เทคนิิคการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง นายนิิคม วงศ์์นัันตา สำนัักวิิจััยและส่่งเสริิมวิิชาการการเกษตร ฝรั่่�ง มีีชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ว่่า Psidium guajava Linn. ในวงศ์์ Myrtaceae เป็็นไม้้ผลต้้นขนาดเล็็กถึึงขนาดกลาง มีีถิ่่�นกำเนิิดอยู่่ในอเมริิกากลาง หลัักฐาน ทางโบราณคดีีในเปรููกล่่าวถึึงฝรั่่�งว่่ามีีมาตั้้�งแต่่ 800 ปีก่ี่อนคริิสตกาล โดยพ่่อค้้าชาวสเปน และโปรตุุเกสเป็็นผู้้นำผลไม้้ชนิิดนี้้�ไปยัังถิ่่�นต่่าง ๆ ทั่่�วโลก เข้้ามาถึึงเอเชีียตะวัันออกเฉีียงใต้้ เมื่่�อราวคริิสต์ศ์ตวรรษที่่� 17 ส่่วนในประเทศไทย คาดว่่าเข้้ามาในสมััยสมเด็จพร็ะนารายณ์์ มหาราช หรืือช่่วงสมััยที่่�เริ่่�มมีีสััมพัันธ์์ไมตรีีกัับอเมริิกาโดยคณะมิิชชั่่�นนารีีนำเข้้ามา แพร่่พัันธุ์์ คนไทยจึึงเรีียกผลไม้้ชนิิดนี้้�ว่่า “ ฝรั่่�ง “ ต่่อมาได้้มีีการนำสายพัันธุ์์มาจาก ประเทศต่่าง ๆ เช่่น จีีน อิินเดีีย เวีียดนาม มาเพาะปลููกแพร่่หลายจนกลายเป็็นผลไม้้ พื้้�นบ้้านของคนไทย คำว่่าฝรั่่�งในภาษาอัังกฤษคืือ Guava ซึ่่�งมาจากภาษาสเปน คำว่่า Guayaba และ ภาษาโปรตุุเกส คำว่่า Goiaba รวมกััน ฝรั่่�งมีีชื่่�อเรีียกอื่่�น ๆ ตามท้้องถิ่่�นอีีกเช่่น ย่่าหมูู (สุุราษฎร์์ธานีี) ชมพู่่ (ตรััง, ปััตตานีี) มะก้้วยก๋๋า (เชีียงใหม่่) มะกา (แม่่ฮ่่องสอน) มะจีีน (ตาก) มะมั่่�น (ลำปาง พะเยา) ยะมููบุุเตบัันยา (มลายูู นราธิิวาส) และ บัักสีีดา (นครพนม,นราธิิวาส) ฝรั่่�งสามารถปลููกได้้ดีีในประเทศเขตร้้อน กึ่่�งร้้อน และประเทศเขตอบอุ่่น ตั้้�งแต่่ระดัับน้้ำทะเลไปจนถึึงระดัับ 2,500 เมตรจากระดัับน้้ำทะเล แต่่ไม่่สามารถทน สภาพอากาศหนาวเย็็นจััดหรืือน้้ำค้้างแข็็งได้้ตามปกติิ ฝรั่่�งเป็็นไม้้ผลที่่�มีีความสามารถ เจริิญเติิบโตในสภาวะต่่าง ๆ ได้้ดีีแข็็งแรง ทนแดดและฝน หากมีีการบำรุุงรัักษาให้้น้้ำ ให้้ธาตุุอาหาร มีีการตััดแต่่งกิ่่�ง ป้้องกัันกำจััดศััตรููพืืชตามสมควรแล้้วก็็จะให้้ผลผลิิตที่่� สมบููรณ์์อย่่างน่่าพอใจ 2 คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center
ลัักษณะทางพฤกษศาสตร์์ ลำต้้น เปลืือกสีีน้้ำตาลอมแดง หรืืออมเขีียว เปลืือกลอกออกง่่ายเมื่่�อแก่่จััด ทรงต้้นสููง 4-10 เมตรจััดเป็็นไม้้ผลยืืนต้้นทรงพุ่่มขนาดเล็็ก แต่่มีีการแตกกิ่่�งก้้าน เป็็นวงกว้้าง มีีการแตกหน่่อที่่�โคนต้้น ใบ มีีสีีเขีียวอ่่อนพื้้�นใบไม่่เรีียบ ด้้านหลัังใบ ท้้องใบมีีขนอ่่อนปกคลุุมขอบใบ เรีียว เป็็นประเภทใบเลี้้�ยงคู่่เรีียงสลัับตรงข้้ามกััน ความกว้้าง 3-7 เซนติิเมตรยาว 5-15 เซนติิเมตร ดอก ส่่วนมากเกิิดที่่�ตาข้้าง 2-3 ดอกต่่อช่่อ ขณะที่่�ดอกยัังตููมอยู่่กลีีบเลี้้�ยง จะหุ้้มส่่วนต่่าง ๆ ของดอกไว้้ และจะคลีีบานออกมา มีีกลีีบดอก 4-6 กลีีบ ก้้านเกสร ตััวเมีียมีลัีักษณะยาวสีีเขีียวอมเหลืือง ส่่วนเกสรตััวผู้้แทรกตััวอยู่ร่อบ ๆ มีลัีักษณะคล้้ายจาน วงสีีขาว เกสรตััวผู้้และตััวเมีียอยู่่ในดอกเดีียวกััน ผล มีีลัักษณะกลม ป่่อง เมื่่�อผลอ่่อนมีีสีีผิิวสีีเขีียวเข้้ม เมื่่�อแก่่สีีจางลงจนเป็็น สีีเหลืือง ผิิวผลขรุุขระเล็็กน้้อย เนื้้�อชั้้�นในมีีสีีขาว รสชาติิหวาน กลิ่่�นหอม การรใช้้ปรระโยชน์ชน์์ ชาวยุุโรปนิิยมบริิโภคฝรั่่�งสุุก โดยนำไปทำพายและขนมได้้หลายชนิิด ส่่วนชาว เอเชีียนิิยมบริิโภคฝรั่่�งแก่่จััดแต่ยั่ ังไม่สุ่ ุก และนำไปแปรรููป เช่่นทำเป็็นฝรั่่�งดอง ฝรั่่�งแช่บ๊่ ๊วย นอกจากนั้้�น ฝรั่่�งยัังมีีฤทธิ์์�เป็็นยาสมุุนไพร ใบฝรั่่�งใช้้ดัับกลิ่่�นปาก น้้ำต้้มใบฝรั่่�งสด มีีฤทธิ์์� ทางด้้านป้้องกัันลำไส้้อัักเสบ ท้้องเสีีย ใช้้ทาแก้้ผื่่�นคััน พุุพองได้้ ผลฝรั่่�งตากแห้้งมีีฤทธิ์์� แก้้คออัักเสบ เสีียงแห้้ง ชาวอิินเดีียใช้้ใบรัักษาแผลและแก้้ปวดฟััน ในฟิิลิิปปิินส์์ใช้้ใบ แก้้เหงืือกบวมและท้้องเดิิน เปลืือกต้้นฝรั่่�งใช้้ทำสีีย้้อมผ้้า พัันธุ์์ฝรั่่�ง • พัันธุ์์กิินสด เป็็นพัันธุ์์ที่่�นิิยมรัับประทานผลสด เช่่น ฝรั่่�งขี้้�นก ส่่วนใหญ่่เนื้้�อ สีีขาว พัันธุ์์ที่่�นิิยมปลููกเป็็นการค้้าได้้แก่่ • ฝรั่่�งเวีียดนาม - ลููกใหญ่่กว่่าฝรั่่�งพื้้�นบ้้าน ถึึง 2 - 3 เท่่า ถููกนำเข้้าจากเวีียดนาม มาปลููกที่่�อำเภอสามพรานเมื่่�อ พ.ศ. 2521– 2523 • ฝรั่่�งกิิมจูู - เป็็นฝรั่่�งไร้้เมล็็ด สีีนวลสวย รสหวานกลมกล่่อม กรอบ คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center 3
