ชุดที่ 13 เรื่อง การกรองและการระเหยแห้ง

1

ชุดท่ี 13

ชดุ กจิ กรรมวทิ ยาศาสตร์

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 5 เร่ือง สารและการเปลยี่ นแปลง

กลุ่มสาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ช้ันประถมศึกษาปี ที่ 5

หน่วยย่อยที่ 4 การแยกสาร
เรื่อง 4.2 การกรองและการระเหยแห้ง

จัดทาโดย
นางกลั ยานี แพงจันทร์
ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครูชานาญการพเิ ศษ
โรงเรียนบ้านหมากแข้ง อาเภอเมือง จงั หวดั อุดรธานี
สานักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษาอดุ รธานี เขต 1

ก

คานา

ชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ช้นั ประถมศกึ ษาปี ที่ 5 ท่ีจดั ทาข้ึนใชเ้ ป็นเครื่องมือประกอบการจดั กิจกรรมการเรียนรู้
กลุ่มวชิ าวทิ ยาศาสตร์ โดยใหน้ กั เรียนไดเ้ รียนรู้ ท้งั หมด 5 หน่วยยอ่ ย ไดแ้ ก่ เร่ือง
สารรอบตวั เรา การเปลี่ยนแปลงของสาร การจาแนกประเภทของสาร การแยกสาร
และ ผลของสารต่อชีวติ และสิ่งแวดลอ้ ม

ภายในชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร์น้ี จะมีแบบทดสอบก่อนเรียน ใบความรู้
ใบกิจกรรม และแบบฝึ กหดั ทา้ ยกิจกรรมท่ีหลากหลายและน่าสนใจและทาใหน้ กั เรียน
อยากศึกษา คน้ ควา้ และมีแบบทดสอบหลงั เรียนเพื่อใหน้ กั เรียนไดว้ ดั ความรู้หลงั จากท่ี
ไดศ้ ึกษาจากชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร์แลว้ โดยมุ่งหวงั ใหน้ กั เรียนมีความคิดริเร่ิม
สร้างสรรค์ เป็นส่ิงท่ีช่วยใหน้ กั เรียนพฒั นาทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ข้นั
พ้ืนฐาน และความรู้ในเน้ือหาวทิ ยาศาสตร์ ตลอดจนทาใหก้ ารจดั กิจกรรมการเรียนการ
สอนของครูประสบผลสาเร็จตามจุดมุ่งหมายของหลกั สูตร

กลั ยานี แพงจนั ทร์

ข

สารบญั

หน้า

คาช้ีแจงการใชช้ ุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร์……………………………………...1
มาตรฐานการเรียนรู้ /ตวั ช้ีวดั …………………….…………………………...2
จุดประสงคก์ ารเรียนรู้………………………………………………………..2
เวลาในการทากิจกรรม……………………………………………………….2
ส่ือ วสั ดุ อุปกรณ์ และสารเคมี……………………………………………...3
แบบทดสอบก่อนเรียน……………………………………………………….4
ใบความรู้ท่ี 1 การแยกสารดว้ ยการกรอง……………………………….……7
ใบกิจกรรมท่ี 1 การแยกสารดว้ ยการกรอง…………………………….…….9
ใบความรู้ท่ี 2 การแยกสารดว้ ยการระเหยแหง้ ..…...………………….……12
ใบกิจกรรมท่ี 2 การแยกสารดว้ ยการระเหยแหง้ ……………………….…...13
ใบกิจกรรมท่ี 3 แบบฝึ กหดั ทา้ ยกิจกรรม……………………………………17
บทสรุป การกรองและการระเหยแหง้ …………………………..…………..18
แบบทดสอบหลงั เรียน ………………………………………………………19
บรรณานุกรม………………………………………………………………...22
ภาคผนวก……………………………………………………...…………….23

1

คาชี้แจงการใช้ชุดกจิ กรรมวทิ ยาศาสตร์

1. ใหน้ กั เรียนทาความเขา้ ใจสาระสาคญั จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ในแต่ละเรื่องให้
เขา้ ใจอยา่ งชดั เจน

2. ก่อนศึกษาชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร์ ใหน้ กั เรียนทาแบบทดสอบก่อนเรียน
แลว้ ตรวจคาตอบจากเฉลยในภาคผนวก

3. ศกึ ษาและทาความเขา้ ใจเน้ือหาในแต่ละเร่ืองจากใบความรู้ แลว้ ทากิจกรรม
และตรวจคาตอบจากแนวคาตอบหรือเฉลยในภาคผนวกโปรดอยา่ ขา้ มเน้ือหาเรื่องใด
เร่ืองหน่ึงไปโดยท่ียงั ไม่เขา้ ใจ และไม่ควรดูเฉลยก่อน

