คู่มือการปฏิบัติงานของหน่วยตรวจสอบภายใน

1

2

คานา

เพ่อื ให้การปฏิบัติงานของสานกั งานเขตพ้นื ที่การศึกษาประถมศึกษา เป็นไปอย่างมปี ระสทิ ธิภาพ มีการพัฒนา
ระบบการปฏบิ ตั ิงานเพื่อยกระดบั คุณภาพและมาตรฐานการปฏิบัตงิ าน หน่วยงานตรวจสอบภายใน สานักงานเขต
พน้ื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษา ชลบุรีเขต 1 จงึ ไดจ้ ดั ทาค่มู อื การปฏบิ ัตงิ านข้ึน

สาหรบั คมู่ อื ปฏบิ ตั งิ านฉบบั น้ี มรี ายละเอียดของกระบวนงานและคมู่ ือข้นั ตอนการปฏบิ ัติงานของหนว่ ย
ตรวจสอบภายใน ซ่งึ เป็นส่วนราชการในสานกั งานเขตพืน้ ท่ีการศกึ ษาประถมศึกษา จากการวเิ คราะห์ บทบาท หนา้ ท่ี
ตามประกาศกระทรวงศึกษาธกิ าร เพ่ือให้เกดิ เป็นภาระงาน หน่วยตรวจสอบภายใน มีบทบาท อานาจ หน้าท่สี าคญั 5
ประการ ซ่งึ เก่ยี วกับการดาเนินงานตรวจสอบการเงนิ การบัญชี และระบบดูแลทรัพยส์ ิน การตรวจสอบการดาเนนิ งาน
หรือกระบวนการเปรยี บเทยี บกับผลผลติ หรอื เป้าหมายที่กาหนด การประเมนิ การบรหิ ารความเสยี่ ง การดาเนนิ การอืน่
เกยี่ วกบั การตรวจสอบตามที่กฎหมายกาหนด และการปฏิบัตงิ านรว่ มกับหรือสนบั สนุนการปฏิบัติงานของหนว่ ยงาน
อื่นทเ่ี กย่ี วขอ้ งหรือที่ไดร้ ับมอบหมาย

หนว่ ยตรวจสอบภายใน
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศกึ ษา ชลบรุ ี เขต1

สารบญั 3

คานา หนา้
สารบัญ
งานตรวจสอบภายใน 1
งานประเมนิ ระบบการควบคุมภายใน 6
งานประเมินความเส่ยี ง 8
งานตรวจสอบด้านการให้ความเชือ่ มั่น 10
10
1. งานตรวจสอบการเงนิ การบญั ชี (Financial Audit) 13
2. งานตรวจสอบปฏิบตั ิตามกฎระเบยี บ (Compliance Audit) 15
3. งานตรวจสอบการปฏิบตั งิ าน (Operation Audit) 17
4. งานตรวจสอบการดาเนนิ การ (Performance Audit) 20
5. งานตรวจสอบการบริหาร (Management Audit) 23
งานใหค้ าปรึกษา 25
งานวางแผนการตรวจสอบภายใน 29
งานประกนั คุณภาพงานตรวจสอบภายใน
ภาคผนวก

4

คมู่ อื การปฏบิ ตั ิงานของหน่วยตรวจสอบภายใน
สานกั งานเขตพน้ื ทกี่ ารศกึ ษาประถมศกึ ษาชลบุรี เขต 1

งานตรวจสอบภายใน

วตั ถปุ ระสงค์
1. เพอ่ื ใหบ้ ริการด้านความม่ันใจต่อประสิทธิภาพ ประสทิ ธิผลของการดาเนนิ งานและความคมุ้ ค่าของการ

ใชจ้ า่ ยเงินในรูปของรายงานท่ีเปน็ ประโยชนต์ อ่ การตัดสนิ ใจของผบู้ รหิ าร
2. เพือ่ สนบั สนนุ ผปู้ ฏิบตั งิ านทุกระดับให้สามารถปฏิบัตหิ น้าทีแ่ ละดาเนนิ งานเป็นไปตามกฎหมายระเบียบ

ข้อบังคับที่เกี่ยวข้องอยา่ งมีประสทิ ธภิ าพ ดว้ ยการวิเคราะห์ ประเมนิ ใหค้ าปรึกษาและใหข้ ้อเสนอแนะ
3. เพอื่ สนบั สนนุ ให้สานักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาและสถานศึกษามีการควบคุมภายในทม่ี ี

ประสทิ ธิภาพภายใต้ค่าใช้จา่ ยทเี่ หมาะสม

ขอบเขตของงาน
1. ตรวจสอบ วิเคราะห์ ประเมินผล การปฏบิ ตั ิงานตา่ งๆของหน่วยงาน ดังนี้
1.1 ความเพียงพอของระบบการควบคุมภายใน การบริหารความเส่ียง การควบคุมกากับดูแล
1.2 ความมีประสทิ ธิภาพ ประสทิ ธผิ ล ประหยัดของการดาเนินงานหรือกิจกรรมต่าง ๆ ตลอดท้ัง

การใชท้ รพั ยากร
1.3 ความถูกต้อง เช่ือถอื ไดข้ องขอ้ มลู ทางการเงนิ การบัญชี และการดาเนินงานตา่ งๆ
1.4 ความถกู ต้องในการปฏบิ ัตงิ านตามมาตรฐาน กฎหมาย ระเบียบ นโยบายตา่ ง ๆ ของทางราชการ
1.5 ความเพยี งขอเหมาะสมในการควบคมุ ดูแลรกั ษาและความปลอดภยั ของทรพั ย์สิน

2. ให้คาแนะนาในการปรับปรุงแกไ้ ขระบบปฏิบัติงาน การควบคุม การบริหารความเสยี่ งการควบคุม กากับ
ดแู ลใหก้ ารดาเนินงานถูกต้อง มีประสิทธิภาพ ประสทิ ธผิ ล

ภารกิจงานตรวจสอบภายในของผู้ตรวจสอบภายในเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาแยกได้เปน็ 2 ระดับ
แต่ละระดับมขี อบเขตเรอื่ งที่ตรวจสอบดังตอ่ ไปน้ี

1. งานตรวจสอบภายในระดบั เขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษา มีขอบเขตงานตรวจสอบ แยกเร่ือง
ไดด้ ังน้ี

1. ตรวจสอบการดาเนนิ งานตามแผนกลยุทธ์หรือแผนปฏิบัตงิ านราชการ 4 ปี แผนปฏิบัติราชการ
ประจาปแี ละนโยบายของรฐั รวมท้งั ขอ้ ตกลงการใหบ้ รกิ ารสาธารณะ

2. ประเมินระบบการควบคุมภายใน การปฏิบตั ิงานตามภารกิจงานของทุกกลมุ่ ในเขตพื้นท่ี
การศกึ ษาประถมศกึ ษา

3. ตรวจสอบการบรหิ ารการเงินการบญั ชี และตรวจสอบการปฏิบตั ิงานตามระบบการบริหาร
การเงินการคลังภาครฐั ด้วยระบบอิเลคทรอนิกส์ (GFMIS)

4. ตรวจสอบการบริหารทรพั ยส์ ิน และความคุ้มค่าในการใชท้ รัพย์สิน

5. ตรวจสอบจดั ซอ้ื จดั จา้ ง

6. ตรวจสอบปฏบิ ตั ิงานถกู ต้องตามระเบยี บ กฎหมาย นโยบายที่กาหนด

5

7. ตรวจสอบงานท่ีเก่ียวข้อง หรือตามท่ีไดร้ ับมอบหมาย
2. งานตรวจสอบภายในระดับสถานศกึ ษา มีขอบเขตงานตรวจสอบแยกเร่ืองได้ ดังนี้

1. การตรวจสอบการดาเนินงานตามแผนพฒั นาการศึกษา แผนปฏบิ ตั ริ าชการ นโยบายสพฐ.
รวมทงั้ ข้อตกลงการใหบ้ ริการสาธารณะ

2. การตรวจสอบการเงินการบญั ชี
3. ตรวจสอบการบรหิ ารทรพั ยส์ นิ และความคุ้มค่าในการใชท้ รพั ยส์ ิน
4. ตรวจสอบการจดั ซอ้ื จดั จา้ ง รวมถงึ การจดั ซื้อจ้างดว้ ยระบบอเิ ลคทรอนกิ ส์
5. ตรวจสอบการปฏิบตั งิ านถูกต้องตามระเบียบ กฎหมาย นโยบายที่กาหนด
6. ตรวจสอบงานทเ่ี ก่ยี วข้อง หรือตามที่ไดร้ บั มอบหมาย
งานตรวจสอบภายในสามารถแยกประเภทการตรวจสอบได้ตามวตั ถปุ ระสงคข์ องการตรวจสอบได้ดังนี้
1. งานตรวจสอบทางการเงินบญั ชี (Financial Audit)
2. งานตรวจสอบการปฏิบตั ิตามระเบียบกฎหมาย (Compliance Audit)
3. งานตรวจสอบการปฏบิ ัตงิ าน (Operational Audit)
4. งานตรวจสอบผลการดาเนินงาน (Performance Audit)
5. งานตรวจสอบสารสนเทศ (Information Technology Audit)
6. งานตรวจสอบการบริหาร (Management Audit)
7. งานตรวจสอบพิเศษ (Special Audit)
ทง้ั นีใ้ นการตรวจสอบเรือ่ งใดเรอ่ื งหนึง่ อาจใช้การตรวจสอบหลายประเภท ขนึ้ อยู่กับวัตถุประสงคก์ าร
ตรวจสอบทีก่ าหนด
ข้ันตอนการปฏิบตั ิงาน
ขั้นตอนการปฏิบัตงิ านตรวจสอบหลกั ทส่ี าคัญ ประกอบด้วย
1. ขั้นตอนการวางแผนการตรวจสอบ
2. ขน้ั ตอนการปฏบิ ัติงานตรวจสอบ
3. ข้นั ตอนการจัดทารายงานและติดตามผล

นอกจากนี้ในแต่ละข้นั ตอนจะมีกระบวนการปฏบิ ัตงิ านย่อยลงไป พอสรปุ เปน็ ขั้นตอนการปฏบิ ัตงิ านได้ ดงั น้ี
1. วางแผนการตรวจ มีข้ันตอนย่อยคือ

1.1 สารวจขอ้ มูลเบ้อื งต้น เพ่ือใหผ้ ตู้ รวจสอบภายในเรียนรู้ และทาความเข้าใจเกยี่ วกบั งานของ
หน่วยงานท่ีต้องการตรวจสอบในรายละเอียด เช่น ลกั ษณะของงบประมาณและจานวนเงินทไ่ี ดร้ ับ หลกั การ ระเบียบ
วธิ ีปฏิบตั ิงาน ข้ันตอนการทางานหรือสายงานการบงั คับบัญชา ขอ้ มลู จากรายงานหรือสถิติ ประเภทของรายงานที่
หน่วยงานต้องจัดทา/จัดสง่ และระบบการควบคุมภายในท่ีมอี ยู่ รวมทัง้ ทาความคนุ้ เคยกบั หนว่ ยงานและระบบงานท่ี
จะเลือกมาตรวจสอบ ซ่ึงจะช่วยให้ผตู้ รวจสอบสามารถประเมินความเส่ียงในชน้ั ต้นกอ่ นดาเนนิ การตรวจสอบได้อย่าง
เหมาะสมเป็นระบบ

1.2 ประเมินระบบควบคุมภายใน ผู้ตรวจสอบภายในตอ้ งประเมินผลระบบการควบคุมภายใน ของ
ทกุ กลมุ่ ในสานักงานเขตพ้นื ท่ีการศึกษาประถมศกึ ษา ทไี่ ด้จัดทาและประเมนิ ตนเองตามระเบยี บคตง.วา่ ดว้ ยการ

