เรื่อง การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศด้านสุขภาพในการพยาบาล เพ่ือความปลอดภัยของผู้ป่วย เสนอ อาจารย์พันนิภา นวลอนันต์ รายวิชาสารสนเทศทางการพยาบาล รหัสวิชา NSS2213 ภาคเรียนที่1 ปีการศึกษา 2566 คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยปทุมธานี รายงาน
นส.สิรินาฏ พรหมขุนทองนส.สุธิชา ประกายแก้วนส.อรพรรณ รึผาดำนส.กัญญาวีร์ แจ่มถนอมนส.กัลยารัตน์ เศรษฏีสำ ราญนส.ขวัญฤทัย อาชาบุญญาวิศิษฎ์นส.กัญญาณัฐ เหล่าแก้วนส.กัลยรัตน์ ปฎิบัตินส.ฐิติมา คำ ภาผงนส.ปณิตา อับบัสนส.รัชนีกร เมืองจันทร์นส.ศรุตา ศรีราตรีนส.สุภัชชา แบ่งเพ็ชรนส.อนัดดา ชื่นกลิ่นนส.ณัฐณิชา ปะโกฏิโยนส.นันทวัน วงศ์เฮียนนส.พัชรี ภีรภาคนส.รุ่งทิวาพร แทนชาลีนส.ศศิธร ละเมียดนส.นันท์มนัส อินทร์ติยะนายกิตติชัย ฮวดเจริญกิจนายเจตนิพัทธ์ โทเกาะนส.ชนิสรา ปัญญานส.ณัฐณิชา เศษรักษานส.ณัฐณิชา มาอยู่ 1. 2. 3. 4.5. 6.7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 6501110800090 6501110800092 6501110800093 6501110800094 6501110800095 6501110800096 6501110800097 6501110800098 6501110800099 6501110800100 6501110800101 6501110800102 6501110800103 6501110800104 6501110800105 6501110800106 6501110800107 6501110800108 6501110800109 6501110800110 6501110800111 6501110800112 6501110800113 6501110800114 6501110800115 สมาชิก
คำ นำ เอกสารประกอบการสอนเล่มนี้ จัดทำ ขึ้นเพื่อประกอบการเรียนการสอนวิชาสารสนเทศทางการพยาบาล (รหัสวิชา NSS 2213) เพื่อให้ผู้เรียนเข้าใจถึงความสำ คัญของเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อนำ ไปใช้ ในการเรียนการสอน และเป็นผู้มีความสามารถ มีทักษะในการนำ เทคโนโลยีสารสนเทศไปศึกษาค้นคว้าประยุกต์ ใช้ และพัฒนาตนเองทั้งทางด้านการเรียนและการสอน และการดำ เนินชีวิตได้ เอกสารประกอบการเรียนการสอนวิชาสารสนเทศทางการพยาบาล แบ่งออกเป็น 6 หัวข้อ คือ ปัญหา การ ใช้เทคโนโลยี การประยุกต์ใช้ ความสำ คัญของเทคโนโลยีสารสนเทศด้านสุขภาพ เทคโนโลยีของอุปกรณ์การ แพทย์ A.I.กับอุตสาหกรรมการแพทย์ หวังเป็นอย่างยิ่งว่าเอกสารประกอบการเรียนการสอนวิชาสารสนเทศทางการพยาบาลเล่มนี้คงเป็นประโยชน์ ต่อผู้ใช้ไม่มากก็น้อย คณะผู้จัดทำ สมาชิกกลุ่มอาจารย์พันนิภา นวลอนันต์ ก
