การวิเคราห์ข้อสอบ

การวเิ คราะหข์ อ้ สอบปรนยั

(Item analysis)

1 Bongkoch Chaichaowarin

ประโยชนท์ ไี ดจ้ ากการวเิ คราะหข์ อ้ สอบ

1) ใชป้ รบั แกค้ ะแนนสอบ ผลทไี ดอ้ าจทําใหเ้ ราทราบวา่ ขอ้ สอบขอ้ ใดเฉลย
ผดิ / มคี ําตอบทถี กู มากกวา่ 1 ตวั เลอื ก / เป็ นขอ้ ทนี ่าจะมปี ัญหา เชน่ มคี วาม
คลมุ เครอื ในคําถาม ตวั เลอื กมคี วามซําซอ้ นกนั เนอื หาอยนู่ อกเหนอื ไปจากสงิ
ทสี อน เป็ นตน้
2) ใชป้ รบั ปรงุ คณุ ภาพขอ้ สอบ
3) ใชใ้ นการบรหิ ารคลงั ขอ้ สอบ คา่ ทไี ดจ้ ะบอกคณุ ลกั ษณะของขอ้ สอบ ถา้
เป็ นขอ้ สอบทีดี (ยากง่ายเหมาะสม/จําแนกผูส้ อบได)้ เลอื กเก็บไวใ้ นคลัง
ขอ้ สอบ เพอื จะกลบั นํามาใชใ้ หมใ่ นอนาคตตามความเหมาะสม
4) ใชใ้ นการพฒั นาคุณภาพการเรยี นการสอน ค่าสถติ ทิ ไี ดท้ ําใหเ้ รา
ทราบว่าประเด็นใดทผี ูร้ ยี นมคี วามเขา้ ใจผดิ อยมู่ าก ผูส้ อนควรเนน้ ยําประเด็น
นัน

2 Bongkoch Chaichaowarin

ขอ้ ตกลง คป่รานใัยนนกีใาชรก้วับิเ คในร าชะันหเร์ขียอ้ นสปอกบติ
คื อ มี ผู ้ ส อ บ มี ร ะ ดั บ
3 ค ว า ม ส า ม า ร ถ ทุ ก ป ร ะ เ ภ ท
(เรยี นด/ี ปานกลาง/ตํา) ปะปน
กนั ไป
ค่ า ต่ า ง ๆ ที ไ ด ม้ า จ า ก ก า ร
วิเคราะ ห์นั น ขึน อยู่กับกลุ่ม
ตัวอย่างทีใชใ้ นการเก็บขอ้ มูล
หากขอ้ มูลทีไดม้ าจากกลุ่ม
ตั ว อ ย่ า ง ทีมีข น า ด ใ ห ญ่ พ อ
ค่าสถติ ติ ่างๆ ทไี ดจ้ ะค่อนขา้ ง
เทยี งตรง

Bongkoch Chaichaowarin

การวเิ คราะหข์ อ้ สอบรายขอ้ พจิ ารณา 3 ปจั จยั

1) ความยากงา่ ยของขอ้ สอบ
(item difficulty, P)

2) ความสามารถในการจําแนกผสู ้ อบ
ตามระดบั ความสามารถ
(item discrimination, R)

3) ประสทิ ธภิ าพของตวั ลวง
(distracter efficiency)

4 Bongkoch Chaichaowarin

1) ความยากงา่ ยของขอ้ สอบ (item difficulty, P)

เป็ นคา่ สดั สว่ นของผสู ้ อบทตี อบขอ้ สอบขอ้ นันถกู

P = R/N

P คอื คา่ ดชั นีความยากงา่ ย
R คอื จํานวนนักเรยี นทที ําขอ้ นันถกู
N คอื จํานวนนักเรยี นทงั หมดทที ําขอ้ สอบขอ้ นัน

ดชั นคี า่ ความยากงา่ ย ความหมาย
0.80-1.00 งา่ ยมาก(ควรปรับปรงุ หรอื ตัดทงิ )

0.60-0.79 คอ่ นขา้ งงา่ ย
0.40-0.59 ปานกลาง
0.20-0.39
นอ้ ยกวา่ 0.20 คอ่ นขา้ งยาก
ยากมาก(ควรปรับปรงุ หรอื ตดั ทงิ )

5 Bongkoch Chaichaowarin

1) ความยากงา่ ยของขอ้ สอบ (item difficulty, P)

ตวั อยา่ ง การคํานวณคา่ P ของผสู ้ อบจํานวน 50 คน

ขอ้ ที ก ข ค ง P ปานกลาง
1 10 20 7 13 20/50 = 0.4 คอ่ นขา้ งยาก
2 15 10 12 13 15/50 = 0.3
3 5 8 35 2 35/50 = 0.7

