผา้ ทกุ ครงั้ และ
ปฏบิ ตั ติ ามแนวทางปอ้ งกนั การแพรร่ ะบาดอยา่ ง
เครง่ ครดั

▪ จัดสถานทเี่ พ่ือเว้นระยะหา่ งระหวา่ งบุคคล อาทิ
การจดั ทน่ี งั่ ปฏิบตั ิงาน การจัดทน่ี ง่ั ทำกจิ กรรม
การเรียนการสอน การจดั ทน่ี ่ังเรยี น การจดั ที่นง่ั
รับประทานอาหาร ตามมาตรการเวน้ ระยะหา่ งทาง
กายภาพ (Physical Distancing)

คำแนะนำระยะหา่ งปลอดภยั โควดิ -19
องค์การอนามัยโลก (WHO) แนะนำระยะห่างทางสงั คม Social Distancing หรือ ปจั จุบัน เรยี กวา่
ระยะห่างทางกายภาพวา่ เมอ่ื อยใู่ นที่สาธารณะ ควรเวน้ ระยะหา่ งจากผู้อ่นื อยา่ งนอ้ ย 1 เมตร โดยเฉพาะ
อย่างย่ิงผ้ทู ่ีไอ จาม และมไี ข้ เพ่อื ปอ้ งกนั การรบั เชื้อโรค

ตัวอยา่ งมาตรการระยะหา่ งปลอดภัย

• บรเิ วณทมี่ กี ารทำกิจกรรมทตี่ ้องใกลช้ ดิ กนั ตอ้ งจดั ให้มี
มาตรการเวน้ ระยะหา่ งระหว่างบคุ คลอยา่ ง น้อย 1-2 เมตร

• จดั ใหม้ ีจดุ คดั กรองผรู้ บั บรกิ าร ผ้ปู ฏบิ ัตงิ าน ผู้รับบริการ
นักศกึ ษา อาจพิจารณาใหม้ เี คร่อื งตรวจวดั อุณหภูมกิ ายแบบใช้
จอ่ หน้าผากหรอื จอ่ หู จดั ไวท้ ่ีด้านหนา้ หรือด้านลา่ งของอาคาร
แลว้ แตก่ รณี เพื่อตรวจวดั อณุ หภูมผิ ูท้ ่เี ขา้ มาในอาคาร

• ทำสญั ลักษณร์ ะยะห่างระหว่างบคุ คล เช่น แถวรับบรกิ าร แถวรอลิฟต์ แถวรออาหาร
• เว้นระยะนั่งหรือยนื ห่างกนั และเวน้ ระยะหา่ งระหวา่ งโตะ๊ เรยี นและทน่ี ัง่ เรยี นอยา่ งนอ้ ย 1 เมตร
• เหลอื่ มเวลาพกั รับประทานอาหารกลางวัน

คมู่ อื การจดั การสถานศกึ ษา 3

คมู่ อื การจดั การสถานศกึ ษา 4

การเปิดสถานศกึ ษา

• มีมาตรการคัดกรองไข้ และอาการไอ หอบ
เหนื่อย หรือเป็นหวัด สำหรับผู้ประกอบการ เจ้าหน้าที่
งดการจดั กิจกรรมทม่ี ีการรวมตวั กัน ท้ังนี้ หคารกู มอคีาวจาามรจยำ์ เนปัก็นเจระียตน้องนจักัดศกึกจิ กษรารมผู้ปใหกผ้คจู้ รัดอเงตรผยี ู้เมข้าครว่วามมพร้อม
ในการคดั กรองผเู้ ข้าร่วมกิจกรรมและมมี าตกริจกการรใรนมกากร่อปนอ้ งเขก้นัาอแาลคะคาวรบสคถมุาโนรศคึกทษเ่ี ขาม้ งโวดดยเสจำ้าหหรนบั ้าที่
๓๙ สถานศึกษา หรือผู้ได้รับมอบหมายท่ีผ่านการอบรม
ผู้เขา้ รว่ มกิจกรรมใหส้ วมใสห่ น้ากากผา้ ทุ การตรวจคัดกรองอาการป่วย และรายงานหน่วยงาน
รับผิดชอบ กรณีพบผู้ท่ีเข้าเกณฑ์สอบสวนโรคตาม
แนวทางท่ีกำหนด