4. ถา้ นกั เรียนทากิจกรรมไดถ้ ูกตอ้ ง ใหศ้ กึ ษาใบความรู้ต่อไปใหค้ รบทุก
ใบความรู้ ถา้ นกั เรียนทาไม่ถูกตอ้ งใหย้ อ้ นกลบั ไปศึกษาและทาความเขา้ ใจเน้ือหา
อีกคร้ัง

5. การตรวจคาตอบใบกิจกรรมถา้ เป็นคาถามปลายเปิ ดท่ีมีคาตอบหลากหลาย
ใหอ้ ยใู่ นดุลยพนิ ิจของครูผสู้ อน

6. เมื่อศึกษาจนครบทุกเรื่องแลว้ ใหน้ กั เรียนทาแบบทดสอบหลงั เรียนและ
ตรวจคาตอบจากเฉลยในภาคผนวก

7. ถา้ นกั เรียนเกิดปัญหาในการใชช้ ุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร์ ใหป้ รึกษาครูผสู้ อน

อ่านคาช้ีแจงการใช้
ชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร์เขา้ ใจ
แลว้ ไปเริ่มศกึ ษาไดเ้ ลยครับ

2

มาตรฐานการเรียนรู้ /ตัวชี้วดั

ว 3.1 (3) ทดลองและอธิบายวธิ ีการแยกสารบางชนิดท่ีผสมกนั โดยการร่อน
การตกตะกอน การกรอง การระเหิด การระเหยแหง้

ว 8.1 (1)-(8) บูรณาการลงสู่การจดั การเรียนการสอน

จุดประสงค์การเรียนรู้
1. ทดลองเกี่ยวกบั การแยกสารโดยการกรองและการระเหยแหง้ ได้
2. อธิบายลกั ษณะการเปลี่ยนแปลงของสารหลงั การกรองได้
3. อธิบายลกั ษณะการเปลี่ยนแปลงของสารหลงั การระเหยแหง้ ได้
4. ยกตวั อยา่ งการกรองและการระเหยแหง้ ที่ใชใ้ นชีวติ ประจาวนั ได้

เวลาในการทากจิ กรรม
1 ชั่วโมง

3

สื่อ วสั ดุ อปุ กรณ์ และสารเคมี

ส่ือทใ่ี ช้ ไดแ้ ก่ ชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร์ ชุดที่ 13 เรื่อง การกรองและ
การระเหยแหง้

วสั ดุ อปุ กรณ์ ไดแ้ ก่
อปุ กรณ์การกรอง

1. น้าข่นุ ที่มีตะกอนดินปนอยู่
2. กระดาษกรอง
3. ชุดขาต้งั 1 ชุด
4. กรวย
5. บีกเกอร์ขนาดกลาง 2 อนั
6. แท่งคนสาร
7. ขวดฉีดน้า
อุปกรณ์การระเหยแหง้
1. น้าเกลือ
2. น้าเชื่อม
3. น้ากลนั่
4. จานหลุมโลหะ
5. ตะเกียงแอลกอฮอล์
6. ท่ีก้นั ลมพร้อมตะแกรง

.

4

แบบทดสอบก่อนเรียน

หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 สารในชีวติ ประจาวนั
เร่ือง การกรองและการระเหยแห้ง

คาชี้แจง จงกาเครื่องหมาย ( ) ทบั ตวั อกั ษร ก, ข, ค, หรือ ง ท่ีเห็นวา่ เป็นคาตอบ
ที่ถูกตอ้ ง

1. ผา้ ขาวบางเป็นอุปกรณ์ท่ีใชใ้ นการแยกสารวธิ ีใด
ก. การร่อน
ข. การกรอง
ค. การระเหิด
ง. การระเหยแหง้

2. การกรองเป็นกระบวนการแยกสารประเภทใด
ก. ของแขง็ กบั แก๊ส
ข. ของแขง็ กบั ของแขง็
ค. ของแขง็ กบั ของเหลว
ง. ของเหลว กบั ของเหลว

3. ขอ้ ใดต่อไปน้ีเป็นวธิ ีแยกสารละลายของเกลือที่มีทรายและผงตะไบเหลก็ ปน
ก. กรองแลว้ ใชแ้ ม่เหลก็
ข. ระเหยแลว้ ใชแ้ ม่เหลก็
ค. ใชแ้ ม่เหลก็ แลว้ ใชก้ ารกรอง
ง. ใชแ้ ม่เหลก็ และใชก้ ารระเหย

4. ถา้ ตอ้ งการแยกเกลือท่ีละลายอยใู่ นน้าออกมาจะใชว้ ธิ ีใด
ก. การกรอง
ข. การตกตะกอน
ค. การระเหยแหง้
ง. การแยกสารดว้ ยวธิ ีโครมาโทกราฟี

