2ราย5ง6าน5ประจำป
สำนกั งานการว�จัยแหงชาติ (วช.)
สารบัญั 04หน้า้
CONTENT
สมเด็จ็ พระกนิษิ ฐาธิริ าชเจ้า้ กรมสมเด็จ็ พระเทพรัตั นราชสุดุ าฯ สยามบรมราชกุมุ ารีี
ทรงมีพี ระมหากรุุณาธิิคุุณต่่อสำำ�นัักงานการวิิจัยั แห่ง่ ชาติิ
การสนัับสนุนุ ความร่ว่ มมืือ 09หน้า้ การสนับั สนุนุ ทุนุ วิจิ ัยั และนวัตั กรรม 13หน้้า
ด้า้ นการวิจิ ัยั และวิชิ าการกับั ต่า่ งประเทศ ที่่ต� อบโจทย์ก์ ารพัฒั นาและแก้้ไขปัญั หา
ที่่�สำำ�คััญของประเทศ
การส่่งเสริมิ และยกระดัับศักั ยภาพ 35หน้า้ การพััฒนาเครือื ข่่ายสารสนเทศ 43หน้้า
ทรััพยากรมนุุษย์เ์ พื่�อ่ ตอบโจทย์์ ด้้านวิทิ ยาศาสตร์์ วิจิ ัยั และนวัตั กรรม
เป้้าหมายการพัฒั นาที่่ย� ั่่ง� ยืืน ของประเทศ
การพัฒั นามาตรฐานการวิจิ ัยั 46หน้า้ การขัับเคลื่อ�่ น พัฒั นาบุคุ ลากรวิจิ ััย 52หน้า้
และนวััตกรรมของประเทศ
การสนัับสนุนุ ทุุนวิจิ ััยเพื่�่อสร้้างเส้้นทาง 54หน้า้ การส่่งเสริมิ พััฒนานัักวิจิ ัยั และ 58หน้า้
อาชีพี นักั วิจิ ัยั และเสริมิ สร้า้ งเกียี รติภิ ูมู ิิ นัักประดิิษฐ์์ รวมทั้้ง� การต่่อยอดบััญชีี
บุคุ ลากรและหน่่วยงานวิิทยาศาสตร์์ สิ่่ง� ประดิษิ ฐ์์ ผลงานวิจิ ัยั และนวัตั กรรม
วิิจััยและนวััตกรรม
การจัดั ทำำ�ดััชนีีและสถานภาพ 66หน้า้ รางวัลั เกีียรติิยศ 67หน้า้
ด้้านวิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและนวััตกรรม สำำ�นัักงานการวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ
ของประเทศ
กิจิ กรรมจิิตอาสาเพื่�อ่ พััฒนา 69หน้้า 71หน้า้
สิ่่ง� แวดล้อ้ ม และ CSR เพื่่�อสังั คม ภาคผนวก
และคุุณภาพชีีวิิต
สมเด็จ็ พระกนิษิ ฐาธิริ าชเจ้า้ กรมสมเด็จ็ พระเทพรัตั นราชสุดุ าฯ
สยามบรมราชกุมุ ารีี ทรงมีีพระมหากรุณุ าธิคิ ุุณ
ต่่อสำ�ำ นัักงานการวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ
สมเด็จ็ พระกนิษิ ฐาธิริ าชเจ้า้ กรมสมเด็จ็ พระเทพรัตั นราชสุดุ าฯ สยามบรมราชกุมุ ารีี ทรงมีพี ระมหากรุณุ าธิคิ ุณุ ต่อ่ สำำ�นักั งาน
การวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ (วช.) มาอย่า่ งต่่อเนื่�องยาวนาน โดยโครงการสำำ�คัญั ในปีงี บประมาณ 2565 มีดี ังั นี้�
โครงการ : การวิิจััยเอกสารสำำ�คัญั ทางประวัตั ิศิ าสตร์์ไทยสมััยใหม่่
จากหอจดหมายเหตุุต่่างประเทศ “หอจดหมายเหตุตุ ่า่ งประเทศ ทููลกระหม่อ่ มอาจารย์์”
เป็นโครงการสืบสานพระราชด�ำริของ พลเอกหญิง • การวิจัยปีท่ีหน่ึง เป็นการด�ำเนินการข้ันต้น
ศาสตราจารยเ์ กยี รตคิ ณุ ดร.สมเดจ็ พระกนษิ ฐาธริ าชเจา้ กรมสมเดจ็
พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ซ่ึงทรงเป็นผู้บริหาร เพื่ �อสร้้างโครงสร้้างพื้ �นฐานข้้อมููลในลัักษณะตััวเอกสาร/
ของกองวิชาประวัติศาสตร์ ส่วนการศึกษาโรงเรียนนายร้อย ข้้ อ มูู ล สำำ�คัั ญ ท า ง ป ร ะ วัั ติิ ศ า ส ต ร์์ ไ ท ย ส มัั ย ใ ห ม่่ จ า ก
พระจุลจอมเกล้า และทรงมีพระราชด�ำริในการด�ำเนินโครงการ หอจดหมายเหตุตุ ่า่ งประเทศที่�เกี่�ยวกับั ประเทศไทย ทั้�งใน
หอจดหมายเหตุ ของกองวิชาประวัติศาสตร์ ส่วนการศึกษา เชิงิ ปริมิ าณและคุณุ ภาพสำำ�หรับั การเปิดิ ประเด็น็ ใหม่่ ๆ ของ
โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า (โครงการหอจดหมายเหตุ การศึกึ ษาประวัตั ิศิ าสตร์์ ในหัวั เรื่�องหรือื ช่ว่ งนั้�น ๆ โดยเน้น้
กปศ.สกศ.รร.จปร.) ตัง้ แต่ พ.ศ. 2534 - 2535 เพือ่ รวบรวมจดั เกบ็ ข้้อมููลทั้�งก่่อน ระหว่่าง และหลัังสงครามโลกครั้�งที่่� 2
และเผยแพร่เอกสารที่เกี่ยวกับประเทศไทยจากกองจดหมายเหตุ
ของต่างประเทศ เช่น สหรัฐอเมริกา อังกฤษ ฝรั่งเศส รัสเซีย •โดยเฉพาะประวััติิศาสตร์ไ์ ทยกัับสงครามเกาหลีี
เยอรมนั และจีน เพอื่ ให้นกั วิชาการ นิสติ นกั ศึกษา และประชาชน
ชาวไทยท่ัวไป มีโอกาสเข้าถึงแหล่งข้อมูลส�ำคัญเหล่าน้ีได้อย่าง การวิจัยในปีท่ีสอง เป็นการด�ำเนินการขั้นต้น
ทั่วถึง และสามารถน�ำไปใช้ประโยชน์ต่อการพัฒนาความรู้ เพื่ �อสร้้างโครงสร้้างพื้ �นฐานข้้อมููลในลัักษณะตััวเอกสาร/
ความคิดอ่านไปในทิศทางท่ีถูกท่ีควร และเป็นพ้ืนฐานที่ส�ำคัญ ข้้ อ มูู ล สำำ�คัั ญ ท า ง ป ร ะ วัั ติิ ศ า ส ต ร์์ ไ ท ย ส มัั ย ใ ห ม่่ จ า ก
ของการพฒั นาคณุ ภาพของประชากร สงั คม และประเทศชาตติ อ่ ไป หอจดหมายเหตุตุ ่า่ งประเทศ โดยเน้น้ ทั้�งก่อ่ น ระหว่า่ ง และ
อยา่ งมัน่ คง โดยมี พันเอก ดร.สรศักดิ์ งามขจรกุลกิจ เปน็ หวั หนา้ หลัังสงครามโลกครั้�งที่่� 2 โดยเฉพาะประวััติิศาสตร์์ไทย
โครงการวจิ ัย กัับการก่่อตั้�งสมาคมอาเซีียนในช่่วง 1960s - 1970s
และ/หรือื บทบาทของไทยและอาเซียี นบนเวทีโี ลกในสมัยั
สงครามเย็น็
4 รายงานประจำำ�ปีี 2565
โดยจากงานวิิจััยทำำ�ให้้ได้้เอกสารข้้อมููลสำำ�คััญ โดยโครงการดัังกล่่าวสามารถพััฒนานำำ�ไปสู่ �การสร้้างองค์์ความรู้ �
ทางประวััติิศาสตร์์ไทยสมััยใหม่่จากหอจดหมายเหตุุ เกี่ �ยวกัับประวััติิศาสตร์์ไทยสมััยใหม่่ให้้มีีความสมบููรณ์์และทัันสมััย
ต่่ า ง ป ร ะ เ ท ศ จำำ� น ว น ม า ก ม า ย แ ล ะ ห ล า ก ห ล า ย ยิ่�งขึ้�น รวมถึึงสามารถสร้้างความเข้้าใจ เข้้าถึึงชาวต่่างประเทศ
เกิิดกระบวนการพััฒนาความรู้� ความคิิดอ่่านที่�เกิิดขึ้�น ที่�เข้า้ มาเกี่�ยวข้อ้ งกับั ไทยในแต่ล่ ะช่ว่ งสมัยั ที่่�ผ่า่ นมา และ “นวัตั กรรม
เป็น็ ลูกู โซ่ ่ซึ่�งการสร้า้ งองค์ค์ วามรู้�ใหม่น่ ี้้� มีทีั้�งระดับั แวดวง คลัังข้้อมููลดิิจิิทััล” ที่่�รวบรวมและจััดเก็็บเอกสารต่่างประเทศ
วิชิ าการและระดับั ประชาชน ผู้�สนใจทั่�วไป และจะทำำ�ให้้ จากทั่�วโลก และเผยแพร่่แก่่นัักวิิชาการ ผู้้�สนใจทั่�วไป ให้้สามารถ
งานวิิจััย งานเขีียนสารคดีีเกี่�ยวกัับประวััติิศาสตร์์ไทย เข้้ า ถึึ ง แ ห ล่่ ง ข้้ อ มูู ล ดัั ง ก ล่่ า ว อัั น นำำ� ม า ซึ่ � ง คุุ ณ ค่่ า ข อ ง ก า ร เ ป็็ น
สมััยใหม่่มีีความลุ่�มลึึกและรอบด้้านยิ่�งขึ้�น เนื่�องจาก แหล่่งข้้อมููล “ขุุมทรััพย์์” ทางปััญญาความรู้้�ที่่�สำำ�คััญของคนไทย
มีีการใช้ข้ ้อ้ มููลและมุมุ มองต่่าง ๆ จากต่า่ งประเทศอย่า่ ง และเป็็นหลัักฐานทางประวััติศิ าสตร์ท์ ี่่�มีตี ่่อวิวิ ััฒนาการของชาติิไทย
หลากหลาย เพื่�อให้้คนไทยและสัังคมไทยได้ต้ ระหนักั ถึงึ
ความสำำ�คัญั ของหลักั ฐานชั้�นต้น้ ความสำำ�คัญั ของความรู้�
บนหลัักฐาน และจะช่่วยให้้สัังคมไทยพััฒนาไปสู่่�สัังคม
แห่่งความรู้� มากกว่า่ สัังคมแห่่งความเชื่�อ ค้้นพบเทคนิคิ
เทคโนโลยีี และวิิธีีการในการตรวจสารเสพติิดในเส้น้ ผม
สามารถนำำ�ไปใช้้ได้้กัับหน่่วยงานที่ �เกี่ �ยวข้้องทั่ �วประเทศ
เช่่น สถานพิินิจิ ฯ ศููนย์์ฝึึกอบรมฯ และสถานีีตำำ�รวจ
โดยเมื่�อวัันที่่� 24 พฤษภาคม 2565 วช. ร่ว่ มกัับ
โรงเรีียนนายร้้อยพระจุลุ จอมเกล้า้ (รร.จปร.) จััดพิิธีีเปิิด
“หอจดหมายเหตุุต่่างประเทศ ทููลกระหม่่อมอาจารย์์”
ซึ่�งหอจดหมายเหตุดุ ังั กล่า่ วมีคี วามสำำ�คัญั ที่�แสดงให้เ้ ห็น็ ถึงึ
“นวัตั กรรมต้น้ แบบของการค้น้ คว้า้ รวบรวม และจัดั เก็บ็
เอกสารสำำ�คัญั ทางประวัตั ิศิ าสตร์ไ์ ทยจากหอจดหมายเหตุุ
ต่่างประเทศ” และยัังเป็็นส่่วนหนึ่�งของโครงการ
“ ก า ร วิิ จัั ย เ อ ก ส า ร สำำ�คัั ญ ท า ง ป ร ะ วัั ติิ ศ า ส ต ร์์ ไ ท ย
สมััยใหม่่จากหอจดหมายเหตุุต่่างประเทศ” ซึ่่�ง วช.
ได้ใ้ ห้ก้ ารสนับั สนุนุ โครงการเพื่�อร่ว่ มสืบื สานพระราชดำำ�ริิ
โครงการอนุรุ ัักษ์พ์ ัันธุุกรรมพืชื อัันเนื่่อ� งมาจากพระราชดำ�ำ ริิ
สมเด็็จพระเทพรัตั นราชสุุดาฯ สยามบรมราชกุมุ ารีี
วช. ให้้การสนัับสนุุนงบประมาณการวิิจััยแก่่หน่่วยงานที่่�ร่่วมสนองพระราชดำำ�ริิใน
“โครงการอนุุรัักษ์์พัันธุุกรรมพืืชอัันเนื่�องมาจากพระราชดำำ�ริิ สมเด็็จพระเทพรััตนราชสุุดาฯ
สยามบรมราชกุมุ ารีี (อพ.สธ.)” เพื่�อให้เ้ กิดิ ความรู้� ความเข้า้ ใจ และเห็น็ ความสำำ�คัญั ของพันั ธุกุ รรมพืชื
เพื่�อให้้เกิิดการร่่วมคิิด ร่่วมปฏิิบััติิ และทำำ�ประโยชน์์แก่่ประชาชนในพื้�นที่่� โดยกำำ�หนด
พืชื อนุุรัักษ์์ อพ.สธ. 9 พืชื ได้แ้ ก่่ ทุเุ รีียน สััก มะเกี๋�ยง มะกิ๊�ง ตีีนฮุ้ง้� ดอย ยางนา ชาเมี่�ยง กล้้วยไม้้
และน้อ้ ยหน่า่ เครือื รวมทั้�งเห็็ด และพืชื อื่�น ๆ ที่่�มีคี วามสำำ�คััญ โดยในปีีงบประมาณ พ.ศ. 2565
วช. ได้้ให้ก้ ารสนับั สนุุน ดังั นี้้�
สำำ�นักั งานการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ (วช.) 5
1) การศึึกษาวิิจััยด้้านการขยายพัันธุ์์�ทุุเรีียนและ
ทุุเรีียนพื้้�นเมืือง โดยวิิธีีการเพาะเลี้�ยงเนื้�อเยื่�อในเขต
ภาคเหนือื ตอนล่า่ ง ภาคตะวันั ออก และภาคใต้ข้ องประเทศไทย
โดยทำำ�การคััดเลืือกพัันธุ์์�ทุุเรีียนพื้ �นเมืืองและทุุเรีียนสายพัันธุ์ �
ทางการค้้าที่่�มีีศัักยภาพ มาพััฒนาการขยายพัันธุ์์�ด้้วยวิิธีีการ
เพาะเลี้�ยงเนื้�อเยื่�อ ซึ่�งเป็น็ วิธิ ีทีี่�สามารถขยายพันั ธุ์�ได้จ้ ำำ�นวนมาก
ใช้้ระยะเวลาสั้�น และต้้นทุุนต่ำำ�� ซึ่่�งเป็็นการเพิ่�มประสิิทธิิภาพ
การปลููกทุุเรีียนให้้แก่่เกษตรกรไทย
2) ผลิติ ภัณั ฑ์ส์ ำ�ำ หรับั เส้น้ ผมจากสารสกัดั สักั ได้้ศึึกษาถึงึ ความเป็น็ ไปได้้
ในการนำำ�สารสกััดจากใบสััก เพื่�อใช้้เป็็นผลิิตภััณฑ์์เกี่�ยวกัับผม โดยศึึกษา
ถึึงประสิิทธิิภาพความปลอดภััย และต้้นทุุนการผลิิตในระดัับอุุตสาหกรรม
โดยพััฒนาตำำ�รัับผลิิตภััณฑ์์สำำ�หรัับเส้้นผมจากสารสกััดสััก 2 ตำำ�รัับ ได้้แก่่
สูตู รตำำ�รับั เซรั่�มบำำ�รุงุ และกระตุ้�นการงอกของเส้น้ ผมที่่�มีสี ่ว่ นผสมของสารสกัดั สักั
ที่่�ผ่่านการประเมิินประสิิทธิิภาพและความปลอดภััย และสูตู รตำำ�รับั ผลิติ ภัณั ฑ์์
ย้อ้ มสีผี มที่่�ผ่่านการประเมินิ ความระคายเคืืองต่อ่ ผิิวแล้้ว
3) เทคโนโลยีกี ารผลิิตและการเพิ่่�มมููลค่า่ ผักั เชีียงดา ในประเทศไทย
พบผัักเชีียงดามากในภาคเหนืือ มีีสรรพคุุณลดไข้้ บรรเทาอาการท้้องผููก