คอ่ นขา้ งงา่ ย

6 Bongkoch Chaichaowarin

1) ความยากงา่ ยของขอ้ สอบ (item difficulty, P)

มขี อ้ แนะนําว่า ในแต่ละชุดขอ้ สอบควรมคี วามยากง่าย

พอเหมาะ โดยในชดุ ขอ้ สอบควรประกอบดว้ ย

50% มคี า่ ความยากงา่ ยปานกลาง (ขอ้ สอบกลางๆ)
25% มคี า่ ความยากงา่ ยมาก (ขอ้ สอบงา่ ย)
25% มคี า่ ความยากงา่ ยนอ้ ย (ขอ้ สอบยาก)

7 Bongkoch Chaichaowarin

2) ความสามารถในการจาํ แนกผสู้ อบตามระดบั
ความสามารถ (item discrimination, R)

เป็ นคณุ สมบตั ทิ บี ง่ บอกถงึ ความสามารถของขอ้ สอบทจี ําแนกเด็ก
เกง่ – ออ่ น จะมคี า่ R เป็ นตวั ดชั นชี บี ง่ ใหท้ ราบวา่ ขอ้ สอบขอ้ ใดมี
อํานาจจําแนกสงู ก็เป็ นขอ้ สอบทดี ี หมายถงึ ขอ้ สอบขอ้ นีคนทํา
ถกู จะเป็ นพวกกลมุ่ เกง่ ถา้ ใครทําผดิ จะเป็ นพวกกลมุ่ ออ่ น

R = RH −RL
N H/L

R คอื คา่ อํานาจจําแนก
คอื จํานวนผสู ้ อบทตี อบถกู ในกลมุ่ คะแนนสงู
RH คอื จํานวนผสู ้ อบทตี อบถกู ในกลมุ่ คะแนนตํา
RL คอื จํานวนผสู ้ อบทงั หมดในกลมุ่ คะแนนสงู หรอื กลมุ่ คะแนนตํา
NH/L

Note: การหาคา่ อาํ นาจจําแนกตามหลกั สตู รนจี ะเหมาะสมมากเมอื มผี สู้ อบจาํ นวนมาก ๆ

8 Bongkoch Chaichaowarin

Note: การแยกกลมุ่ สงู -กลมุ่ ตาํ

จํ า น ว น ผู้ ส อ บ ค ว ร มี ม า ก
พอสมควร (ประมาณ 100 คนขนึ ไป
บางทฤษฎกี ็มากกว่า 60 คนขนึ ไป)
ซงึ ทําใหก้ ารกระจายของคะแนนเป็ น
โ ค้ง ป ก ติ อ ย่ า ง ไ ร ก็ ต า ม ก ร ณี ที
คะแนนมีการแจกแจงแบบปกติ ใช้
เทคนคิ 27 % นนั ถูกตอ้ ง แตส่ ําหรบั
ก า ร แ จ ก แ จ ง ทีไ ม่เ ป็ น ป ก ติ ใ ห้ใ ช้
เทคนคิ 33% แทน ทงั นเี พราะถา้ ใช้
เทคนิค 27% แล้ว จะทําให้ระดบั
ความยากง่าย และอํานาจจําแนกไม่
ตรงกบั ความเป็ นจรงิ

บางครงั ถ้าผู้สอบมีจํานวนไม่
มากนกั สามารถแบ่งกลุ่มเก่ง-อ่อน
(สงู -ตาํ )เป็ นครงึ ๆ ไดเ้ ลย (50%)

9 Bongkoch Chaichaowarin

2) ความสามารถในการจาํ แนกผสู้ อบตามระดบั
ความสามารถ (item discrimination, R)

คา่ อาํ นาจจาํ แนก ความหมาย
1.00 จําแนกดเี ลศิ
0.80 - 0.99 จําแนกดมี าก
0.60 - 0.79 จําแนกดี
0.40 - 0.59 จําแนกไดป้ านกลาง
0.20 - 0.39 จําแนกไดบ้ า้ ง
0.00 - 0.19 จําแนกไมค่ อ่ ยได ้ (ควรปรับปรงุ )
<0 (ตดิ ลบ) จําแนกไมไ่ ด ้ (ควรตดั ทงิ สรา้ งขอ้ สอบใหม)่

*คา่ อํานาจจาํ แนกทใี ชไ้ ดจ้ ะตอ้ งมคี า่ D สงู กวา่ 0.20 ขนึ ไป*

10 Bongkoch Chaichaowarin

2) ความสามารถในการจาํ แนกผสู้ อบตามระดบั
ความสามารถ (item discrimination, R)

