The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.

เนื้อหาเทศน์มหาชาติ(ต้นฉบับVerFinal21012020ล่าสุด)_โรงเรียนโยธินบูรณะ

Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by teerawee b.suphaphitchayapong, 2021-03-24 22:56:54

เนื้อหาเทศน์มหาชาติ(ต้นฉบับVerFinal21012020ล่าสุด)_โรงเรียนโยธินบูรณะ

เนื้อหาเทศน์มหาชาติ(ต้นฉบับVerFinal21012020ล่าสุด)_โรงเรียนโยธินบูรณะ

โรงเรยี นโยธินบูรณะ
สำนักงานเขตพนื้ ท่ีการศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต ๑

วตั ถุประสงค์

การเทศน์มหาชาติเป็นประเพณีสำคัญทางพระพุทธศาสนาที่สบื ทอดกันมา
ตั้งแต่สมัยสุโขทัยจนถึงปัจจุบัน ชาวไทยผู้เป็นพุทธศาสนิกชนยังคงรักษาประเพณีไว้
อย่างดี เพราะการเทศน์มหาชาติสอนให้รู้จักการเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่และเมตตาจิตซึ่งจะ
ยังให้เกิดความสขุ ในฐานะผู้ให้ รวมถึงความปีติสุขอันจะเกิดรว่ มสืบทอดสายธารแหง่
ศรัทธา โรงเรยี นโยธนิ บรู ณะจึงได้ตระหนักถึงความสำคัญและคณุ ประโยชนอ์ ันสมควร
ปลูกฝังให้แก่นักเรียนและพุทธศาสนิกชนทั่วไป จึงได้จัดกิจกรรมเทศน์มหาชาติ
ประจำปีการศึกษา ๒๕๖๒ “สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธินบูรณะ”
ข้ึน เพ่ือสืบสานประเพณวี ัฒนธรรมไทยท่ีงดงามอนั จะรว่ มสร้างสงั คมไทยให้เป็นสังคม
แห่งความศรัทธาต่อพระพุทธศาสนา รวมทั้งร่วมสร้างสังคมแห่งสังคมแห่งคุณภาพ
และคุณธรรมผา่ นรวบรวมทรัพยากรเพือ่ สนับสนุนและพัฒนาการจัดการเรียนรู้ให้แก่
โรงเรยี นโยธินบรู ณะ และโรงเรียนในเครือข่ายรว่ มพฒั นา

คณะกรรมการดำเนินงานหวังว่าผู้รว่ มงานทกุ ท่านจะไดร้ ับความรู้พรอ้ มทงั้
สุนทรียรสจากการฟังเทศน์มหาชาติอย่างเต็มเปี่ยม พร้อมทั้งได้นำคติธรรมไปเป็น
แนวทางประพฤติปฏิบัติตนในการดำเนินชีวิต คณะกรรมการขออนุโมทนาในกุศล
เจตนาของทุกท่านที่มีส่วนร่วมในการสืบทอดพระพุทธศาสนา อีกทั้งการสร้างทาน
บารมีที่มีคุณูปการอย่างยิ่งต่อการจัดการศึกษา ขอให้กุศลเจตนาของทุกท่ายจงเป็น
พลวัตปจั จัยบันดาลให้ ทุกท่านปราศจากอปุ ทั วันตรายต่าง ๆ เจริญด้วย อายุ วรรณะ
สุข พละ ปฏิภาณ ธนสารสมบัติ สมบูรณ์ด้วยลาภ ยศ สรรเสริญ พร้อมทั้งให้มีชีวิต
เจริญก้าวหน้า ปรารถนาสิ่งใดอันเป็นไปโดยชอบ ประกอบด้วยธรรม
ขอใหส้ ำเรจ็ สมหวงั ดัง่ ความปรารถนาทุกประการ

คณะกรรมการดำเนนิ งานเทศน์มหาชาติ โรงเรยี นโยธินบรู ณะ
ประจำปกี ารศกึ ษา ๒๕๖๒

กิจกรรมเทศนม์ หาชาติ ประจำปีการศึกษา ๒๕๖๒ ๑
“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บรู ณะ”

๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธินบรู ณะ
สำนักงานเขตพนื้ ท่กี ารศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๑

สารจากผอู้ ำนวยการ
โรงเรียนโยธินบรู ณะ

“มหาชาต”ิ คือ เรือ่ งราวชาตสิ ดุ ทา้ ยของพระโพธิสัตวท์ ไี่ ดบ้ ำเพ็ญทานบารมี
อันเป็นบารมีที่ใหญ่ยิ่งก่อนที่พระองค์จะได้ตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
จากเรื่องราวที่ยิ่งใหญ่ของพระพุทธองค์ ส่งผลให้เกิดความเชื่อแต่โบราณกาลว่า ผู้ใด
ได้ฟังเทศน์มหาชาติครบทั้ง ๑๓ กัณฑ์จะได้รับอานิสงส์สูงสุด ดังนั้นการจัดกิจกรรม
“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธินบูรณะ” จึงนับได้ว่าเป็นโอกาสดีที่
พุทธศาสนกิ ชนท้ังหลายจะได้บำเพญ็ ทานบารมอี นั เปน็ บารมที ่ยี ง่ิ ใหญ่ในปัจจุบนั ชาติ

โรงเรียนโยธนิ บูรณะอันประกอบด้วยคณะครนู ักเรียนผูป้ กครองและองคก์ ร
ที่เกี่ยวข้องกับโรงเรียนจึงได้ร่วมกันจัดกิจกรรมเทศน์มหาชาติครั้งนี้ขึ้นเพื่อร่วม
สืบทอดวัฒนธรรมประเพณีอันดีงามของไทย ให้คงอยู่ไว้เป็นมรดกทางวัฒนธรรม
ของชาติ สืบสานหลักธรรมคำสอน อันจะน้อมโน้มและปลกู ฝังให้นักเรียนซึ่งเป็นกำลัง
สำคัญของชาติมีคุณลักษณะ อันพึงประสงค์และค่านิยมที่ดีงาม นอกจากนี้
โรงเรียนโยธินบูรณะยังเล็งเห็นถึงโอกาสในการเป็นสะพานบุญที่จะร่วม เชื้อเชิญให้
สาธุชนทงั้ หลายได้มโี อกาสรว่ มสร้าง “ทานบารมี” อนั จะยงั ผลใหเ้ กิด “ปัญญา” และ
“รากแก้ว” ท่ีจะค้ำชูการศกึ ษาของโรงเรียนโยธินบรู ณะ รวมทั้งสนับสนุนโรงเรียนใน
เครอื ข่ายร่วมพัฒนาใหเ้ กดิ ความม่นั คงและเติบโตอย่างก้าวหน้า

ในโอกาสนี้ทางโรงเรยี นโยธนิ บูรณะจึงขอเชญิ ชวนผู้มจี ิตศรัทธาไดม้ าร่วมกนั
สืบสานสายธารแห่งศรัทธาและทานบารมี พร้อมทั้งขออนุโมทนากับกุศลเจตนาอัน
เกิดจากจิตศรัทธาของทุกท่าน ขออานุภาพแห่งทานบารมีที่ท่านได้บำเพ็ญครั้งนี้
จงดลบันดาลใหท้ ่านท้ังหลายประสบแต่ความสุขความเจริญโดยท่ัวกัน

(นายณรงค์ คงสมปราชญ์)
ผอู้ ำนวยการโรงเรยี นโยธนิ บรู ณะ

๒ กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒
“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธินบรู ณะ
สำนกั งานเขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๑

กำหนดการกิจกรรมเทศนม์ หาชาติ

วันท่ี ๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

เวลา ๐๘.๐๐–๑๖.๐๐ น. ณ หอ้ งประชมุ ใหญ่ อาคาร C ชั้น ๔ (C ๔๐๑)

โรงเรียนโยธนิ บูรณะ

วนั อังคารท่ี ๒๘ มกราคม ๒๕๖๓

๐๗.๓๐ น. ประธานกลา่ วเปิดงานเทศน์มหาชาติ

เวลา ชือ่ กัณฑเ์ ทศน์ องคแ์ สดงธรรม วัด เจ้าภาพ ผสู้ ดบั
๐๘.๐๐ น. กัณฑ์ทศพร
๐๙.๓๐ น. (การแสดง) พระมหาเรวตั ร์ วัดทองนพคุณ พลอากาศเอกอานนท์ จารยะพนั ธุ์ คณะครแู ละนักเรยี นระดับชั้น
กัณฑห์ ิมพานต์ อาวธุ ปัญโญ และคณะกรรมการสถานศกึ ษาขนั้ พื้นฐานฯ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๑
๑๐.๓๐ น.
๑๑.๓๐ น. กัณฑ์ทานกัณฑ์ พระราชธรรมวาที วดั ประยรุ วงศาวาสฯ คุณเกตุสุดา อัศวกจิ พานชิ คณะครแู ละนกั เรียนระดบั ชั้น
๑๒.๐๐ น. ที่ปรกึ ษาผอู้ ำนวยการโรงเรยี น มธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๒
๑๓.๐๐ น. กณั ฑว์ นปเวศน์
๑๔.๐๐ น. กัณฑช์ ูชก กลมุ่ บรหิ ารการเงิน สินทรพั ยแ์ ละงานบคุ คล คณะครูและนกั เรียนระดับชัน้
๑๕.๐๐ น. (การแสดง) มัธยมศึกษาปที ่ี ๓
กัณฑจ์ ุลพน พระเทพวิสทุ ธิดิลก วดั สามพระยาฯ โรงเรยี นโยธนิ บรู ณะ
เวลา กณั ฑม์ หาพน ผสู้ ดับ
๐๘.๐๐ น. คณะครแู ละนักเรยี นระดับช้นั มัธยมศกึ ษาปที ี่ ๑
ชอ่ื กณั ฑเ์ ทศน์ คณะครแู ละนักเรียนระดบั ชั้น
๐๙.๐๐ น. กัณฑ์กมุ าร ถวายภตั ตาหารเพล มธั ยมศกึ ษา
ปที ่ี ๕-๖
๑๐.๐๐ น. กณั ฑ์มทั รี พระมหาโสภณ วัดบางลดั ใหญ่ กลุ่มบรหิ ารกจิ การนกั เรยี น
๑๑.๐๐ น. และโครงการนานาชาติ (IP)
๑๒.๐๐ น. กัณฑ์ พระครูพมิ ลธรรม วดั พระเชตพุ น โรงเรยี นโยธนิ บรู ณะ
สกั กบรรพ คณะครแู ละนกั เรยี นระดบั ชั้น
๑๓.๐๐ น. ภาณ วิมลมงั คลารามฯ คณะครูและนกั เรียนระดับช้ันมธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๒ มัธยมศกึ ษาปีที่ ๔
๑๔.๐๐ น. กัณฑม์ หาราช
๑๕.๐๐ น. พระเทพวิสทุ ธิดลิ ก วัดสามพระยาฯ คุณครฉู ลอง สาตรพันธ์ุ ประธานชมรมครอู าวุโส
กณั ฑฉ์ กษตั รยิ ์ โยธินบรู ณะและคณะชมรมครอู าวโุ สโยธนิ บรู ณะ
กณั ฑ์นครกัณฑ์
พระครูโฆษติ ธรรมากร วัดสุวรรณารามฯ กลุ่มบรหิ ารท่ัวไป โรงเรยี นโยธินบรู ณะ
(การแสดง) คณะครูและนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปที ่ี ๓

วันพุธที่ ๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

องค์แสดงธรรม วัด เจ้าภาพ

พระมงคลธรรมพาณ วัดเสมียนนารี กลุ่มบรหิ ารวชิ าการ โรงเรียนโยธินบรู ณะ
พระอารามหลวง และโครงการนานาชาติ (IP)

กลมุ่ บรหิ ารวิชาการ โรงเรียนโยธินบรู ณะ

พระเทพวิสทุ ธิดลิ ก วดั สามพระยาฯ คณะครูและนักเรียนระดบั ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ ๕

และ ๖ โรงเรยี นโยธินบรู ณะ

พระครวู สิ ุทธธรรม วดั หลกั ส่ี คุณพฤกษ์ โกนุทานรุ ักษ์
ประสทิ ธิ์ พระอารามหลวง
ประธานคณะกรรมการเครอื ขา่ ยผปู้ กครองฯ
และคณะกรรมการเครอื ข่ายฯ

ถวายภตั ตาหารเพล

พระครูศรธี รรม วัดหลกั สี่ พลอากาศเอกชลติ พกุ ผาสขุ องคมนตรี ประธาน
ประสิทธ์ิ พระอารามหลวง มูลนธิ ศิ ิษย์เก่าโยธนิ บรู ณะ

และคณะกรรมการมลู นิธิฯ

พระมหากรวกิ วดั สทุ ัศนเทพวราราม พลโทสุรชาติ จติ ตแ์ จง้ นายกสมาคมศษิ ยเ์ ก่า
ฯ โยธนิ บรู ณะและคณะกรรมการสมาคมฯ

พระเทพวิสทุ ธดิ ิลก วดั สามพระยาฯ ผู้บรหิ ารโรงเรยี นโยธินบรู ณะ
คณะครูและนกั เรียนระดบั ชนั้ มธั ยมศึกษาปที ่ี ๔