สารบัญ เรื่องคำ นำสารบัญปัญหาการใช้เทคโนโลยีการประยุกต์ใช้ความสำ คัญของเทคโนโลยีสารสนเทศด้านสุขภาพเทคโนโลยีของอุปกรณ์การแพทย์A.I.กับอุตสาหกรรมการแพทย์อ้างอิง หน้ากข1123334 ข
ปัญหา ประชากรในสังคมประกอบด้วยคนในช่วงระดัยอายุแตกต่างกัน ความต่างของอายุแต่ละวัยส่งผลต่อลักษณะ นิสัยพฤติกรรม ทัศนคติ การดำ เนินชีวิต ที่ไม่เหมือนกันคนรุ่นที่เติบโตมาในยุคสมัยที่ไม่มีอินเทอร์เน็ตกับยุค ใหม่ที่เกิดมาในยุคที่มีคอมพิวเตอร์และเครือข่ายอินเทอร์เน็ตเพียบพร้อมจึงมีกรอบแนววิธีคิดมองโลกไม่ตรงกัน ปัจจุบันสามารถบ่งชี้ถึงพฤติกรรมมนุษย์ที่เหมือนกันและแตกต่างกันตามสภาพแวดล้อมสังคม วัฒนธรรม ทั้งนี้ ปัญหาความปลอดภัยของผู้ป่วยบางด้านเกิดจากความผิดพลาดจากมนุษย์ซึ่งเมื่อเทียบกับระบบงานอื่นแล้วนั้นระบบ บริการสุขภาพมีความผิดพลาดมากกว่าอีกหลายรูปแบบ เช่นในธุรกิจการบินพาณิชย์โอกาสเกิดความผิดพลาดถึง ชีวิตมีเพียงไม่เกิน4ครั้งใน1ล้านครั้งของการบิน ขณะที่สั่งยาผิดพลาดเกิดได้1/10,000 ครั้ง เทียบเท่ากับการที่ร้าน อาหารคิดเงินผิด การที่ระบบงานสำ คัญมีความผิดพลาดน้อยมาก เนื่องจากการออกแบบเชิงระบบที่ป้องกันความผิด พลาดจากมนุษย์ขั้นตอนของความปลอดภัยถูกเก็บไว้ในระบบแลป้องกันไม่ให้ทำ งานลัดขั้นตอนได้ การใช้เทคโนโลยี การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศในการพยาบาล เพื่อความปลอดภัยของผู้ป่วยพยาบาลถือเป็นกําลังคนที่สำ คัญ ที่สุดในระบบการดูแลสุขภาพ และเป็นแนวหน้าในการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ ด้านสุขภาพในการดูแล สุขภาพผู้ป่วย มีความสอดรับและช่วย สนับสนุน แนวทางในการสร้างความปลอดภัยของผู้ป่วยมีดังนี้ 1.พยาบาลจัดเก็บข้อมูลของผู้ป่วยตลอดจนข้อมูล ทางการพยาบาลที่ได้ให้แก่ผู้ป่วยผ่านระบบจัดเก็บเอกสาร อิเล็กทรอนิกส์ (EDS) ซึ่งช่วยให้พยาบาลสามารถจัดการกับข้อมูลของผู้ป่วยและข้อมูลทางการพยาบาลที่มีอยู่อย่าง มากมายให้เป็นระบบระเบียบ และพยาบาลมีการลงบันทึก ข้อมูล ของผู้ป่วย แผนการรักษาของแพทย์และ กิจกรรมการ พยาบาลที่ได้ให้แก่ผู้ป่วยแต่ละรายลงในระบบบันทึกข้อมูล ของผู้ป่วยโดยพยาบาล (e-Nursing Kardex) แทนการลง บันทึกด้วยมือ 2.