บรรเทาอาการแพ้้ และช่ว่ ยผ่อ่ นคลายจากความเมื่�อยล้า้ จากการสำำ�รวจ พบว่า่
ผัักเชีียงดา เป็็นที่่�ต้้องการของกลุ่�มผู้้�รัักสุุขภาพโดยเฉพาะในต่่างประเทศ
ในประเทศอินิ เดียี ใช้ผ้ ักั เชียี งดาเพื่�อบรรเทาภาวะเบาหวาน และในประเทศญี่่�ปุ่่น�
ทำำ�การพััฒนาผัักเชีียงดาเป็็นผลิิตภััณฑ์์เพื่ �อใช้้ควบคุุมน้ำำ��หนััก ซึ่่�งจากการวิิจััย
ทำำ�ให้้สามารถยกระดัับเกษตรกรผู้�ปลููกผัักเชีียงดาในชุุมชนได้้ และข้้อมููล
สารสกััดจากผัักเชีียงดายัังสามารถ นำำ�มาพััฒนาเป็็นผลิิตภััณฑ์์สู่ �เชิิงพาณิิชย์์
ได้อ้ ีกี ด้ว้ ย
4) การเพาะเลี้�ยงและอนุุรัักษ์์หงส์์เหิินเพื่่�อประโยชน์์
เชิงิ พาณิิชย์์ ประเทศไทยมีหี งส์เ์ หินิ พื้�นเมืืองถึึง 40 ชนิิด แต่่มีีการ
น�ำมาใชเ้ ปน็ ไมต้ ัดดอกเพียง 2 - 3 ชนดิ มีการพัฒนาพนั ธล์ุ กู ผสม
ที่แปลกใหม่สวยงามออกมา และถ่ายทอดองค์ความรู้ให้แก่
เกษตรกรในการน�ำไปปลูกเพื่อจ�ำหน่าย โครงการวิจัยได้ท�ำการ
ส่งเสริมการปลูกและใช้ประโยชน์ ต้ังแต่การอนุบาลต้นกล้า
ปลกู และดแู ลตน้ ใหส้ มบรู ณ์ และสามารถผลติ หวั พนั ธใ์ุ หไ้ ดค้ ณุ ภาพ
ซง่ึ สามารถทำ� รายไดใ้ หก้ บั เกษตรกร เปน็ การยกระดบั ความเปน็ อยู่
ของเกษตรกรใหค้ ณุ ภาพชีวติ ดยี งิ่ ขึน้
6 รายงานประจำ�ำ ปีี 2565
สมเด็็จพระกนิิษฐาธิริ าชเจ้้า กรมสมเด็็จพระเทพรัตั นราชสุุดาฯ สยามบรมราชกุมุ ารีี
เสด็จ็ พระราชดำ�ำ เนินิ เป็็นองค์์ประธานในพิธิ ีีเปิิดงาน “มหกรรมงานวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ 2565
(Thailand Research Expo 2022)”
สมเด็็จพระกนิิษฐาธิิราชเจ้้า กรมสมเด็็จพระเทพ โอกาสน้ี สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จ
รัตั นราชสุดุ าฯ สยามบรมราชกุมุ ารีี ทรงมีพี ระมหากรุณุ าธิคิ ุณุ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงมพี ระราชดำ� รสั
เสด็็จพระราชดำำ�เนิินเป็็นประธานในพิิธีีเปิิดงาน “มหกรรม ในพิิธีีเปิิดงานฯ และทรงพระราชทานเกีียรติิบััตรให้้แก่่
งานวิิจัยั แห่่งชาติิ 2565 (Thailand Research Expo 2022)” นัักวิิจััยที่�ได้้รัับรางวััล ดัังนี้้� รางวััลการวิิจััยแห่่งชาติิ : รางวััล
ณ ห้อ้ ง World Ballroom ชั้�น 23 โรงแรมเซ็น็ ทาราแกรนด์์ และ นักั วิจิ ัยั ดีเี ด่น่ แห่ง่ ชาติิ ประจำำ�ปีี 2564 - 2565 จำำ�นวน 17 ท่า่ น,
บางกอกคอนเวนชัันเซ็็นเตอร์์ เซ็็นทรััลเวิลิ ด์์ กรุงุ เทพมหานคร รางวััลศาสตราจารย์์วิิจััย วช. ประจำำ�ปีี 2563 - 2565 จำำ�นวน
เมื่�อวัันที่่� 1 สิิงหาคม 2565 ซึ่�งจััดโดย วช. ระหว่า่ งวัันที่่� 1 - 5 9 ท่่าน และรางวััลเมธีวี ิจิ ััยอาวุโุ ส วช. ประจำำ�ปีี 2563 - 2565
สิิงหาคม 2565 ณ ชั้้�น 22 และ 23 โรงแรมเซ็็นทาราแกรนด์์ จำำ�นวน 35 ท่า่ น
และบางกอกคอนเวนชันั เซ็็นเตอร์์ กรุงุ เทพมหานคร
สำ�ำ นักั งานการวิจิ ััยแห่่งชาติิ (วช.) 7
นิิทรรศการน้อ้ มรำ�� ลึึกถึงึ พระมหากรุุณาธิคิ ุุณของ
พระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิเิ บศร
มหาภูมู ิพิ ลอดุลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิติ ร รัชั กาลที่่� 9
“พระบิดิ าแห่่งการวิจิ ััยไทย”
นิทิ รรศการเฉลิมิ พระเกีียรติิพระบาทสมเด็็จพระวชิิรเกล้้าเจ้้าอยู่่�หััว
นิทิ รรศการเฉลิมิ พระเกีียรติสิ มเด็จ็ พระกนิษิ ฐาธิริ าชเจ้า้
กรมสมเด็จ็ พระเทพรัตั นราชสุดุ าฯ สยามบรมราชกุมุ ารีี
สมเด็็จพระกนิิษฐาธิริ าชเจ้้า กรมสมเด็จ็ พระเทพรััตนราชสุดุ าฯ สยามบรมราชกุมุ ารีี
ทรงทอดพระเนตรการแสดงผลงานวิิจััยและนวัตั กรรม และการแสดงโดรนแปรอัักษร
8 รายงานประจำ�ำ ปีี 2565
การสนับั สนุุนความร่่วมมืือ
ด้้านการวิิจััยและวิชิ าการกับั ต่่างประเทศ
สำำ�นัักงานการวิิจััยแห่่งชาติิ (วช.) มีีความร่่วมมืือด้้านการวิิจััยและวิิชาการกัับต่่างประเทศมาอย่่างต่่อเนื่�อง โดยใน
ปีงี บประมาณ 2565 มีีความร่ว่ มมืือ ดังั นี้�
การเป็น็ สมาชิกิ องค์ก์ รระหว่่างประเทศ
ปัจั จุุบััน วช. เข้้าร่ว่ มเป็็นสมาชิกิ องค์์กรระหว่า่ งประเทศทั้�งสิ้�น 4 องค์์กร ได้แ้ ก่่
1) สมาคมวิทิ ยาศาสตร์์ภาคพื้�นแปซิิฟิิก (Pacific Science Association : PSA)
2) สภาวิิทยาศาสตร์์ระหว่่างประเทศ (International Science Council : ISC)
3) สมาคมสภาวิจิ ัยั สังั คมศาสตร์แ์ ห่ง่ เอเชียี (Association of Asian Social Science Research Councils : AASSREC)
4) สภาวิิจััยโลก (Global Research Council : GRC) โดยมีีเป้้าหมายร่่วมกััน เพื่�อแสวงหาแนวทางการแก้้ไขปััญหา
•ระดัับภูมู ิภิ าคและปัญั หาสำำ�คััญเร่ง่ ด่่วนของโลก โดยมีีกิจิ กรรมสำำ�คัญั ในช่ว่ งที่่�ผ่า่ นมา ดัังนี้้�
การเข้า้ ร่ว่ มเป็น็ คณะกรรมการบริหิ ารขององค์ก์ รระหว่า่ งประเทศ โดย ดร.วิภิ ารัตั น์ ์ ดีอี ่อ่ ง ผู้้�อำำ�นวยการสำำ�นักั งาน
การวิิจััยแห่่งชาติิ ได้้รับั เลือื กเป็น็ กรรมการบริิหาร (Governing Board) ของสภาวิิจััยโลก (Global Research Council : GRC)
ซึ่�งทำำ�ให้ป้ ระเทศไทยมีบี ทบาทในเวทีรี ะดับั นานาชาติิ เพิ่�มโอกาสในการรับั ทราบและประเมินิ ลำำ�ดับั ความสำำ�คัญั (Priorities) และแนวโน้ม้
•(Trends) ด้า้ นการวิิจัยั และนวััตกรรมจากมุมุ มองระดัับผู้�บริิหารหน่่วยงานให้้ทุนุ วิจิ ัยั ของประเทศที่่�มีีบทบาทสำำ�คัญั ในเวทีีโลก
นัักวิิจััยไทยร่่วมนำ�ำ เสนอผลงานวิิจััยในการประชุุมขององค์์กรระหว่่างประเทศ โดยมีี ดร.นณริิฏ พิิศลยบุุตร
นัักวิิจััยไทย ผู้้�แทน วช. นำำ�เสนอผลงานวิิจััยในการประชุุมใหญ่่ประจำำ�ปีี 2564 ของสมาคมสภาวิิจััยสัังคมศาสตร์์แห่่งเอเชีีย
(Association of Asian Social Science Research Councils : AASSREC) เมื่�อวัันที่่� 26 ตุุลาคม 2564 ร่่วมกัับนัักวิิจััย
จากประเทศสมาชิิกอีีก 14 ประเทศ ทำำ�ให้้นัักวิิจััยไทยได้้รัับทราบผลการศึึกษาวิิจััยของนัักวิิจััยประเทศอื่�น ๆ และได้้มีีโอกาส
แลกเปลี่�ยนข้อ้ มูลู ร่ว่ มกันั ทำำ�ให้ส้ ามารถนำำ�ประสบการณ์ ์ ข้อ้ มูลู ความรู้�ที่�ได้ร้ ับั จากการแลกเปลี่�ยนมาพัฒั นาศักั ยภาพและผลงาน
ของตนเอง
การวิิจััยและวิิชาการกัับต่่างประเทศตามข้้อตกลง
วช. มีีการวิิจัยั และวิิชาการกัับต่่างประเทศตามข้้อตกลงใน 2 เรื่�อง ดัังนี้�
1) การศึกึ ษาวิิจััยด้า้ นการเปลี่�ยนแปลงสภาพภููมิิอากาศภายใต้ก้ รอบ Climate Change & Climate Variability
Research in Monsoon Asia (CMON3) ภายใต้้ข้อ้ ตกลงความร่่วมมืือไทย - จีีน ระหว่่าง วช. และ The National Natural
• Science Foundation of China (NSFC) ประกอบด้้วย 4 มิติ ิ ิ ดัังนี้้�
การทำำ�นายสภาพอากาศ โดยการรวมข้อ้ มูลู ปริมิ าณไอน้ำำ��ในชั้�นบรรยากาศและปริมิ าณฝนรุนุ แรงจากหลายแหล่ง่
ในภููมิภิ าคจีีนและอินิ โดจีีน ประกอบด้้วย ข้้อมูลู จากสถานีฐี านจีเี อ็็นเอสเอส (GNSS Stations) ข้้อมููลเรดิิโอซอน (Radiosonde
Stations) สถานีวี ัดั ลม ที่่�เป็็นเนื้�อเดีียวกััน การเปลี่�ยนแปลงปริิมาณไอน้ำำ��และหลากหลายมิติ ิทิ างเวลา ทั้้�งตามรายปีี ตามฤดููกาล
และในทัันที ี ข้อ้ มููลปริมิ าณไอน้ำำ��ในอากาศที่่�มีีความละเอียี ดสูงู ทั้�งเชิิงพื้�นที่�และเวลา และระบบติิดตามเส้้นทางการเปลี่�ยนแปลง
เพื่�อพัฒั นาระบบทำำ�นายสภาวะฝนรุนุ แรง วิธิ ีกี าร แบบจำำ�ลอง และระบบใหม่ส่ ำำ�หรับั เป็น็ ข้อ้ มูลู สนับั สนุนุ ต่อ่ การเตือื นภัยั ล่ว่ งหน้า้
และการทำำ�นายระยะสั้�นและระยะยาว เป็น็ ประโยชน์ต์ ่อ่ การสร้า้ งระบบสาธารณูปู โภคพื้�นฐาน และการพัฒั นาเศรษฐกิจิ ในภูมู ิภิ าค
ระเบีียงเศรษฐกิิจจีีน - คาบสมุุทรอิินโดจีีน นอกจากนี้้�มีีการขอข้้อมููลจากหน่่วยงานเพื่�อนำำ�ไปต่่อยอดการศึึกษา เช่่น สถาบััน
สารสนเทศทรัพั ยากรน้ำำ�� (องค์ก์ ารมหาชน) กรมอุุตุนุ ิิยมวิิทยา เป็็นต้้น
สำำ�นักั งานการวิิจัยั แห่่งชาติิ (วช.) 9
• การศึึกษาผลกระทบจากการเปลี่ �ยนแปลง และภาคเศรษฐกิจิ - สังั คม สามารถนำำ�ข้อ้ มูลู ไปวางแผนบริหิ าร
จัดั การรับั มือื กับั สภาวะสุดุ ขั้�วของสภาพภูมู ิอิ ากาศระดับั ท้อ้ งถิ่�น
ภูมู ิอิ ากาศ เป็น็ การศึกึ ษาการตอบสนองและผลกระทบจากการ ได้อ้ ย่า่ งเหมาะสมหรือื สร้า้ งเป็น็ กรอบมาตรการรับั มือื กับั โอกาส
เปลี่�ยนแปลงภููมิิอากาศ และเพื่�อพััฒนาเทคโนโลยีีทางเลืือก ที่�จะเกิิดสภาวะสุดุ ขั้�วของสภาพภูมู ิิอากาศในอนาคตได้้
ต้น้ ทุนุ ต่ำำ��ในการตรวจวัดั การดูดู ซับั ก๊า๊ ซคาร์บ์ อนในระบบนิเิ วศ
ป่่าไม้้ โดยใช้ว้ ิธิ ีเี ก็บ็ รวบรวมและวิเิ คราะห์ข์ ้อ้ มูลู ภาพถ่า่ ยดิจิ ิทิ ัลั • แนวทางปฏิิบััติิทางโครงสร้้างต่่อการปรัับตััว
พื้ �นที่ �การตรวจวััดการดููดซัับก๊๊าซคาร์์บอนในระบบนิิเวศป่่าไม้้
ครอบคลุุมจำำ�นวน 8 สถานีี เริ่�มตั้�งแต่่ละติิจููดที่่� 29 ° N ต่่อการเปลี่�ยนแปลงสภาพภููมิิอากาศ ความสััมพัันธ์์พื้�นฐาน
เมือื ง Gonggashan ประเทศจีนี ผ่า่ นละติจิ ูดู ที่่� 13 ° N จังั หวัดั ระหว่่างภููมิิอากาศ ดิิน และพรรณพืืชเพื่�อพััฒนาแนวทาง
ราชบุรุ ีี ประเทศไทย จนถึงึ ละติจิ ูดู ที่่� 2 ° N เมือื ง Pasoh ประเทศ ปฏิบิ ัตั ิเิ บื้�องต้น้ เช่น่ การใช้พ้ ืชื พรรณเพื่�อยกระดับั ประสิทิ ธิภิ าพ
มาเลเซีีย ซึ่่�งสามารถเข้้าใจกลไกการตอบสนองและผลกระทบ ของโครงสร้้างพื้�นฐานทางวิิศวกรรมดิิน จะช่่วยแนะนำำ�
ของการเปลี่ �ยนแปลงภููมิิอากาศต่่อระบบนิิเวศป่่าไม้้ทราบถึึง นักั วิชิ าการ วิศิ วกร และนักั วางแผนในการปรับั ปรุงุ การออกแบบ
ลัักษณะการตอบสนองของระบบนิิเวศป่่าไม้้ที่ �เฉพาะเจาะจง โดยนำำ�เทคโนโลยีีทางเลืือกสีีเขีียวมาใช้้ในโครงสร้้างพื้ �นฐาน
ไล่ต่ ามระดับั ละติจิ ูดู เสนอวิธิ ีกี าร/เทคโนโลยีที างเลือื กจากดัชั นีี ด้ว้ ยการจัดั การพืชื พรรณในการออกแบบทางวิศิ วกรรม ช่ว่ ยให้้
