เล่ม 2 ศึกถลาง 2328

เลม่ ที่ 2 ศกึ ถลาง 2328 ก

หนังสอื อา่ นเพมิ่ เติม

กลุม่ สาระการเรียนรสู้ งั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม
รายวชิ าประวัตศิ าสตร์ (ส15102) ชนั้ ประถมศึกษาปที ี่ 5

เรอ่ื ง ประวตั ศิ าสตรเ์ มืองภูเกต็

ศึกถลาง 2328

จันทนา ภมุ มาบุตร
ครชู านาญการ

โรงเรยี นเทศบาลปลูกปัญญา ในพระอุปถมั ภ์ฯ
อาเภอเมอื งภูเกต็ จังหวดั ภเู กต็

หนงั สอื อ่านเพมิ่ เติม : ประวัติศาสตรเ์ มืองภเู ก็ตจนั ทนา ภุมมาบุตร

เล่มท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328 ก

คานา
หนังสืออ่านเพ่ิมเติม เร่ือง “ประวัติศาสตร์เมืองภูเก็ต” จัดทาข้ึนเพื่อใช้เป็น
สื่อการเรียนการสอนเสริมกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม
ในรายวิชา ประวัติศาสตร์ (ส 15102) ช้ันประถมศึกษาปีท่ี 5 โรงเรียนเทศบาล
ปลกู ปญั ญา ในพระอุปถมั ภ์ฯ สังกดั สานักการศึกษา เทศบาลนครภูเก็ต อาเภอเมือง
ภูเก็ต จังหวัดภูเก็ต ซ่ึงรวบรวมข้อมูลด้วยวิธีการท่ีหลากหลาย ได้แก่ การสัมภาษณ์
การสอบถาม การศึกษาและการจดบันทึกจากสถานท่ีจริง รวบรวมข้อมูลจาก
วิทยานิพนธ์ ข้อมูลของท้องถิ่น ข้อมูลพื้นฐานของจังหวัดภูเก็ต สืบค้นจากหลักฐาน
ทางประวตั ิศาสตร์ หนังสือประวัติศาสตร์ที่เขียนโดยกลุ่มผู้สนใจประวัติศาสตร์เมือง
ภูเก็ต และสืบค้นข้อมูลจากอินเตอร์เน็ต โดยหนังสืออ่านเพิ่มเติม เรื่อง
ประวตั ศิ าสตรเ์ มอื งภเู ก็ตน้ี แบง่ เน้อื หาออกเปน็ 6 เล่ม ประกอบด้วย

เลม่ ท่ี 1 พัฒนาการประวตั ศิ าสตร์เมอื งภูเก็ต
เลม่ ท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328
เลม่ ที่ 3 ภเู ก็ตเมืองแหง่ พระราชทรพั ย์ของแผน่ ดนิ
เล่มท่ี 4 บรรพชนผสู้ รา้ งเมืองภเู ก็ต
เลม่ ที่ 5 ภูเกต็ ดินแดนแห่งอารยธรรม
เล่มที่ 6 โบราณสถาน โบราณวัตถุ เมืองภเู กต็
ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างย่ิงว่า หนังสืออ่านเพ่ิมเติม เรื่อง ประวัติศาสตร์เมือง
ภูเก็ต เล่มน้ีจะเป็นประโยชน์แก่ผู้เรียนในเร่ืองต่างๆ เช่น พัฒนาการของ
ประวัติศาสตร์เมืองภูเก็ต การทาศึกถลาง ปี พ.ศ.2328 การทาเหมืองแร่ดีบุก
อารยธรรมในด้านต่างๆ รวมท้ังแหล่งโบราณสถาน โบราณวัตถุของเมืองภูเก็ตท่ี
ทรงคุณค่าบอกเล่าเร่ืองราวความเป็นมาในคร้ังอดีต สร้างความภาคภูมิใจ รัก และ
หวงแหนในความเปน็ ท้องถิน่ ของตน
ผู้จัดทาขอขอบพระคุณผู้ที่ให้ความช่วยเหลือในการจัดทาหนังสือเล่มน้ี
ผู้เชีย่ วชาญและผู้ทเ่ี ก่ียวขอ้ งทุกทา่ นท่ีให้คาแนะนาในการพัฒนาหนังสือ คณะครูและ
นกั เรยี นท่ีให้ความร่วมมอื ในการใชห้ นังสอื อ่านเพ่มิ เตมิ คณะครูผู้ร่วมเผยแพร่ผลงาน
ทางวิชาการและนาไปใช้กับนักเรยี นในโรงเรียนตา่ งๆ

จนั ทนา ภมุ มาบุตร

หนังสืออ่านเพม่ิ เตมิ : ประวตั ิศาสตรเ์ มืองภเู กต็ จันทนา ภมุ มาบุตร

เล่มท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328 ข

สารบญั

เรอื่ ง หน้า

คาช้ีแจง ค
คาแนะนาสาหรบั ครู จ
คาแนะนาสาหรบั นกั เรียน ฉ
มาตรฐานการเรยี นร/ู้ ตัวช้ีวัด/จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ ช
แบบทดสอบกอ่ นเรยี น 1
4
ศึกถลาง 2328 16
อนสุ าวรยี ์ทา้ วเทพกระษตั รี ทา้ วศรีสนุ ทร 17
อนุสาวรีย์ 9 วรี ชนเมืองถลาง 18
ภาพจิตกรรมศึกถลาง 21
ใบกจิ กรรมท่ี 1 22
แบบฝึกหดั ที่ 1 23
ใบกิจกรรมที่ 2 24
แบบฝกึ หัดที่ 2 25
แบบทดสอบหลังเรียน 28
บรรณานกุ รม
29
ภาคผนวก 30
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน 31
เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน 32
เฉลยแบบฝกึ หดั ท่ี 1 33
เฉลยแบบฝกึ หดั ที่ 2
ประวตั ิผจู้ ดั ทา

หนังสอื อา่ นเพ่ิมเติม : ประวตั ิศาสตร์เมืองภูเก็ตจนั ทนา ภมุ มาบุตร

เล่มที่ 2 ศึกถลาง 2328 ค

คาช้แี จง
การใช้หนงั สืออ่านเพมิ่ เติม

ความเป็นมา

การเรียนกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม
สาระที่ 4 ประวัตศิ าสตร์ โรงเรยี นเทศบาลปลูกปัญญา ในพระอุปถัมภ์ฯ มีนโยบายให้
นักเรยี นไดเ้ รยี นประวตั ิศาสตร์ท้องถ่ินเพ่ิมเติมตามความเหมาะสมในหน่วยการเรียนรู้
เพื่อเสริมเน้ือหาของหลักสูตรแกนกลาง ผู้จัดทาเล็งเห็นว่านักเรียนในวัยนี้ ควรจะได้
รับทราบเก่ียวกับประวัติความเป็นมาเกี่ยวกับท้องถิ่นของตนเองในประเด็นต่างๆ ท่ี
ไม่ยากนกั และน่าสนใจ เพอื่ ใหเ้ กิดความภาคภมู ใิ จ และเป็นผู้ให้ข้อมูลท้องถ่ินท่ีถูกต้อง
แก่ผู้ที่สนใจได้ ผู้จัดทาจึงศึกษาค้นคว้าข้อมูลเก่ียวกับประวัติความเป็นมาของเมือง
ภูเก็ตในประเด็นด้านต่างๆ นักเรียนสามารถศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูล สร้าง
องค์ความรู้เก่ียวกับประวัติศาสตร์ของเมืองภูเก็ตได้ด้วยตนเอง และนาความรู้ที่ได้รับ
มาปรบั ใช้ให้เกิดประโยชน์ได้

วตั ถปุ ระสงค์

1. เพ่ือเปน็ สื่อนวตั กรรมท่มี ีเน้อื หาชดั เจนถูกต้อง นา่ สนใจและสะดวกในการใช้
2. เพ่อื สง่ เสริมนิสยั รกั การอ่านและการเรยี นรปู้ ระวัติศาสตร์ท้องถนิ่ ของนักเรียน

ในรายวชิ าประวัตศิ าสตร์ (ส15102) ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 5

ขอบขา่ ยและสว่ นประกอบ

หนงั สืออ่านเพิม่ เตมิ เรอ่ื ง ประวัติศาสตร์เมืองภูเก็ต ประกอบด้วย
เลม่ ที่ 1 พัฒนาการประวตั ศิ าสตร์เมอื งภเู ก็ต
เลม่ ท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328
เลม่ ที่ 3 ภูเกต็ เมืองแห่งพระราชทรพั ยข์ องแผ่นดนิ
เล่มท่ี 4 บรรพชนผู้สรา้ งเมืองภเู กต็
เลม่ ที่ 5 ภูเก็ตดินแดนแห่งอารยธรรม
เลม่ ที่ 6 โบราณสถาน โบราณวัตถุ เมอื งภูเกต็

หนงั สืออา่ นเพ่มิ เตมิ : ประวัตศิ าสตร์เมอื งภเู กต็ จันทนา ภมุ มาบุตร

เล่มท่ี 2 ศึกถลาง 2328 ง

แต่ละเล่มประกอบด้วย เน้ือหา ภาพประกอบ ใบกิจกรรม แบบฝึกหัด เฉลย
แบบฝกึ หัด แบบทดสอบ เฉลยแบบทดสอบ บรรณานุกรมและประวัติผูจ้ ัดทา

การนาหนงั สอื อา่ นเพม่ิ เตมิ ไปใช้

ผูจ้ ัดทาไดก้ าหนดแผนการจัดการเรยี นรู้ จานวน 16 ช่ัวโมง เพ่ือใช้สาหรับการ
เรียนการสอนประกอบหนังสืออ่านเพิ่มเติม เร่ือง ประวัติศาสตร์เมืองภูเก็ต สาหรับ
นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีท่ี 5 ซ่ึงแสดงขั้นตอนการดาเนินกิจกรรม วิธีการ
ประเมนิ ผล เกณฑก์ ารประเมนิ ผล สอ่ื การเรียนการสอนและแหล่งเรียนรู้

ประโยชน์ต่อนกั เรียน

1. นักเรียนได้รับทราบข้อมลู เกี่ยวกบั ประวตั ศิ าสตร์เมืองภูเกต็ ที่ถูกต้อง
2. ส่งเสริมใหน้ กั เรยี นมีนิสยั รักการอา่ นและใชเ้ วลาวา่ งใหเ้ ป็นประโยชน์
3. นกั เรยี นเกดิ ความภาคภูมใิ จ รกั และหวงแหนความเป็นท้องถ่ินตนเอง
4. นกั เรียนประยกุ ต์ความรู้ทไี่ ดร้ ับไปใชใ้ นชีวิตประจาวนั ได้

ประโยชน์ต่อผสู้ อน

1. ผู้สอนมีส่ือนวัตกรรมประเภท “หนังสืออ่านเพ่ิมเติม”สาหรับใช้ในการ
จัดการเรยี นการสอน

2. ผู้สอนทราบความก้าวหน้าของนักเรียน โดยการตรวจจากการทา
กจิ กรรม แบบฝึกหัด การทาแบบทดสอบแต่ละเรอื่ งท่ีเรยี น