นมิ นตพ์ ระสงฆ์ จำนวน ๙ รปู เจรญิ ชัยมงคลคาถา

พระสงฆป์ ระพรมนำ้ พระพุทธมนตป์ ระธานในพธิ โี ปรยขา้ วตอกดอกไม้ (การแสดง)

กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปีการศกึ ษา ๒๕๖๒ ๓
“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บรู ณะ”

๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธนิ บูรณะ ๕
สำนกั งานเขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๑ ๗

สารบัญ ๙
๑๓
ความเปน็ มาและความหมายของมหาชาติ ๑๗
ประเพณีการเทศนม์ หาชาติ ๒๑
อานสิ งสก์ ารฟงั เทศนม์ หาชาติ ๒๕
๑. กัณฑท์ ศพร ๒๙
๒. กณั ฑห์ ิมพานต์ ๓๒
๓. กณั ฑท์ านกณั ฑ์ ๓๕
๔. กัณฑว์ นประเวศน์ ๔๐
๕. กณั ฑซ์ ูซก ๔๓
๖. กณั ฑจ์ ลุ พน ๔๗
๗. กัณฑ์มหาพน ๕๑
๘. กัณฑก์ มุ าร ๕๕
๙. กัณฑม์ ัทรี ๕๙
๑๐. กัณฑส์ กั กบรรพ ๖๑
๑๑. กณั ฑ์มหาราช ๖๓
๑๒. กณั ฑ์ฉกษตั ริย์ ๖๔
๑๓. กัณฑน์ ครกณั ฑ์
ตวั ละครสะท้อนคณุ ธรรม
การกลับชาติ
บรรณานุกรม
คณะกรรมการจดั ทำหนังสือเทศน์มหาชาติ

๔ กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปีการศึกษา ๒๕๖๒
“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธินบูรณะ
สำนกั งานเขตพนื้ ท่กี ารศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๑

ความเป็นมาและความหมายของมหาชาติ

พระไตรปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท กล่าวถึง เวสสันดรชาดกว่าเป็น
พุทธดำรัสท่ีสมเด็จพระบรมศาสดาตรัสแก่ภิกษุสงฆ์ขีณาสพสองหมื่น และมวลหมู่
พระประยูรญาติที่นิโครธารามมหาวิหาร นครกบิลพัสดุ์ ใบคราวเสด็จโปรดพระเจ้า
สทุ โธทนะ พุทธบิดา และเพราะฝนโบกขรพรรษตกจงึ เปน็ เหตุให้ตรสั เวสสนั ดรชาดก

มหาเวสสันดรชาดกนี้เป็นเรื่องขนาดยาวจัดรวมไว้ในมหานิบาตชาดกรวม
เรื่องใหญ่๑๐ เรื่องที่เรียกว่า ทศชาติ แต่อีก ๙ เรื่องที่ไม่เรียกว่ามหาชาติ เรียก
เวสสันดรชาดกเรื่องเดียวว่ามหาชาติ ความข้อนี้สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ
กรมพระยาดำรงราชานุภาพโปรดประทานอธิบายวา่ พุทธศาสนิกชนชาวไทยตลอดจน
ประเทศใกลเ้ คียงนับถือกันมาแต่โบราณวา่ เรื่องมหาเวสสันดรชาดกปรากฎบารมีของ
พระโพธิสตั ว์บริบรู ณใ์ นเร่ืองมหาเวสสนั ดรชาดกทงั้ ๑๐ บารมคี ือ

๑) ทานบารมี ทรงบรจิ าคทรพั ย์สินชา้ งม้าราชรถพระกุมารทงั้ สอง
และพระมเหสี

๒) ศีลบารมี ทรงรักษาศลี อย่างเครง่ ครดั ระหวา่ งผนวชอยู่ ณ เขาวงกต
๓) เนกขัมมบารมี ทรงครองเพศบรรพชติ ตลอดเวลาท่ปี ระทบั ณ เขาวงกต
๔) ปัญญาบารมี ทรงบำเพญ็ ภาวนามัยปัญญาตลอดเวลาทผ่ี นวช
๕) วิริยบารมี ทรงปฏบิ ตั ิธรรมมิได้ย่อหยอ่ น
๖) สจั จบารมี ทรงลนั พระวาจายกกุมารใหช้ ูชกเมอื่ พระกุมารหลบหนกี ็ทรง

ตดิ ตามมาให้
๗) ขันตบิ ารมี ทรงอดทนตอ่ ความยากลำบากตา่ ง ๆ ขณะท่เี ดินทางมายัง

เขาวงกตและตลอดเวลาทป่ี ระทบั ณ ทีน่ น้ั แมเ้ มอ่ื ทอดพระเนตรเหน็
ชูชกเฆีย่ นตพี ระกมุ าร
อย่างทารณุ พระองคก์ ็ทรงข่มพระทัยไวไ้ ด้
๘) เมตตาบารมี เม่อื พราหมณ์เมอื งกลงิ คราษฎร์มาทลู ขอชา้ ง
ปจั จัยนาเคนทร์ เพราะเมืองกลงิ คราษฎร์ฝนแลง้ ก็ทรงเมตตาประทานให้
และเม่อื ชูชกมาทูลขอสองกุมารโดยอ้างวา่ ตนไดร้ บั ความลำบากตา่ ง ๆ
พระองคก์ ็มเี มตตาประทานใหด้ ้วย

กจิ กรรมเทศนม์ หาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒ ๕
“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”

๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธินบรู ณะ
สำนักงานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต ๑

๙) อเุ บกขาบารมี เมื่อทรงเห็นสองกุมารญชูชกเฆ่ียนตแี ละวงิ วอนให้
พระองคช์ ว่ ยเหลอื พระองค์จึงทรงบำเพญ็ อุเบกขาคือทรงวางเฉยเพราะ
ทรงเหน็ วา่ ได้ประทานเปน็ สทิ ธิข์ าดแกช่ ูชกไปแล้ว

๑๐) อธษิ ฐานบารมี คือ ทรงตงั้ มน่ั ท่จี ะบำเพ็ญบารมเี พอ่ื ให้สำเร็จ
พระโพธญิ าณเบือ้ งหน้าแม้จะมีอปุ สรรคกม็ ิไดท้ รงย่อทอ้ จนพระอนิ ทร์
ตอ้ งประทานความช่วยเหลือตา่ ง ๆ เพราะตระหนกั น้ำพระทยั อัน
แนว่ แน่ของพระองค์

นอกจากนี้พันเอกพระสารสาสน์พลขันธ์ (เยรินี) กล่าวไว้ว่าพระโพธิสัตว์
ในกำเนิดพระเวสสันดรได้สร้างแบบของมนุษย์ผู้ก้าวถึงขั้นสูงสุดอันนำไปสู่
ความเต็มเป่ียมทางจริยธรรมและความรู้เหมาะแก่การข้ามพ้นโอฆะห้วงสุดท้ายซึ่งจะ
แยกออกเสียได้จากการเกิดเป็นเทวดา เพราะเหตุนี้กำเนิดสุดท้ายจึงได้นามว่า
“ มหาชาต”ิ

การที่เรียกมหาเวสสันดรชาดกว่า“ มหาชาติ” นี้พุทธศาสนิกชนชาวไทย
ของเรานิยมเรยี กและเปน็ ที่หมายรู้กันมาแตส่ มยั กรุงสโุ ขทยั ราชธานเี พราะปรากฏตาม
ศิลาจารึกสมัยสุโขทัย หลักที่ ๓ ที่เรียกว่า “นครชุม” ซึ่งจารึกไว้เมื่อพ. ศ. ๑๙๐๐
ในรัชสมัยพญาลิไท (พระมหาธรรมราชาที่ ๑) มีกล่าวไว้วา่ “ธรรมเทศนาอันเป็นต้น
ว่าพระมหาชาติหาคนสวดแหล่มิได้เลย” เช่นนี้แสดงให้เห็นว่าการมีเทศน์มหา
เวสสันดรชาดกหรือมหาซาตินี้พุทธศาสนิกชนชาวไทยนิยมมีเทศน์กันมานานแต่สมัย
สุโขทยั เปน็ ราชธานี

๖ กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปีการศกึ ษา ๒๕๖๒
“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธินบรู ณะ
สำนักงานเขตพนื้ ท่กี ารศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๑

ประเพณีการเทศนม์ หาชาติ

ประเพณีการเทศนม์ หาชาติของราษฎรนนั้ ตามปกติมรี ะหวา่ งเดือน ๑๒ กับ
เดือนอ้าย (ตามปฏิทินจันทรคติ) อุบาสกอุบาสิกามักจะรับเป็นเจ้าของกัณฑ์
คนละ ๑ กัณฑ์ ผู้ใดรับเป็นเจ้าภาพกัณฑ์ใดก็จัดเครื่องบูชาและเมื่อถึงเวลาเทศน์
กัณฑ์นั้น ก็ทำหน้าที่เป็นเจ้าภาพ เจ้าของกัณฑ์มักประกวดกันในการจัดเครื่องบูชา
ดอกไม้ธูปเทียนเจ้าหรับถวายพระ โดยจัดเป็นชุดตามจำนวนพระคาถาในกัณฑ์ท่เี ปน็
เจา้ ของเทศนม์ หาชาตเิ ปน็ การบำเพญ็ กศุ ลท่คี รกึ ครืน้ ในรอบปี

สถานที่ที่จะมีการเทศน์ ชาวบ้านช่วยกันตกแต่งประดับด้วยต้นกล้วย
ต้นอ้อย ใหด้ ูเป็นปา่ สมมติเหมือนกบั วา่ เปน็ นิโครธาราม สถานท่ีพระพุทธเจ้าประทาน
เทศนาเรื่องมหาเวสสันดรชาดก นอกจากนั้นก็ประดับด้วยราชวัตรฉัตรธงอีกด้วย
เวลาค่ำก็ตามประทีปโคมไฟส่วนน้ำที่ตั้งในปริมณฑลที่มีเทศน์มหาชาติถือกันว่าเป็น
นำ้ มนตป์ ัดเสนียดจัญไร

เรื่องเทศน์มหาชาตินี้มีกล่าวในหนังสือพระราชพิธีสิบสองเดือน
พระราชนิพนธ์รัชกาลที่ ๕ ว่า เมื่อมีเจ้านายทรงผนวช จะฝึกหัดเทศน์มหาชาติจนได้
เ ท ศ น ์ ถ ว า ย ห น ้ า พ ร ะ ท ี ่ น ั ่ ง ใ น ค ร ั ้ ง ที่ พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด ็ จ พ ร ะ จ อ ม เ ก ล ้ า เ จ ้ า อ ย ู ่ หั ว
เมื่อทรงบรรพชาเป็นสามเณรได้เทศน์กัณฑ์สักกบรรพถวายพระชนกนาถและ
พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็ จ พ ร ะ จ ุ ล จ อ ม เ ก ล้ า เ จ ้ า อ ย ู ่ ห ั ว ก ็ ไ ด ้ เท ศ น์ ก ั ณ ฑ ์ ส ั ก ก บ รร พ ถ วาย
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเช่นเดียวกับกรมหมื่นมเหศวรศิ ววิลาส
(ต้นราชสกุล นพวงศ์ ณ อยุธยา) พระราชโอรสพระองค์ใหญ่ในรัชกาลที่ ๔ และ
พระเจา้ พีย่ าเธอในรัชกาลท่ี ๕ เป็นเจ้าของกณั ฑ์ ได้ทำกระจาดผูกเป็นรปู เรือสำเภาขนึ้
ที่หน้าพระที่นั่งสุทไธศวรรย์ ปากกว้าง ๕ วายาว ๑ เส้น มีของไทยทานต่าง ๆ
แปลกตา มีนั่งร้านขายของเหมือนที่ลูกค้าเรือสำเภา มีในสมัยนั้นและวางร้านสินค้า
ที่พื้นดินซึ่งตกแต่งให้เหมือนลกู คลื่นมีเต่า ปลา นานาชนิดที่มีในทะเล ของที่ลงทุนไป

กิจกรรมเทศนม์ หาชาติ ประจำปกี ารศกึ ษา ๒๕๖๒ ๗
“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บูรณะ”

๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธนิ บูรณะ
สำนักงานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๑

แล้วเจ้าภาษีอากรคิดท้ังสำเภา ด้วยเป็นเงินประมาณ ๓๐๐ ชั่ง ได้สั่งให้พระราชทาน
เงนิ หลวงตอบแทนเป็นงานครึกครืน้ ผ้คู นมาดูเบียดเสียดทง้ั กลางวันกลางคืน

ในพงศาวดารของเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ก็ได้กล่าวถึงพระราชพิธีการเทศน์
มหาชาติว่าในรัชกาลสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชได้ทรงบำเพ็ญ
พระราชกุศลเทศน์มหาชาติแผ่พระราชกุศลถึงพระองค์เจ้าต่างกรมและข้าราชการ
ฝ่ายหนา้ ฝ่ายในมกี ารถวายกระจาดบรรจุเครอ่ื งกณั ฑเ์ ทศน์