พยาบาลใช้ระบบการสื่อสาร แลกเปลี่ยนและติดตามข้อมูลทางสุขภาพของผู้ป่วยผ่านระบบบันทึกข้อมูล ของผู้ป่วยโดยพยาบาล (e-Nursing Kardex) ซึ่งช่วย สนับสนุนการสื่อสารข้อมูล การรักษาพยาบาลที่ผู้ป่วยได้รับ ตลอดจนลักษณะความผิดปกติต่างๆ ที่เกิดขึ้นกับผู้ป่วยในเวลานั้นๆให้กับสมาชิกทีมพยาบาลระหว่างส่งเวรได้รับ ทราบข้อมูลของผู้ป่วยได้อย่างถูกต้อง จะช่วยให้พยาบาลในเวรต่อไปสามารถให้การพยาบาลได้ตรงตามปัญหา ของ ผู้ป่วย นอกจากนี้ยังมีการใช้ระบบ Telehealth ซึ่งช่วยให้ พยาบาลสามารถพูดคุยปรึกษาหารือเกี่ยวกับการ ดูแลผู้ป่วยจากแพทย์หรือ พยาบาลผู้เชี่ยวชาญที่อยู่ห่างไกลทำ ให้สามารถให้การดูแลผู้ป่วยได้อย่างมีประสิทธิภาพ สูงสุด รวมท้ังในกรณีที่มีการจำ หน่ายผู้ป่วยกลับบ้านพยาบาล ยังสามารถที่จะส่งต่อข้อมูลของผู้ป่วยไปยังสถานณ์ บริการทาง ด้านสุขภาพที่รับดูแลผู้ป่วยต่อได้ 3.พยาบาลใช้ระบบการรับคำ สั่งแผนการสั่งยาของ แพทย์ผ่านระบบการบันทึกการบริหารยาอิเล็กทรอนิกส์ (EMAR) ซึ่งช่วยให้เกิดความปลอดภัยกับผู้ป่วย เนื่องจาก ช่วยลดการเกิดความผิดพลาดในการรับคำ สั่งการสั่งยาของ แพทย์อันเนื่องมาจากการที่พยาบาลอ่านลายมือแพทย์ ไม่ออก ทําให้พยาบาลสามารถให้การดูแลผู้ป่วยรวมท้ังให้ ยาแก่ผู้ป่วยได้อย่างถูกต้อง และพยาบาลมีการบริหารยาแก่ ผู้ป่วยผ่านระบบการบริหารจัดการยาผ่านการใช้รหัส บาร์โค้ด (BCMA) ซึ่งการใช้รหัสนี้จะช่วยพยาบาลในการ ป้องกันการเกิดความผิดพลาดในการให้ยาแก่ผู้ป่วย โดยมี หลักการ คือ เมื่อแพทย์ทําการสั่งยาชนิดหนึ่ง ให้กับผู้ป่วย รายหนึ่งระบบจะสร้างฐานข้อมูล ผูกรหัสยากับ รหัสผู้ป่วย และเวลาไว้ด้วยกันเมื่อมีการให้ยาแก่ผู้ป่วย พยาบาลจะสแกน รหัสบาร์โค้ดผู้ป่วย รหัสของตนเอง และ รหัสยา ถ้าถูกต้อง ตรงตามที่ระบุก็สามารถให้ยาได้ ถ้าพยาบาลหยิบยาผิดชนิดมาสแกน ระบบจะเตือนก่อนที่จะ ให้ยา ซึ่งถือว่าเป็น near missed เท่านั้น 4.พยาบาลใชร้ะบบสนับสนุนการตัดสินใจทางคลินิก(Clinical Decision Support System) ในการดูแลผู้ ป่วย ซึ่งระบบจะมีการกระตุ้นเตือนความจำ ในการให้การพยาบาล ต่างๆแก่ผู้ป่วยมีการแจ้งเตือนผลการตรวจทาง ห้องปฎิบัติการของผู้ป่วย มีข้อมูลความรู้เกี่ยวกับแนวทางการให้การ ดูแลผู้ป่วยในเรื่องการให้ยา การปฏิบัติการ พยาบาล และ ยังช่วยวิเคราะห์ข้อมูลความเสี่ยงต่างๆ ของผู้ป่วย 1