โครงสร้า้ งสีขี องชั้�นเรือื นยอด (Canopy Color Index) สำำ�หรับั โครงสร้้างพื้ �นฐานมีีความทนทานต่่อการเปลี่ �ยนแปลงสภาพ
ประเมินิ การดูดู ซับั และการปล่่อยคาร์บ์ อนไดออกไซด์์ รวมทั้�ง ภูมู ิอิ ากาศได้ด้ ีขีึ้�น ในขณะเดียี วกันั ก็ใ็ ห้ป้ ระโยชน์์ โดยลดการใช้้
เพิ่ �มขีีดความสามารถของนัักวิิจััยไทยและการเข้้าถึึงบริิการ วัสั ดุคุ าร์บ์ อนสูงู รวมถึงึ การตรึงึ คาร์บ์ อนจากพืชื การเพิ่�มความ
ศููนย์์วิิจััยขั้ �นสููงในประเทศจีีนโดยเฉพาะเทคโนโลยีีภาพถ่่าย หลากหลายทางชีวี ภาพและการฟื้น�้ ฟูรู ะบบนิเิ วศของสภาพแวดล้อ้ ม
ระยะใกล้้ อีกี ทั้�ง เป็็นประโยชน์์ต่่อประเทศที่่�ต้อ้ งการเทคนิิควิศิ วกรรมที่�
ต้น้ ทุนุ ต่ำำ��และยั่�งยืนื
• องค์์ความรู้้�ด้้านการจำ�ำ ลองภููมิิอากาศภููมิิภาค
เน้้นการวิิเคราะห์์ข้้อมููลในช่่วงเวลาอดีีตของการเปลี่ �ยนแปลง
ระหว่า่ งทศวรรษของสภาพภูมู ิอิ ากาศสุดุ ขั้�ว เช่น่ อุทุ กภัยั และ
ภัยั แล้ง้ โดยใช้แ้ บบจำำ�ลอง WRF-CESM และคาดการณ์อ์ นาคต
ของสภาพภูมู ิิอากาศสุุดขั้�วช่่วง 10 - 30 ปีขี ้า้ งหน้้า จากภาวะ
โลกร้้อนภายใต้้สถานการณ์์จากแบบจำำ�ลอง WRF-CESM
ทั้�งเชิิงพื้�นที่�และเวลา เพื่�อเข้้าใจแนวโน้้มการเปลี่�ยนแปลง
สภาวะสุุดขั้ �วของสภาพภููมิิอากาศตั้ �งแต่่อดีีตจนถึึงปััจจุุบััน
ตลอดจนผู้้�ที่่�มีส่่วนเกี่ �ยวข้้องทุุกฝ่่ายทั้ �งภาคเกษตร อุุทกภาค
10 รายงานประจำ�ำ ปีี 2565
2) เครืือข่่ายวิิจััยนานาชาติิ เป็็นการสนัับสนุุนทุุน
โดยมีเี ป้า้ หมายในการสร้า้ งความเข้ม้ แข็ง็ ของเครือื ข่า่ ยการวิจิ ัยั
ทั้�งในและต่า่ งประเทศที่่�มีศี ักั ยภาพตั้�งแต่่ 2 ประเทศขึ้�นไป และ
• อย่่างน้อ้ ย 3 หน่่วยงาน โดยมีผี ลงานสำำ�คััญ ดังั นี้�
การสร้้างศููนย์์กลางของการศึึกษา การวิิจััย
และนวัตั กรรม ด้า้ นเทคโนโลยีกี ารวิเิ คราะห์ด์ ้ว้ ยไมโครฟลูอู ิดิ ิกิ ส์์
แห่่งอาเซียี น (Education Research and Innovation
Hub on µFluidic Analytical Technology of ASEAN
หรืือ er-Inno Hub µFludic AT of ASEAN) เป็น็ การพัฒั นา
เทคโนโลยีีใหม่่ด้้าน µFludic เพื่�อสร้้างอุุปกรณ์์ µFludic
แบบพกพาและ/หรือื µFludic เซนเซอร์์ สำำ�หรับั การทดสอบ
อย่่างรวดเร็็วในด้้านความปลอดภััยของอาหาร วิิทยาศาสตร์์
สุขภาพ และความปลอดภัยสาธารณะ มีการจัดท�ำ MOU/
MOA 2 ช้ิน ระหว่าง Okayama University, Japan กับ
มหาวิทยาลัยมหิดลและระหว่าง Faculty of Science,
Brawijaya University, Indonesia กัับคณะวิิทยาศาสตร์์
มหาวิิทยาลััยมหิิดล โดยมีีเป้้าหมายในการขัับเคลื่�อนและ
ขยายฐานเครืือข่า่ ยสู่�ประเทศอาเซียี น และประเทศเพื่�อนบ้า้ น
ของอาเซียี น รวมทั้�งระดับั นานาชาติ ิซึ่�งนักั วิจิ ัยั ไทยในเครือื ข่า่ ย
ได้้รัับการเชิิญให้้บรรยายนำำ� (Plenary หรืือ Invited)
ในการประชุุมวิิชาการระดัับนานาชาติิ Asia-Pacific อัันเป็็น
การแสดงถึึงศัักยภาพการเป็็นผู้้�นำำ�การวิิจััยและนวััตกรรม
ด้า้ น µFluidic AT ของเครืือข่่าย
• การสร้้างศููนย์์ความเป็็นเลิิศเกี่ �ยวกัับส่่วนประกอบฟัังก์์ชัันจากวััสดุุเศษเหลืือการแปรรููปอาหารทะเล
และสารประกอบฟีีนอลิิกจากพืืช โดยอาศััยแนวคิิด “การเพิ่�มมููลค่่าและความยั่�งยืืนของทรััพยากรธรรมชาติิ” มุ่่�งเน้้นและ
ให้ค้ วามสำำ�คัญั กับั องค์ป์ ระกอบฟังั ก์ช์ ันั ซึ่�งมีฤี ทธิ์�ทางชีวี ภาพสูงู โดยผลิติ จากวัสั ดุเุ ศษเหลือื จากการแปรรูปู อาหารทะเล โดยเฉพาะ
ในรููปคอนจููเกต (Conjugate) กัับสารประกอบพอลิิฟีีนอลจากพืืช โดยศึึกษาวิิจััยการพััฒนาคอนจููเกตที่่�มีีฤทธิ์�ทางชีีวภาพ
เพื่�อเป็น็ สารเติมิ แต่ง่ ที่�ปลอดภัยั ในการยืดื อายุกุ ารเก็บ็ รักั ษาอาหารที่�เน่า่ เสียี ได้ง้ ่า่ ย และการออกฤทธิ์�ทางชีวี ภาพต่า่ ง ๆ เช่น่ ฤทธิ์์�ต้า้ น
การอัักเสบ ฤทธิ์์�ต้้านโรคอ้ว้ น รวมทั้�งศึกึ ษาในรูปู แบบพาหะทางชีวี ภาพที่่�มีีประสิิทธิิภาพ เช่่น ไลโพโซม ในการเพิ่�มความคงตััว
ของสารสำำ�คััญ ทั้้�งขณะใช้้ในอาหารหรืือภายหลัังการบริิโภคผ่่านระบบย่่อยอาหาร ส่่งผลให้้คงฤทธิ์�ทางชีีวภาพสำำ�คััญและ
สามารถลดการสููญเสีียหรืือเสื่�อมสลาย เนื่�องจากสภาวะแวดล้้อมได้้
Chitosan Antioxidant Additive Shelf-life extension
COS Antimicrobial Non-thermal processing
COSc-opnojluygpahteenol Biotaecsttiivnigties
wLipithocstoohnmejuesgealolteeacdteedd
Anti-inflammatory activity
Anti-obesity
สำำ�นักั งานการวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ (วช.) 11
• การสร้้างเครืือข่่ายด้้านเภสััชรัังสีีในระดัับนานาชาติิ เป็็นโครงการพััฒนาโพรบระดัับโมเลกุุลสำำ�หรัับถ่่ายภาพ
ตรวจวินิ ิจิ ฉัยั โรค โดยมีเี ป้า้ หมายในการพัฒั นาสารเภสัชั รังั สีใี หม่ส่ ำำ�หรับั ใช้ใ้ นการใช้ถ้ ่า่ ยภาพ ตรวจวินิ ิจิ ฉัยั โรคมะเร็ง็ และโรคที่�เกิดิ จาก
ความเสื่�อมของระบบประสาท โดยได้ร้ ับั การสนัับสนุุนเครื่�องมือื และอุุปกรณ์์ในการสัังเคราะห์์ ติิดฉลาก และเครื่�อง MicroPET
ในการถ่า่ ยภาพสัตั ว์์ทดลองจาก PET Imaging Center ณ University Hospital North Norway (UNN) และ Institute of
Radiopharmaceutical Cancer Research, Helmholtz-Zentrum Dresden-Rossendorf (HZDR) ประเทศนอร์์เวย์์
เพื่�อมุ่�งเน้น้ ออกแบบโครงสร้า้ งสารมุ่�งเป้า้ ที่�เฉพาะเจาะจงและจับั กับั ชีวี โมเลกุลุ เป้า้ หมายที่่�บ่ง่ ชี้�และเกี่�ยวข้อ้ งในกระบวนการเกิดิ โรค
โดยเลือื กใช้ช้ ีวี โมเลกุลุ เป้า้ หมาย 2 เป้า้ หมาย คือื รีเี ซบเตอร์น์ ิโิ คตินิ ิคิ อะซิติ ิลิ โคลีนี (Nicotinic acetylcholine receptor, nAChR)
และรีเี ซบเตอร์์C-X-C คีโี มไคน์์4(C-X-Cchemokinereceptor
type 4, CXCR4) เพื่�อผลิิตสารตั้�งต้้นในการทำำ�ปฏิิกิิริิยา
การติิดฉลากกััมมัันตรัังสีีและนำำ�สารเภสััชรัังสีีใหม่่ที่่�ติิดฉลาก
สำำ�เร็จ็ มาทดสอบหาคุณุ สมบัตั ิทิ างพรีคี ลินิ ิกิ เพื่�อประเมินิ ศักั ยภาพ
ในการทำำ�การทดลองทางคลิินิิกต่่อในมนุุษย์์ในการใช้้เป็็น
นวััตกรรมการถ่่ายภาพร่่วมกัับเครื่ �องเพทสแกนเพื่ �อวิินิิจฉััยโรค
ที่ �แม่่นยำำ�ที่่�สุุดโดยมีีความไวในการตรวจจัับสููงถึึงระดัับเซลล์์
และโมเลกุลุ จึึงสามารถตรวจวินิ ิิจฉััยพบโรคในระยะเริ่�มแรก
และทำำ�ให้ส้ ามารถรัักษาได้้ทันั ท่ว่ งทีี
การบริิหารความร่ว่ มมือื ทางด้า้ นการวิจิ ัยั และกัับต่า่ งประเทศ
1) โครงการแลกเปลี่�ยนนักั วิิจััย วช. ได้้ส่ง่ เสริมิ และ เพื่ �อขัับเคลื่ �อนความก้้าวหน้้าทางวิิทยาศาสตร์์และเทคโนโลยีี
ส นัั บ ส นุุ น กิิ จ ก ร ร ม แ ล ก เ ป ลี่ � ย น นัั ก วิิ จัั ย ร่่ ว ม กัั บ มูู ล นิิ ธิิ วิิ จัั ย ในภูมู ิภิ าคเอเชียี - แปซิฟิ ิกิ ผ่า่ นการส่ง่ เสริมิ ความสามารถของ
แห่่งสาธารณรััฐเกาหลีี (The National Research นักั วิิจััยรุ่�นเยาว์์ ให้้มีที รรศนะที่�เปิดิ กว้า้ ง และสามารถพัฒั นา
Foundation of Korea, NRF) ภายใต้้กรอบความร่่วมมืือ ความสามารถทางการวิจิ ัยั ในระดับั สูงู ตลอดจนสร้า้ งเครือื ข่า่ ย
ไทย - เกาหลีี ครอบคลุุมในทุกุ สาขาวิชิ าการ ทั้้�งสัังคมศาสตร์์ ในภูมู ิภิ าคและแลกเปลี่�ยนความรู้�กับผู้�ที่�ได้ร้ ับั รางวัลั โนเบลและ
วิิทยาศาสตร์์และเทคโนโลยีี โดยมีีนัักวิิจััยไทยได้้รัับทุุนวิิจััย นัักวิิทยาศาสตร์์ชั้�นนำำ�จากทั่�วโลกสำำ�หรัับ HOPE Meeting
ระดัับหลัังปริิญญาเอกสำำ�หรัับนัักวิิจััยชาวต่่างชาติิ ประจำำ�ปีี ครั้�งที่่� 13 ได้จ้ ัดั ขึ้�นระหว่่างวันั ที่่� 7 - 11 มีนี าคม 2565 โดยมีี
2564 จำำ�นวน 1 ราย คืือ ดร.วัชั รีีญา ไชยราช วิิทยาลัยั เทคนิิค นักั วิจิ ัยั ที่�ได้ร้ ับั การเสนอชื่�อจาก วช. และได้ร้ ับั การคัดั เลือื กจาก
ยโสธร สถาบัันการอาชีีวศึึกษา ภาคตะวัันออกเฉีียงเหนืือ 4 JSPS เข้้าร่่วมประชุุมในสาขาฟิิสิิกส์์ เคมีี สรีีรวิิทยา/
โดยจะทำำ�การวิิจััยในเรื่�องการสัังเคราะห์์และการประยุุกต์์ใช้้ แพทยศาสตร์์ จำำ�นวน 4 คน ประกอบด้้วย 1) ผู้้�ช่่วย
วัสั ดุุนาโน MXene เพื่�อใช้เ้ ป็็นเซนเซอร์์ทางเคมีี ระหว่า่ งวัันที่่� ศาสตราจารย์์ ดร.ทองใส จำำ�นงการ มหาวิทิ ยาลัยั เกษตรศาสตร์์
1 พฤศจิกิ ายน 2564 - 31 ตุลุ าคม 2565 ณ สาธารณรัฐั เกาหลีี วิิทยาเขตศรีีราชา 2) ดร.วาสุุเทพ หลวงทิิพย์์ มหาวิิทยาลััย
2) การประชุมุ HOPE Meeting เป็น็ กิจิ กรรมภายใต้้ ศรีีนคริินทรวิิโรฒ 3) ดร.ศัันศนีีย์์ ศรีีจัันทร์์ มหาวิิทยาลััย
กรอบความร่่วมมืือระหว่่าง วช. และ องค์์การส่่งเสริิม อุุบลราชธานีี และ 4) ดร.จตุุพลจัันทร์์ทิิพย์์ มหาวิิทยาลััย
ทางวิิชาการแห่่งประเทศญี่่�ปุ่่�น (Japan Society for the ราชภััฏนครราชสีมี า
Promotion of Sciences, JSPS) โดยมีีวััตถุุประสงค์์
การอนุญุ าตให้้นัักวิิจััยต่่างประเทศเข้้ามาทำำ�วิจิ ัยั ในประเทศ
วช. เป็็นหน่่วยงานเพีียงแห่่งเดีียวของประเทศไทยที่�เป็็นผู้้�กำำ�กัับดููแลการขอเข้้ามาทำำ�วิิจััยของนัักวิิจััยชาวต่่างประเทศ
เพื่�อไม่ใ่ ห้ส้ ่ง่ ผลกระทบด้า้ นลบต่อ่ ความมั่�นคงและสังั คมของประเทศไทย สำำ�หรับั ปีงี บประมาณ 2565 ระหว่า่ งเดือื นตุลุ าคม 2564 -
พฤษภาคม 2565 วช. ได้อ้ นุญุ าตให้้นัักวิจิ ัยั ทำำ�วิิจััยในประเทศไทยแล้้ว จำำ�นวน 76 ราย โดยข้้อมููลของนักั วิิจัยั และผลงานวิจิ ััย
จะถูกู รวบรวมไว้ใ้ นฐานข้อ้ มูลู http://www.foreignresearcher.nrct.go.th เพื่�อการสืบื ค้น้ ทั้�งของผู้�ปฏิบิ ัตั ิงิ านและผู้�สนใจทั่�วไป
นอกจากนี้้� วช. ยัังมีีความร่่วมมืือกัับกระทรวงการต่่างประเทศ และสำำ�นัักงานตรวจคนเข้้าเมืืองในการตรวจลงตราให้้นัักวิิจััย
ชาวต่่างประเทศเข้้ามาทำำ�วิิจััยในประเทศไทย โดยกำำ�หนดวีีซ่่าแบบ Non-immigrant ประเภท RS (Researcher) เพื่�อเป็็น
การอำำ�นวยความสะดวกให้้นักั วิจิ ัยั ชาวต่่างประเทศที่�ได้ร้ ับั อนุญุ าตจาก วช.