3. ผสู้ อนสามารถจดั กิจกรรมการเรยี นการสอนตามแนวปฏิรูปการเรียนรู้ที่ยึด
ผเู้ รยี นเปน็ สาคัญ เนน้ การเรยี นรปู้ ระวัตศิ าสตร์ของท้องถนิ่ และให้นกั เรียน
ศึกษาหาความร้ไู ดด้ ้วยตนเอง

หนงั สืออ่านเพม่ิ เติม : ประวตั ศิ าสตรเ์ มอื งภูเกต็ จันทนา ภมุ มาบุตร

เลม่ ที่ 2 ศกึ ถลาง 2328 จ

คาแนะนาสาหรับครู

หนังสืออ่านเพ่ิมเติม เร่ือง ประวัติศาสตร์เมืองภูเก็ต สาหรับนักเรียนชั้น
ประถมศึกษาปีที่ 5 เป็นหนังสืออ่านเพ่ิมเติม ที่จัดทาข้ึนเพื่อใช้เป็นเคร่ืองมือสาหรับ
การเรียนการสอนให้นักเรียนได้เรยี นรเู้ ก่ียวกับประวตั ศิ าสตร์เมืองภูเก็ตให้มีการพัฒนา
ผลสัมฤทธทิ์ างการเรียนสงู ขน้ึ บรรลุตามจดุ ประสงค์การเรยี นรู้

ในการเรยี นการสอนโดยใชห้ นังสืออา่ นเพม่ิ เตมิ ครผู ู้สอนควรปฏบิ ัติดังน้ี
1. ครูผู้สอนอ่านคาชี้แจงของหนังสืออ่านเพ่ิมเติม และทาความเข้าใจก่อนที่

จะนามาใช้กับผู้เรียน
2. หนังสืออ่านเพ่ิมเติม เล่มที่ 2 ศึกถลาง 2328 ใช้คู่กับแผนการจัดการเรียนรู้

หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ประวัติศาสตร์ท้องถ่ิน แผนที่ 5-6 ครูผู้สอนควรศึกษา
และปฏบิ ตั ติ ามแผนการจดั การเรียนรู้
3. ครูผู้สอนอธิบายวิธีการเรียนรู้โดยใช้หนังสืออ่านเพิ่มเติม เรื่อง ประวัติศาสตร์
เมอื งภเู ก็ต ใหน้ กั เรียนเข้าใจในกระบวนการจัดการเรียนรู้ การปฏิบัติกิจกรรม
ก่อนเรียน ระหวา่ งเรยี น และหลังเรยี น เกณฑ์การให้คะแนน และการประเมิน
ผลการเรียนรู้
3. ก่อนจัดกิจกรรมการเรียนรู้ด้วยหนังสืออ่านเพ่ิมเติม เรื่อง ประวัติศาสตร์
เมืองภูเก็ตในแต่ละเล่ม ครูผู้สอนต้องให้นักเรียนทาแบบทดสอบก่อนเรียน
(Pre-test) จานวน 10 ข้อ ตรวจคาตอบจากเฉลยแล้วจึงแบ่งกลุ่มนักเรียนให้
ศึกษาหนังสืออ่านเพ่ิมเติม แลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างกัน จากน้ันให้นักเรียน
ปฏิบัติงานกลุ่มตาม ใบกิจกรรม แบบฝึกหัด โดยครูคอยชี้แนะให้ความ
ชว่ ยเหลอื ในการปฏิบัตกิ จิ กรรมตา่ งๆและคอยสังเกตพฤติกรรมการเรียนรู้ของ
นักเรียน หลังจากนั้นให้นักเรียนทาแบบทดสอบหลังเรียน (Post-test)
จานวน 10 ข้อ
4. หนังสืออ่านเพ่ิมเติม เร่ือง ประวัติศาสตร์เมืองภูเก็ต สาหรับนักเรียนชั้น
ประถมศึกษาปีท่ี 5 ฉบับน้ี นอกจากจะใช้จัดการเรียนรู้ตามแผนการจัดการ
เรยี นรแู้ ล้ว ยังสามารถใช้สอนเสริมนอกเวลาเรียนปกติ และใช้เป็นแนวทางใน
การศึกษาหาความรเู้ พิ่มเตมิ เกีย่ วกบั ท้องถน่ิ ไดต้ ามความเหมาะสม

หนงั สืออ่านเพิ่มเติม : ประวตั ิศาสตรเ์ มืองภเู ก็ตจันทนา ภุมมาบตุ ร

เลม่ ท่ี 2 ศึกถลาง 2328 ฉ

คาแนะนาสาหรับนกั เรียน

หนังสืออ่านเพ่ิมเติม เรื่อง ประวัติศาสตร์เมืองภูเก็ต สาหรับนักเรียนช้ัน
ประถมศึกษาปีท่ี 5 ในรายวิชาประวัติศาสตร์ (ส15102) เป็นหนังสืออ่านเพ่ิมเติมที่
จัดทาข้นึ เพื่อให้นักเรยี นได้ศึกษาดว้ ยตนเอง โดยผเู้ รียนจะได้รับความรู้ตามจุดประสงค์
ทวี่ างไว้ ดังน้ันเพื่อประสทิ ธภิ าพในการจัดการเรยี นรู้ นกั เรียนควรศึกษาคาแนะนาและ
ปฏิบตั ติ ามคาแนะนาดงั นี้

1. นักเรียนควรศึกษาคาส่ัง คาชี้แจงต่างๆในหนังสืออ่านเพ่ิมเติม เร่ือง
ประวัตศิ าสตร์เมอื งภูเกต็ เลม่ น้ใี หเ้ ขา้ ใจ

2. นักเรียนควรทาแบบทดสอบก่อนเรียน-หลังเรียน ในแต่ละเล่มด้วยความ
ตัง้ ใจและมคี วามซ่ือสัตย์

3. นกั เรยี นตอ้ งใชก้ ระดาษอื่นในการทาแบบทดสอบ แบบฝึกหัด ใบกิจกรรม
และไม่ขีดเขียนข้อความใ ดๆ ลงในหนังสืออ่านเพ่ิมเติม เรื่อ ง
ประวตั ิศาสตรเ์ มืองภเู กต็

4. นักเรียนควรศึกษาหนังสืออ่านเพ่ิมเติม เร่ือง ประวัติศาสตร์เมืองภูเก็ต
แต่ละเล่มให้เข้าใจ เพ่ือให้สามารถนาความรู้ท่ีได้ไปร่วมกันอภิปราย
แลกเปลี่ยนเรียนรู้กันกับเพื่อนสมาชิก และเพ่ือให้สามารถปฏิบัติกิจกรรม
แบบฝกึ หดั ในแตล่ ะเลม่ ไดถ้ กู ตอ้ ง

5. นักเรียนควรสอบถามครูผู้สอนเม่ือมีปัญหาหรืออุปสรรคในการปฏิบัติ
กจิ กรรมการเรยี นรู้

เด็กดตี อ้ งปฏบิ ัติตามคาแนะนา
และมีความซือ่ สัตย์นะคะ

หนงั สอื อา่ นเพมิ่ เตมิ : ประวตั ิศาสตรเ์ มืองภูเก็ตจนั ทนา ภุมมาบตุ ร

เล่มท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328 ช

ศกึ ถลาง 2328

สาระสาคัญ
ในปี พ.ศ.2328 หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟูาจุฬาโลกมหาราช

สถาปนากรงุ รัตนโกสินทรเ์ ป็นราชธานี ได้ 3 ปี กเ็ กดิ ศึกใหญ่กับพม่า ซ่ึงประวัติศาสตร์
ไทยเรียกสงครามคร้ังน้ันว่า สงครามเก้าทัพ การรบครั้งน้ีมิได้รบเฉพาะท่ีเมืองหลวง
เทา่ นน้ั แตพ่ ม่าไดย้ กทพั มาโจมตหี ัวเมืองต่างๆ ของไทยรวมถึงหัวเมืองปักษ์ใต้ท้ังหมด
ด้วย ซ่ึงทัพท่ี 1 ยกมาตีหัวเมืองชายฝั่งทะเลตะวันตก ต้ังแต่ตะกั่วปุา ตะก่ัวทุ่งได้แล้ว
และพร้อมท่ีจะนากองทัพเข้าตีเกาะถลาง แตท่ ่านผหู้ ญงิ จัน คุณมุก และชาวเมืองถลาง
ได้ร่วมกนั ปอู งกันเมอื งถลางไวไ้ ด้ ทาให้พมา่ พา่ ยแพ้ถอยทัพกลับไปในวันที่ 13 มีนาคม
2328 (วันถลางชนะศึก) ความกล้าหาญและความเสียสละของชาวถลางยังคงเป็นที่
จดจาของชาวภูเกต็ ตลอดมา

มาตรฐานการเรียนรู้
มาตรฐาน ส 4.1 เข้าใจความหมาย ความสาคัญของเวลาและยุคสมัยทาง

ประวตั ิศาสตร์ สามารถใช้วิธีการทางประวัติศาสตร์มาวิเคราะห์เหตุการณ์ต่างๆ อย่าง
เปน็ ระบบ

ตัวช้วี ัด
ป.5/1 สบื ค้นความเปน็ มาของท้องถิ่นโดยใช้หลักฐานที่หลากหลาย
ป.5/2 รวบรวมขอ้ มูลจากแหลง่ ต่างๆ เพือ่ ตอบคาถามทางประวัติศาสตรอ์ ยา่ งมี

เหตุผล
จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้

1. ต้งั คาถามทางประวตั ศิ าสตรเ์ กี่ยวกบั ศกึ ถลางในปี พ.ศ.2328 ได้
2. รวบรวมขอ้ มลู จากแหล่งต่างๆ เพื่อตอบคาถามทางประวัติศาสตร์เกยี่ วกบั

ศกึ ถลาง ในปี พ.ศ. 2328 ได้
3. สบื ค้นความเปน็ มาของการทาศึกถลางในปี พ.ศ. 2328 ได้
4. เหน็ คณุ ค่าและความสาคัญของการปกปอู งบา้ นเมอื ง

หนังสอื อา่ นเพ่ิมเตมิ : ประวตั ิศาสตรเ์ มืองภูเก็ตจนั ทนา ภมุ มาบตุ ร

เลม่ ท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328 ซ

สาระการเรยี นรู้
1. ศึกถลาง 2328
2. อนุสาวรียท์ า้ วเทพกระษตั รี ท้าวศรีสนุ ทร
3. อนุสาวรีย์ 9 วีรชนเมอื งถลาง
4. ภาพจิตกรรมศึกถลาง

หนังสอื อ่านเพิม่ เติม : ประวัตศิ าสตรเ์ มอื งภเู กต็ จนั ทนา ภุมมาบตุ ร

เลม่ ท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328 1

แบบทดสอบก่อนเรยี น
เร่ือง ศึกถลาง 2328

คาช้ีแจง ใหน้ ักเรียนเลอื กคาตอบท่ถี กู ต้องแลว้ ทาเคร่ืองหมายลงในกระดาษคาตอบ

1. หลกั ฐานสาคญั ใดที่ได้บันทกึ ไวว้ า่ ถลางชนะศกึ ในวนั จนั ทร์ เดือน 4 ขึน้ 4 ค่า
ปมี ะเสง็ สัพศก จุลศกั ราช 1147
ก. จดหมายของพระยาสุรนิ ทราชา
ข. จดหมายของทา่ นผู้หญิงจัน
ค. ปูายรณท้าวเทพกระษัตรี
ง. ภาพจติ รกรรมศกึ ถลาง

