เทคโนโลยีสารสนเทศ

GEOINFORMATICSเทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ

ความหมาย 1

เทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ (Geoinformatics) การรับรู้จากระยะไกล
หมายถึง สารสนเทศที่เกี่ยวข้องกับการศึกษา
โลกด้วยเทคนิควิธีการสมัยใหม่ ประกอบด้วย ความหมาย
ข้อมูลด้านทำเลที่ตั้งที่บอกค่าพิกัดที่แน่นอนได้
ข้อมูลด้านสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ เช่น การรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับวัตถุหรือปรากฏการณ์ต่างๆ
ลักษณะภูมิประเทศ ลักษณะภูมิอากาศ และ โดยไม่มีการสัมผัสวัตถุนั้นและเป็นการบันทึกข้อมูลจากการ
ข้อมูลด้านสภาพแวดล้อมทางวัฒนธรรม ที่ สะท้อนแสง หรือ การแผ่รังสีพลังงานแม่เหล็กไฟฟ้าโดย
แสดงถึงสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่น บ้าน ถนน เครื่องวัดหรืออุปกรณ์บันทึกที่ติดอยู่กับยานสำรวจ ข้อมูลที่
ได้จากการถ่ายภาพทางเครื่องบินในระดับต่ำ เรียกว่า “รูป
หลักการทำงาน ถ่ายทางอากาศ” และข้อมูลที่ได้จากการบันทึกภาพจาก
ดาวเทียมในระดับสูง เรียกว่า “ภาพจากดาวเทียม”

หลักการทำงานของการรับรู้ระยะทางไกล

ประกอบด้วย 2 กระบวนการสำคัญ คือ

1. การได้รับข้อมูลเริ่มตั้งแต่พลังงานแม่เหล็กไฟฟ้าจัดแหล่งกำเนิด ได้แก่ แสงอาทิตย์
เคลื่อนที่ผ่านชั้นบรรยากาศ ตกกระทบไปยังสิ่งต่างๆบนพื้นโลกและสะท้อนเข้าสู่เครื่องวัดอุปกรณ์
บันทึกที่ติดอยู่กับยานสำรวจ เช่นดาวเทียมจากนั้นข้อมูลที่ถูกบันทึกจะถูกแปลงเป็นสัญญาณ
อิเล็กทรอนิกส์ส่งลงสู่สถานีรับภาคพื้นดิน และผลิตออกมาเป็นข้อมูลในรูปแบบของ ข้อมูลเชิงเลข
และข้อมูลเชิงอนุมาน เพื่อนำไปวิเคราะห์ข้อมูลต่อไป

2. การวิเคราะห์ข้อมูล มี 2 วิธี คือ
2.1 การวิเคราะห์ด้วยสายตา โดยพิจารณาองค์ประกอบต่างๆ เช่นขนาด รูปร่าง สีและ

ความเข้มของสี รูปแบบ เนื้อภาพ เงา ที่ตั้งและความสัมพันธ์
2.2 การวิเคราะห์ด้วยเครื่องคอมพิวเตอร์ เป็นการวิเคราะห์ลักษณะและองค์ประกอบ

ของภาพด้วยโปรแกรมสำเร็จรูป เพื่อจำแนกค่าการสะท้อนและค่าระดับสีเทา ด้วยหลักทาง
คณิตศาสตร์และสถิติ ช่วยให้เกิดความรวดเร็วในการประมวลผล

ประเภทของเทคโนโลยีรับรู้จากระยะไกล

ประกอบด้วยรูปถ่ายทางอากาศและภาพจากดาวเทียม
1. รูปถ่ายทางอากาศ
1.1. รูปถ่ายทางอากาศ หมายถึง รูปถ่ายของพื้นผิวโลกซึ่งถ่ายด้วยกล้องที่ติดไปกับ

อากาศยาน เช่น บัลลูน เครื่องบิน อากาศยานไร้คนขับ

1.2. ประเภทของรูปถ่ายทางอากาศ แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ รูปถ่ายดิ่งและรูป
ถ่ายเฉียง