6

กาหนดมาตรฐานการควบคุมภายใน พ.ศ.2544 กาหนด โดยผูต้ รวจสอบภายในตอ้ งพิจารณาถงึ ความเหมาะสมและ
ความเพยี งพอของระบบการควบคมุ ภายใน

1.3 ประเมนิ ความเสยี ง ผู้ตรวจสอบภายในสามารถเลอื กประเมนิ ความเสย่ี งในระดบั หน่วยงานใน
ทุกกลุ่มของสานกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษาประถมศึกษาหรือระดับงาน โครงการกจิ กรรม กไ็ ด้ตามความเหมาะสมกับ
ศกั ยภาพของตน ซึ่งจะต้องมีการระบปุ ัจจยั เส่ียง วิเคราะห์ความเส่ียงและจดั ลาลับความเสีย่ ง

1.4 จดั ทาแผนการตรวจสอบ แผนการตรวจสอบมี 2 ลกั ษณะคือ
1.4.1 แผนการตรวจสอบระยะยาว (Audit Universe) ระยะ3-5 ปี โดยมีแผนการตรวจสอบ

ครอบคลุมหน่วยรับตรวจที่อยู่ในความรับผดิ ชอบทั้งหมด ท้ังระดับสานกั งานเขตพน้ื ที่การศึกษาประถมศึกษาและ
สถานศกึ ษา

1.4.2 แผนการตรวจสอบประจาปี ( Audit Plan) ตอ้ งจัดทาใหส้ อดคลอ้ งกบั แผนการตรวจสอบ
ระยะยาวที่กาหนดไว้ และมีงานตามนโยบายท่ผี ู้อานวยการสานกั งานเขตพน้ื ท่ีการศึกษาประถมศกึ ษา หรือ สพฐ.ให้
ความสาคัญ

ท้งั นี้ควรจัดทาแผนการตรวจสอบเสนอให้ผอู้ านวยการสานักงานเขตพนื้ ที่การศึกษาประถมศึกษา อนุมตั ิ
แผนการตรวจสอบ ภายใน 30 กันยายน และเม่ือได้รบั อนุมัติแผนแลว้ สาเนาแผนการตรวจสอบแจ้งให้ สพฐ. ทราบ
สาหรับองค์ประกอบของแผนการตรวจสอบ ประกอบด้วย วัตถปุ ระสงค์การตรวจสอบ ขอบเขตการปฏบิ ตั ิงาน
ผูร้ ับผิดชอบ และงบประมาณ

1.5 จัดทาแผนการปฏิบตั งิ าน (Engagement Plan) เม่ือได้รบั การอนมุ ัติแผนการตรวจสอบ
ประจาปีแลว้ ผ้ตู รวจสอบภายในจดั ทาแผนการปฏบิ ัตงิ าน (Engagement Plan) ในแต่ละเรือ่ งของกิจกรรมงาน
ตรวจสอบให้สอดคล้องกับแผนการตรวจสอบประจาปี แตม่ ีความยืดหย่นุ ให้สามารถแก้ไขปรับปรุงใหเ้ หมาะสมกับ
สถานการณ์ โดยมีรายละเอยี ดของเร่ือง และหนว่ ยรบั ตรวจ วัตถุประสงคใ์ นการปฏบิ ัติงาน ขอบเขตการปฏิบัติงาน
แนวทางการปฏบิ ตั งิ าน ผู้รับผิดชอบและระยะเวลาท่ีจะตรวจสอบพร้อมเครื่องมือกระดาษทาการใหพ้ ร้อมกอ่ นทาการ
ตรวจสอบ

2. การปฏบิ ัติงานตรวจสอบ
2.1 กอ่ นเริม่ ปฏิบตั ิงานตรวจสอบ ผตู้ รวจสอบภายในเตรยี มความพร้อมเกย่ี วกบั การซักซ้อมทีมงาน

แจ้งหนว่ ยรบั ตรวจทราบกาหนดเวลาเขา้ ตรวจ วตั ถุประสงคแ์ ละขอบเขต หรอื ประสานขอข้อมูลทีจ่ าเป็นต้องใช้ใน
การตรวจสอบ

2.2 ระหวา่ งการปฏิบัตงิ านตรวจสอบ ผู้ตรวจสอบภายในประชมุ เปดิ ตรวจทาการตรวจสอบโดย
เลอื กวธิ กี ารตรวจสอบและเทคนิคการตรวจสอบให้เหมาะสม โดยรวบรามข้อมลู ไว้ในกระดาษทาการ และปดิ ตรวจ
โดยการแจ้งสรปุ ผลการตรวจสอบเบอื้ งต้นท่ีเปน็ สาระสาคัญให้ผบู้ รหิ ารของหนว่ ยรับตรวจทราบ เพื่อดาเนนิ การให้
มีการปรับปรุงแก้ไข หรอื ทาความเขา้ ใจกับผ้ปู ฏบิ ตั งิ าน

2.3 เม่ือเสร็จสิ้นงานตรวจสอบ เปน็ การรวบรวมหลักฐานกระดาษทาการและสรปุ ผลการตรวจสอบ

3. การจดั ทารายงานและติดตามผล
3.1 รายงานผลการปฏิบัติงาน เสนอใหผ้ ้อู านวยการสานกั งานเขตพ้ืนทีก่ ารศกึ ษาประถมศึกษา

ทราบและพจิ ารณาสง่ั การ ท้ังน้ี การเสนอรายงานผลการปฏบิ ัตงิ านและเทคนิคอยา่ งหนึ่งท่ผี ูต้ รวจสอบภายใน
จะตอ้ งเอาใจใส่เป็นพิเศษ เพราะรายงานเป็นการแสดงให้เห็นถงึ คุณภาพของการปฏบิ ัติงานของผู้ตรวจสอบภายใน
ทง้ั หมด ลกั ษณะของรายงานที่ดีตอ้ งเปน็ รายงานท่ีมีประโยชน์ตอ่ ผู้อา่ นรายงาน เปน็ เรื่องท่ีมีสาระสาคัญ ข้อตรวจพบ
เปน็ เร่อื งทตี่ รงกับข้อเท็จจรงิ ขอ้ เสนอแนะหรือข้อแนะนาเปน็ ประโยชน์และสมารถปฏิบัตไิ ด้ ท้งั น้ใี ห้จัดทารายงาน

7

สรปุ ผลการตรวจสอบประจาปีแจ้งให้ สพฐ.ทราบ ภายใน 30 กนั ยายนของทกุ ปี หรือภายในระยะเวลาท่ี สพฐ.
กาหนด

3.2 การตดิ ตาม เป็นขัน้ ตอนสุดท้ายของกระบวนงานตรวจสอบภายใน ท่ีผ้ตู รวจสอบภายในต้อง
ตดิ ตามผลว่า ผอู้ านวยการสานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศกึ ษา ได้สงั่ การไวอ้ ย่างไร และหนว่ ยรับตรวจ
ดาเนินการตามข้อเสนอแนะของผูต้ รวจสอบภายในที่ผู้บรหิ ารสง่ั การหรือไม่ การตดิ ตามผลเพื่อใหแ้ น่ใจว่าข้อบกพรอ่ ง
ทีพ่ บไดร้ บั การแก้ไขอย่างเหมาะสม หรอื มีปัญหาอปุ สรรคอยา่ งไรท่ีไมอ่ าจแก้ไขได้ และรายงานผลการตดิ ตามให้
ผู้อานวยการสานกั งานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษาทราบผลหรือพิจารณาสงั่ การเพ่มิ เติม

8

Flow Chart การปฏบิ ัติงาน

กระบวนการ งานตรวจสอบภายใน

สารวจข้อมลู เบื้องตน้

ประเมนิ ระบบการควบคุมภายใน

จัดทาแผนการตรวจสอบระยะยาว/ประจาปี
(Audit Universe หรือ Audit Plan)

เสนอผอ.สพป.
จัดทาแผนปฏบิ ตั กิ าร(Engagement Plan)

เสนอผอ.ตสน.
ก่อนเร่มิ ปฏบิ ัตงิ านตรวจสอบ
ระหว่างการปฏิบตั ิงานตรวจสอบ

การปฏิบัตเิ มือ่ เสร็จสน้ิ งานตรวจสอบ
(รวบรวมหลกั ฐาน กระดาษทาการ และสรปุ ผลการตรวจสอบ)

รายงานผลการปฏิบัติงาน

เสนอผอ.สพป.
ติดตามผลการแก้ไข

9

งานประเมนิ ระบบการควบคมุ ภายใน

วตั ถุประสงค์
1. เพอ่ื ให้ทราบระบบการควบคุมภายในของสานกั งานเขตพื้นทีก่ ารศึกษาประถมศึกษา ท่ีมอี ยู่มีความ

เหมาะสมเพียงพอหรือไม่
2. เพอ่ื ใหท้ ราบวา่ การปฏิบัตงิ านตามระบบการควบคุมภายในที่กาหนดไว้ ไดผ้ ลสาเรจ็ ตามเป้าหมายหรือ

วัตถุประสงค์ที่วางไว้ อย่างมีประสิทธิภาพ ประสทิ ธิผลและคุ้มค่าเพยี งใด
3. เพอ่ื ใหม้ ีฐานข้อมลู สารสนเทศเพ่ือการวางแผนการตรวจสอบ

ขอบเขตของงาน
1. สอบทานประเมนิ ระบบการควบคมุ ภายในของสานักงานเขตพน้ื ทีก่ ารศึกษาประถมศึกษา ทม่ี ีอยู่ว่ามคี วาม

เหมาะสมกบั สภาพแวดล้อมในปัจจุบันหรอื ไม่
2. สอบทานรายงานการประเมินผลและการปรับปรงุ การควบคุมของทุกกล่มุ งาน ในสานักงานเขตพน้ื ท่ี

การศกึ ษาประถมศกึ ษา ท่ไี ด้จัดทาไว้วา่ ได้ผลสาเร็จตามเป้าหมายเพยี งใด
3. ใหค้ วามเห็นและขอ้ เสนอแนะเพิ่มเตมิ และจัดทารายงานการสอบทานการควบคุมของผตู้ รวจสอบภายใน

ขั้นตอนการปฏิบตั งิ าน
ระเบยี บคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดนิ วา่ ดว้ ยการกาหนดมาตรฐานควบคุมภายใน พ.ศ.2544 กาหนดให้

ผตู้ รวจสอบภายใน สอบทานความเพยี งพอของการควบคมุ ภายในทสี่ ่วนราชการจดั ทาโดยจดั ทารายงานผลการ
สอบทานการประเมนิ การควบคุมของผู้ตรวจสอบภายใน (แบบ ปส.) เพื่อเป็นรายงานประกอบกับรายงานต่าง ๆ
ท่ีกลุม่ อานวยการจดั ทา ได้แก่ ปอ.2 ผลการประเมินองค์ประกอบ ปอ.3 แผนปรับปรุงการควบคุมภายใน ก่อน
จัดทา ปอ.1 หนงั สือรบั รองการประเมนิ สง่ ให้ สตง. ดงั น้ันการดาเนินการในการสอบทานระบบควบคุมภายในของ
สานักงานเขตพืน้ ที่การศึกษาประถมศกึ ษา เพ่ือพิจารณาความเพียงพอของการควบคมุ ภายใน หากรอรายงานจาก
กลุ่มอานวยการ จะมขี ้อจากัดของเวลาดาเนนิ การในการสอบทานผลการปฏิบัตงิ านกบั ระบบการควบคมุ ภายใน ท่ี
กาหนดน้อยเกินไป จงึ ต้องมีการเตรยี มการและทางานคู่ขนาน เพือ่ ให้สามารถสรุปผลและจัดหารายงานผลการ สอบ
ทานและประเมินการควบคุมของผู้ตรวจสอบภายใน (แบบ ปส.) ไดท้ ันเวลา สรปุ ขั้นตอนการปฏิบัตไิ ด้ดังน้ี

