Bab 3 Nota PART 1

BAB 3 PERGERAKAN BAHAN
MERENTAS MEMBRAN PLASMA

3.1 Pergerakan Bahan Merentas Membran Plasma

ITeach – Biology Form 4

Bab 3 Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Pergerakan Merentasi Membran Plasma

Pergerakan Bahan Merentasi
Membran Plasma

Bahan yang diperlukan oleh sel adalah nutrien dan oksigen.

Bahan buangan metabolik seperti karbon dioksida perlu disingkir
daripada sel.

Kepekatan di dalam sel mestilah berbeza daripada di luar sel.

Untuk mengekalkan kepekatan ini, sel perlu membenarkan bahan
yang diperlukan daripada persekitaran untuk memasuki sel dan
bahan buangan keluar daripada sel.
Pergerakan bahan masuk dan keluar daripada sel dikawal oleh
membran plasma.
Membran plasma turut membantu mengekalkan persekitaran
dalam yang optimum (homeostasis) supaya sel berfungsi secara
efektif.

ITeach – Biologi Tingkatan 4

Bab 3 Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Pergerakan Merentasi Membran Plasma

Struktur Membran Plasma

glikoprotein

liang

dwilapisan
fosfolipid

protein pembawa

Protein liang ekor
hidrofobik
kolesterol fosfolipid
kepala hidrofilik

ITeach – Biologi Tingkatan 4

Bab 3 Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Menghargai Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Ketelapan Membran Plasma

Membran plasma adalah separa telap atau telap memilih

Faktor yang menentukan sesuatu molekul dapat merentasi membran
plasma adalah saiz molekul, kekutuban molekul dan cas ion.

Protein liang hanya membenarkan molekul kecil yang larut air dan ion
untuk merentasi membran plasma.

Protein pembawa hanya membenarkan molekul besar berkutub untuk
merentasi membran.

ITeach – Biologi Tingkatan 4

Bab 3 Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Pergerakan Merentasi Membran Plasma

Pergerakan Bahan

• Bahan larut lipid:

i) Molekul lipid (asid lemak

Bahan yang dapat dan gliserol)
merentasi
ii) Vitamin larut lemak • Ekor hidrofobik
DWILAPISAN
FOSFOLIPID (A,D,E,K) menghalang

iii) Sebatian steroid molekul berkutub

• Molekul kecil tidak daripada

berkutub (O2 & CO2) merentasi
• Molekul berkutub : AIR
membran.

• Air (molekul

• Bahan tidak larut lipid: berkutub) dapat
i) Molekul besar (glukosa, asid
Bahan yang tidak merentasi
dapat merentasi amino)
membran kerana
DWILAPISAN ii) Ion bercas (K+, Na+, Ca2+,
FOSFOLIPID Mg2+) saiz molekul yang

kecil.

ITeach – Biologi Tingkatan 4

Bab 3 Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Pergerakan Merentasi Membran Plasma

Pengangkutan Pasif

• Pergerakan bahan merentasi membran plasma tanpa
menggunakan tenaga. Molekul diangkut menuruni
kecerunan kepekatan,

• Contoh : Pertukaran gas di antara alveolus dan kapilari
darah.

Resapan ringkas 3 Jenis Pengangkutan Resapan berbantu
Pasif

Osmosis

ITeach – Biologi Tingkatan 4

Bab 3 Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Pergerakan Merentasi Membran Plasma

Pengangkutan Pasif
Resapan Ringkas

Pergerakan bersih molekul atau ion daripada kawasan
berkepekatan tinggi ke kawasan berkepekatan rendah
sehingga keseimbangan dinamik dicapai.

Keseimbangan dinamik adalah apabila kecerunan
kepekatan tidak lagi wujud.