• ฝรั่่�งกลมสาลี่่� - เป็็นพัันธุ์์แรกๆที่่�นิิยมปลููกกัันมาก ต่่อมามีีพัันธ์์แป้้นสีีทอง เข้้ามา จึึงปลููกน้้อยลงเรื่่�อยๆ • ฝรั่่�งแป้้นสีีทอง - ปลููกมากที่่�สุุดในประเทศไทย ผลเมื่่�อโตเต็็มที่่�จะขาว ฟูู กรอบ เริ่่�มแรกปลููกที่่�อำเภอสามพราน ภายหลัังได้้แพร่่กระจายไปทั่่�ว • ฝรั่่�งไร้้เมล็็ด - ลัักษณะลููกยาวๆ ไม่่มีีเมล็็ด รสชาติิด้้อยกว่่าฝรั่่�งแป้้นสีีทอง และกิิมจูู • พัันธุ์์แปรรููป เป็็นพัันธุ์์ที่่�ใช้้คั้้�นทำน้้ำฝรั่่�ง เนื้้�อฉ่่ำน้้ำ กลิ่่�นหอม สีีชมพูู เช่่น พัันธุ์์เบอมองท์์(Beaumount) คาหััวคููลา(Kahuakula) เป็็นต้้น สภาพดิดิินฟ้้าอากาศ ินฟ้้าอากาศที่ที่่�เหมาะสม ่�เหมาะสม ฝรั่่�งเป็็นพืืชที่่�ทนต่่อความแห้้งแล้้งได้้ดีีสามารถทนต่่ออากาศร้้อนสููงถึึง 115 องศาฟาเรนไฮต์์เพราะชอบแสงแดดส่่องอย่่างทั่่�วถึึงและต้้องการปริิมาณน้้ำฝน พอสมควร แต่่ไม่่อาจทนต่่ออุุณหภููมิิต่่ำมาก ๆ ในประเทศไทยจึึงมีีความเหมาะสมใน การปลููกฝรั่่�งเพราะสภาพดิินฟ้้าอากาศที่่�เอื้้�ออำนวย แม้้ฝรั่่�งเป็็นไม้้ผลที่่�สามารถปลููก และออกดอกผลในดิินเกืือบทุุกชนิิดก็็ตาม แต่่ดิินที่่�มีีความเหมาะสมที่่�สุุดควรเป็็นดิินที่่�มีี ความอุุดมสมบููรณ์์ ควรเป็็นดิินร่่วนปนทราย มีีการระบายน้้ำที่่�ดีี การรขยายพัั พัันธุ์์ สามารถทำได้้หลายวิิธีี เนื่่�องจากฝรั่่�งเป็็นไม้้ผลที่่�มีีความทนทานต่่อสภาพ สิ่่�งแวดล้้อมอยู่่แล้้ว เมื่่�อเทีียบกัับไม้้ผลชนิิดอื่่�น ๆ จึึงพบเห็็นต้้นฝรั่่�งเจริิญเติิบโตตาม สถานที่่�ต่่าง ๆ กระจายอยู่่ทั่่�วไปตามภููมิิภาคต่่าง ๆ ของประเทศดัังนั้้�นการขยายพัันธุ์์ฝรั่่�ง ในประเทศไทยในทางการค้้า และเพื่่�อปรัับปรุุงพัันธุ์์จึึงทำได้้ดัังนี้้� การเพาะเมล็็ด ในเชิิงการค้้าไม่่นิิยม แต่่ใช้้ทางด้้านการปรัับปรุุงพัันธุ์์เพื่่�อให้้ได้้ สายพัันธุ์์ใหม่่ การตอนกิ่่�ง วิิธีีนี้้�เป็็นที่่�นิิยมอย่่างกว้้างขวางในหมู่่เกษตรกรมากที่่�สุุด เพราะสามารถให้้ผลผลิิตติิดดอกออกผลรวดเร็็วกว่่าวิิธีีการขยายพัันธุ์์ด้้วยวิิธีีอื่่�น การทาบกิ่่�ง เป็็นวิิธีีที่่�นิิยมของเกษตรกรรองจากการตอนกิ่่�ง เพราะต้้น มีีความแข็็งแรง เหมาะสำหรัับต้้นไม้้ผลที่่�ทำการตอนแล้้วออกรากได้้ยาก สามารถติิดดอก ออกผลได้้อย่่างรวดเร็็ว แต่่เป็็นวิิธีีการที่่�มีีขั้้�นตอนยุ่่งยาก 4 คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center
การปัักชำกิ่่�งอ่่อน เป็็นวิิธีีการขยายพัันธุ์์เพื่่�อให้้ได้้ปริิมาณต้้นกล้้าจำนวนมาก ๆ แต่่ต้้องเสีียเวลาในการเลี้้�ยงต้้นกล้้านานกว่่าวิิธีีอื่่�น ก่่อนที่่�จะปลููกลงแปลงได้้ การติิดตา เป็็นวิธีิีการขยายพัันธุ์์ในกรณีที่่มี�ต้ี้นพัันธุ์์ดีีในจำนวนน้้อย และมีรีาคาแพง การเตรีียมกิ่่�งพัันธุ์์หรืือต้้นกล้้าก่่อนปลููก หลัังจากนำไปชำหรืืออนุุบาลในที่่�ร่่ม รำไรระยะเวลาหนึ่่�งแล้้วควรให้้ต้้นกล้้าได้้รัับแสงแดดเข้้มมากขึ้้�นตามลำดัับ จากเข้้ม น้้อยไปหาเข้้มมาก เพื่่�อให้้ต้้นกล้้าปรัับตััวให้้แข็็งแกร่่งก่่อนที่่�จะนำไปปลููกในสภาพแปลง ในระหว่่างที่่�เพิ่่�มความเข้้มข้้นของแสงแดดนั้้�น ให้้พ่่นด้้วยวิิตามิินผสมปุ๋๋�ยทางใบ เช่่น อโทนิิค ไบอติก้ิ้า ไบติิก 100 อย่่างใดอย่่างหนึ่่�ง ผสมกัับปุ๋๋�ยทางใบสููตรเสมอ เช่่น 21-21-21 จะเร่่งให้้ต้้นกล้้าตั้้�งตััวรวดเร็็วยิ่่�งขึ้้�น ทำไมต้ต้้องผลิลิิตฝรั่่�งบน ิตฝรั่่�งบนรระบบค้้าง ะบบค้้าง ฝรั่่�งเป็็นไม้้ผลที่่�ปลููกง่่ายเจริิญเติิบโตได้้ดีีในทุุกภููมิิภาคของประเทศไทยจึึงมีี การปลููกกัันอย่่างแพร่่หลาย มีีทั้้�งการจััดการที่่�ดีีและปลููกแบบไม่่มีีการจััดการที่่�ถููกวิิธีี การทางพืืชสวน เพราะเห็็นว่่าอย่่างไรก็็สามารถเก็็บเกี่่�ยวผลผลิิตได้้อยู่แ่ล้้ว จึึงส่่งผลทำให้้ ผลผลิิตของฝรั่่�งในตลาดมีีคุุณภาพไม่่สม่่ำเสมอ และมีีราคาไม่่คงที่่�แน่่นอน ตลอดจนมีี ปััญหาเรื่่�องการระบาดของโรคและแมลงแมลง โดยเฉพาะแมลงวัันผลไม้้(แมลงวัันทอง) ซึ่่�งเป็็นปััญหาที่่�สำคััญทำให้้ผลผลิิตฝรั่่�งไม่่ได้คุุ้ณภาพและไม่่สามารถจำหน่่าย หรืือแข่่งขััน ได้้ กรณีที่่จ�ะปลููกในเชิิงการค้้า จึึงจำเป็็นอย่่างยิ่่�งที่่ต้�้องมีีการบริิหารจััดการที่่ดี�ี เช่่น มีรีะบบ การให้้น้้ำ ให้้ธาตุุอาหารที่่�เหมาะสม การป้้องกัันกำจััดศััตรููพืืช การเขตกรรมต่่าง ๆ โดย เฉพาะการจััดทรงต้้น การตััดแต่่งกิ่่�ง การห่่อผลทุุกผล ซึ่่�งการห่่อผลจะทำให้้ผิิวสวยและ ได้คุุ้ณภาพ ช่่วยลดการใช้้สารเคมีี และยัังเป็็นที่่ต้�้องการของผู้้บริิโภค ซึ่่�งผลผลิิตที่่ดี�ย่ี่อมมา จากการผลิิตและการจััดการดููแลรัักษาที่่ปร�ะณีีต ดัังนั้้�นการจััดทรงต้้นฝรั่่�งแบบขึ้้�นค้้างและ การเลี้้�ยงกิ่่�งแบบก้้างปลา โดยเน้้นให้้กิ่่�งที่่�จะให้้ผลผลิิตมีีขนาดความสม่่ำเสมอกััน มีีอายุุที่่� ใกล้้เคีียงกัันทุุกกิ่่�ง มีีการอากาศหมุุนเวีียนในพุ่่มหรืือทรงต้้นที่่ดี�ี ไม่อั่ ับชื้้�น มีีแสงแดดส่่องได้้ อย่่างทั่่�วถึึง จะช่่วยให้้การสัังเคราะห์์แสง หรืือมีพื้้ ี �นที่่�ในการสัังเคราะห์์แสงมีปรีะสิิทธิิภาพ มากขึ้้�น ทำให้้การออกดอกติิดผลได้้ง่่ายยิ่่�งขึ้้�น สะดวกในการห่่อผล การจััดการอื่่�น ๆ ด้้วย ประการทั้้�งปวง นอกจากนั้้�นกิ่่�งที่่�ถููกจััดอย่่างเป็็นระบบระเบีียบบนค้้าง ยัังใช้้เป็็นเสมืือน ร่่มเงาช่่วยบดบัังแสงแดดให้้กัับเกษตรกรผู้้ปฏิิบััติิงานในแปลงปลููกได้้เป็็นอย่่างดีี คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center 5