• ทำความสะอาดพืน้ พน้ื ผิวสมั ผสั รว่ มบ่อยๆ ทงั้ กอ่ นและหลังการเรียนการสอน รวมถงึ หอ้ งสขุ า
และใหก้ ำจดั ขยะมลู ฝอยทกุ วัน
• ให้ควบคมุ จำนวนผู้เข้ารว่ มกจิ กรรมมใิ หแ้ ออดั (กรณหี ้องปรบั อากาศใหค้ ดิ จำนวนผเู้ ขา้ รว่ ม
กิจกรรมตามขนาดพืน้ ทหี่ อ้ ง เกณฑไ์ มน่ อ้ ยกว่า 5 ตารางเมตรตอ่ ผเู้ ขา้ ร่วมกจิ กรรม 1 คน)
หรือลดเวลาทำกิจกรรมเท่าทีจ่ ำเป็น โดยถือหลักหลกี เลยี่ งการตดิ ตอ่ สมั ผสั ระหวา่ งกัน ทงั้ น้ใี ห้พิจารณา
ปรับเวลาการเรยี น สลบั วนั เรียน ปรบั การเรียนเปน็ ระบบออนไลน์ ออนแอร์ ในบางรายวิชา หรือปรบั ให้
งดเรยี นบางวชิ า บางกิจกรรม
• ให้พจิ ารณาดำเนนิ กจิ กรรมตามความเหมาะสม และใหล้ งทะเบียนยืนยนั การปฏิบตั ติ ามมาตร
การปอ้ งกนั โรคทีท่ างราชการกำหนด
• ใหม้ กี ารควบคมุ ทางเขา้ ออก ลงทะเบียนก่อนเข้าและออกจากสถานที่ และเพ่ิมมาตรการการใช้
แอปพลิเคชันท่ที างราชการกำหนด หรอื ใช้มาตรการควบคุมดว้ ยการบนั ทกึ ขอ้ มลู และรายงานทดแทนได้

คมู่ ือการจดั การสถานศกึ ษา 5

• จดั เตรยี มอปุ กรณล์ า้ งมือ เชน่ แอลกอฮอล์ไว้
บริเวณทางเข้าสถานที่ และตรวจสอบอปุ กรณ์สำหรับ
การลา้ งมอื ด้วยสบแู่ ละน้ำใหอ้ ยใู่ นสภาพดี

งดการจ•ดั กิจจกัดรใรหม้มทกี มี่ าีกรารระรบวามยตอัวากกันาศทภ้ังานยี้ ใหนาอกามคคี าวราทมดี่ จี ำเปน็ จะต้องจัดกจิ กรรม ให้ผจู้ ดั เตรยี ม ความพรอ้ ม
ในกราวรมคถดั งึกภราอยงใผนเู้ ขหา้อรงว่ สมขุ กาิจทกง้ัรนรมใี้ หแท้ลำะคมวีมาามตสระกอาารดในการปอ้ งกนั และควบคมุ โรคท่เี ขม้ งวด สำหรบั
๓๙เครื่องปรบั อากาศ และจดั การฆา่ เชอ้ื โรคอยา่ งสมำ่ เสมอ
ผู้เขา้ รว่ มกจิ กรรมใหส้ วมใสห่ นา้ กากผา้ ทุ

ใช้น้ำยาฆ่าเชื้อ หรือน้ำยาซักผ้าขาว 2 ฝา ต่อน้ำ 1 ลิตร (โซเดียมไฮโปคลอไรด์ 20
มลิ ลิลติ ร ต่อนำ้ 1 ลติ ร) สำหรับการฆา่ เชื้อพน้ื ผิว) ใชเ้ อทลิ แอลกอฮอล์ 70 % สำหรับการเช็ดฆ่าเช้อื โรค
ของช้ินเล็กๆ

• จัดให้มีการแนะนำผู้ประกอบการ เจ้าหน้าที่ ครู นักศึกษา ผู้ปกครอง ผู้รับบริการ และผู้ร่วม
กิจกรรม รวมถึงให้มีการตรวจตรา ควบคุม กำกับการเรียนการสอน การสอบ สอบคัดเลือก
การฝึกอบรม และงานธรุ การท่ีเกย่ี วขอ้ งใหเ้ ปน็ ไปตามมาตรการควบคมุ หลักอยา่ งเครง่ ครดั