1. ศกึ ษาข้อมลู ของกิจกรรมการควบคมุ ที่กาหนดไว้ในปจั จบุ นั และการปรับปรงุ การควบคมุ ใหม่ว่ามีอะไรบ้าง
2. จดั เตรียมเครอ่ื งมือการสอบทาน
3. ประเมินผลระบบการควบคมุ ภายใน ทัง้ ในส่วนท่ีไดม้ ีการจัดวางระเบียบการควบคุมภายใยไวแ้ ลว้ และท่ี
ไมไ่ ด้มกี ารจัดวางระบบการควบคมุ ภายในไว้ เพื่อให้ทราบว่ากจิ กรรมการควบคุมที่จดั วางไว้แล้วครอบคลุมภารกิจ
หลกั ของแต่ละกลุ่มงานในสานกั งานเขตพน้ื ที่การศึกษาประถมศกึ ษา
4. สอบทานผลการปฏิบัติงานวา่ กจิ กรรมการควบคมุ ทีก่ าหนดไว้ สามารถลดความเสีย่ งได้เพียงใด ซ่งึ รวมถึง
ผลการตรวจสอบอืน่ ทเี่ ก่ยี วข้อง ที่ได้ทาการตรวจสอบแลว้ ตามแผนการตรวจสอบประจาปกี าหนด
5. ประเมินความเพยี งพอของระบบการควบคมุ ภายในท่กี าหนดไว้ โดยการเปรียบเทียบผลการปฏิบตั ิงานที่
สุ่มตรวจ กับระบบการควบคุมท่ีกาหนดไว้ วา่ สามารถลดความเสีย่ งสาคญั ไดห้ รือไม่ เพียงใด หรอื มีความเสย่ี งใดที่
ตอ้ งกจิ กรรมการควบคุมเพ่ิมเติม
6. จดั ทารายงานสอบทานการประเมินการควบคุมของผูต้ รวจสอบภายใน (ปส.) สง่ ให้กลุ่มทรี่ บั ผดิ ชอบการ
จัดวางระบบการควบคุมภายในของสานักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษา
7. กล่มุ ทีร่ ับผดิ ชอบฯ เสนอรายงานทั้งหมด ใหผ้ ู้อานวยการสานักงานเขตพนื้ ท่ีการศึกษาประถมศกึ ษา
พจิ ารณาก่อนลงนามหนงั สอื รับรองการประเมิน ตามแบบปอ.1 เพ่อื ส่ง สตง.ต่อไป

10
8. รวบรวมข้อมลู ผลการประเมนิ ระบบควบคมุ ภายใน เปน็ สารสนเทศเพื่อใชใ้ นการประเมินและจัดลาดับ
ความเส่ยี งและวางแผนการตรวจสอบตอ่ ไป

Flow Chart การปฏบิ ัติงาน
กระบวนการ งานประเมนิ ระบบการควบคมุ ภายใน

ศึกษาขอ้ มูล ของกิจกรรมการควบคุมที่กาหนด

จดั เตรยี มเคร่ืองมอื การสอบทาน

ประเมินผลระบบการควบคุมภายใน ท้งั ในสว่ นท่ีมีการจดั วาง และไม่จดั วาง

สอบทานการปฏิบตั ิงาน

ประเมนิ ความเพียงพอของระบบการควบคุมภายใน

จัดทารายงาน ตามแบบ ปส.
ธุรการและสารสนเทศ

กลมุ่ อานวยการ

11

งานประเมินความเสยี่ ง

วตั ถุประสงค์
เพ่อื ให้ผู้ตรวจสอบภายในสามารถวางแผนการตรวจสอบได้ครอบคลุมภารกจิ ทสี่ าคัญ และเปน็ ไปอย่าง

มหี ลักเกณฑ์ มีประสิทธภิ าพ และมีความเหมาะสมภายใต้ข้อจากัดต่าง ๆ

ขอบเขตของงาน
ประเมินความเส่ยี งของกิจกรรมการบริหารงานในด้านต่างๆ ของทุกกลุม่ งานในสานกั งานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษา

ประถมศกึ ษา เช่น ดา้ นกลยุทธ์ ดา้ นการดาเนนิ งานหรือการปฏบิ ตั งิ านตามหนา้ ที่ความรบั ผดิ ชอบ ดา้ นการบรหิ าร
ความรู้ ด้านการเงนิ และด้านการปฏิบตั ิตามกฎหมายและระเบยี บ อย่างน้อยปีละ 1 คร้ัง

ข้นั ตอนการปฏบิ ัตงิ าน
การประเมนิ ความเส่ยี งเป็นกระบวนงานทีเ่ ชอ่ื มตอ่ มาจากการประเมินระบบควบคุมภายใน ซ่งึ ในการตรวจสอบ

แตล่ ะกจิ กรรมจะมกี ารประเมินการควบคุมภายในและประเมนิ ความเสยี่ งเสมอ สาหรับกระบวนการงานนเ้ี ป็นการ
นาเสนอการประเมนิ ความเสี่ยงเพอ่ื การวางแผนการตรวจสอบระยะยาวและแผนการตรวจสอบประจาปี ซง่ึ กระทรวง
การคลัง ได้มีคู่มือการปฏบิ ตั งิ านเพื่อการนโี้ ดยเฉพาะให้ศึกษาเพ่ิมเตมิ ทั้งน้สี รปุ ขนั้ ตอนการปฏิบตั ิงานได้ ดงั น้ี

1. ศึกษาและทาความเข้าใจสภาพแวดลอ้ มโดยรวม ของสานกั งานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศกึ ษาทง้ั
ภายในและภายนอก เช่นโครงสรา้ ง กลยทุ ธก์ ารดาเนนิ งาน ระบบงาน หรอื การปฏบิ ัตงิ านตามกจิ กรรมสาคัญๆ
ความรคู้ วามสามารถของผูป้ ฏิบตั งิ านเบือ้ งต้น กฎหมาย ระเบียบทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั การปฏิบตั งิ านตามภาระหนา้ ที่
และนโยบายต่างๆ ที่เกยี่ วข้อง

2. ศกึ ษาทาความเข้าใจวตั ถุประสงค์และเป้าหมายงาน ท้ังในระดับหน่วยงานและระดับกจิ กรรม
3. จัดทาและรวบรวมข้อมูลเบือ้ งต้น เชน่ โครงการ ผังทางเดนิ ขน้ั ตอนการปฏิบตั งิ าน ข้อมูลผลการ
ดาเนนิ งานของทุกกล่มุ ทัง้ จากภายในและภายนอก
4. ประเมนิ ระบบการควบคมุ ภายใน ของหน่วยงานหรอื ของกิจกรรมต่างๆ ท้งั ที่มีการจัดจัดวางแผนแล้ว
และยงั ไมจ่ ัดวางแผน ซ่ึงขน้ั ตอนน้ีอยู่ในกระบวนงานการประเมินระบบควบคุมภายใน
5. ระบปุ ัจจัยเสยี่ ง โดยแยกปัจจยั เส่ียงตามกิจกรรมการบริหารแต่ละด้าน ซง่ึ ตามแนวทางท่กี รมบัญชีกลาง
กาหนดมี 5 ดา้ น ไดแ้ ก่ ด้านกลยทุ ธ์ ด้านการดาเนินงาน ด้านการบริหารความรู้ ดา้ นการเงินและดา้ นการปฏิบตั ิ
ตามกฎหมายและระเบียบ ซ่ึงการกาหนดปัจจัยเสย่ี ง อย่างน้อยควรมี 3 ดา้ นขึน้ ไป ได้แก่ ดา้ นการดาเนนิ งาน
ดา้ นการเงินหรืองบประมาณ และด้านการปฏิบัติตามกฎหมายและระเบยี บ
6. วิเคราะห์ความเสย่ี ง โดยอาจใช้แบบสอบถามหรอื ขอ้ ตกลงจากทกุ กลุ่มงาน เพือ่ กาหนดเกณฑแ์ ละระดับ
ความเสีย่ งของงาน ทั้งน้สี ามารถวเิ คราะห์ความเสยี่ งแยกตามกลมุ่ หรือแยกตามกจิ กรรม
7. จดั ลาดบั ความเส่ียง เป็นการรวบรวมและจัดลาดับของความเส่ียงท้ังหมดทีว่ ิเคราะห์ได้ โดยลาดบั จากมาก
ไปหาน้อย
8. จดั ทาบญั ชรี ายกการความเสีย่ ง เปน็ การจดั ทาขอ้ มลู สารสนเทศ ของประวตั หิ รือบัญชรี ายการความเสี่ยง
ในภาพรวมของสานกั งานเขตพนื้ ทีก่ ารศกึ ษาประถมศึกษา วา่ มีความเสี่ยงในกจิ กรรมใดบ้าง และมีความเสีย่ งในด้านใด
9. นาผลการประเมนิ ความเส่ยี งไปใช้เพ่ือการวางแผนการตรวจสอบ เป็นการนาผลการจัดลาดับความเส่ียง
มาพจิ ารณาในการวางแผนการตรวจสอบ ท้งั น้ีให้พจิ ารณาถึงนโยบายและแผนการบริหารความเส่ยี งของสานกั งานเขต
พน้ื ท่ีการศกึ ษาประถมศกึ ษา ต้องการใหต้ รวจและเร่ืองที่อยูใ่ นความสนใจของสาธารณชน

Flow Chart การปฏบิ ตั ิงาน

12

กระบวนงาน งานประเมนิ ความเส่ียง

ศึกษาทาความเข้าใจสภาพแวดลอ้ มโดยรวม
ศกึ ษาและทาความเข้าใจวัตถปุ ระสงค์ เป้าหมายของงาน
จัดทาและรวบรวมข้อมลู เบื้องตน้ ของโครงสรา้ ง ผังการปฏบิ ัติงาน ผลการดาเนินงานฯ

ประเมนิ ระบบการควบคมุ ภายใน
ระบปุ จั จัยเสี่ยง

วิเคราะหค์ วามเส่ียง
จัดลาดับความเสย่ี ง
จัดทาบญั ชรี ายการความเสีย่ ง
นาผลการประเมินไปใช้เพอ่ื การวางแผนการตรวจสอบ

13

งานตรวจสอบดา้ นการใหค้ วามเช่อื มั่น

1. งานตรวจสอบการเงนิ การบญั ชี (Financial Audit)

วัตถปุ ระสงค์
1. ตรวจสอบการใช้จ่ายเงนิ ของ สานกั งานเขตพื้นทกี่ ารศึกษาประถมศึกษาและสถานศกึ ษาให้เปน็ ไปตาม

ระเบยี บ แนวปฏิบัติ ขอ้ กาหนดตา่ งๆ หรอื การควบคมุ การใช้จ่ายเงนิ ให้ถูกต้องเหมาะสม
2. ตรวจสอบความครบถว้ นถูกตอ้ ง เปน็ ปัจจบุ นั ของการบันทกึ รายการทางบญั ชแี ละรายการทางการเงนิ
3. สอบทานความเพียงพอเหมาะสมของระบบการควบคุมภายในด้านการเงนิ การบญั ชี

ขอบเขตของงาน
ตรวจสอบระบบการเงินการบัญชขี องสานกั งานเขตพืน้ ที่การศกึ ษาประถมศึกษาและสถานศกึ ษา ในด้านการ

บริหารการเงิน การรับจา่ ยเงิน การเกบ็ รักษา การจัดทาบญั ชี การรายงานทางการเงิน ว่าถูกตอ้ งครบถว้ น
เป็นปจั จบุ นั และการควบคมุ ทางการเงิน มีความเพียงพอเหมาะสม เชื่อถือไดแ้ ละมีความโปร่งใส

ขนั้ ตอนการปฏบิ ตั ิ
1. ศกึ ษาวเิ คราะห์ ระเบียบ กฎหมาย ทางการเงนิ การบญั ชี และข้อมูลท่วั ไปของกิจกรรมตามแผนการ

ตรวจสอบประจาปี (Audit Plan) เพอ่ื นามากาหนดวตั ถปุ ระสงค์การตรวจสอบ และขอบเขตการตรวจสอบท่มี ีการ
ประเมินความเสีย่ งเบ้ืองตน้ นามากาหนดวัตถปุ ระสงคก์ ารตรวจสอบและขอบเขตการตรวจสอบ

2. กาหนดประเดน็ การตรวจสอบให้สอดคลอ้ งกบั วัตถุประสงคก์ ารตรวจสอบ พร้อมจดั ทาแนวทางการ
ตรวจสอบ (Audit Program) ระบบการเงินการบัญชี และการสอบทานการควบคุมภายใน

3. จัดทาเครือ่ งมือ กระดาษทาการตรวจสอบเพอ่ื เกบ็ ข้อมูล
4. ดาเนนิ การตรวจสอบตามแนวทางการตรวจสอบ ( Audit Program) โดยสอบทานการปฏิบัตงิ านดา้ น
การเงินการบัญชี และการพสั ดดุ งั นี้

- ระบบการเงนิ เชน่ การตรวจสอบการรบั เงนิ การจ่ายเงนิ การเก็บรักษาเงนิ การรบั และนาสง่ เงนิ ให้
เปน็ ไปตามระเบยี บกฎหมายกฎหมายกาหนด

- ระบบบญั ชี เชน่ การตรวจสอบระบบบัญชี และการรายงานทางการเงนิ ว่าถูกต้องและเป็นปจั จบุ ัน
- ระบบพัสดุ
- การสอบทานการควบคุมภายใน เชน่ การสอบทานระบบงานการเงนิ การบัญชเี พ่ือใหม้ ั่นใจว่ามกี าร
ควบคมุ ภายในทเี่ พียงพอเหมาะสมและลดความเสีย่ ง
5. วเิ คราะหแ์ ละสรุปผลการตรวจสอบ

6. จดั ทารายงานผลการตรวจสอบ (Audit Report) พร้อมขอ้ เสนอแนะในการแกไ้ ขปรบั ปรุงรายงานตอ่
ผู้อานวยการสานกั งานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษาประถมศึกษา

7. แจง้ หน่วยรับตรวจทราบผลการตรวจสอบและแกไ้ ขตามข้อเสนอแนะ โดยใหแ้ จ้งผลการดาเนินการแกไ้ ข
ภายในกาหนดเวลา

8. ติดตามผลการแก้ไขปรบั ปรุงตามข้อเสนอแนะ (Audit Follow up) และวเิ คราะหส์ รุปผลการแก้ไข วา่
เป็นไปตามขอ้ เสนอแนะเพียงใด

14

9. รายงานผลเสนอผอู้ านวยการสานักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษา ให้ทราบผลการแก้ไข หรือ
พิจารณาสั่งการเพิ่มเตมิ แล้วแตก่ รณี

10. ผลการแก้ไขทีเ่ ห็นวา่ เสร็จสนิ้ ใหร้ วบรวมเกบ็ เปน็ ข้อมูลสารสนเทศ

15

Flow Chart การปฏบิ ตั งิ าน
กระบวนการ งานตรวจสอบการเงนิ การบัญชี

ศึกษาวิเคราะหร์ ะเบียบฯ จัดทาแผนปฏิบัติงาน
(Engagement Plan)

กาหนดประเดน็ การตรวจสอบ จัดทาแนวทางการตรวจสอบ
(Audit Program)

จัดทาเครอื่ งมือการะดาษทาการ
ดาเนนิ การตรวจสอบ

วเิ คราะห์สรปุ ผลการตรวจสอบ

จัดทารายงานผลการตรวจสอบเสนอ
ผอ.สพป

แจง้ หน่วยรบั ตรวจแกไ้ ข
ติดตามผลการแก้ไข/สรุปผลการแกไ้ ข

จัดทารายงานเสนอ ผอ.สพป

จดั เกบ็ เปน็ สารสนเทศ

16

2. งานตรวจสอบการปฏิบัตติ ามกฎระเบียบ (Compliance Audit)

วัตถุประสงค์
1. เพอื่ ให้ทราบว่าการปฏบิ ตั งิ านการเงิน บัญชี พสั ดขุ องสานกั งานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษาประถมศึกษาและ

สถานศกึ ษาถูกต้องตามระเบียบ กฎหมาย และหนังสือสัง่ การทเ่ี กี่ยวข้องและมีขอ้ มลู ทางการเงินท่ีเช่ือถือได้
2. เพื่อประเมินความเพียงพอของระบบการควบคุมภายในดา้ นการเงนิ การบัญชี และการพัสดุ
3. เพอื่ ประเมินผลการปฏิบัติงาน เสนอแนะวธิ กี าร มาตรการในการปรบั ปรุงแก้ไขการปฏบิ ตั ขิ องสานกั งาน

เขตพื้นทก่ี ารศึกษาประถมศึกษา และสถานศกึ ษา ให้เป็นไปอย่างมปี ระสิทธิภาพ
ขอบเขตของงาน

1. ตรวจสอบการเงนิ การบัญชวี ่ามกี ารปฏิบตั เิ ปน็ ไปตามระเบยี บกฎหมายทางการเงิน การบัญชี
2. ตรวจสอบพสั ดุ ว่ามีการจัดหา ควบคุม และจาหนา่ ย เป็นไปตามระเบยี บกฎหมายทางด้านพสั ดุ
ข้ันตอนการปฏิบตั ิงาน
1. ศึกษาวิเคราะห์ ระเบยี บ กฎหมาย ทางการเงินการบัญชี และพัสดุ และข้อมลู ท่วั ไปของกจิ กรรมตาม
แผนการตรวจสอบประจาปี (Audit Plan) เพื่อนามาจัดทาแผนการปฏบิ ตั ิงาน (Engagement Plan) ทมี่ ีการประเมนิ
ความเสย่ี งเบือ้ งตน้ นามากาหนดวัตถปุ ระสงค์การตรวจสอบ และขอบเขตการตรวจสอบ
2. กาหนดประเด็นตรวจสอบให้สอดคล้องกับวตั ถุประสงค์การตรวจ พร้อมจัดทาแนวทางการตรวจสอบ
(Audit Program) การปฏิบัติตามกฎหมาย ระเบยี บ ของการปฏิบัติทางการเงนิ การบญั ชี การพสั ดุ และการสอบทาน
การควบคุมภายใน
3. จดั ทาเครอ่ื งมอื หรือกระดาษทาการตรวจสอบ
4. ดาเนินการตรวจสอบตามแนวทางการตรวจสอบ (Audit Program) และสอบทานระบบการควบคุมภายใน
ของการรับจา่ ยเงนิ การบันทึกบัญชแี ละการจดั ทารายงาน การจัดซือ้ จดั จ้าง การควบคมุ และการจาหน่ายพสั ดุ
พร้อมจัดเกบ็ ขอ้ มลู ลงกระดาษทาการ ให้มีข้อมลู เพยี งพอตอ่ การสรปุ ผลการตรวจสอบตามประเดน็ การตรวจสอบ
หรือวัตถุประสงคก์ ารตรวจสอบท่กี าหนดไว้
5. วเิ คราะห์และสรปุ ผลการตรวจสอบ
6. จดั ทารายงานผลการตรวจสอบ(Audit Report) พรอ้ มข้อเสนอแนะในการแกไ้ ขปรับปรุงรายงานตอ่
ผอู้ านวยการสานกั งานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษา
7. แจ้งหนว่ ยรบั ตรวจทราบผลการตรวจสอบและแก้ไขตามขอ้ เสนอแนะ โดยให้แจ้งผลการดาเนินการแกไ้ ข
ภายในกาหนดเวลา
8. ตดิ ตามแก้ไขปรับปรุงตามข้อเสนอแนะ(Audit Follow up) และวิเคราะหส์ รปุ ผล การแกไ้ ข ว่าเปน็ ไปตาม
ขอ้ เสนอแนะเพยี งใด
9. รายงานผลเสนอผอู้ านวยการสานกั งานเขตพนื้ ท่ีการศึกษาประถมศึกษาใหท้ ราบผลการแก้ไข หรอื
พิจารณาสงั่ การเพิ่มเตมิ แล้วแต่กรณี
10. ผลการแก้ไขท่เี หน็ วา่ เสร็จสิน้ ให้รวบรวมเก็บเปน็ ขอ้ มูลสารสนเทศ

17

Flow Chart การปฏิบตั งิ าน
กระบวนการ งานตรวจสอบการปฏิบัตติ ามกฎระเบยี บ

ศึกษาวิเคราะห์ระเบยี บฯ จัดทาแผนปฏิบัตงิ าน
(Engagement Plan)

กาหนดประเดน็ การตรวจสอบ จัดทาแนวทางการตรวจสอบ
(Audit Program)

จัดทาเครอ่ื งมือกระดาษทาการ
ดาเนนิ การตรวจสอบ

วเิ คราะหส์ รุปผลกการตรวจสอบ

จดั ทารายงานการตรวจสอบ
เสนอ ผอ.สพป.

แจ้งหน่วยรับตรวจแกไ้ ข
ติดตามผลการแก้ไข/สรปุ ผลการแก้ไข

จัดทารายงาน
เสนอ ผอ.สพป.

จดั เก็บเปน็ สารสนเทศ

18

3. งานตรวจสอบการปฏบิ ัตงิ าน (Operational Audit)

วตั ถุประสงค์

เพื่อตรวจทราบผลการดาเนนิ งานในกิจกรรมต่างๆ ขององคก์ าร รวมถึงระบบงานใดระบบงานหนง่ึ หรอื
หน่วยงานยอ่ ยภายในงานน้นั หรอื หน้าทีห่ นึ่งหน้าท่ีใดในหน่วยงานบรรลุตามวัตถปุ ระสงค์เปา้ หมายที่กาหนดมี
ประสทิ ธภิ าพ (Efficiency) ประสิทธิผล (Effectiveness) ประหยดั (Economy) หรอื ไมเ่ พียงใด รวมตลอดทั้งการให้
ความเหน็ ใหข้ ้อเสนอแนะ เพื่อปรับปรงุ พฒั นาประโยชน์สงู สุดตอ่ องคก์ ร

ขอบเขตของงาน
การตรวจสอบการปฏิบตั งิ าน ครอบคลุมถงึ การตรวจสอบกระบวนการในการปฏบิ ตั ิงานโดยให้ความสาคญั

กับข้ันตอนการปฏบิ ตั งิ านตามกฎหมายระเบยี บ ข้อบงั คบั ระบบ วธิ กี าร หรอื มาตรฐาน ท่กี าหนดหรอื ไม่อย่างไร
ผลลพั ธ์หรอื ผลกระทบทเ่ี กดิ ขึ้นจากการดาเนนิ งาน

ขน้ั ตอนการปฏิบตั งิ าน
1. การวางแผนปฏิบตั งิ าน แผนการปฏิบัตงิ าน เปน็ แผนที่ผู้ตรวจสอบภายในจดั ทาไว้ล่วงหนา้ วา่ จะ