การจััดการกิ่่�งบนระบบค้้างนั้้�น สามารถช่่วยให้้ผลผลิิตต่่อกิ่่�งเพิ่่�มมากยิ่่�งขึ้้�น โดยต้้องมีีเส้้นลวดที่่�ขึึงบนค้้างรองรัับน้้ำหนัักผลผลิิตต่่อกิ่่�งได้้มากขึ้้�น ช่่วยลดปััญหา เรื่่�องกิ่่�งฉีีกหัักเมื่่�อผลผลิิตเพิ่่�มมากขึ้้�น หรืือกิ่่�งมีีขนาดใหญ่่ขึ้้�น นอกจากนี้้�การจััดกิ่่�ง บนระบบค้้างจะทำให้ง่้่ายต่่อการประมาณการ คาดการผลผลิิตล่่วงหน้้าได้้อย่่างใกล้้เคีียง ความเป็็นจริิงมากที่่สุ�ุด เนื่่�องจากการจััดทรงต้้น การไว้จ้ำนวนกิ่่�งบนค้้าง จะมีีกำหนดให้มี้ี ประมาณ 10 กิ่่�งต่่อความยาวของกิ่่�ง 1 เมตร เมื่่�อปลููกฝรั่่�งระยะต้้น ห่่างกััน 3 เมตรจะได้้ กิ่่�งก้้างปลา ซึ่่�งเป็็นกิ่่�งที่่�ให้้ผลผลิิตประมาณ 30 กิ่่�ง โดยในแต่่ละกิ่่�งจะให้้ผลผลิิตประมาณ 5-7 ผล จะได้้ผลผลิิตประมาณ 150 – 210 ผล ถ้้าฝรั่่�งเฉลี่่�ย 3 ผลต่่อกิิโลกรััม จะได้้ ผลผลิิต 50 – 70 กิิโลกรััม ต่่อ 1 ต้้น ถ้้าจำหน่่ายผลผลิิตเฉลี่่�ย กิิโลกรััมละ 30 บาท (พัันธุ์์กิิมจูู) จะมีรีายได้ต้้ ้นละ 1,500 – 2,100 บาท จึึงถืือว่่าเป็็นการจััดการผลผลิิตที่่คุ้้�มค่่า และน่่าสนใจมากเลยทีีเดีียว ภาพที่่� 1 ฝรั่่�งพัันธุ์์กิิมจูู เป็็นสายพัันธุ์์ที่่�ได้้รัับความนิิยมของผู้้ปริิโภคในขณะนี้้� 6 คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center
ภาพที่่� 2 ฝรั่่�งติิดดอก ออกผลที่่�ซอกใบกิ่่�งใหม่่ ภาพที่่� 3 ผลฝรั่่�งซอกใบ เตรีียมตััดแต่่ง และห่่อผล คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center 7
ภาพที่่� 4 ขั้้�นตอนการเลี้้�ยงกิ่่�งฝรั่่�งขึ้้�นค้้าง (1) หลัังจากปลููกฝรั่่�งแล้้วเลี้้�ยงต้้นขึ้้�นมาแค่่ 1 กิ่่�ง สููงจาก พื้้�นดิิน จนกระทั่่�งถึึงลวดแนวระดัับค้้าง แล้้วเด็็ดยอด (2) หลัังเด็็ดยอดแล้้วจะแตก กิ่่�งข้้าง 2 กิ่่�ง ให้้แยกออกเป็็น 2 ข้้าง ซ้้าย-ขวา บัังคัับให้้ไต่่บนเส้้นลวดแนวค้้างที่่�เตรีียมไว้้ โดยผููกยึึดให้้แน่่น (3) จากนั้้�นเลี้้�ยงกิ่่�งบนค้้างเพื่่�อเก็็บเกี่่�ยวผลผลิิตต่่อไป การรเตรีีรีียมจััดทำค้้าง ัดทำค้้าง การปลููกฝรั่่�งระบบค้้างนั้้�น นอกจากทำให้้การจััดการดููแลรัักษาได้้อย่่างสะดวก ง่่ายดายแล้้ว ยัังช่่วยให้้แสงแดดและการระบายถ่่ายเทอากาศเป็็นไปได้้อย่่างทั่่�วถึึง จึึงเท่่ากัับช่่วยลดการระบาดของโรคและแมลง ตลอดจนช่่วยลดปริิมาณการใช้้สารเคมีี ในการป้้องกัันกำจััดโรคและแมลงลงด้้วย การสร้้างระบบค้้างสามารถทำได้้หลายรููป แบบขึ้้�นอยู่่กัับสภาพแวดล้้อมภููมิิประเทศ หรืือวััตถุุประสงค์์ในการจััดการของแต่่คน เช่่น ทำเพื่่�อผลิิตฝรั่่�งเพื่่�อการค้้าหรืือทำเพื่่�อเป็็นซุ่่มร่่มเงา เพื่่�อการพัักผ่่อนหย่่อนใจ หรืือ เพื่่�อการท่่องเที่่�ยวในเป็็นต้้นสำหรัับการจััดการเพื่่�อให้้ได้้ผลผลิิตที่่มี�คุีุณภาพและเพื่่�อการค้้า นั้้�น สามารถทำค้้างเป็็นรููปตััววาย (Y-shaped) การทำค้้างแบบนี้้�มีีลัักษณะคล้้ายกัับการ 8 คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center
ทำเป็็นผืืนเพีียงแต่จ่ะยุ่่งยากกว่่าเล็็กน้้อยคืือต้้องลดระดัับเส้้นลวดในส่่วนที่่�เป็็นกิ่่�งหลัักลง เพื่่�อให้้กิ่่�ง cane ตั้้�งขึ้้�นเป็็นมุุม 45-60 องศา จะทำให้้กิ่่�ง cane สามารถเจริิญเติิบโตได้้ดีี ทำให้้ได้้กิ่่�งที่่�ใหญ่่กว่่า โดยทั่่�วไปฝรั่่�งเป็็นไม้้ผลที่่�ออกดอกและติิดผลในยอดที่่�แตกใหม่่ได้้ ง่่ายอยู่แ่ล้้ว ดัังนั้้�นหากมีีการโน้้มกิ่่�งลงมาเพีียงเล็็กน้้อย ก็จ็ะส่่งผลดีต่ี่อการออกดอกติิดผล ทำให้้กิ่่�ง cane มีีคุุณภาพดีีและจะให้้ผลผลิิตมีีคุุณภาพดีีด้้วย ภาพที่่� 5 การเลี้้�ยงกิ่่�งฝรั่่�งพัันธุ์์กิิมจููขึ้้�นค้้าง ณ โครงการหััวมัันตามพระราชดำริิ ที่่�ตำบลเขากระปุุก อำเภอท่่ายาง จัังหวััดเพชรบุุรีี การรจััดกาั รกิ่่ รกิ่่�งฝรั่่�งบนค้้าง �งฝรั่่�งบนค้้าง ฝรั่่�งเป็็นไม้ยืื้นต้้น เมื่่�อนำมาจััดการกิ่่�งขึ้้�นค้้างถืือเป็็นเทคนิิคการจััดการแบบใหม่่ จึึงจำเป็็นที่่�จะต้้องใช้้ความเข้้าใจถึึงนิิสััยการเจริิญเติิบโตของฝรั่่�งและนำมาประยุุกต์์ใช้้กัับ การจััดการกิ่่�งบนค้้าง ซึ่่�งโดยทั่่�วไปฝรั่่�งจะออกดอกและติิดผลได้้ดีีหลัังจากที่่�แตกยอดใหม่่ กล่่าวคืือเมื่่�อมีียอดใหม่่แตกออกมาจากกิ่่�งที่่�ให้้ผลผลิิต (cane) ประมาณ 3-5 คู่่ใบก็็จะมีี ดอกออกมาให้้เห็็น ดัังนั้้�นถ้้าเราทำการจััดเรีียงกิ่่�ง cane ให้้เป็็นระเบีียบแบบก้้างปลาบนค้้าง คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center 9