12 รายงานประจำำ�ปีี 2565
การสนับั สนุุนทุนุ วิิจััยและนวััตกรรม
ที่ต�่ อบโจทย์์การพัฒั นาและแก้้ไข
ปัญั หาที่ส�่ ำ�ำ คัญั ของประเทศ
สำำ�นักั งานการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ (วช.) มีภี ารกิจิ ที่่�สำำ�คัญั 7 ภารกิจิ โดยหนึ่�งในภารกิจิ หลักั คือื “การเป็น็ หน่ว่ ยงานให้ท้ ุนุ วิจิ ัยั และ
นวัตั กรรมหลักั ของประเทศ” โดยในปีนีี้้� วช. ได้ใ้ ห้ก้ ารสนับั สนุนุ ทุนุ วิจิ ัยั และนวัตั กรรมที่�ตอบโจทย์ก์ ารพัฒั นาประเทศในด้า้ นต่า่ ง ๆ
ดัังนี้้�
การสนัับสนุุนทุนุ วิิจัยั เพื่่�อรองรัับการระบาด
ของโรคติดิ เชื้้�อไวรัสั โคโรนา 2019 (โรคโควิิด-19)
วช. ได้้ให้้ทุุนสนัับสนุุนการวิิจััยและสร้้างนวััตกรรม 3) ต้้นแบบเครื่่�องดึึงวััคซีีนอััตโนมััติิ สามารถแบ่่ง
ที่�สามารถรองรัับการระบาดของโรคโควิิด-19 พร้้อมทั้�ง บรรจุุวััคซีีนลงหลอดฉีีดยาได้้อย่่างต่่อเนื่�องรวดเร็็ว ใช้้เวลา
ได้้ขัับเคลื่ �อนการนำำ�ผลงานวิิจััยและนวััตกรรมไปสู่ �การใช้้ ประมาณ 4 นาที จากนนั้ ปิดหลอดด้วยเขม็ ฉีดยา และนำ� มา
ประโยชน์์ในการแก้้ไขปััญหา ประเด็็นเชื้�อไวรััสโคโรนา เก็บใส่ถาดบรรจุวัคซีนเพื่อน�ำไปฉีดได้ทันที ซ่ึงตรงน้ี
สายพัันธุ์�ใหม่่ 2019 เป็็นไปตามเป้้าหมายและตััวชี้้�วััดที่� ช่วยแบ่งเบาภาระเจ้าหน้าท่ีบุคลากรการแพทย์ด่านหน้า
กำำ�หนดไว้ ้ ดัังนี้้� ในการดูดวัคซีนออกจากขวดได้มาก ลดเวลาท�ำงานในส่วนนี้
1) นวััตกรรมเครื่�่องมืือตรวจคััดกรองผู้้�ป่่วยติิดเชื้้�อ เพิ่มโอกาสให้ผู้รับฉีดวัคซีนเพ่ิมขึ้นร้อยละ 20 ในหนึ่งวัน
ไวรััสโคโรนา 2019 ด้้วยวิิธีีการเป่่าจากลมหายใจ สามารถเพ่ิมการฉีดได้ถึง 1,700 โดส โดยมีการน�ำร่อง
แบบไม่่เจ็็บตััวและไม่่มีีความเสี่ �ยงของการติิดเชื้ �อของผู้ �เข้้ามา ใช้งานจริงแล้วท่ีศูนย์บริการวัคซีนจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
คััดกรองโดยใช้้ระบบต้้นแบบเครื่�องตรวจคััดกรองดัังกล่่าว โดยเครื่องแบ่งบรรจุวัคซีนอัตโนมัติยังสามารถต่อยอด
ด้้วยแนวคิิด Open Innovation โดยสามารถนำำ�ไปใช้้ ใชก้ ารวัคซีนชนดิ mRNA ชนิดอนื่ ได้
ระบบคัดั กรองในพื้�นที่่� รวมทั้�งเพิ่�มประสิทิ ธิภิ าพในการตรวจหา 4) โครงการพลิกิ ฟื้�น้ เศรษฐกิิจไทย : สู่่�การก้้าวผ่่าน
ผู้้�ป่่วยรายใหม่่ได้้อย่่างรวดเร็็ว ช่่วยลดปริิมาณขยะติิดเชื้ �อ ปัญหาโควิด-19 อย่างยั่งยืน ก่อให้เกิดข้อเสนอแนะ
ในการใช้้วิิธีีการตรวจหาเชื้�อ COVID-19 และกำำ�หนดทิิศทาง เชิิงนโยบายในแต่่ละช่่วง ช่่วยให้้มาตรการทางด้้านเศรษฐกิิจ
และวางแผนนโยบายในการส่่งเสริิมและกระตุ้ �นเศรษฐกิิจ สัังคม และสาธารณสุุข มีีประสิิทธิิภาพมากขึ้�น โดยเฉพาะ
2) เครื่�่องผลิิตออกซิิเจน ที่่�พััฒนาขึ้�นสามารถผลิิต อย่างย่ิงมาตรการในการควบคุมการระบาด ในส่วนของ
ออกซิเิ จนได้ท้ี่�ความบริสิ ุทุ ธิ์� ไม่น่ ้อ้ ยกว่า่ ร้อ้ ยละ 85 โดยปริมิ าตร การเยียวยาและฟื้นฟูเศรษฐกิจและสังคม มาตรการถูกใช้
ที่่�อััตราการไหลมากกว่่า 25 ลิิตรต่่อนาทีี และที่�แรงดััน ตรงกับสถานการณ์ของแต่ละกลุ่มเป้าหมายและเพียงพอ
ไม่น่ ้อ้ ยกว่า่ 3.7 บรรยากาศ (ความดัันสมบููรณ์)์ สามารถนำำ�ไป ต่่อการเยีียวยาและการฟื้้�นฟููจากวิิกฤติิ และเกิิดการสั่�งสม
ใช้้งานร่่วมกัับเครื่�องช่่วยหายใจแบบอััตราการไหลสููงได้้อย่่าง ความรู้�และเครือื ข่า่ ยวิชิ าการในสังั คมไทยเพื่�อรับั มือื เหตุกุ ารณ์์
ต่่อเนื่�องและยังั สามารถเคลื่�อนย้า้ ยได้ ้ ด้ว้ ยคนเพีียง 1 คน ในลัักษณะเดีียวกัันในอนาคต ทำำ�ให้้ประเทศมีีความมั่ �นคง
ต่่อภััยในลัักษณะคล้้ายคลึึงกัันมากยิ่ �งขึ้ �น
5) นวััตกรรมการตรวจซากเชื้้�อ SARS-CoV-2
ในน้ำ��ำ เสียี โสโครกของชุมุ ชน เป็น็ เครื่�องมือื พิเิ ศษในการเตือื นภัยั
ล่ว่ งหน้า้ ก่อ่ นที่�จะเกิดิ การระบาดของโควิดิ -19 ในระดับั ชุมุ ชน
รวมถึึงสามารถใช้้เทคนิิคนี้ �ชี้ �เป้้าฮอตสปอตของโควิิด-19
ในระดัับอาคาร โดยการตรวจซากเชื้�อในน้ำำ��เสีียโสโครก
1 ตัวั อย่า่ งน้ำำ��เสียี สามารถแทนการเฝ้า้ ระวังั การติดิ เชื้�อของคน
ทั้�งอาคารหรือื ชุมุ ชนได้้ พบว่า่ เทคนิคิ นี้�สามารถระบุชุ ุมุ ชนหรือื
สำำ�นัักงานการวิิจัยั แห่่งชาติิ (วช.) 13
อาคารที่่�มีีการติิดเชื้ �อได้้ไวกว่่าการตรวจรายบุุคคลประมาณ ความพร้อมต่อการป้องกันและควบคุมเพื่อลดผลกระทบและ
เฉลี่�ย 2 สััปดาห์์ เพื่�อเป็น็ การคาดการณ์์ผู้้�ติดิ เชื้�อระดับั ชุุมชน ความเส่ียงต่อโรคโควิด-19 ในกลุ่มประชากรชาวเขาในพ้ืนท่ี
และเป็็นการเตือื นภัยั ล่ว่ งหน้า้ ก่่อนการระบาด ตะเขบ็ ชายแดน
6) การพยากรณ์์การระบาดของโรคโควิิด-19 และ 8) รููปแบบการเรีียนรู้�แบบผสมผสานฐานบริิบท
การศึึกษามาตรการป้้องกัันและควบคุุมโรคที่ �เหมาะสม เพื่�่อผู้ �เรีียนที่ �ได้้รัับผลกระทบจากสถานการณ์์การแพร่่
ซึ่�งเป็น็ การรายงานผลการศึกึ ษาเกี่�ยวกับั แนวทางในการกำำ�หนด ระบาดโรคโควิิด-19: CBBL-Model ซึ่�งสามารถนำำ�ไป
กลยุทุ ธ์ใ์ นการฉีดี วัคั ซีนี และการควบคุมุ การระบาดในประเทศไทย พัั ฒ น า ค รูู ใ น ร ะ ดัั บ ก า ร ศึึ ก ษ า ขั้ � น พื้ � น ฐ า น ที่ � ส า ม า ร ถ ป รัั บ
และนำำ�เสนอผลการศึึกษาต่่อผู้�ที่�เกี่�ยวข้้อง โดยมีกี ารนำำ�เสนอ ประยุุกต์์ให้้สอดคล้้องกัับพื้ �นที่ �หรืือบริิบทจริิงได้้ทุุกพื้ �นที่ �
ผลการศึกึ ษาในที่�ประชุมุ EOC กระทรวงสาธารณสุขุ มีกี ารนำำ�เสนอ โ ด ย รูู ป แ บ บ ก า ร เรีี ย น รู้ �นี้ � ไ ด้้ ดำำ� เ นิิ น ก า ร ใ ห้้ กัั บ โ ร ง เ รีี ย น
ผลการศึกึ ษาต่อ่ สมเด็จ็ พระกนิษิ ฐาธิริ าชเจ้า้ กรมสมเด็จ็ พระเทพ ในสัังกััดสำำ�นัักงานเขตพื้ �นที่ �การศึึกษาประถมศึึกษาพะเยา
รััตนราชสุุดาฯ สยามบรมราชกุุมารีีในงานวัันนิิทรรศการ เขต 1 จำำ�นวน 22 โรงเรียี น
วิิชาการ รร.จปร. และตีีพิิมพ์์บทความวิิเคราะห์์สถานการณ์์
โควิิด-19 ที่่�น่่าเป็็นห่่วงในเอเชีียตะวัันออกเฉีียงใต้้ในวารสาร
Nature Medicine ซึ่�งเป็น็ วารสารทางการแพทย์ร์ ะดับั แนวหน้า้
ของโลก (impact factor = 53.44)
7) การเตรียี มความพร้อ้ มต่อ่ การป้อ้ งกันั และควบคุมุ
เพื่่�อลดผลกระทบและความเสี่�ยงต่่อโรคโควิิด-19 ในกลุ่�ม
ประชากรชาวเขา โดยพััฒนาเครื่�องมืือในการเสริิมสร้้าง
ความรู้� ความเข้้าใจในการป้้องกัันและควบคุุมโรคโควิิด-19
ในกลุ่ �มประชากรชาวเขาที่ �อาศััยอยู่ �ในพื้ �นที่ �ตะเข็็บชายแดน
รวมถึงพัฒนาศักยภาพในความพร้อมต่อการแพร่ระบาด
ในระลอกต่าง ๆ โดยสรา้ งสอ่ื การเรยี นรู้ และหลักสตู รอบรม
ให้กับประชาชนชาวเขาและหน่วยงานในพ้ืนท่ีการเตรียม
การสนบั สนนุ ทนุ วิจัยด้านสังคมสูงวัยและคุณภาพชีวติ ของผู้สงู วยั
ในปีีนี้้� วช. ได้้มุ่�งเน้้นการสนัับสนุุนการวิิจััยและ
นวััตกรรมในแผนงานด้้านสัังคมสููงวััยและคุุณภาพชีีวิิตของ
ผู้้�สูงู วัยั มุ่�งเน้น้ การพัฒั นาคนในทุกุ ช่ว่ งวัยั ให้ม้ ีคี ุณุ ภาพชีวี ิติ ที่่�ดีี
สามารถดำำ�รงชีวี ิติ ด้้วยตนเองได้อ้ ย่่างมีีคุณุ ค่่า และสร้้างกลไก
ที่�เอื้�อต่่อการอยู่่�ร่่วมกัันอย่่างมีีความสุุข พร้้อมรัับสัังคมสููงวััย
โดยมีีผลงานสำำ�คััญ ดัังนี้ �
1) ด้้านการเสริิมสร้้างและพััฒนาทัักษะในการ
• ดำ�ำ รงชีวี ิิต “เปลี่�ยนเกษีียณเป็็นพลััง”
การพััฒนาศัักยภาพชุุมชนต้้นแบบสู่่�วิิสาหกิิจ
ชุุมชน ด้้านการบริิบาลผู้้�สููงอายุุ การนำำ� “แม่่มอกโมเดล”
“น่า่ นโมเดล” และ “EEC โมเดล” มาประยุกุ ต์ใ์ ช้ก้ ับั พื้�นที่�อื่�น ๆ
เพื่ �อให้้เกิิดนวััตกรรมและองค์์ความรู้้�ด้้านการบริิหารจััดการ
ผู้้�สูงู อายุอุ ย่า่ งเป็น็ ระบบและบูรู ณาการของชุมุ ชนเป็น็ การพัฒั นา
ศัักยภาพชุุมชนต้้นแบบสู่่�วิิสาหกิิจชุุมชนด้้านการบริิบาล
ผู้้�สููงอายุุของประเทศไทยที่ �สามารถออกแบบการให้้บริิการ
ที่่�ยืืดหยุ่�น สอดคล้้องกัับบริิบทของพื้�นที่่� นำำ�ไปสู่�การพััฒนา
ค ว า ม ส า ม า ร ถ ใ น ก า ร แข่่ ง ขัั น แ ล ะ ก า ร พึ่ � ง พ า ต น เ อ ง ข อ ง
นักั บริบิ าลและชุมุ ชนเศรษฐกิิจอย่า่ งสมดุลุ และยั่�งยืืน
14 รายงานประจำำ�ปีี 2565
• พลัังเกษีียณสร้้างชาติิ : ระบบนิิเวศการเรีียนรู้� เอกซเรย์ท่าประจ�ำทุกท่า ด้านการถ่ายทอดเทคโนโลยีได้น�ำ
RT Wheelchair ไปใช้ถ่ายภาพเอกซเรย์ปอดของผู้ป่วย
ตลอดชีวี ิติ เพื่�อพัฒั นาทักั ษะงานในยุคุ ดิจิ ิทิ ัลั สำำ�หรับั ผู้้�สูงู วัยั และ ที่เข้ารับการตรวจวินิจฉัยและรักษาโรคติดเช้ือไวรัสโคโรนา
ระบบสนับั สนุนุ เชิงิ เทคนิคิ ของคนรุ่�นใหม่สู่่�การนำำ�ไปใช้ท้ี่�ยั่�งยืนื 2019 ทำ� ให้ถา่ ยภาพเอกซเรย์ปอดท�ำได้อย่างสะดวก รวดเรว็
การสร้้างระบบนิิเวศการเรีียนรู้�ตลอดชีีวิิต “มีีดีี” ส�ำหรับผู้ป่วยจ�ำนวนมากในช่วงของสถานการณ์การแพร่
เพื่ �อพััฒนาทัักษะทางเทคโนโลยีีและการสร้้างธุุรกิิจออนไลน์์ ระบาดอย่างหนักของ COVID-19 โดย RT Wheelchair
สำำ�หรับั ผู้้�สููงวััยในยุคุ ดิิจิทิ ัลั ฝึกึ ฝนการสร้้างธุรุ กิิจออนไลน์ผ์ ่่าน ได้ถูกน�ำไปใช้ประโยชน์ในเชิงสาธารณะ โดยโรงพยาบาล
“ตลาดคนมีีดีี” ผลัักดัันขัับเคลื่�อนผ่่านเครืือข่่ายโรงเรีียน เจริญกรุงประชารักษ์ กรุงเทพมหานคร และโรงพยาบาล
ผสู้ งู อายุและชมรมผู้สูงอายุท่วั ประเทศ และมรี ะบบสนับสนนุ
ทห่ี ลากหลายรปู แบบใหส้ มาชกิ สามารถนำ� ไปใชไ้ ดอ้ ยา่ งยง่ั ยนื • บ้านแพว้ จังหวัดสมทุ รสาคร
โดยมกี ารพัฒนากระบวนวิชาใน MOOC ใหม้ เี นอ้ื หาเพ่ิมเติม การวิจิ ัยั และพัฒั นานวัตั กรรมโดยใช้อ้ ินิ เทอร์เ์ น็ต็
โดยเฉพาะเนื้อหาการใช้เทคโนโลยี E-Commerce และ ทุุกสรรพสิ่ �งเพื่ �อการฟื้�้นฟููสมรรถภาพช่่วงแขนในผู้้�สููงอายุุและ
การใช้เทคโนโลยีอาหารต้นทุนน้อยเพ่ือแปรรูปสินค้าเกษตร ผู้้�ป่่วยโรคหลอดเลืือดสมอง
ให้ได้มาตรฐานมีอายุ (Shelf Life) ท่ีนานข้ึน และแนะน�ำ นวัตั กรรมสำำ�หรับั กายภาพในส่ว่ นของช่ว่ งท่อ่ นแขน