กระจาดสานดว้ ยไม้ไผเ่ ปน็ รูปคุ่ม ๆ มเี ปน็ ปีกยนื่ ออกไปปากกระจาด ทำเปน็
กลีบ ๆ เหมือนกลีบบัวประดับด้วยกระดาษสี มักมีพู่ห้อย เจ้าจอมพระสนมเอกที่มี
กำลังพอจะทำได้ทำกระจาดใหญ่ถวายตามกันฑ์ต่าง ๆ รวมสิบสามกระจาด
ตงั้ กระจาดหนา้ กำแพงพระมหาปราสาททราย ตลอดมาถึงหน้าโรงทองและโรงนาฬกิ า
(ปัจจุบันไม่มีสถานที่แล้ว) กระจาดคุณแว่น พระสนมเอก ที่เรียกกันว่าคุณเสือ
แต่งทาสเด็กผมจุกถวายพระเป็นสทิ ธิ์ขาดทีเดยี วเป็นการใหญ่ในรัชกาลนั้น แต่จะเป็น
ปีใดคน้ หาจดหมายเหตไุ ม่ได้

อานสิ งสก์ ารฟังเทศน์มหาชาติ

การแสดงเทศนา เรอ่ื ง พระเวสสนั ดรชาดก ตามธรรมเนียมประเพณีที่เคย
ปฏิบัติกัน สืบมามีทั้งหมดพันพระคาถา พระโบราณาจารย์ได้แสดงถึงอานิสงส์
การตั้งใจฟังเทศน์มหาชาติให้จบเพียงวันเดียวครบบริบูรณ์ทั้ง ๑๓ กัณฑ์ เป็นเหตุให้
สำเรจ็ ความปรารถนาทุกประการดังน้ี

๑. เมื่อตายจากโลกนีไ้ ปแลว้ จะไดพ้ บพระศรีอาริย์พุทธเจา้ ในอนาคตกาล
๒. เมื่อดับขนั ธ์จะไปเกดิ ในสคุ ติโลกสวรรค์เสวยทพิ ยสมบัติอันมโหฬาร
๓. จักไม่ตกนรกเม่ือตายไปแลว้
๔. เมอ่ื ถึงพทุ ธกาลพระศรีอาริย์พุทธเจา้ เทพบุตรเทพธดิ าจะไดจ้ ุตลิ งไปเกิด

เปน็ มนษุ ย์
๕. ครัน้ ได้ฟังธรรมเทศนากจ็ กั ได้บรรลมุ รรคผล นิพพานเปน็ พระอริยบคุ คล

ในพระพทุ ธศาสนา

๘ กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒
“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธนิ บรู ณะ
สำนักงานเขตพนื้ ที่การศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๑

กัณฑท์ ่ี ๑ ทศพร
พระอินทร์ประทานพร ๑๐ ประการ
แก่พระนางผุสดจี ตุ ลิ งมาเกิดเป็นพระราชมารดาพระเวสสนั ดร

กจิ กรรมเทศนม์ หาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒ ๙
“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”

๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธินบูรณะ
สำนกั งานเขตพนื้ ที่การศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต ๑

กณั ฑท์ ี่ ๑ ทศพร
(ประดบั ด้วยพระคาถา ๑๙ คาถา)

ตอนที่ว่าดว้ ยพรสบิ ประการท่ีพระอินทรป์ ระทานใหแ้ ก่พระนางผุสดี

ความย่อ

สมเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ เมอ่ื ตรสั รู้พระอนุตรสัมมาสมั โพธญิ าณและตรสั
เทศนาพระธรรมจักรกัปปวัตนสูตร โปรดเบญจวัคคีย์ทั้ง ๕ แล้วเสด็จไปยัง
กรุงราชคฤห์ ประทับณ เวฬุวนาราม จนสิ้นฤดูหนาวจึงเสด็จไปยังกรุงกบิลพัสดุ
พ ร ้ อ ม ด ้ ว ย พ ร ะ ภ ิ ก ษ ุ ส ง ฆ์ เ ป ็ น อ ั น ม า ก ม ี พ ร ะ ก า ฬ ุ ท า ย ี เ ป ็ น ม ั ค คุ เ ท ศ ก ์ ป ร ะ ทั บ
ณ นิโครธารามมหาวิหาร อันพระบรมวงศานุวงศ์แห่งศากยราชตระกูล ตรัสสั่งให้
ตกแต่งถวาย และพากันไปเฝ้า ณ ที่นั้นด้วยขัตติยมานะพระญาตผิ ู้ใหญ่ทรงละอายท่ี

๑๐ กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปีการศกึ ษา ๒๕๖๒
“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธนิ บูรณะ
สำนักงานเขตพน้ื ที่การศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๑

จะถวายบังคมพระบรมศาสดาผู้มีพระชนมายุคราวโอรสนัดดา พากันประทับ
ณ เบ้ืองหลังให้พระราชกุมารหนุ่ม ๆ เฝ้าถวายบังคมเฉพาะพระพักตร์พระพุทธองค์
ทรงมีพระประสงค์จะทรมานพระประยูรญาติทั้งหลายได้ละจากมานะ จึงเสด็จเข้า
จตุตถฌานทรงกระทำปาฏิหาริย์ลอยขึ้นสู่อากาศเหนือพระเศียรพระญาติทั้งปวง
พระเจา้ สทุ โธทนะ พระราชบดิ าและพระประยูรญาตเิ ห็นมหศั จรรย์ ตา่ งก็ยกพระหัตถ์
ขึ้นถวายบังคมและพลางกล่าวพรรณนาถึงพุทธานุภาพแต่เมื่อทรงพระเยาว์ว่า
ครั้งแรก คราวพระพี่เลี้ยงเสด็จไปนมัสการ พระกาฬเทวิลดาบสและพระบาททั้งคู่ดู
ประดุจลอยอยู่เหนือเศียรพระดาบสนั้น ครั้งที่สอง ในวันที่วัปปมงคลแรกนาขวัญ
เมื่อพระพี่เลี้ยงเชิญเสด็จไปบรรทมใต้ต้นหว้าเงาไม้ใต้บัง กั้นพระองค์อยู่ประดุจ
พระกลดหาได้บ่ายไปตามตะวันไม่ และ ครั้งที่สาม เมื่อพระพุทธองค์เสด็จประทับ
ณ พุทธอาสน์แล้ว ขณะนั้นบังเกิดฝนโบกขรพรรษในบริเวณที่ประชุมนั้นโดยทั่วกัน
มวลพระประยูรญาติ นับตัง้ แตพ่ ระเจ้าสุทโธทนะพระพุทธบิดาลงมาตา่ งกพ็ ากันช่นื ชม
โสมนัสในพระบารมีของพระองค์ยิ่งนัก เมื่อได้เวลาพอสมควรแล้วต่างก็พร้อมกัน
กราบบงั คมลากลับยงั พระราชนเิ วศน์

พระภิกษุทั้งหลาย เมื่อพระประยูรญาติทูลลากลับแล้วก็สนทนากันถงึ เรือ่ ง
ฝนโบกขรพรรษเพราะยังไมเ่ คยเห็น พระบรมศาสดาทรงทราบจึงตรัสว่าไม่ใช่แต่บัดนี้
เท่านั้นภิกษุทั้งหลายแม้ในกาลก่อนฝนโบกขรพรรษก็เคยมีมาแล้ว บรรดาพระภิกษุ
ทั้งหลายปรารถนาใคร่ทราบจึงทูลอาราธนาพระพุทธองค์ตรัสเรื่อง “มหาเวสสันดร
ชาดก” ดังต่อไปน้ี

ในอดีตกาล สีวีราษฎร์บุรีมีพระราชาองค์หนึ่งทรงพระนามว่า
พระเจ้าสีวีราช พระองค์มีพระโอรสองค์หนึ่งพระนามว่า สญชัยเมื่อทรงเจริญวัย
พระราชบิดาก็ทรงมอบราชสมบัติให้ และอภิเษกสมรสกับพระนางผุสดีราชธิดาของ
พระเจา้ มทั ราช

อันพระนางผุสดีน้ี ในอดีตชาติชื่อสุธัมมา สิ้นพระชนม์ไปบังเกิดในสวรรค์
ชั้นดาวดึงส์เป็นอัครมเหสีของสมเด็จพระอมรินทราธิราช เมื่อพระนางจะจุติจาก
สวรรคไ์ ดข้ อประทานพร ๑๐ ประการดังน้ี

๑๑กิจกรรมเทศนม์ หาชาติ ประจำปีการศกึ ษา ๒๕๖๒

“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธินบูรณะ
สำนกั งานเขตพนื้ ทก่ี ารศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต ๑

(๑) ขอใหพ้ ระนางไดป้ ระทับในปราสาทพระเจา้ สีวรี าช
(๒) ขอให้ดวงเนตรทัง้ สองมีสดี ำประดจุ ตาลูกเนอ้ื ทราย
(๓) ขอใหพ้ ระขนงเขียวดุจสรอ้ ยคอนกยงู
(๔) ขอใหม้ ีพระนามว่าผุสดี
(๕) ขอใหม้ พี ระโอรสทรงพระเกียรตยิ ิง่ กวา่ กษัตรยิ ์ทงั้ หลายและมี

พระราชศรทั ธาในการกศุ ล
(๖) ขออย่าใหม้ พี ระครรภ์ปรากฎนนู ดงั สตรสี ามัญ
(๗) ขออย่าใหพ้ ระถันทัง้ คดู่ ำในเวลาทรงครรภ์และเมอื่ ประสตู ิแลว้

ขออย่าให้หยอ่ นยาน
(๘) ขอให้เส้นพระเกศาดำเปน็ มนั ดจุ สปี กี แมลงค่อมทอง
(๙) ขอใหพ้ ระฉวลี ะเอยี ดดงั ทองคำธรรมชาติ
(๑๐) ขอให้ทรงมอี ำนาจปล่อยนกั โทษประหารชวี ิตใหพ้ ้นโทษ
สมเดจ็ พระอมรนิ ทราประทานพร ๑๐ ประการท่ีนางผุสดที ลู ขอไดด้ ่งั
ประสงค์

ข้อคดิ ประจำกัณฑ์

การทำบุญจักให้สำเร็จสมประสงค์ต้องอธษิ ฐานจิตตั้งเปา้ หมายชวี ติ ทีต่ น
ปรารถนาไวค้ วามปรารถนาที่จะสำเรจ็ สมดังตง้ั ใจผูน้ น้ั ต้องมศี ีลบริบูรณ,์ ทำดี
รกั ษาดเี พิ่มพูนความดี จะไมม่ ีตกต่ำ

ผู้บูชากัณฑ์ทศพรจะได้รับทรัพย์สมบัติดังปรารถนา ถ้าเป็นสตรีจะได้สามี
เป็นที่ชอบเจริญใจบรุ ุษจะได้ภรรยาเป็นที่ตอ้ งประสงค์ อีกเช่นกันจะได้บุตรหญิงชาย
เปน็ คนวา่ นอนสอนง่ายมรี ปู กายงามมคี วามประพฤติดีกิรยิ าเรียบร้อยทุกประการ

กณั ฑ์ทศพร ๑๙ พระคาถา บรรเลงเพลง “สาธกุ าร” ประกอบกริ ิยา
นอ้ มนมสั การรบั พรทงั้ สบิ ประการของพระนางผุสดี

๑๒ กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปีการศึกษา ๒๕๖๒
“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธินบรู ณะ
สำนักงานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๑

กัณฑ์ที่ ๒ หมิ พานต์
พระเวสสันดรพระราชทานชา้ งเผอื ก
ชาวเมืองโกรธแคน้ จึงขอให้เนรเทศพระเวสสันดร

ไปอยยู่ งั เขาวงกต

๑๓กจิ กรรมเทศนม์ หาชาติ ประจำปกี ารศกึ ษา ๒๕๖๒

“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธินบรู ณะ
สำนกั งานเขตพนื้ ที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต ๑

กัณฑท์ ี่ ๒ หมิ พานต์
(ประดับด้วยพระคาถา ๑๓๔ พระคาถา)

ตอนท่วี ่าการเดนิ ทางของพระเวสสันดรไปยังปา่ หมิ พานต์

ความยอ่

สมเด็จพระนางผุสดี อัครมเหสีของสมเด็จพระอมรินทราธิราช จุติจาก
สวรรค์ลงมาปฏิสนธิเป็นพระราชธิดาของพระเจ้ามัทราช ครั้นเจริญวัยพระชนมายุ
ครบ ๑๖ พรรษาก็ได้อภิเษกเป็นอัครมเหสีของพระเจ้ากรุงสญชัย กาลได้ผ่านมาโดย
ลำดับ พระนางทรงตั้งครรภ์เมื่อถ้วนทศมาส (๑๐ เดือน) ได้เสด็จประพาสพระนคร
และประสูติพระโอรสท่ีตรอกพอ่ คา้ พระประยรู ญาติจงึ ถวายพระนามว่า“เวสสนั ดร”

๑๔ กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒
“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธนิ บูรณะ
สำนักงานเขตพน้ื ทีก่ ารศึกษามัธยมศึกษา เขต ๑

พอพระเวสสันดนประสูติจากพระครรภ์ ก็ทูลขอเงินพระราชมารดาเพ่ือ
บริจาคทานทันที และในเวลาเดียวกนั นีม้ นี างชา้ งชาติฉัททันต์เชือกหนึง่ นำลูกมาไว้ใน
โรงข้างต้น ส่วนตนเองกลับไปสู่ป่าตามเดิม ลูกช้างนั้นเป็นช้างเผือกขาวบริสุทธิ์
ประชาชนให้ช่ือวา่ “ปจั จัยนาเคนทร์” หรอื “ปจั จยั นาค”

