ระบบย่อยอาหารของสัตว์

ระบบย่อยอาหารของสั ตว์
แต่ละชนิ ด

จัดทำโดย
นางสาวธวัณรัตน์ เต็มศรี

ระบบย่อยอาหารของกบ
(Frog digestive system)

หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร
(Esophagus) (Stomach)

ลำไส้ใหญ่ ตับ
(Large intestine) (Liver)

ลำไส้เล็ก
(Small intestine)

ถุงน้ำดี
(Gall intestine)

กบ: เป็นสัตว์มีกระดูกสันหลังโดยกินแมลงเป็นอาหารหลัก ระบบย่อยอาหารของกบจะเริ่มจาก
ปาก (Mouth) ในช่องปากจะมีช่องอาหาร (Gullet) เป็นทางเปิดเข้าสู่หลอดอาหาร

(Esophagus) หลอดอาหาร (Esophagus) เป็นท่อต่อจากปากสู่กระเพาะอาหาร กระเพาะอาหาร
(Stomach) มีลักษณะเป็นถุงกล้ามเนื้ อขนาดใหญ่ ทำหน้ าที่เก็บอาหาร ลำไส้เล็ก (Small

intestine) เป็นท่อทางเดินอาหารที่ยาวมาก ลำไส้ใหญ่ (Large intestine) เป็นทางเดินอาหาร
ต่อจาก Jejunoileum มีต่อมสร้างเมือก เพื่อให้อุจจาระเคลื่อนที่ได้สะดวก ไส้ตรง (Rectum)
อยู่ต่อมาจากลำไส้ใหญ่ เป็นที่รวมของกากอาหาร ตับ (Liver) มี 3 พู ทำหน้ าที่สร้างน้ำดี ซึ่งจะ

ถูกเก็บส่งมาที่ถุงน้ำดี (Gall bladder)

ภาพประกอบจาก: นางสาวรัชฎาภรณ์ พรมขาวทอง

ระบบย่อยอาหารของไส้ เดือน
(Earthworm digestive system)

ปาก
(mouth)

คอหอย ปมประสาทสมอง
(Pharynx) (Cerebral ganglion)

อัณฑะ หัวใจเทียม
(Testis) (Pseudoheart)

รังไข่ หลอดอาหาร
(Ovary) (Esophaagus)
ลำไส้
(Intestine)

ไส้เดือนดิน: เป็นสัตว์ที่อยู่ในไฟลัมแอนนิ ลิดา มีระบบทางเดินอาหารเป็นแบบช่องเปิด 2
ทาง (Two hole tube) ทางเดินอาหารของไส้เดือนดินประกอบด้วยปาก ซึ่งเป็นรูเปิดทาง
ด้านหน้ าของปล้องที่หนึ่ ง ต่อจากปากก็จะเป็นช่องปาก (Buccal cavity) คอหอยมีกล้าม

เนื้ อหนาช่วยในการฮุบกิน มีกระเพาะพักอาหารและมีกึ๋นช่วยในการบดอาหาร ลำไส้
สร้างน้ำย่อยปล่อยออกมาย่อยอาหาร สารอาหารจะถูกดูดซึมเข้าสู่ระบบเลือด เพื่อ
ลำเลียงไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกายส่วนสารที่ย่อยไม่ได้ก็จะถูกขับออกทางช่องทวาร

หนั กที่อยู่ทางส่วนท้ายของลำตัวเป็นกากอาหาร

ภาพประกอบจาก: นางสาววาริศรา ซีเซ็ง

ระบบย่อยอาหารของไก่
(Chicken digestive system)

ปาก
(Mouth)

คอหอย
(Pharynx)

หลอดอาหาร กระเพาะพัก
(Esophagus) (Crop)
กระเพาะอาหาร
(Stomach) กึ๋น
(Gizzard)
ตับ
(Liver) ลำไส้เล็ก
(Small intestine)
ถุงน้ำดี
(Galbladder) ไส้ติ่ง
(Appendix)
ม้าม
(Spleen) ลำไส้ใหญ่
(Colon)

ทวารหนั ก
(Anus)