รูปถ่ายดิ่ง รูปถ่ายเฉียง

หมายถึง ภาพที่ถ่ายโดยการให้แกนกล้องอยู่ หมายถึง ภาพที่ถ่ายโดยให้แกนกล้องเอียงจาก

ในแนวดิ่ง หรือเกือบจะดิ่งกับพื้นผิวของลักษณะ แนวดิ่ง แบ่งเป็น 2 ชนิดคือ รูปถ่ายเฉียงสูง เป็นรูป
ภูมิประเทศ โดยที่แกนกล้องเอียงไม่เกิน 3 องศา ถ่ายที่แกนกล้องเอียง 60 องศาจากแนวดิ่งและเห็น
ขอบฟ้าปรากฏอยู่บนรูปด้วย และรูปถ่ายเฉียงต่ำ เป็น
จากแนวดิ่ง สามารถนำมาศึกษาดูในลักษณะ
สามมิติ และใช้ในการทำแผนที่ รูปถ่ายที่แกนกล้องเอียง 30 องศาจากแนวดิ่งและไม่
ปรากฏขอบฟ้าบนรูป รูปถ่ายเฉียงใช้ประโยชน์ในการ

ลาดตระเวนทางทหาร

1.3. วิธีการศึกษาข้อมูลจากรูปถ่ายทางอากาศ ทำได้ 2 วิธี คือ ศึกษาด้วยแว่นหรือกล้องมอง
ภาพสามมิติ และศึกษาด้วยคอมพิวเตอร์

EX

กล้องสามมิติสำหรับดูรูปถ่ายทางอากาศ รูปถ่ายทางอากาศบริเวณเมืองลิกุเซนตะกะตะ
ประเทศญี่ปุ่น

ที่มา : Collins Fragile Earth

2. ภาพจากดาวเทียม

2.1. ภาพจากดาวเทียม หมายถึง ภาพระยะไกลของผิวโลกที่ได้รับการจดบันทึกข้อมูลของ
อุปกรณ์ที่ติดตั้งไปกับดาวเทียมที่โคจรอยู่รอบโลก โดยอาศัยหลักการที่วัตถุต่างๆบนผิวโลกมี
การสะท้อนแสง หรือพลังงานขึ้นแม่เหล็กไฟฟ้าจากดวงอาทิตย์กลับเข้าสู่เครื่องรับสัญญาณ
เฉพาะตัวที่แตกต่างกัน จากนั้นแปลงเป็นข้อมูลเชิงเลข เพื่อประมวลผลและภาพและแผนที่

2.2. ลักษณะภาพจากดาวเทียมเป็นการทำงานของคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าในบรรยากาศ เมื่อจัดพิมพ์จะมี
ลักษณะเหมือนรูปถ่ายทางอากาศ แต่เกิดจากข้อมูลเชิงเลขประกอบด้วยจุดภาพ

2.3. การอ่านและการแปลความหมายรูปถ่ายทางอากาศและ
ภาพจากดาวเทียม

ภาพจากดาวเทียม SPOT- 6 - สีและความเข้มของสี ขึ้นอยู่กับการสะท้อนช่วงคลื่น การทำมุมกับแสง ตลอดจนการเรียงตัวของวัตถุ
บริเวณภาคกลางตอนล่างและอ่าวไทย
ตอนบน ช่วงเดือนตุลาคม พ.ศ.2560 - ขนาด ทำให้สามารถจำแนกรายละเอียดของภาพได้
- รูปร่าง ของวัตถุอาจสม่ำเสมอหรือไม่สม่ำเสมอกัน
- เนื้อภาพ คือความละเอียดของผิววัตถุ
- แบบรูป ลักษณะการจัดเรียงตัวของวัตถุปรากฏเด่นชัด
- เงา มีความสำคัญในการพิจารณาความสูงของวัตถุ
- ที่ตั้งและความสัมพันธ์ หรือตำแหน่งของวัตถุที่พบตามธรรมชาติ

2.4. วิธีการศึกษาข้อมูลจากภาพดาวเทียมสามารถทำได้ 2 วิธี คือ การวิเคราะห์ภาพด้วยสายตา
และการประมวลผลภาพด้วยคอมพิวเตอร์

ข้อมูลภาพจากดาวเทียมถูกประยุกต์ใช้ในด้านต่างๆเพื่อการ
วางเเผนการจัดการเเละการตัดสินใจ

