ยลถิ่นเก่า เล่าเรื่องชุมชน ท่าชัย-ศรีสัชนาลัย

ย ล ถิ่ น เ ก่ า เ ล่ า เ รื่ อ ง ชุ ม ช น

ท่าชัย-ศรีสัชนาลัย



อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย



ป ร ะ วั ติ

" ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย "

ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย เป็นชุมชนที่ตั้งอยู่ที่ราบลุ่มแม่น้ำยม
ตอนล่าง ในประวัติศาสตร์มีบันทึกของจีนปรากฏในพุทธศตวรรษที่
16 ชื่อเมืองเฉิงเหลียง พงศาวดารโบราณเรียกแดนเฉลียง แต่เดิมมี
ฐานะเป็นสุขาภิบาลศรีสัชนาลัยและเทศบาลตำบลศรีสัชนาลัย
ครอบคลุมพื้นที่ 2 ตำบลทั้งตำบล คือ ตำบล ท่าชัย (ฝั่งตะวันออก
ของแม่น้ำยม) และตำบลศรีสัชนาลัย (ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำยม)

ปัจจุบันยกระดับเป็นเทศบาลเมืองศรีสัชนาลัยจัดเป็นเทศบาลที่มี
พื้นที่ครอบคลุมกว้างขวางที่สุดของจังหวัดสุโขทัย ด้วยคุณค่าทาง
ประวัติศาสตร์ วิถีชีวิต มรดกภูมิปัญญา วัฒนธรรม และประเพณีที่
มีมาอย่างยาวนาน ซึ่งเป็นเสน่ห์เฉพาะของชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย
ที่ถือเป็นทุนของชุมชนที่สามารถนำมาพัฒนาต่อยอดเป็นแหล่งท่อง
เที่ยวเชิงวัฒนธรรม และยกระดับเป็นการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์
เพื่อสร้างรายได้ให้แก่ชุมชน อีกทั้งเป็นการเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจ
ให้แก่ประเทศได้

ที่ผ่านมาชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย
ได้พยายามรวมกลุ่มสมาชิก เพื่อจัดการการท่องเที่ยวโดยชุมชนใน
พื้นที่ท่าชัย-ศรีสัชนาลัย จนได้รับรางวัลมาตรฐานการท่องเที่ยวโดย
ชุมชนและมาตรฐานโฮมสเตย์ไทย

ชุมชนท่าชัย
ศรีสัชนาลัย




แหล่งท่องเที่ยว



ส า ร บั ญ 17 - 18 15 - 16 11 - 14 9 - 10 7 - 8
CONTENTS
19
วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ
ราชวรวิหาร

พิพิธภัณฑ์ชุมชน



อุทยานประวัติศาสตร์
ศรีสัชนาลัย





วัดตลิ่งชัน







วัดเชิงคีรี







ฟาร์มจิ้งหรีด
ชุติกาญจน์

21 - 22 ย่านเงินทองโบราณ


23
ไร่ตาทิพย์
25 24


26 กลุ่มวิสาหกิจผ้าทอ
บ้านวังยายมาก





ถนนคนเดินกอกใหม่
ท่าชัยอินดี้







Land A
rt ท่าชัย

7 โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย

วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ
ราชวรวิหาร

วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ หรือ วัดพระบรมธาตุเมืองเชลียง หรือเรียกอีกชื่อว่าวัด
พระปรางค์ ตั้งอยู่นอกกำแพงเมืองเก่าศรีสัชนาลัย เป็นกลุ่มโบราณสถานขนาดใหญ่
และเป็นพระอารามหลวงชั้นราชวรวิหาร มีโบราณสถานที่สำคัญภายในวัด ได้แก่
ปรางค์ประธานก่อด้วยศิลาแลงฉาบปูน ลักษณะรูปแบบเป็นสถาปัตยกรรมจัดอยู่ใน
สมัยอยุธยา บริเวณเรือนธาตุด้านหน้ามีบันไดขึ้นไปสู่องค์พระปรางค์

โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย 8

9 โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย

พิ พิธภัณฑ์ชุมชน
ศรีสัชนาลัย

ก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2555 เพื่อให้เป็นแหล่ง
เรียนรู้ โดยแบ่งการจัดแสดง 8 ส่วน ได้แก่
ส่วนที่ 1 พัฒนาการทางประวัติศาสตร์เมือง
ศรีสัชนาลัย และชุมชนศรีสัชนาลัยในปัจจุบัน
ส่วนที่ 2 ห้องครัวจำลองของชาวบ้านชุมชน
ศรีสัชนาลัย
ส่วนที่ 3 ตลาดชุมชนจำลอง

โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย 10

ส่วนที่ 4 พระบรมฉายาลักษณ์พระบาท
สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว(ร.9) เมื่อครั้งเสด็จ
มาอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัยเมื่อ
พ.ศ. 2501
ส่วนที่ 5 การทำทองคำรูปพรรณลาย
โบราณศรีสัชนาลัย

ส่วนที่ 6 เครื่องใช้ต่าง ๆ ตุ่ม ไห โม่
เครื่องจักสาน
ส่วนที่ 7 วัฒนธรรมประเพณี เช่น หุ่น
รูปเปรตซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของ
ประเพณีตักบาตรเทโว สังเค็ดที่ใช้แห่
ผ้ากฐินทางเรือ เตียบจำลอง เป็นต้น
ส่วนที่ 8 เรื่องราวเกี่ยวกับวิถีชีวิตริม
ฝั่งแม่น้ำยมของชาวชุมชนศรีสัชนาลัย

11 โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย

โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย 12

เที่ยว
ศรีสัชนาลัย.

13 โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย

เมืองโบราณศรีสัชนาลัย มีขอบเขต
ของผังเมืองที่ก่อสร้างทับซ้อนอยู่บน
บริเวณ เมืองเชลียงเดิม กล่าวคือ
แนวกำแพงเมืองเชลียง เดิม ทำเป็น
คันดินยาวขนานไปตามลำน้ำยมโดย
เริ่มจาก บริเวณวัดมหาธาตุเชลียง
ขนานลำน้ำยมเลยผ่านเขาพนมเพลิง
ออกไป ซึ่งยังคงปรากฎหลักฐานคัน
ดินให้เห็นอยู่เป็นระยะ ๆ ต่อมาเมื่อมี
การก่อสร้างเมืองศรีสัชนาลัยขึ้น จึง
ได้พิจารณาเลือกบริเวณที่มีสภาพ
ภูมิประเทศเป็นที่ราบเชิงเขา กำหนด
ขอบเขต การก่อสร้างกำแพงเมือง
จากศิลาแลง ลักษณะผังเมืองเป็น รูป
หลายเหลี่ยมไม่สม่ำเสมอตามทิศทาง
ของแม่น้ำยม ในช่วงนี้ ลักษณะของ
กำแพงเมืองศรีสัชนาลัยมี หลายแนว
เพราะคงมีการผสมผสานเอาแนว
กำแพงคันดินในสมัยที่เป็นเมือง
เชลียงเข้ามา

โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย 14

โบราณสถานภายในกำแพงเมือง ที่สำคัญคือ วัดช้าง
ล้อม วัดเจดีย์เจ็ดแถว วัดนางพญา วัดสวนแก้วอุทยาน
ใหญ่ เป็นต้น
โบราณสถานนอกกำแพงเมือง ที่สำคัญคือ วัดกุฎีราย
เตาทุเรียงบ้านป่ายาง ซึ่งเป็น แหล่งผลิต ภาชนะดินเผา
“เครื่องสังคโลก” ที่สำคัญของเมืองศรีสัชนาลัย
วัดสวนสัก วัดป่าแก้ว วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ วัดชมชื่น