• ให้พิจารณานวตกรรมการลงทะเบียน ก่อนเข้า และออกจากสถานท่ี และระบบการเรียนการ
สอนแบบออนไลน์ เพอื่ ใหม้ ีการเรยี นการสอนรูปแบบใหมใ่ นระยะยาว

• จัดให้มีการเหลื่อมเวลาเรียน การเรียนกลุ่มย่อย หรือวิธีการปฏิบัติที่เหมาะสมตามบริบท
สถานการณ์ และเน้นให้ผู้เรียนสวมหน้ากากผ้าหรือหน้ากากอนามัยขณะเรียน/ ร่วมกิจกรรม
ตลอดเวลา

คมู่ อื การจดั การสถานศกึ ษา 6

ขอ้ ควรปฏบิ ตั ขิ องสถานศึกษาในสถานการณโ์ ควดิ -19

คำแนะนำสำหรบั ผบู้ ริหาร 7

• ต้องมกี ารป้องกันตนเองโดยการใช้
หนา้ กากผ้าหรอื หนา้ กากอนามัย ทำความสะอาด
มอื บอ่ ย ๆ หลีกเล่ียงการใชม้ ือสมั ผัสใบหนา้ ตา
ปาก จมูก โดยไม่จำเป็น

• ประกาศนโยบายและแนวปฏบิ ตั ิในการป้องกนั การแพรร่ ะบาดของโรคโควิด-19 ในสถานศึกษา
• แจ้งบุคลากร ที่มีอาการเจ็บป่วย เชน่ มีไข้ ไอ จาม มีน้ำมูก หายใจเหนื่อยหอบ หรอื กลับจากพื้นท่ี
เสี่ยงและอยู่ในช่วงกักกัน ให้หยุดปฏิบัติงาน ขอความร่วมมือกรณีท่ีมีคนในครอบครัวป่วย
ด้วยโรคโควิด- 19 หรือกลับจากพื้นที่เส่ียงและอยู่ในช่วงกักกัน ให้ปฏิบัติตัวตามคำแนะนำของเจ้าหน้าท่ี
กระทรวงสาธารณสขุ อยา่ งเครง่ ครัด
• จัดใหม้ ีการคดั กรองบุคคลบริเวณทางเขา้ สถานศกึ ษา ดว้ ยการดอู าการในเบ้ืองตน้ หรือใชเ้ ครอ่ื ง
ตรวจวดั อุณหภมู ริ ่างกายพรอ้ มทำสญั ลกั ษณบ์ คุ คลที่ผา่ นการคัดกรอง เชน่ ตดิ สตกิ เกอร์ ตราป๊ัม หรอื อน่ื ๆ
ตามความเหมาะสม หากพบว่ามอี าการเจ็บปว่ ย (ไข้ ไอ จาม หายใจเหนือ่ ยหอบ ) ให้ไปพบแพทย์
• ทำความสะอาด สง่ิ ของ เครอื่ งใช้ อาคารสถานท่ที ง้ั ภายในและภายนอกอาการทันที กรณมี ี
ผปู้ ระกอบการ เจา้ หน้าท่ี ครู นกั ศกึ ษา ผู้ปกครอง ผรู้ บั บริการ และผู้รว่ มกิจกรรม กลับมาจากพน้ื ทเ่ี ส่ยี ง
หรือและเข้ามาในสถานศกึ ษา
• พจิ ารณาจดั กจิ กรรมในสถานศกึ ษาตามความเหมาะสม หากมกี ารร่วมตวั กนั ของคนเกินกว่า 300
คนขน้ึ ไป ควรงดจดั กจิ กรรมไปกอ่ น
• ควรพิจารณาการจัดใหผ้ ้เู รยี น ผูเ้ ขา้ รว่ มกิจกรรมสามารถเข้าถึงการเรียนการสอนทม่ี ีคณุ ภาพ
เหมาะสมตามบริบทอย่างตอ่ เน่ือง กรณีปดิ สถานศกึ ษาให้มีการเรียนทางไกล ออนไลน์
• ควบคุม กำกับ ตดิ ตาม และตรวจสอบการดำเนนิ งานตามมาตรการการป้องกันการแพร่ระบาดของ
โรคโควดิ -19 ในสถานศึกษาอยา่ งเครง่ ครัดและต่อเนื่อง