ไก่: ซึ่งเป็นสัตว์มีกระดูกสันหลังจัดอยู่ในไฟลัมคอร์ดาตา(Chordata) ทางเดิน
อาหารประกอบด้วยปากซึ่งไม่มีฟันต่อมน้ำลายเจริญไม่ดีแต่สร้างเมือกสำหรับคลุก
เคล้าอาหารและหล่อลื่นได้มีคอหอยสั้นหลอดอาหารยาวมีถุงพักอาหาร(Crop) ซึ่ง
ทำหน้ าที่เก็บอาหารสำรองไว้ย่อยภายหลัง กระเพาะอาหารแบ่งออกเป็น 2 ส่วน
คือ กระเพาะตอนหน้ าหรือกระเพาะย่อย (Proventriculus) ทำหน้ าที่สร้างน้ำย่อย
และกระเพาะอาหารตอนท้ายหรือกระเพาะบด (Gizzard) ต่อจากกระเพาะบดเป็น
ลำไส้เล็ก ลำไส้ใหญ่ ส่วนท้ายเป็นโคลเอกา (Cloaca) ที่มีท่อไตและท่อของระบบ

สืบพันธุ์มาเปิดเข้าด้วยกัน และทวารหนั กซึ่งเป็นส่วนท้ายสุด

ภาพประกอบจาก: นางสาวสุชาดา บางขุนทด

ระบบย่อยอาหารของปลานิ ล
(Tilapia digestive system)

กระเพาะอาหาร หลอดอาหาร
(Stomach) (Esophagus)

ม้าม
(Spleen)

ลำไส้ใหญ่ ตับ
(Colon) (Liver)

ทวารหนั ก ลำไส้
(Anus) (Intestine)

ปลา: ทางเดินอาหารของปลาปาก (Mouth) ภายในปากมีฟัน ใช้สำหรับจับอาหารให้มั่นคงมากกว่าใช้เคี้ยว
อาหารคอหอย (Pharynx) เป็นบริเวณที่มีทางแยกเข้าสู่เหงือก เพื่อให้น้ำที่เข้าทางปากผ่านเหงือกออกมา
หลอดอาหาร (Esophagus) ทำหน้ าที่เป็นทางผ่านของอาหาร กระเพาะอาหาร (Stomach) ทำหน้ าที่ย่อย
อาหารทางเคมีระยะหนึ่ ง ปลายกระเพาะอาหารจะคอดเล็กลงลำไส้ (Intestine) เมื่ออาหารผ่านการย่อย
ในกระเพาะอาหารลงสู่ลำไส้โดยการขยายตัวของ Pyloric Valve อาหารจะถูกย่อยทางเคมีโดยน้ำย่อยจาก

Pyloric Caeca ได้เป็นสารอาหารวึ่งจะถูกดูดไปเลี้ยงร่างกายต่อไปทวาหนั ก (Anus) อยู่ปลายสุดของ
ลำไส้ทำหน้ าที่ขับถ่ายกากอาหารตับ (Liver) มีขนาดใหญ่ อยู่ภายในช่องท้องตอนหน้ าใกล้กับหัวใจ ทำ

หน้ าที่สร้างน้ำดีเก็บไว้ในถุงน้ำดี (Gall Bladder) ซึ่งมีท่อน้ำดี (Bile Duct) เปิดสู่ลำไส้





ภาพประกอบจาก: นางสาวญาสมิน ยามีน

ระบบย่อยอาหารของแมลงสาบ
(Cockroach digestive system)

ลำไส้
(Intestine)

เส้นประสาท
(nerve)



มัลพิเกียน กระเพาะอาหาร
(Malpighian) (Stomach)

หลอดอาหาร
(Esophagus)

กึ๋น
(Gizzard)

แมลง: เป็นสัตว์ในกลุ่มขาปล้องจัดอยู่ในไฟลัมอาร์โทโพดา ทางเดินอาหารเป็นแบบช่องเปิด 2
ทาง (Two hole tube) ปากของแมลงมีการเปลี่ยนแปลงและแตกต่างออกไป ให้มีความเหมาะสมกับ
สภาพของอาหารที่แมลงแต่ละชนิ ดกิน แต่แมลงมีลักษณะพื้นฐานของทางเดินอาหารที่เหมือนกัน
คือ ปาก คอหอย หลอดอาหาร กระเพาะพักอาหารขนาดใหญ่ อยู่บริเวณทรวงอก และกระเพาะบด
อาหาร(Gizzard) ช่วยในการกรองและบดอาหาร มีต่อมสร้างน้ำย่อย (Digestive gland) มีลักษณะ