ครั้นพระเวสสันดร พระชนมายุได้ ๒๒ พรรษา พระราชบิดาก็ทรงมอบ
ราชสมบัติให้และอภิเษกกับพระนางมัทรี ราชธิดาแห่งมาตุลราชวงศ์ เมื่อพระ
เวสสันดรได้ครองกรุงสีพีแล้ว ได้สร้างศาลาสำหรับบริจาคทานแก่ยาจก คนเข็ญใจ
ถึง ๖ แห่ง ต่อมาพระนางมัทรีประสูติพระราชโอรสทรงพระนามว่า ชาลี และ
พระราชธดิ าทรงพระนามวา่ กณั หา

ครั้งนั้นเอง เมืองกลิงคราษฎร์เกิดข้าวยากหมากแพงฝนไม่ตกต้องตาม
ฤดูกาลทำให้ภูมิภาคแห้งแล้งโดยตลอดไป แม้พระเจ้ากลิงคราษฎร์จะทรงรักษา
อุโบสถศีลครบกำหนด ๗ วันแล้วก็ตาม ก็ยังหามีฝนตกไม่ประชาชนกราบทูลให้มาขอ
พระราชทานช้างปัจจัยนาเคนทร์ต่อพระเวสสันดรอันเป็นช้างแก้วมหามงคลเลิศ
แม้จะขี่ไปทางทิศใดก็ทำให้ฝนตกทั่วประเทศ พระเจ้ากลิงราษฎร์ทรงมีพระราชดำริ
เห็นชอบด้วยตามประชามติจึงแต่งพราหมณ์ ๘ คนให้มาทูลขอ พระเวสสันดร
ก็พระราชทานให้ แต่ประชาชนชาวพระนครสีพีไม่ยอมโดยถือว่าปัจจัยนาเคนทร์
เป็นช้างคู่บ้านคู่เมืองควรจะรักษาไว้สำหรับพระนคร ประชาชนโกรธเคือง
พระเวสสันดรมากจึงทูลขอให้พระเจ้ากรุงสญชัยเนรเทศเสียจากพระนคร โดยให้
อำมาตย์ทูลความตามเสียงเรียกร้องของมติมหาชน เมื่อพระเวสสันดรทรงทราบ
อำมาตย์ได้ทูลแนะนำให้เสด็จไปประทับ ณ เขาวงกต พระองค์ขอเลื่อนไปอีก ๒ วัน
เพื่อจะได้ทรงบำเพ็ญสัตตสดกมหาทาน (คือทานหมวดละเจ็ดร้อย) เสียก่อนแล้ว
พระราชทานโอวาทแก่พระนางมัทรีว่า ให้หมั่นบริจาคทาน ให้บำรุงรักษาโอรสธิดา
ให้อยู่ปฏิบัติพระราชบิดาพระราชมารดาและทรงอนุญาตให้อภิเษกกับกษัตริย์อื่นได้
แต่พระนางมัทรีไม่ทรงยินยอมขอพาพระโอรสพระธิดาโดยเสด็จด้วย แต่ได้ทูล
พรรณนาถึงความงามและความสนุกสนานในป่าหิมพานต์อันเป็นทางที่พระราชสามี
จะเสด็จไปโดยพิสดาร

๑๕กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒

“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธินบรู ณะ
สำนักงานเขตพน้ื ทีก่ ารศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต ๑

ขอ้ คดิ ประจำกัณฑ์

๑. คนดีเกิดมากยังโลกยอ่ มร่มเยน็
๒. หากปราศจากการเสยี สละ โลกคงถึงกาลพนิ าศ
๓. การทำดยี อ่ มมีอปุ สรรคปญั หาเป็นที่มาแห่งความสำเรจ็
๔. ไมห่ วน่ั ไหวแมจ้ ะไดร้ บั ทุกขเ์ พราะมเี ป้าหมายของการเสียสละอยู่ที่

พระโพธญิ าณ
ผบู้ ชู ากณั ฑ์หมิ พานต์ครน้ั ตายแลว้ ไดไ้ ปบงั เกดิ ในสคุ ตโิ ลกสวรรค์เสวยสมบัติ
อันโอฬารมีบริวารแวดล้อมบำรุงบำเรออยู่เปน็ นติ ย์ จตุ ิจากสวรรคแ์ ล้วจะลงมาเกิดใน
ตระกูลขัตติยมหาศาลหรือตระกูลพราหมณ์มหาศาลอันบริบูรณ์ด้วยทรัพย์ศฤงคาร
บริวารมากมายนานาประการ เช่น โค กระบือ ชา้ ง ม้า รถยานพาหนะ จะนบั ประมาณ
มิได้ประกอบดว้ ย สุข สบายใจ ทุกอิรยิ าบถ
กัณฑ์หิมพานต์ ๑๓๔ คาถา บรรเลงเพลง “ตวงพระธาตุ” ประกอบกิริยา
อวยทานมงุ่ ประกอบกิรยิ าท่ีพระเวสสนั ดรทรงบริจาคทาน

๑๖ กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศกึ ษา ๒๕๖๒
“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธินบูรณะ
สำนักงานเขตพนื้ ท่ีการศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๑

กัณฑท์ ี่ ๓ ทานกัณฑ์
พระเวสสันดรพระราชทานมา้ และพระราชรถ
แก่พราหมณท์ ตี่ ามมาขอนอกเมอื งเชตุดรจนหมด

๑๗กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒

“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธนิ บูรณะ
สำนักงานเขตพนื้ ท่ีการศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๑

กัณฑท์ ่ี ๓ ทานกัณฑ์
(ประดบั ด้วยพระคาถา ๒๐๙ พระคาถา)

ตอนที่วา่ ด้วยการบริจาคมหาทาน ๗ อยา่ ง (สตั ตสดกมหาทาน)

ความย่อ

เมื่อพระนางผสุ ดที รงทราบว่าพระเวสสันดรถกู เนรเทศ จงึ เสด็จไปเยี่ยมแล้ว
ไปเฝา้ พระเจ้ากรุงสญชยั เพ่ือทลู ขออภัยโทษ พระเจา้ กรงุ สญชัยไมด่ ำรัสตอบว่ากระไร
พระนางจงึ กลับมาพระตำหนักของพระเวสสันดรและทรงรำพันถึงความลำบากต่าง ๆ
ที่พระเวสสนั ดรจะได้รบั

ครั้นรุ่งขึ้นพระเวสสันดรก็ทรงบริจาคสัตตสดกมหาทานแล้วเสด็จนำพระ
นางมัทรีพระโอรสและพระธิดาไปทูลลาพระเจ้ากรุงสญชัย พระเจ้ากรุงสญชัยทรง

๑๘ กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปีการศกึ ษา ๒๕๖๒
“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธินบูรณะ
สำนกั งานเขตพนื้ ท่ีการศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๑

สงสารยง่ิ นัก จงึ พระราชทานโอวาทแกพ่ ระนางมัทรีว่าไมค่ วรจะไปใหล้ ำบาก พระนาง
มัทรีไม่ทรงยินยอมทุกประการ พระเจ้ากรุงสญชัยไม่รู้จะทําประการใดจึงขอ
พระราชนัดดาทั้งสองไว้ พระนางมทั รีกไ็ มย่ อม แล้วเสด็จไปทูลลาพระมารดาท่ีตำหนกั
รุ่งข้ึนพระเวสสันดรก็ให้นำแก้วแหวนเงินทองบรรทุกรถ เมื่อเสด็จออกนอกเมือง
ทรงโปรยแกว้ แหวนเงนิ ทองน้ันตลอดทางทีไ่ ปแลว้ สั่งใหโ้ ยธากลบั เทวดาจึงบันดาลเปน็
ละม่ังทองมารองรับรถนั้นไว้ ยังมีพราหมณ์อีกคนหนึ่งมาขอรถ ก็พระราชทานให้
ส่วนละม่ังทองนั้นก็อันตรธานหายไป พระเวสสันดรทรงอุ้มพระชาลี พระนางมัทรี
ทรงอมุ้ พระกัณหา เสด็จพระราชดำเนินไปตามมรรคา

“สัตตสดกมหาทาน” คือ ทานพิเศษท่ีทรงบริจาคในคราวนั้นมี ๗ อย่าง
อย่างละ ๗๐๐ คือ

๑. ชา้ ง จำนวน ๗๐๐ เชือก
ตวั
๒. ม้า จำนวน ๗๐๐ คัน
คน
๓. รถ จำนวน ๗๐๐ ตัว
คน
๔. สตรี จาํ นวน ๗๐๐ คน

๕. โคนม จำนวน ๗๐๐

๖. ทาสชาย จำนวน ๗๐๐

๗. ทาสหญิง จำนวน ๗๐๐

(รวมเปน็ ๔๙,๐๐๐ ส่ิงด้วยกนั )

๑๙กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศกึ ษา ๒๕๖๒

“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธินบูรณะ
สำนกั งานเขตพน้ื ทกี่ ารศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๑

ขอ้ คดิ ประจำกัณฑ์

๑. ความรักของแม่ ความห่วงใยของภรรยา
๒. โทษทัณฑข์ องการเปน็ หมา้ ย คือ ถกู ประณามหยามหม่ินอาจถึงจบชวี ิต

ด้วยการกอ่ กองไฟให้รงุ่ โรจนแ์ ล้วกระโดดฆา่ ตวั ตาย
๓. เพ่อื ประโยชน์สขุ ของสว่ นรวมจึงยอมเสยี สละประโยชน์สุขส่วนตัว
๔. ยามบญุ มเี ขาก็ยก ยามตกต่ำเขาก็หยาม ชีวติ มีท้งั ชื่นชมและขมขนื่ ทำดี

จะใหถ้ กู ใจคนท้ังโลกเปน็ ไปไมไ่ ด้
ผู้บูชาทานกัณฑ์จะบริบูรณ์ด้วยแก้วเงินทองทาสทาสีและสัตว์สองเท้าสี่เท้า
ครน้ั ตายแลว้ จะได้ไปเกดิ ในฉกามาพจรสวรรคอ์ ยู่ปราสาทแลว้ ด้วยแกว้ ๗ ประการ
ทานกัณฑ์ ๒๐๙ คาถา บรรเลงเพลง “พญาโศก” ประกอบกิริยาโศกสลด
รนั ทดใจของพระบรมวงศานุวงศท์ ีพ่ ระเวสสันดรถกู เนรเทศออกจากบา้ นเมอื ง

๒๐ กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒
“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธินบูรณะ
สำนกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๑

กัณฑท์ ี่ ๔ วนประเวศน์

ส่ีกษตั ริย์ต้องเดนิ ดงต้ังพระทัยมุง่ ตรงสู่เขาวงกต
เพื่อจะทรงบำเพญ็ พรตเป็นฤๅษี
๒๑กจิ กรรมเทศนม์ หาชาติ ประจำปีการศึกษา ๒๕๖๒

“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธนิ บูรณะ
สำนักงานเขตพน้ื ท่ีการศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๑

กัณฑ์ที่ ๔ วนประเวศน์
(ประดบั ดว้ ยพระคาถา ๕๗ พระคาถา)

ตอนทว่ี ่าด้วยการประพาสป่า

ความยอ่

พระเวสสันดรและพระมเหสีพร้อมด้วยพระโอรสธิดาเสด็จไปยังเขาวงกต
ผ่านตำบลต่าง ๆ มาโดยลำดับ คือ จากพระนครสีพีมาถึงภูเขาตาลบรรพต แม่น้ำ
โกติมารา เขาอัญชันและมาตุลนครแห่งแคว้นเขตราษฎร์รวมระยะทางถึง ๓๐ โยชน์
แต่เทพยดาช่วยย่นหนทางให้เสด็จมาถึงมาตุลนครได้ในเวลาวันเดียว เสด็จเข้า
ประทบั แรมอยู่ ณ ศาลา ใกลป้ ระตูเมือง

๒๒ กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒
“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธนิ บรู ณะ
สำนกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๑