5

5. การแยกสารเน้ือเดียว เช่น น้าเกลือจะไดผ้ งเกลือสีขาวบนจานหลุมโลหะ วธิ ีการ
แยกน้ีเป็นวธิ ีการใด
ก. การกลนั่
ข. การควบแน่น
ค. การระเหยแหง้
ง. การสกดั

6. ต่อไปน้าเป็นประโยชนข์ องการระเหยแหง้ ยกเว้นขอ้ ใด
ก. การทานาเกลือ
ข. การตากพริกแหง้
ค. การทาเน้ือแดดเดียว
ง. การกลนั่ น้ามนั ปิ โตรเลียม

7. การทาผลไมอ้ บแหง้ เป็นการใชป้ ระโยชนจ์ ากการแยกสารในขอ้ ใด
ก. การกลน่ั
ข. การควบแน่น
ค. การระเหยแหง้
ง. การสกดั

8. น้าทะเลเม่ือนาไประเหยแหง้ จะไดส้ ่ิงใด
ก. ผงชูรส
ข. แป้งมนั
ค. น้าตาล
ง. เกลือ

9. อุปกรณ์ในขอ้ ใด ไม่ไดใ้ ชใ้ นการกรอง
ก. กระดาษกรอง
ข. ผา้ ขาวบาง
ค. กระชอน
ง. สารสม้

6

10. สารในขอ้ ใด ไม่ใช่องคป์ ระกอบของเครื่องกรองน้าอยา่ งง่าย
ก. ทรายหยาบ
ข. ทรายละเอียด
ค. ถ่าน
ง. ผา้ ขาวบาง

ไปศึกษาเน้ือหาจาก
ใบความรู้และทากิจกรรมกนั เลย

7

ใบความรู้ที่ 1 การแยกสารด้วยการกรอง

การกรอง เป็นวธิ ีที่ใชส้ าหรับแยกของแขง็ ออกจากของเหลวโดยท่ีของแขง็ ไม่
ละลายอยใู่ นของเหลว หรือแยกของแขง็ ท่ีละลายน้าและไม่ละลายน้าซ่ึงปนอยดู่ ว้ ยกนั

การกรองเหมาะสาหรับการแยกสารท่ีเป็นของเหลวท่ีมีของแขง็ แขวนลอย
ของเหลวที่ผา่ นการกรองแลว้ จะมีลกั ษณะใส ไม่มีเศษตะกอน และ การกรองสารจะตอ้ ง
เลือกวสั ดุสาหรับกรองใหเ้ หมาะสม วสั ดุกรอง เช่น สาลี กระดาษกรอง ผา้ ขาวบาง
เป็ นตน้

กระชอน ผ้าขาวบาง

กระดาษกรอง เคร่ืองกรองนา้

8

การกรองนา้ เชื่อมด้วยผ้าขาวบาง อนุภาค
ของฝ่ นุ ท่ีมีขนาดใหญ่กวา่ รูของผา้ ขาวบางจะ
ติดคา้ งอยบู่ นผา้ ขาวบาง ส่วนน้าเชื่อมจะไหล
ผา่ นผา้ ขาวบางลงสู่ภาชนะท่ีรองรับ ทาให้
แยกฝ่ นุ ผงออกจากน้าเชื่อได้

การกรองกะทดิ ้วยกระชอน กากมะพร้าวมี
ขนาดใหญ่กวา่ รูของกระชอนจะติดคา้ งอยบู่ น
กระชอน ส่วนน้ากะทิจะไหลผา่ นกระชอน
ลงสู่ภาชนะท่ีรองรับ ทาใหแ้ ยกกากมะพร้าว
ออกจากน้ากะทิได้

การกรองสารแขวนลอยด้วยกระดาษกรอง
เทสารผา่ นกระดาษกรอง ของเหลวจะไหล
ลอดผา่ นรูกระดาษกรองไปได้ ส่วนของแขง็
จะถูกแยกอยบู่ นกระดาษกรอง ของเหลวที่
ผา่ นการกรองแลว้ จะมีลกั ษณะใส

สารแขวนลอย คือ สารผสมของสสารต่าง
ชนิดกนั ที่ไม่เป็นเน้ือเดียวกนั และมีอนุภาค

ขนาดใหญ่ ในสารแขวนลอยสามารถ
ตกตะกอนไดเ้ ม่ือต้งั ทิง้ ไว้ และอาจสามารถ
แยกออกจากกนั ได้ เช่น ทรายในน้า น้าขนุ่

9

ใบกจิ กรรมที่ 1 การแยกสารด้วยการกรอง

จุดประสงค์การทดลอง

เพอื่ ศกึ ษาการแยกสารเน้ือผสมดว้ ยการกรอง

ปัญหาการทดลอง .............................................................................................................

สมมติฐาน ........................................................................................................................

อปุ กรณ์การทดลอง

1. น้าข่นุ ที่มีตะกอนดินปนอยู่

2. กระดาษกรอง

3. ชุดขาต้งั 1 ชุด

4. กรวย

5. บีกเกอร์ขนาดกลาง 2 อนั

6. แท่งคนสาร

7. ขวดฉีดน้า

ข้นั ตอนการทดลอง

1. พบั กระดาษกรองใหเ้ ป็นรูปกรวย

2. คล่ีกระดาษกรองใส่กรวยฉีดน้าบนกระดาษกรองใหท้ ว่ั เพือ่ ใหก้ ระดาษกรอง

แนบกบั กรวย

3. รินน้าท่ีมีดินผสมอยใู่ หไ้ หลผา่ นแท่งแกว้ ลงบนกระดาษกรองสงั เกตผล

ตารางบนั ทกึ ผลการทดลอง

ลกั ษณะของน้าก่อนกรอง ลกั ษณะของน้าหลงั กรอง

.................................................................... ....................................................................

.................................................................... ....................................................................

.................................................................... ....................................................................

10

คาถามหลงั การทดลอง

1. น้าก่อนและหลงั การกรองแตกต่างกนั อยา่ งไร
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
2. มีสิ่งใดเหลืออยบู่ นกระดาษกรอง
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
3. น้าที่ไดจ้ ากการกรองใชด้ ่ืมไดห้ รือไม่
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
4. ถา้ ไม่มีอุปกรณ์การกรองต่างๆ เหล่าน้ี จะใชอ้ ุปกรณ์อะไรแทนไดบ้ า้ งหรือไม่ และ
ทาอยา่ งไร
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

สรุปผลการทดลอง
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

ทากิจกรรมแลว้ ไปศึกษาเกี่ยวกบั
การกรองเพิม่ เติมเลยครับ

11

วธิ ีการกรองโดยทว่ั ไปจะใชก้ รวยกรอง ซ่ึงเมื่อเทสารผา่ นกระดาษกรอง ของเหลว
จะไหลลอดผา่ นรูกระดาษกรองไปได้ ส่วนของแขง็ จะถูกแยกอยบู่ นกระดาษกรอง

หรือนาของแขง็ ท้งั คู่มาวางไวบ้ นกระดาษกรอง แลว้ เทน้าลงไปสารที่ละลายน้าจะไหล
ลอดผา่ นรูกระดาษกรองไป ส่วนสารที่ไม่ละลายน้าจะติดอยบู่ นกระดาษกรอง

ถา้ มีสารเน้ือผสมปริมาณมากๆ เช่นน้าคลองในโอ่งและมี
สารแขวนลอยอยจู่ ะทาใหน้ ้าใสดว้ ยกระดาษกรองคงจะไม่
เหมาะสมควรอุปกรณ์อยา่ งอื่น เช่น เคร่ืองกรองนา้ อย่างง่าย

ส่วนประกอบของเคร่ืองกรองนา้ อย่างง่าย

ทรายละเอียด น้าคลอง
กรวดละเอียด ทรายหยาบ

อุปกรณ์ ถ่าน

กรวดหยาบ

สาลี น้าท่ีกรองได้

Ohemuj
div’wfh

นอกจากกรองแลว้ เรายงั มีวธิ ีไหนท่ีทาให้
น้าสะอาดไดอ้ ีก ไปศกึ ษากนั ต่อเลยครับ

เคร่ืองกรองนา้ อย่างง่ายลกั ษณะต่างๆ

12

ใบความรู้ท่ี 2 การแยกสารด้วยการระเหยแห้ง

การระเหยแห้ง ใชก้ บั สารละลายท่ีมีของแขง็ ท่ีระเหยยาก อยใู่ นตวั ทาละลายที่ระเหย
ง่าย สามารถแยกออกโดยใชค้ วามร้อน ดงั น้ี คือ ใหค้ วามร้อนกบั สารละลายโดย
ไม่ตอ้ งควบคุมอุณหภูมิ เมื่อสารละลายงวดลง กจ็ ะไดต้ วั ถูกละลายแยกออกมา
เหมาะสาหรับการแยกองคป์ ระกอบของสารเน้ือเดียวที่เกิดจากของแขง็ ผสมกบั
ของเหลว ไม่วา่ ของแขง็ น้นั จะละลายในของเหลวหรือไม่ เช่น การแยกเกลือจาก
น้าเกลือ การแยกน้าตาลจากน้าเช่ือม เป็นตน้