คมู่ ือการจัดการสถานศกึ ษา

จัดใหม้ กี ารดแู ลสถานทีแ่ ละยานพาหนะ

• ทำความสะอาดห้องและบริเวณท่ีมีการใช้บริการร่วมกันทุกวัน ด้วยน้ำผสมผงซักฟอกหรือ
น้ำยาทำความสะอาดท่ัวไป ได้แก่ ห้องเรียน โรงอาหาร ห้องประชุม ห้องสมุด ห้องคอมพิวเตอร์
ห้องเกบ็ อปุ กรณ์ตา่ ง ๆ ลิฟต์ ราวบนั ได ลูกบิดประตู โตะ๊ เกา้ อ้ี พนกั พงิ

• กรณีที่มียานพาหนะ ก่อนและหลังให้บริการแต่ละรอบ ให้เปดิ หน้าตา่ งและประตู เพื่อถ่ายเท
ระบายอากาศภายในรถ และทำความสะอาดในจุดท่ีมีการสัมผัสบ่อย ได้แก่ ราวจับ ที่เปิดประตู
เบาะนง่ั ท่วี างแขน ดว้ ยน้ำผสมผงซักฟอกหรอื นำ้ ยาทำความสะอาดทม่ี ีส่วนผสมของโซเดยี มไฮโปคลอ
ไรด์ (น้ำยาฟอกขาว) และปฏบิ ัติตามคำแนะนำบนฉลาก (เชน่ ผสมโซเดยี มไฮโปคลอไรท์ ความเข้มข้น
6% ในปรมิ าณ 20 มิลลิลติ ร ต่อน้ำ 1 ลติ ร)

• เปดิ ประตู หนา้ ตา่ ง เพอื่ ระบายอากาศหอ้ งทมี่ กี ารใชง้ านรว่ มกนั

คมู่ ือการจดั การสถานศกึ ษา 8

จดั ให้มกี ารดแู ลสถานทีร่ บั ประทานอาหาร การจำหนา่ ยอาหาร ในสถานศกึ ษา

• หากผ้สู มั ผสั อาหารมอี าการเจบ็ ปว่ ย เชน่ มไี ข้ ไอ จาม มีน้ำมกู หายใจเหนอื่ ยหอบ ให้หยดุ งาน
และพบแพทย์ทนั ที

• ขณะปฏิบตั งิ านผู้สัมผสั อาหารต้องสวมหมวกคลมุ ผม ผ้ากนั เป้อื น หนา้ กากผ้า ถุงมือ
และมกี ารปฏิบัตติ นตามสุขลกั ษณะสว่ นบคุ คลท่ีถกู ต้อง

• ล้างมอื อย่างสมำ่ เสมอดว้ ยสบู่ และนำ้ ทงั้ ก่อน-หลงั การประกอบอาหาร หยิบหรอื จับ
สงิ่ สกปรก หลังการใชส้ ้วม และไม่ไอ จามใส่อาหาร

• ปกปดิ อาหาร ใช้ถงุ มอื และที่คบี หยบิ จับอาหาร หา้ มใชม้ ือหยบิ จบั อาหารทีพ่ รอ้ มรบั ประทาน
โดยตรง และจดั ใหแ้ ยกรับประทาน

• ทำความสะอาดโรงอาหาร ร้านจำหนา่ ยอาหาร และจดุ เส่ยี งตา่ งๆ เช่น หอ้ งครวั อปุ กรณ์ปรงุ
ประกอบอาหาร โต๊ะ เกา้ อ้ี ดว้ ยนำ้ ยาทำความสะอาด รวมถงึ ล้างภาชนะอุปกรณ์หรอื สิง่ ของเครอ่ื งใช้
ให้สะอาดเปน็ ประจำทกุ วนั

• เตรยี มอาหารทปี่ รงุ สกุ ใหมใ่ ห้รับประทานภายในเวลา 2 ช่วั โมง หากเกินเวลาดงั กลา่ วใหน้ ำ
อาหารไปอนุ่ จนเดอื ดและนำมาเสิร์ฟใหม่

คมู่ อื การจดั การสถานศกึ ษา 9

จัดให้มกี ารดูแลห้องนำ้ หอ้ งสุขา

• ทำความสะอาดบริเวณท่ีมีการสัมผัสบ่อย ๆ
อย่างนอ้ ยวันละ 2 ครั้ง ดว้ ยนำ้ ยาทำความสะอาดหรอื
น้ำยาที่มีส่วนผสมของโซเดียมไฮโปคลอไรท์ (น้ำยา
ฟอกขาว) ได้แก่ พื้นห้องส้วม โถส้วม ที่กดชักโครก
หรือโถปัสสาวะ สายฉีดชำระ กลอนหรือลูกบิดประตู
ฝารองนั่ง ฝาปิดชักโครก ก๊อกน้ำ อ่างล้างมือ และ
ปฏิบัติตามคำแนะนำบนฉลาก