2. วนั ถลางชนะศกึ ตรงกบั วนั ใด
ก. 12 มนี าคม 2328
ข. 13 มนี าคม 2328
ค. 12 มีนาคม 2329
ง. 13 มนี าคม 2329

3. ข้อใดกล่าวไม่ถูกต้องเกีย่ วกับศึกถลางในปี พ.ศ.2328
ก. ยห่ี วนุ่ คอื แม่ทัพพม่าท่ีนาทพั เรือเข้าตีเมอื งถลาง
ข. ปืนใหญ่ทใ่ี ชใ้ นการทาศกึ ถลาง มีช่อื ว่า พระพิรุณสงั หาร
ค. บุคคลทแ่ี จง้ ขา่ วพมา่ ยกทัพมาตเี มืองถลาง คือ กปั ตนั ฟรานซิส ไลท์
ง. ผนู้ าท่ไี ด้รับการยอมรบั ในการทาศึกถลาง คือ ท่านผหู้ ญิงจัน

4. เหตกุ ารณ์ศึกถลาง 2328 เกดิ ข้ึนในชว่ งสงครามใด
ก. สงครามเก้าทัพ
ข. สงครามยทุ ธหตั ถี
ค. สงครามชา้ งเผือก
ง. สงครามโลกครั้งที่ 2

หนังสอื อา่ นเพ่ิมเติม : ประวตั ศิ าสตร์เมอื งภเู ก็ตจันทนา ภมุ มาบุตร

เลม่ ท่ี 2 ศึกถลาง 2328 2

5. จงั หวดั ภูเก็ตจัดกิจกรรมประวัติศาสตรถ์ ลาง ในวันที่ 13 มีนาคม เปน็ ประจา
ทกุ ปี ณ สถานทีใ่ ด
ก. พิพิธภณั ฑสถานแห่งชาติถลาง
ข. อนสุ าวรีย์ทา้ วเทพกระษตั รี ทา้ วศรีสุนทร
ค. วัดมว่ งโกมารภจั จ์
ง. อนสุ รณ์สถานเมืองถลาง

6. กองทัพเมืองถลาง พ.ศ.2328 นาโดยคณุ หญิงจนั สามารถพุ่งต้านพม่า จนฝุาย
พมา่ ลม้ ตายเจบ็ ปวุ ยลงประมาณกค่ี น
ก. 200-300 คน
ข. 300-400 คน
ค. 400-500 คน
ง. 500-600 คน

7. สถานท่ีใดของภเู กต็ ที่มีความสาคัญมากในการระดมพลฝึกซอ้ มเพือ่ ตอ่ สู้
กับพมา่

ก. วัดม่วงโกมารภัจจ์ ค. วัดพระทอง

ข. วดั ฉลอง ง. วดั พระนางสรา้ ง

8. ยุทธวธิ อี นั ชาญฉลาดทท่ี ่านผู้หญงิ จนั ใชใ้ นการตอ่ สู้กับพมา่ คอื
ก. พระพิรุณสงั หาร
ข. สร้างนบนางดกั
ค. การยิงปนื ใหญแ่ มน่ างกลางเมอื ง
ง. ถกู ทุกข้อ

หนงั สืออ่านเพ่ิมเตมิ : ประวตั ิศาสตร์เมืองภูเกต็ จันทนา ภมุ มาบตุ ร

เลม่ ที่ 2 ศึกถลาง 2328 3

9. การทาศึกถลางของทา้ วเทพกระษตั รี ทา้ วศรีสนุ ทรก่อให้เกดิ ผลดีต่อ
ประเทศไทยอย่างไร
ก. ประเทศไทยมีชอื่ เสยี งโดง่ ดัง
ข. ประเทศพมา่ ยอมรับประเทศไทย
ค. ประเทศไทยมอี าณาเขตท่กี ว้างใหญ่มากข้ึน
ง. ประเทศไทยไดร้ ับชยั ชนะในสงครามเกา้ ทัพ

10. ภาพจิตรกรรมศึกถลาง 2328 ภาพใดเปน็ ภาพเหตุการณท์ างประวตั ิศาสตร์
ลาดับที่ 3
ก. ระดมพล
ข. อธิษฐาน
ค. ออกศกึ
ง. รบั พระบรมราชโองการ

โชคดีในการทาแบบทดสอบ
อย่าลมื ซื่อสตั ยต์ ่อตนเอง

นะคะเพ่อื นๆ...

หนงั สืออา่ นเพ่มิ เติม : ประวตั ิศาสตรเ์ มอื งภเู ก็ตจันทนา ภุมมาบตุ ร

เล่มท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328 4

สวัสดีครับ ผมช่ือมังกรครับ บ้าน
ผมอยู่ใกล้วัดพระทอง อาเภอถลาง ของ
จังหวัดภูเก็ตครับ หากเพื่อนๆ แวะมา
เทีย่ ววดั พระทอง ก็จะผ่านบ้านผมครบั

วดั พระทอง

วดั พระนางสร้าง

สวสั ดคี ่ะ หนชู ื่อ อันดาคะ่ บ้านหนู

ก็อยู่ถลางเช่นกัน แตบ่ ้านของหนูอยใู่ กล้

กบั วดั พระนางสร้าง ซงึ่ เป็นวดั สาคัญทาง
ประวัตศิ าสตร์ของจังหวัดภูเกต็ คะ่

วันน้ีพวกเราจะพาเพ่ือนๆไปร่วมงาน

วันถลางชนะศึกและสักการะอนุสาวรีย์ 9 วีรชน

เมืองถลาง ท่ีอนุสรณ์สถานเมืองถลางหรือ

ที่ชาวบา้ นเรยี กกนั วา่ โคกชนะพม่าซ่ึงอยู่หลังบ้าน

อนสุ าวรยี ์ 9 วรี ชนเมืองถลาง อันดาเองค่ะ“วนั น้ตี รงกบั วนั ที่ 13 มีนาคม ใช่ไหม
ท่มี า: http://visitphuket.net/ อันดา”มังกรถามอันดาด้วยความตื่นเต้น“ใช่แล้ว
มงั กร วันนเี้ ปน็ วันทีช่ าวถลางรว่ มกันต่อสู้กับข้าศึก
thalang-victory-field/
จนไดร้ ับชัยชนะในปี พ.ศ.2328 ไงจะ๊ ”มงั กรยนื ยิ้ม

อย่างภาคภูมิ “มังกรเธอรู้ไหมว่าท่ีตรงน้ีเป็นท่ีท่ี

บรรพบุรุษยอมเสียเลือดเพ่ือปกปูองบ้านเมือง

“อันดาครับผมชักอยากจะรู้รเาอยาลไะวเ”้ อียดเกี่ยวกับท่ี

ท่ีผมยืนอยู่ตรงนี้ว่าเกิดอะไรขึ้นบ้าง และศึกถลางน้ัน

เกิดข้ึนได้อย่างไร” มังกรถามด้วยความสงสัย“ได้เลย

ค่ะเดีย๋ วอนั ดาจะพาไปพบคุณยายแดง ท่านเป็นบุคคล

ท่สี ามารถทาให้มงั กรคลายความสงสยั ไดเ้ ลยนะ”

หนงั สอื อา่ นเพม่ิ เติม : ประวัติศาสตรเ์ มืองภูเกต็ จันทนา ภมุ มาบตุ ร

เลม่ ท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328 5

“สวัสดีค่ะคุณยาย คุณยายดูแข็งแรงและ เสีย่ หนา
นา่ รักอยู่ตลอดเวลาเลยนะคะ”อันดาทักทาย (ป่ินโตจีน)
ด้วยท่าทางย้ิมแย้ม “สวัสดีจ้าหลานๆ
ขอบใจนะ แล้ววันน้ีคิดยังไงถึงมาหายาย อันดาเราจะไดท้ ราบเรอื่ งราว
ไดล้ ะ” คุณยายถามด้วยความสงสัย“มังกรค่ะ เก่ยี วกบั ศกึ ถลางแลว้ นะ
เขาอยากรู้เกี่ยวกับเร่ืองราวของศึกถลาง ผมรูส้ กึ ตน่ื เตน้ มากๆเลย
คุณยายว่างไหมคะ ช่วยเล่าให้เพ่ือนหนูฟัง
หน่อยนะคะ” “ไดจ้ ้าเดีย๋ วยายเอาเส่ียหนาไป
เกบ็ กอ่ นนะ”“ขอบคุณคะ่ คณุ ยาย”มังกรและ
อนั ดารอฟงั อยา่ งต้งั ใจ

พร้อมจะฟังกนั แล้วใชไ่ หมเด็กๆ
ยายจะเล่าให้ฟงั แล้วนะ

หนงั สอื อา่ นเพิ่มเตมิ : ประวตั ศิ าสตรเ์ มืองภเู ก็ตจันทนา ภมุ มาบุตร

เลม่ ท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328 6

ในปี พ.ศ. 2325 พระบาทสมเด็จพระพุทธ-
ยอดฟูาจุฬาโลกมหาราช เสด็จปราบดาภิเษกข้ึน
ครองราชย์สมบัติ ปฐมกษัตริย์แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
ได้ทรงปรับปรุงเปล่ียนแปลงการปกครองท้ังภายใน

พระนครและหวั เมอื งต่างๆ เพื่อความเหมาะสม

พระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอดฟา้ จุฬาโลก
ที่มา: https://sites.google.com/site/tertgyhujio/

จนถึงปี พ.ศ. 2328 เกิดศึกใหญ่ สงคราม สมเด็จพระเจา้ ตากสินมหาราช
เก้าทัพ โดยพระเจ้าปดุงกษัตริย์พม่าดาริจะมาตี ทีม่ า: https://mgronline.com/
ไทย เพราะเหน็ ว่าไทยกาลังอยู่ในระยะผลัดเปล่ียน
แผน่ ดนิ ใหม่ จึงจัดกองทัพของพม่าออกเป็น 9 ทัพ onlinesection/detail/
ใหญ่ ซึ่งทัพท่ี 1 มีเกงหวุ่นแมงยี เป็นแม่ทัพยก
มาตีหัวเมืองปักษ์ใต้ และขณะนั้นพระบาทสมเด็จ
พระพุทธยอดฟูาจุฬาโลกทรงเห็นว่าหัวเมืองฝุายใต้
ไดแ้ ก่ เมอื งนครศรธี รรมราช และเมอื งบริวารหลาย
เมืองไม่เต็มใจถวายความจงรักภักดีตาม ควร
แก่เหตุการณ์จึงโปรดให้ขุนนาง คือ พระยาธรรม-
ไตรโลก พร้อมด้วยพระยาพิพิธโภคยั เดนิ ทางมายัง
เมืองตะกั่วทุ่งเพื่อถอดถอนเจ้าพระยาอินทวงศา