น้าเชื่อม น้าเกลือ

การระเหยแห้ง นอกจากจะใหค้ วามร้อนจากเปลวไฟแลว้ ยงั มีวธิ ีอ่ืนอีก เช่น
การผ่งึ ลม การผ่งึ แดด เป็นตน้

13

ใบกจิ กรรมที่ 2 การแยกสารด้วยการระเหยแห้ง

จุดประสงค์การทดลอง
เพ่ือศึกษาการแยกสารเน้ือเดียวดว้ ยการระเหยแหง้

ปัญหาการทดลอง .............................................................................................................
สมมตฐิ าน ........................................................................................................................
อปุ กรณ์การทดลอง

7. น้าเกลือ
8. น้าเช่ือม
9. น้ากลนั่
10. จานหลุมโลหะ
11. ตะเกียงแอลกอฮอล์
12. ที่ก้นั ลมพร้อมตะแกรง
ข้นั ตอนการทดลอง
1. รินน้าเชื่อม น้าเกลือ และน้ากลน่ั ลงในจานหลุมโลหะ สงั เกตลกั ษณะ
ของสารท้งั สามชนิด
2. ต้งั ไฟอ่อนๆ ใหน้ ้าระเหยแหง้ สังเกตและบนั ทึกผล

ตารางบันทกึ ผลการทดลอง ลกั ษณะของสารหลงั ใหค้ วามร้อน

สาร ลกั ษณะของสารก่อนใหค้ วามร้อน

น้าเช่ือม
น้าเกลือ
น้ากลนั่

14

คาถามหลงั การทดลอง

1. น้าเชื่อม น้าเกลือ น้ากลนั่ ก่อนการทดลองมีลกั ษณะอยา่ งไร
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
2. น้าเชื่อม น้าเกลือ หลงั จากใหค้ วามร้อนมีลกั ษณะต่างจากน้ากลนั่ อยา่ งไร
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
3. สารที่เหลือในจานหลุมโลหะคือสารใดบา้ ง
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

สรุปผลการทดลอง
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

ทากิจกรรมแลว้ ไปศึกษาเก่ียวกบั
การระเหยแหง้ เพ่มิ เติมเลยครับ

15

จากการทดลอง ทาใหเ้ ราทราบวา่ ของเหลวท่ีมีลกั ษณะใสที่เราคิดวา่ มี
องคป์ ระกอบเพยี งชนิดเดียว แต่เมื่อเรานาใชว้ ธิ ีระเหยแหง้ แยกของเหลวใหร้ ะเหย
กลายเป็นไอจนกระทง่ั หมด ถา้ มีของแขง็ เหลือติดอยใู่ นถว้ ยกระเบ้ืองแสดงวา่ ของเหลว
น้ีมีองคป์ ระกอบที่เป็นของแขง็ ดว้ ย เช่น น้าเกลือและน้าเช่ือม แต่น้ามีองคป์ ระกอบ
เดียวจึงไม่มีสารเหลืออยใู่ นถว้ ยกระเบ้ือง

การระเหยแหง้ นาไปใชป้ ระโยชนใ์ นชีวติ ประจาวนั อยา่ งไรบา้ ง
ไปดูต่อเลยครับ

ประโยชน์ของการระเหยแห้ง
1. ใชแ้ ยกเกลือออกจากน้าทะเล ในการทานาเกลือ
2. การทาปลาแหง้ หรือพริกแหง้
3. การทาเน้ือแดดเดียวหรือปลาแดดเดียว
4. การทากลว้ ยตากหรือผลไมอ้ บแหง้

การทาปลาแห้ง

การทากล้วยตาก

การทาพริกแห้ง

16

การทานาเกลือ เป็นการแยกเกลือออกจากน้าทะเลในจงั หวดั สมุทรสงคราม
หรือสมุทรสาคร มีการทานาเกลือเพอ่ื แยกน้าทะเลใหไ้ ดเ้ กลือสมุทร โดยวธิ ีการระเหย
แหง้ โดยชาวนาเกลือเตรียมแปลงนาแลว้ ใชก้ งั หนั ฉุดน้าทะเลเขา้ สู่แปลงนาเกลือ
หลงั จากน้นั ปล่อยใหน้ ้าทะเลไดร้ ับแสงแดดเป็นเวลานาน จนกระทงั่ น้าระเหยแหง้
จะเหลือเกลืออยใู่ นนา เกลือท่ีได้ เรียกวา่ เกลือสมุทร ซ่ึงเป็นเกลือท่ีนามาใชใ้ น
การปรุงอาหาร หรือการทาดองเคม็