การประยุกต์ใช้ ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศที่นำ มาใช้ทางด้านสุขภาพ ซึ่งแบ่งได้เป็น 4 ระบบ ดังนี้. 1. ระบบที่ใช้ในการจัดเก็บและบันทึกข้อมูลทางสุขภาพของผู้ป่วย ได้แก่ Electronic Medical Records(EMR) หมายถึง เวชระเบียนอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งเป็นเอกสาร Electronic Health Records (EHR) หมายถึง บันทึกข้อมูลสุขภาพส่วนบุคคลของผู้ป่วยในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์ Electronic Documentation System (EDS) หมายถึง ระบบการจัดเก็บเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ ช่วยเพิ่ม ประสิทธิภาพการจัดเก็บเอกสารทาง Personal HealthRecords (PHR) หมายถึง บันทึกสุขภาพส่วนบุคคลของผู้ป่วย e-Nursing Kardex '' หมายถึง ระบบบันทึกข้อมูลของผู้ป่วยโดยพยาบาลที่ดูแลผู้ป่วยเป็นผู้บันทึก แทนการจด บันทึกลงบนแผ่นบันทึก 2. ระบบที่ใช้ในการสื่อสาร แลกเปลี่ยนและติดตามข้อมูลทางสุขภาพของผู้ป่วย ได้แก่ Telemedicine หรือ Tele health หมายถึง ระบบการแพทย์ทางไกลเช่นเดียวกับการสื่อสารผ่านระบบ video conference Mobile Health (mHealth) หมายถึง อุปกรณ์สุขภาพแบบเคลื่อนที่ เช่น นาฬิกาสวมใส่ออกกำ ลังกาย Health InformationExchange(HIE) หมายถึง การแลกเปลี่ยนข้อมูลด้านสุขภาพแบบอิเล็กทรอนิกส์ผ่านระบบ อินเทอร์เน็ต Remote Monitoring หมายถึง การติดตามสุขภาพทางไกล ส่งข้อมูลไปยัง(EHR) หรือ(PHR) Home Monitoring of Patients หมายถึง การติดตามอาการของผู้ป่วยที่อยู่ที่บ้าน รวบรวมและบันทึกข้อมูลของผู้ ป่วย เช่น คลื่นไฟฟ้าหัวใจ ความดันโลหิต Clinical Data Processing (CDP) หมายถึงการประมวลผลข้อมูลทางคลินิกของผู้ป่วยแบบอัตโนมัติในกรณีที่ต้อง เฝ้าผู้ป่วยอย่างต่อเนื่อง เช่น คลื่นไฟฟ้าหัวใจ หรือ สัญญาณชีพ ของผู้ป่วย 3. ระบบที่ใช้ในการสั่งการรักษา ได้แก่ Computerized Physician Order Entry (CPOE) หมายถึง การใช้คอมพิวเตอร์ในการสั่งการรักษาของ แพทย์ เช่น การสั่งยา การสั่งเอ็กซเรย์ Electronic Medication Administration Records (EMAR)หมายถึง ระบบที่ทำ การบันทึกเกี่ยวกับยาของผู้ป่วย ทั้งหมด และจะมีการส่งข้อมูลยาของผู้ป่วยไปยังเภสัชกรและพยาบาล Bar Code Medication Administration(BCMA) หมายถึง การบริหารจัดการยาผ่านการใช้รหัสบาร์โค้ด ประกอบไปด้วย รหัสยาแต่ละชนิด Electronic Prescribing(E-prescribing) หมายถึง การสั่งจ่ายยาผ่านระบบ อิเล็กทรอนิกส์ระหว่างแพทย์กับร้าน ขายยาโดยตรง 4. ระบบที่ใช้ในการสนับสนุนการตัดสินใจทางคลินิก ได้แก่ Clinical Decision Support Systems (CDSS)หมายถึง ระบบสนับสนุนการตัดสินใจทางคลินิก ช่วยใน การตัดสินใจ การวิเคราะห์ข้อมูลทางคลินิกของผู้ป่วย การวินิจฉัย ตลอดจนการให้คำ แนะนำ อย่างเหมาะสม ความ หมายและความสำ คัญของเทคโนโลยีสารสนเทศด้านสุขภาพ เทคโนโลยีสารสนเทศด้านสุขภาพ (Health Information Technology) หมายถึง เครื่องมือเเละบริการทุกชนิดที่ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการ สื่อสาร (ICT) ในการดูเเลสุขภาพที่เชื่อมโยงระหว่างผู้ป่วยเเละผู้ให้บริการด้านสุขภาพรวมถึง ผู้เชี่ยวชาญด้าน สุขภาพ ครอบคลุมถึงการรับส่งข้อมูลสุขภาพระหว่างหน่วยงานต่างๆ 2
ความสำ คัญของเทคโนโลยีสารสนเทศด้านสุขภาพ สามารถจำ แนกได้ 3 ประเด็น ดังนี้ 1. ด้านประโยชน์ต่อระบบบริการสุขภาพ ระบบสุขภาพเทคโนโลยีสารสนเทศด้านสุขภาพ เนื่องจากโลก ดิจิทัลที่มีการเจริญเติบโตเเละมีการขยายตัวมากขึ้นได้กระตุ้นให้เกิดเทคโนโลยีการลงทุนทางเศรษฐกิจ โดยมี เป้าหมายเพื่อการเข้าถึงบริการสุขภาพของประชาชนทุกระดับ ซึ่งจะช่วยให้ประชาชนได้รับการดูเเลด้านสุขภาพ อย่างมีคุณภาพเป็นธรรมและปลอดภัย 2. ด้านประโยชน์ต่อผู้ป่วย โดยผู้ป่วยได้รับความปลอดภัยจากแพทย์มากขึ้น เช่น ได้รับการตรวจวินิจฉัย โรคที่มีความถูกต้องและเเม่นยำ ได้รับยา/เลือดที่ถูกต้อง นอกจากนี้ผู้ป่วยที่อยู่บ้านสามารถติดต่อสื่อสารของรับคำ ปรึกษาทางด้านสุขภาพกับบุคลากรทางการเเพทย์ผ่านระบบการสื่อสารทางไกลได้อย่างทันท่วงที 3. ด้านประโยชน์ต่อบุคลากรทางการแพทย์ ในการนำ เทคโนโลยีสารสนเทศด้านสุขภาพเข้ามาใช้จะช่วย ในการจัดการข้อมูลที่มีอยู่มหาศาลเหล่านี้ให้เป็นระบบ สามารถดึงข้อมูลต่างๆ มาใช้เมื่อจำ เป็นเเละยังช่วยเเลก เปลี่ยนข้อมูลด้านสุขภาพระหว่างผู้ป่วยกับบุคลากรทางการแพทย์ได้อย่างมีประสิทธิภาพเเละปลอดภัย เทคโนโลยีของอุปกรณ์การแพทย์ แนวโน้มอีกอย่างหนึ่งของ Digital Transformation กับธุรกิจสายสุขภาพ นั้นก็คือ บริษัทสามารถเก็บ ข้อมูลด้านสุขภาพของลูกค้าจากอุปกรณ์ทางการแพทย์ ในอดีตนั้นผู้คนอาจจะคุ้นเคยกับการตรวจสุขภาพปีละ 1 ครั้ง หรือเมื่อมีสิ่งผิดปกติกับร่างกายแต่ในยุค Digital นั้นสามารถเก็บข้อมูลด้านสุขภาพได้ตลอดเวลาซึ่งจะทำ ให้หา แนวทางป้องกันและดูแลบำ รุงรักษาสุขภาพได้ดีมากยิ่งขึ้น ทำ ให้บริษัทด้านสุขภาพหลาย ๆ บริษัทได้มีการลงทุน ในอุปกรณ์เทคโนโลยีแบบสวมใส่ที่สามารถใช้ในการติดตามผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูงได้แบบเรียลไทม์และยัง สามารถกำ หนดแนวโน้มเกี่ยวกับสุขภาพในอนาคตได้อีกด้วย