เช้าวันรุ่งขึ้นความทราบถึงกษัตริย์เจตราษฎร์ต่างก็รับไปเฝ้าไต่ถามถึง
เหตุการณ์ พระเวสสันดรเล่าความจริงให้ทราบทุกประการ และขอให้ช่วยชี้ทางที่จะ
ไปเขาวงกต บรรดากษัตริย์เจตราษฎร์จึงทูลว่าจะไปเฝ้าพระเจ้ากรุงสญชัยเพื่อขอ
พระราชทานโทษกลับคืนเข้าพระนคร พระเวสส้นดรตรัสว่า พระบิดาไม่มีอิสระใน
เรื่องน้ี ไม่สามารถที่จะขัดขืนคำร้องของประชาชนได้ เพราะชาวสีพีมีความแค้นมาก
ในเรื่องน้ี (กษัตริย์จึงทูลขอให้ทรงครองราชย์สมบัติมาตุนครแทน พระเวสสันดร
ทรงปฏิเสธอ้างว่าผิดพระราชประสงค์ และเป็นการก่อให้เห็นว่าพระองค์จะตั้งตน
เป็นใหญ่และกบฏต่อพระเจ้ากรุงสญชัย เป็นเหตุให้นครสีพีและนครเจตราษฎร์
ขาดราชสัมพันธไมตรีต่อกัน และทรงขอร้องให้ชี้ทางที่ตรงไปเขาวงกต กษัตริย์เจต
ราษฎร์จึงทูลเชญิ ให้เสดจ็ เขา้ ไปประทบั ในพระนครกอ่ น พระเวสสันดรก็ทรงปฏิเสธอกี
เพียงแต่เสด็จประทับแรมในศาลานั้นอีกคืนหนึ่ง ครั้นรุ่งขึ้นก็ตามส่งเสด็จสี่กษัตริย์
จนสุดแดนเจตราษฎร์ทูลช้ีทางที่จะเสด็จต่อไปและตั้งให้พรานผู้หนึ่งชื่อ เจตบุตร
เป็นผ้พู ทิ ักษร์ ะแวดระวงั มิใหเ้ ป็นอนั ตราย มิใหใ้ ครเข้าไปรบกวนให้เปน็ อันตราย

พระเวสสันดรพร้อมด้วย พระมเหสี พระโอรสและพระธิดา เสด็จไปถึง
เขาคันธมาทน์ ก็ประทับแรม วันรุ่งขึ้นก็เสด็จไปถึงวิบูลบรรพตเลียบตามฝั่งแม่นำ้ เกตุ
วดีหยุดประทับใต้ร่มไม้ริมฝั่งพราหมณ์ผู้หนึ่งได้นำเนื้อมาถวาย พระองค์จึงถอด
สพุ รรณจุฬามณีให้แกพ่ ราหมณ์ แลว้ เสดจ็ ตอ่ ไปยงั นาฬิบรรพต

ครั้งนั้นเวสสุกรรมเทพบุตรได้รับเทวบัญชาจากพระอินทร์ให้มานิรมิต
บรรณศาลาไว้ ๒ หลังพร้อมด้วยเครื่องบรรพชิตบริขารทุกประการ แล้วเขียนหนังสือ
อนญุ าตให้ผใู้ ครป่ ระสงค์ จะบรรพชาจึงถืออาศรมสถานและบรขิ ารเหล่านี้เป็นของตน
แล้วบันดาลให้สัตว์ร้ายและนกอันมีเสียงที่ไม่ไพเราะหนีไปอยู่เสียที่อื่นแล้วกำชับให้
เจ้าป่าดูแล ๔ กษัตริย์ พระเวสสันดรเมื่อถึงศาลา ก็เสด็จเข้าไปโดยลำพังแล้วเปลื้อง
อาภรณ์ออกทรงเครื่องบรรพชาเสด็จออกมารับพระนางมทั รี พระนางมัทรีก็เสด็จเข้า
ไปศาลาอีกหลังหนึ่งทรงเปลื้องอาภรณ์และแต่งเป็นดาบสินีพร้อมทั้งพระโอรสและ
พระธิดา พระนางมัทรีรับอาสาไปหาผลไม้มาถวาย พระเวสสันดรก็ยอมแต่ขอสัญญา
ว่าต่อไปนี้อย่าให้พระนางมัทรีเข้ามาหาในเวลากลางคืนขณะที่ลับตาสองกุมาร

๒๓กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปีการศกึ ษา ๒๕๖๒

“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธนิ บูรณะ
สำนักงานเขตพน้ื ท่กี ารศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๑

พระนางมัทรีก็ทรงปฏิบัติกิจวัตรตามหน้าที่โดยไม่บกพร่องด้วยอำนาจบุญกุศลของ
พระองค์ทำใหฝ้ งู สตั วท์ ่อี ยูใ่ นระยะ ๑ โยชนโ์ ดยรอบเขาวงกตมีความเมตตาปรานีซ่ึง
กนั และกัน

ข้อคดิ ประจำกัณฑ์

๑. ยามเข็ญใจ ยามจน ยามเจบ็ ยามจากเป็นยามทคี่ วรจะได้รบั
ความเหลียวแลจากหมู่มติ ร

๒. ผลดีของมิตร คือ ไม่ทอดทิ้งในยามเพื่อนทุกข์ ช่วยอุ้มชูยามเพื่อน
ออ่ นล้า ช่วยฉดุ ดึง ยามเพอื่ นตกต่ำ ชว่ ยค้ำยนั ยามเพอ่ื นข้นึ สงู

๓. น้ำใจของคนดี หากรู้ชัดว่าปกติสุขของคนส่วนมากจะตั้งอยู่ได้เพราะ
การเสียสละของตนก็ สมัครสลัดโอกาสและโชคลาภอันจะพึงได้ด้วย
ความแช่มช่ืน

ผู้บูชากัณฑ์วนประเวศน์จะได้รับความสุขทั้งโลกนี้และโลกหน้าจะได้เป็น
บรมกษัตริย์ใน ชมพูทวีปเป็นผู้ทรงปรีชาเฉลียวฉลาดสามารถปราบอริราชศัตรู
ใหย้ ่อยยบั ไป ๆ

กณั ฑว์ นประเวศน์ ๕๗ พระคาถา บรรเลงเพลง “พญาเดิน” ประกอบกริ ิยา
เดนิ ป่าของพระเวสสันดร พระนางมัทรี ชาลแี ละกณั หา

เมอ่ื มยี ศ เขากร็ ับ นบั ว่าญาติ
มอี ำนาจ ยกเป็นนาย ใหใ้ ช้สอย
คราวสิ้นยศ หมดอำนาจ ญาติมิตรลอย
เหลือบญุ คอย ช่วยชู ผเู้ ดียวเอย

๒๔ กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒
“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธินบูรณะ
สำนักงานเขตพนื้ ที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต ๑

กณั ฑท์ ี่ ๕ ชชู ก
ชชู กพานางอมิตตดาผ้เู ปน็ ลกู สาวของเพือ่ น

ที่รบั ฝากทองของตนไปเปน็ ภรรยา

๒๕กจิ กรรมเทศนม์ หาชาติ ประจำปีการศึกษา ๒๕๖๒

“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธนิ บรู ณะ
สำนักงานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต ๑

กัณฑท์ ี่ ๕ ชูชก
(ประดบั ดว้ ยพระคาถา ๗๙ พระคาถา)

ตอนทีว่ า่ ดว้ ยเฒา่ ชราชูชก (ตวั โกงของเร่อื งผู้มีอาชพี ขอทาน)
ความยอ่

ความย่อกล่าวถึงพราหมณ์เข็ญใจไร้ญาติผู้หนึ่ง ชื่อชูชกเกิดในตระกูล
โภวาทิยชาติ อาศัยอยู่ในละแวกบ้านทุนนวิฏฐคาม ติดกับเมืองกลิงคราษฎร์
แกเทยี่ วขอทานรวบรวมเงินไว้ได้ ๑๐๐ กหาปณะ และนำไปฝากไว้กบั เพื่อนพราหมณ์
อีกผู้หนึ่ง และเที่ยวขอทานต่อไปเป็นเวลานานก็มิได้กลับ ฝ่ายพราหมณ์ที่ได้รับเงิน
ฝากไวน้ ้นั ครนั้ ยากจนกเ็ อาทรัพยข์ องชูชกท่ฝี ากไว้นำไปใชห้ มด

๒๖ กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปีการศึกษา ๒๕๖๒
“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธนิ บูรณะ
สำนักงานเขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๑

เมื่อซูชกนึกขึ้นได้ก็กลับมาทวงเงินคืน พราหมณ์ผัวเมียไม่มีให้จึงยก
นางอมิตตดาบตุ รสาวให้เปน็ ภรรยา ชูชกมาสู่ท่อี ยู่ของตน นางไดป้ ฏิบัตชิ ูชกผ้เู ป็นสามี
เป็นอย่างดี จนทำให้พราหมณ์ทั้งหลายในแถบนั้นไม่พอใจในภรรยาของตน
เพราะปฏบิ ัติสนู้ างอมิตตดาไมไ่ ด้ นางพราหมณ์ท้งั หลายถกู ผวั ดา่ ว่าก็โกรธ จงึ พากนั ไป
ตอ่ ว่านางอมิตตดาขณะท่นี างลงไปตกั นำ้ ท่ที า่ น้ำ กเ็ พอื่ ให้นางไปเสีย

เมื่อนางอมิตตดาถูกนางพราหมณ์พากันมารุมด่าว่าเยาะเย้ยให้ได้รับ
ความอายก็เสียใจ กลับมาบอกชูชกว่าต่อไปจะไม่ทำงานและเล่าเรื่องที่เกิดขึ้นให้ฟัง
ชูชกรับจะทำงานเอง แต่นางอมิตตดาไม่ยอมบอกว่าญาติพี่น้องของนางเคยใช้สามี
ต่างทาส ขอให้ชูชกไปหาทาสมาให้ใช้ มิฉะนั้นจะไม่อยู่ด้วย ตอนนี้เองเทพยดา
ที่เคยอนุเคราะห์พระเวสสันดรคราวยกสัตตสดกมหาทาน ก็คิดจะช่วยพระเวสสันดร
ให้ได้บำเพ็ญปิยบุตรทานบริจาคเพิ่มบารมีขึ้นอีก จึงดลใจนางอมิตตตา
ให้ทราบเรื่องราวของพระเวสสันดร และบันดาลให้นางแนะนำชูชกไปขอพระชาลี
กับกัณหา ชูชกไม่อยากจะไป แต่ครั้นจะไม่ไปกลัวนางจะหนีไปเสียจึงจำใจรับคำนาง
แล้วก็จัดเสบียงให้ชูชกจัดการซ่อมแซมดูแลที่อยู่พร้อมให้โอวาทแก่นาง
และทำประทกั ษณิ ภรรยาสามรอบ แลว้ ก็แตง่ ตวั เป็นชปี ะขาวดาบส ออกเดนิ ทางไปยัง
กรุงสีวีราษฎร์ เที่ยวสืบถามชาวเมืองถึงเรื่องพระเวสสันดรพวกชาวเมืองโกรธ
พากันขับใส่ชูชกเข้าป่าไป เทพยดาดลใจให้ชูชกเดินหลงทางเข้าไปถึงแดนป่า
ที่เจตบุตรรักษา ชูชกหนีสุนัขขึ้นต้นโพธิ์ ต้นไทร ซึ่งมหาชนได้อาศัย เมื่อเจตบุตร
พบชูชกก็ตั้งใจจะยิงเสียให้ตายแต่แล้วกลบั ถามเรื่องราวดูก่อน ชูชกจึงหลอกเจตบตุ ร
ว่าตนเป็นทูตถือพระราชสาสน์ของพระเจ้ากรุงสญชัยไปเชิญพระเวสสันดรให้เสด็จ
กลบั พระนคร เจตบุตรเชอ่ื จงึ เชิญให้บริโภคอาหาร

๒๗กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒

“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธนิ บรู ณะ
สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๑

ขอ้ คดิ ประจำกณั ฑ์

๑. ของท่ีรักและหวงแหนที่โบราณหา้ มฝากผอู้ ื่นไว้ คือ เงนิ มา้ เมีย
๒. ภรรยาทีด่ ยี อ่ มไมย่ อ่ หยอ่ นต่อหนา้ ท่ี ข้าวตำ นำ้ ตก ฟื้นตอ น้ำรอ้ น

น้ำชาเตรยี มไวใ้ ห้เสรจ็
๔. ของไมค่ ู่ควรยอ่ มมีปัญหา ตำราหโิ ตปเทศ กลา่ วว่า“...ความรู้เป็นพษิ

เพราะเหตุท่ีไม่ใช้อาหารที่เป็นพิษเพราะเหตุไฟธาตุไม่ย่อย ปราสาท
เป็นพิษสำหรับทุกคตะ เมียสาวเป็นพิษสำหรับผัวแก่“ ฉะนั้นไม่ควรริ
เป็นโคแก่ทคี่ ิดจะเคี้ยวหญ้าออ่ น ... ”
ผู้บูชากัณฑ์ชูชก จะได้บังเกิดในตระกูลกษัตริย์ ประกอบด้วยสมบัติ
อันงดงามกว่าชนทั้งหลาย จะเจรจาปราศรัยก็ไพเราะเสนาะโสต แม้จะได้สามีภรรยา
และบตุ รธดิ าก็ลว้ นแต่มรี ูปทรงงดงามสอนง่าย ๆ
กัณฑ์ซูซก ๗๙ คาถา บรรเลงเพลง “เซ่นเหล้า” ประกอบด้วยกิริยากิน
อนั ตะกละตะกลามของ พราหมณช์ ูชก

๒๘ กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปีการศกึ ษา ๒๕๖๒
“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธินบูรณะ
สำนกั งานเขตพน้ื ท่ีการศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๑

กัณฑท์ ี่ ๖ จุลพน

ชชู กชกู ลักพรกิ ขิงโกหกพรานเจตบตุ รว่าเปน็
กล่องใส่พระราชสาสนข์ องพระเจา้ กรุงสญชัย

๒๙กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศกึ ษา ๒๕๖๒

“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธินบรู ณะ
สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๑

กณั ฑท์ ี่ ๖ จลุ พน
(ประดบั ดว้ ยพระคาถา ๓๕ พระคาถา)