ไปจนถึึงช่่วงมืือและนิ้�ว เพื่�อบำำ�บััดและฟื้�้นฟููสมรรถภาพ
ในผู้ป่วยหลอดเลือดสมองหรือผู้สูงอายุท่ีมีอาการกล้ามเน้ือ
ออ่ นแรงหรอื ไมส่ ามารถควบคมุ การเคลอื่ นไหว ใหม้ พี ฒั นาการ
ทางด้านการเคล่ือนไหวและสามารถช่วยเหลือตัวเองได้
สามารถกลับมาใช้ชีวิตเป็นปกติ รวมถึงนักกีฬาท่ีมีภาวะของ
ข้้อต่่อบริิเวณไหล่่ติิดขััด ให้้มีีพััฒนาการเคลื่�อนไหวดีีขึ้�น
โดยได้้มีีการนำำ�นวััตกรรมไปใช้้ที่่�ศููนย์์การแพทย์์สมเด็็จ
พระเทพฯ มหาวิิทยาลััยศรีีนคริินทรวิิโรฒ, ศููนย์์ผู้้�สููงอายุุ
วัดั ประสิทิ ธิิเวช จังั หวััดนครนายก
ช่องทางในการประกอบอาชีพส�ำหรับผู้สูงวัย กระตุ้นให้เกิด • การยกระดัับเครื่ �องแสดงผลอัักษรเบรลล์์เพื่ �อ
ความรว่ มมอื ทางธรุ กจิ ระหวา่ งคนรนุ่ ใหมแ่ ละคนสงู วยั (Joint
Venture Business) สร้างระบบพ่ีเล้ียง (Mentor) และ ผู้้�พิิการทางสายตาด้้วยเทคโนโลยีีชิ้ �นส่่วนจุุลภาคเพื่ �อให้้ผ่่าน
ระบบให้ค�ำปรึกษาจากผู้สูงวัยท่ีมีประสบการณ์สู่ผู้สูงวัย มาตรฐานอุตุ สาหกรรม (ปีที ี่่� 2)
ที่เร่ิมเข้าสู่อาชีพใหม่ (Peer-to-Peer Counseling) และ ต้น้ แบบเครื่�องแสดงผลอักั ษรเบรลล์ท์ี่่�ผ่านมาตรฐาน
สร้า้ งความร่ว่ มมือื กับั หน่ว่ ยงานที่่�มีสี ่ว่ นเกี่�ยวข้อ้ งกับั โครงสร้า้ ง อุุตสาหกรรม และผ่่านการทดสอบการแสดงผลอัักษรเบรลล์์
พื้�นฐานด้้านเทคโนโลยีี เพื่�อให้้การมีีเครื่�องมืือสื่�อสารหรืือ ตามมาตรฐานระดัับ 1 และผ่่านการทดสอบ ซึ่่�งนวััตกรรมนี้�
เครืือข่่ายอิินเทอร์์เน็็ตสู่ �ผู้ �สูงวััยที่่�มีีศัักยภาพในการสร้้างอาชีีพ จะช่่วยลดต้้นทุุนการผลิิตเซลล์์แสดงผลอัักษรเบรลล์์ลงได้้
ใหม่่ในโลกดิิจิิทััลอย่า่ งทั่�วถึงึ 20% จากวิธิ ีกี ารดั้�งเดิมิ คือื การใช้เ้ พียี โซอิเิ ล็ก็ ทริกิ เป็น็ การสร้า้ ง
2) นวตั กรรมและเทคโนโลยที ชี่ ว่ ยเหลือการด�ำรงชวี ติ เทคโนโลยีีที่ �สนัับสนุุนการใช้้งานเครื่ �องแสดงผลอัักษรเบรลล์์
ในประเทศไทย โดยต้น้ แบบเครื่�องแสดงผลอักั ษรเบรลล์ส์ ำำ�หรับั
• ของผ้สู งู อายุ ผู้้�พิิการทางสายตาสามารถนำำ�ไปใช้้กัับนัักเรีียน/นัักศึึกษา
รถเข็น็ นั่�งปรับั นอนสำำ�หรับั การถ่า่ ยภาพเอกซเรย์์ ในโรงเรียี นสอนคนตาบอดในสังั กัดั จำำ�นวน 12 แห่ง่ ทั่�วประเทศ
ผู้้�ป่่วยสููงอายุุ (ระยะที่่� 3)
RT Wheelchair สามารถลดการเคลื่�อนไหว
ลดการบาดเจ็็บจากการเคลื่ �อนย้้ายจากรถเข็็นเพื่ �อขึ้ �นเตีียง
เอกซเรย์์ หรืือจากเตีียงเอกซเรย์์เพื่�อลงรถเข็็น และสามารถ
จดั ทา่ ถา่ ยภาพเอกซเรยบ์ นรถเขน็ RT Wheelchair ได้ รวมทงั้
ปรับจากท่านั่งให้เป็นเตียงนอนให้ครอบคลุมการถ่ายฟิล์ม
สำ�ำ นัักงานการวิิจััยแห่ง่ ชาติิ (วช.) 15
• 3) ข้อ้ เสนอแนะเชิงิ นโยบายในการเตรียี มรับั สังั คมสูงู วัยั • การส่่งเสริิมคุุณภาพชีีวิิตและพฤฒพลัังสำำ�หรัับ
มาตรการที่ �ได้้ผลในการส่่งเสริิมการวางแผน
ทางการเงินิ ของประชากรไทยสำำ�หรับั สังั คมอายุยุ ืนื (ระยะที่่� 2) ผู้้�สููงอายุุในภาวะวิิกฤติิและการเตรีียมพร้้อมการเข้้าสู่่�สัังคม
การศึึกษามาตรการที่�ได้้ผลจริิงในบริิบทสัังคมไทย สูงู อายุอุ ย่่างสมบูรู ณ์์
ในการส่่งเสริิมการวางแผนการเงิินสำำ�หรัับสัังคมอายุุยืืน การพััฒนาข้้อเสนอแนะเชิิงนโยบายในการเตรีียม
โดยจะเป็็นประโยชน์์กัับประชากรกลุ่�มเป้้าหมายต่่าง ๆ เช่่น ความพรอ้ ม เพ่อื ส่งเสริมและพฒั นาให้ประชากรมกี ารเตรยี ม
นักั เรียี น นักั ศึกึ ษา คนเริ่�มทำำ�งาน ช่ว่ งสูงู สุดุ ของชีวี ิติ การทำำ�งาน ความพรอ้ มในการเขา้ สสู่ งั คมสงู วยั อยา่ งมคี ณุ ภาพในดา้ นตา่ ง ๆ
ช่่วงก่อ่ นเกษีียณ ช่ว่ งเกษียี ณ ในการปรัับเปลี่�ยนทัศั นคติแิ ละ ได้แก่ ด้านการจัดท�ำนโยบายและมาตรการ วิเคราะห์ภาระ
พฤติิกรรมในวางแผนการเงิินให้้มีีความเพีียงพอของเงิินออม ทางการคลังต่อชุดสวัสดิการเพ่ือรองรับการเข้าสู่สังคมสูงวัย
สำำ�หรัับวััยเกษีียณและมีีทางเลืือกด้้านการเงิินก่่อนจะสููงอายุุ ของแรงงานนอกระบบ, ด้านการออกแบบแผนการออม
โ ด ย ห น่่ ว ย ง า น ที่ � เ กี่ � ย ว ข้้ อ ง ไ ด้้ นำำ� ม า ต ร ก า ร ดัั ง ก ล่่ า ว ไ ป ใช้้ ท่ีสอดคลอ้ งกบั วถิ ชี ีวติ คนไทยรนุ่ ใหม,่ ด้านนโยบายสนบั สนุน
ในการกำำ�หนดนโยบายและพััฒนาผลิิตภััณฑ์์ใหม่่ เช่่น การลงทนุ สรา้ งทอี่ ยอู่ าศยั ในทำ� เลทเ่ี หมาะสม โดยใหป้ ระชาชนไทย
กระทรวงการคลััง คณะกรรมการกองทุุนการออมแห่่งชาติิ ที่ไม่มีก�ำลังซ้ือแต่ต้องการที่อยู่อาศัย ได้เข้าถึงที่อยู่อาศัย
ธนาคารแห่่งประเทศไทย ธนาคารของรััฐ ธนาคารพาณิิชย์์ ในทำ� เลทดี่ ี และอาศยั อยกู่ บั คนในครอบครวั ไดร้ ะยะยาว และ
สถาบัันการเงินิ ที่�ไม่ใ่ ช่ธ่ นาคาร ธุรุ กิจิ เพื่�อสัังคม เป็็นต้้น ขอ้ เสนอแนะเพอื่ เตรยี มความพรอ้ มดา้ นสขุ ภาพ ทมี่ เี ปา้ หมาย
สนับสนุนการออกก�ำลังกายหรือการท�ำกิจกรรมทางกาย
ทีเ่ หมาะสม
การสนัับสนุนุ ทุุนวิจิ ััยด้า้ นพืชื สำ�ำ คัญั มุ่�งเป้้าเพื่่�อตอบโจทย์ท์ ี่ท�่ ้้าทายของประเทศ
วช. จึึงให้้การสนัับสนุุนการวิิจััยและนวััตกรรม แผนงานวิิจััยด้้านพืืชสำำ�คััญมุ่�งเป้้าเพื่�อตอบโจทย์์ที่่�ท้้าทายของประเทศ
เพื่�อนำำ�ไปสู่�การผลิิตสิินค้้าเกษตรที่่�มีีคุุณภาพเพื่�อการบริิโภคและการส่่งออก การพััฒนาสิินค้้าเกษตรแปรรููปมููลค่่าสููง
การพัฒั นาด้า้ นตลาดและระบบโลจิสิ ติกิ ส์์ เพื่�อนำำ�ไปสู่�การยกระดับั การเกษตรและยกระดับั มูลู ค่า่ เศรษฐกิจิ ของเศรษฐกิจิ ฐานราก
ด้้วยเทคโนโลยีีและนวัตั กรรม โดยมีีผลงานสำำ�คััญ ดัังนี้้�
1) โครงการประเมิินผลผลิิตโคลนอ้้อยก้้าวหน้้าในพื้้�นที่�ปลููกอ้้อยภาคกลางและเหนืือ มีีวััตถุุประสงค์์
เพื่�อเปรีียบเทีียบผลผลิิตพัันธุ์์�อ้้อยโคลนก้้าวหน้้าชุุด TBy35-TBy36 ภายใต้้แหล่่งปลููกอ้้อยที่่�สำำ�คััญของภาคกลางและ
ภาคเหนืือ โดยพััฒนาเทคโนโลยีีอ้้อยโคลน 1 - 2 พัันธุ์� TBy35-TBy36 ที่่�มีีผลผลิิตและความหวานสููง ต้้านทานโรคแส้้ดำำ�
และเหี่�ยวเน่่าแดงในอ้้อย และดำำ�เนิินการถ่่ายทอดองค์์ความรู้� กรรมวิิธีีขั้�นตอนการปลููกพัันธุ์์�อ้้อยโคลนดีีเด่่น 1 - 2 โคลนที่�
ให้้ผลผลิิตอ้้อยและคุุณภาพสููง สามารถ
ปรับั ตัวั ได้ด้ ีเี ฉพาะเจาะจงในแหล่ง่ ปลูกู อ้อ้ ย
ของภาคกลางและเหนืือแก่่เกษตรกร
สามารถลดต้้นทุุนในการผลิิตและทำำ�ให้้
ได้้ผลกำำ�ไรมากขึ้ �นและผลผลิิตอ้้อยที่ �ได้้
น้ำำ��ตาลสููงขึ้�นจากเดิิมอย่่างน้้อย 100 กก.
ซีีซีเี อส/ไร่่
16 รายงานประจำ�ำ ปีี 2565
2) การจััดการนวััตกรรมยางพาราในการประยุุกต์์ • กลุ่ �มวััสดุุเชิิงประกอบไม้้อััดประสิิทธิิภาพสููง
ด้า้ นวัสั ดุกุ ่อ่ สร้า้ งสำ�ำ หรับั การพัฒั นาอย่า่ งยั่�งยืืน มีวี ัตั ถุปุ ระสงค์์
เพื่ �อบริิหารจััดการและส่่งเสริิมและพััฒนาผลิิตภััณฑ์์ใหม่่ ได้้แก่่ การแปรรููปไม้้อััดประสิิทธิิภาพสููงจากชิ้�นไม้้ยางพารา
จากยางพาราเพื่ �อประยุุกต์์ใช้้ในด้้านวััสดุุก่่อสร้้างและวััสดุุ เสริมิ แรงด้ว้ ยเทอร์โ์ มพลาสติิก โดยใช้้กรดซิิตริกิ และมอลโทส
เชิงิ ประกอบเพื่�อการพัฒั นาสุขุ ภาวะอย่า่ งยั่�งยืนื เพื่�อเพิ่�มมูลู ค่า่ แดกซ์ท์ รินิ เป็น็ สารยึดึ เกาะ และการแปรรูปู ไม้อ้ ัดั ประสิทิ ธิภิ าพสูงู
ให้้กัับยางพารา เพิ่�มปริิมาณการใช้้ยางพาราในอุุตสาหกรรม จากชิ้�นไม้ย้ างพาราเคลือื บผิวิ หน้า้ ด้ว้ ยยางธรรมชาติวิ ัลั คาไนซ์์
การผลิิตและส่่งเสริิมอาชีีพให้้กัับเกษตรกรชาวสวนยางพารา และไม้้วีีเนีียร์์ โดยผลิิตภััณฑ์์ในแต่่ละกลุ่�ม แต่่ละชนิิดได้้ทำำ�
ตลอดจนเพื่ �อเพิ่ �มมููลค่่าให้้กัับผลิิตภััณฑ์์ด้้านวััสดุุก่่อสร้้างที่ �ใช้้ การทดสอบเบื้ �องต้้นเทีียบกัับวััสดุุเชิิงพาณิิชย์์หรืือมาตรฐาน
ยางพาราเป็น็ ส่ว่ นประกอบเป็น็ ทางเลือื กใหม่ใ่ นด้า้ นนวัตั กรรม อุุตสาหกรรมที่่�อ้้างอิิง สามารถนำำ�ไปพััฒนาต่่อยอดได้้ในเชิิง
วััสดุุ โดยได้้ผลิิตภััณฑ์์ใหม่่ที่่�มีียางพาราเป็็นส่่วนประกอบ พาณิชิ ย์์เพื่�อการพัฒั นาสุขุ สภาวะอย่่างยั่�งยืืน
• สามารถแบ่ง่ ออกได้เ้ ป็็น 4 กลุ่�มผลิติ ภััณฑ์์ ดัังนี้�
กลุ่�มวััสดุุก่่อสร้้าง ได้้แก่่ คอนกรีีตมวลเบา
สำำ�หรัับผนัังและวััสดุุปููพื้�น กระเบื้�องหลัังคาซีีเมนต์์เส้้นใย
ปาล์ม์ ผสมกับั เศษยาง และฉนวนกันั ความร้อ้ นจากยางธรรมชาติิ
• ผสมยางอีีพีดี ีเี อ็็ม
กลุ่�มวััสดุุเชิิงประกอบทางการแพทย์์ ได้้แก่่
วััสดุุกำำ�บัังรัังสีีเอกซ์์ปราศจากสารตะกั่ �วและวััสดุุปั้้�นขึ้ �นรููป
• สำำ�หรัับกำำ�บัังรังั สีีนิวิ ตรอนและโฟตอน
กลุ่�มวััสดุุเชิิงประกอบทางด้้านกีีฬา ได้้แก่่
แผ่่นยางเทเบิลิ เทนนิสิ
3) การพัฒั นาระบบการผลิติ พันั ธุ์เ�์ บญจมาศปลอดโรค มีวี ัตั ถุปุ ระสงค์์
เพื่�อรวบรวมสายพัันธุ์�เบญจมาศ และส่่งเสริิมการผลิิตให้้เป็็นที่่�ต้้องการของ
ตลาด พััฒนากระบวนการผลิิตสายพัันธุ์ �เบญจมาศอย่่างต่่อเนื่ �องในการเพิ่ �ม
ศัักยภาพในการแข่่งขัันด้้วยนวััตกรรมทางวิิทยาศาสตร์์และเทคโนโลยีี และ
วิเิ คราะห์ห์ ่ว่ งโซ่ค่ ุณุ ค่า่ เพื่�อพัฒั นาศักั ยภาพการตลาดเบญจมาศ โดยสามารถ
รวบรวมสายพันั ธุ์�เบญจมาศที่่�พัฒั นาสายพันั ธุ์�โดยนักั วิจิ ัยั จำำ�นวน 73 สายพันั ธุ์�
และสายพัันธุ์�ใหม่่จากต่่างประเทศ จำำ�นวน 34 สายพัันธุ์� สามารถผลิิต
ต้้นพัันธุ์�เบญจมาศได้้มากกว่่า 30,000 ต้้น เพื่�อส่่งมอบให้้เกษตรกรในการ
ขยายพันั ธุ์์�ต่่อในแปลงได้จ้ ำำ�นวนกว่่า 600,000 ต้้น โดยได้ท้ ำำ�การส่่งมอบให้้
เกษตรกรกว่า่ 65 ราย ในพื้�นที่่� 6 จัังหวัดั ได้แ้ ก่่ เชีียงราย เชียี งใหม่่ เลย
อุุดรธานีี อุุบลราชธานีี และนครราชสีีมา สามารถสร้้างรายได้้มากขึ้�น
20 - 70% เมื่�อเปรียี บเทีียบจากรายได้เ้ ดิิม
สำ�ำ นักั งานการวิิจััยแห่ง่ ชาติิ (วช.) 17