คล้ายนิ้ วมือ 8 อัน ยื่นออกมาจากทางเดินอาหารระหว่างกึ๋นและกระเพาะอาหาร

ภาพประกอบจาก: นายฮาฟิซ อาบู

ระบบย่อยอาหารของปลาทราย
(Sandfish digestive system)

กระเพาะอาหาร ตับ
(Stomach) (Liver)

ลำไส้เล็ก
(Small intestine)

ปลาทรายแดง: เป็นปลาที่กินสัตว์น้ำซึ่งแตกต่างจากปลานิ ลที่กินพืช
น้ำเป็นหลักโดยจะมีกระเพาะอาหาร(Stomach)ที่มีขนาดใหญ่และมี
ลำไส้(Intestine)ที่สั้นมากแต่จะค่อนข้างหนาซึ่งแตกต่างกับปลานิ ล

ภาพประกอบจาก: นางสาวมนฤทัย พรรณศรี

ระบบย่อยอาหารของปลาช่อน
(Snakehead digestive system)

ตับ
(Liver)

หัวใจ ถุงน้ำดี
(Hearth) (Galbladder)

ไต กระเพาะอาหาร
(Kidney) (Stomach)

ลำไส้เล็ก
(Small intestine)

หลอดอาหาร
(Esophagus)

ปาก → คอหอย → หลอดอาหาร → กระเพาะอาหาร → ลำไส้ → ทวารหนั ก

ปลาช่อน: เป็นสัตว์มีกระดูกสันหลัง จัดอยู่ในไฟลัมคอร์ดาตา(Chordata) ปลามีทั้งปลาปากกลมซึ่ง
เป็นปลาที่ไม่มีขากรรไกรขอบของปากและลิ้นมีฟันใช้ขูดเนื้ อและดูดกินเลือดสัตว์อื่นปลาฉลามมีปากอยู่

ทางด้านล่างและมีฟันจำนวนมาก ฉลามมีลำไส้สั้นและภายในมีลิ้นซึ่งมีลักษณะเหมือนบันไดเวียน
(Spiral valve) ช่วยในการถ่วงเวลาไม่ให้อาหารเคลื่อนตัวไปเร็วและพวกปลากระดูกแข็งมีปากซึ่งภายใน

มีฟันรูปกรวย มีลิ้นขนาดเล็กยื่นออกมาจากปากทำหน้ าที่รับสัมผัส พวกปลากินเนื้ อ เช่น ปลาช่อน

ภาพประกอบจาก: นางสาวธวัณรัตน์ เต็มศรี

สรุปและอภิปรายผล

จากที่ได้สั งเกตพบว่าระบบย่อยอาหารของสั ตว์ทั้งหมดที่ได้ทำการผ่า
ทั้งหมดนั้ นพบว่า สัตว์แต่ละชนิ ดมีระบบย่อยอาหารที่แตกต่างกันโดยสังเกตได้
จากส่วนประกอบภายในระบบย่อยอาหารที่แตกต่างกันไป โดยสังเกตปลานิ ล
และปลาทรายแดงและปลาช่อนมีความแตกต่างที่ขนาดของ Stomach โดยปลา
ทรายจะมีขนาดของ Stomach ที่ใหญ่กว่าปลานิ ลและปลาช่อนและลำไส้ของปลา
ทราย (intestine) มีความยาวที่น้ อยกว่าแต่หนากว่า สัตว์บางชนิ ดที่ได้ทำการผ่า
เช่น ไก่ ไส้เดือน แมลงสาบ จะมี Gizzard โดยมันทำหน้ าที่ในการบดขยี้อาหาร

ให้มีขนาดที่เล็กลง ไก่จะไม่มีฟันแต่จะมีกึี๊นแทนสำหรับทำให้อาหารเล็กลง



จากการสังเกตพบว่า ปลานิ ล ปลาทราย ปลาช่อน กบ และไก่เป็นสัตว์มีกระดูก
สั นหลังแต่ไส้ เดือนและแมลงสาบเป็นสั ตวืที่ไม่มีกระดูกสั นหลัง

จัดทำโดย
นางสาวธวัณรัตน์ เต็มศรี