ตอนทวี่ า่ ด้วยชูชกเดนิ ทางไปยังป่าเลก็ หรอื ปา่ โปรง่

ความย่อ

เมื่อเจตบุตรให้ชูชกพักอาศัยด้วยหนึ่งราตรีและเลี้ยงดูจนอิ่มหนำสำราญ
แล้วกจ็ ดั หาเสบียงกรังให้พร้อมสรรพ และแนะนำให้ชชู กไปยังตน้ ทาง รำพันขี้หนทาง
ที่จะไปเขาวงกตให้ฟังว่าเขาที่แลเห็นเป็นต้นทางที่จะให้เดินต่อไปชื่อเขาคันธมาทน์
อันเป็นถิ่นที่อุดมไปด้วยไม้หอมนานาชนิด ถัดไปที่แลเห็นเป็นสีเขียวครามนั้น คือ
เขาอัญชัน มีพันธุ์ไม้ต่าง ๆ หลายชนิดน่าชม เดินต่อไปอีกสักครู่ก็จะถึง

๓๐ กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒
“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธนิ บูรณะ
สำนักงานเขตพน้ื ทกี่ ารศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๑

สถานอัมพวันใหญ่ คือ ป่ามะม่วงถัดไปจะถึงป่าตาลและมะพร้าวกับต้นแป้ง
แลว้ ถงึ ป่าไมด้ อกตา่ ง ๆ มกี ลนิ่ หอมตลบไปทง้ั ปา่ แตเ่ จตบตุ รแนะทางท่จี ะไปถึงอาศรม
พระอัจจุตฤๅษีเท่านั้นแล้วให้แวะถามหนทางที่จะไปเขาวงกตต่อไป ชูชกก็อำลา
เจตบุตรทำประทกั ษิณ ๓ รอบแลว้ เดนิ ทางต่อไป

ข้อคดิ ประจำกัณฑ์

๑. มอี ำนาจหากขาดปัญญาย่อมถกู หลอกไดง้ ่าย
๒. คนโงย่ อ่ มเป็นเหย่อื ของคนฉลาด
๓. ไว้ใจทางวางใจคนจะจนตัวตาย
ผู้บูชากัณฑ์จุลพน แม้จะยังเกิดในภพใด ๆ จะเป็นผู้สมบูรณ์ด้วยทรัพย์
บริวารจะมีอุทยานอันดารดาษด้วยดอกไม้หอมตลบ จะมีสระโบกขรณีอนั เต็มไปด้วย
ปทมุ ชาติครั้นตายไปแล้วกไ็ ด้เสวยทพิ ยสมบัตใิ นโลกหนา้ สืบไป
กัณฑ์จุลพน ๓๕ พระคาถา บรรเลงเพลง “คุกพาทย์” หรือเพลง
“รัวสามลา” ประกอบกิริยาการสำแดงฤทธิ์หรือขู่ขวัญ ซึ่งพรานเจตบุตรได้แสดง
แกช่ ชู ก

๓๑กจิ กรรมเทศนม์ หาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒

“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธนิ บูรณะ
สำนกั งานเขตพนื้ ท่ีการศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๑

กัณฑ์ท่ี ๗ มหาพน

อัจจตุ ฤๅษยี อมเชื่อคารมของตาชูชกเฒ่าเจา้ เลห่ ์
เลยบอกและช้ที างให้ไปสู่ยังเขาวงกต

๓๒ กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศกึ ษา ๒๕๖๒
“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธนิ บูรณะ
สำนกั งานเขตพนื้ ท่ีการศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๑

กัณฑ์ท่ี ๗ มหาพน
(ประดบั ด้วยพระคาถา ๘๐ พระคาถา)

ตอนทวี่ า่ ดว้ ยชูชกเดินทางในป่าใหญ่หรอื ไพรกว้าง
ความยอ่

ชูชกออกเดินทางตามคำแนะนำของเจตบตุ ร จนมาถึงอาศรมพระอัจจุตฤๅษี
กล่าวมุสาวา่ เคยสมาคมคบหากับพระเวสสนั ดรมาแตก่ อ่ น พระองคจ์ ากตนมานานจึง
ใครจ่ ะได้พบ พระอัจจตุ ฤๅษีหลงเชือ่ จงึ ใหช้ ชู กพกั นอนคืนหน่ึง

๓๓กิจกรรมเทศนม์ หาชาติ ประจำปีการศกึ ษา ๒๕๖๒

“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธินบรู ณะ
สำนักงานเขตพน้ื ทีก่ ารศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๑

รุ่งขึ้นก็ชี้ทางให้ชูชกไปหาพระเวสสันดรว่า ภูเขาที่เห็นนั้นเรียกว่าเขาคันธ
มาทน์ต่อไปจะถึงสระมุจลินท์ ซึ่งอยู่ใกล้พระอาศรมพระเวสสันดร มีดอกบัว
และปลาต่าง ๆ หลายอย่าง ข้างบนมีพันธุไ์ มน้ านาชนิด มีผลไม้ชนิดต่าง ๆ และไม้ผล
หลายอย่างในบริเวณพระอาศรม ต่อนั้นไปถึงป่าหิมพานต์มีสัตว์ต่าง ๆ เหลือที่จะ
ประมาณสัตว์ที่สำคัญ คือ ราชสีห์ ๔ จำพวก ได้แก่ ๑. ติณราชสีห์ กินเส้นหญ้า
เป็นอาหาร ๒. กาฬสิงห์ กินเนื้อสัตว์เป็นอาหาร ๓. ปัณฑุสุรมฤคินทร์ กินเนื้อสัตว์
เป็นอาหาร ราชสีห์ทั้ง ๓ ชนิดนี้รูปร่างคล้ายโคขนต่าง ๆ มี สีหม่น สีดำ
และสีเหลืองเลื่อม ๔. ไกรสรสิงหราช ปลายหางเท้าและปากสีแดง มีสีแดงผ่าน
กลางหลังอยู่ในน้ำ นอกจากน้ียังมีสัตว์อื่น ๆ อีกเป็นอันมากสารพัดอย่าง ถ้าท่านไป
ตามคำแนะนำกจ็ ะถึง พระอาศรมพระเวสสนั ดรชูชกกระทำประทกั ษิณพระอัจจุตฤๅษี
๓ รอบแลว้ อำลาเดินทางต่อไป

ข้อคดิ ประจำกัณฑ์

๑. ฉลาตแต่ขาดเฉลยี วก็เสียทพี ลาดทา่ ไดง้ ่าย
๒. คบคนให้ดูหนา้ (หน้าตา หนา้ ที่ หน้าใน จิตใจ) ซอ้ื ผา้ ให้ดเู นอื้

ซ้อื เสือ้ ใหด้ ูลาย ซอื้ ไร่ใหด้ ดู นิ จะไดไ้ มผ่ ิดพลาด

ผู้บูชากัณฑ์มหาพนจะไดเ้ สวยสมบัติในดาวดึงสเ์ ทวโลกนัน้ แล้ว จะได้ลงเกิด
เป็นกษัตริย์มหาศาลมีทรัพย์ศฤงคาร บริวารมาก มีอุทยานและสระโบกขรณีเป็นที่
ประพาสเป็นผู้บริบูรณ์ด้วยศักดานุภาพเฟื่องฟูไปทั่วชมพูทวีป อีกจักได้เสวยอาหาร
เปน็ นิตย์นิรันดร

กัณฑ์มหาพน ๘๐ พระคาถา บรรเลงเพลง “ เชิดกลอง” ประกอบกิริยา
เดินไปอย่างเร่งรบี ของชชู ก ซึง่ ได้รับการบอกเลา่ หนทางจากอจั จุตฤๅษีแลว้

๓๔ กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปีการศึกษา ๒๕๖๒
“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธินบูรณะ
สำนกั งานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๑

กณั ฑ์ท่ี ๘ กุมาร

พระเวสสันดรเรยี กลกู กณั หาชาลขี ึ้นจากสระที่ซ่อนตวั
เพื่อนำไปใหท้ านแกเ่ ฒ่าชชู ก
๓๕กิจกรรมเทศนม์ หาชาติ ประจำปกี ารศกึ ษา ๒๕๖๒

“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธินบูรณะ
สำนกั งานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๑

กัณฑ์ที่ ๘ กมุ าร
(ประดบั ด้วยพระคาถา ๑๐๑ พระคาถา)

ตอนทีว่ ่าด้วยชูชกเขา้ เฝ้าขอสองกุมารกณั หา ชาลี
ความย่อ

ชูชกไปถึงสระโบกขรณีเวลาจวนค่ำมองเห็นว่าถา้ จะเข้าไปทูลขอกณั หาชาลี
ในเวลาที่ นางมัทรีอยู่เห็นจะไม่ได้ รอไว้รุ่งขึ้นให้พระนางออกไปป่าเสียก่อนดีกว่า
เพราะธรรมดาสตรีมักจะมีนิสัยเหนียวแน่น เมื่อสามีจะทำทานมักทำลายเสีย
คิดเช่นนั้นแลว้ ชูชกจึงปีนขึ้นไปนอนบนชะง่อนเขาเพื่อให้พ้นภัยจากสัตว์ร้าย ในสบุ ิน
นิมิตคืนนั้นพระนางมัทรีทรงพระสุบินนิมิตว่า มีบุรุษกำยำล่ำสันคนหนึ่งถือดาบ
พงั ประตูเข้ามาแลว้ ตัดแขนควักนยั นต์ า และแหวะอกควักเอาดวงใจ

๓๖ กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒
“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธนิ บรู ณะ
สำนักงานเขตพน้ื ทกี่ ารศึกษามัธยมศึกษา เขต ๑

พระนางตกใจตื่นขึ้นรีบเสด็จไปเฝ้าพระเวสสันดร ขอให้ช่วยทำนายฝัน
พระเวสสนั ดรทรงทราบเหตุว่า ร่งุ ขึน้ จะมยี าจกจะมาขอกัณหา ชาลี ครั้นจะทำนายไป
ตามจริงก็กลัวพระนางมัทรีจะไม่ยอมจากสองกุมาร จึงทำนายโดยโวหารกลบเกลื่อน
เสียว่า การที่ฝันเช่นนีก้ ็เพราะแตก่ ่อนนางไดร้ บั ความสขุ สบาย ครั้นมาตกทกุ ข์ได้ยาก
ธาตุทัง้ สว่ี ปิ ริตไป จงึ สบุ นิ นิมิตผิดประหลาดเช่นนนั้ พระนางมทั รกี ็ยังไม่ไว้วางพระทัย
ครั้นร่งุ ขึ้นพระนางก็ปลุกกณั หา ชาลี ขึน้ สรงน้ำให้แลว้ รำพันสั่งสอนและพามาฝากแก่
พระเวสสันดร เมื่อเสร็จแล้วก็ไปหาผลไม้ป่า ฝ่ายชูชกครั้นรุ่งขึ้นเช้าก็เดินทางไปยัง
พระอาศรมพระเวสสันดร เมื่อพระเวสสันดรเห็น ก็ให้ชาลีและกัณหาออกไปเชิญ
เข้ามา ชูชกจึงขู่เด็กทั้งสองเพื่อให้กลัวโดยคิดว่าเมื่อขอไปได้แล้วจะได้ใช้สอยง่าย
ก่อนที่ชูชกจะทูลขอพระชาลี กัณหาจากพระเวสสันดร ชูชกได้พูดหว่านล้อม
ชักเอาแม่น้ำท้ังห้า (คงคา ยมนา อจิรวดี สรภู มหิ) เข้ามาเปรียบน้ำพระทัย
อันเต็มไปด้วยความกรุณาของพระเวสสันดรเสียก่อนแล้วจึงขอต่อภายหลัง
พระเวสสันดรขอให้รอพระนางมัทรีก่อน ชูชกบอกไม่ได้ เพราะวิสัยสตรีย่อมมี
ความเสียดายที่ไหน จะยอมให้ พระเวสสันดรจึงขอให้ชูชกไปสู่สำนักพระเจ้า
กรุงสญชัยเพื่อจะได้รับพระราชทานทรัพย์สมบัติ แต่ชูชกทูลว่าไม่ได้ เพราะพระเจ้า
กรุงสญชัยจะหาว่าล่อลวงเอาพระราชนัดดาไปอาจจะต้องโทษดังนั้นจึงขอพา
สองกุมารไปสู่เมืองกลิงคราษฎร์เสียในวันนี้ทีเดียว เมื่อกัณหา ชาลีได้ทราบดังนั้น
ก็กลัวพากันหนีไปซ่อนอยู่ในสระบัว เวลาลงก็ถอยหลังลงไป แล้วเอาใบบัวบังตัวเสีย
เพอื่ มิใหเ้ หน็