ผสู้ าเร็จราชการหัวเมืองฝ่งั ตะวนั ตก

เจ้าพระยาอนิ ทวงศา พระยาสุรินทราชา พระยา-
พิมลขนั นนั้ เป็นขุนนางผู้ถวายความจงรักภักดีต่อสมเด็จ
พระเจ้าตากสินมหาราชอย่างสูงสุด เช่นเดียวกับพระยา
พิชัยดาบหกั การท่ีจะเปล่ียนใจกระทันหันมาถวายความ
จงรักภักดีต่อพระมหากษัตริย์พระองค์ใหม่น้ัน ย่อมไม่
อาจจะกระทาได้ง่าย

หนงั สอื อา่ นเพิม่ เติม : ประวัติศาสตร์เมอื งภเู กต็ จนั ทนา ภุมมาบตุ ร

เล่มที่ 2 ศกึ ถลาง 2328 7

ฉะนน้ั เมอื่ ถึงคราวจาเป็นท่ตี อ้ งตดั สินใจระหว่างการยินยอมให้พระยาธรรม-
ไตรโลก ผู้เปน็ แม่ทัพใหญ่มีอานาจอาญาสิทธิเด็ดขาดเกาะกุมเอาตัวไป หรือกระทา
การต่อสู้เพ่ือปูองกันตัวอันเป็นการเส่ียงต่อการถูก“จับตาย”เจ้าพระยาอินทวงศา
จึงเลือกกระทาอัตนิวิบาตกรรมก่อนท่ีจะถูกจับตาย ส่วนพระยาสุรินทราชา
พระยาพิมลขัน เจ้าเมืองถลาง (สามีคุณหญิงจัน) ก็ยอมฆ่าตัวตายเพ่ือมิให้ได้
ชื่อว่าเป็น“ข้อสองเจ้าบ่าวสองนาย” และได้ถึงแก่อนิจกรรมลง ณ เมืองถลาง
กอ่ นหน้าที่พม่าจะเข้าโจมตีเพียงประมาณ 1 เดือน คงเหลือเพียงท่านผู้หญิงจันกับ
เมืองภูเก็จ (เทียน ประทีป ณ ถลาง) ซ่ึงเป็นบุตรชายและเครือญาติที่ยอมอยู่ใน

บงั คับของพระยาธรรมไตรโลก

ยายครับผมสงสยั จงั เลยครับ การกระทาอัตนวิ บิ าตกรรม
“การกระทาอตั นวิ บิ าตกรรม” คือ การทาใหต้ ัวเองถึงแกค่ วามตาย
คืออะไรครับ...
หรอื การฆ่าตวั ตาย

แลว้ ไม่ยอมไดช้ ่ือวา่ เป็น ก็คือไมย่ อมไดช้ อื่ ว่า
เ ป็ น ค น ที่ รั บ ใ ช้
“ขา้ สองเจ้าบ่าวสองนาย” เ จ้ า น า ย ส อ ง ค น ที่
ละคะยาย หมายถึงอะไรคะ เป็นศตั รกู นั

เขา้ ใจแล้วคะ่ คณุ ยาย

หนงั สืออ่านเพม่ิ เติม : ประวัตศิ าสตรเ์ มืองภูเกต็ จันทนา ภมุ มาบตุ ร

เลม่ ท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328 8

ในตอนนน้ั พระยาราชกปิตนั (กปั ตนั ฟรานซิส ไลท์) นากองเรือสินค้าอังกฤษ

แวะเข้ามาทาการค้าขายท่ีเมืองถลางตั้งแต่ พ.ศ. 2315 ซึ่งสนิทสนมกับครอบครัว

พระยาสุรินทราชา พระยาพิมลขัน และท่านผู้หญิงจันเป็นอย่างดีย่ิง คร้ันเกิดการ

เปล่ยี นแปลงทางการเมืองการปกครองขึ้นกับเมอื งถลาง กเ็ ห็นเป็นการไม่สะดวกท่ีจะ

อย่เู มอื งถลางตอ่ ไป ประกอบกบั มีความขัดแย้งกับพระยาธรรมไตรโลกด้วยเรื่องดีบุก

จานวนหน่ึงรอ้ ยภารา ซ่งึ รับพระราชทานเปน็ ทนุ สารองมาจากสมเดจ็ พระเจ้าตากสิน-

มหาราชคร้ังแผ่นดินธนบุรี เพื่อจัดหาซื้อปืนจากประเทศยุโรป และภารกิจอันน้ันได้

เสร็จส้ินลงแล้ว แต่พระยาธรรมไตรโลกยังกล่าวหาว่า พระราชกปิตันคงค้างเงินค่า

ดบี ุกจานวนน้อี ยู่ กับอีกประการหน่ึง พระยาราชกปิตัน ได้

ขา่ วเปน็ ที่แน่นอนว่าพม่ากาลังสะสมเสบียง และ

เตรียมกาลังทัพเพ่ือจะยกมาตีเมืองถลางในเวลา

ท่ีไม่นานนัก หากยังอยู่เมืองถลางก็คงจะถูกท่าน

ผู้หญิงจันขอร้องให้ช่วยรบพม่า ซ่ึงเป็นการเส่ียง

ต่อความพ่ายแพ้มากกว่าชนะ เพราะกองกาลัง

ฝุายไทยมีจานวนน้อย คงไม่อาจเอาชนะพม่า

ได้แน่นอน พระราชกปิตันจึงรีบเร่งออกกองเรือ

สนิ ค้าถอยหนจี ากเมอื งถลางไป

พระยาราชกปติ ัน (กัปตัน ฟรานซิส ไลท้ ์)

ทม่ี า http://www.phuketcity.info/

default.asp?content=contentdetail&id

คา่ ยปากพระ
(บรเิ วณสะพานสารสินปจั จบุ นั )

แผนทสี่ มรภมู ิรบ (เมอื งถลาง)
หนังสืออา่ นเพิม่ เติม : ประวัติศาสตร์เมืองภูเกต็ จันทนา ภมุ มาบตุ ร

เลม่ ท่ี 2 ศึกถลาง 2328 9

พ.ศ. 2328 เมื่อพม่ายกมาตีเมือง
ตะกั่วปุา เมืองตะก่ัวทงุ่ ได้ ซึง่ ไม่มกี ารตอ่ สู้ใดๆ
เ พ ร า ะ เ จ้ า เ มื อ ง มี ก า ลั ง น้ อ ย ไ ม่ ส า ม า ร ถ
ต้านทานกองทัพพม่าได้ จึงอพยพผู้คนทิ้ง
เมอื งใหร้ า้ งหนีพม่าเขา้ ปาุ พวกขา้ ศึกเข้ากวาด
เอาทรพั ยส์ ินข้าวปลาอาหารของชาวบ้านเก็บ
เอาไว้เป็นเสบียงรวมท้ังอาวุธเพียงเล็กน้อย
แล้วจุดไฟเผาบ้านเรือนชาวบ้านท้ิง เสร็จแล้ว
ก็ เ ดิ น ทั พ ล ง ม า ท่ี ค่ า ย ป า ก พ ร ะ เ พื่ อ เ ข้ า ตี

เมืองถลาง

ท่ีค่ายปากพระ ขณะท่ีเจ้าพระยาฦๅราชนิกูล พระยาธรรมไตรโลกและ
พระยาพิพิธโภไคย ต้ังกาลังพลรักษาอยู่ประมาณ 1,000 คน พระยาธรรมไตรโลก
ในฐานะผู้สาเร็จราชการหัวเมืองฝั่งตะวันตกบังคับบัญชาเมืองถลางได้ควบคุมตัว
ท่านผู้หญิงจันจากเมืองถลางไว้ที่ค่ายปากพระ (เพราะสาเหตุเป็นภรรยาเจ้าเมือง
ถลางผู้คั่งค้างการชาระภาษีอากรและกระด้างกระเด่ืองไม่ถวายความจงรักภักดี)
เพือ่ ส่งเขา้ กรุงเทพฯ พิจารณาโทษตามหน้าทรี่ าชการ

หนังสืออา่ นเพม่ิ เติม : ประวัตศิ าสตรเ์ มอื งภเู ก็ตจันทนา ภมุ มาบตุ ร

เล่มที่ 2 ศกึ ถลาง 2328 10

ฝุายพม่าบัญชาการโดย เกงหวุ่นเเมงยี ข้าคอื ยห่ี วนุ่
แม่ทัพผู้รับผิดชอบตีหัวเมืองปักษ์ใต้ของไทย
ท้ังสองฝ่ังได้บัญชาให้ “ย่ีหวุ่น” แม่ทัพเรือคุม คุณหญิงจันท่านเป็นผู้หญิง
กาลังรบ 3,000 คน เรือรบ 15 ลา เข้าตีเมือง ที่กลา้ หาญเดด็ เดี่ยวจริงๆ
ตะกว่ั ปาุ เมืองตะกวั่ ทงุ่ ได้แลว้ ก็เข้ารุมล้อมโจมตี นะคะยาย
ปูอมคา่ ยปากพระ พระยาธรรมไตรโลกพิจารณา
เห็นแล้วว่าเหลือกาลังท่ีจะต่อต้านและไม่มี
ประโยชน์อันใดท่ีจะควบคุมตัวท่านผู้หญิงจัน
เอาไว้ เพราะจะกลายเป็นภาระ จึงถามคุณท่าน
ผู้หญิงจันว่า “ท่านจะหนีไปกับพวกเราหรือไม่”
คร้ันได้คาตอ บ อัน เด็ดเด่ียวกล้าหาญ ว่า
“ข้าพเจ้าขอกลับไปตายท่ีบ้านเกิด”จึงตัดสินใจ
ปล่อยตัวท่านผู้หญิงจันหนีไปจะเป็นประโยชน์
กว่า และตัวเองก็ฝุาวงล้อมทหารพม่าหนีไปทาง
ด่านพังงา

อยากรจู้ ังเลยวา่ คุณหญงิ จัน
จะทาอยา่ งไรต่อไปนะ

ท่านผู้หญิงจันพร้อมด้วยบริวารจึง
ตดั สินใจตีฝาุ วงล้อมพมา่ หนีกลบั มายังเมือง
ถลาง แตเ่ มอ่ื ท่านผู้หญิงจันกลับมาถึงเมือง
ถลางปรากฏว่าผู้คนเก็บข้าวของแล้วท้ิง
บ้านเรือนหนีเข้าไปอยู่ในปุา บ้านเรือน
กลายเป็นบา้ นรา้ ง

หนงั สอื อ่านเพม่ิ เตมิ : ประวัตศิ าสตรเ์ มืองภูเกต็ จันทนา ภุมมาบตุ ร

เลม่ ท่ี 2 ศึกถลาง 2328 11

งานแรกท่ีท่านผู้หญิงจันต้องดาเนินการอย่างเร่งรีบ โดยที่ท่านยังไม่ได้

พักผ่อนเลย คือ ออกตามหาเกลี้ยกล่อมผู้คนท่ีหลบหนีเข้าไปอยู่ในปุาให้มาต่อสู้

พม่าโดยท่านเองบ้าง ส่งบริวารออกไปตามบ้าง ชาวบ้านพอทราบข่าวว่าท่าน

ผู้หญิงจันกลับมาก็ดีใจเป็นอย่างย่ิง เพราะมีความศรัทธาและเช่ือม่ันในสติปัญญา

ของท่านผู้หญิงจันเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว จึงปุาวร้องกันให้ออกมาจากปุา และยกให้