ตรวจสอบแผนงาน งาน/โครงการ หรือกจิ กรรม ในประเดน็ การตรวจสอบใด โดยกาหนดวัตถุประสงค์ ขอบเขต
และแนวทางการตรวจสอบ เพ่อื ใชใ้ นการปฏิบตั ิงานตรวจสอบใหบ้ รรลผุ ลสาเรจ็

2. การปฏบิ ัตงิ านตรวจสอบ เมื่อแผนการปฏิบตั ิงานท่จี ดั ทาไว้ ได้รบั ความเหน็ ชอบจากผู้อานวยการ
หนว่ ยตรวจสอบภายในแลว้ ผูต้ รวจสอบภายในจะคดั เลือกหรือออกแบบ เครอ่ื งมือกระดาษทาการใหเ้ หมาะสม
เพอ่ื ใช้ในการปฏิบตั ิงานตรวจสอบ ซึ่งมขี ้ันตอนย่อยๆ ประกอบด้วย การรวบรวมข้อมูลวเิ คราะหแ์ ละประเมนิ ผล
สรุปประเด็นข้อตรวจสอบพบ บนั ทึกขอ้ มูลไวใ้ นกระดาษทาการ โดยให้มรี ายละเอยี ดเพียงพอต่อการสรุปผลการ
ตรวจสอบ

3. การรายงานผลการปฏบิ ัติงาน เมอื่ ผูต้ รวจสอบภายในไดป้ ฏิบัติงานตรวจสอบตามแผนการปฏบิ ัตงิ าน
แล้ว ขน้ั ตอนต่อไปผู้ตรวจสอบภายในควรรวบรวมข้อมลู ต่างๆ ทไ่ี ดร้ บั จาการปฏิบตั งิ านตรวจสอบ ซ่ึงไดบ้ นั ทึกไวใ้ น
การะดาษทาการ มาจัดทารายงานผลการปฏิบัตงิ าน เสนอตอ่ ผู้อานวยการสานักงานเขนพ้นื ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษา
ซ่งึ รายงานควรมีสาระครบท้ัง 5 องคป์ ระกอบ คือ ข้อเทจ็ จริงของการปฏิบตั ิงาน เกณฑ์ทใี่ ช้ในการเปรยี บเทยี บผลต่าง
ทีเ่ กดิ มีสาเหตุใด เปน็ เรอ่ื งของการละเลยไมป่ ฏบิ ัตติ ามขั้นตอนของกระบวนงาน หรอื เนื่องจากในกระบวนงานยังไม่มี
ระบบการควบคมุ ท่ีเพียงพอ และความเสยี่ งของกระทาทตี่ ่างจากเกณฑ์ ก่อให้เกิดผลกระทบต่องานของทางราชการ
ในประเด็นใดบา้ ง และข้อเสนอแนะในการแก้ไข ทั้งน้สี ว่ ยประกอบของรายงานมี 2 ส่วน คอื บทสรปุ สาหรบั ผู้บรหิ าร
และรายละเอียดผลการตรวจสอบ ซึ่งการจัดทารายงานมีขั้นตอนย่อยๆ ประกอบดว้ ย การรวบรวมข้อมูล การคดั
เลือกข้อมลู การร่างรายงาน และการเสนอรายงาน

4. การตดิ ตามผลการตรวจสอบ เป็นการตดิ ตามผลการปรับปรุงแกไ้ ขตามข้อเสนอแนะที่ได้รับรายงานให้
หน่วยรับตรวจสอบ และกาหนดเวลาให้ดาเนินการและแจ้งผลในชว่ งเวลาอนั ควร การตดิ ตามผลมีความสาคัญและ
จาเปน็ เน่อื งจากจะได้ทราบวา่ ขอ้ ตรวจพบและข้อเสนอแนะตามรายงานนั้น หนว่ ยรบั ตรวจได้มีการแกไ้ ขตาม
ข้อเสนอแนะหรือไม่ และผลการดาเนนิ การสามารถลดความเส่ยี งได้ หรอื มีปัญหาอุปสรรคใดท่ีต้องมีการให้
ขอ้ เสนอแนะเพม่ิ เติม หรือต้องมีการตรวจติดตามเพื่อหาสาเหตใุ หม่ ทัง้ นก้ี ารติดตามผลการตรวจสอบมีขัน้ ตอนย่อย
ประกอบด้วย การงวางแผนการติดตาม ดาเนนิ การติดตามผลและรายงานผลการตดิ ตาม

19

Flow Chart การปฏบิ ัตงิ าน
กระบวนการ งานตรวจสอบการปฏิบตั ิงาน

วางแผนปฏบิ ตั ิงาน
แผนปฏบิ ตั งิ านตรวจสอบท่ไี ด้รับความเห็นชอบแลว้

ปฏบิ ตั ิงานตรวจสอบ
รายงานผลการปฏิบัตงิ าน

เสนอ ผอ.สพป./สพม.

แจง้ หนว่ ยรบั ตรวจ

ตดิ ตามผลการแก้ไข

20

4. งานตรวจสอบการดาเนินงาน ( Performance Audit )

วตั ถปุ ระสงค์
1. เพอ่ื ใหท้ ราบว่าผลการดาเนินงานบรรลผุ ลสาเรจ็ ตามวตั ถปุ ระสงคเ์ ป้าหมาย ตามแผนงาน งาน/โครงการ

ทก่ี าหนดไวอ้ ย่างมปี ระสทิ ธิภาพ ประสทิ ธิผล ประหยัด และปฏิบตั ิถูกตอ้ งตามกฎหมาย ระเบยี บ ขอ้ บังคบั ระบบ
วธิ กี าร หรอื มาตรฐานที่กาหนดหรอื ไม่อย่างไร

2. เพื่อให้ทราบถึงผลลพั ธ์ หรือผลการะทบที่เกดิ ขน้ึ จากการดาเนินงานของสานกั งานเขตพนื้ ที่การศกึ ษา
ประถมศึกษาและสถานศึกษา

3. เพ่ือตดิ ตามผลการดาเนนิ งานของสานักงานเขตพ้ืนทกี่ ารศกึ ษาประถมศึกษาและสถานศกึ ษา ให้เป็นไป
ตามแผนงาน งาน/โครงการท่ีกาหนดไว้ ตลอดจนประสทิ ธิภาพในการดแู ลรักษาทรัพย์สินของทางราชการ

4. เพื่อให้ข้อสงั เกต ขอ้ คดิ เห็น และหรือข้อเสนอแนะในการปรบั ปรงุ แก้ไขการดาเนนิ งานตามแผนงาน
งาน/โครงการของสานักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาและสถานศกึ ษา ให้เป็นไปอยา่ งมีประสทิ ธิภาพ
ประสิทธผิ ล และบรรลผุ ลสัมฤทธติ์ ามเป้าหมายที่วางไว้

ขอบเขตของงาน
การตรวจสอบงาน ครอบคลมุ ถงึ การตรวจสอบการวางแผนการบรหิ ารโครงการ/กิจกรรม กระบวนการ

ผลการดาเนินงานตามแผนงาน งาน/โครงการ ให้เปน็ ไปตามวัตถปุ ระสงค์ เป้าหมาย มีประสทิ ธิภาพ ประสิทธิผล
ประหยดั ความคุ้มคา่ ในการใช้ทรพั ยากร และการปฏิบตั ติ ามกฎหมาย ระเบียบ ข้อบงั คบั ระบบ หรือมาตรฐาน
ทก่ี าหนดหรือไม่ ผลลพั ธ์ หรอื ผลกระทบทเ่ี กิดข้นึ จากการดาเนนิ งาน การติดตามและตลอดจนการให้ข้อเสนอแนะ
การปรบั ปรงุ แกไ้ ข

ข้นั ตอนการปฏบิ ตั งิ าน
1. การวางแผนปฏิบัติงาน แผนการปฏบิ ตั งิ าน เป็นแผนทผี่ ู้ตรวจสอบภายในควรจัดทาไว้ล่วงหน้าวา่ จะ

ตรวจสอบแผนงาน งาน/โครงการใด ในประเดน็ การตรวจสอบใดโดยใชข้ ้อมลู จากความเส่ยี ง นโยบาย ขอ้ มูล
ข่าวสารจากผบู้ ริหาร ตลอดจนการเปล่ียนแปลงของสถานการณห์ รอื สภาพแวดล้อมของสานักงานเขตพืน้ ทก่ี ารศึกษา
และสถานศึกษา มาใชป้ ระกอบการพิจารณา เพ่ือใหก้ ารปฏบิ ัติงานตรวจสอบบรรลุผลสาเร็จโดยมขี ัน้ ตอนย่อย ดังนี้

1.1 กาหนดประเดน็ การตรวจสอบ
1.2 กาหนดวัตถุประสงค์การตรวจสอบ
1.3 กาหนดขอบเขตการตรวจสอบ
1.4 กาหนดแนวทางการตรวจสอบ
2. การปฏิบตั ิงานตรวจสอบ เมอื่ ผตู้ รวจสอบภายในได้กาหนดแผนการปฏบิ ัติงานตรวจสอบการดาเนินงาน
ของแผนงาน งาน/โครงการ และไดร้ ับความเห็นชอบจากผ้อู านวยการหน่วยตรวจสอบภายในแล้ว ผตู้ รวจสอบ
ภายในควรกาหนดรูปแบบกระดาษทาการสาหรบั การรวบรวมข้อมูล เพื่อให้บรรลวุ ัตถปุ ระสงค์การตรวจสอบ และ
ปฏิบตั งิ านตรวจสอบตามแผนการปฏิบัติงานตรวจสอบการดาเนินงานดังกล่าว การปฏบิ ัติงานตรวจสอบมขี ัน้ ตอน
ดังนี้
2.1 รวบรวมข้อมูล ข้อมูลทีร่ วบรวมควรมลี กั ษณะดงั น้ี

- ความถูกต้องเช่อื ถอื ได้
- ความเกยี่ วข้องหรือสัมพนั ธ์กบั ประเด็นการตรวจสอบ
- ความเพยี งพอต่อการสรปุ ผลการตรวจสอบ
- ความมปี ระโยชนต์ ่อการปฏบิ ตั ิงาน

21

2.2 วิเคราะห์และประเมินผล โดยวิเคราะห์ประเมินผลว่าผลของสภาพการดาเนินงานที่เกดิ ข้ึนจรงิ มคี วาม
แตกตา่ งจากแผนหรอื เกณฑ์ หรอื สิ่งทคี่ วรจะเกิดข้ึนหรือส่ิงท่คี วรจะเป็นหากผลการเกิดข้ึนจริงมีความแตกตา่ งจากแผน
หรอื เกณฑ์ หรือสง่ิ ที่ควรจะเป็น ควรวิเคราะห์ตอ่ ไปวา่ จะเกิดผลกระทบทางตรงหรือทางออ้ มอย่างไรบา้ ง มสี าเหตุ
มาจากอะไรควรมีการปรับปรุงแกไ้ ขการดาเนินงานหรือไม่ อยา่ งไร

2.3 สรุปประเด็นข้อตรวจพบ บนั ทึกขอ้ มูลไว้ในกระดาษทาการ โดยใหม้ รี ายละเอยี ดเพยี งพอต่อการ
สนบั สนุนผลการตรวจสอบภายในรายงานผลการปฏบิ ัติงานท่ีเสนอต่อหวั หนา้ ส่วนราชการโดยสรุปเปน็ ประเดน็
5 เรอ่ื ง ดังนี้