ศึกษาเกี่ยวกบั การกรองและ
การระเหยแหง้ แลว้ ไปทากิจกรรม

เลยครับ

17

ใบกจิ กรรมที่ 3 แบบฝึ กหัดท้ายกจิ กรรม

คาชี้แจง ตอบคาถามต่อไปน้ีใหถ้ ูกตอ้ งและสมบูรณ์ท่ีสุด (ขอ้ ละ 2 คะแนน)

1. การกรองใชแ้ ยกสารที่มีลกั ษณะอยา่ งไร
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
2. อุปกรณ์ที่ใชใ้ นการทาเครื่องกรองน้าอยา่ งง่ายมีอะไรบา้ ง
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
3. การระเหยแหง้ ใชแ้ ยกสารที่มีลกั ษณะอยา่ งไร
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
4. การใหค้ วามร้อนในวธิ ีการระเหยแหง้ ใหไ้ ดโ้ ดยวธิ ีใดบา้ ง
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
5. การระเหยแหง้ นาไปใชป้ ระโยชนไ์ ดอ้ ยา่ งไรบา้ ง
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

ชื่อ – สกลุ ........................................................................ ช้นั ................ เลขท่ี ............
คะแนนเตม็ 10 คะแนน คะแนนท่ีได.้ ................................คะแนน

18

บทสรุป การกรองและการระเหยแห้ง

การกรอง เป็นวธิ ีที่ใชส้ าหรับแยกของแขง็ ออกจากของเหลวโดยท่ีของแขง็
ไม่ละลายอยใู่ นของเหลว หรือแยกของแขง็ ที่ละลายน้าและไม่ละลายน้าซ่ึงปนอยู่
ดว้ ยกนั การกรอง เหมาะสาหรับการแยกสารท่ีเป็นของเหลวที่มีของแขง็
แขวนลอย ของเหลวที่ผา่ นการกรองแลว้ จะมีลกั ษณะใส ไม่มีเศษตะกอนการกรอง
กะทิ การกรองน้าดื่ม การกรองน้าเช่ือม

การระเหยแห้ง ใชก้ บั สารละลายที่มีของแขง็ ท่ีระเหยยาก อยใู่ นตวั ทาละลาย
ท่ีระเหยง่าย สามารถแยกออกโดยใชค้ วามร้อนเช่น การแยกเกลือจากน้าเกลือ การ
แยกน้าตาลจากน้าเชื่อม เป็นตน้

ศึกษาเขา้ ใจแลว้ ไปทาแบบทดสอบ
หลงั เรียนไดเ้ ลย

19

แบบทดสอบหลงั เรียน

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 5 สารในชีวติ ประจาวนั
เรื่อง การกรองและการระเหยแห้ง

คาชี้แจง จงกาเครื่องหมาย ( ) ทบั ตวั อกั ษร ก, ข, ค, หรือ ง ที่เห็นวา่ เป็นคาตอบ
ท่ีถูกตอ้ ง

1. การกรองเป็นกระบวนการแยกสารประเภทใด
ก. ของแขง็ กบั แก๊ส
ข. ของแขง็ กบั ของแขง็
ค. ของแขง็ กบั ของเหลว
ง. ของเหลว กบั ของเหลว

2. ผา้ ขาวบางเป็นอุปกรณ์ที่ใชใ้ นการแยกสารวธิ ีใด
ก. การร่อน
ข. การกรอง
ค. การระเหิด
ง. การระเหยแหง้

3. ถา้ ตอ้ งการแยกเกลือที่ละลายอยใู่ นน้าออกมาจะใชว้ ธิ ีใด
ก. การกรอง
ข. การตกตะกอน
ค. การระเหยแหง้
ง. การแยกสารดว้ ยวธิ ีโครมาโทกราฟี

4. ขอ้ ใดต่อไปน้ีเป็นวธิ ีแยกสารละลายของเกลือท่ีมีทรายและผงตะไบเหลก็ ปน
ก. กรองแลว้ ใชแ้ ม่เหลก็
ข. ระเหยแลว้ ใชแ้ ม่เหลก็
ค. ใชแ้ ม่เหลก็ แลว้ ใชก้ ารกรอง
ง. ใชแ้ ม่เหลก็ และใชก้ ารระเหย

20

5. ต่อไปน้าเป็นประโยชนข์ องการระเหยแหง้ ยกเว้นขอ้ ใด
ก. การทานาเกลือ
ข. การตากพริกแหง้
ค. การทาเน้ือแดดเดียว
ง. การกลน่ั น้ามนั ปิ โตรเลียม

6. การแยกสารเน้ือเดียว เช่น น้าเกลือจะไดผ้ งเกลือสีขาวบนจานหลุมโลหะ วธิ ีการ
แยกน้ีเป็นวธิ ีการใด
ก. การกลนั่
ข. การควบแน่น
ค. การระเหยแหง้
ง. การสกดั