การสนับั สนุนุ ทุนุ วิจิ ัยั ด้า้ นสัตั ว์เ์ ศรษฐกิจิ เพื่่อ� เพิ่่ม� ผลิติ ภาพการเกษตรและตอบโจทย์ท์ ี่ท�่ ้า้ ทายของประเทศ
แผนงานวิิจััยด้้านสััตว์์เศรษฐกิิจเพื่�อเพิ่�มผลิิตภาพการเกษตร โดยการนำำ�องค์์ความรู้�จากการวิิจััยและนวััตกรรมไปใช้้
ประโยชน์อ์ ย่า่ งเหมาะสม เกิดิ กระบวนการผลิติ ที่่�มีปี ระสิทิ ธิภิ าพ ปลอดภัยั และเพียี งพอกับั ความต้อ้ งการ เกิดิ นวัตั กรรม เทคโนโลยีใี หม่่
ที่�เพิ่�มมููลค่่าและคุุณค่่าให้้กัับผลผลิิต รวมถึึงช่่องทางการตลาด เกิิดกระบวนการเฝ้้าระวััง การป้้องกััน ควบคุุมรัักษาโรค และ
โรคอุุบััติิใหม่่ที่�อาจจะเกิิดขึ้�น การมีีข้้อเสนอหรืือนโยบายสาธารณะที่�จะไปใช้้แก้้ปััญหาอย่่างมีีส่่วนร่่วม และท้้ายที่่�สุุดเป็็น
การเพิ่�มโอกาสและศักั ยภาพการแข่ง่ ขันั เพื่�อรองรับั ความเปลี่�ยนแปลงทางเศรษฐกิจิ ของประเทศ โดยประกอบด้ว้ ยการสนับั สนุนุ
ทุนุ วิิจััยและนวัตั กรรม โดยมีผี ลงานสำำ�คัญั ดังั นี้�
1) การวิจิ ัยั และนวัตั กรรม “แพะ” วช. ได้้ให้้การสนัับสนุุน ตน้ แบบโรงงานแปรรปู น�้ำนมแพะมาตรฐาน GMP
เพื่�อทำำ�ให้้เกษตรกรมีีแพะพัันธุ์์�ดีีกระจายออกไป เกษตรกรมีีรายได้้
สูงู ขึ้�น เกิดิ นวัตั กรรมในการผลิติ อาหารคุณุ ภาพอาหารหยาบ อาหารข้น้
อาหารในท้อ้ งถิ่�น และอาหารผสมสำำ�เร็จ็ (total mixed ration, TMR)
ทำำ�ให้้เกษตรกรสามารถได้้ผลผลิิตเพิ่�มขึ้�น ลดต้้นทุุนค่่าอาหารสััตว์์
ปรัับปรุุงคุุณภาพของผลผลิิต การสร้้างมููลค่่าเพิ่�มโดยแปรรููป
ผลิิตภััณฑ์์เนื้�อและนม อาทิิ นมพาสเจอร์์ไรซ์์ โยเกิิร์์ต ชีีสนมแพะ
ครีมี บำำ�รุงุ ผิวิ เนื้�อสเต๊ก๊ แพะ ลูกู ชิ้�น ไส้อ้ั่�ว แจ่ว่ ฮ้อ้ นเนื้�อแพะ (สุกุ ี้้�อีสี าน)
รวมทั้�งการผลิิตน้ำำ��หอมจากขนแพะ เป็็นต้้น และมีีโรงงานแปรรููป
น้ำำ��นมแพะมาตรฐาน GMP ซึ่่�งผลงานวิิจััยดัังกล่่าวเป็็นแนวทาง
ในการขัับเคลื่�อนเศรษฐกิิจฐานราก และยัังสนัับสนุุนโครงการ
มหาวิทิ ยาลััยสู่่�ตำำ�บล (U2T) ก่่อให้เ้ กิิดการจ้้างงาน สร้้างอาชีีพ และ
ฟื้�้นฟูเู ศรษฐกิิจจากผลกระทบโควิิด-19
ผลิิตภัณั ฑ์น์ ้ำ�ำ�หอมจากขนแพะ
ผลิิตภััณฑ์เ์ ครื่�่องสำ�ำ อาง
สบู่่� และ โลชั่่�นบำ�ำ รุงุ ผิวิ
18 รายงานประจำ�ำ ปีี 2565
2) การวิจิ ัยั และนวัตั กรรม “ไก่พ่ ื้้น� เมืือง” วช. ได้้ดำำ�เนิินการขัับเคลื่�อน
การวิิจััยและนวััตกรรมเพื่�อการพััฒนาไก่่พื้�นเมืือง และไก่่ลููกผสมพื้�นเมืือง
สู่�เชิิงพาณิิชย์์ โดยผลัักดัันให้้เกิิดการพััฒนาความก้้าวหน้้าทางเทคโนโลยีี
ที่�จะช่ว่ ยให้้เกิิดมูลู ค่่าเพิ่�มเชิงิ เศรษฐกิิจในตลอดห่่วงโซ่่การผลิติ “ไก่พ่ื้�นเมืือง และ
ไก่่ลูกู ผสมพื้�นเมือื ง” ตั้�งแต่่ต้น้ ทาง คือื การผลิติ กลางทาง คือื การสร้า้ งมูลู ค่า่ เพิ่�ม
และปลายทาง คือื การตลาด สามารถตอบโจทย์ป์ ัญั หาต่า่ ง ๆ ซึ่�งจากการเก็บ็ ข้อ้ มูลู
ประสิิทธิิภาพการเลี้�ยงจากเกษตรกร และสถานีีทดสอบกลาง ได้้ข้้อสรุุปราคา
จัับไก่ข่ ุุนหน้้าฟาร์ม์ เฉลี่�ย ในรอบปีี 2564 เท่า่ กัับ 65.91 บาทต่่อกิิโลกรััม ส่ง่ ผลให้้
เกษตรกรได้ก้ ำำ�ไรจากการเลี้�ยงไก่่ 3.77 บาทต่อ่ กิโิ ลกรัมั หรือื เฉลี่�ย 6.25 บาทต่อ่ ตัวั
สำำ�หรับั ฟาร์ม์ ขนาดเล็ก็ ที่่�มีกี ารเลี้�ยง 100 ตัวั ต่อ่ รอบ หากเป็น็ ฟาร์ม์ ที่่�มีจี ำำ�นวนการเลี้�ยง ไม่ต่ ่ำำ��กว่า่ 1,000 ตัวั ขึ้�นไปก็จ็ ะมีกี ำำ�ไรเพิ่�มขึ้�น
เนื่�องจากต้น้ ทุนุ จะลดลง หรือื อาจกล่า่ วได้ว้ ่า่ จะก่อ่ ให้เ้ กิดิ กำำ�ไรเพิ่�มขึ้�นจากเดิมิ ไม่น่ ้อ้ ยกว่า่ 6,250 บาท ต่อ่ การเลี้�ยง 1,000 ตัวั ต่อ่ รอบ
หรืือกำำ�ไรเพิ่�มขึ้�น 18,750 บาทต่่อปีี
3) การวิจิ ัยั และนวัตั กรรม “สัตั ว์น์ ้ำ�ำ� และพรรณไม้น้ ้ำ�ำ� สวยงาม” วช. ได้้สนัับสนุุนทุุนวิิจััยและนวััตกรรม เพื่�อการส่่งเสริิม
ในด้้านการนำำ�ปลาสวยงามในธรรมชาติิมาผลิิตเชิิงการค้้า อัันเป็็นการสร้้างชนิิดของปลาสวยงามที่ �จะผลิิตเชิิงการค้้า
• ให้ม้ ีีความหลากหลายขึ้�น โดยมีกี ารศึกึ ษาวิิจััย ดัังนี้้�
การศึกึ ษาการเพาะเลี้�ยงปลาบู่่�น้ำำ��ตกเชียี งใหม่่ โดยศึกึ ษาชีวี วิทิ ยา
การสืืบพัันธุ์�บางประการของปลาบู่่�น้ำำ��ตกเชีียงใหม่่ ทำำ�ให้้ได้้ชุุดข้้อมููลสััดส่่วน
เพศที่�เหมาะสมในการเพาะพัันธุ์�ปลาบู่่�น้ำำ��ตกเชีียงใหม่่ และจััดทำำ�คู่่�มืือเรื่�อง
การผลิิตพัันธุ์�ปลาบู่่�น้ำำ��ตกเชีียงใหม่่เชิิงอนุุรัักษ์์และการค้้า ผลจากโครงการ
สามารถเพิ่ �มผลผลิิตปลาบู่่�น้ำำ��ตกเชีียงใหม่่จากการเพาะเลี้ �ยงสู่ �แหล่่งสืืบพัันธุ์ �
วางไข่่ในธรรมชาติิโดยชุุมชนมีีส่่วนร่่วม มีีจำำ�นวนสััตว์์น้ำำ��สวยงามชนิิดใหม่่
ออกสู่�ตลาดโดยกระบวนการผลิติ อยู่�ภายใต้้ พ.ร.บ. ประมง 2560 (ม.65) และเกิดิ
กระแสการอนุุรัักษ์์ธรรมชาติิเพื่ �ออนุุรัักษ์์พัันธุ์ �ปลาบู่่�น้ำำ��ตกเชีียงใหม่่ ซึ่่�งถืือว่่า
เป็น็ ชนิิดพันั ธุ์�ที่�เป็น็ ดััชนีีชี้้�วัดั ความสมบูรู ณ์ข์ องธรรมชาติิและสิ่�งแวดล้อ้ ม
สำ�ำ นักั งานการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ (วช.) 19
4) การวิิจััยและนวััตกรรม “จิ้�งหรีีด” มีีการจััดทำำ� 5) การขยายผลธนาคารปูมู ้า้ เพื่อ่� “คืืนปูมู ้า้ สู่�ทะเลไทย”
คู่่�มือื แนวปฏิบิ ัตั ิใิ นการเพาะเลี้�ยงจิ้�งหรีดี ในฟาร์ม์ ที่�ได้ม้ าตรฐาน ตามมติคิ ณะรัฐั มนตรี ีตั้�งแต่ป่ ีี 2561 ถึงึ ปัจั จุบุ ันั วช. ได้ร้ ่ว่ มกับั
และฟาร์์มจิ้ �งหรีีดทั่ �วไปเพื่ �อให้้ได้้อาหารที่ �ปลอดภััยสำำ�หรัับ หน่่วยงานเครืือข่่ายดำำ�เนิินการขยายผลธนาคารปููม้้าไปแล้้ว
ผู้�บริิโภค การเพาะเลี้�ยงจิ้�งหรีีดในฟาร์์ม และนำำ�ไปใช้้ได้้อย่่าง จำำ�นวน 543 แห่ง่ ใน 20 จัังหวััดชายทะเล และได้้จัดั ตั้�งศููนย์์
ถูกู ต้อ้ งเหมาะสมสำำ�หรับั เตรียี มความพร้อ้ มสู่�การขอการรับั รอง การเรีียนรู้ �ที่ �สามารถส่่งต่่อขยายผลความรู้ �ให้้กัับประชาชน
ทั่�วไปแล้้วกว่่า 30 แห่ง่ ในปีี 2565 วช. ได้ส้ นับั สนุนุ กิิจกรรม
ส่่งเสริิมและสนัับสนุุนการวิิจััยใน 4 ประเด็็นสำำ�คััญ ได้้แก่่
การสนัับสนุุนธนาคารปููม้้าให้้มีีศัักยภาพคงความต่่อเนื่ �องและ
ยั่�งยืืน, การต่่อยอดและขยายผลธนาคารปููม้้าตามศัักยภาพ
ความพร้้อมของชุุมชน ให้้เกิิดมููลค่่าเพิ่�มทางเศรษฐกิิจ และ
สัังคม ตามแนวทาง BCG Economy, การสนัับสนุุนการสร้้าง
เครืือข่่ายชุุมชนธนาคารปููม้้า ให้้มีีความเข้้มแข็็งและเชื่�อมโยง
ทั้�งในระดับั พื้�นที่�และผู้�เกี่�ยวข้อ้ งทุกุ ภาคส่ว่ น และการประเมินิ
ผลสััมฤทธิ์�และผลกระทบของการทำำ�ธนาคารปููม้้า โดยการ
• สนับั สนุุนทุุนกิิจกรรมส่่งเสริิมและสนัับสนุนุ การวิิจัยั ดังั นี้�
การพััฒนาศัักยภาพธนาคารปููม้้าและเครืือข่่าย
ชุุมชนปููม้า้ จำำ�นวนกว่่า 200 แห่่ง ให้้สามารถดำำ�เนิินกิิจกรรม
ธนาคารปููม้้าได้้อย่่างเข้้มแข็็งในด้้านต่่าง ๆ ให้้มีีศัักยภาพ
ในการดำำ�เนินิ กิจิ กรรมธนาคารปูมู ้า้ ได้อ้ ย่า่ งต่อ่ เนื่�องและยั่�งยืนื
ย ก ร ะ ดัั บ ก า ร ผ ลิิ ต จิ้ � ง ห รีี ด
ให้้ได้้มาตรฐานและอาหาร
ปลอดภััย ลดการสููญเสีีย
เ พิ่ � ม ผ ล ผ ลิิ ต ที่่�มีี คุุ ณ ภ า พ
ปลอดภััย และยกระดัับ
ฟาร์์มจิ้ �งหรีีดในประเทศไทย
ให้้ได้้มาตรฐาน GAP เพิ่�ม
มากขึ้�น และยัังส่่งเสริิม
การวิิจััยและนวััตกรรมเพื่ �อ
การเพิ่ �มประสิิทธิิภาพการ
ผลิิต เช่่น การพััฒนาวััสดุุ
เพาะเลี้ �ยงทดแทนการใช้้แผงไข่่ที่ �อาจจะทำำ�ให้้เกิิดสารตกค้้าง
ในจิ้�งหรีีด การพััฒนาสููตรอาหารที่�เหมาะสมสำำ�หรัับจิ้�งหรีีด
เพื่�อลดต้้นทุุนการเลี้�ยง การวิิจััยเกี่�ยวกัับโรคจิ้�งหรีีด และ
ยัังมีีการวิิจััยเกี่�ยวกัับการใช้้ประโยชน์์จากจิ้�งหรีีด เช่่น
การพัฒั นาผลิติ ภัณั ฑ์แ์ ปรรูปู ให้เ้ ป็น็ ที่�ยอมรับั ของตลาด พัฒั นา
เป็็นผลิติ ภัณั ฑ์ส์ ำำ�หรัับผู้้�สูงู อายุุ หรือื นักั กีฬี า การนำำ�ผงโปรตีีน
จิ้�งหรีีดไปใช้้ในการรัักษาสััตว์์ เป็น็ ต้้น
20 รายงานประจำ�ำ ปีี 2565
• การส่่งเสริิมการท่่องเที่ �ยวเชิิงสร้้างสรรค์์ตาม • การส่่งเสริิมและพััฒนาการแปรรููปผลิิตภััณฑ์์
แนวทาง BCG Economy โดยได้้คััดเลืือกธนาคารปููม้้า เ พื่ � อ เ พิ่ � ม มูู ล ค่่ า ผ ลิิ ต ภัั ณ ฑ์์ อ า ห า ร ท ะ เ ล แ ป รรูู ป จ า ก ชุุ ม ช น
ที่่�มีีศัักยภาพและความพร้้อมในการพััฒนาเพื่ �อเป็็นต้้นแบบ ประมงพื้ �นบ้้านในพื้ �นที่่�จัังหวััดชายทะเลที่ �ได้้รัับความนิิยม
ในด้้านการท่่องเที่�ยว จำำ�นวน 10 แห่่ง อาทิิ ธนาคารปููม้้า ทั้�งประเภทปลาแห้ง้ กุ้�งแห้ง้ กะปิ ิ น้ำำ��พริกิ ที่�ผลิติ จากสัตั ว์ท์ ะเล
บ้้านอ่่าวหมูู ธนาคารปููม้้าบ้้านคลองตะเคีียน จัังหวััดจัันทบุุรีี ชายฝั่�ง ยกระดัับคุุณภาพผลิิตภััณฑ์์ที่่�มีีอยู่�เดิิมให้้ได้้มาตรฐาน
ศูนู ย์์เรีียนรู้�ธนาคารสััตว์ท์ ะเลเกาะสีชี ััง จัังหวััดชลบุรุ ีี ธนาคาร รวมทั้�งการพัฒั นาสินิ ค้า้
ปูมู ้้าไข่่นอกกระดองบ้้านบางพััฒน์ ์ จังั หวััดพังั งา ธนาคารปููม้้า ประมงอัตั ลักั ษณ์ใ์ นพื้�นที่�
บ้า้ นบางมะรวด จัังหวััดปัตั ตานีี เป็น็ ต้้น และสำำ�รวจศักั ยภาพ เป็น็ ผลิติ ภัณั ฑ์ท์ี่่�ร่วมสมัยั
เบื้�องต้้นร่่วมกัับชุุมชน โดยพิิจารณาในประเด็็นเส้้นทาง สะอาด ได้ร้ ับั การรับั รอง
การท่่องเที่�ยว & อััตลัักษณ์์เฉพาะชุุมชนการสร้้างเครืือข่่าย มาตรฐาน สร้า้ งความมั่�นใจ
การมีีส่่วนร่่วมการจััดการท่่องเที่ �ยว ร่่วมกัันสำำ�รวจและศึึกษา ให้้กัับผู้ �บริิโภครวมทั้ �งเพิ่ �มโอกาสในการจำำ�หน่่ายสิินค้้าของ
ศัักยภาพทรััพยากรการท่่องเที่ �ยวและสิ่ �งอำำ�นวยความสะดวก ชุุมชนประมงพื้�นบ้้านมากยิ่�งขึ้�น จำำ�นวนกว่่า 20 ผลิิตภััณฑ์์
ในการท่่องเที่�ยวในชุมุ ชน โดยสร้้างรายได้้ให้้ชุุมชนอย่่างน้้อย 10,000 - 12,000 บาท
ต่อ่ เดือื นต่อ่ ผู้�ประกอบการหรือื ชุมุ ชน
• ธนาคารปูมู ้า้ พลังั งานทางเลือื กต้น้ แบบ โดย วช.