1 ด้านภูมิประเทศ 2 ด้านธรณีวิทยา

: ภาพดาวเทียมจะเห็นลักษณะภูมิประเทศที่อยู่บน : จากภาพดาวเทียมทำให้ได้ข้อมูลเกี่ยวกับลักษณะ
พื้นโลกได้อย่างครอบคลุมเป็นบริเวณกว้าง เช่น ใน ของโครงสร้างธรณีวิทยา รูปแบบของทิวเขา เนินเขา
ภาคเหนือจะเห็นลักษณะภูมิประเทศเป็นแนวภูเขา รอยแตกและรอยเลื่อน ซึ่งมีผลต่อการเกิดแผ่นดินไหว
สลับหุบเขาในแนวเหนือใต้ ตลอดจนไปถึงภาค ในประเทศ และมีผลต่อการพัฒนาประเทศในด้านการ
ตะวันตกในจังหวัดตาก กาญจนบุรี ราชบุรี เพชรบุรี สำรวจค้นหาตำแหน่งแหล่งน้ำ แหล่งแร่และเชื้อเพลิง
และประจวบคีรีขันธ์ เช่น น้ำมันและแก๊สธรรมชาติ และยังสามารถใช้เป็น
ข้อมูลในการศึกษาลักษณะธรณีสัณฐาน ตะกอนและ
3 ด้านสมุทรศาสตร์ ชนิดของหิน เพื่อเป็นข้อมูลในการวางแผนสร้างสิ่ง
เเละการประมง ก่อสร้างในไทย

: ภาพจากดาวเทียมทำให้มองเห็นตะกอนในแม่น้ำ 4 ด้านการใช้ที่ดิน
และทะเล โดยเฉพาะบริเวณชายฝั่ งให้ข้อมูลเกี่ยวกับ
อุณหภูมิของน้ำ ทิศทางการเคลื่อนที่ของฝูงปลา การ : ภาพจากดาวเทียมเป็นภาพที่เก็บบันทึกไว้ต่างเวลากัน
ไหลเวียนของกระแสน้ำ และผลกระทบที่เกิดบริเวณ ทำให้ได้ข้อมูลของลักษณะการใช้ที่ดินในปัจจุบัน และ
ชายฝั่ ง ในประเทศไทยกรมอุทกศาสตร์ เป็นหน่วย การเปลี่ยนแปลงของการใช้ที่ดินในพื้นที่เดิม ใน
งานที่ใช้ดาวเทียมสำรวจทะเล สำหรับชาวประมง ใช้ ประเทศไทย กรมพัฒนาที่ดินเป็นหน่วยงานที่ใช้ข้อมูล
ข้อมูลดาวเทียมในการสำรวจทรัพยากรทางทะเล จากดาวเทียมในการจัดทำแผนการใช้ที่ดินในแต่ละพื้นที่
เช่น ขยะในทะเล คราบน้ำมัน และเรือทะล ส่วนกรมส่งเสริมการเกษตร จะใช้จัดทำแผนที่
เกษตรกรรมทั่วประเทศ
5 ด้านการวางผังเมือง
6 ด้านโบราณคดี
: ภาพจากดาวเทียมทำให้มองเห็นชุมชนเมืองและสิ่ง
ก่อสร้างทั้งหมด จึงวิเคราะห์ถึงความหนาแน่นของ :ภาพจากดาวเทียมทำให้มองเห็นทำให้มองเห็นสิ่ง
ชุมชนและตำแหน่งสิ่งก่อสร้างที่ก่อให้เกิดผลเสีย ก่อสร้างขนาดใหญ่ที่ยังอยู่ เช่น สระน้ำ คูน้ำ และคันดินที่
กรมโยธาธิการและผังเมือง เป็นหน่วยงานที่ใช้ข้อมูล ใช้ในการกักเก็บน้ำ หรือเป็นขอบเขตชุมชนที่อยู่อาศัย เช่น
จากดาวเทียมมาตราส่วนขนาดใหญ่ในการศึกษาใช้ คูดินรอบชุมชนเก่า จังหวัดสุพรรณบุรี
ที่ดินในชุมชน