ท่านผู้หญิงจันกับคุณมุกเป็นผู้นา มีอานาจสั่งการเพื่อต่อสู้กับพม่า ทุกคนเตรียม

พ ร้ อ ม ป ฏิ ญ า ณ ต น ย อ ม ส ล ะ เ ลื อ ด เ น้ื อ แ ม้ ชี วิ ต เ พ่ื อ ป ก ปู อ ง แ ผ่ น ดิ น ไ ว้ ใ ห้ แ ก่

ลกู หลานสืบไป ท่านผู้หญิงจันและบริวารไม่มี

เวลาเหลือที่จะทาการสร้างค่ายได้ทัน

เพ่ือใช้ในการต่อสู้ ค่ายท่ีใช้ในการต่อสู้

จงึ เป็น “ปอ้ มคา่ ยเรเนอ แชร์บอนโน”

ซึ่งเจ้าเมืองถลางชาวฝรั่งเศสในสมัย

พระนารายณ์มหาราชได้สร้างเอาไว้

และยังคงเหลือซากให้พออาศัยใช้ต่อสู้

กบั พมา่ ได้เทา่ นัน้

ชัย ภูมิขอ งเมือ งถลางนั้ นต้ังอ ยู่ คณุ หญิงจันเก่งสุดยอด
กลางเกาะ ซงึ่ หา่ งจากค่ายปากพระประมาณ ไปเลยครบั ยาย
22 กิโลเมตรเศษ ทางด้านทิศตะวันตกของ
เ มื อ ง มี ท่ า เ รื อ ใ ห ญ่ ริ ม ฝั่ ง ท ะ เ ล อั น ด า มั น
เรียกว่า ท่าตะเภา ซึ่งต้ังอยู่ห่างจากตัวเมือง
ถลางประมาณ 7 กิโลเมตร ตามเส้นทาง
คลองบางใหญ่ และจุดนี้จุดเดียวที่ข้าศึกจะ
ยกพลขึ้นบก ฉะน้ันท่านผู้หญิงจันจึงให้ซ่อม
ปูอมค่ายสกัดข้าศึกตามทิศทางนั้น และ
สร้างทานบกั้นน้าคลองบางใหญ่ที่เรียกว่า
“นบนางดัก”เพ่ือผันน้าไปทิศทางอ่ืนทาให้

นา้ ในคลองแหง้ จนขา้ ศึกล่องเรอื เข้ามาไมไ่ ด้

หนงั สืออา่ นเพิม่ เติม : ประวัติศาสตร์เมอื งภูเก็ตจนั ทนา ภมุ มาบุตร

เลม่ ที่ 2 ศึกถลาง 2328 12

ด้วยสติปัญญาในเชิงยุทธการของ วดั พระนางสรา้ ง คือ สถานที่
ท่านผู้หญิงจัน เมื่อทัพพม่าล่องเรือเข้า ระดมพลในการทาศกึ ถลาง
มายังคลองบางใหญ่ จึงส่ังให้ระดมยิงด้วย
อาวุธปืนที่ใช้การได้และปืนใหญ่ประจา
เ มื อ ง ที่ ชื่ อ ว่ า “แ ม่ น า ง ก ล า ง เ มื อ ง ”ด้ ว ย
ยุทธวิธีปูพรม ดังที่เรียกขานกันในสมัยน้ัน
ว่า “พระพิรุณสังหาร” ทาใหข้ ้าศึกลม้ ตาย
และเสียขวัญอย่างไม่คาดคดิ มากอ่ น

น อ ก จ า ก น้ี ท่ า น ผู้ ห ญิ ง จั น ยั ง ไ ด้
ระดมพลทั้งหญิงและชาย ฝึกซ้อมที่วัด
พระนางสร้าง และให้ผู้หญิงปลอมตัวเป็น
ผชู้ ายเดินไปมาเพื่อลวงตาขา้ ศึก พมา่ เข้าใจ
ผิดคิดว่าเมืองถลางมีกาลังหนุนเพ่ิมมา
เร่ือยๆ จึงไม่กล้าเข้าโจมตี เพียงแต่ล้อม
เมอื งไว้

เม่ือได้เวลาอันเหมาะสมท่าน
ผู้หญิงจันและคุณมุก ตัดสินใจนาทหาร
เ ข้ า โ จ ม ตี พ ม่ า ด้ ว ย ค ว า ม ก ล้ า ห า ญ
พ ม่ า ต้ั ง ค่ า ย ร า ย ล้ อ ม ร บ พุ่ ง กั บ ช า ว
เมืองถลางยืดเยื้ออยู่ประมาณเดือนเศษ
ฝุายพม่าบาดเจ็บล้มตายลงประมาณ
300-400 คน ประกอบกับขาดเสบียง
อาหารจึงถอยทัพกลับไป ในวันจันทร์
ท่ี 13 มีนาคม พ.ศ. 2328 นับได้ว่าเป็น

ชยั ชนะดว้ ยสติปัญญาอยา่ งแทจ้ รงิ

หนังสอื อ่านเพ่มิ เตมิ : ประวัตศิ าสตรเ์ มอื งภเู กต็ จันทนา ภุมมาบตุ ร

เลม่ ที่ 2 ศึกถลาง 2328 13

เสร็จศกึ พม่าลงเม่ือวันจันทร์ เดือน 4 ข้ึน 4 ค่า ปีมะเส็ง สัพศก จุลศักราช
1147 (ตามเอกสารจดหมายเหตุเจ้าพระยาสุรินทราชามีไปถึงพระยาราชกปิตัน)
ซึ่งตรงกบั วันที่ 13 มนี าคม พ.ศ. 2328 แล้วกรมการเมอื งถลางก็มีใบบอกเพอ่ื กราบ
ทูลพระกรุณาพระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอดฟาู จุฬาโลกมหาราช ให้ทรงทราบ จึงมี
พระราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้ท่านผู้หญิงจันเป็นท้าวเทพกระษัตรีและ
คุณมุกน้องสาวเป็นท้าวศรีสุนทร และพระราชทานเครื่องยศตามสมควร
แกค่ วามชอบในสงครามนั้น

หลังจากเสรจ็ ศึกถลาง ทา่ นผหู้ ญิงจันกไ็ ดร้ บั
แต่งตัง้ เป็นท้าวเทพกระษัตรี และคุณมุกได้รับ
แต่งตั้งเป็นทา้ วศรีสนุ ทร
ทา้ วศรสี ุนทร

หนงั สืออา่ นเพิ่มเติม : ประวัตศิ าสตรเ์ มอื งภูเก็ตจนั ทนา ภุมมาบุตร

เล่มที่ 2 ศึกถลาง 2328 14

จดหมายเหตเุ มอื งถลาง จดหมายเจ้าพระยาสรุ ินทราชามไี ปถึงพระยาราชกปติ ัน
ท่มี า: ประสิทธ์ิ ชิณการณ์. (2557). จดหมายเหตุเมอื งถลาง.
พิมพ์คร้ังที่ 2. ภูเกต็ : มูลนิธิท้าวเทพกระษตั รที ้างศรสี นุ ทร.

นัน่ ไง! หลักฐานช้นิ สาคัญท่ีทาใหเ้ ราทราบว่าศกึ ถลาง
คราวน้ันชาวถลางชนะพมา่ เม่ือวันจันทร์ เดือน 4 ขึน้
4 คา่ ปีมะเส็ง สัพศก จุลศักราช 1147 ซ่งึ ตรงกบั

วันท่ี 13 มีนาคม พ.ศ. 2328

หนังสืออา่ นเพ่มิ เติม : ประวัตศิ าสตรเ์ มืองภเู กต็ จนั ทนา ภมุ มาบุตร

เลม่ ที่ 2 ศึกถลาง 2328 15

เร่อื งราวของศึกถลาง ทเ่ี กิดขึ้นในจงั หวดั ของเรา
ก็มีความเปน็ มาอยา่ งทย่ี ายเล่าใหฟ้ ังนะหลานๆ

ขอบคุณมากครับคุณยายท่ีเล่าเรื่องศึกถลาง
ให้พวกเราฟังจนจบ ผมไม่เคยคิดมาก่อนเลยว่า
จงั หวดั ของเรากเ็ ป็นส่วนหนง่ึ ท่ีช่วยให้สงคราม 9 ทัพ
ในสมัยรัชกาลท่ี 1 ได้รับชัยชนะ ผมรู้สึกภูมิใจที่ได้
เกิดบนผนื แผ่นดินนจ้ี ริงๆ ครบั ยาย

เพือ่ นๆ ครับ เรามาเรยี นรู้เกยี่ วกบั
อนุสาวรีย์ทา้ วเทพกระษัตรี ท้าวศรีสุนทร
อนุสาวรยี ์ 9 วรี ชนเมืองถลาง และ
ภาพจิตรกรรมศึกถลางกนั นะครบั

หนงั สืออา่ นเพ่ิมเติม : ประวตั ศิ าสตร์เมอื งภเู กต็ จันทนา ภมุ มาบตุ ร

เลม่ ท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328 16

จดหมายเหตุเมืองถลาง 6 ฉบับ เป็นหลักฐานสาคัญท่ีเสริมและสนอง
พระราชดาริในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงดาเนินการสร้าง
อนุสาวรีย์ท้าวเทพกระษัตรี ท้าวศรีสุนทร ในปี พ.ศ.2509 ประดิษฐานอยู่ท่ีบ้าน
ท่าเรอื ตาบลศรีสนุ ทร อาเภอถลาง จงั หวดั ภูเกต็

อนสุ าวรียท์ า้ วเทพกระษัตรีท้าวศรีสุนทร จึงเป็นเสมือนหน่ึงเคร่ืองเตือนใจ
ให้อนุชนระลึกถึงคุณความดีของบรรพชนจังหวัดภูเก็ต จึงจัดงานวันถลางชนะศึก
ในวนั ท่ี 13 มีนาคม ของทุกปี เพอ่ื วางพวงมาลาและสดุดวี รี ชนเมอื งถลาง

ท้าวเทพกระษัตรี ทา้ วศรีสนุ ทร
(จัน) (มกุ )

ได้กระทาการปอู งกันรกั ษาเมอื งถลางไวเ้ ป็นสามารถ
เม่ือปมี ะเสง็ พ.ศ.2328
มใิ ห้ขา้ ศึกตหี กั เอาเมอื งได้

เป็นวีรกรรมอันควรแก่ชนชาวเมอื งถลาง
ตลอดจนชาวไทยทัว่ กันยกยอ่ งสรรเสรญิ

จงึ สรา้ งอนสุ าวรยี ใ์ หไ้ ว้เปน็ อนุสรณ์
เมอ่ื พ.ศ.2509

หนังสอื อ่านเพ่ิมเติม : ประวัติศาสตรเ์ มืองภูเก็ตจนั ทนา ภมุ มาบตุ ร

เล่มท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328 17

และในปี พ.ศ.2555 จังหวัดภูเก็ตได้ดาเนินการสร้างอนุสาวรีย์ 9 วีรชนเมือง
ถลางและประดิษฐานอยู่ที่อนุสรณ์สถานเมืองถลาง ใน ต.เทพกระษัตรี อ.ถลาง
จ.ภเู กต็ เพอ่ื ได้ราลกึ ถงึ วรี กรรมอนั ยงิ่ ใหญ่ของบรรพชนผู้กล้าเมืองถลาง ที่ได้เสียสละ