ได้้สนัับสนุุนให้้ธนาคารปููม้้าได้้ใช้้พลัังงานทางเลืือกเพื่ �อลด
ค่่าใช้้จ่่ายของธนาคารปููม้้าด้้วยการสนัับสนุุนการติิดตั้ �งชุุด
โซล่่าเซลล์์ จำำ�นวน 20 แห่ง่
สำ�ำ นัักงานการวิจิ ััยแห่่งชาติิ (วช.) 21
โดยในปีี 2565 มีผีู้�เข้า้ ศึกึ ษาดูงู านในศูนู ย์ก์ ารเรียี นรู้� ปรม� าณการจับปูมา ป 2550 - 2564
ประมาณ 3,300 คน มีีวิิทยากรในท้้องถิ่�นที่�จะขยายผล
ความรู้�กว่่า 100 คน และมีีผู้�ได้้รัับความรู้� ความเข้้าใจ 35,000
ในการอนุบุ าล เพาะฟักั การอนุรุ ักั ษ์ท์ รัพั ยากรชายฝั่ง� ทะเล
ประมาณ 3,000 คน ชุุมชนชาวประมงชายฝั่�งไม่่ต่ำำ��กว่่า 30,000
1,000 ชุุมชนได้้รัับประโยชน์์จากโครงการ และครััวเรืือน
ชาวประมงกว่า่ 10,000 ครัวั เรือื น และอุตุ สาหกรรมเกี่�ยวเนื่�อง ป ิรมาณการ ัจบ ูป มา ( ัตน) 25,000
เช่น่ ห้อ้ งเย็น็ ร้า้ นอาหาร ธุรุ กิจิ ท่่องเที่�ยว กว่่า 2,000 แห่ง่
และจะเห็็นได้้อย่่างชััดเจนว่่าปริิมาณการจัับปููม้้าของ 20,000
ประเทศไทยมีีสััดส่่วนที่�เพิ่�มมากขึ้�นเรื่�อย ๆ
15,000
10,000
5,000
0
2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564
ทะเลอันดามัน อา วไทย
หมายเหตุ *ขอ มลู คาดการณ
ในด้้านของการวิิจััยและนวััตกรรม วช. ได้้สนัับสนุุนโครงการภายใต้้กรอบการวิิจััยและนวััตกรรมในประเด็็นการจััดการ
ผลผลิติ และผลิติ ภัณั ฑ์ป์ ูมู ้า้ ได้แ้ ก่่ โครงการวิจิ ัยั และพัฒั นาการขนส่ง่ ปูมู ้า้ มีชี ีวี ิติ แบบไม่ใ่ ช้น้ ้ำำ�� การพัฒั นาบรรจุภุ ัณั ฑ์ท์ ำำ�ให้ก้ ลุ่�มชุมุ ชน
ชาวประมง คนกลาง ผู้�ประกอบการขนส่ง่ มีรี ายได้เ้ พิ่�มขึ้�นจากผลิติ ภัณั ฑ์ท์ ี่่�มีคี ุณุ ภาพ ได้ร้ าคา ต้น้ ทุนุ การขนส่ง่ ที่�ลดลง ขยายตลาดได้้
ป้้องกัันภาวะปููม้้าล้้นตลาด และเป็็นแนวทางในการพััฒนาวิิธีีการขนส่่งปููม้้ามีีชีีวิิตไปต่่างประเทศ ซึ่่�งทำำ�ให้้การใช้้ประโยชน์์จาก
ทรััพยากรธรรมชาติไิ ด้้อย่า่ งยั่�งยืนื ตามแนวทาง BCG Economy
การสนัับสนุนุ ทุุนวิจิ ัยั ด้า้ นทุุนท้า้ ทายไทยเพื่่�อสัังคมและความมั่่�นคงของชีีวิติ
วช. ได้ใ้ ห้ก้ ารสนับั สนุนุ ทุนุ วิจิ ัยั และนวัตั กรรมเพื่�อสังั คมและความมั่�นคงของชีวี ิติ โดยให้ก้ ารสนับั สนุนุ การวิจิ ัยั ในมิติ ิติ ่า่ ง ๆ
ที่่�มีีความสำำ�คััญกัับประเทศ เพื่�อให้้สามารถสร้้างผลงานวิิจััย องค์์ความรู้� มาตรการ และกลไกต่่าง ๆ ที่่�สามารถตอบโจทย์์
ความท้า้ ทายทางสังั คมและนำำ�ไปสู่�การปฏิบิ ััติิต่อ่ ไป โดยมีีผลงานสำำ�คััญ ดัังนี้�
1) แผนงานการวิิจััยและนวััตกรรมเพื่�่อสร้้างความ การศึึกษาทบทวนการกำำ�หนดขีีดจำำ�กััดความเร็็วที่ �เหมาะสม
ปลอดภััยทางถนน วช. ได้้สนัับสนุุนการวิิจััยในการพััฒนา สำำ�หรัับรถจัักรยานยนต์์ และการทบทวนกฎหมายที่่�จำำ�เป็็น
องค์ค์ วามรู้�เ ทคโนโลยีี และนวัตั กรรม ตลอดจนขยายความร่ว่ มมือื เร่่งด่่วนสำำ�หรัับการเพิ่ �มความปลอดภััยในรถจัักรยานยนต์์
กับั หน่ว่ ยงานพันั ธมิติ ร ในการสร้า้ งความปลอดภัยั บนท้อ้ งถนน
และลดการบาดเจ็็บและเสีียชีีวิิตบนถนน โดยมุ่�งเน้้นการ • เป็น็ ต้้น
ดำำ�เนิินงานที่ �ครอบคลุุมต่่อสถานการณ์์ที่่�มีีการเปลี่ �ยนแปลง โครงการวิจิ ัยั ด้า้ นการพัฒั นานวัตั กรรมต้น้ แบบ
ของเศรษฐกิจิ สังั คม และการผันั แปรของเทคโนโลยีี ตลอดจน ด้้านการจััดการความปลอดภััยทางถนนของประเทศไทย
การพัฒั นาความรู้�ใหม่เ่ พื่�อเป็น็ แนวทางการสร้า้ งระบบที่�ปลอดภัยั ซึ่�งจากวิเิ คราะห์์ และทดลองดำำ�เนินิ การจัดั การจราจร การสยบ
(Safe system approach) การสัญั จรที่�ยั่�งยืนื และเท่่าเทีียม การจราจร การตรวจสอบความ
(Sustain and Equitable Mobility) และการเผยแพร่่ ปลอดภัยั ทางถนน และการแก้้ไข
องค์ค์ วามรู้�ที่�เกี่�ยวข้อ้ งให้ก้ ับั บุคุ ลากรด้า้ นความปลอดภัยั ทางถนน จุุดอัันตราย ในพื้�นที่�กรณีีศึึกษา
ให้้สามารถดำำ�เนิินการป้้องกัันและลดอุุบััติิเหตุุทางถนน 17 พื้้�นที่่� จากผลการศึึกษา
โดยมีคี ่า่ เป้า้ หมายของประเทศในการลดอัตั ราการเสียี ชีวี ิติ จาก การจัดั การความปลอดภัยั ทางถนน
อุบุ ัตั ิเิ หตุบุ นถนนลงให้เ้ หลือื 12 คนต่อ่ แสนประชากร ภายในปีี ของประเทศไทยจำำ�นวน 17 กรณีี
พบว่่า การดำำ�เนิินการมาตรการ
• พ.ศ. 2570 โดยงานวิจิ ัยั สำำ�คัญั ภายใต้้แผนงานดัังกล่า่ ว มีีดัังนี้� ต่่าง ๆ ช่่วยทำำ�ให้้ความเร็็วของ
โครงการแผนที่ �งานวิิจััยด้้านความปลอดภััย ยานพาหนะมีีแนวโน้้มลดลงอย่่างมีีนััยสำำ�คััญ ความรุุนแรง
ทางถนนของจัักรยานยนต์์ในประเทศไทย จากการวิิจััย ของการเกิิดอุุบััติิเหตุุมีีแนวโน้้มลดลงตามความเร็็วที่ �ลดลง
พบว่่า ช่่องว่่างความรู้� (Knowledge Gap) ของประเด็็น ซึ่�งโครงการนี้�ได้ม้ ีกี ารพัฒั นาคู่่�มือื การจัดั การเพื่�อความปลอดภัยั
รถจัักรยานยนต์์ยัังพบว่่ามีีน้้อย และเมื่�อเปรีียบเทีียบกัับ
ต่่างประเทศ ประเทศไทยยัังต้้องมีีการศึึกษาเพิ่�มเติิม
ในประเด็็นสำำ�คััญเรื่�องจัักรยานยนต์์ เช่่น การศึึกษาการ
กำำ�หนดอายุเุ ด็ก็ เล็ก็ ที่�เหมาะสมในการโดยสารรถจักั รยานยนต์,์
22 รายงานประจำำ�ปีี 2565
ของถนน ซึ่่�งได้้มีีการเผยแพร่่และจััดฝึึกอบรมให้้กัับบุุคลากรที่�เกี่�ยวข้้องด้้านความปลอดภััยทางถนนแล้้ว 4 เรื่�อง ได้้แก่่
คู่่�มือื การจััดการจราจร, คู่่�มือื การสยบการจราจร, คู่่�มืือการตรวจสอบความปลอดภัยั ทางถนน และคู่่�มือื การแก้้ไขจุุดอัันตราย
2) นวัตั กรรมยุตุ ิธิ รรมท้า้ ทายไทย: ขยายผลสู่่�การปฏิบิ ัตั ิเิ พื่อ่� การเปลี่�ยนแปลง วช. ได้ส้ นับั สนุนุ ทุนุ ส่ง่ เสริมิ กิจิ กรรมการบริหิ าร
จััดการโครงการวิิจััยแก่่โรงเรีียนนายร้้อยตำำ�รวจ ภายใต้้แนวคิิด “แผนงานขยายผลการวิิจััยสู่�การปฏิิบััติิเพื่�อการเปลี่�ยนแปลง
การอำำ�นวยความยุุติิธรรมสำำ�หรัับเด็็กและเยาวชนที่�กระทำำ�ผิิดเกี่�ยวกัับยาเสพติิด” เพื่�อแก้้ไขปััญหา ซึ่่�งผลสำำ�เร็็จของการดำำ�เนิิน
กิจิ กรรมได้ส้ ะท้อ้ นให้เ้ ห็็นถึึงการบูรู ณาการหลักั กฎหมาย นิติ ิวิ ิทิ ยาศาสตร์์ และเครืือข่า่ ยการมีสี ่่วนร่่วมเพื่�อการตอบโจทย์์ปัญั หา
เร่่งด่่วนของการอำำ�นวยความยุุติิธรรมสำำ�หรัับเด็็กและเยาวชน โดยเฉพาะในกรณีีของการกระทำำ�ความผิิดเกี่�ยวกัับยาเสพติิด
ตามกรอบการวิจิ ัยั ใน 3 มิติ ิิ ได้แ้ ก่ ่ บูรู ณาการหลักั กฎหมาย, ประยุกุ ต์ใ์ ช้น้ ิติ ิวิ ิทิ ยาศาสตร์์ และผนึกึ พลังั เครือื ข่า่ ย โดยเฉพาะในคดีเี ด็ก็
และเยาวชนที่�กระทำำ�ผิิดในคดีียาเสพติิด โดยกระบวนการสำำ�คััญ คืือ การประยุุกต์์ใช้้แนวคิิดทางจิิตวิิทยาสัังคม ในการสร้้าง
ความเข้้มแข็็งทางจิิตใจให้้แก่่เด็็กและเยาวชนที่�ได้ร้ ับั การปล่อ่ ยตัวั สู่่�ชุมุ ชน ควบคู่�ไปกับั การเปลี่�ยนกระบวนทััศน์์ของคนในสัังคม
ในการให้โ้ อกาสเด็ก็ และเยาวชนเหล่่านี้�ให้้มีีพื้�นที่�
จุุดยืนื มีอี าชีพี สุจุ ริติ หรือื มีแี นวทางการดำำ�เนินิ ชีวี ิติ
ที่่�มีีคุุณภาพตามครรลองของสังั คมปกติิ
3) แผนงานการวิจิ ัยั และนวัตั กรรมเพื่อ�่ สร้า้ ง สังั คมไทย มนุุษย์์ (Intricacy of Humanity) การเชื่�อมโยงองค์์ความรู้�
ไร้้ความรุุนแรง มีีผลงานวิิจััยที่่�สำำ�คััญ คืือ “ความรุุนแรง ข อ ง ทั้ � ง ส า ม ศ า ส ต ร์์ กัั บ ป ร ะ เ ด็็ น ท า ง สัั ง ค ม วิิ ท ย า ศ า ส ต ร์์
ทางการเมืือง ความรุุนแรงโดยรััฐ และการแก้้ไขปััญหาความ เทคโนโลยีีและนวััตกรรม จะช่่วยอธิิบายปรากฏการณ์์ทาง
ขััดแย้้งด้้วยแนวทางไร้้ความรุุนแรง” มุ่่�งทำำ�ความเข้้าใจ ที่่�มา สังั คมที่่�ซับั ซ้อ้ น และมีที างเลือื กที่�หลากหลายในการแก้ป้ ัญั หาที่�
และเงื่�อนไขที่่�ทำำ�ให้้เกิิดความรุุนแรงทางการเมืืองและความ ท้้าทายในสัังคมปััจจุุบััน ในขณะเดีียวกัันยัังช่่วยต่่อยอดและ
สร้า้ งคุณุ ค่า่ และมูลู ค่า่ ทางเศรษฐกิจิ โดยงานวิจิ ัยั สำำ�คัญั ภายใต้้
รุนุ แรงโดยรัฐั ในรูปู ของ
การสลายการชุุมนุุม • แผนงานดัังกล่า่ ว มีดี ังั นี้�
ป ร ะ ท้้ ว ง ที่� เ กิิ ด ขึ้� น โครงการเทคนิิคการออกแบบลายแบบ
บ่่อยครั้�งในสัังคมไทย พร่่าเลืือนในงานไหมมััดหมี่่� (กลุ่�มเรื่�่องสร้้างสรรค์์วิิชาการ
ทั้ � ง จ า ก มุุ ม ม อ ง ข อ ง งานศิิลป์์) โครงการวิิจััยนี้้� ได้้มีีพััฒนารููปแบบการออกแบบ
ฝ่่ายรััฐ ฝ่่ายผู้้�ชุุมนุุม และเทคนิิคใหม่่ “ลายพร่่าเลืือน” ที่่�เป็็นเทคนิิคที่�ได้้มีี
ประท้ว้ ง และบทบาทของสื่�อมวลชนต่อ่ ความรุนุ แรงทางการเมือื ง การสร้้างสรรค์์ผลงานรููปแบบต่่าง ๆ ทั้้�งงานจิิตรกรรม และ
รวมถึงึ ศึกึ ษากระบวนการยุตุ ิธิ รรมในการจัดั การกับั การเสียี ชีวี ิติ ประยุุกต์ศ์ ิิลป์์ เช่่น ผ้้าพิิมพ์ล์ าย ภาพถ่่าย ภาพวาด ภาพพิิมพ์์
ที่ �ไม่่ปกติิที่ �เกิิดจากการปฏิิบััติิหน้้าที่ �ของเจ้้าหน้้าที่ �ของรััฐ ซึ่ �งเป็็นเทคนิิคใหม่่ที่่�น่่าสนใจต่่อการสร้้างสรรค์์งานผ้้าไหม
ใ น ชีี วิิ ต ป ร ะ จำำ�วัั น ไ ม่่ ใ ช่่ ร ะ ห ว่่ า ง ก า ร ชุุ ม นุุ ม เ ค ลื่ � อ น ไ ห ว มััดหมี่�ทอมืือ และมีีแนวโน้้มที่�สามารถดึึงดููดกลุ่�มผู้�บริิโภค
ทางการเมืือง ตลอดจนศึึกษาข้้อจำำ�กััดที่่�ทำำ�ให้้แนวทางแก้้ไข รุ่�นใหม่่ ให้ม้ าสนใจผ้า้ ไหมมัดั หมี่�มากยิ่�งขึ้�น นอกจากนี้�โครงการ
ปััญหาความขััดแย้้งด้้วยการไม่่ใช้้ความรุุนแรงยัังไม่่ถููกปฏิิบััติิ ดัังกล่่าวยัังได้้มีีการต่่อยอดภููมิิปััญญาท้้องถิ่ �นเพื่ �อเป็็นพื้ �นฐาน
อย่่างจริิงจัังในสัังคมไทย ฐานข้้อมููลเกี่�ยวกัับแบบแผน ในการพััฒนาเศรษฐกิิจชุุมชน โดยได้้ถ่่ายทอดเทคนิิค
ความรุนุ แรง และการให้ค้ วามชอบธรรมกับั การใช้ค้ วามรุนุ แรง แก่่กลุ่�มผู้�ผลิิตผ้า้ ไหมมัดั หมี่�ในจังั หวััดบุรุ ีรี ัมั ย์์ จำำ�นวน 10 กลุ่�ม
ของรัฐั ในความขััดแย้ง้ และการชุมุ นุมุ ทางการเมือื ง
4) แผนงานวิิจััยด้้านการส่่งเสริิมการวิิจััยทาง
สัังคมศาสตร์์ มนุุษยศาสตร์์ สรรพศาสตร์์ และศิิลปะ
สร้้างสรรค์์ วช. เล็็งเห็็นว่่างานวิิจััยด้้านมนุุษยศาสตร์์
สัังคมศาสตร์์ และศิิลปกรรมศาสตร์์ จะเป็็นส่่วนสำำ�คััญที่�จะ
ส่่งเสริิมคุุณภาพของคนและสัังคมไทยในการก้้าวไปพร้้อมกัับ
โลกที่�พลิกิ ผันั ด้ว้ ยเทคโนโลยีแี ละนวัตั กรรม ตลอดจนพร้อ้ มรับั
การปรับั ตัวั กับั การเปลี่�ยนแปลงขนานใหญ่่ รวมถึงึ วิกิ ฤติติ ่า่ ง ๆ
ของสัังคม นอกจากนี้�ทั้�งสามศาสตร์์จะช่่วยพััฒนาทัักษะ
ในการทำำ�ความเข้้าใจและจััดการกัับความสลัับซัับซ้้อนของ
สำ�ำ นักั งานการวิิจัยั แห่่งชาติิ (วช.) 23
• ก า ร ส ร้้ า ง ส ร ร ค์์ ง า น จิิ ต ร ก ร ร ม ฝ า ผ นัั ง ยกระดัับให้้เป็็นสิินค้้า และ
ลดของเสีียโดยกระบวนการ
“อััตลัักษณ์์ลายคำำ�น้ำ�ำ�แต้้มทางธรรมเนีียมประเพณีีล้้านนา Reuse และ Recycle โดย
สู่�งานศิิลปกรรมร่่วมสมััย โดย วช. ให้้ความสำำ�คััญกัับ งานวิิจััยครั้ �งนี้ �ได้้กำำ�หนดผลผลิิต
การอนุุรัักษ์์ และการคงคุุณค่่าของงานศิิลปกรรมในรููปแบบ ต้น้ แบบนวัตั กรรมทางสังั คม และ
ต่า่ ง ๆ ด้ว้ ย ซึ่�งโครงการวิจิ ัยั เรื่�อง การสร้า้ งสรรค์ง์ านจิติ รกรรม เทคโนโลยีีเกี่ �ยวกัับการลดขยะ
ฝาผนังั “อัตั ลักั ษณ์ล์ ายคำำ�น้ำำ��แต้ม้ ทางธรรมเนียี มประเพณีลี ้า้ นนา ให้้เกิิดต้้นแบบการจััดการขยะ
สู่�งานศิิลปกรรมร่่วมสมััย” เป็็นการวิิจััยเพื่�ออนุุรัักษ์์รัักษา อย่่างยั่�งยืืนแบบบููรณาการ และ
งานจิิตรกรรมฝาผนัังลายคำำ�น้ำำ��แต้้ม โดยได้้สร้้างสรรค์์ ได้้แนวทางหรืือต้้นแบบการ
งานจิิตรกรรมลายคำำ�น้ำำ��แต้้มที่ �เกี่ �ยวข้้องกัับเนื้ �อหาวััฒนธรรม พััฒนาสื่ �อสัังคมเพื่ �อขัับเคลื่ �อนเชิิงพฤติิกรรมการลดขยะ
ท้อ้ งถิ่�น ชุุมชน ประเพณีี ศิิลปวััฒนธรรมทางศาสนา (ตำำ�นาน) ทั่�วประเทศ ภายใต้ก้ รอบการวิจิ ัยั และนวัตั กรรม ด้า้ นการสร้า้ ง