• ซักผ้าสำหรับเช็ดทำความสะอาด และไม้ถูพื้น
ด้วยน้ำผสมผงซักฟอกหรือน้ำยาฆ่าเช้ือ ซักด้วยน้ำ
สะอาดอีกครั้ง และนำไปผึง่ ตากแดดให้แห้ง

ควบคมุ ดแู ลบุคลากร และผปู้ ฏบิ ัตงิ านในสถานศึกษา
• กรณี ผู้ปฏิบัติงานมีอาการเจ็บป่วย เช่น มีไข้ ไอ จาม มีน้ำมูก หายใจเหน่ือยหอบ

ให้หยุดปฏิบัติงานแจ้งหัวหน้างาน และพบแพทย์ทันทีหรือ หากเคยไปในประเทศเส่ียงตามประกาศ
กระทรวงสาธารณสุข หรืออยู่ในช่วงกักกัน ให้ปฏิบัติตัวตามคำแนะนำของเจ้าหน้าที่สาธารณสุข
อย่างเครง่ ครัด

• ผู้ปฏิบัติงานที่มีความเสี่ยงต่อการได้รับ เชื้อโรคต้องป้องกันตนเอง ทำความสะอาดมือบ่อย ๆ
ด้วยสบู่และน้ำ หรือเจลแอลกอฮอล์ หลกี เลยี่ งการใช้มือสัมผสั ใบหนา้ ตา ปาก จมูก โดยไมจ่ ำเปน็

• ผู้ปฏิบัติงานท่ีดูแลความสะอาดและผู้ปฏิบัติงานเก็บขยะให้สวมถุงมือยาง หน้ากากผ้า
ผ้ายางกันเป้ือน รองเท้า พื้นยางหุ้มแข้ง ใช้ปากคีบด้ามยาวเก็บขยะ และใส่ถุงขยะ ปิดปากถุงให้มิดชิด
นำไปรวบรวมไว้ที่พักขยะ แล้วล้างมือให้สะอาดทุกครั้งภายหลังปฏิบัติงาน เมื่อปฏิบัติ งานเสร็จ
ในแต่ละวัน หากเป็นไปได้ควรอาบน้ำและเปลีย่ นเสอื้ ผา้ ทนั ที

คมู่ อื การจดั การสถานศกึ ษา 10

คำแนะนำสำหรบั ครู บคุ ลากร และผู้ปฏิบตั งิ านในสถานศกึ ษา

สวมหน้ากากอนามัยทุกคร้ัง ลา้ งมอื อยา่ งถกู วธิ ีดว้ ยน้ำและสบู่ หรือเจลแอลกอฮอล์
ทกุ คร้งั กอ่ นรับประทานอาหาร และหลังใชห้ ้องนำ้ หอ้ งสุขา
หลีกเลย่ี งการใชม้ อื สมั ผสั ใบหน้า ตา ปาก จมกู โดยไมจ่ ำเป็น

หากมอี าการเจบ็ ป่วย เชน่ มไี ข้ ไอ จาม มนี ำ้ มูก หรอื หายใจเหนอื่ ยหอบให้พบแพทย์ และหยดุ
ปฏบิ ัติงานจนกว่าอาการจะหายดี หากกลับจากพื้นที่เสยี่ งและอยู่ในชว่ งกักกันใหห้ ยุดปฏิบตั งิ านจนกวา่
อาการจะครบ 14 วัน กรณมี คี นในครอบครวั ปว่ ยดว้ ยโรคตดิ เช้อื โควดิ -19 หรอื กลบั จากพนื้ ท่ีเสย่ี งและอยู่
ในช่วงกักกนั ใหป้ ฏบิ ตั ติ ามคำแนะนำของเจ้าหน้าที่สาธารณสุขอย่างเคร่งครัด

