วันพืชมงคล ๒๕๖๕ กศน.อำเภอมหาชนะชัย

วันพืชมงคล ๒๕๖๕

ดื่ ม ด่ำ กั บ ค ว า ม ง า ม แ ล ะ วั ฒ น ธ ร ร ม
ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย
ของประเทศไทย อำเภอมหาชนะชัย

ประวัติความเป็นมา ในประเทศไทย การแรกนาขวัญซึ่ง

วันพืชมงคล กระทำโดยราชสำนักนั้นประกอบด้วยพิธี
สองอย่างตามลำดับ คือ พระราชพิธี

แรกนาขวัญ พืชมงคล เป็นพิธีพุทธซึ่งตั้งขึ้นในรัชกาล
พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหามงกุฎ
แรกนาขวัญ ( อังกฤษ : Ploughing Ceremony ;
กับพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ
เขมร : ព្រះរាជពិធីបុណ្យច្រត់ព្រះនង្គ័ល ; เป็นพิธีพราหมณ์ซึ่งกระทำสืบเนื่องมาแต่
สิงหล : වප් මඟුල් ;
พม่า : လယ်ထွန်မင်္ဂလာ Lehtun
สมัยสุโขทัย
Mingala หรือ မင်္ဂလာလယ်တော်
ปัจจุบัน เรียกวันแรกนาขวัญว่า
Mingala Ledaw ) "วันพืชมงคล" ซึ่งจัดไม่ตรงกันทุกปี

เป็นพิธีกรรมที่พบเห็นได้ในหลายประเทศทางแถบเอเชีย
สุดแต่สำนักพระราชวังจะกำหนด
จัดขึ้นเพื่อเริ่มต้นฤดูการปลูกข้าวแบบดั้งเดิม วันพืชมงคลยังเป็น วันเกษตรกรไทย


เพื่อระลึกถึงความสำคัญของ

เกษตรกรรมในเศรษฐกิจไทย และเป็น

วันหยุดราชการด้วย แต่ไม่เป็นวันหยุด


ธนาคาร

ประวัติความเป็นมา พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ
วันพืชมงคล เป็นพิธีทางศาสนาพราหมณ์ เป็นพิธีพราหมณ์

มีมาแต่โบราณ เป็นพิธีเริ่มต้นการไถนาเพื่อ

พระราชพิธีพืชมงคล หว่านเมล็ดข้าว มีจุดมุ่งหมายที่จะให้เป็น

อาณัติสัญญาณว่า บัดนี้ฤดูกาลแห่งการทำนา

เป็นพิธีทางพุทธศาสนา มีพระสงฆ์เจริญ
และเพาะปลูกได้เริ่มขึ้นแล้ว พระราชพิธีทั้ง

พระพุทธมนต์ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทร
สองนี้ ได้กระทำเต็มรูปแบบมาเรื่อย ๆ จนถึง

มหามงกุฎทรงกำหนดให้มีขึ้นเป็นครั้งแรก เป็น
ปี พ.ศ. 2479 ได้เว้นไปชั่วระยะเวลาหนึ่ง ด้วย

พิธีทำขวัญเมล็ดพืชพันธุ์ต่าง ๆ เช่น ข้าว
สถานการณ์โลกและบ้านเมืองอยู่ในภาวะที่ไม่

เปลือกเจ้า ข้าวเหนียว ข้าวฟ่าง ข้าวโพด ถั่ว
สมควรจะจัดงานใด ๆ จึงว่างเว้นไป 10 ปี ต่อ

งา เป็นต้น ฯลฯ มีจุดมุ่งหมายที่จะให้เมล็ด
มาทางราชการพิจารณาเห็นว่าประเทศไทย

พันธุ์เหล่านั้น ปราศจากโรคภัยและให้อุดม
เป็นประเทศกสิกรรม โดยเฉพาะทำนาควรจะ

สมบูรณ์เจริญงอกงามดี ได้ฟื้นฟู ประเพณีเก่าอันเป็นมงคลแก่การเพาะ

ปลูก ดังนั้น ใน พ.ศ. 2490 จึงกำหนดให้มีพิธี

พีชมงคลขึ้นอีก แต่มีแค่พระราชพิธีพืชมงคล

เท่านั้น (พิธีเต็มรูปแบบว่างเว้นไปถึง 23 ปี)

ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2503 จึงจัดให้มีราชพิธีจรด

พระนาคัลแรกนาขวัญร่วมกับพิธีพืชมงคลนับ

แต่นั้นเป็นต้นมาจนถึงปัจจุบันนี้จึงจัดให้เป็นวัน


สำคัญของชาติ

การประกอบพระราชพิธีพืชมงคล (วันที่หนึ่ง) การประกอบพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ
พระยาแรกนาขึ้นรถยนต์หลวงออกจากกระทรวง