- หลกั เกณฑ/์ สง่ิ ท่ีควรจะเปน็
- ข้อเท็จจรงิ /ส่งิ ทเี่ ป็นอยู่
- สาเหตุ
- ผลกระทบ
- ขอ้ เสนอแนะ
2.4 บันทกึ ขอ้ มลู ผูต้ รวจสอบภายในนาข้อมูลที่ไดบ้ ันทึกในกระดาษทาการ โดยใหม้ ีรายละเอยี ด
เพียงพอต่อการสนบั สนนุ ผลการตรวจสอบในการรายงานผลการปฏิบัติงานที่เสนอตอ่ ผบู้ ังคบั บัญชา ผูต้ รวจสอบ
ภายในควรควบคมุ การเขา้ ถึงข้อมลู ท่ีไดจ้ าการตรวจสอบโดยไม่เปดิ เผยใหบ้ ุคคลภายนอกทราบ เว้นแต่ได้รบั อนุญาต
จากผู้มอี านาจหรือหลังจากทไ่ี ดม้ ีการปรึกษาฝา่ ยกฎหมายแล้ว การเกบ็ กระดาษทาการควรเกบ็ ให้สะดวกต่อการ
ค้นหาและอยู่ในทป่ี ลอดภยั เป็นไปตามกฎระเบยี บท่ีเกี่ยวข้อง
3. การรายงานผลการปฏบิ ัตงิ าน เม่ือผู้ตรวจสอบภายใน ได้ปฏิบตั งิ านตรวจสอบตามแผนการ ปฏบิ ตั ิงาน
ตรวจสอบซง่ึ ได้บันทกึ ไวใ้ นกระดาษทาการมาจัดทารายงานผลการปฏิบตั ิงาน ส่วนประกอบของรายงานมี 2 ส่วน คอื
บทสรปุ สาหรบั ผบู้ ริหารและรายละเอยี ดผลการตรวจสอบ ซึ่งการจดั ทารายงานมีข้นั ตอนการดาเนินงานดังน้ี คือ
3.1 การรวบรวมขอ้ มลู
3.2 การคดั เลือกข้อมูล
3.3 การร่างรายงาน
3.4 การเสนอรายงาน
4. การตดิ ตามผลการตรวจสอบ เปน็ การตดิ ตามผลการปรบั ปรุงแกไ้ ขปัญหาของหนว่ ยรับตรวจ ตาม
ข้อเสนอแนะในรายงานการปฏิบตั ิงานของผูต้ รวจสอบภายใน ซงึ่ มีความสาคญั และจาเป็น เนอ่ื งจากจะได้ทราบว่าข้อ
ตรวจพบและข้อเสนอแนะตามรายงานนนั้ หวั หนา้ สว่ นราชการได้มกี ารส่งั การตามขอ้ เสนอแนะดงั กล่าวหรอื ไม่ และ
หนว่ ยรบั ตรวจได้ปรบั ปรุงดาเนนิ งานตามการสงั่ การนั้นหรือไม่อย่างไร ข้ันตอนการตดิ ตามผลมดี งั น้ี

4.1 วางแผนการตดิ ตามผล
4.2 ดาเนนิ การติดตามผล
4.3 รายงานผลการตดิ ตาม

22

Flow Chart การปฏบิ ัติงาน
กระบวนการ งานตรวจสอบการดาเนินการ

วางแผนปฏบิ ตั ิงาน

แผนปฏบิ ัติงานตรวจสอบทีไ่ ด้รับความเห็นชอบแลว้
ปฏิบตั งิ านตรวจสอบ

รายงานผลการปฏบิ ตั ิงาน
เสนอ ผอ.สพป.

แจง้ หนว่ ยรับตรวจ
ตดิ ตามผลการแกไ้ ข

23

5. งานตรวจสอบการบริหาร ( Management Audit )

วตั ถุประสงค์
เพือ่ ยกระดบั การปฏบิ ัตงิ านขององคก์ รใหส้ อดคล้องกับพระราชกฤษฎกี า วา่ ด้วยหลักเกณฑแ์ ละวธิ ีการบรหิ าร

กิจการบา้ นเมอื งที่ดี พ.ศ. 2546 และให้เกดิ ผลทางการปฏิบตั ิในการพัฒนาองคก์ รไปสู่ความเป็นเลศิ

ขอบเขตงาน
1. ตรวจสอบการบริหารงานด้านต่างๆ ของสานกั งานเขตพื้นทก่ี ารศึกษาประถมศึกษาและสถานศึกษา วา่ มี

ระบบการบริหารจดั การเก่ียวกับการวางแผน การควบคมุ การประเมินผลเกี่ยวกับการงบประมาณ การเงนิ การบัญชี
การพัสดแุ ละการดูแลทรัพย์สิน การบริหารทรพั ยากรบุคคล รวมทั้งการบริหารงานด้านต่างๆว่าเปน็ ไปมีประสิทธภิ าพ
และประสทิ ธผิ ลอยา่ งเหมาะสมสอดคล้องกับภารกิจขององค์กร

2. ตรวจสอบการบรหิ ารงาน ว่ามีการบรหิ ารจัดการเป็นไปตามหลักการบรหิ ารแลหลกั การกากบั ดูแลทด่ี ี
(Good Governance) ในเรื่องความน่าเชอ่ื ถือ ความรบั ผิดชอบ ความเป็นธรรม และความโปร่งใส

ขน้ั ตอนการตรวจสอบ
1. จดั ทาแผนปฏบิ ัตกิ ารตรวจสอบ ของกจิ กรรมที่จะทาการตรวจสอบการบริหารตามท่ีแผนการตรวจสอบ

ประเมินประจาปอี นุมัตไิ ว้ ซงึ่ จะมขี ้อมูลสารวจเบ้อื งต้นเพื่อใหค้ รอบคลุมถงึ การกาหนดกรอบ หัวขอ้ ที่ต้องการ
ปรับปรุงเปลี่ยนแปลง ซงึ่ รวมถึงการพัฒนาสงิ่ ใหม่ๆ การแกป้ ัญหาที่เกดิ ข้ึนจาการปฏบิ ัติงาน ฯลฯ พรอ้ มกบั พิจาณา
ว่ามีความจาเปน็ ต้องใชข้ ้อมูลใดบ้างเพ่ือการปรบั ปรุงเปลย่ี นแปลงนัน้ โดยระบวุ ธิ ีการเก็บข้อมลู ให้ชัดเจน นอกจากน้ี
จะตอ้ งวิเคราะห์ขอ้ มูลที่รวบรวมได้ แล้วกาหนดทางเลือกในการปรับปรงุ เปล่ียนแปลงดังกล่าวดว้ ย ข้อมูลเบือ้ งตน้ ที่
นามาวิเคราะห์คือ

1.1 วเิ คราะห์ลกั ษณะสาคญั ขององคก์ ร ดา้ นสภาพแวดล้อม ความสัมพันธ์ ความท้าทายขององคก์ ร
ความเขา้ ใจในเรือ่ งพันธกจิ หน้าที่ วิสยั ทัศน์ขององค์กร ของบคุ ลากรในองค์กรเปน็ ไปในทิศทางเดยี วกัน วา่ มี
อะไรบ้าง สัมพนั ธ์กันดว้ ยวิธีไหน มากน้อยเพยี งไร

1.2 วิเคราะหน์ โยบาย หลักเกณฑ์ มาตรการ การปฏบิ ตั ิ ขององค์กรมหี รือไม่ เป็นไปในลักษณะ
ควบคุม กากบั ตดิ ตาม สง่ เสรมิ ผลักดัน ความรู้ความสามารถของบุคลากร เหมาะสมสอดคล้องตามหลักการ
บริหารงานและหลกั การกากับดูแลทดี่ ี (Good Governance)

1.3 วิเคราะห์ระเบยี บ กฎหมาย หลกั เกณฑ์มาตรฐาน เกณฑ์การพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการ
ภาครฐั (PMQA) และระเบยี บ กฎหมาย มตคิ ณะรฐั มนตรี หนังสือส่งั การท่เี กยี่ วขอ้ ง

โดยใช้ข้อมลู ทสี่ ารวจเบื้องต้น มาใชใ้ นการกาหนดประเดน็ การตรวจสอบ วตั ถปุ ระสงค์ ขอบเขต
และแนวทางการปฏิบัติงาน ซง่ึ จะกาหนดวิธีการตรวจสอบ เคร่ืองมือกระดาษทาการ และกาหนดระยะเวลาการ
ตรวจสอบ

2. ขอความเหน็ ชอบแผนปฏบิ ตั ิการตรวจสอบ ต่อผู้อานวยการหน่วยตรวจสอบภายใน

3. ประสานแจง้ หน่วยรับตรวจทราบกาหนดวนั เวลาทีจ่ ะเข้าตรวจ
4. ปฏิบัติการตรวจสอบ โดยประเมินระบบการควบคุมภายใน และสอบทานผลการดาเนนิ งานซงึ่ ทาใหเ้ รา
ทราบวา่ การปฏบิ ตั งิ านสามารถบรรลุเปา้ หมายหรอื วตั ถปุ ระสงคท์ ี่กาหนดไวห้ รือไม่ สง่ิ สาคัญกค็ ือ เราต้องรู้วา่
ตรวจสอบอะไรบา้ งและบ่อยครง้ั แคไ่ หน ข้อมูลที่ไดจ้ ากการตรวจจะเปน็ ประโยชน์สาคัญยิ่ง

24

5. สรปุ ผล วิเคราะห์เปรียบเทียบ ประเมินผลด้านประสิทธภิ าพและความคมุ้ คา่ การพัฒนาขีดสมรรถนะของ
บคุ ลากร รวมถึงการสอบทานระบบควบคุมภายในและการประเมินความเสย่ี ง วา่ ผลทีไ่ ด้จากการตรวจสอบ เป็นไป
ตามแผนที่วางไว้หรอื ไม่ หากเปน็ ไปตามแผน ก็ใหน้ าแนวทางหรือกระบวนการปฏบิ ัติน้นั มาจดั ทาให้เป็นมาตรฐาน
พรอ้ มทง้ั หาวธิ กี ารทป่ี รบั ปรุงให้ดีย่งิ ข้นึ ไปอกี ซง่ึ อาจหมายถึงสามารถบรรลเุ ปา้ หมายได้เร็วกว่าเดมิ หรือเสยี คา่ ใช้จา่ ย
น้อยกว่าเดมิ หรือทาให้คุณภาพดียิ่งขึน้ ก็ได้ แต่หากผลที่ได้ไมบ่ รรลวุ ตั ถปุ ระสงคต์ ามแผนทว่ี างไว้ เราควรนาข้อมูลท่ี
รวบรวมไว้มาวเิ คราะห์และพิจาณาว่าควรจาดาเนนิ การอย่างไรต่อไป

6. รายงานผล และขอ้ เสนอแนะ ใหผ้ อู้ านวยการสานักงานเขตพ้นื ทกี่ ารศึกษาประถมศึกษาทราบและ
พิจารณาสง่ั การ

7. แจ้งหนว่ ยรับตรวจ เพ่อื ทราบและปฏิบัตติ ามข้อเสนอแนะทผี่ อู้ านวยการสานักงานเขตพน้ื ท่ีการศกึ ษา
ประถมศึกษา ไดส้ ่ังการไว้

8. กากับ ตดิ ตาม เร่งรัด การปฏบิ ัติตามข้อเสนอแนะ และรายงานผล ผอู้ านวยการสานักงานเขตพ้ืนท่ี
การศึกษาประถมศกึ ษาเพื่อทราบหรอื สง่ั การ

25

Flow Chart การปฏิบตั ิงาน
กระบวนการ งานตรวจสอบการบริหาร

จัดทาแผนปฏบิ ตั กิ ารตรวจสอบ

เสนอ ผอ.ตสน.
ประสานแจง้ หนว่ ยตรวจรับตรวจทราบกาหนดเวลาเขา้ ตรวจ

ปฏบิ ตั ิงานตรวจสอบ
สรปุ รายงานผลการตรวจสอบ

เสนอ ผอ.สพป.
แจ้งหนว่ ยรับตรวจทราบผลการตรวจและแกไ้ ข

กากับ ตดิ ตามและรายงานผล

26

งานให้คาปรกึ ษา (Consulting)