และบัังคัับให้้กิ่่�ง cane มีีขนาดและความยาวของกิ่่�งที่่�สม่่ำเสมอทั้้�งต้้น ซึ่่�งจะได้้จำนวน กิ่่�ง cane ประมาณ 40 กิ่่�งต่่อต้้น (ระยะปลููกระหว่่างแถว 3 เมตร ระหว่่างต้้น 3 เมตร) ในแต่่ละกิ่่�ง cane จะมีีความยาวประมาณ 1-1.5 เมตร สามารถบัังคัับให้้เกิิดยอดใหม่่ได้้ 10-15 ยอดใหม่่ ในการจััดกิ่่�งเมื่่�อฝรั่่�งให้้ผลผลิิตจะทำให้้สามารถให้้ผลผลิิตต่่อกิ่่�งได้้มากขึ้้�น คืือ 5 ผลต่่อ 1 กิ่่�ง cane (โดยทั่่�วไปจะตััดแต่่งผลทิ้้�งโดยให้้ติิดผลประมาณ 5-7 ผลต่่อกิ่่�ง cane) เพราะมีีเส้้นลวดรองรัับกิ่่�งที่่�ให้้ผลผลิิตทำให้้สามารถให้้ผลผลิิตต่่อกิ่่�ง cane เพิ่่�มได้้ มากขึ้้�นและลดปััญหาเรื่่�องกิ่่�งหัักเมื่่�อผลผลิิตมีีขนาดใหญ่ขึ้้่ �น นอกจากนี้้�การจััดกิ่่�งบนค้้าง จะทำให้้ง่่ายต่่อการประมาณการผลผลิิต โดยการไว้้จำนวนกิ่่�ง ประมาณ 10 กิ่่�ง cane ต่่อความยาวของกิ่่�งหลััก 1 เมตร ในแต่่ละกิ่่�ง cane จะให้้ผลผลิิตประมาณ 5-7 ผล ถ้้าปลููก ระหว่่างต้้น 4 เมตรจะได้้กิ่่�ง cane จำนวน 40 กิ่่�งซึ่่�งจะได้้ผลผลิิตประมาณ 200-250 ผล ปริิมาณ 2-3 ผลต่่อกิิโลกรััม จะได้้ผลผลิิต 50-80 กิิโลกรััม และจะเพิ่่�มมากขึ้้�นเมื่่�อต้้นมีีอายุุ มากขึ้้�น ถืือเป็็นการจััดการผลผลิิตที่่�ประณีีตและคุ้้มค่่าต่่อการลงทุุน การรเลี้้ลี้้�ยงกิ่่กิ่่�ง ขึ้ ขึ้้�นค้้างแบบ ้�นค้้างแบบรูรููปตัั ตััววาย (Y-shaped) (Y-shaped) ปััญหาการเลี้้�ยงกิ่่�งฝรั่่�งขึ้้�นค้้างแบบเป็็นผืืนนั้้�น พบว่่าการเจริิญเติิบโตของกิ่่�ง ที่่ค่�่อนข้้างช้้า สาเหตุุเกิิดจากการโน้้มกิ่่�งที่่�นอนราบกัับค้้างในแนวองศาที่่ต่่ �ำลงมามากเกิิน ไป( หรืือขนานกัับแนวระดัับพื้้�นดิิน ) ทำให้้การเจริิญเติิบโตของกิ่่�ง cane ช้้าลง เพราะการ กระทำเช่่นนี้้�เท่่ากัับเป็็นการเร่่งให้กิ่่้�งกระโดงแตกได้ง่้่ายและรวดเร็็วเกิินไป เนื่่�องจากแตกกิิ�ง กระโดงบนกิ่่�งหลัักหรืือโคนกิ่่�ง cane จะมีีผลทำให้้กิ่่�งกระโดงข่่มกิ่่�ง cane ที่่�กำลัังจะให้้ ผลผลิิต ทำให้้กิ่่�งไม่่เจริิญเติิบโต จึึงควรมีีการตััดแต่่งกิ่่�งกระโดงทิ้้�งไป เพื่่�อลดการข่่มของ กิ่่�งกระโดง ดั้้�งนั้้�นการจััดทรงต้้นและเลี้้�ยงกิ่่�ง รููปตััววาย (Y-shaped) เป็็นการแก้้ไขปััญหา ดัังกล่่าว จะทำให้้กิ่่�ง cane มีีการเจริิญเติิบโตได้้ดีี ส่่งผลทำให้้กิ่่�ง cane มีีความสม่่ำเสมอ ทั้้�งขนาดและความยาวของกิ่่�ง นอกจากนี้้ยั�ังช่่วยลดการเกิิดกิ่่�งกระโดงได้ดี้อีีกด้้วย ขั้้�นตอน การจััดทรงต้้นแบบตััววาย มีีดัังนี้้� 1) ปลููกต้้นฝรั่่�งให้้มีีลำต้้นเดี่่�ยวตั้้�งตรงจนถึึงค้้างที่่�ความสููงประมาณ 70 เซนติิเมตร โดยการใช้้ไม้้ไผ่่หรืือเชืือกดึึงพยุุงให้ตั้้้ �งตรง จากนั้้�นหมั่่�นเด็็ดยอด ที่่�แตกออกด้้านข้้างลำต้้นออกเพื่่�อบัังคัับให้้เจริิญเติิบโตให้้ถึึงค้้างได้้อย่่าง รวดเร็็วยิ่่�งขึ้้�น 10 คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center
2) เมื่่�อต้้นฝรั่่�งเจริิญเติิบโตสููงจากพื้้�นดิินขึ้้�นมา จนกระทั่่�งถึึงระดัับค้้างแล้้ว ให้้ทำการเด็็ดปลายยอดออก โดยให้้ต่่ำกว่่าระดัับค้้างประมาณ 20 เซนติิเมตร (ประมาณ 1 คืืบ) จากนั้้�นปล่่อยให้้แตกยอดข้้าง 2 ยอด แล้้วจึึง ปล่่อยให้้ยอดทั้้�งสองเจริิญเติิบโตสููงยาวขึ้้�นไปประมาณ 80-100 เซนติิเมตร 3) จากนั้้�นโน้้มกิ่่�งทั้้�ง 2 กิ่่�งลง โดยแยกออกเป็็นกิ่่�งซ้้าย-กิ่่�งขวา (ทิิศทางตรง ข้้ามกััน)ลงบนเส้้นลวดของค้้างที่่�เตรีียมไว้้ แล้้วจึึงทำการผููกยึึดกิ่่�งด้้วยเชืือก ที่่�ยืืดหยุ่่นได้้(เช่่นเชืือกที่่�ทำจากผ้้ายืืด) 4) เมื่่�อโน้้มกิ่่�งหลัักลงแล้้ว จะทำให้้แตกกิ่่�งข้้างออกจากกิ่่�งหลััก ปล่่อยให้กิ่่้ �งข้้าง เจริิญเติิบโตและมีีความยาวประมาณ 80 เซนติิเมตรจากนั้้�นโน้้มกิ่่�งลงให้้ กิ่่�งเรีียงกัันอย่่างเป็็นระเบีียบคล้้ายก้้างปลา และมััดกิ่่�งให้้ยึึดติิดกัับลวด ซึ่่�งกิ่่�งก้้างปลาจะเปลี่่�ยนเป็็นกิ่่�งที่่�ให้้ผลผลิิต (cane) 5) เลี้้�ยงกิ่่�งหลัักและกิ่่�ง cane ให้้มีีความยาวและกิ่่�งเต็็มค้้างโดยการเด็็ดปลาย ยอดของกิ่่�ง cane เมื่่�อได้้ความยาวตามที่่ต้�้องการ ความยาวขนานกัับระดัับ พื้้�นดิินที่่� 1-1.5 เมตร การเด็็ดยอดจะเป็็นการบัังคัับให้้มีีการเจริิญบริิเวณ ส่่วนปลายยอดของกิ่่�งหลััก และกิ่่�ง cane ที่่�แตกออกมาใหม่่ข้้างยอดหลััก เพื่่�อบัังคัับให้้มีีการเจริิญเติิบโตของกิ่่�งจนเต็็มค้้าง โดยจััดกิ่่�งให้้มีีช่่องว่่าง อย่่างสม่่ำเสมอ (15-20 เซนติิเมตร) ให้้แสงแดดส่่อย่่างทั่่�วถึึง ลดการระบาด ของโรคและแมลง ตลอดจนทำให้้ใบฝรั่่�งได้้รัับแสงแดดเพื่่�อสัังเคราะห์์แสง ปรุุงอาหารได้้อย่่างเต็็มที่่� 6) ในช่่วงนี้้�ควรเร่่งการเจริิญเติิบโตโดยใช้้ฮอร์์โมน เอ็็น เอ เอ เช่่น ฟิิกส์์ แพลนโนฟิิกส์์ โกรพลััส อย่่างใดอย่่างหนึ่่�ง ผสมปุ๋๋�ยทางใบสููตรเสมอ 21-21-21 ฉีีดพ่่นอาทิิตย์์ละ 1 ครั้้�ง ควบคู่่กัับการให้้ปุ๋๋�ยทางดิินและอิินทรีีย์์วััตถุุต่่าง ๆ เช่่นปุ๋๋�ยคอก ปุ๋๋�ยหมััก และ/ปุ๋๋�ยเคมีี สููตร 46-0-0 ผสมกัับ 15-15-15 อััตรา 20 กรััม (1 ช้้อนแกง) ต่่อต้้น ใส่จ่นกระทั้้�งกิ่่�งโตเต็็มค้้างจะช่่วยเร่่งการเติิบโต ให้้รวดเร็็วยิ่่�งขึ้้�น 7) เมื่่�อกิ่่�งเต็็มค้้างให้้เปลี่่�ยนใส่่ปุ๋๋�ยสููตร 8-24-24 เพื่่�อกระตุ้้นการสร้้างตาดอก เมื่่�อกิ่่�ง cane เริ่่�มเปลี่่�ยนเป็็นสีีน้้ำตาลให้้ทำการงดน้้ำประมาณ 1-2 เดืือน เพื่่�อกระตุ้้นการออกดอกที่่�สม่่ำเสมอ คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center 11
8) เมื่่�องดน้้ำครบตามที่่�กำหนดแล้้ว ให้้ทำการปลิิดใบหรืือรููดใบทิ้้�งทั้้�งหมด และรดน้้ำปกติิ จะกระตุ้้นให้กิ่่้ �ง cane มีีการแตกยอดอ่่อนตามข้้อและตาได้้ ทุุกตา แต่่ให้้เลืือกไว้้ยอดให้้ห่่างกัันประมาณ 15 เซนติิเมตร หรืือประมาณ 5 ผลต่่อกิ่่�ง เพื่่�อให้้ได้้ผลผลิิตที่่�มีีขนาดสม่่ำเสมอ 9) เมื่่�อแตกยอดใหม่่บนกิ่่�ง cane ประมาณ 3-5 คู่ใบ่จะเริ่่�มออกดอกที่่�ยอดใหม่่ 2-5 ดอกทั้้�งนี้้�ขึ้้�นอยู่่กัับความสมบููรณ์์ของกิ่่�งและยอดใหม่่ และยอดที่่�แตก ออกจากกิ่่�ง cane ที่่�มีีจำนวนมากให้้ทำการปลิิดหรืือตััดทิ้้�งให้้เหลืือไว้้ ประมาณ 5-7 ยอดโดยสลัับยอดให้้ออกซ้้าย-ขวา และจะติิดผลภายใน 1 สัปัดาห์์ เมื่่�อผลมีีขนาดใหญ่ขึ้้่ �น มีีเส้้นผ่่าศููนย์์กลางประมาณ 1 นิ้้�ว ควรทำ การปลิิดผลในแต่่ละยอดอ่่อนที่่�แตกใหม่่ให้้เหลืือเพีียง 1 ผลต่่อยอด โดยเลืือกผลที่่�มีีรููปทรงที่่�สมบููรณ์์ที่่�สุุด 10) ห่่อผลด้้วยถุุงพลาสติิกใส แล้้วห่่อด้้วยกระดาษหุ้้มด้้านนอกอีีกชั้้�นหนึ่่�ง หรืือ ห่่อด้้วยถุุงที่่�ทำจากกระดาษสีีขาว 11) ผลผลิิตที่่�ได้้จะมีีทั้้�งปริิมาณและคุุณภาพที่่�ดีีขึ้้�นเนื่่�องจากการกระจาย ธาตุุอาหารเป็็นไปอย่่างทั่่�วถึึง กิ่่�งและยอดที่่�ให้้ผลผลิิตมีีขนาดสมดุุลยกััน ทั่่�วทั้้�งต้้นทำให้้ ทั้้�งนี้้�การห่่อผลยัังช่่วยในการเพิ่่�มขนาดผลผลิิตได้้และยััง ช่่วยป้้องกัันการเข้้าทำลายของโรค แมลง และสััตว์์ต่่างๆ ได้้ ภาพที่่� 6 รููปแบบระบบค้้างการปลููกฝรั่่�งแบบตััววาย (Y-shaped) 12 คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center
แผนการรดำเนินิินงานกา ินงานการรปลูลููกฝรั่่�งใน ูกฝรั่่�งในรรอบ 2 ปี ปีี รายการ ม.ค. ก.พ. มีี.ค. เม.ย. พ.ค. มิิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ปีีที่่� 1 1. เตรีียมแปลง 2. ทำระบบค้้าง 3. ปลููก 4. จััดขึ้้�นค้้าง 5. จััดกิ่่�งบนค้้าง 6. กระตุ้้นตาดอก 7. แต่่งตััดแต่่งผล 8. ขยายขนาดผล 9. ห่่อผล 10. เก็็บเกี่่�ยว รายการ ม.ค. ก.พ. มีี.ค. เม.ย. พ.ค. มิิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ปีีที่่�2 1. กระตุ้้นตาดอก 2. ตััดแต่่งผล 3. ขยายขนาดผล 4. ห่่อผล 5. เก็็บเกี่่�ยว 1 2 หมายเหตุุ : ช่่วงผลผลิิตฤดููกาลที่่� 1 : ช่่วงผลผลิิตฤดููกาลที่่� 2 ในปีีเดีียวกััน คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center 13
งบปรระมาณในกา ะมาณในการรดำเนินิินการรทำค้้าง ทำต่ต่่อพื้พื้้�นที่ที่่�1 ไร่ร่่ รายการ โรงเรืือนอย่่างง่่าย หมายเหตุุจำนวน ราคา 1. เตรีียมดิิน * = ราคาคาดการณ์์ ค่่าเตรีียมหลุุม พร้้อมปุ๋๋�ยคอก ต้้นกล้้า 156 หลุุม/ ต้้น 9,600 * หลุุม/ต้้นละ 80 บาท 2. ระบบค้้าง * = ราคาคาดการณ์์ 2.1 เสาปููนอััดแรง (ยาว 2.5 ม/ต้้น) 200 ต้้น 20,000 *ต้้นละ 100 บาท 2.2 เหล็็กกล่่อง ขนาด 1 x 3 นิ้้�ว ยาว 6 เมตร 100 เส้้น 32,000 *เส้้นละ 320 บาท 2.3 เหล็็กกล่่องหััว-ท้้ายแปลงขนาด 3นิ้้�ว 14 เส้้น 6,300 *เส้้นละ 450 บาท 2.4 ลวดเบอร์์ 14 ดึึงค้้าง 200 กก. 12,000 *กก.ละ 60 บาท 2.5 น๊๊อตยึึดเหล็็กขนาด 2 หุุนยาว 8 นิ้้�ว 28 อััน 420 *อัันละ 15 บาท 2.6 เช่่น ลวดดำมััดเหล็็ก 20 กก. 1,000 *กก.