คมู่ อื การจดั การสถานศกึ ษา 11

• ไมอ่ ยู่ใกลช้ ิดผทู้ มี่ อี าการหวดั มีไข้ ไอ จาม มีน้ำมูก
• ใหเ้ ลอื กรบั ประทานอาหารปรุงสกุ ใหม่ โดยใชอ้ ปุ กรณส์ ่วนตวั เชน่ แก้วน้ำ ช้อน ส้อม
• มีอุปกรณ์เครือ่ งใช้สว่ นตัวเฉพาะบคุ คล เชน่ ผ้าเชด็ หน้า ผา้ เชด็ ตวั แปรงสฟี ัน ฯลฯ
• หลีกเลี่ยงการเข้าไปในสถานท่ีแออัดหรือสถานท่ีท่ีมีการรวมกันของคนจำนวนมาก หากจำเป็น
ควรสวมหน้ากากอนามัย
• ดูแลสุขภาพให้แข็งแรง ด้วยการกินอาหาร ครบ 5 หมู่ และผัก ผลไม้ 5 สีเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน
ออกกำลงั กายอยา่ งน้อย 60 นาทที ุกวัน และนอนหลบั ใหเ้ พียงพอ 9-11 ชั่วโมง/วัน
• ให้รักษาระยะห่าง การจัดการเรียนการสอน น่ังรับประทานอาหาร การประชุม พูดคุย
การให้บริการ อยา่ งน้อย 1 เมตร

คมู่ ือการจัดการสถานศกึ ษา 12

ระบบคดั กรองในสถานศกึ ษา

อาการของโควิด-19 จะมีอาการไอหรือมีไข้คล้ายกับไข้หวัดใหญ่หรือโรคไข้หวัดท่ัวไป ซึ่งเป็นเร่ือง
ธรรมดามาก หากพบว่ามนี ักศึกษา ครู บุคลากร หรือผปู้ ฏบิ ัตงิ านป่วยควรให้กลับบา้ น หากไม่สามารถกลับ
ได้ในทันทีควรจัดให้พักในห้องที่มีอากาศถ่ายเทได้ดี อยู่ห่างจากคนอ่ืน ๆ ป้องกันการแพร่เชื้อไปยังผู้อื่น
ให้สวมหน้ากากอนามัย ล้างมือบ่อยๆ และผู้ดูแลต้องสวมหน้ากากอนามัยและมีวิธีป้องกันตนเอง
เฝา้ สงั เกตอาการ แจง้ ให้รพ.สต. หรือโรงพยาบาลในพืน้ ทท่ี ราบ

ตัวอยา่ งระบบคดั กรองในโรงเรียน

ครู/ผู้ปฏิบัติงานในสถานศกึ ษา แนวทางปฏบิ ตั ิ

กรรมการสถานศกึ ษา ทำงานรว่ มกนั • จุดคัดกรองก่อนเข้าสถานศึกษา
(ผูป้ กครอง) (วดั ไข้ สังเกตอาการ)
ส่งเสรมิ การแบ่งปนั เจา้ หน้าที่สาธารณสุขในพ้ืนที่
ข้อมูลท่ีใชร้ ว่ มกัน รปู แบบการทำงานรว่ มกนั • สนบั สนุนการคัดกรองผู้ท่มี ีความเสี่ยง เชน่
สอบถามประวัติคนในครอบครัวและการดูแล
• ประสานแนวทางปฏบิ ัติ ผู้มีความต้องการพิเศษ
• อัปเดตหมายเลขติดต่อกรณี
• ส่อื สารให้ความรูเ้ ก่ียวกับโควิด-19
ฉกุ เฉนิ ร่วมกนั การป้องกันและการล้างมือบ่อยๆ
• แจ้งเตอื นเมอ่ื มนี ักศึกษาหรือคน

ในบ้านของครแู ละนักเรียนเป็น
โควิด-19

กรณนี ักศึกษา/บุคลากรปว่ ย

• แยกนักเรยี นนักศึกษาท่ีปว่ ยและเจ้าหนา้ ท่ีออกจากผทู้ ี่มีสขุ ภาพดโี ดยส่งต่อไป
ที่สถานบริการสขุ ภาพ

• สง่ เสริมการแบง่ ปนั ข้อมลู แจง้ ผูบ้ ริหาร และเจ้าหน้าท่ีสาธารณสขุ ทราบเมื่อมี
นกั ศึกษาหรือคนในบา้ นของครู บคุ ลากรผปู้ ฏบิ ตั งิ านและนักศกึ ษาเป็นโควดิ -
19