วัตถุประสงค์
1. เพื่อส่งเสริมให้เกิดกระบวนการกากับดูแลทด่ี ี (Good Governance) และความโปร่งใสในการปฏบิ ตั ิงาน

(Transparency) ปอ้ งกันการประพฤตมิ ิชอบหรือการทุจริต และเป็นการลดความเสีย่ งท่ีอาจเกดิ ขึ้นจนทาให้การ
ดาเนนิ งานไมบ่ รรลุวัตถุประสงค์

2. เพ่อื ใหเ้ กิดการปรับปรงุ แก้ไขข้อบกพร่องตา่ งๆ เพ่มิ คุณคา่ แกห่ นว่ ยรับตรวจเป็นอย่างมปี ระสิทธิภาพ
ประสทิ ธิผล

3. เพ่อื สนบั สนุนผูป้ ฏิบตั งิ านทุกระดับให้สามารถปฏิบัตหิ น้าท่แี ละดาเนนิ การเป็นไปตามกฎหมาย ระเบียบ
ข้อบงั คับทเ่ี กย่ี วข้องอย่างมีประสิทธิภาพย่ิงขึ้น

ขอบเขตงาน
ขอบเขตของงานให้คาปรกึ ษากระทาได้ 2 ลกั ษณะ คือด้วยวาจา และเปน็ ลายลักษณอ์ ักษรโดยมีขอบเขต

การให้คาปรึกษาดังนี้
1. ดา้ นการควบคมุ ภายใน บริหารความเสยี่ ง การกากบั ดูแลทีด่ ี มงุ่ เนน้ การบริการให้คาแนะนาให้

คาปรึกษา แก่ฝา่ ยบรหิ ารของสานักงานเขตพ้นื ทกี่ ารศึกษาประถมศึกษาและสถานศึกษาในสังกดั
2. ด้านบญั ชี การเงิน การดูแลทรัพย์สินและการปฏบิ ัติตามกฎหมาย มงุ่ เนน้ การบริการให้คาแนะนา

ให้คาปรกึ ษาแก่เจา้ หน้าท่ผี ู้ปฏิบัตงิ านของสานักงานเขตพ้ืนทก่ี ารศึกษาประถมศึกษาและสถานศึกษาในสงั กัด

ขน้ั ตอนการปฏิบัติงาน
1. ศึกษาประเด็นของเร่ืองที่ได้รบั การรอ้ งเรยี นขอคาปรกึ ษา
2. กาหนดวัตถปุ ระสงค์/เป้าหมาย ของเร่ืองท่จี ะให้คาปรกึ ษา
3. กาหนดทางเลือกวิธกี ารให้คาปรกึ ษาเพื่อนาไปสู่การบรรลุ วตั ถุประสงค์/เปา้ หมาย
4. วิเคราะหค์ วามเสยี่ งและข้อดีข้อเสยี ของแตล่ ะทางเลอื ก เลอื กทางเลือกท่เี หมาะสมโดยใช้หลกั การ

วเิ คราะห์ทเ่ี ปน็ เหตุและผล พิสจู น์ได้ สอบทานได้ โดยคานึงลักษณะของคาปรกึ ษาที่พงึ ประสงค์ ดงั น้ี
- ตรงตามความถูกต้องของผู้ร้องขอ
- ตรงตามประเด็น
- อยู่บนพนื้ ฐานของความเปน็ จรงิ ท่พี สิ จู นไ์ ด้
- มกี ารวเิ คราะห์อยา่ งเปน็ ระบบ
- ไม่ก่อให้เกิดความขดั แย้งในองค์กรหรอื ระหวา่ งองค์กร
- เป็นไปได้

5. สรุปประเด็น ทางเลือก ในการให้คาปรึกษา ทั้งนี้ ปจั จยั แหง่ ความสาเร็จของการให้คาปรกึ ษา มีดงั นี้
- ผ้ใู ห้คาปรึกษามคี วามพร้อม
- ผใู้ หค้ าปรกึ ษามพี ฤติกรรมที่พึงประสงค์ เชน่
มีภาพลักษณท์ ีด่ ี
มกี ิรยิ ามารยาททีด่ ี

27

รับผิดชอบในงานวชิ าชีพ
ไม่โอ้อวดเกินจรงิ
ไมเ่ รยี กรอ้ งคา่ ตอบแทน
ไม่สร้างความแตกรา้ วในองค์กร
รักษาความลับ
- ขอ้ มูลที่ใช้ประกอบให้คาปรึกษาเป็นขอ้ มลู จรงิ เชื่อถือได้
- ขอ้ เสนอแนะสามารถวเิ คราะหบ์ นพ้นื ฐานของหลักการและสมเหตุผล
- การสอื่ สารใชว้ ิธีการทเ่ี หมาะสมและทนั ต่อเหตุการณ์
- ขอ้ เสนอแนะไปปฏิบัติได้จรงิ และปฏบิ ตั ิแล้วไดผ้ ลตามที่ต้องการ

Flow Chart การปฏบิ ตั งิ าน

กระบวนการ งานให้คาปรกึ ษา

ศึกษาประเดน็ ของเรื่องท่ไี ด้รับการขอคาปรึกษา

กาหนดวตั ถุประสงค/์ เปา้ หมาย
กาหนดทางเลอื ก วิธกี าร

วเิ คราะห์ความเสี่ยงฯ
เลอื กทางเลือก

สรปุ ประเดน็ /ทางเลอื กทจ่ี ะใหค้ าปรึกษา

28

งานวางแผนการตรวจสอบภายใน

วตั ถปุ ระสงค์
1. เพอื่ ใหม้ ีการกาหนดวตั ถุประสงค์ เปา้ หมาย และขอบเขตการปฏิบัติงานตรวจสอบภายในระยะเวลา

กาหนด ใชเ้ ปน็ แนวทางในการปฏิบตั ิงานตรวจสอบ ซง่ึ จะทาให้ทราบว่าควรตรวจสอบกิจกรรมใดด้วยวตั ถปุ ระสงค์
อะไร ทีห่ นว่ ยรบั ตรวจใด ณ เวลาไหน และงบประมาณท่ตี ้องใช้ในการตรวจสอบเทา่ ใดอันจะทาให้บรรลุวัตถปุ ระสงค์
ของงานตรวจสอบภายใน

2. เพื่อใชเ้ ป็นแนวทางในการจดั ทาแผนการปฏิบัติงานของผู้ตรวจสอบภายใน ซ่ึงต้องนาวัตถุประสงค์และ
ขอบเขตการตรวจสอบทก่ี าหนดไวใ้ นแผนการตรวจสอบประจาปี มากาหนดวธิ ีการ เทคนิค และขน้ั ตอนในการ
ตรวจสอบอย่างละเอยี ด

ขอบเขตของงาน
1. ผ้อู านวยการตรวจสอบภายใน จัดทาแผนการตรวจสอบซ่งึ จะแบ่งเป็น 2 ระดบั ได้แก่
1.1 แผนการตรวจสอบระยะยาว (Audit Universe) เป็นแผนการทางานทีจ่ ัดทาไว้ลว่ งหน้ามรี ะยะ

ตั้งแต่ 1 ปีข้ึนไปโดยท่ัวไปมีระยะ 3-5 ปี สมั พันธ์กบั ระยะเวลาการจดั ทาแผนการของงบประมาณของหน่วยงาน
โดยแผนการตรวจสอบต้องกาหนดให้ครอบคลมุ หนว่ ยรบั ตรวจท่ีอยู่ในความรบั ผิดชอบท้งั หมดและประกอบด้วย
รายละเอยี ด ดงั นี้

- หนว่ ยรับตรวจ หมายถึง ทกุ กลุ่มในสานักงานเขตพืน้ ที่การศึกษาการประถมศกึ ษา และสถานศึกษา
ทุกแห่งในสงั กัด

- เร่อื งท่จี ะตรวจสอบ หมายถงึ เร่ืองหรือแผนงาน งาน/โครงการ ที่จะตรวจสอบในแผนการ
ตรวจสอบระยะยาว

- ระยะเวลาทจ่ี ะทาการตรวจสอบ หมายถึง ระยะเวลาที่ใช้ในการตรวจสอบหนว่ ยรับตรวจในแต่ละ
แหง่ หรือในแตล่ ะเร่ืองที่จะตรวจสอบ

- จานวนคน/วันทจี่ าทาการตรวจสอบ หมายถึง จานวนผู้ตรวจสอบและจานวนวนั ทจี่ ะใชใ้ นการ
ตรวจสอบหนว่ ยรับตรวจในแต่ละแหง่ หรือในแต่ละเร่ืองที่จะตรวจสอบ

1.2 แผนการตรวจสอบประจาปี (Audit Plan) เปน็ แผนท่ีจดั ทาไว้ล่วงหนา้ มรี อบระยะเวลา 1 ปี และ
สอดคลอ้ งกบั แผนการตรวจสอบระยะยาวที่กาหนดไว้ โดยการเลอื กหนว่ ยงานและเรื่องที่จะตรวจสอบแต่ละปีตามท่ี
ปรากฏในแผนการตรวจสอบระยะยาว มาจัดทาเปน็ แผนการตรวจสอบประจาปี โดยอาจมีเรื่องทจ่ี ะทาการตรวจสอบ
ตามนโยบายทีไ่ ด้รบั เพม่ิ เตมิ ประกอบดว้ ยสาระดังน้ี

- วัตถปุ ระสงคข์ องการตรวจสอบ
- ขอบเขตการปฏิบัตงิ านตรวจสอบ
- ผรู้ ับผิดชอบในการตรวจสอบ
- งบประมาณท่ีใชใ้ นการปฏบิ ัตงิ านตรวจสอบ
2. ผู้ตรวจสอบภายใน จดั ทาแผนการปฏิบตั งิ าน (Engagement Plan) ตามภารกิจทีไ่ ด้รับมอบหมายจาก
ผอู้ านวยการหนว่ ยงานตรวจสอบภายในใหส้ อดคล้องกบั แผนการตรวจสอบประจาปี โดยการจัดทาแผนปฏิบตั งิ าน
(Engagement Plan) ต้องอาศยั ข้อมูลจากการสารวจขอ้ มูลเบ้อื งต้นการประเมินผลระบบการควบคมุ ภายใน รวมท้งั
ผลการประเมินความเสย่ี ง จากการวางแผนการตรวจสอบประจาปีด้วย เพ่อื ให้การจัดทาแผนการปฏิบัติงาน
(Engagement Plan) ในแต่ละเรอ่ื งครอบคลุมประเด็นการตรวจสอบทีม่ คี วามสาคัญ โดยใหม้ คี วามยดื หย่นุ ใหส้ ามารถ
แกไ้ ขปรับปรงุ ใหเ้ หมาะกับสถานการณ์ได้ โดยผา่ นการสอบทานและความเหน็ ชอบจากผูอ้ านวยการหน่วยตรวจสอบ

29

ภายใน ทง้ั น้แี ผนการปฏบิ ัติงาน (Engagement Plan) สาหรบั การตรวจสอบในแตล่ ะเร่ืองหรือกิจกรรมประกอบดว้ ย
สาระสาคญั ดงั นี้

1. เรือ่ งและหนว่ ยรบั ตรวจ ควรกาหนดว่าเปน็ แผนการปฏิบตั งิ านตรวจสอบในเรื่องใดและ ณ หนว่ ยรบั ตรวจ
ใดบา้ ง