7 ด้านป่าไม้ 8 ด้านงานเเผนที่

: ภาพจากดาวเทียมรวมการวิเคราะห์ข้อมูลด้วย : ภาพดาวเทียมเป็นภาพที่ให้ข้อมูลที่ใหม่และตรงกับความ
คอมพิวเตอร์ ทำให้สามารถติดตามผลการ จริงในปัจจุบันมากที่สุด จึงมีความสำคัญต่องานแผนที่
เปลี่ยนแปลงของพื้นที่ป่าไม้ พื้นที่เกิดไฟป่าใน ทำให้ปรับแก้ไขแผนที่ให้ตรงกับความจริงได้อย่างรวดเร็ว
ปัจจุบันได้ถูกต้องและรวดเร็ว ในประเทศไทย กรม กรมแผนที่ทหารเป็นผู้รับผิดชอบในการจัดทำแผนที่
ป่าไม้เป็นหน่วยงานที่ใช้ข้อมูลดาวเทียมติดตามการ ภูมิประเทศและแผนที่ชุดจำนวนมาก และกรมทางหลวง
เปลี่ยนแปลงของป่าไม้เพื่อวางแผนดูแลฟื้ นฟู เป็นผู้รับผิดชอบในการจัดทำแผนที่ทางหลวงทั่วประเทศ

3. ประโยชน์ของเทคโนโลยีการรับรู้จากระยะไกล

3.1. ประโยชน์ของการใช้รูปถ่ายทางอากาศ

- ด้านเกษตรกรรม ส่งผลให้สามารถตรวจสอบพืชแต่ละชนิดในพื้นที่ได้
- ด้านผังเมือง ทำให้เห็นรายละเอียดภาพรวมของการใช้ที่ดินในเมือง
- ด้านสิ่งแวดล้อม ช่วยในการศึกษาสภาพการใช้ที่ดินและสิ่งแวดล้อมที่เปลี่ยนไป
- ด้านการทหาร ช่วยในการทำแผนที่การเฝ้าระวังชายแดน
- ด้านการคมมนาคมขนส่ง ช่วยในการศึกษา สำรวจ และการพัฒนาเส้นทางคมมนาคมขนส่งต่างๆ

รูปถ่ายทางอากาศเพื่อสำรวจ รูปถ่ายทางอากาศเพื่อสำรวจ
พื้นที่เพาะปลูก แบบรูปการใช้ที่ดินในเขตชุมชน

3.2. ประโยชน์ของการใช้ภาพจากดาวเทียม

ภาพจากดาวเทียมแสดงให้เห็นการ - ด้านตำแหน่งที่ตั้งและขอบเขต ทำให้สามารถ บอก
เปลี่ยนแปลงของทะเลน้ำแข็งบริเวณ ลักษณะทางธรรมชาติครอบคลุมพื้นที่เป็นบริเวณกว้าง

ขั้วโลกเหนือ - ด้านการแก้ปัญหาเกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติทำให้

วางแผนหรือกำหนดแนวทางในการแก้ปัญหา เพื่อให้คง

อยู่ และนำมาใช้ประโยชน์ได้อย่างยั่งยืน
- ด้านปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นบนพื้นผิวโลก ทำให้ทราบถึง

ปรากฏการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้นบนโลก

- ด้านการเปลี่ยนแปลงข้อมูลบนพื้นโลกทำให้เห็นสภาพ

ก่อนและหลังของปรากฏการณ์ต่างๆที่เกิดขึ้น

2 ประโยชน์ของ GPS ในด้านต่างๆ

ระบบกำหนด อุปกรณ์ GPS สำหรับด้านการกีฬา

ตำแหน่ งบนพื้ นโลก - ด้านระบบขนส่งสินค้าหรือโลจิสติกส์ ทำให้บริษัท
สามารถตรวจสอบข้อมูลการเดินทางของยาน
หรือ GPS (Global Positioning พาหนะได้ในเวลาจริง
System :GPS)
- ด้านระบบติดตาม ทำให้ลดความเสี่ยงจากการ
GPS โจรกรรมทรัพย์สินหรือยานพาหนะ
- ด้านการใช้ประโยชน์ที่ดิน สำหรับประเทศไทยกรม
หมายถึง เทคโนโลยีที่ใช้กำหนด ที่ดินใช้เทคโนโลยีการรับสัญญาณ GPS ที่ทำเป็นโครง
ตำแหน่งบนพื้นโลก โดยอาศัยดาวเทียม ข่ายในระบบ VRS หรือ DOL GPS NET มาใช้ในการ
จะระบุเวลาและตำแหน่งของดาวที่ส่ง รังวัดพื้นที่
สัญญาณมาคำนวณระยะเสมือนจริง
แต่ละระยะโดยจะใช้ข้อมูลดังกล่าวจาก
ดาวเทียมอย่างน้อย 3 ดวง มาคำนวณ
หาตำแหน่งของเครื่องรับสามารถ
คำนวณความเร็วและทิศทางได้ จึงนำมา
ใช้ร่วมกับโปรแกรมแผนที่เพื่อใช้นำทาง