โบราณสถานนอกกำแพง
เมืองบนภูเขา ที่สำคัญคือ
วัดเขาใหญ่บน วัดเจดีย์เจ็ด
ยอด วัดเจดีย์รอบ และวัด
เขาใหญ่ล่าง เป็นต้น อุทยาน
ประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัยได้
รับการยกย่องให้เป็นมรดก
ทางวัฒนธรรมของโลก

15 โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย

ัวด

นตลิ่งชั

วัดตลิ่งชันได้สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.1824 รวมอายุพระอุโบสถ์ถึงปัจจุบันน่าจะ
มีอายุ 734 ปี ภาพเขียนด้านในพระอุโบสถหลังนี้ มีอายุประมาณร้อยกว่าปี และ
เขียนโดยช่างชาวบ้านโดยนำสีจากธรรมชาติมาเขียนเกี่ยวกับเรื่องราวพุทธประวัติ
สำหรับภาพเขียนเป็นการผสมผสานระหว่างยุคที่เขียนกับยุคสมัยก่อนพุทธกาล
ใช้ภูมิปัญญาชาวบ้านในการสร้างสรรค์

โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย 16

สำหรับภาพวาดได้บ่งบอกเรื่องราวของ
ทศชาติของพระพุทธเจ้า ส่วนภาพวาดที่
ช่างโบราณได้วาดลงนั้น มีภาพธงชาติ
ช้างเผือกของสมัย ร.6 ภาพวาดเกี่ยวกับ
การค้าขายในสมัยอดีต การล่องเรือมา
ของพ่อค้าต่างชาติโดยเรือสำเภา และ
ภาพวาดเกี่ยวกับการแสดงดนตรีมังคละ
ซึ่งล้วนเป็นเรื่องราวให้เด็กยุคปัจจุบันได้
เข้ามาศึกษาข้อมูลได้เป็นอย่างดี

17 โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย

วัด
เชิง วัดเชิงคีรี หรือ วัดตีนเขาเป็นวัดที่มีความเก่าแก่
700 ปีมีหลักฐานทางโบราณสถานที่หลงเหลือมาถึง

คีรี ปัจจุบัน คือ โบสถ์และพระพุทธรูปสัมฤิทธิ หลวงพ่อโต
เป็นพระพุทธรูปหน้สตักกว้าง 100 นิ้ว สูง 138 นิ้ว นับ
ว่าเป็พระพุทธรูป สัมฤทธิที่มีหน้าตักกว้างที่สุดใน

จ. สุโขทัย และนอกจากนี้ภายในยังมี พระพุทธรูปสัมฤทธิ อีก 2 รูป ที่ชาวบ้านเรียกชื่อ

ว่า ปลัดซ้าย และปลัดขวา ส่วนตัวโบสถ์มีความเก่าแก่ที่สร้างขึ้นด้วยอิฐและศิลาแลง

ปัจจุบันทรงเดิมยังคงอยู่แต่ด้านหน้าได้บูรณะขึ้นใหม่ ในอดีตโบสถ์นี้ใช้เป็นที่ถือน้ำ

พิพัฒน์สัตยาของเจ้าเมืองสวรรคโลก

โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย 18

สำหรับวัดเชิงคีรี หรือวัดตีนเขา หมู่ 3 ต.ศรีสัชนาลัย อ.ศรีสัชนาลัย จ.สุโขทัย
ตั้งอยู่ห่างมรดกโลก “อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย” ประมาณ 2 กิโลเมตร

19 โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย

ฟาร์ม ฟาร์มจิ้งหรีดที่ใหญ่ที่สุดในจังหวัดสุโขทัย
จิ้งหรีด ด้วยการเพาะพันธุ์ได้มาตรฐานสากลโดยทีมงาน
มืออาชีพที่ได้รับการอบรมจากฟาร์มอย่างดีใน
ชุติกาญจน์ การเพาะพันธุ์จิ้งหรีดเพี่อให้ได้มาตรฐานสากล
อีกทั้งยังมีการดูแลความสะอาดอย่างดีเพี่อให้ทุก
อย่างเป็นไปตามมาตรฐานเพราะเป็นสิ่งที่ฟาร์ม
เราคำนึงถึงเสมอ

โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย 20

นั่งรถรางท่องเที่ยวเพื่อชื่นชมวิถีชีวิต นั่งรถราง
พร้อมลงมือทำกิจกรรมที่หลากหลายสะท้อนให้
เห็นถึงความละเมียด ใส่ใจของ ทุกรายละเอียด ย้อนเวลา
ผ่านผลงานต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นเครื่องเงิน เครื่อง
ทอง ผ้าทอ หล่อพระ หรือแม้แต่อาหารท้องถิ่น ชมคุณค่า
ก็ยังสามารถไปร่วมทำกับชุมชนได้ด้วย
มรดก
ท่าชัย

21 โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย

นย่า เงิน

ณโบราทอง

ความวิจิตรของลวดลายอันเป็น
เอกลักษณ์โดดเด่นสะดุดตา ของเครื่องเงิน
และเครื่องทอง ที่ใช้วิธีการผลิตด้วยมือ
เป็นหลัก ใช้ลวดลายที่ได้แรงบัลดาลใจมา
จากลวดลายปูนปั้นจากวัดในอุทยาน
ประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย ทำให้เป็นหนึ่ง
อย่างที่นักท่องเที่ยวหลงใหล

โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย 22

23 โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย

ไร่ตา ไร่ตาทิพย์เป็นแหล่งผลิตพืชอินทรีย์เพื่อสุขภาพของผู้บริโภค
และเพื่ออนุรักษ์สิ่งแวดล้อมโลกด้วยกระบวนการปลูกการดูและ
ทิพย์ การคัดบรรจุที่ได้มาตราฐานการรับรองจากกรมวิชาการเกษตร
และนำผลผลิตมาใช้ในร้านสเต็กของ loft@farm by ไร่ตาทิพย์
ด้วยผักสดสะอาดจากไร่สู่ผู้บริโภค

โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย 24

ผ้าทอ

ท่าชัยตำบล

ร่วมเรียนรู้และทดลองทอผ้ากับชุมชน เพื่อซึมซับ
วิถีชีวิตของท้องถิ่นอย่างเต็มรูปแบบ เรียนรู้ลวดลาย
อัตลักษณ์ชุมชนอันมีเสน่ห์น่ายล

25 โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย

Land ตั้งอยู่บริเวณพื้นที่ตรงเขื่อนเรียงหิน หมู่ที่
Art 4 ตำบลท่าชัย เป็นแลนด์อาร์ต มีการเขียน
ภาพ 3 มิติ เล่าวิถีชุมชน ให้เป็นจุดเช็คอิน
ท่าชัย สุโขทัยเมืองสร้างสรรค์ ด้านหัตถกรรมและ
ศิลปะพื้นบ้านโดย อพท.4 สนับสนุนให้เป็น
แหล่งท่องเที่ยวชุมชน รวมทั้งใช้เป็นสถานที่
ออกกำลังกาย จัดกิจกรรมลานวัฒนธรรม
และถนนคนเดิน

โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย 26

นนคนเดิน

ถ กอกใหม่

ดี้ท่าชัยอิน

สัมผัสบรรยากาศของแหล่งบ้านเรือนไม้
เก่าของชุมชนท่าชัย ย่านเศรษฐกิจสำคัญ
ในอดีตซึ่งถูกพัฒนาเป็นตลาดถนนคนเดิน
กอกใหม่ท่าชัยอินดี้ ซึ่งมีกิจกรรมทุกวัน
เสาร์ ของสัปดาห์แรกของแต่ละเดือน มี
การจำหน่ายอาหารพื้นถิ่น การแสดงพื้น
บ้านและกิจกรรม DIY มากมาย

27 โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย

โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย 28

29 โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย

โปรแกรมการท่องเที่ยว ชุมชนท่าชัย-ศรีสัชนาลัย 30

มหาวิทยาลัยราชภัฎพิบูลสงคราม