คา่ อาํ นาจจาํ แนกทเี ป็ นลบ จะมี ขอ้ สอบทมี คี า่ R เป็ นบวก หมายความวา่ ขอ้ สอบ
ลัก ษ ณ ะ ทีต ร ง ข้า ม กับ ค่ า สามารถแยกคนทมี คี วามรูม้ ากจากคนทมี คี วามรู้
อํ า น า จ จํ า แ น ก ที เ ป็ น บ ว ก นอ้ ย หรอื จากคนทมี คี วามรอบรูจ้ ากคนทไี ม่มี
เนอื งจากคา่ อํานาจจําแนกเป็ น ค ว า ม ร อ บ รู้ไ ด้ เ พ ร า ะ ค น ทีมีค ว า ม รู้ม า ก มี
ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งการตอบ แนวโนม้ ตอบถูกมาก ส่วนคนทมี คี วามรูน้ อ้ ยมี
ถูกกบั คุณลกั ษณะของบุคคล แนวโนม้ ตอบผดิ มาก ขอ้ สอบยงิ มคี า่ R เป็ นบวก
เชน่ ความสามารถของบคุ คล สูงมากเทา่ ใด แสดงวา่ ขอ้ สอบนนั คนทมี คี วามรู้
ดงั นนั การแปลความหมายจะ มาก จะมแี นวโนม้ ตอบถกู มากขนึ เทา่ นนั และคน
เป็ นดงั นี ทมี คี วามรนู้ อ้ ยจะมแี นวโนม้ ตอบผดิ มากเทา่ นนั

ขอ้ สอบทมี คี ่า R ใกลศ้ ูนย์ หมายความว่า
ขอ้ สอบขอ้ นนั แยกคนทมี คี วามรูม้ ากกบั คนทมี ี
ความรูน้ อ้ ยไมค่ อ่ ยได้ หรอื แยกคนทมี คี วามรอบ
รกู้ บั คนทไี มร่ อบรไู้ มค่ อ่ ยได้ เพราะคนทมี ากอาจ

ตอบขอ้ สอบขอ้ นนั ถกู หรอื ผดิ ก็ได้ ดงั นนั ในการ
คดั เลอื กขอ้ สอบไวใ้ ชค้ วรคดั เลอื กทมี คี า่ R สงู ๆ

11 Bongkoch Chaichaowarin

ประสทิ ธภิ าพของตวั ลวง (distracter efficiency)
การพจิ ารณาประสทิ ธภิ าพของตวั ลวง มี 2 ขนั ตอน

1. สดั สว่ นของผูท้ เี ลอื ก Pw จะมคี า่ 0 ถงึ 1
ตวัตลงั วแงตท่ ด0ี ค.ี 0ว5รมขคี นึ า่ ไปPw
ต วั ลส่ววนง ข(อPงwจ)ํ าหน ม า ย ถึง ี
สดั วนคนท
เลือกตวั ลวงนนั ๆ เช่น
ขอ้ สอบขอ้ หนงึ มคี นสอบ
100 คน มคี นเลอื กตวั ลวง
ก. 25 คน แสดงว่า
สดั ส่วนผูเ้ ลอื กตวั ลวง ก.
= 0.25 หรอื 25%

12 Bongkoch Chaichaowarin

3) ประสทิ ธภิ าพของตวั ลวง (distracter efficiency)

ค2.ุณอลํากันษาจณจะําหแนนกงึ ทขอมี งคี ตววัาลมวสงํา(คRญั w)ต่อปคระุณสทภิ ธาพภิ าขพอ้ ขสอองบตแวั ตลล่วงะเขปอ็้ นอตกีวั
ลวงทดี คี วรจะถูกเลอื กตอบ และเด็กกลุม่ ออ่ นควรจะเลอื กมากกวา่
เด็กกลุม่ เกง่ การคํานวณประสทิ ธภิ าพของตวั ลวงดงั กลา่ วอาจนํา
สตู รการคาํ นวณหาคา่ R มาประยกุ ตใ์ ชก้ ็ได้ ดงั นี

RW = RL −RH Note: ตวั ลวงทดี จี งึ ควรมคี า่ กRลw่าวเปเ็ ปน็ นบลวบก
N H/L ส่วนตวั ลวงทคี ํานวณไดค้ ่าดงั