7. น้าทะเลเมื่อนาไประเหยแหง้ จะไดส้ ่ิงใด
ก. ผงชูรส
ข. แป้งมนั
ค. น้าตาล
ง. เกลือ

8. การทาผลไมอ้ บแหง้ เป็นการใชป้ ระโยชนจ์ ากการแยกสารในขอ้ ใด
ก. การกลน่ั
ข. การควบแน่น
ค. การระเหยแหง้
ง. การสกดั

9. สารในขอ้ ใด ไม่ใช่องคป์ ระกอบของเครื่องกรองน้าอยา่ งง่าย
ก. ทรายหยาบ
ข. ทรายละเอียด
ค. ถ่าน
ง. ผา้ ขาวบาง

21

10. อุปกรณ์ในขอ้ ใด ไม่ไดใ้ ชใ้ นการกรอง
ก. กระดาษกรอง
ข. ผา้ ขาวบาง
ค. กระชอน
ง. สารสม้

ไปตรวจดูเฉลยแบบทดสอบ
หลงั เรียนในภาคผนวก กนั เลย

22

บรรณานุกรม

กระทรวงศึกษาธิการ. (2549). คู่มือครูสาระการเรียนรู้พืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์ กล่มุ สาระ
การเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พค์ ุรุสภาลาดพร้าว.

สถาบนั ส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลย.ี (2547). หนังสือกจิ กรรมสาระ
การเรียนรู้พืน้ ฐาน เรื่อง สารและสมบตั ิของสาร กล่มุ สาระการเรียนรู้
วทิ ยาศาสตร์ ช่วงช้ันท่ี 2 ช้ันประถมศึกษาปี ที่ 4 – 6. กรุงเทพฯ : คุรุสภา
ลาดพร้าว.
. (2549). หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ กล่มุ สาระการเรียนรู้
วทิ ยาศาสตร์ ช้ันประถมศึกษาปี ท่ี 6. กรุงเทพฯ : คุรุสภาลาดพร้าว.

สมศกั ด์ิ สินธุระเวชญ,์ อรุณี ลิมศิริ และคณะ. (2548). สื่อการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์
สมบูรณ์แบบ ช้ันประถมศึกษาปี ที่ 6 ตามหลกั สูตรการศึกษาข้นั พืน้ ฐาน
พทุ ธศักราช 2544. กรุงเทพ: วฒั นาพานิช.

สาลี รักสุทธี และ สุวรีย์ เวยี งนนท.์ (2548). แผนการจดั การเรียนรู้กล่มุ สาระ
การเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ ป.6 ภาคเรียนที่ 2 ตามหลกั สูตรการศึกษาข้นั พืน้ ฐาน
พทุ ธศักราช 2544. กรุงเทพฯ : พฒั นศกึ ษา.

เอกรินทร์ ส่ีมหาศาล, รุจิร์ ภู่สาระ และ สุรดิษฐ์ ทองเปรม. (ม.ป.ป.). สื่อการเรียนรู้
สาระพืน้ ฐาน แม่บทมาตรฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.6. กรุงเทพฯ : อกั ษรเจริญทศั น.์

23

ภาคผนวก

24

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน

1. ข
2. ค
3. ก
4. ค
5. ค
6. ง
7. ค
8. ง
9. ง
10. ง

ตอบผดิ ไม่เป็นไร ไปศึกษาเน้ือหา
แลว้ ทาแบบทดสอบหลงั เรียนกนั ใหม่

25

แนวคาตอบใบกจิ กรรมท่ี 1

จุดประสงค์การทดลอง

เพื่อศึกษาการแยกสารเน้ือผสมดว้ ยการกรอง

ปัญหาการทดลอง เราสามารถแยกน้าที่มีละอองดินแขวนลอยอยดู่ ว้ ยวธิ ีใด

สมมติฐาน เราสามารถแยกน้าท่ีมีละอองดินแขวนลอยอยดู่ ว้ ยวธิ ีการกรอง

ตารางบันทกึ ผลการทดลอง

ลกั ษณะของน้าก่อนกรอง ลกั ษณะของน้าหลงั กรอง

น้าข่นุ มีตะกอนดินเลก็ ๆปนอยู่ น้าใส และฝ่ นุ ดินติดอยบู่ นกระดาษกรอง

คาถามหลงั การทดลอง
1. น้าก่อนและหลงั การกรองแตกต่างกนั อยา่ งไร

น้าก่อนการกรองจะข่นุ น้าหลงั การกรองจะใส
2. มีส่ิงใดเหลืออยบู่ นกระดาษกรอง

ฝ่ นุ ละออง
3. น้าที่ไดจ้ ากการกรองใชด้ ื่มไดห้ รือไม่

ไม่ได้ เพราะน้าอาจจะมีเช้ือโรคอยู่ เพราะการกรองไม่สามารถฆ่าเช้ือโรคได้
4. ถา้ ไม่มีอุปกรณ์การกรองต่างๆ เหล่าน้ี จะใชอ้ ุปกรณ์อะไรแทนไดบ้ า้ งหรือไม่ และ
ทาอยา่ งไร