- ด้านการกีฬาอุปกรณ์ GPS บางเครื่องมีขนาดเล็ก
สามารถคำนวณเส้นทางได้

การใช้ GPS เพื่อช่วยในการนำทาง - ด้านการเกษตร เริ่มมีการคิดเครื่องมือเครื่องจักร
กล ควบคุมและสั่งผ่านระบบ GPS

3 ระบบสาระสนเทศภูมิศาสตร์หรือจีไอเอส
(Geographic Information System : GIS)

หมายถึง เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ที่ใช้ระบบคอมพิวเตอร์ช่วยในการนเข้าข้อมูล จัดเก็บ
วิเคราะห์ และแสดงผลการวิเคราะห์ ช่วยให้เกิดความเข้าใจและสามารถติดตามการ
เปลี่ยนแปลงข้อมูลเชิงพื้นที่และนำไปประยุกต์ในด้านการบริหารจัดการ

3.1 องค์ประกอบของระบบสาระสนเทศภูมิศาสตร์

มีองค์ประกอบที่สำคัญอยู่ 5 ส่วน ได้แก่ ข้อมูล
หรือสาระสนเทศ ระบบฮาร์ดแวร์ ซอฟต์แวร์
ทำงาน กระบวนการวิเคราะห์หรือขั้นตอนการ
ทำงาน และบุคลากร

- ระบบการจัดเก็บข้อมูล สามารถจัดเก็บข้อมูล -การวิเคราะห์และตรวจสอบข้อมูลมี
ได้ตั้งแต่ ข้อมูลภาพรายงานเอกสาร ความรวดเร็วเกิดขึ้น

- ผลิตฐานข้อมูลเชิงพื้นที่ที่แสดงขั้น 3.2 ประโยชน์ของระบบ -การปรับปรุงและแก้ไขข้อมูล
ตอนการเปลี่ยนแปลงได้อย่างต่อเนื่อง สาระสนเทศภูมิศาสตร์ ทำได้ง่ายและทันที

-การเรียกใช้ข้อมูล สามารถเรียกใช้ข้อมูลได้สะดวกรวดเร็ว

ด้านการบริหารจัดการ ด้านการวางแผนกำหนดนโยบาย

มีความสำคัญต่อประสิทธิภาพในการบริหาร สามารถนำเสมอข้อมูลได้ในรูปของการบูรณาการ
จัดการพื้นที่ เนื่องจากการใช้ข้อมูลจากระบบสาระ ร่วมกัน ระหว่างข้อมูลทางด้านลักษณะสิ่งแวดล้อมทาง
สนเทศ ทำให้มีการวิเคราะห์หาพื้นที่ที่มีความเหมาะ ธรรมชาติ เช่น ลักษณะภูมิประเทศทรัพยากรธรรมชาติ
สมในการทำกิจกรรมและไม่ทำกิจกรรมต่างๆ เช่นการ และพื้นที่เสี่ยงภัย ทำให้เกิดการวางแผนและตัดสินใจ
จัดเก็บภาษี การประเมินพื้นที่ที่เสี่ยงภัยต่อการเกิด และกำหนดนโยบายแบบองค์รวม
แผ่นดินถล่มในบริเวณภูเขา

จัดทำโดย

นางสาวเตยงาม สุขแสงเปล่ง เลขที่ 13
นางสาวพัชรัตน์ รุ่งเรือง เลขที่ 20
นางสาวพิมพ์นารา ต้นสมบูรณ์ เลขที่ 21
นางสาวรัติยากร ชูศรี เลขที่ 27