ละ 50 บาท รวมข้้อ 2 71,720 3. ระบบน้้ำ * = ราคาคาดการณ์์ 3.1 - ท่่อ PVC ขนาด 2 นิ้้�ว * 4 เมตร 8 เส้้น 1,280 *เส้้นละ 160 บาท 3.2 - ท่่อ PVC ขนาด 6 หุุน 2 เส้้น 160 *เส้้นละ 80 บาท 3.3 - ท่่อ PE ขนาด 25 มม. ยาว 200 เมตร 4 ม้้วน 5,600 * ม้้วนละ 1,400 บาท 3.4 - บอลวาวล์์ PVC ขนาด 2 นิ้้�ว 8 วาล์์ว 2,000 *วาวล์์ละ 250 บาท 3.5 - บอลวาวล์์ PE ขนาด 25 มม. 16 วาวล์์ 800 *วาวล์์ละ 50 บาท 3.6 - หััวมิินิิสปริิงเกลอร์์พร้้อมชุุดต่่อ 200 หััว 1,000 *หััวละ 5 บาท 3.7 - ท่่อมิินิิต่่อหััวมิินิิสปริิงเกลอร์์ 1 ม้้วน 40 *ม้้วนละ 40 บาท 3.8 - หััวอุุดท่่อ PVC ขนาด 2 นิ้้�ว 2 อััน 100 *อัันละ 50 บาท 3.9 - สามทาง 2 นิ้้�วลด 6 หุุน 48 อััน 2,880 *อัันละ 60 บาท 3.10 - อื่่�น ๆ 2 ชุุด 4,820 *ชุุดละ 250 บาท รวมข้้อ3 18,680 รวมทั้้�งหมด 50,000 14 คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center
ปรระเมิมิินผลลตอบแทนกำไ ตอบแทนกำไลลขาดทุุ ทุุนในรรอบ 3 ปี ปีีต่ต่่อพื้พื้้�นที่ที่่�0.5 ไร่ร่่ พื้้�นที่่� 0.5 ไร่่ ประกอบด้้วยจำนวนต้้นที่่ปลูู�ก 60 ต้้น (ระยะปลููก 4 x 3 ตารางเมตร) โดยปลููกจำนวน 6แถว ๆ ละ 10 ต้้น ในการคำนวณเบื้้�องต้้น ผลผลิิตชุุดแรกจะเริ่่�มให้้ ผลผลิิตหลัังปลููก 1 ปีี และสามารถผลิิตได้้ 2 ครั้้�งต่่อปีี ซึ่่�งจะให้้ผลผลิิต 50 กิิโลกรััมต่่อต้้น มีีฝรั่่�งจำนวน 60 ต้้น จะได้้ 3,000 กิิโลกรััม จำหน่่ายในราคา 25 บาทต่่อกิิโลกรััม จะมีรีายได้้ 75,000 บาท และคิิดค่่าจััดการความเสี่่�ยงร้้อยละ 20 ในปีที่่ี� 1 ของผลผลิิตทั้้�งหมด ดัังนั้้�น จะมีีรายรัับประมาณ 60,000 บาทในปีีแรก และ 150,000 บาท ในปีีถััดไป (ผลผลิิต 2 ครั้้�ง x 60,000) รายการ ปีีที่่�1 ปี่่�ที่่�2 ปี่่�ที่่�3 รายรัับ รายจ่่าย รายรัับ รายจ่่าย รายรัับ รายจ่่าย 1. ค่่าต้้นกล้้าและวััสดุปลูู ุก 3,600 - - 2. ค่่าก่่อสร้้างค้้าง 28,600 - - 3. ค่่าระบบน้้ำ 7,400 - - 4. ค่่าต้้นพัันธุ์์ 4,800 - - 5. ค่่าวััสดุุเกษตร (ปุ๋๋�ย ยา อาหารเสริิม ถุุงห่่อ) 5,000 8,000 8,000 6. ค่่าสารเคมีป้ี้องกัันกำจััด โรคแมลง 3,000 3,000 3,000 7. ค่่าแรงงาน จ้้างเหมา 5,000 x 12 60,000 60,000 60,000 8. รายได้้จำหน่่ายผลผลิิต 60,000 150,000 (2 ครั้้�ง/ปีี) 150,00 (2 ครั้้�ง/ปีี) 9. ยอดติิดลบจากปีีที่่� 1 -52,460 - รวม 112,460 150,000 123,460 150,000 71,000 รวมกำไรขาดทุุน -52,460 26,540 79,000 คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center 15
การผลิิตฝรั่่�งเพื่่�อการค้้าแบบการจััดการดููแลและการตััดแต่่ง การจััดการกิ่่�งใหม่่ ที่่�ให้้ผลผลิิตทดแทนกิ่่�งเก่่าเป็็นเทคโนโลยีีแนวใหม่่ แม้้นว่่าจะลงทุุนค่่อนข้้างสููง แต่่สามารถให้้ผลตอบแทนที่่�คุ้้มทุุนยั่่�งยืืน โดยจะคืืนกำไรได้้ในปีีที่่� 2 และเพิ่่�มขึ้้�นในปีีที่่� 3 และปีีถััด ๆ ไป ตามที่่�ได้้แสดงในตาราง ประเมิินผลตอบแทนกำไลขาดทุุนในรอบ 3 ปีี การบัั รบัังคััคัับให้ห้้ฝรั่่�ง ้ฝติติิดดอกออกผ ิดดอกออกผลล หลัักการ การบัังคัับฝรั่่�งให้้ติิดดอกออกผลก็็เพื่่�อให้้สามารถติิดดอกออกผล เก็็บเกี่่�ยวผลผลิิตนอกฤดูู กาล หรืือมีีผลผลิิตตลอดทั้้�งปีี ซึ่่�งมีีขั้้�นตอนการปฏิิบััติิดัังนี้้� 1. เด็็ดยอดเพื่่�อให้้แตกออกมาใหม่่ 2 ยอด ดัังที่่�กล่่าวมาแล้้วในตอนต้้น 2. ฉีีดพ่่นด้้วยปุ๋๋�ยทางใบสููตรตััวกลางสููง เช่่น 10-45-10, 10-52-17, 15-30-10, 16-32-16 เป็็นต้้น ผสมวิิตามิินเพื่่�อเร่่งการเกิิดดอก 3. เมื่่�อฝรั่่�งแตกกิ่่�งใหม่่จะเกิิดดอกตููมมาพร้้อมกััน 2 ดอก ต่่อจากนั้้�นจะติิดผล อย่่างรวดเร็็ว เนื่่�องจากภายในดอกจะมีีทั้้�งเกสรตััวผู้้และตััวเมีียในดอกเดีียวกััน 4. เมื่่�อผลฝรั่่�งโตขึ้้�น มีีขนาดเท่่าหััวแม่มืื่อ ช่่วงนี้้�ให้้ใช้ปุ๋๋ ้ �ยทางใบสููตรเสมอผสมกัับ ฮอร์์โมน หรืือใช้้ CPPU ผสมกัับ GA 3 ความเข้้มข้้น 25 ppm ฉีีดพ่่นทั่่�วทั้้�งผลทุุก ๆ 7-10 วััน จะเร่่งให้้ผลโตเร็็ว 5. เมื่่�อผลโตแล้้วให้้เปลี่่�ยนมาใช้้ปุ๋๋�ยทางใบสููตรที่่�มีีตััวท้้ายสููง เช่่น 10-20-30, 11-22-23 ผสมวิิตามิิน(ช่่วงนี้้�ไม่่ควรใช้้ฮอร์์โมน) ส่่วนปุ๋๋�ยทางดิินควรเปลี่่�ยนจากสููตร 15-15-15 มาเป็็น 13-13-21 แทน เพื่่�อเพิ่่�มคุุณภาพผลผลิิต เช่่นเพิ่่�มความหวาน เพิ่่�มความสด กรอบ เนื้้�อแน่่น น้้ำหนัักดีี กิ่่�งก้้างปลา กิ่่�งหลััก กิ่่�งหลััก ภาพที่่� 7 หลัังจากโน้้มกิ่่�งหลัักแยกออกไปด้้านข้้าง ซ้้าย-ขวา แล้้ว ก็็จะเกิิดกิ่่�งก้้างปลา (cane) ขึ้้�นมา และบนกิ่่�งก้้างนี้้�เอง จะเป็็นกิ่่�งที่่�ให้้ผลผลิิตต่่อไป 16 คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center