ได้ โดยใชก้ รวดหยาบ กรวดละเอียด ทรายหยาบ ทรายละเอียด สาลี โดย
ประดิษฐเ์ ป็นเคร่ืองกรองอยา่ งง่าย

สรุปผลการทดลอง
น้าท่ีมีฝ่ นุ ดินแขวนลอยปนอยสู่ ามารถแยกไดด้ ว้ ยการกรอง

26

แนวคาตอบใบกจิ กรรมท่ี 2

จุดประสงค์การทดลอง

เพอ่ื ศกึ ษาการแยกสารเน้ือเดียวดว้ ยการระเหยแหง้

ปัญหาการทดลอง สารเน้ือเดียวท่ีมีสารละลายอยสู่ ามารถแยกจากกนั ไดด้ ว้ ยวธิ ีใด

สมมติฐาน สารเน้ือเดียวท่ีมีสารละลายอยสู่ ามารถแยกจากกนั ไดด้ ว้ ยการระเหยแหง้

ตารางบนั ทกึ ผลการทดลอง

สาร ลกั ษณะของสารก่อนใหค้ วามร้อน ลกั ษณะของสารหลงั ใหค้ วามร้อน

น้าเช่ือม ของเหลวสีน้าตาลอ่อน เกลด็ ของแขง็ สีน้าตาลเขม้

น้าเกลือ ของเหลวใส ผงของแขง็ สีขาว

น้ากลน่ั ของเหลวใส ระเหยหมดไม่มีสารตกคา้ งในจานหลุม

คาถามหลงั การทดลอง
1. น้าเชื่อม น้าเกลือ น้ากลน่ั ก่อนการทดลองมีลกั ษณะอยา่ งไร

เป็ นสารเน้ือเดียวท่ีมีสถานะเป็ นของเหลว
2. น้าเชื่อม น้าเกลือ หลงั จากใหค้ วามร้อนมีลกั ษณะต่างจากน้ากลน่ั อยา่ งไร

น้าเชื่อมและน้าเกลือ มีสารที่เป็นของแขง็ คา้ งอยใู่ นจานหลุม ส่วนน้ากลนั่ ไม่มี
สารตกคา้ งอยใู่ นจานหลุม
3. สารที่เหลือในจานหลุมโลหะคือสารใดบา้ ง

เกลือ และน้าตาล
สรุปผลการทดลอง

การระเหยแหง้ ใชแ้ ยกสารเน้ือเดียวที่มีของแขง็ ละลายอยไู่ ด้

27

แนวคาตอบใบกจิ กรรมที่ 3

1. การกรองใชแ้ ยกสารที่มีลกั ษณะอยา่ งไร
ของเหลวที่มีของแขง็ ขนาดเลก็ แขวนลอยอยู่ เช่น น้าท่ีข่นุ

2. อุปกรณ์ที่ใชใ้ นการทาเคร่ืองกรองน้าอยา่ งง่ายมีอะไรบา้ ง
ทรายหยาบ ทรายละเอียด กรวดหยาบ กรวดละเอียด ถ่าน สาลี ขวดพลาสติก

3. การระเหยแหง้ ใชแ้ ยกสารที่มีลกั ษณะอยา่ งไร
สารละลายท่ีมีของแขง็ ที่ระเหยยาก อยใู่ นตวั ทาละลายที่ระเหยง่าย

4. การใหค้ วามร้อนในวธิ ีการระเหยแหง้ ใหไ้ ดโ้ ดยวธิ ีใดบา้ ง
ตม้ ผ่งึ ลม ผ่งึ แดด

5. การระเหยแหง้ นาไปใชป้ ระโยชนไ์ ดอ้ ยา่ งไรบา้ ง
ตากเน้ือแดดเดียว พริกแหง้ ปลาแหง้ ผลไมอ้ บแหง้ การทานาเกลือ

28

เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียน

1. ค
2. ข
3. ค
4. ก
5. ง
6. ค
7. ง
8. ค
9. ง
10. ง

ลองเปรียบเทียบคะแนน
ก่อนเรียนกบั หลงั เรียนวา่ ไดเ้ พิม่ ข้ึน

ก่ีคะแนน

29