เป็นพระราชพิธีทางสงฆ์โดยจะประกอบพระราชพิธีใน
(วันที่สอง) เกษตรและสหกรณ์ไปยังพระอุโบสถวัดพระ

พระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระบรม

มหาราชวังโดย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและ
เป็นงานพระราชพิธีที่กระทำในตอนเช้าของรุ่งขึ้นอีก
ศรีรัตนศาสดาราม เทพีและข้าราชการ (แต่งเครื่อง

สมเด็จพระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินไปยัง
วันหนึ่ง ณ บริเวณมณฑลพิธีท้องสนามหลวง โดย
แบบเต็มยศประดับราชอิสริยาภรณ์) เชิญเครื่องยศ

วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เสด็จพระราชดำเนินขึ้นสู่
จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ปลัดกระทรวง
ขึ้นรถตามเป็นกระบวน เมื่อเข้าสู่พระอุโบสถแล้ว

พระอุโบสถ ทรงจุด ธูป เทียน ถวายนมัสการพระ
เกษตรและสหกรณ์ ซึ่งทำหน้าที่พระยาแรกนาพร้อม
พระยาแรกนาและเทพีจุดธูปเทียนถวายนมัสการ

พุทธมหามณีรัตนปฏิมากรและพระพุทธรูปที่สำคัญ

พระราชาคณะถวายศีลจบแล้ว พระบาทสมเด็จ
ด้วยเทพีขึ้นรถยนต์หลวงที่หน้าวัดพระ
บูชาพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร แล้วไปที่

พระเจ้าอยู่หัวทรงพระสุหร่าย ถวายดอกไม้บูชา พระ
ศรีรัตนศาสดาราม ออกจากพระบรมมหาราชวังทาง
ปราสาทพระเทพบิดรถวายสักการะพระบรมรูป

คันธาราษฎร์ ทรงอธิษฐานเพื่อความสมบูรณ์แห่งพืช
ประตูสวัสดิโสภา ถนนสนามไชยไปยังมณฑลพิธี
สมเด็จพระมหากษัตริยาธิราช แล้วไปขึ้นรถยนต์

ผลของประเทศไทย แล้วพระมหาราชครู ประธาน
ท้องสนามหลวง เมื่อเดินทางมาถึงจะได้ตั้งกระบวน

คณะพราหมณ์ อ่านประกาศพระราชพิธีพืชมงคล พระ
แห่อิสริยยศ แล้วเดินกระบวนแห่อิสริยยศไปส่งที่
หลวง เป็นกระบวนออกจากจัดพระ

สงฆ์ 11 รูป เจริญพระพุทธมนต์จบแล้ว พระบาท
โรงพิธีพราหมณ์ พระยาแรกนาจุดธูปเทียนถวายสัก
ศรีรัตนศาสดารามไปยังท้องสนามหลวง
สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงหลั่งน้ำสังข์ พระราชทานใบ
การะเทวรูปสำคัญในโรงพิธีพรามณ์อันได้ เทวรูป

มะตูม ทรงเจิม พระราชทานธำมรงค์ กับพระแสงปฎัก
พระอิศวร พระอุมาภควดี พระพรหม พระพิฆเนศพ
สำหรับตำแหน่งพระยาแรกนาแก่ปลัดกระทรวงเกษตร
และสหกรณ์ แล้วทรงหลั่งน้ำสังข์ พระราชทานใบ
ระนารายณ์ พระลักษมี พระมเหศวรี และพระ

มะตูม ทรงเจิมแก่เทพีผู้ที่จะเข้าในการพระราชพิธีจรด
พลเทพ แล้วจะได้ตั้งสัตยาธิษฐาน หยิบผ้านุ่งแต่ง

พระนังคัลแรกนาขวัญ ขณะนั้นพระสงฆ์เจริญ
กายไว้พร้อม เมื่อพระยาแรกนาตั้งสัตยาธิษฐานหยิบ

ชัยมงคลคาถา พนักงานประโคมฆ้องชัย เครื่อง
ได้ผ้านุ่งผืนนั้นทับผ้านุ่งเดิมอีกชั้นหนึ่ง นุ่งอย่างบ่าว

ดุริยางค์ หลังจากนั้นทรงประเคนจตุปัจจัยไทยธรรม

พระสงฆ์ถวายอนุโมทนา ถวายอดิเรก ออกจากพระ
ขุนเตรียมออกแรกนา
อุโบสถเสด็จพระราชดำเนินกลับ

เวลา 7 นาฬิกา เจ้าพนักงานจัดตั้งริ้วกระบวนอิสริยยศ
พราหมณ์เสี่ยงทายของกิน 7 สิ่ง ตั้งเลี้ยงพระโค

ตามประเพณีโบราณรับพระยาแรกนา พระยาแรกนาลง
เมื่อพระโคกินของสิ่งใดโหรหลวงจะถวายคำ

จากรถยนต์หลวงแล้วสวมลอมพอกเดินเข้าประจำที่ใน
พยากรณ์ เสร็จแล้วจะเบิกเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ

กระบวนพร้อมด้วยคู่เคียง 2 ข้าง ๆ ละ 8 นาย ผู้เชิญ
ตัวแทนกลุ่มเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ ตัวแทน

เครื่องยศและเทพีจัดเป็นรูปกระบวนยาตราไปยังโรงพิธี
สหกรณ์ดีเด่นแห่งชาติ และปราชญ์เกษตรของแผ่น

พราหมณ์ ประโคมกลองชนะ สังข์ แตร ตลอดทาง ดินสาขาต่าง ๆ เข้ารับพระราชทานโล่เกียรติคุณ

หลังจากนั้นจะได้แห่พระยาแรกนาเป็นกระบวน

ครั้นเวลาประมาณ 08.30 น. พระบาทสมเด็จ
อิสริยยศออกจากโรงพิธีพราหมณ์ พระยาแรกนา

พระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระบรมราชินีนาถ เสด็จ
กราบถวายบังคมแล้วเข้ากระบวนไปขึ้นรถยนต์

พระราชดำเนินโดยรถยนต์พระที่นั่งจากพระตำหนัก
หลวงพร้อมด้วยเทพีไปรอเข้าเฝ้าฯ พระบาทสมเด็จ

จิตรลดารโหฐาน ไปยังพลับพลาที่ประทับบริเวณมณฑล
พระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระบรมราชินีนาถ ที่

พิธีท้องสนามหลวง เพื่อเป็นองค์ประธานในงานพระราช
แปลงนาทดลองในโครงการส่วนพระองค์สวน


พิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ จิตรลดา
เมื่อถึงฤกษ์พิธีไถหว่าน ปลัดกระทรวงเกษตรและ
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระบรม

สหกรณ์ ซึ่งทำหน้าที่พระยาแรกนาจะได้ยาตราพร้อมเทพี
ราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินโดยรถยนต์พระที่นั่ง

ออกจากโรงพิธีพราหมณ์ มีราชบัณฑิตและพราหมณ์นำ
ออกจากพลับพลาพิธีไปยังแปลงนาทดลองใน

ผ่านพลับพลาหน้าพระที่นั่ง พระยาแรกนาเข้าเฝ้าทูล
โครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา พระยาแรกนา

ละอองธุลีพระบาทถวายบังคม แล้วไปยังลานแรกนา
เข้ากราบถวายบังคม พระยาแรกนาและเทพีนำ

เจ้าพนักงานจูงพระโคเทียมแอก พระยาแรกนาเจิมพระโค
เมล็ดพันธุ์ข้าวไปหว่านในแปลงนาทดลอง เพื่อปลูก

และคันไถ จับหางไถแล้วไถดะไปโดย ทักษิณาวรรต 3
ไว้ใช้ในพระราชพิธีในปีต่อไป เมื่อพระยาแรกนา

รอบ ไถแปร 3 รอบ พร้อมหว่านเมล็ดพันธุ์ข้าวพนักงาน

ประโคมฆ้องชัยเครื่องดุริยางค์ แล้วไถกลบอีก 3 รอบ
หว่านข้าวเสร็จแล้ว เข้าไปกราบถวายบังคม

เพื่อกลบเมล็ดพันธุ์ข้าวลงในดิน เสร็จแล้วพนักงานปลด พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และ สมเด็จ

พระโคออกจากแอก พระยาแรกนาและเทพีกลับไปยัง
พระบรมราชินีนาถ เป็นอันเสร็จพระราชพิธี

โรงพิธีพราหมณ์

กำหนดวันพืชมงคล
กำหนดวันพืชมงคลในรอบ 10 ปี

โดยสำนักพระราชวัง

พ.ศ. 2556 ตรงกับ จันทร์ที่ 13 พฤษภาคม

(ขึ้น 4 ค่ำเดือน 6)

พ.ศ. 2557 ตรงกับ ศุกร์ที่ 9 พฤษภาคม

(ขึ้น 11 ค่ำเดือน 6)

พ.ศ. 2558 ตรงกับ พุธที่ 13 พฤษภาคม

(แรม 11 ค่ำเดือน 6)

พ.ศ. 2559 ตรงกับ จันทร์ที่ 9 พฤษภาคม

(ขึ้น 4 ค่ำเดือน 6)

พ.ศ. 2560 ตรงกับ ศุกร์ที่ 12 พฤษภาคม

(แรม 2 ค่ำเดือน 6)

พ.ศ. 2561 ตรงกับ จันทร์ที่ 14 พฤษภาคม

(แรม 15 ค่ำเดือน 6)





ที่มาข้อมูล : แรกนาขวัญ วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A3

%E0%B8%81%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%82

%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%8D