ภาพที่่� 8 ลัักษณะการบานของดอกฝรั่่�ง ซึ่่�งภายในประกอบไปด้้วยเกสรตััวผู้้ และตััวเมีียในดอกเดีียวกััน ในสภาพอากาศร้้อนดอกจะบานแค่่ 1 วัันแต่่ในเขตอบอุ่่นเช่่นไต้้หวััน อิินเดีีย ดอกจะบานได้้ นานถึึง 3 วััน ใน 1 ช่่อจะมีี 2-3 ดอก ห่่อผล ห่่อผล ตััดออก ตััดออก ตััดออก ภาพที่่� 9 ลัักษณะผลฝรั่่�งที่่�มีีขนาดเท่่าหััวแม่่มืือ หรืือใกล้้เคีียงกัับเหรีียญ 10 บาท ช่่วงนี้้�ควรมีีการ ตััดแต่่งผลออก โดยในหนึ่่�งช่่อจะมีี 2-3 ผล ตััดให้้เหลืือผลตรงกลางเพีียงแค่่ 1 ผล เท่่านั้้�น จากนั้้�นให้้ฉีีดพ่่นด้้วยสารป้้องกัันกำจััดศััตรููพืืช แล้้วจึึงทำการห่่อผลในลำดัับต่่อไป คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center 17
การห่่อผล เพื่่�อป้้องกัันแมลงเจาะผลฝรั่่�งโดยเฉพาะแมลงวัันทองคืือศััตรููหมายเลขหนึ่่�ง ของการปลููกผลไม้้ มัักจะเจาะช่่วงผลเริ่่�มสุุกแก่่ทำให้้ผลเน่่าเสีียหายเกิิดจาการเชื้้�อรา เข้้าทำลายซ้้ำ ผลจะเน่่าลุุกลามไปทั้้�งผล การห่่อผลยัังช่่วยลดปริิมาณการใช้้สารป้้องกััน กำจััดศััตรููพืืชลงได้้อีีกทางหนึ่่�ง ตลอดจนทำให้้ผิิวผลฝรั่่�งมีีสีีขาวนวล ผิิวเรีียบสวย ปราศจาก ร่่องรอง การทำลาย รอยขีีดขวน ใด ๆ การห่่อจะทำในช่่วงที่่�ผลยัังมีีขนาดเล็็ก หรืือหลัังดอกบานแล้้วประมาณ 2 เดืือนเศษ เกษตรกรชาวสวนส่่วนใหญ่่นิิยมใช้้ ถุุงพลาสติิกหููหิ้้�ว ห่่อผลแล้้วหุ้้มด้้วยกระดาษหนัังสืือพิิมพ์์ หรืือกระดาษจากสมุุดปกเหลืือง ด้้านนอกอีีกชั้้�นหนึ่่�งเพื่่�อป้้องกัันแสงแดด 1. 2. 3. ภาพที่่� 10 (1.) การพััฒนาของผลฝรั่่�งหลัังผสมเกสรแล้้ว (2.) หลัังจากผสมเกสรแล้้ว (3.) การพััฒนา ของผลระยะนี้้�ควรตััดแต่่งผล 18 คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center
1. 3. 2. 4. ภาพที่่� 11 การห่่อผลฝรั่่�ง มีขั้้ี�นตอนดัังนี้้� (1.) ฉีีดพ่่นด้้วยสารป้้องกัันกำจััดศััตรููพืืช หรืือฮอร์์โมนขยายผล (2.) ห่่อด้้วยถุุงหิ้้�ว โดยตััดมุุมถุุงให้้มีีรููระบายอากาศและหยดน้้ำ (3.) คลุุมด้้วยกระดาษ อีีกชั้้�นหนึ่่�งป้้องกัันแสงแดด (4.) การจััดทรงต้้นที่่�เหมาะสม สามารถทำให้้การปฏิิบััติิงาน ห่่อผลเป็็นไปด้้วยความสะดวก และมีีประสิิทธิิภาพยิ่่�งขึ้้�น การรเก็ก็็บเกี่กี่่�ยวผลลผลิลิิต ในรอบ 1 ปีี ฝรั่่�งจะให้้ผลผลิิตไม่่เกิินปีีละ 3 ช่่วงเวลา โดยในแต่่ละช่่วงจะเก็็บได้้ ประมาณ 5 ครั้้�ง หรืือเก็็บสัปัดาห์์ละ 1 ครั้้�ง ตามปกติจิะติิดดอกในระหว่่างเดืือน มกราคม ถึึง มีีนาคม และผลจะสุุกแก่่ ในช่่วงระหว่่างเดืือน เมษายน ถึึง พฤษภาคม การพััฒนาของ ผลจากดอกบานจนกระทั่่�งผลแก่่ประมาณ 17-20 สััปดาห์์ ขึ้้�นอยู่่กัับสายพัันธุ์์และสภาพ ฟ้้าอากาศ หากอากาศร้้อนก็จ็ะแก่่เร็็ว แต่่อากาศหนาวเย็็นกลัับสุุกช้้า รุ่่นถััดมาจะติิดดอก ช่่วงเดืือนพฤษภาคม มิถุิุนายน กรกฏาคม ส่่วนรุ่่นสุุดท้้ายจะให้้ผลผลิิตน้้อยมาก เนื่่�องจาก ตรงกัับฤดููฝนซึ่่�งเป็็นอุุปสรรคต่่อการผสมเกสร และคุุณภาพไม่่ดีี คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center 19
ผลผลิิตฝรั่่�งที่่�ตลาดต้้องการ ผลจะต้้องมีีสีีเขีียวอ่่อน หรืือขาวนวล เนื้้�อแน่่น กรอบ ไม่่มีีร่่องรอยโรคหรืือแมลงเข้้าทำลาย ไม่่อ่่อนหรืือแก่่จนเกิินไป เก็็บเกี่่�ยวโดยการ สัังเกตดููที่่�ก้้นถุุง หากพบลัักษณะที่่�ตามต้้องการแล้้ว ให้้ใช้้กรรไกรตััดที่่�ขั้้�วผลใส่่ภาชนะ ด้้วยความระมััดระวัังอย่่าให้้ผลซ้้ำ ข้้อดีีของการปลููกฝรั่่�งระบบค้้างนี้้�สะดวกต่่อการ เก็็บเกี่่�ยวมากเพราะความสููงของค้้างสููงแค่่ 1.50 เมตรเท่่านั้้�น ทุุกผลของฝรั่่�งเกษตรกร สามารถใช้้มืือเอื้้�อมถึึงไม่่ต้้องใช้้บัันได ปีีนขึ้้�นไปเก็็บ หรืือใช้้เครื่่�องมืืออื่่�น ๆ ให้้ยุ่่งยาก แล้้วรีีบคััดขนาดแยกตามเกรดต่่าง ๆ จากนั้้�นบรรจุุในภาชนะที่่�เหมาะสม อย่่าให้้ถููก แสงแดดโดยตรง เพื่่�อส่่งจำหน่่ายต่่อไป หากต้้องการเก็็บรัักษาให้้นาน ๆ ควรสวมผลด้้วย โฟมเน็็ต (foam netting) แล้้วใส่่ในถุุงพลาสติิกอีีกชั้้�นหนึ่่�ง จากนั้้�นเก็็บไว้้ในห้้องที่่�ปรัับ อุุณหภููมิิ ระหว่่าง 5-7 องศาเซลเซีียส จะสามารถเก็็บรัักษาผลฝรั่่�งได้้นานประมาณ 1 เดืือน ภาพที่่� 12การห่่อผลฝรั่่�งในไต้้หวัันนิิยมใช้้ถุุงกระดาษ (ภาพที่่� 1) และใช้้โฟมเน็็ตห่่อด้้านในแล้้ว ห่่อด้้วยถุุงหิ้้�วด้้านนอก(ภาพที่่� 2) ภาพที่่� 13ผลฝรั่่�งสวมด้้วยโฟมเน็็ต (foam netting) ป้้องกัันการเข้้าทำลายของแมลง รอยขีีดข่่วน ป้้องกัันผลช้้ำ และห่่อเพื่่�อเก็็บรัักษาไว้้ในห้้อง ปรัับอุุณหภููมิิยาวนานประมาณ 1 เดืือน 20 คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center