• การวางแผนเพื่อการเรียนรูอ้ ย่างต่อเน่ือง
• ปรบั นโยบายสถานศึกษาตามความเหมาะสม

คมู่ อื การจดั การสถานศกึ ษา 13

คมู่ อื การจดั การสถานศกึ ษา 14

หมวดที่ 2 การใหส้ ขุ ศกึ ษาในสถานศกึ ษา

แนวทางการให้สุขศึกษาในสถานศกึ ษา

• แนะนำแนวคดิ การรกั ษาระยะห่างทางกาย 15
ระหวา่ งบคุ คล เชน่ ยนื หา่ งจากเพอ่ื น หลกี เลย่ี งฝูงชน

• ย้ำถึงพฤตกิ รรมสุขอนามัยทด่ี ี เชน่ การไอหรือ
จาม ด้วยการงอขอ้ ศอก และการลา้ งมือ เว้นการสัมผัส
มือ และใบหนา้

• สง่ เสรมิ ให้ผู้เรียนเข้าใจแนวคดิ พืน้ ฐานของ
การปอ้ งกนั และควบคมุ โรค

• ให้ผู้เรียนวิเคราะห์ข้อความเพื่อระบุถึงพฤติกรรมท่ีมีความเสี่ยงสูงและเสนอแนะ
การปรับเปลย่ี นพฤตกิ รรม

• บูรณาการเนื้อหาสุขศึกษา สุขาภิบาลอาหาร และโภชนศึกษา ไว้ในกิจกรรมลดเวลาเรียน
เพ่ิมเวลารู้ แบบ Active Learning หรอื ร่วมกบั วชิ าอ่นื ๆ

- วิทยาศาสตร์สามารถครอบคลุมเนื้อหาของเช้ือไวรัสต่างๆ การแพร่กระจายของโรคและการ
ปอ้ งกนั การสขุ าภิบาลและสง่ิ แวดล้อม สารอาหารทมี่ ปี ระโยชนเ์ สรมิ ภูมิคุม้ กันโรค
- สังคมศึกษาสามารถเน้นประวัติศาสตร์ของการระบาดคร้ังใหญ่และวิวัฒนาการของนโยบาย
สาธารณสุข และความปลอดภยั
- ทักษะชวี ติ ในสาระการดำรงชีวิตและครอบครวั
- บทเรียนเกย่ี วกับการรู้เท่าทันส่ือ (Media Literacy) ชว่ ยให้นักเรียนเป็นนักคดิ และมวี ิจารณญาณ
มที กั ษะในการสือ่ สาร และพลเมืองที่มคี ุณค่าตอ่ สงั คม (Active Citizen)
• ส่งเสริมให้ผู้เรียนจัดกิจกรรมรณรงค์ส่งเสริ สังคมผ่านสื่อสังคมออนไลน์และสื่ออื่น ๆรวมถึง
ใหท้ ักษะการรู้เท่าทันสอื่ และการเปน็ พลเมืองที่มคี ณุ คา่ ต่อสังคม

คมู่ อื การจดั การสถานศกึ ษา

คมู่ อื การจดั การสถานศกึ ษา 16

หมวดที่ 3 อนามัยและสิ่งแวดลอ้ ม

• จัดให้มีการดูแลความสะอาดห้องส้วม
และอ่างล้างมือ ทำความสะอาดบริเวณ ที่มี
การสมั ผัสบ่อยๆอยา่ งน้อยวันละ 2 ครงั้ ไดแ้ ก่ พื้น
ห้องส้วม โถส้วม ท่ีกดชักโครกหรือโถปัสสาวะ
สายฉีดชำระ กลอนหรือลูกบิดประตู ฝารองน่ัง
ฝาปิดชักโครก ก๊อกน้ำ อ่างล้างมือ ด้วยน้ำยา
ทำความสะอาดทั่วไป หรอื น้ำผสมผงซกั ฟอก

• ซักผ้าสำหรับเช็ดทำความสะอาดและไม้
ถูพื้นด้วยน้ำผสมผงซักฟอกหรือน้ำยาฆ่าเชื้อ
แล้วซัก ด้วยน้ำสะอาดอีกครั้ง และนำไปผึ่ง
ตากแดดใหแ้ ห้ง