9เลอื ดเนอื้ และชวี ติ ในการปกปูองรักษาแผน่ ดินไว้ใหล้ ูกหลานได้จนถึงทกุ วันน้ี
หมายถึง ศกึ 9 ทพั มีศึกถลางเปน็ 1 ใน 9 ทพั ท่ชี าวถลางไดร้ บพงุ่ ต้านชนะข้าศึก
ในปี พ.ศ. 2328 และอนสุ าวรยี ์ 9 วีรชนเมอื งถลางสร้างในรัชสมัย รชั กาลท่ี 9
แหง่ กรงุ รัตนโกสินทร์

อนุสาวรีย์ 9 วีรชนเมืองถลาง
ต้งั อยูท่ ีอ่ นสุ รณ์สถานเมืองถลาง (PHUKET HISTORICAL PARK)

9 87 53 2 1
64
หมายเลข 1 ท้าวศรีสนุ ทร (คณุ มุก)

หมายเลข 2 ทา้ วเทพกระษัตรี (ทา่ นผ้หู ญิงจัน)

หมายเลข 3 พญาถลางเทียน ประทปี ณ ถลาง (บุตรชายของท้าวเทพกระษัตรี)

หมายเลข 4 แม่ปราง (บุตรสาวของทา้ วเทพกระษัตรี)

หมายเลข 5 พญาถลางทองพูน ณ ถลาง

หมายเลข 6 เจ้าจอมมารดาทอง

หมายเลข 7 พระยกกระบตั รจุ้ย

หมายเลข 8 ทองเพง็ (เป็นแมก่ องคลงั แสง)

หมายเลข 9 มหาดเลก็ เนยี ม

หนงั สอื อ่านเพ่ิมเตมิ : ประวัตศิ าสตรเ์ มอื งภูเกต็ จนั ทนา ภมุ มาบุตร

เลม่ ท่ี 2 ศึกถลาง 2328 18

ภาพจติ รกรรมศึกถลาง 2328

ภาพท่ี 1 อธิษฐาน
เมื่อเมืองตะก่ัวทุ่งแตกและค่ายปากพระเสียแก่พม่าในปลายปี 2328 ท่าน
ผู้หญงิ จนั ก็ตีฝาุ วงลอ้ มพมา่ กลับคา่ ยบา้ นเคยี น บา้ นเรือนถูกรื้อ คนเฝูาบ้านหลบหนีภัย
ไปหมดสน้ิ ไมม่ ผี ้ใู ดรกั ษา ท่านผ้หู ญงิ จนั กบั มุกน้องสาว จึงเข้าไปสักการะพระประธาน
ในวัดพระนางสร้างต้ังจิตอธิษฐานยึดเอาคุณพระศรีรัตนตรัยเป็นที่พ่ึงเสริมสร้าง
สติปญั ญาบารมเี พ่ือให้สามารถรกั ษาเมืองรอดพน้ ภยั พม่าใหจ้ งได้

ภาพที่ 2 ระดมพล
ด้วยความรู้เทา่ ทันในเชิงศึกว่า เมื่อพม่าได้เมืองตะกั่วทุ่งและค่ายปากพระแล้ว
ย่อมจะต้องหมายตีเอาเมืองถลางให้ได้ด้วย ท่านผู้หญิงจันกับคุณมุกจึงเร่งรีบชักชวน
ชาวเมืองถลางทั้งชายหญิงให้พร้อมใจกันต่อสู้ปูองกันแผ่นดินเมืองถลางไว้ด้วยชีวิต
ชาวถลางผู้รักแผ่นดินย่ิงกว่าชีวิตตนจึงมาร่วมชุมนุมกันที่ลานวัดพระนางสร้าง ยกให้
ท่านผหู้ ญิงจันเป็นผนู้ าทพั เพอื่ ตอ่ สกู้ บั พม่าดว้ ยความเต็มใจ

หนังสืออา่ นเพ่มิ เตมิ : ประวัตศิ าสตรเ์ มอื งภูเกต็ จันทนา ภุมมาบตุ ร

เลม่ ที่ 2 ศกึ ถลาง 2328 19

ภาพที่ 3 ออกศึก
พม่ายกทัพเรือเข้ามาทางอู่ตะเภา เดินทัพเข้าคลองบางใหญ่ตั้งค่ายรายล้อม
เมืองถลางอยู่ท่ีทุ่งนาโคกชนะพม่า ท่านผู้หญิงจันกับคุณมุกนาทแกล้วทหารและ
ชาวเมืองถลางเข้ารบพุ่งต้านต่อสู้กับพม่าอยู่ได้ประมาณเดือนเศษ พม่าล้มตายลงราว
300-400 คน แล้วถอยทัพกลับไปเมื่อวันที่ 13 มีนาคม 2328 (วันจันทร์เดือน 4 ขึ้น
4 ค่า ปีมะเส็ง สัพศก จุลศักราช 1147) นับเป็นวันถลางชนะศึกท่ีชาวไทยภาคภูมิใจ
สบื มาจนทกุ วันน้ี

ภาพท่ี 4 รบั พระบรมราชโองการ
ความทราบใต้ฝุาละอองธุลีพระบาทพระเจ้าอยู่หัวท้ังสองพระองค์ ทรงมี
พระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ปูนบาเหน็จให้ท่านผู้หญิงจันเป็นท้าวเทพกระษัตรี
และคุณมุกเป็นท้าวศรีสุนทร ดารงยศอันมีศักด์ิสมควรแก้ฐานานุรูปเป็นศรีแก่
เมืองถลางและวงศ์ตระกูลสืบมา

จติ รกร : แนบ ทชิ ินพงศ์ คาบรรยาย : กล่มุ ผสู้ นใจประวัติศาสตร์เมอื งภูเกจ็

หนังสอื อ่านเพิ่มเตมิ : ประวัติศาสตรเ์ มืองภูเก็ตจนั ทนา ภมุ มาบุตร

เลม่ ท่ี 2 ศึกถลาง 2328 20

เร่ืองราวการต่อสู้เพ่ือปกป้องบ้านเมืองของ
ท้าวเทพกระษัตรี ท้าวศรีสุนทร และวีรชนชาว
ถลาง ที่แสดงถึงความกล้าหาญและความ

เสียสละ ยังคงเป็นที่จดจาและราลึกถึงวีรกรรม
อันยิ่งใหญ่อย่างไม่มีวันลืม พวกเราทุกคนรู้สึก

ภาคภูมใิ จเปน็ ที่สุดเลยครบั ยาย

ขอบคณุ คุณยายมากครับที่เลา่ ขอบคณุ ค่ะ
เร่ืองราวต่างๆให้พวกเราฟัง

หนงั สืออา่ นเพิ่มเตมิ : ประวตั ิศาสตร์เมอื งภูเกต็ จนั ทนา ภมุ มาบุตร

เลม่ ที่ 2 ศึกถลาง 2328 21

กิจกรรมที่ 1 ต้ังคาถามและตอบคาถามทางประวตั ศิ าสตร์ (ศึกถลาง 2328)

คาชี้แจง ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มฝึกต้ังคาถามและตอบคาถามทางประวัติศาสตร์
เกยี่ วกบั ศึกถลาง กลุ่มละ 2 คาถามโดยใชห้ นงั สอื อา่ นเพ่มิ เติม เล่มที่ 2 ศึกถลาง 2328
สืบค้นข้อมูลแล้วบันทกึ ขอ้ มลู ใหถ้ กู ตอ้ ง

 คาถามเกี่ยวกบั ศึกถลางในปี พ.ศ.2328.....................................................ค...า..ถ..า..ม...ข..้อ 1
........................................................................................................................................

........................................................................................................................................
 แหลง่ ขอ้ มลู ที่ใช้ในการหาคาตอบ.............................................................................
........................................................................................................................................
 คาตอบที่ได้ คือ........................................................................................................
........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................
........................................................................................................................................

 คาถามเกีย่ วกับศกึ ถลางในปี พ.ศ.2328.......................................................ค..า..ถ...า..ม..ข. ้อ 2
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
 แหลง่ ขอ้ มูลท่ใี ช้ในการหาคาตอบ.............................................................................
........................................................................................................................................
 คาตอบทไ่ี ด้ คือ........................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................

(คาตอบอยู่ในดุลยพินิจของครูผู้สอน)

หนังสอื อ่านเพ่มิ เติม : ประวตั ศิ าสตร์เมืองภูเกต็ จนั ทนา ภมุ มาบุตร

เล่มที่ 2 ศึกถลาง 2328 22

จุดประสงค์การเรียนรู้
1. ต้งั คาถามทางประวตั ศิ าสตร์เกีย่ วกับศกึ ถลางในปี พ.ศ.2328 ได้
2. รวบรวมขอ้ มลู จากแหลง่ ต่างๆ เพอ่ื ตอบคาถามทางประวตั ิศาสตร์เกีย่ วกบั
ศกึ ถลาง ในปี พ.ศ. 2328 ได้

คาช้แี จง ใหน้ กั เรียนตอบคาถามทางประวตั ิศาสตรเ์ กย่ี วกับศกึ ถลาง 2328 ให้ถกู ต้อง
(10 ข้อ : 10 คะแนน)

1. ผู้นาในการทาศึกถลางในปี พ.ศ. 2328 คือ........................................................
2. ยุทธวธิ ีในการรบกบั พมา่ ของทา้ วเทพกระษตั รี คือ.............................................
3. ปืนใหญ่ท่ีใชต้ อ่ สกู้ บั พมา่ ในศึกถลาง คือ.............................................................
4. นบนางดัก คอื ....................................................................................................
5. หลกั ฐานทใี่ ชย้ นื ยนั วา่ ศึกถลางได้รบั ชยั ชนะ ในวนั ท่ี 13 มนี าคม 2328 คือ....

..........................................................................................................................
6. ศึกถลางเป็นสงครามระหว่างเมืองถลางกบั พมา่ ซง่ึ เกิดขนึ้ ในสมยั สงคราม........

..........................................................................................................................
7. กองทพั เมืองถลาง พ.ศ.2328 นาโดยคณุ หญิงจนั สามารถพุ่งต้านพม่า จนฝุาย

พมา่ ล้มตายเจ็บปวุ ยลงประมาณ.......................คน
8. สถานที่ท่ใี ช้ระดมพลฝึกซ้อมเพื่อต่อสู้กบั พมา่ คอื ...............................................
9. แม่ทพั ของพม่าทย่ี กทัพมาตีเมอื งถลาง คือ........................................................
10. ภาพจติ รกรรมศึกถลาง ลาดบั ที่ 3 คือ................................................................