ครั้นชูชกแลหาไม่เห็นสองกุมารก็แกล้งตัดพ้อพระเวสสันดรว่าพยักหน้าให้
ลูกหนีและหาว่าพูดจาตลบตะแลงตา่ ง ๆ พระเวสสันดรจึงออกตามรอยเทา้ ไปถึงสระ
ก็ทรงทราบว่าสองกุมารอยู่ในสระบัวนั้น จึงตรัสเรียกให้ขึ้นมา โดยรำพันว่าเรา
เป็นลูกกษัตริย์ไมค่ วรให้ใครมาตเิ ตียนได้ และกล่าวเปรียบเทียบสองกุมารเป็นสำเภา
ซึ่งจะนำพระองค์ให้ไปถึงพระนิพพาน ขอให้ขึ้นมาช่วยยกปิยบุตรทานด้วย พระชาลี
ก็ขึ้นมา พระองค์จึงตรัสเรียกแก้วกัณหา แก้วกัณหาก็ขึ้นมา สองกุมารกอดพระบาท
พระบิดา แล้วทั้งสามกษัตริย์ทรงกันแสง พระเวสสันดรจึงคาดค่าสองกุมารแล้ว
มอบให้เป็นทานแก่ชูชกไป ขณะนั้นก็บังเกิดมหัศจรรย์แผ่นดินไหว ฝูงสัตว์ต่างพากนั
แตกตื่น เขาพระสุเมรุก็เอนเอียง น้ำในมหาสมุทรก็บันดาลฟุ้งเป็นฟองฝอย พญานาค
ขึ้นมาลอยอยู่บนผิวน้ำ พญาครุฑบินขึ้นเล่นลมบ้าง อากาศเกิดวิปริตและฝนตก

๓๗กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศกึ ษา ๒๕๖๒

“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธนิ บูรณะ
สำนกั งานเขตพน้ื ทีก่ ารศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๑

เทวดาทั้งหลายพากันอนุโมทนา เมื่อชูชกได้รับพระราชทานสองกุมารี แล้วก็เฆี่ยนตี
ต่อหน้าพระเวสสันดรพระองค์ก็ทรงนิง่ เสีย พระชาลีจึงหันหน้ามาปรับทุกข์กับกัณหา
และเมื่อถกู ชูชกเฆ่ียนมาก ๆ เข้า สองพระกุมารก็รำพันถึงเรื่องต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับบิดา
มารดาและบุตร

เมื่อพระเวสสันดรได้ยินคำรำพันประจวบกับเหตุการณ์ที่รุนแรงเช่นน้ัน
ก็เกิดโทสะ คิดจะฆ่าชูชกเสีย เพราะชูชกตีสองกุมารต่อหน้าพระองค์โดยมิยำเกรง
และเปรียบชูชกเหมือนพรานเบ็ด พระองค์ดุจปลา สองกุมารดุจน้ำ พระโพธิญาณ
เปรียบประดจุ ไซ การทชี่ ชู กทำเช่นน้นั เหมอื นกบั พรานเบด็ มาตปี ลาหน้าไซกระทุ่มน้ำ
ให้ปลาตื่น คือ ไม่ให้พระองค์อนั เป็นเหมือนปลาเข้าไปยังไซ คือ พระโพธิญาณ แต่ใน
ท่ีสดุ พระองคก์ ็ทรงระงบั โทสะเสยี ได้ ชูชกจงึ พาสองกมุ ารและเฆี่ยนตีเรอื่ ยไป พอเวลา
พลบค่ำ พราหมณก์ พ็ าสองกุมารล่วงลบั ประตปู า่

ข้อคดิ ประจำกัณฑ์

๑. ความเป็นผู้ร้จู ักกาลเทศะ ไมผ่ ลผี ลามเขา้ ไปขอรอจนพระมทั รเี ข้าปา่
จึงเข้าเฝ้าเพื่อ ขอสองกุมารเป็นเหตุให้ชูชกประสบความสำเร็จในสิ่ง
ที่ตนปรารถนาตั้งภาษิตโบราณ “ ช้า ๆ ได้พร้าเล่มงาม”
“ช้าเป็นการนานเป็นคุณ” รู้จักโอกาสมีมารยาท กล้าพูด กล้าหาญ
ใจเย็น เปน็ สำเร็จเพราะ“ ถอ้ ยคำขัดความปรารถนา ข อ ง ค น ย า ก
เปน็ โชคลาภและเสียงเพลงของนกั บญุ ”

๒. พ่อแมท่ กุ คนรกั ลูกเหมือนกัน แต่เปน็ ห่วงไม่เทา่ กัน หว่ งหญงิ มากกว่า
ห่วงชาย เพราะท่านเปรียบไว้ว่า “ลูกหญิงเหมือนข้าวสารลูกชาย
เหมือนข้าวเปลอื ก” หญงิ นน้ั โตเป็นสาวยง่ิ ยุ่งยง่ิ สวยก็ยิ่งยุ่ง

๓. สติ เตสํ นิวารณํ สตเิ ป็นเคร่อื งป้องกนั อนั ตรายทงั้ ปวงได้ ขนฺติ สาหสฺ
สวารณา ขนฺติ สติป้องกันความหุนหันพลันแล่นได้ เป็นเหตุให้พระ
เวสสันดรไม่ประหารชูชกด้วยพระขรรค์เมื่อถูกชูชกประณามและ
เฆ่ยี นตีชาลีกณั หาต่อหนา้ พระพกั ตร์

๔. วสิ ยั หญงิ แม้จะมากอยู่ด้วยเมตตากรณุ าขอบปลดเปลื้องทุกขแ์ ก่ผูอ้ น่ื
กจ็ ริงแต่เว้นอยา่ งเดยี วที่ หญงิ ไม่มีวนั จะสละส่งิ นั้น คือ “ลูก”

๓๘ กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒
“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธนิ บูรณะ
สำนกั งานเขตพนื้ ท่กี ารศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๑

ผู้บูชากัณฑ์กุมาร ย่อมประสบความสำเร็จในสิ่งที่พึงปรารถนา ครั้นตายไป
ไดเ้ กิดในฉกามาพจรสวรรคใ์ นสมยั ท่พี ระศรีอรยิ เมตตรยั มาอุบัติ กจ็ ะไดพ้ บศาสนาของ
พระองค์ จะถือปฏิสนธิในตระกูลกษัตรยิ ์ตลอดจนได้สดับรับฟังพระธรรมเทศนาของ
พระองค์แล้วบรรลุพระอรหัตตผลพร้อมด้วยปฏิสัมภิทาทั้ง ๔ ด้วยบุญราศีที่ได้อบรม
ไว้

กณั ฑก์ มุ าร ๑๐๑ พระคาถา บรรเลงเพลง“ โอดเชิดฉง่ิ ” ประกอบกิริยาท่ีชู
ชกพากัณหาชาลีเดินทางไปถูกชูชกเฆี่ยนตีร้องไห้เสียที่หนึ่งแล้วก็เดินตามไปใหม่
สลับกันดงั นต้ี ลอดทาง

๓๙กิจกรรมเทศนม์ หาชาติ ประจำปีการศกึ ษา ๒๕๖๒

“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธนิ บรู ณะ
สำนักงานเขตพน้ื ท่ีการศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๑

กณั ฑ์ท่ี ๙ มทั รี

พระนางมทั รีทรงประนมกรทูลวอนไหว้
ขอทางเทพเจ้าทง้ั สามท่ีมาขวางไว้

๔๐ กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปีการศกึ ษา ๒๕๖๒
“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธนิ บรู ณะ
สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๑

กณั ฑ์ท่ี ๙ มัทรี
(ประดับดว้ ยพระคาถา ๙๐ พระคาถา)

ตอนทว่ี า่ ดว้ ยมทั รเี ข้าป่าหาผลไม้กลับมาไมพ่ บกณั หาชาลี
เขา้ ไปทูลถามพระภสั ตาถูกตดั พอ้ ต่อว่าจนสลบ

ความยอ่
เมื่อชูชกพาสองกุมารไปแล้ว พระอินทร์เกรงว่าถ้าพระนางมัทรีกลับมา

แต่กลางวันก็จะเที่ยวติดตามสองกุมารและอาจจะติดตามไปทัน จึงให้เทวดา ๓ องค์
จำแลงกาย เป็นเสือโคร่งเสือเหลือง และราชสีห์มาขวางทางไว้ พอพระนางมัทรี
ไปหาผลไม้ วันนั้นก็เกิดอาเพศเก็บผลไม้ได้เพียงเล็กน้อยก็รีบกลับ แต่มาพบสัตว์
ทั้ง ๓ นอนขวางอยู่ไม่สามารถมาได้ จนเวลาพลบค่ำพระนางกล่าวขอทางต่อ
สัตว์ทั้ง ๓ เทวดาจึงเปิดหนทางให้พระนางเสด็จกลับไม่เห็นสองพระกุมารจึง
ออ้ นวอนถามพระเวสสันดร ถามเทา่ ไร ๆ พระองค์กไ็ มท่ รงบอกเพราะเห็นว่าพระนาง
กำลังเหน็ดเหนื่อย จะมีความโศกเศร้าถึงลูกมากและเป็นอันตรายถึงชีวิตได้จึงแกล้ง

๔๑กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒

“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธินบูรณะ
สำนักงานเขตพน้ื ที่การศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๑

กล่าวเป็นท่ีหึงหวง เพื่อให้พระนางคลายความโศกเศร้าว่า พระนางมัทรีมัวไป
หลงรื่นรมย์ กับชายชู้เสียในกลางป่าจึงกลับค่ำ พระนางทูลขอโทษ พระเวสสันดร
ก็นิ่งเสยี มิไปเจรจาอ่อนพระทยั จึงสลบไป พระเวสสนั ดรตกพระทยั สำคัญว่า พระนาง
สิ้นใจ จึงรำพึงรำพันด้วยความโศกเศร้า ครั้นสร่างโศกจึงพิจารณาทราบว่าเป็นแต่
สลบไป จงึ ยกพระเศียรขนึ้ วางตกั แลว้ เอาน้ำรดที่พระอรุ ะ พระนางกฟ็ นื้ คืนสมฤดีและ
ทูลถามถึงพระชาลีกัณหาพระองค์ก็บอกความจริง และขอให้พระนางช่วยอนุโมทนา
ทานด้วยพระนางก็อนุโมทนาปยิ บุตรทาน พระองค์จึงเล่าความมหัศจรรย์ที่เกิดขึ้นใน
ตอนใหท้ าน พระนางฟงั ตามข้อความในกัณฑ์กุมารท่ีเลา่ มาแลว้ น้นั แส

ข้อคิดประจำกณั ฑ์

ลูกคือแก้วตาดวงใจพ่อแม่ “ลูกดีชื่นใจพ่อแม่ลูกแม่พ่อแม่ซ้ำใจ” รักใคร
เล่าจะเท่ารักพ่อแม่รัก ห่วงใครเล่าจะเท่าพ่อแม่ห่วง หวงอะไรเล่าจะเท่าพ่อแม่หวง
ให้ใครเล่าจะเท่าพ่อแม่ให้ เพราะฉะนั้นไซร้พึงเป็นลูกแก้ว ลูกขวัญ ลูกกตัญญู
ทชี่ าวโลกก็อนโุ มทนา เทวดากช็ ่ืนชม พรหมกส็ รรเสรญิ

ผู้บูชากัณฑ์มัทรีเกิดในโลกหน้าจะเป็นผู้มั่งคั่งสมบูรณ์ด้วยทรัพย์สมบัติ
เป็นผู้อายุยืนยาว ทั้งประกอบด้วยรูปโฉมงดงามกว่าคนทั้งหลาย จะไปที่ใด ๆ ก็จะมี
แตค่ วามสขุ ทุกแหง่ หน

กัณฑ์มัทรี ๙๐ พระคาถาบรรเลงเพลง “ทยอยโอด” คือบรรเลงเพลงโอต
กับเพลงทยอยสลับกับประกอบคร่ำครวญหวนไห้ของพระนางมัทรีเมื่อได้ทราบว่า
พระเวสสนั ดรบริจาคสองกมุ ารใหช้ ชู ก

๔๒ กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปีการศกึ ษา ๒๕๖๒
“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธินบรู ณะ
สำนกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๑

กัณฑ์ท่ี ๑๐ สักกบรรพ

พระอนิ ทร์จำแลงเป็นพราหมณม์ าทูลขอพระนางมัทรีและถวายคนื
แลว้ จึงประสาทพร ๘ ประการ
๔๓กิจกรรมเทศนม์ หาชาติ ประจำปีการศกึ ษา ๒๕๖๒

“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธนิ บรู ณะ
สำนักงานเขตพน้ื ท่กี ารศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๑

กัณฑท์ ี่ ๑๐ สกั กบรรพ
(ประดับดว้ ยพระคาถา ๔๓ พระคาถา)

ตอนทว่ี ่าดว้ ยพระอินทร์แปลงเปน็ พราหมณช์ ราทูลขอพระนางมัทรี

ความย่อ

รงุ่ ขึ้นทา้ วสักกเทวราชทรงดำริวา่ สองกุมารพระเวสสันดรกป็ ระทานให้ชูชก
ไปแล้วภายหลังหากมีผู้มาขอพระนางมัทรี พระองค์คงจะประทานให้อีก
แล้วพระเวสสันดรก็จะต้องลำบากในเรื่องการหาอาหารบริโภคจึงแปลงพระองค์เปน็
พราหมณ์มาขอพระนางมัทรีพระเวสสันดรก็ทรงอนุญาตและหลั่งน้ำเป็นสิทธิ์ขาดแก่
พราหมณ์ครง้ั น้ีไดเ้ กิดความมหัศจรรย์แผน่ ดนิ ไหว