2.วัตถปุ ระสงค์ในการปฏบิ ัติงาน ควรกาหนดเพ่ือให้ทราบว่าผูต้ รวจสอบภายในจะทราบประเดน็ ข้อตรวจพบ
อย่างไรบ้าง เม่ือเสรจ็ สน้ิ การตรวจสอบ

3. ขอบเขตการปฏบิ ัติ ควรกาหนดขอบเขตประเดน็ ท่จี ะตรวจสอบและปริมาณงานทจี่ ะทาการทดสอบ
เพือ่ แสดงให้เหน็ ถึงผลสาเรจ็ ตามวัตถุประสงคใ์ นการปฏบิ ตั งิ านท่กี าหนด

4. แนวทางการปฏบิ ัติงาน (Audit Program) และเครื่องมือกระดาษทาการ เปน็ การกาหนดขน้ั ตอนหรือ
วธิ ีการปฏบิ ตั งิ านตรวจสอบในแตล่ ะเร่ืองใหช้ ดั เจนและเพียงพอ ระบวุ ิธีการในการคัดเลือกขอ้ มูล วเิ คราะห์
การประเมนิ และการบันทึกข้อมูลที่ไดร้ บั ระหว่างการตรวจสอบ รวมทง้ั กาหนดเทคนิคตรวจสอบที่เหมาะสม

5. ชอ่ื ผ้ตู รวจสอบภายในและระยะเวลาที่ตรวจสอบ เพ่ือให้ทราบวา่ ใครเปน็ ผู้รบั ผดิ ชอบ ตรวจสอบเร่อื ง
ใดบ้าง และตรวจสอบเมือ่ ใด

6. สรปุ ผลการตรวจสอบ เพือ่ ใช้บนั ทกึ ผลการตรวจสอบโดยสรุปประเดน็ การตรวจสอบท่ีสาคญั พร้อมระบุ
หัวกระดาษทาการทใ่ี ชบ้ ันทึกผลการตรวจสอบ เพื่อสะดวกในการอา้ งองิ และการคน้ หากระดาษทาการ นอกจากน้ี
ควรลงลายมอื ชือ่ ผตู้ รวจสอบและผ้สู อบทานพร้อมทั้งวนั ที่ท่ตี รวจสอบและสอบทานดว้ ย เพือ่ แสดงให้เหน็ วา่ ใครเปน็
ผตู้ รวจสอบและผ้สู อบทาน

ขัน้ ตอนการปฏิบตั งิ าน
การจดั ทาแผนการตรวจสอบภายในทั้ง 2 ระดบั คือแผนการตรวจสอบระยะยาว (Audit Universe) และ

แผนการตรวจสอบประจาปี (Audit Plan) จะมีกระบวนการหรอื ขน้ึ ตอนการปฏบิ ตั คิ ลา้ ยกนั โดยมีรอ่ งรอยปรากฏไว้
ในกระดาษทาการในทกุ ขัน้ ตอน ดังนี้

1. สารวจข้อมูลเบอ้ื งต้น เป็นการเรยี นรู้และทาความเข้าใจเกยี่ วกบั งานท่ีจะตรวจสอบในรายละเอยี ด
ซ่ึงจะชว่ ยใหส้ ามารถประเมินความเส่ยี งในช้นั ตน้ ได้

2. ประเมนิ ผลระบบการควบคมุ ภายใน ประเมนิ ความเพยี งพอและประสิทธิผลของระบบการควบคุมภายใน
ทีห่ น่วยงานมอี ยู่ ซึ่งผู้ตรวจสอบมหี นา้ ท่ปี ระเมินระบบการควบคุมภายในที่แต่ละหนว่ ยรับตรวจได้ประเมนิ ตนเองไว้
ตามแนวทางท่รี ะเบยี บ คตง.ว่าด้วยการกาหนดมาตรฐานการควบคมุ ภายใน พ.ศ.2544 กาหนด

3. การประเมินความเสย่ี ง การประเมินความเสี่ยงเพ่ือการวางแผนการตรวจสอบ ผตู้ รวจสอบภายใน
สามารถเลือกประเมินความเส่ียงในระดับหนว่ ยงาน (ทุกกลุ่มในสานักงานเขตพืน้ ท่กี ารศกึ ษาประถมศึกษาและ
สถานศึกษา) หรือระดบั กจิ กรรมกไ็ ด้ตามความเหมาะสมกับศกั ยภาพของตนเอง โดยมีการระบุปัจจัยเสยี่ ง การ
วิเคราะห์ความเสยี่ ง และการจดั ลาดับความเสยี่ ง

4.วางแผนการตรวจสอบ เป็นการนาผลการจัดลาดับความเสยี่ งมาพจิ าณาจดั ช่วงความเส่ยี งเพือ่ ให้ได้
หน่วยงานหรอื กจิ กรรมใดที่มีความเสีย่ งในระดับสูง ที่ควรนาวางแผนการตรวจสอบก่อนในปีแรกๆ และไลเ่ รยี งความ
เส่ยี งในปีถดั ๆ ไป

30

Flow Chart การปฏบิ ตั งิ าน
กระบวนงาน งานวางแผนการตรวจสอบภายใน

สารวจขอ้ มลู เบ้ืองต้น

ประเมนิ ระบบการควบคุม
ประเมนิ ความเส่ียง

วางแผนการตรวจสอบระยะยาว/ประจาปี
(Audit Universe) หรือ

เสนอผอ.สพป.
อนุมัติแผน

วางแผนการตรวจสอบประจาปี
(Audit Plan)

วางแผนการปฏบิ ัติงาน
(Engagement Plan)

เสนอผอ ตสน.
เหน็ ชอบ

แผนการปฏบิ ตั งิ าน

31

งานประกนั คณุ ภาพงานตรวจสอบภายใน

วตั ถุประสงค์
1. เพือ่ ชว่ ยให้ผูอ้ านวยการสานักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษา มกี ลไกหรอื เคร่ืองมอื ในการควบคุม

กากับดูแลงานตรวจสอบภายในใหส้ ามารถเปน็ เคร่อื งมือของผู้บริหารไดอ้ ยา่ งแท้จริง
2. เพื่อช่วยให้ผู้บรหิ ารและผูร้ ับตรวจ รวมทง้ั ผตู้ รวจสอบภายในมคี วามมน่ั ใจในผลการตรวจสอบของ

หนว่ ยงานตรวจสอบภายใน
3. เพื่อช่วยใหห้ น่วยงานตรวจสอบภายในได้มกี ารพัฒนาและปรบั ปรงุ งานในความรับผดิ ชอบอยา่ งตอ่ เนื่อง

เพื่อให้ผลการทางานมีประสิทธภิ าพยงิ่ ขนึ้

ขอบเขตของงาน
1. ประเมิน (Self Assessment) เพ่อื สอบทานหรือทบทวนการปฏบิ ัติงานในรอบปีทีผ่านมา และพจิ ารณา

ปรบั ปรุงแก้ไขและพัฒนางานใหม้ ปี ระสทิ ธิภาพ โดยใชแ้ บบประเมินตนเองของหน่วยงานตรวจสอบภายในท่ี
กรมบญั ชีกลางกาหนด เปน็ แนวทางในการประเมนิ ตนเอง

2. จัดทาแบบสารวจหรือแบบสอบถามความคิดเหน็ ของผู้บรหิ ารและผ้รู บั การตรวจสอบภายหลงั การ
ตรวจสอบแตล่ ะคร้ัง เพื่อรับทราบความคิดเหน็ ของผู้ที่เก่ียวขอ้ งต่อการปฏิบัตงิ านของหน่วยตรวจสอบภายในทง้ั
ข้อเสนอแนะท่จี ะนาไปพิจารณาปรับปรุงพฒั นางานตรวจสอบภายใน

3. เตรยี มความพร้อมเพอ่ื รองรับการประเมินภายนอก

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน
1. จดั ทาแบบสารวจหรอื แบบสอบถามความคิดเห็นสง่ ใหห้ น่วยรบั ตรวจ แสดงความเห็นของผ้บู รหิ ารและ

ผู้รบั การตรวจสอบเก่ียวกบั การปฏบิ ัตงิ านของหนว่ ยงานตรวจสอบภายใน โดยควรสง่ แบบสารวจใหภ้ ายหลังการ
ตรวจสอบแต่ละคร้ัง

2. รวบรวมรายงานผลการปฏบิ ัตงิ านตามแผนการตรวจสอบประจาปี และแบบสารวจความคิดเหน็ ตามรอบ
ระยะเวลาที่ต้องการทราบผล

3. วเิ คราะหส์ รุปผลการปฏบิ ัตงิ านของหน่วยงานตรวจสอบภายใน และความคิดเห็นของหน่วยรบั ตรวจแยก
เปน็ 2 ลกั ษณะ คือ

- สภาพปญั หาที่เป็นสาระสาคัญของหน่วยรับตรวจ สาเหตุ และแนวทางการแก้ไข
- ผลการปฏิบัตงิ านของหนว่ ยตรวจสอบภายใน ปัญหาอุปสรรค(ถ้าม)ี สาเหตุ และแนวทางการปรบั ปรุง
พฒั นางานตรวจสอบภายใน
4. จัดทารายการงานสรุปผลการปฏบิ ตั ิงาน และประเมนิ ตนเอง ตามแบบประเมนิ ตนเอง กรมบัญชกี ลาง
กาหนด ซ่ึงจะมกี ารประเมนิ ผลการปฏิบัตงิ านในขัน้ ตอนต่างๆ ของกิจกรรมการตรวจสอบภายในตามมาตรฐานการ
ตรวจสอบของสว่ นราชการ ได้แก่ ด้านการกาหนดวัตถปุ ระสงค์ อานาจ หนา้ ที่ ความรับผดิ ชอบ ความเป็นอสิ ระ
ความเทย่ี งธรรม ความระมดั ระวงั รอบคอบ ความเช่ยี วชาญ การบริหารงานตรวจสอบภายใน การวางแผนการ
ปฏบิ ัติงาน การปฏบิ ัติงาน การรายงาน การตดิ ตามผลการปฏิบัตงิ าน
5. เสนอผอู้ านวยการสานักงานเขตพ้นื ท่ีการศึกษาประถมศึกษา อยา่ งนอ้ ยปีละครัง้ พร้อมเสนอแนวทาง
การพัฒนา แนวทางการดาเนนิ การ เพื่อใหห้ น่วยตรวจสอบภายในมีการปฏิบัติงานให้ไดม้ าตรฐาน หรอื ตามระดับ
เกณฑ์มาตรฐานที่กาหนด
6. รวบรวมขอ้ มลู ที่ได้ไว้เปน็ สารสนเทศ เพ่ือการวางแผนการพฒั นางานตรวจสอบและพัฒนาบุคลากรของ
หน่วยตรวจสอบภายในตอ่ ไป

32
7. ส่งแบบประเมนิ ตนเองให้กรมบัญชกี ลาง ตามระยะเวลาที่กรมบญั ชีกลางกาหนด และส่งสรปุ ผลการ
ปฏบิ ัตงิ านตรวจสอบให้สพฐ.ทราบอยา่ งน้อยปลี ะครั้ง หรือตามระยะเวลาทส่ี พฐ.กาหนด

Flow Chart การปฏบิ ตั ิงาน
กระบวนการ งานประกนั คุณภาพงานตรวจสอบภายใน

แบบสารวจความคิดเหน็

รวบรวมรายงานผลการตรวจสอบ และแบบสารวจความคดิ เหน็

วเิ คราะห์ สรปุ ผล

จัดทาแบบประเมินตนเอง/รายงานสรปุ ผล อยา่ งนอ้ ย
เสนอ ผอ.สพป. ปีละคร้งั

กรมบัญชกี ลาง สพฐ. ธุรการและสารสนเทศ