หนงั สืออา่ นเพมิ่ เตมิ : ประวตั ศิ าสตรเ์ มืองภูเกต็ จันทนา ภมุ มาบุตร

เล่มท่ี 2 ศึกถลาง 2328 23

คาช้แี จง ให้นักเรยี นแตล่ ะกลุ่มสืบคน้ เรื่องราวเก่ยี วกับศกึ ถลาง จากหนังสืออ่าน
เพมิ่ เตมิ เล่มที่ 2 ศึกถลาง 2328 แล้วนาขอ้ มูลมาสร้างแผนท่ีความคิดตามหวั ขอ้ ที่
กาหนดให้ถูกต้อง

บุคคลสาคญั ทเ่ี กี่ยวข้อง ยุทธวิธีในการรบ
ชว่ งเวลาทเี่ กดิ เหตกุ ารณ์

ภาพจติ รกรรมศกึ ถลาง แหลง่ ประวัติศาสตร์
การทาศกึ ถลาง

ผลของการทาศึกถลาง

(คาตอบอยู่ในดุลยพินิจของครูผู้สอน)

สมาชิกกลมุ่ ท่ี...........ช่ือกลุ่ม....................................................ระดบั ช้นั ...............
1.............................................................................
3.............................................................................
2.............................................................................
4…………………………………………………………….....…..

หนังสอื อา่ นเพ่ิมเตมิ : ประวตั ิศาสตรเ์ มอื งภเู ก็ตจนั ทนา ภมุ มาบุตร

เลม่ ที่ 2 ศกึ ถลาง 2328 24

จุดประสงค์การเรยี นรู้
1. สืบค้นความเป็นมาเกยี่ วกับศึกถลางในปี พ.ศ.2328 ไดถ้ ูกต้อง
2. เหน็ คณุ ค่าและความสาคญั ของการปกปูองบ้านเมือง

คาชีแ้ จง ให้นักเรยี นนาอกั ษรหนา้ ขอ้ ความทางขวามือไปเติมให้สมั พันธก์ บั ข้อความ
ดา้ นซา้ ยมือให้ถูกตอ้ ง (10 ข้อ : 10 คะแนน)

...........1. วันจนั ทร์เดอื น 4 ขัน้ 4 คา่ ปมี ะเส็ง สพั ศก ก. ท้าวเทพกระษตั รี
จุลศกั ราช 1147 (13 มนี าคม 2328) ข. อนสุ าวรีย์ 9 วรี ชน

...........2. เปน็ ผนู้ าในการตอ่ สูก้ ับพม่าจนได้รับชยั ชนะ เมืองถลาง
ดว้ ยสติปัญญาในเชิงยทุ ธการ ค. แม่ปราง
ง. อนุสรณ์สถานเมอื งถลาง
...........3. อนุสรณ์สถานทีเ่ ปน็ เสมอื นสง่ิ เตอื นใจให้ จ. จดหมายเหตเุ มอื งถลาง
ให้อนุชนรุน่ หลังระลกึ ถงึ คณุ ความดีของ ฉ. วันถลางชนะศึก
ของบรรพชนท่ปี กปูองบ้านเมือง ช. ภาพจติ รกรรมศึกถลาง
ซ. ค่ายปากพระ
...........4. หลักฐานสาคญั ทีท่ าให้จงั หวัดภเู ก็ตดาเนิน ฌ. พระยาราชกปติ นั
การสร้างอนุสาวรียท์ า้ วเทพกระษตั รี ญ. รชั กาลที่ 1
ทา้ วศรสี นุ ทร ฎ. เทยี น ประทีป ณ ถลาง
ฏ. วดั พระนางสรา้ ง
..........5. สถานท่ีทเ่ี ป็นสมรภูมริ บในศึกถลาง
..........6. อธิษฐาน ระดมพล ออกศึก ฐ. ปูอมคา่ ยเรเนอ แชรบ์ อนโน

รบั พระบรมราชโองการ
..........7. บุตรชายของท้าวเทพกระษัตรีทเ่ี ปน็ กาลงั

สาคัญในการร่วมตอ่ ส้ใู นศึกถลาง
..........8. บคุ คลท่แี ตง่ ตงั้ ท่านผู้หญงิ จนั เป็น

ทา้ วเทพกระษตั รี คณุ มุกเป็นทา้ วศรีสุนทร
……….9. สถานทที่ ่ใี ช้ในการระดมพลฝึกซ้อมในการทา

ศกึ ถลาง
.........10. บริเวณสะพานสารสินทีพ่ ม่าตั้งค่ายเพื่อรอ

เข้าโจมตีเมอื งถลาง

หนังสอื อา่ นเพมิ่ เตมิ : ประวัติศาสตรเ์ มอื งภเู ก็ตจันทนา ภมุ มาบตุ ร

เล่มท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328 25

แบบทดสอบหลังเรยี น
เรื่อง ศึกถลาง 2328

คาชแี้ จง ใหน้ กั เรียนเลือกคาตอบทถี่ กู ต้องแล้วทาเครอ่ื งหมายลงในกระดาษคาตอบ

1. ข้อใดกลา่ วไมถ่ ูกตอ้ งเกย่ี วกบั ศกึ ถลางในปี พ.ศ.2328
ก. ยีห่ วุ่นคอื แม่ทัพพม่าทีน่ าทัพเรอื เข้าตีเมืองถลาง
ข. ปืนใหญ่ทใ่ี ช้ในการทาศกึ ถลาง มีชื่อวา่ พระพิรณุ สังหาร
ค. บคุ คลที่แจง้ ขา่ วพม่ายกทพั มาตีเมืองถลาง คือ กัปตนั ฟรานซสิ ไลท์
ง. ผู้นาทไี่ ด้รบั การยอมรบั ในการทาศึกถลาง คือ ทา่ นผหู้ ญงิ จัน

2. เหตุการณ์ศึกถลาง 2328 เกดิ ข้ึนในช่วงสงครามใด
ก. สงครามเก้าทัพ
ข. สงครามยุทธหตั ถี
ค. สงครามชา้ งเผอื ก
ง. สงครามโลกครั้งท่ี 2

3. หลักฐานสาคญั ใดที่ไดบ้ นั ทกึ ไวว้ า่ ถลางชนะศึก ในวันจันทร์ เดือน 4 ขนึ้ 4 ค่า
ปีมะเสง็ สัพศก จลุ ศกั ราช 1147
ก. จดหมายของพระยาสุรนิ ทราชา
ข. จดหมายของท่านผู้หญิงจัน
ค. ปาู ยรณท้าวเทพกระษัตรี
ง. ภาพจิตรกรรมศกึ ถลาง

4. วันถลางชนะศึกตรงกับวนั ใด
ก. 12 มนี าคม 2328
ข. 13 มีนาคม 2328
ค. 12 มนี าคม 2329
ง. 13 มีนาคม 2329

หนงั สอื อ่านเพิ่มเตมิ : ประวัติศาสตรเ์ มืองภเู กต็ จนั ทนา ภมุ มาบตุ ร

เลม่ ที่ 2 ศกึ ถลาง 2328 26

5. จงั หวดั ภูเก็ตจัดกิจกรรมประวัตศิ าสตรถ์ ลาง ในวันที่ 13 มนี าคม เปน็ ประจา
ทุกปี ณ สถานที่ใด
ก. พิพธิ ภณั ฑสถานแห่งชาติถลาง
ข. อนุสาวรยี ์ทา้ วเทพกระษตั รี ท้าวศรีสนุ ทร
ค. วัดมว่ งโกมารภจั จ์
ง. อนุสรณ์สถานเมืองถลาง

6. กองทัพเมืองถลาง พ.ศ.2328 นาโดยคณุ หญิงจัน สามารถพุ่งตา้ นพม่า จนฝุาย
พม่าล้มตายเจ็บปวุ ยลงประมาณกีค่ น
ก. 200-300 คน
ข. 300-400 คน
ค. 400-500 คน
ง. 500-600 คน

7. ยทุ ธวิธีอันชาญฉลาดทที่ ่านผู้หญงิ จันใชใ้ นการต่อสู้กับพมา่ คอื
ก. พระพริ ณุ สังหาร
ข. สร้างนบนางดัก
ค. การยงิ ปนื ใหญแ่ มน่ างกลางเมอื ง
ง. ถูกทุกขอ้

8. สถานทีใ่ ดของภเู ก็ตทม่ี ีความสาคัญมากในการระดมพลฝกึ ซ้อมเพ่อื ต่อสู้
กบั พมา่

ก. วดั มว่ งโกมารภจั จ์ ค. วัดพระทอง

ข. วัดฉลอง ง. วัดพระนางสร้าง

หนงั สอื อ่านเพ่ิมเตมิ : ประวตั ิศาสตร์เมอื งภเู กต็ จันทนา ภุมมาบตุ ร

เล่มท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328 27

9. การทาศกึ ถลางของท้าวเทพกระษัตรี ท้าวศรีสนุ ทรก่อให้เกดิ ผลดีต่อ
ประเทศไทยอย่างไร
ก. ประเทศไทยมีช่อื เสียงโด่งดัง
ข. ประเทศพม่ายอมรับประเทศไทย
ค. ประเทศไทยมอี าณาเขตที่กวา้ งใหญม่ ากขึ้น
ง. ประเทศไทยได้รบั ชยั ชนะในสงครามเกา้ ทัพ

10. ภาพจิตรกรรมศกึ ถลาง 2328 ภาพใดเปน็ ภาพเหตุการณท์ างประวตั ิศาสตร์
ลาดับท่ี 3
ก. ระดมพล
ข. อธิษฐาน
ค. ออกศกึ
ง. รับพระบรมราชโองการ

โชคดีในการทาแบบทดสอบ
อยา่ ลืมซื่อสัตย์ตอ่ ตนเอง

นะคะเพ่ือนๆ...

หนังสืออา่ นเพมิ่ เตมิ : ประวตั ศิ าสตรเ์ มืองภเู กต็ จนั ทนา ภุมมาบตุ ร

เลม่ ท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328 28

บรรณานกุ รม

ถนอม พูนวงศ.์ (2556). ประวัติศาสตรเ์ มืองภูเก็ต. กรงุ เทพฯ: โอเดยี นสโตร์.
ประสทิ ธิ์ ชณิ การณ์. (2548). ถลาง ภูเก็จ และภเู กต็ .กรงุ เทพฯ: โอ เอ็น จ.ี
ประสทิ ธิ์ ชิณการณ.์ (2557). จดหมายเหตเุ มอื งถลาง. พิมพค์ ร้ังท่ี 2. กรงุ เทพฯ:

มลู นธิ ทิ ้าวเทพกระษัตรีท้าวศรีสนุ ทร.
ลิวลั ย์ เกรยี้ งสง.(2543). ภเู กต็ . กรุงเทพฯ: องค์การค้าครุ สุ ภา.
วฒั นธรรมพฒั นาการทางประวตั ิศาสตร์ เอกลกั ษณ์และภูมปิ ัญญา จังหวดั

ภูเก็ต. (2544). กรุงเทพฯ: กรมศลิ ปากร.
สถาบันทกั ษณิ คดศี ึกษา.(2529). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ เล่มที่ 10.