๔๔ กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปีการศึกษา ๒๕๖๒
“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธินบรู ณะ
สำนกั งานเขตพน้ื ที่การศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๑

ส่วนพระนางมัทรีก็มิได้มีความรงั เกียจแต่ประการใดเพราะเชื่อในความเป็น
ปราชญ์ของพระสวามี พระเวสสันดรได้สังเกตดูอาการของพระนาง พระนางทรง
ทราบจึงกล่าวขึ้นเพื่อให้พอพระทัยว่าพระนางเป็นข้าของพระองค์ พระองค์จะให้แก่
ผู้ใดหรือขายหรือจะลงโทษประการใด ก็ทรงมีสิทธิ์ที่จะกระทำได้ เพราะฉะนั้น
การที่จะยกพระนางให้แก่พราหมณ์ในครั้งนี้ พระนางยินดีมิได้ขัดขวางพระราชกุศล
สมเด็จท้าวสักกเทวราชทรงทราบในพระทัยของสองกษัตริย์จึงตรัส อำนวยชัย
ถวายพระนางคืนและเสด็จเหาะลอยอยู่บนอากาศสำแดงตนให้ปรากฏว่าเป็น
ท้าวสักกเทวราช แต่ก่อนจะเสด็จไป ทรงอนุญาตให้พระเวสสันดรขอพร ๘ ประการ
พรท่พี ระเวสสนั ดรขอมขี อ้ ความต่อไปนี้

๑. ให้พระเจ้ากรุงสญชัยพอพระทัยในความประพฤติของพระองค์และเชิญ
กลับพระนคร

๒. ขอให้มีใจกรณุ าผ่อนผนั ผ้ทู ไี่ ดร้ ับโทษประหารชีวติ ใหร้ อดชีวิต
๓. ขอให้พระองค์เป็นทพ่ี ่ึงพำนกั ของชนทั่วหน้าท้งั วยั คอื ปฐมวยั มัชฌิมวัย

ปัจฉมิ วัย
๔. ขอให้ความสันโดษเฉพาะภรรยาของตน ไม่ยนิ ดีดว้ ยภรรยาของผู้อ่ืน
๕. ใหม้ บี ุตรสืบราชอสิ ริยยศตระกูลวงศ์ มีอายยุ ืน มอี ำนาจ

และอย่ใู นธรรมปฏิบตั ิ
๖. เมอ่ื ทรงกลับเข้าพระนคร ร่งุ ขึน้ เข้าใหม้ ภี กั ษาหารเกดิ ด้วยเทพฤทธิ์พอแก่

การบรจิ าคทาน
๗. เม่ือทำทานไปเทา่ ใด ขออยา่ ให้พระราซทรัพยท์ ี่มีอย่หู มดไป ขอให้พระทัย

เล่อื มใสในการบริจาคทานอยูเ่ สมอ และขออยา่ ให้กลบั บังเกิดความโทมนสั
เมอื่ พระราชทรัพย์หมดไป
๘. เมอื่ สิน้ พระชนม์แล้วขอให้ได้ไปสูส่ วรรคแ์ ละใหไ้ ด้สถติ สูงข้ึนไปจนถงึ
ชน้ั ยอด อย่าใหก้ ลับตกต่ำเลย สมเด็จทา้ วอมรนิ ทราธริ าชกท็ รง
ประสาทพรให้แลว้ อนั ตรธานกลบั ไปยังทิพยพิมาน

๔๕กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปีการศกึ ษา ๒๕๖๒

“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธินบรู ณะ
สำนักงานเขตพน้ื ท่ีการศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๑

ขอ้ คดิ ประจำกณั ฑ์

การทำดแี มไ้ มม่ คี นเห็นขาดคนชมก็เป็นความดอี ยวู่ นั ยงั คำ่ ดุจทองคำแมจ้ ะ
อยใู่ นกำปัน่ จะปดิ หนา้ พระหรือหลงั พระก็เป็นทองคำอยู่นนั่ เอง

ผู้บูชากัณฑส์ กั กบรรพจะไดเ้ ปน็ ผู้เจริญดว้ ยลาภยศตลอดจนจตรุ พิธพรทั้ง
๔ ประการ คอื อายุ วรรณะ สุขะพละ ตลอดกาล

กัณฑส์ กั กบรรพ ๕๓ พระคาถา บรรเลงเพลง “ กลม” หรอื เพลง“
เหาะ” ประกอบกริ ิยา เหาะลงมาของพระอินทรแ์ ละการแปลงตวั ของพระอินทร์

๔๖ กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศกึ ษา ๒๕๖๒
“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธินบูรณะ
สำนักงานเขตพน้ื ท่ีการศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๑

กัณฑท์ ่ี ๑๑ มหาราช

เทพยดาจำแลงเปน็ พระเวสสันดรและพระนางมัทรี
มาอุ้มชูสองกุมารใหเ้ สวยกษีรธาราด้วยเมตตา
๔๗กจิ กรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศึกษา ๒๕๖๒

“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธนิ บรู ณะ
สำนักงานเขตพนื้ ที่การศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๑

กัณฑ์ที่ ๑๑ มหาราช
(ประดบั ด้วยพระคาถา ๖๙ พระคาถา)

ตอนทวี่ ่าดว้ ยชชู กพาชาลีกณั หาหลงทาง
เข้าไปในเมืองสพี ีและไดร้ บั การไถถ่ อนจนเป็นไท

ความย่อ

ชูชกพราหมณ์ได้พาสองกุมารมาในป่า เป็นหนทาง ๖๐ โยชน์ ในระหว่าง
ทางเทพยดาได้คอยบำรงุ มใี ห้เป็นอันตราย คร้นั เพลาค่ำชชู กก็นำเถาวัลย์ผูกพระพาหา
(แขน) สองกุมารไว้กับกอไม้แล้วตนเองปีนขึ้นไปนอนบนคาคบต้นไม้ เทพยดา
มีความสงสารจึงนิมิตกายคล้ายพระเวสสันดรและพระนางมัทรี ปลดเถาวัลย์ออกอมุ้
สรงน้ำ แต่งองค์ให้แล้วเสวยอาหารทิพย์และกล่อมให้บรรทมจนรุ่งเช้าทุกวัน
ตลอด ๑๐ ราตรี ครั้นชูชกมาถึงทางที่จะแยกไปกลิงคราษฎร์ เทพยดาดลใจให้
เดินมาทางนครสพี ี

๔๘ กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปีการศึกษา ๒๕๖๒
“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรยี นโยธินบูรณะ
สำนกั งานเขตพน้ื ทีก่ ารศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๑

ในคืนนั้นสมเด็จพระเจ้ากรุงสญชัยทรงสบุ ินนิมิตว่า มีบุรุษร่างน่ากลัวได้นำ
ดอกบัวมาถวายค่หู นึ่ง ดอกหน่ึงเพิง่ แยม้ ดอกหน่งึ โหรทำนายว่าพระประยรู ญาตทิ ่จี าก
ไปจะกลบั เขา้ สู่พระนคร คร้ันรุ่งขึ้นพระองคไ์ ดเ้ สด็จออกหน้าพระลาน เทพยดากด็ ลใจ
ให้ชูชกพาสองกุมารผ่านหน้าพระที่นั่งโดยหมู่อำมาตย์ราชบริพารมิได้ทักท้วงห้าม
ปรามแต่ประการใด พระเจ้ากรุงสญชัยทอดพระเนตรเห็นพระนัดดาทั้งสองจึงตรัสใช้
ให้อำมาตย์นำชูชกและสองกุมารมาเฝ้าถามถึงเรื่องต่าง ๆ เกี่ยวกับการนำสอง
พระกุมาร ชูชกก็ทูลตามความจริง เหล่าอำมาตย์ราชเสวกต่างพากันติเตียน
พระเวสสันดร พระชาลีไม่พอพระทัยจึงทูลพระอัยกาว่า ไม่ควรปล่อยให้หมู่อำมาตย์
มาค่อนแคะ ดูหมิ่นพระราชบดิ าต่อหน้าพระทีน่ ั่งแลว้ ทลู ถึงความลำบากต่าง ๆ ที่ทรง
ไดร้ ับ

พระเจ้ากรุงสญชัยเห็นพระชาลี กัณหานั่งอยู่ข้างล่างกับพราหมณ์อย่าง
นายกับทาสไม่สมศักดิ์ศรีจึงทรงต่อว่า พระชาลีทูลว่าเป็นทาสของพราหมณ์จึงไม่กล้า
ที่จะนั่งร่วมอาสน์กับสมเด็จพระอัยกา พระเจ้ากรุงสญชัย จึงได้ตรัสถามค่าไถ่สอง
พระกุมารกับชูชก แทนที่ชูชกจักกราบบังคมทูล พระชาลีกลับทูลเสียเองว่า ตามท่ี
พระเวสสันดรคาดว่า ไว้สำหรับพระชาลีค่าเท่าทอง ๑,๐๐๐ ตำลึงทอง และ
พระกัณหาค่าเท่าสวิญญาณกทรัพย์สิ่งละร้อยกับทอง ๑,๐๐๐ ตำลึงทอง พระเจ้า
กรุงสญชัยก็เบิกพระราชทรัพย์และสวิญญาณกทรัพย์มาพระราชทานพราหมณ์ชูชก
และกำหนดพระราชทานสมโภชน์พระราชนัดดาทั้งสองภายหลัง พระองค์ทรง
กำหนดให้พระชาลีไปกราบทูลพระเวสสันดรให้เสด็จกลับ แต่พระชาลีกราบทูลว่า
เกรงพระบิดาจะไม่ทรงเชื่อ ควรที่พระองค์จะยกพลโยธาออกไปเอง พระเจ้า
กรุงสญชัยจึงได้ยกกองทัพออกไปรับพระเวสสันดรตามพระชาลีกราบบั งคมทูล
ระหว่างน้ัน พราหมณ์ชูชกได้บริโภคอาหารเกนิ ขนาดจนเตโชธาตุไม่อาจเผาใหย้ อ่ ยได้
พราหมณ์ชูชกก็ถึงแก่ความตาย พระเจ้ากรุงสญชัยจึงได้ป่าวร้องหาวงศาคณาญาติ
ให้มารับของพราหมณ์ชูชก แต่ก็ไม่มีญาติผู้ใดมารับจึงรับสั่งให้ริบทรัพย์เหล่านั้นเข้า
พระคลังหลวงตอ่ ไป

ครั้นถึงวันที่ ๗ ก็เสด็จออกยังเกย เพื่อจะยกพยุหโยธาไปรับพระเวสสันดร
และขณะน้พี ราหมณ์ ชาวเมอื งกลิงคราษฎร์ ๘ คน นำช้างปจั จยั นาเคนทร์มาถวาย
คืนพระองค์จึงรับสั่ง ให้พระชาลีทรงช้างปัจจัยนาเคนทร์เป็นทัพหน้ายกพลออก
จากกรงุ ประทับแรมหลายราตรีจึงลุถึงเขาวงกต

๔๙กจิ กรรมเทศนม์ หาชาติ ประจำปีการศึกษา ๒๕๖๒

“สืบสานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปโี ยธนิ บูรณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓

โรงเรียนโยธนิ บรู ณะ
สำนกั งานเขตพนื้ ท่กี ารศึกษามัธยมศึกษา เขต ๑

ขอ้ คิดประจำกัณฑ์

คนดีตกน้ำไม่ไหล ตกไฟไม่ไหม้ ย่อมได้รับความปกป้องคุ้มครองภัยใน
ทุกสถานชาติเสือยงั ไว้ลาย เกดิ เปน็ หญิงชายตอ้ งไว้ฝีมือ เกดิ เปน็ คนควรสรา้ งตนใหม้ ีดี
เกดิ มาทั้งทคี วรสร้างดีให้ตดิ ตน แลว้ โลกจะไม่ลืม

ผู้บูชากัณฑ์มหาราช จะได้มนุษยสมบัติ สวรรค์สมบัติและนิพพานสมบัติ
เมือ่ เกิดเป็นมนษุ ยจ์ ะได้เปน็ พระราชา เม่ือจากโลกมนษุ ยไ์ ปก็จะได้ไปเสวยทิพยสมบัติ
ในฉกามาพจรสวรรค์มีนางเทพอัปสรเป็นบริวาร ครั้นบารมีแก่กล้าก็จะได้นิพพาน
สมบัตอิ ันตัดเสียซ่งึ ซาติ ชรา พยาธิ มรณะ พน้ จากโอฆะทั้งสามมีกามโอฆะ เป็นต้น

กัณฑ์มหาราช ๖๙ พระคาถา บรรเลงเพลง “ กราวนอก” ประกอบ
กิริยาอาการยกพลซึ่งพระเจ้ากรุงสญชัยออกไปรับพระเวสสันดรกลับเมืองบางคร้ัง
“ ทำขวัญหรือเวียนเทียน” ประกอบท้องเรื่อง ตอนพระเจ้ากรุงสญชัยรับขวัญแก่
พระชาลี กณั หาพระราชนัดดาทั้งสอง

๕๐ กิจกรรมเทศน์มหาชาติ ประจำปกี ารศกึ ษา ๒๕๖๒
“สบื สานตำนาน มหาทานบารมี ๘๕ ปีโยธนิ บรู ณะ”
๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๖๓


Click to View FlipBook Version