• ผู้ปฏิบัติงานท่ีดูแลความสะอาดและ
ผปู้ ฏิบัตงิ านเก็บขยะ ใหส้ วมถุงมือยาง หนา้ กากผ้า
เสื้อกันฝน หรือผ้ายางกันเปื้อน รองเท้ายางหุ้มสูง
ถึงหน้าแข้ง และใช้อุปกรณ์ปากคีบด้ามยาวเก็บ
ขยะ ใส่ถุงขยะ ปิดปากถงุ ให้มิดชิด นำไปรวบรวม
ไว้ที่พักขยะ แล้วล้างมือให้สะอาดทุกครั้งภายหลัง
ปฏิบัติงาน และเมื่อปฏิบัติงานเสร็จในแต่ละวัน
หากเปน็ ไปไดค้ วรอาบนำ้ และเปลี่ยนเส้อื ผา้ ทนั ที

คมู่ อื การจดั การสถานศกึ ษา 17

• การดูแลอาคารสถานท่ี ทำความสะอาด
ห้องและบริเวณที่มีการใช้บริการร่วมกันทุกวัน
ได้แก่ ส่วนสำนักงาน บริเวณรับประทานอาหาร
ห้องประชุม ห้องสมุด ห้องคอมพิวเตอร์ ห้องจัด
กิจกรรม ห้องเรียน ห้องเก็บอุปกรณ์ ลิฟต์
ราวบันได ลูกบิดประตู โต๊ะ เก้าอ้ี พนักพิง
อุปกรณ์ดนตรีกีฬา คอมพิวเตอร์ ด้วยน้ำผสม
ผงซักฟอก แอลกอฮอล์ 70% หรือน้ำยาทำความ
สะอาดทั่วไป ท้ังน้ี ให้ใช้ตามคำแนะนำของ
ผลติ ภณั ฑน์ ้นั

• ความสะอาดของยานพาหนะ ก่อนและหลังให้บริการแต่ละรอบให้เปิดหน้าต่าง
และประตู เพ่ือถ่ายเท ระบายอากาศภายในรถ และทำความสะอาดในจุดท่ีมีการสัมผัสบ่อย
ได้แก่ ราวจับ ท่ีเปิดประตู เบาะน่ัง ที่วางแขน ด้วยน้ำผสมผงซักฟอกหรือน้ำยาทำความ
สะอาดท่ีมสี ว่ นผสมของโซเดียมไฮโปคลอไรด์ (นำ้ ยาฟอกขาว 2 ฝา ต่อน้ำ 1 ลติ ร) และปฏบิ ัติ
ตามคำแนะนำบนฉลาก

คมู่ อื การจัดการสถานศกึ ษา 18

การให้บรกิ ารห้องสมดุ

• จัดโต๊ะ เก้าอ้ี หรือที่น่ังมีการเว้นระยะห่างระหว่างบุคคล อย่างน้อย 1-2 เมตร และจัดทำสญั ลักษณ์
แสดงจดุ ตำแหนง่ ชัดเจน

• จัดให้มีการระบายอากาศที่ดี ให้อากาศถ่ายเท เช่น เปิดประตู หน้าต่าง กรณีใช้เคร่ืองปรับอากาศ
กำหนดเวลาเปดิ ปิด เครอ่ื งปรับอากาศ ควรเปิดประตูหน้าต่างให้ระบายอากาศ และทำความสะอาดอยา่ ง
สมำ่ เสมอ

• จัดให้มีเจลแอลกอฮอล์ใช้ทำความสะอาดมือสำหรับบรรณารักษ์ ผู้ใช้บริการ บริเวณทางเข้า และ
ภายในหอ้ งสมุดอยา่ งพอเพยี ง

• ใหม้ กี ารทำความสะอาดโตะ๊ เก้าอ้ี อปุ กรณ์ และจดุ สัมผัสเส่ยี ง เช่น ที่จับประตู ชนั้ วางหนงั สือ ทุกวัน
วันละ 2 ครงั้ อาทิเช้าก่อนใหบ้ รกิ าร และ พกั เท่ยี ง

• จำกัดจำนวนคน จำกัดเวลาในการเข้าใช้บริการห้องสมุด และให้ผู้ใช้บริการสวมหน้ากากอนามัย
ตลอดเวลาท่ใี ช้บริการหอ้ งสมดุ

คมู่ ือการจัดการสถานศกึ ษา 19

สนับสนุนข้อมูล
โดย

สำนกั งานกองทุนสนับสนนุ การสร้างเสรมิ สขุ ภาพ

คมู่ ือการจดั การสถานศกึ ษา 20