กรงุ เทพฯ: มหาวิทยาลัยศรีนครนิ ทรวิโรฒ สงขลา.
สดุ ารา สุจฉายา. (2543). ภูเก็ต. กรุงเทพฯ: สารคด.ี

หนงั สืออา่ นเพม่ิ เตมิ : ประวัติศาสตร์เมอื งภูเกต็ จันทนา ภมุ มาบุตร

ภาคผนวก

เล่มท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328 29

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน
เรอ่ื ง ศกึ ถลาง 2328

ข้อ คาตอบ
1ก
2ข
3ข
4ก
5ง
6ข
7ง
8ก
9ง
10 ค

หนังสืออ่านเพมิ่ เติม : ประวัติศาสตร์เมืองภเู ก็ตจนั ทนา ภมุ มาบตุ ร

เล่มท่ี 2 ศกึ ถลาง 2328 30

เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น
เรอ่ื ง ศกึ ถลาง 2328

ข้อ คาตอบ
1ข
2ก
3ก
4ข
5ง
6ข
7ก
8ง
9ง
10 ค

หนังสืออ่านเพ่ิมเตมิ : ประวตั ิศาสตร์เมอื งภเู ก็ตจนั ทนา ภมุ มาบตุ ร

เลม่ ที่ 2 ศึกถลาง 2328 31

จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้
1. ตั้งคาถามทางประวตั ิศาสตร์เกย่ี วกับศกึ ถลางในปี พ.ศ.2328 ได้
2. รวบรวมข้อมลู จากแหลง่ ตา่ งๆ เพ่ือตอบคาถามทางประวตั ิศาสตร์เกย่ี วกบั
ศกึ ถลาง ในปี พ.ศ. 2328 ได้

คาช้ีแจง ใหน้ กั เรียนตอบคาถามทางประวตั ิศาสตร์เกย่ี วกับศึกถลาง 2328 ให้ถูกต้อง
(10 ข้อ : 10 คะแนน)

1. ผนู้ าในการทาศกึ ถลางในปี พ.ศ. 2328 คือ......ท..้า..ว..เ.ท..พ...ก..ร..ะ..ษ..ัต..ร..ี..ท..้า..ว..ศ..ร..สี ..ุน..ท..ร........
2. ยุทธวธิ ีในการรบกับพมา่ ของทา้ วเทพกระษตั รี คอื ...พ...ร.ะ..พ...ิร..ณุ ...ส..งั..ห..า..ร....................
3. ปืนใหญท่ ี่ใช้ตอ่ สกู้ บั พมา่ ในศกึ ถลาง มชี ่อื ว่า.....แ...ม..่น..า..ง..ก..ล..า..ง..เ.ม..ือ..ง..........................
4. นบนางดัก คือ...น...บ..ก..น้ั..น...า้..ค..ล..อ..ง..บ..า..ง..ใ..ห..ญ...เ่.พ...อื่ ..ผ..ัน...น..า้..ไ.ป...ท..ิศ..ท...า..ง.อ..น่ื...ไ.ม..ใ่..ห..ข้..้า..ศ..ึก..เ.ข...า้ .ม...า.ไ..ด..้
5. หลักฐานท่ีใช้ยืนยนั วา่ ศกึ ถลางได้รบั ชัยชนะ ในวันที่ 13 มีนาคม 2328 คอื ....

.จ..ด..ห..ม...า.ย..พ...ร..ะ..ย..า..ส..รุ..นิ ..ท...ร.า..ช..า....................................................................................
6. ศึกถลางเป็นสงครามระหว่างเมอื งถลางกับพม่าซ่งึ เกดิ ขึ้นในสมยั สงคราม........

.ส..ง..ค..ร..า.ม...เ.ก..้า..ท..พั......................................................................................................
7. กองทัพเมอื งถลาง พ.ศ.2328 นาโดยคุณหญิงจัน สามารถพุ่งตา้ นพม่า จนฝุาย

พม่าลม้ ตายเจบ็ ปวุ ยลงประมาณ.....3..0..0..-.4...0..0......คน
8. สถานที่ที่ใช้ระดมพลฝึกซอ้ มเพ่อื ตอ่ สู้กับพม่า คอื .ว..ัด..พ...ร..ะ..น..า..ง..ส..ร..า้ ..ง.......................
9. แมท่ ัพของพม่าทยี่ กทพั มาตีเมอื งถลาง คือ....ย..ีห่ ..ว..นุ่..............................................
10. ภาพจติ รกรรมศกึ ถลาง ลาดบั ท่ี 3 คอื .....อ..อ..ก...ศ..ึก..................................................

หนังสืออ่านเพ่ิมเตมิ : ประวัติศาสตร์เมอื งภเู กต็ จนั ทนา ภมุ มาบตุ ร

เลม่ ที่ 2 ศกึ ถลาง 2328 32

จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ เฉลย
1. สบื ค้นความเปน็ มาเก่ยี วกบั ศึกถลางในปี พ.ศ.2328 ได้ถกู ต้อง
2. เห็นคณุ ค่าและความสาคญั ของการปกปอู งบ้านเมอื ง

คาชีแ้ จง ให้นกั เรยี นนาอกั ษรหน้าข้อความทางขวามือไปเตมิ ให้สัมพนั ธก์ บั ข้อความ

ด้านซ้ายมือใหถ้ กู ตอ้ ง (10 ขอ้ : 10 คะแนน)

......ฉ.....1. วนั จนั ทรเ์ ดือน 4 ขัน้ 4 ค่า ปมี ะเส็ง สพั ศก ก. ท้าวเทพกระษัตรี
ข. อนสุ าวรีย์ 9 วรี ชน
......ก.....2. จุลศักราช 1147 (13 มีนาคม 2328)
เป็นผู้นาในการต่อสู้กบั พมา่ จนได้รับ เมืองถลาง
ค. แมป่ ราง
......ข.....3. ชยั ชนะด้วยสติปัญญาในเชงิ ยทุ ธการ ง. อนุสรณ์สถานเมอื งถลาง
อนุสรณส์ ถานที่เปน็ เสมือนส่ิงเตือนใจให้

ใหอ้ นุชนรุ่นหลังระลกึ ถึงคณุ ความดขี อง จ. จดหมายเหตเุ มอื งถลาง
ฉ. วันถลางชนะศึก
ของบรรพชนทีป่ กปูองบ้านเมือง ช. ภาพจิตรกรรมศึกถลาง
....จ.......4. หลักฐานสาคัญท่ีทาใหจ้ งั หวัดภูเก็ตดาเนนิ ซ. คา่ ยปากพระ
ฌ. พระยาราชกปิตัน
การสร้างอนุสาวรยี ์ทา้ วเทพกระษตั รี ญ. รชั กาลที่ 1
ฎ. เทียน ประทีป ณ ถลาง
ทา้ วศรีสุนทร ฏ. วัดพระนางสร้าง
.....ง.....5. สถานท่ีทีเ่ ป็นสมรภูมริ บในศกึ ถลาง ฐ. ป้อมค่ายเรเนอ แชรบ์ อนโน
....ช......6. อธิษฐาน ระดมพล ออกศกึ

....ฎ......7. รบั พระบรมราชโองการ
บตุ รชายของท้าวเทพกระษตั รที ่ีเป็นกาลงั

....ญ......8. สาคญั ในการร่วมตอ่ สู้ในศึกถลาง
บุคคลที่แตง่ ต้งั ท่านผู้หญิงจนั เป็น

……ฏ….9. ทา้ วเทพกระษตั รี คณุ มุกเป็นทา้ วศรีสนุ ทร
สถานที่ท่ีใช้ในการระดมพลฝึกซ้อมในการทา

ศึกถลาง
....ซ.....10. บริเวณสะพานสารสินทพ่ี ม่าตั้งค่ายเพ่อื รอ

เข้าโจมตีเมืองถลาง

หนังสอื อา่ นเพ่มิ เตมิ : ประวัตศิ าสตร์เมอื งภเู กต็ จนั ทนา ภุมมาบตุ ร

เลม่ ที่ 2 ศกึ ถลาง 2328 33

ประวัตผิ ู้จัดทา

ชอื่ นางจนั ทนา ภมุ มาบตุ ร

วัน เดอื น ปีเกิด 9 มิถุนายน พ.ศ. 2521

ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครูชานาญการ

สถานท่ที างาน โรงเรยี นเทศบาลปลกู ปญั ญา ในพระอปุ ถัมภ์ฯ
21 ถ.สตลู ต. ตลาดเหนอื อ.เมือง จ. ภเู ก็ต 83000
E-mail : [email protected]

ประวตั กิ ารศกึ ษา ปรญิ ญาตรี ครุศาสตรบัณฑิต วิชาเอกบรรณารักษศาสตร์
ประวตั ิรับราชการ

พ.ศ. 2551 ครูผูช้ ว่ ย โรงเรยี นเทศบาลปลูกปญั ญา ในพระอุปถัมภ์ฯ
พ.ศ. 2553 ครู คศ.1 โรงเรยี นเทศบาลปลูกปญั ญา ในพระอุปถัมภฯ์

พ.ศ. 2559 ครู คศ.2 โรงเรยี นเทศบาลปลูกปญั ญา ในพระอุปถมั ภ์ฯ

ผลงานดีเด่น
1. ไดร้ ับรางวัล “หนงึ่ แสนครดู ี” ของคุรุสภา ประจาปี 2555

2. ไดร้ ับรางวลั “ครดู ีศรภี ูเกต็ ” ของครุ ุสภาเขตพืน้ ทก่ี ารศึกษาภเู กต็
ประจาปี 2559

3. ได้รบั รางวลั “ครดู ีศรเี พชรรัตน”โรงเรยี นในเครือขา่ ยร.6 ประจาปี 2560

4. ไดร้ ับถว้ ยรางวลั รองชนะเลศิ อนั ดบั 1 “ครูผใู้ ชส้ ารานกุ รมไทยสาหรบั

เยาวชนฯ พฒั นาคุณภาพผู้เรยี น ระดับดีเด่น” ของโครงการสารานกุ รม
ไทยสาหรับเยาวชนฯ ระดับประเทศ ประจาปี พ.ศ. 2559-2560
5. ได้รบั เกียรติบัตร “ครดู เี ด่นผู้ส่งเสรมิ ประวตั ศิ าสตร์ท้องถ่นิ ภเู ก็จ” ของ
มลู นธิ ทิ ้าวเทพกระษัตรที า้ วศรสี นุ ทร จงั หวัดภเู กต็ ตั้งแต่ปี 2557-2560

หนังสอื อา่ นเพ่มิ เติม : ประวตั ิศาสตร์เมืองภเู กต็ จันทนา ภมุ มาบตุ ร

จดหมายเจา้ พระยาสรุ นิ ทราชามไี ปถงึ พระยาราชกปติ นั
ท่มี า: ประสทิ ธิ์ ชินการณ.์ (2557). จดหมายเหตเุ มืองถลาง.พิมพ์ครั้งท่ี 2. ภูเกต็ : มูลนิธทิ า้ วเทพกระษตั รที า้ งศรีสุนทร.

หนังสืออา่ นเพ่มิ เตมิ : ประวัตศิ าสตรเ์ มืองภเู กต็ จนั ทนา ภุมมาบุตร

หนงั สืออา่ นเพม่ิ เติม
กลุ่มสาระการเรยี นรู้สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม
รายวิชาประวตั ิศาสตร์ (ส15102) ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี 5

เรอื่ ง ประวัติศาสตรเ์ มอื งภูเก็ต
เลม่ ที่ 2 ศกึ ถลาง 2328

นางจนั ทนา ภุมมาบุตร
ครชู านาญการ

โรงเรียนเทศบาลปลกู ปัญญา ในพระอปุ ถัมภฯ์
สานกั การศึกษา เทศบาลนครภูเก็ต

หนังสืออา่ นเพม่ิ เตมิ : ประวตั ิศาสตรเ์ มืองภูเก็ตจันทนา ภมุ มาบุตร