ภาพที่่� 14 การเก็็บเกี่่�ยวผลผลิิตฝรั่่�งโดยใช้้กรรไกรตััดที่่�ขั้้�วผล ภาพที่่� 15ผลผลิิตฝรั่่�งที่่�เก็็บเกี่่�ยวทั้้�งถุุงและกระดาษห่่อ แล้้วบรรจุุในถุุงพลาสติิกเพื่่�อป้้องกััน ผลซ้้ำในระหว่่างการขนส่่ง คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center 21
โรครคแลละแมลลงศััศััตรูรููฝรั่่�ง ูฝ ตามปกติิแล้้วฝรั่่�งเป็็นไม้้ผลที่่�มีีความทนทานต่่อสภาพดิินฟ้้าอากาศ สภาพ ความแห้้งแล้้ง ดิินขาดความอุุดมสมบููรณ์์ได้้เป็็นอย่่างดีี แต่่ฝรั่่�งกลัับไม่่ทนทานต่่อ ความหนาวเย็็นจััด ๆ 1. โรคแอนแทรคโนส เชื้้�อสาเหตุุ : เชื้้�อรา Colletotrichum gloeosporioides . ลัักษณะอาการ : มัักพบการเข้้าทำลายทั้้�งในระยะผลอ่่อนและผลแก่่ รวมไปถึึง อาการที่่�ใบจะพบจุุดสีน้้ ีำตาลเล็็ก ๆ แผลอาจขาดทะลุุหรืือเว้้าแหว่่ง ถ้้าผลอ่่อนมีสีน้้ ีำตาล อาจแห้้งตายไปในที่่�สุุด ถ้้าเกิิดในระยะผลแก่่หรืือผลสุุกมัักจะเน่่า หรืือเกิิดรอยบุ๋๋มลง มีีรอยจ้้ำสีีคล้้ำปรากฏอยู่่รอบผล ระบาดได้้ทุุกฤดููมีีแมลงหวี่่�เป็็นพาหนะ ป้้องกัันกำจััด : ตััดแต่่งกิ่่�งให้้โปร่่ง เพื่่�อให้้แสงแดดส่่องให้้ทั่่�วถึึง อากาศถ่่ายเท ได้้อย่่างสะดวก ฉีีดพ่่นด้้วยสารป้้องกัันเชื้้�อรา เช่่น เบนโนมิิล คอปเปอร์์อ๊๊อกซีีคลอไรด์์ แคปเทน โดยพ่่นก่่อนเก็็บเกี่่�ยวผลผลิิตประมาณ 1 เดืือน ภาพที่่� 16 โรคแอนแทรคโนส ในผลฝรั่่�ง 22 คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center
2. โรคผลเน่่า เชื้ ้� อสาเหตุุ : เชื้้�อรา Lasiodiplodia theobromae (PAT) (Botrydiplodia throbrome) ลัักษณะอาการ :ผลฝรั่่�งมีีจุุดสีีดำ ขยายตััวเป็็นแอ่่งบุ๋๋มตรงกลาง ก้้นผลเน่่า เป็็นจุุด วงสีีน้้ำตาล และสีีดำ จำนวนมาก ระบาดอย่่างรวดเร็็ว มัักเกิิดในทรงพุ่่ม ที่่�หนาแน่่น แสงแดดส่่องไม่่ทั่่�วถึึง การแพร่่ระบาดโดยลม และฝน ไหลเป็็นหยดน้้ำ รวมตััวกัันที่่�ก้้นผลทำให้้เน่่า ป้้องกัันกำจััด : ตััดแต่่งทรงพุ่่มให้้โปร่่ง ฉีีดพ่่นด้้วย คาร์์เบนดาซิิม แมนโคเซ็็บ หลีีกเลี่่�ยงการให้้น้้ำที่่�ชื้้�นเกิินไปในทรงพุ่่ม ช่่วยป้้องกัันการแพร่่ระบาดของเชื้้�อโรค 3. โรคแคงเกอร์์ เชื้้�อสาเหตุุ : เชื้้�อราPestaloria psidii Pat. ลัักษณะอาการ : แสดงอาการได้้ทุุกระยะการเจริิญเติิบโต อาการจุุดสีีน้้ำตาล แกมดำ รอยแผลนููนขึ้้�น ผลเป็็นแอ่่งบุ๋๋ม แผลจะแตกและเปิิดออก แผลเก่่าพบกลุ่่มเส้้นใย สีีขาว สปอร์์สีีดำแทรกบนเนื้้�อเยื่่�อที่่�แตก นอกจากพบการระบาดที่่�ผลแล้้ว บนใบยัังพบ จุุดสีีน้้ำตาล ป้้องกัันกำจััด : ฉีีดพ่่นด้้วย mancozeb benomyl carbendazim 4. โรคใบจุุสนิิม จุุดสาหร่่าย เชื้้�อสาเหตุุ :สาหร่่าย Cephaleuros virescens Kunza ลัักษณะอาการ : แสดงอาการมีีจุุดสนิิมสีีน้้ำตาลแดง กระจายส่่วนบนของใบ และกลายเป็็นจุุดสาหร่่ายสีีเขีียว ออกส้้ม ป้้องกัันกำจััด : ฉีีดพ่่นด้้วย mancozeb benomyl carbendazim คู่่�มืือการผลิิตฝรั่่�งระบบค้้าง Maejo Agricultural Research and Innovation Center 23
การผลิิตสุุกรพัันธุ์์� นายไพศาล โพธิินาม การเลี้้�ยงสุุกร การรเลี้้ลี้้�ยงสุุ สุุกรต้รต้้องมีีปัมีีปััจจจััยัที่ที่่�สำคััคััญปรระกอบ ดัั ดัังต่ต่่อไปนี้้ นี้้� 1. สุุกรพัันธุ์์ดีี คืือ สุุกรที่่�เลี้้�ยงง่่าย โตเร็็ว แข็็งแรง ปลอดโรค กิินอาหารน้้อย 2. อาหารดีี คืือ อาหารที่่�สุุกรกิินเข้้าไปแล้้วทำให้้สุุกรโตเร็็ว ไม่่มีีสารพิิษ เจืือปน ราคาไม่่แพง 3. โรงเรืือนดีี คืือ ป้้องกัันแดด ฝน และลมได้้เป็็นอย่่างดีี แข็็งแรง ปลอดภััย 4. การจััดการดีี คืือ การดููแลที่่�ดีีทุุกเรื่่�อง เช่่น อาหาร น้้ำ ที่่�อยู่่อาศััย ความสะอาด 5. การป้้องกัันโรคดีี คืือ มีรีะบบการป้้องกัันโรคที่่ดี�ี มีีการทำวััคซีีนป้้องกัันโรคระบาด เหตุุ ตุุผลลในการรเลี้้ลี้้�ยงสุุ สุุกรร - ใช้้พื้้�นที่่�น้้อยแต่่สามารถเลี้้�ยงสุุกรได้้หลายตััว - ใช้้แรงงานน้้อยและเลี้้�ยงง่่าย - ใช้้เศษอาหารและของเหลืือใช้้ต่่าง ๆ เป็็นอาหารสุุกรได้้ - โตเร็็ว สามารถเปลี่่�ยนเป็็นเงิินได้้ ในระยะเวลาอัันสั้้�น คืืนทุุน(ขาย) ได้้ภายใน 4-5 เดืือน - ลููกดก ขยายพัันธุ์์ได้้รวดเร็็ว - มููลของสุุกรใช้้เป็็นปุ๋๋�ยได้้อย่่างดีี และสามารถนำมาเป็็นแก๊๊สชีีวภาพใช้้ได้้ พัั พัันธุ์์สุุ สุุกรรแบ่บ่่งได้ด้้เป็ป็็น 3 ปรระเภท ตามการรใช้้ปรระโยชน์ชน์์ 1. ประเภทไขมััน (Lard Type) เป็็นสุุกรที่่�โตช้้า ตััวสั้้�นกลม สะโพกเล็็ก มัันมาก ได้้แก่่ สุุกรพัันธุ์์พื้้�นเมืืองต่่าง ๆ 2. ประเภทเนื้้�อ (Meat Type) เป็็นสุุกรที่่�เนื้้�อแดงมาก มีีไหล่่และสะโพกใหญ่่