หมายความวา่ เด็กกลุม่ เกง่ เลอื กตอบมากกวา่

เด็กกลุ่มอ่อน ถอื ว่าเป็ นตวั ลวงทไี ม่ดี ควรมี

คา่ >=0.05

Rw คอื คา่ อํานาจจําแนก
RH คอื จํานวนผสู ้ อบในกลมุ่ เกง่ (สงู ) ทเี ลอื กตอบตวั ลวงขอ้ นัน
RL คอื จํานวนผสู ้ อบในกลมุ่ ออ่ น(ตํา) ทเี ลอื กตอบตวั ลวงขอ้ นัน
NH/L คอื จํานวนผสู ้ อบทงั หมดในกลมุ่ คะแนนสงู หรอื กลมุ่ คะแนนตํา

13 Bongkoch Chaichaowarin

ตวั อยา่ ง: ขอ้ สอบขอ้ หนงึ ซงึ มจี ํานวนผสู ้ อบ 40 คน

กลมุ่ ก ผลของคาํ ตอบ ง
3 ข ค* 0
สงู 12 2 15 2
ตาํ 33

ความยากงา่ ยของขอ้ สอบ (P) = (15+3)/40 = 0.45

อํานาจจาํ แนกของขอ้ สอบ (R) = (15-3)/20 = 0.60

ตวั ลวง ก ตวั ลวง ข ตวั ลวง ง
Pw = (3+12)/40 = 0.375 Pw = (2+3)/40 = 0.125 Pw = (0+2)/40 = 0.05

Rw = (12-3)/20 = 0.45 Rw = (3-2)/20 = 0.05 Rw = (2-0)/20 = 0.10

คา่ อาํ นาจจาํ แนกของตวั ลวง (Rw) นนั มคี วามหมายวา่
ตวั ลวงทดี คี วรลวงกลมุ่ ออ่ นไปตอบมากกวา่ ลวงกลมุ่ เกง่

14 Bongkoch Chaichaowarin

ขอ้ ควรจาํ

คา่ ดชั นชี วี ดั คณุ ภาพตา่ งๆ ของขอ้ สอบทกี ลา่ วมา เป็ นเพยี ง
ตวั ช่วยใหอ้ าจารยเ์ ขา้ ใจขอ้ สอบไดด้ ขี นึ และช่วยแนะแนวทางใน
การพฒั นาปรบั ปรุงขอ้ สอบใหด้ ขี นึ ดชั นเี หลา่ นไี มใ่ ชค่ าํ ตดั สนิ หรอื
ตวั ชชี ะตาของขอ้ สอบ ไมม่ ดี ชั นใี ดทไี ดจ้ ากการวเิ คราะหข์ อ้ สอบจะ
มาทดแทนดลุ ยพนิ จิ ของอาจารยไ์ ปได้ บทบาทของอาจารยใ์ นการ
วเิ คราะหข์ ้อสอบคงไม่ใช่การยดึ ถอื ตวั เลขดชั นีต่างๆ เป็ นกฎ
ตายตวั หากแตใ่ ชด้ ชั นเี หล่านชี ่วยเป็ นแนวทางในการพจิ ารณา
ขอ้ สอบ หากหลงั จากการพจิ ารณาโดยถถี ว้ นแลว้ อาจารยค์ ดิ ว่า
ขอ้ สอบนนั เหมาะสมแลว้ ไม่ควรทําการปรบั แกเ้ นอื หา อาจารยก์ ็
ยนื ยนั ไปวา่ ไมแ่ กไ้ ข อาจารยค์ งไมต่ ดั สนิ ความดชี วั ของคนใดคน
หนงึ เพยี งการมองชวั ขณะหนงึ โดยไมพ่ จิ ารณาการกระทําอนื รว่ ม
ดว้ ย ฉนั ใดก็ฉนั นนั อาจารยไ์ มค่ วรตดั สนิ ชะตากรรมของขอ้ สอบ
โดยใชเ้ พยี งคา่ P หรอื R โดยไมพ่ จิ ารณาความเหมาะสมของ
เนอื หาโจทยแ์ ละตวั เลอื กตา่ งๆ ในขอ้ สอบนนั

15 Bongkoch Chaichaowarin

อ้างองิ

วดั ผลจดุ คอม. 2548. ทฤษฎกี ารวดั การทดสอบ. (ออนไลน)์ . แหลง่ ทมี า :
http://www.watpon.com/testtheory/testtheory7.pdf. 9 พฤษภาคม 2555

นพ.เชดิ ศกั ดิ ไอรมณรี ตั น.์ 2552. การวเิ คราะหข์ อ้ สอบปรนัย. (ออนไลน)์ . แหลง่ ทมี า :
http://www.simedbull.com/journal_files/content_pdf/pdf_2509.pdf. 9 พฤษภาคม 2555

16 Bongkoch Chaichaowarin