อุปกรณ์ที่สามารถพบเห็นได้บ่อย เครื่องติดตามการ ออกกำ ลังกาย เซนเซอร์วัดอัตราการเต้นของหัวใจ Oximeters (เครื่องตรวจสอบปริมาณออกซิเจนในเลือด) Sweat meters (เครื่องวัดเหงื่อ) ทำ นายแนวโน้มด้านสุขภาพที่จะเกิดขึ้นในอนาคต การทำ นายแนวโน้มด้าน สุขภาพเกิดขึ้นได้เพราะมี Big Data การวิเคราะห์ผ่าน Big Data ไปให้บริษัทด้านสุขภาพสามารถเห็นแนวโน้ม สุขภาพของลูกค้าได้ และยังสามารถให้คำ แนะนำ ลูกค้าได้อย่างถูกจุด A.I. กับอุตสาหกรรมการแพทย์ Artificial intelligence (AI) หรือปัญญาประดิษฐ์ เข้ามามีส่วนกับธุรกิจด้านสุขภาพและการแพทย์พอ สมควร หลายบริษัทมีการลงทุนด้าน AI มากมาย สำ หรับผู้ป่วยแล้ว AI ในด้านการแพทย์ที่ผ่านมาหุ่นยนต์พยาบาล อย่าง Moxi ที่เป็นหุ่นยนต์อยู่ในโรงพยาบาลที่ออกแบบมาเพื่อช่วยเหลือพยาบาล เช่น การดึงและเติมอุปกรณ์ และ Chatbots ที่ช่วยแบ่งเบาภาระในการตอบคำ ถามต่าง ๆ ของลูกค้าอีกด้วย AI ยังมีบทบาทในด้านการวิเคราะห์ อย่างแม่นยำ อีกด้วย และยังสามารถจดจำ รายละเอียดของยาต่าง ๆ ยิ่งไปกว่านั้น บริษัทเภสัชกรรมและเทคโนโลยี ชีวภาพชั้นนำ พยายามใช้อัลกอริทึมต่าง ๆ ของ AI เพื่อลดขั้นตอนพัฒนายา ซึ่งมันช่วยประหยัดต้นทุนให้พวกเขา อย่างมาก การเพิ่มขึ้นของการดูแลสุขภาพตามความต้องการของลูกค้า ผู้ใช้บริการต้องการความสะดวกสบาย ไม่ว่า จะเป็นเรื่องเวลาและสถานที่ เนื่องจากผู้ป่วยต้องการรักษาตามความต้องการของตนเอง เพราะตารางงานที่ยุ่งหรือ เหตุผลส่วนตัวต่าง ๆ ธุรกิจด้านสุขภาพที่กำ ลังเข้าสู่ยุค Digital จึงมองเห็นความสำ คัญของโทรศัพท์ มือถือ ผู้คนยุคปัจจุบันเข้าถึงโทรศัพท์มือถือและใช้อินเทอร์เน็ตในโทรศัพท์มือถือกันอย่างแพร่หลาย การที่มี AI ด้านการดูแลสุขภาพเข้ามา ผู้ป่วยจึงหันมาสนใจใช้อินเทอร์เน็ตด้านสุขภาพมากยิ่งขึ้น 3
อ้างอิง 4 1.บุญยารัตน์ ศิลปวิทยาทร .(2563) การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศด้านสุขภาพในการพยาบาลเพื่อความปลอดภัย ของผู้ป่วย (พิมพ์ครั้งที่2). วารสารการพยาบาลและการดูแลสุขภาพ. 2.https://cdn.fbsbx.com/v/t59.2708-,สืบค้นเมื่อวันที่ 2 กรกฎาคม 2566 3.https://www.arit.rmutt.ac.th/download/documents-,สืบค้นเมื่อวันที่ 2 กรกฎาคม 2566 4.http://www.student.chula.ac.th/,สืบค้นเมื่อวันที่ 2 กรกฎาคม 2566 5.https://ehealth.morph.go.th,สืบค้นเมื่อวันที่ 2 กรกฎาคม 2566