ITeach – Biologi Tingkatan 4

Bab 3 Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Pergerakan Merentasi Membran Plasma

Pengangkutan Pasif
Osmosis : Resapan molekul Air SAHAJA

Molekul air:
Bahan larut:

• Pergerakan bersih molekul air daripada kawasan berkepekatan bahan larut
rendah ke kawasan berkepekatan bahan larut tinggi merentasi membran
telap memilih

• Kawasan keupayaan air tinggi = kepekatan bahan larut rendah.
• Membran telap memilih - Telap kepada air tetapi tidak telap kepada sesetengah

bahan larut seperti molekul sukrosa.
• Penting kerana sel memerlukan air yang cukup untuk berfungsi dengan baik.

ITeach – Biology Form 4

Bab 3 Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Pergerakan Merentasi Membran Plasma

Pengangkutan Pasif
Resapan berbantu

• Pergerakan bahan merentasi membran plasma dengan bantuan
protein pembawa dan liang protein mengikut kecerunan kepekatan.

• Ion, asid nukleik, asid amino dan glukosa dapat merentasi membran
plasma melalui resapan berbantu.

ITeach – Biologi Tingkatan 4

Bab 3 Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Pergerakan Merentasi Membran Plasma

Resapan berbantu– Protein Pembawa

Di luar sel

Glukosa

Di dalam sel

Protein pembawa Selepas itu, protein
pembawa kembali
bergabung dengan Protein pembawa kepada bentuk asal
dan bersedia
molekul glukosa pada kemudiannya berubah mengangkut molekul
seterusnya.
tapak aktif. bentuk untuk

menggerakkan

molekul merentasinya.

ITeach – Biologi Tingkatan 4

Bab 3 Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Pergerakan Merentasi Membran Plasma

Resapan Berbantu- Protein Liang
Liang protein

Membran sel

• Protein liang membentuk liang atau saluran yang membenarkan molekul
kecil terlarut serta ion meresapnya.

• Liang mempunyai ciri dalaman khusus yang hanya membenarkan ion
tertentu melaluinya.

ITeach – Biologi Tingkatan 4

Bab 3 Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Pergerakan Merentasi Membran Plasma

Pengangkutan Aktif
Pergerakan molekul atau ion menentang kecerunan
kepekatan merentasi membran plasma.
Memerlukan protein pembawa dan tenaga.
Tenaga didapati daripada ATP yang dihasilkan sewaktu
respirasi di dalam mitokondrion.

ITeach – Biologi Tingkatan 4

Bab 3 Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Pergerakan Merentasi Membran Plasma

Mekanisme Pengangkutan Aktif Bagi Ion
Natrium

Protein Na+
pembawa

Na+

Na+

Protein pembawa Protein pembawa Bahan larut bergerak
merentasi membran.
mempunyai tapak aktif mengubah bentuknya

untuk perlekatan apabila kumpulan

dengan molekul dan fosfat daripada

tapak aktif lain untuk molekul ATP melekat

perlekatan dengan kepadanya.

ATP.

ITeach – Biologi Tingkatan 4

Bab 3 Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Pergerakan Merentasi Membran Plasma

Pengangkutan Aktif Ion Natrium-Kalium Dalam Sel Haiwan

Protein pembawa Kepekatan ion K+ di Pam natrium-kalium
membantu
selalu dipanggil pam. dalam sel adalah lebih mengekalkan
kecerunan kepekatan
tinggi berbanding dengan mengepam
ion Na+ ke luar sel
kepekatan di luar sel dan ion K+ ke dalam
sel.
sementara kepekatan

ion Na+ adalah

sebaliknya.

ITeach – Biologi Tingkatan 4

Bab 3 Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Pergerakan Merentasi Membran Plasma

Perbezaan Antara Pengangkutan Pasif dan Pengangkutan Aktif

Pengangkutan Pasif Pengangkutan Aktif
Mengikut kecerunan Melawan kecerunan

kepekatan kepekatan

Tidak menggunakan tenaga Perlu menggunakan tenaga

Berlaku dalam sel hidup dan Berlaku dalam sel hidup
sel bukan hidup

Pengangkutan Pengangkutan
pasif aktif

Resapan
Resapan

berbantu

ITeach – Biologi Tingkatan 4