รวมไปถึึงเครื่�องแต่่งกาย เครื่�องประดัับ รวมถึึงการนำำ�เอา องค์์ความรู้� ความเข้้าใจ การตระหนัักรู้� และการมีีส่่วนร่่วม
สภาพความเป็็นอยู่ �ของชาวล้้านนามาสร้้างสรรค์์จิิตรกรรม ในการบริิหารจััดการขยะของทุุกภาคส่่วน เน้้นการสร้้าง
ฝาผนัังลายคำำ�น้ำำ��แต้้ม โดยใช้้ลัักษณะการผสมผสานแบบ จิิตสำำ�นึึกและการเปลี่ �ยนแปลงพฤติิกรรมตั้ �งแต่่ระดัับเยาวชน
จิิตรกรรมไทยร่่วมสมััยด้้านเทคนิิคการผสมสีีพื้�นหลััง และ
การปั๊๊ม� ลายคำำ�ล้า้ นนา เพื่�อคงไว้ซ้ึ่�งเอกลักั ษณ์แ์ ละแสดงให้เ้ ห็น็ • เพื่�อให้เ้ กิิดการขับั เคลื่�อนทางสัังคม (Social movement)
ถึงึ การพััฒนาเทคนิิคการนำำ�เสนอในรููปแบบใหม่่ให้้เหมาะสม แผนงานวิิจััยด้้านยุุทธศาสตร์์เป้้าหมาย
กัับยุุคสมััยและรวมไปถึึงการจััดกิิจกรรมถ่่ายทอดองค์์ความรู้� (Spearhead) การศึึกษาในศตวรรษที่่� 21 มีีผลงานวิิจััย
จากการสร้้างสรรค์์งานจิิตรกรรมแบบร่่วมสมััยที่่�มีีประโยชน์์ ที่่�สำำ�คััญ คืือ “ประสิิทธิิผลของการฝึึกอบรมจิิตลัักษณะและ
ในการพััฒนาเป็็นแหล่่งเรีียนรู้ �ทางวััฒนธรรมของท้้องถิ่ �น ทัักษะแบบบููรณาการเพื่�่อเสริิมสร้้างพฤติิกรรมการดำำ�รงชีีพ
ตามหลัักปรััชญาเศรษฐกิิจพอเพีียงสำ�ำ หรัับเยาวชนไทย
• ที่่�สำำ�คััญของประเทศไทยแบบมีสี ่่วนร่ว่ มกัับชุมุ ชน ในศตวรรษที่่� 21” เป็็นการสร้้างนวััตกรรมชุุดฝึึกอบรมจิิต
การมีีส่่วนร่่วมในการสร้้างสรรค์์นวััตกรรม ลัักษณะและทัักษะแบบบููรณาการผ่่านรููปแบบการวิิจััย
สัังคมจากขยะพลาสติิกในชุุมชนภาคเหนืือตอนล่่างของ เชิิงทดลอง (Experimental Study) เพื่�อสร้า้ งและตรวจสอบ
ประเทศไทย” โดยการส่ง่ เสริมิ ให้ม้ ีกี ารลดขยะเป็น็ ศูนู ย์ ์ จัดั การ ประสิทิ ธิภิ าพชุดุ ฝึกึ อบรมจิติ ลักั ษณะและทักั ษะแบบบูรู ณาการ
ขยะแบบเบ็ด็ เสร็จ็ ยั่�งยืนื และเพื่�อการสร้า้ งสรรค์ส์ื่�อนวัตั กรรม เพื่ �อเสริิมสร้้างพฤติิกรรมการดำำ�รงชีีพตามหลัักปรััชญาของ
เศรษฐกิจิ พอเพียี งสำำ�หรับั เยาวชนไทยในศตวรรษที่่� 21 เพื่�อเป็น็
เชิิงเนื้ �อหาอย่่างมีีส่่วนร่่วม คู่่�มืือในการบ่่มเพาะเยาวชนไทยให้้มีีหลัักคิิดและมีีทัักษะ
ที่�จะนำำ�ไปสู่�การสร้า้ งแบรนด์์ การดำำ�รงชีพี อย่า่ งมีสี ุขุ ภาวะที่่�ดีทีั้�งกาย ใจ และสังั คม สามารถ
ผลิิตภััณฑ์์สร้้างสรรค์์จาก ทำำ�ให้้สถาบัันการศึึกษา องค์์กร หรืือหน่่วยงานที่�สนใจ
สิ่�งเหลืือใช้้ (Upcycle) จาก นำำ�ไปประยุุกต์์สู่ �การจััดการเรีียนรู้ �สร้้างหลัักสููตรแกนกลาง
ข ย ะ พ ล า ส ติิ ก ที่ � ไ ด้้ รัั บ ก า ร ที่่�บููรณาการหลัักปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียง นอกจากนั้�น
เยาวชนแกนนำำ�ที่่�เข้้ารัับการอบรมยัังสามารถนำำ�ความรู้�
ประสบการณ์์จากการเรีียนรู้�ในโปรแกรมการฝึึกอบรมฯ
ไป “ต่อ่ ยอด” และ “ส่ง่ ต่อ่ ” ให้ก้ ับั เยาวชนคนอื่�น ๆ เพื่�อขยาย
เครืือข่่ายสัังคมเยาวชน
สุุขภาวะที่่�ดีี มีีจิิตอาสา
และการเป็็นพลเมืืองดีี
อัั น เ ป็็ น ก า ร ย ก ร ะ ดัั บ
ก า ร พัั ฒ น า สัั ง ค ม แ ล ะ
ประเทศชาติอิ ย่่างยั่�งยืนื
24 รายงานประจำ�ำ ปีี 2565
5) แผนงานคนไทย 4.0 (Thai People 4.0) ปีีที่่� 3
มีผี ลงานวิจิ ัยั ที่่�สำำ�คัญั คือื “คนไทย 4.0” ซึ่�งเป็น็ การมุ่�งบูรู ณาการองค์ค์ วามรู้�
พหุุสาขาที่�ปรัับเสริิมให้้เกิิดคนไทย 4.0 คืือ คนไทยที่่�ถึึงพร้้อมด้้วย
คุณุ ธรรม 5 ประการ ได้้แก่่ พอเพียี ง มีีวินิ ััย สุุจริติ มีจี ิิตสาธารณะ และ
มีีความรัับผิิดชอบ เป็็นคนเก่่ง คิิดเป็็น ทำำ�เป็็น มีีความสามารถที่�จะรู้�
เท่า่ ทันั โลก และมีคี วามยืดื หยุ่�นพอที่�จะตอบสนองให้เ้ กิดิ ผลลัพั ธ์ใ์ นเชิงิ บวก
ต่่อความผัันผวนทางเศรษฐกิิจสัังคมที่�จะเกิิดขึ้�นในอนาคต โดยเกิิด
ชุุดความรู้�นวััตกรรม และวิิธีีการจััดการตลอดจนเกิิดนโยบายสาธารณะ
ที่่�ดีีที่�เผยแพร่่เพื่�อการเตรีียมพร้้อมให้้คนไทยมีีคุุณธรรม 5 ประการ
ไม่่ต่ำำ��กว่่า 60 รายการ ใน 3 ปีี เกิิดนักั วิิจััยอนาคตศึกึ ษา/นโยบายสาธารณะ ไม่่ต่ำำ��กว่า่ 40 คน เกิดิ โมเดลและชุมุ ชนต้น้ แบบ
เพื่ �อเป็็นแหล่่งสร้้างและจััดการความรู้ �เกี่ �ยวกัับความท้้าทายที่ �จะเกิิดขึ้ �นในอนาคตของประเทศไทย ทั้้�งยัังเป็็นแหล่่งรวบรวม
องค์์ความรู้�ให้้สามารถถ่่ายทอดประสบการณ์์ และแนวทางสร้้างพลเมืืองดีี จำำ�นวน 9 รายการ เกิิดข้้อเสนอแนะด้้านนโยบาย
สาธารณะที่่�ดีใี ห้้กับั สัังคม ไม่ต่ ่ำำ��กว่่า 15 รายการ และเกิดิ โมเดลต้้นแบบการศึกึ ษา 9 โมเดล ใน 3 ปีี
การสนับั สนุนุ ทุนุ วิจิ ัยั ด้า้ นการจัดั การความรู้้�การวิจิ ัยั เพื่่อ� การใช้ป้ ระโยชน์์
รวมการปฏิบิ ัตั ิแิ ละการถ่า่ ยทอดสู่�พื้น� ที่�่
ได้ม้ ีกี ารสนับั สนุนุ การวิจิ ัยั การปฏิบิ ัตั ิิ และการถ่า่ ยทอด ต้้นทุุน การตลาดและการตลาดออนไลน์์ ตลอดจนการพัฒั นา
สู่�พื้�นที่่� ดังั นี้� ขีดี ความสามารถของผู้�ประกอบการในพื้�นที่�เพื่�อสร้า้ งเศรษฐกิจิ
1) การพััฒนาภููมิิภาคและจัังหวััดเชิิงยุุทธศาสตร์์ ฐานรากและทำำ�ให้้เศรษฐกิิจในพื้ �นที่ �เกิิดการหมุุนเวีียน ทั้้�งนี้ �
แ ผ น ง า น วิิ จัั ย เ พื่ � อ ส นัั บ ส นุุ น ใ ห้้ บ ร ร ลุุ ผ ล ยุุ ท ธ ศ า ส ต ร์์ ช า ติิ เพื่ �อเป็็นกลไกในการขัับเคลื่ �อนห่่วงโซ่่คุุณค่่าการผลิิตและ
ด้้านการสร้้างโอกาสและความเสมอภาคทางสัังคม โดยเน้้น การกระจายรายได้สู้่�เกษตรกรผู้�ผลิติ ส่ง่ ผลให้เ้ กษตรกรมีรี ายได้้
ประเด็็นหลััก 2 ประเด็็น คืือ 1) การเพิ่�มขีีดความสามารถ เพิ่�มมากขึ้�น เกษตรกรผู้�ปลููกแตงโมมีีช่่องทางการตลาด
ของชุุมชนท้้องถิ่ �นในการพััฒนาการพึ่ �งตนเองและการจััดการ เพิ่�มขึ้�นเข้า้ ถึงึ กลุ่�มลูกู ค้า้ ที่�หลากหลายและสามารถพึ่�งพาตนเอง
ตนเอง โดยเสริมิ สร้า้ งศักั ยภาพของชุมุ ชนในการพึ่�งตนเองและ
การพึ่�งพากัันเอง สร้้างการมีีส่่วนร่่วมของภาคส่่วนต่่าง ๆ • ได้อ้ ย่า่ งยั่�งยืืน
เพื่�อสร้า้ งประชาธิปิ ไตยชุมุ ชน และสร้้างภููมิคิุ้�มกันั ทางปััญญา ระบบการจัดั การแผงขายสินิ ค้า้ พื้้น� ที่�บางแสน
ให้้กัับชุุมชน และ 2) การกระจายศููนย์์กลางความเจริิญ จัังหวััดชลบุุรีี มีีแนวทางการพััฒนาโดยการนำำ�นวััตกรรม
ทางเศรษฐกิิจ สัังคมและเทคโนโลยีี โดยกำำ�หนดแผนพััฒนา บริิหารจััดการ (Innovation management) มาปรัับใช้้
เศรษฐกิิจและสัังคมของแต่่ละกลุ่�มจัังหวััดในมิิติิต่่าง ๆ เพื่�อพััฒนาให้้พื้�นที่�แผงขายสิินค้้าริิมหาดบางแสน ได้้รัับ
จััดระบบเมืืองที่ �เอื้ �อต่่อการสร้้างชีีวิิตและสัังคมที่่�มีีคุุณภาพ การจัดั การอย่า่ งเป็น็ ระบบ จึงึ เกิดิ เป็น็ “แอปพลิเิ คชันั แก้ป้ ัญั หา
และปลอดภััย ให้้สามารถตอบสนองต่่อสัังคมสููงวััยและ แผงขายสิินค้้า” ผ่่านแพลตฟอร์์ม ซึ่่�งช่่วยในการจััดการและ
แนวโน้ม้ ของการขยายตัวั ของเมือื งในอนาคต สนับั สนุนุ การพัฒั นา อำำ�นวยความสะดวก ช่่วยในเรื่�องของการจััดเก็็บรายได้้
พื้�นที่�บนฐานข้้อมููลความรู้� เทคโนโลยีีและนวััตกรรม และ (ค่่าธรรมเนีียมแผงค้้า) ของเทศบาลเมืืองแสนสุุขให้้มีี
• พัฒั นากำำ�ลังั แรงงานในพื้�นที่่� มีผี ลงานสำำ�คััญ อาทิิ
ระบบการผลิิตแตงโมคุุณภาพครบวงจร
โดยปััญหาของพื้�นที่�ปลููกแตงโมเกาะสุุกร คืือ ผลผลิิตแตงโม
มีีปริิมาณมากแต่่คุุณภาพยัังไม่่สม่ำำ��เสมอ เช่่น ความหวาน
ในแต่่ละพื้�นที่่�มีีความแตกต่่างกััน หรืือแม้้กระทั่�งพื้�นที่�
เดีียวกััน แต่่บางช่่วงเกษตรกรประสบปััญหาการเพาะปลููก
จึึงได้้พััฒนาการจััดการแปลงในการผลิิตแตงโมเกาะสุุกร
ให้ม้ ีีศักั ยภาพเพื่�อยกระดัับคุุณภาพผลผลิติ รวมทั้�งการจััดการ
สำำ�นัักงานการวิิจััยแห่่งชาติิ (วช.) 25
ประสิทิ ธิภิ าพสูงู ขึ้�น แผงค้า้ มีกี ารพัฒั นาตนเองจากการมีรี ะบบ ข อ ง ป ร ะ ช า ช น เ พิ่ � ม สูู ง ขึ้ � น ปัั ญ ห า ค ว า ม ย า ก จ น ล ด ล ง
ในการช่ว่ ยตรวจสอบตนเอง และผู้�เยี่�ยมเยือื นมีคี วามพึงึ พอใจ จึึงส่่งผลให้้คุุณภาพชีีวิิตของชุุมชนดีีขึ้�น ประชาชนได้้เข้้าถึึง
ในการท่่องเที่�ยวและใช้้บริิการสููงขึ้�น เกิิดกระบวนการสร้้าง บริกิ ารทางสังั คมและสาธารณูปู โภคอันั เป็น็ ปัจั จัยั จำำ�เป็น็ พื้�นฐาน
ความร่่วมมืือและการมีีส่่วนร่่วมทางสัังคม และตอบโจทย์์ ในการดำำ�รงชีวี ิติ
การพััฒนาเมืือง Smart City ใน 7 มิิติิ รวมถึึงจะสามารถ 2) การพััฒนาคุุณภาพชีีวิิตเชิิงพื้้�นที่่�ด้้วยงานวิิจััย
ขยายผลช่ว่ ยให้ก้ ารขับั เคลื่�อนงานวิจิ ัยั โครงการ หรือื นวัตั กรรม และนวัตั กรรม แผนงานวิิจััยมีีเป้้าหมายเพื่�อการพััฒนาด้้าน
การท่อ่ งเที่�ยวในชุมุ ชน (Community-Based Tourism : CBT)
• เหล่า่ นี้�เกิิดขึ้�นในวงกว้้างได้้ในพื้�นที่�อื่�น ๆ และส่ง่ เสริมิ ผู้�ประกอบการธุรุ กิจิ เทคโนโลยีี (Technopreneur)
ก า ร พัั ฒ น า เชิิ ง และการยกระดัับผลิิตภาพในกระบวนการผลิิตสิินค้้าบริิการ
อ นุุ รัั ก ษ์์ ส ภ า พ แ ว ดล้้ อ ม ท า ง ตลอด Value Chain โดยการส่่งเสริิมการใช้้ผลิิตภััณฑ์์
ศิิล ปกรรม เป็็นการพััฒนา ในแหล่่งท่่องเที่�ยวโดยชุุมชนที่่�มีศี ัักยภาพ (สะท้้อนอััตลัักษณ์์/
เพื่�อบริิหารจััดการ การอนุุรัักษ์์ วัฒั นธรรม/ภูมู ิปิ ัญั ญา) และสร้า้ งโอกาสในการกระจายรายได้้
สภาพแวดล้้อมทางศิิลปกรรม ให้้เศรษฐกิิจฐานรากในพื้�นที่่� เป็็นเครื่�องมืือการส่่งออก
เพื่ � อดำำ�รงรัั กษาสภาพแวดล้้ อม คุุณค่่าของชุุมชนไปสู่�ภายนอก การยกระดัับแหล่่งท่่องเที่�ยว
ทางกายภาพของแหล่ง่ มรดกทางวัฒั นธรรม การผลิติ ผลิติ ภัณั ฑ์์ ในหลากหลายมิิติิ เพื่�อตอบสนองความต้้องการและ
ต้น้ แบบผ้า้ สิ่�งถักั ทอ และงานฉลุโุ ลหะ ซึ่�งเป็น็ ผลิติ ภัณั ฑ์พ์ื้�นบ้า้ น สอดคล้้องกัับสถานการณ์์ ส่่งเสริิมศัักยภาพการท่่องเที่ �ยว
ที่่�ยัั ง ค ง มีี อัั ต ลัั ก ษ ณ์์ ข อ ง ก ลุ่ � ม ช า ติิ พัั น ธุ์ � ไ ท ใ ห ญ่่ มีี โ อ ก า ส โดยชุุมชน โดยเชื่�อมโยงโปรแกรมและเส้้นทางการท่่องเที่�ยว
ในการพัฒั นาต่อ่ ยอดให้เ้ ป็น็ แหล่ง่ เรียี นรู้้�ท้องถิ่�น และเพิ่�มโอกาส กัับฐานอััตลัักษณ์์วััฒนธรรมท้้องถิ่�น ภููมิิปััญญา เพื่�อขยาย
ในการประชาสััมพัันธ์์และการตลาด ส่่งผลให้้เกิิดการพััฒนา ฐานสิินค้้าและบริิการ ซึ่่�งต้้องเกิิดผลผลิิตจากการดำำ�เนิินงาน
มากกว่า่ 2 มิติ ิิ เช่น่ เส้น้ ทางการท่อ่ งเที่�ยว การพัฒั นาผลิติ ภัณั ฑ์์
คุุ ณ ภ า พ ชีี วิิ ต ข อ ง ค น
ในชุุมชน ชุุมชนมีีรายได้้ • อาหาร วััฒนธรรม มาตรฐาน ฯลฯ โดยมีีผลงานสำำ�คััญ อาทิิ
จากการท่่องเที่ �ยวในเชิิง การเพิ่�่มมููลค่่าผลิิตภััณฑ์์หอยแมลงภู่่�ดอง
อนุุรัักษ์์ และการค้้าขาย เพื่ �อยกระดัับผลิิตภััณฑ์์และบรรจุุภััณฑ์์ให้้ได้้มาตรฐานความ
สินิ ค้า้ พื้�นเมือื ง ปลอดภัยั ของอาหารจากหน่ว่ ยงานรับั รองคุณุ ภาพ ออกสู่�ตลาด
ให้้ประสบความสำำ�เร็็จ จึึงจำำ�เป็็นต้้องมีีการพััฒนาบรรจุุภััณฑ์์
• กลไกการขัับเคลื่�่อนงานตามยุุทธศาสตร์์ ควบคู่่�กัันไป เพื่�อส่่งเสริิมให้้ผู้้�ค้้ารายย่่อยและผู้�ประกอบการ
ขายผลิติ ภัณั ฑ์ไ์ ด้ร้ าคาสูงู ขึ้�น มีรี ายได้เ้ พิ่�มขึ้�น อีกี ทั้�งยังั แก้ป้ ัญั หา
การพััฒนา นำำ�มาซึ่ �งการขัับเคลื่ �อนการพััฒนาในการจััดการ ก า ร ว่่ า ง ง า น ใ ห้้ กัั บ ก ลุ่ � ม ค น ที่ � ต ก ง า น ที่ � ก ลัั บ ถิ่ � น ฐ า น ม า ยัั ง
ความเหลื่�อมล้ำำ�� และสอดคล้อ้ งกัับยุุทธศาสตร์ก์ ารพััฒนาของ ภููมิลิ ำำ�เนาเดิิมสร้้างความเข้้มแข็็งให้้กับั ชุมุ ชน
หน่่วยงานในระดัับจัังหวััด โดยมหาวิิทยาลััยในพื้�นที่่� เพื่�อให้้
เกิิดเป็็นรููปธรรมในการดำำ�เนิินงานจากภาควิิชาการในการ
เพิ่ �มโอกาสความเท่่าเทีียมกัันและลดความเหลื่ �อมล้ำำ��ในพื้ �นที่ �
ซึ่�งเชื่�อมโยงไปสู่�การใช้ป้ ระโยชน์ก์ ับั หน่ว่ ยงานยุทุ ธศาสตร์ร์ ะดับั
จัังหวััดและทำำ�ให้้การขัับเคลื่ �อนประเทศไปในทิิศทางเดีียวกััน
รวมทั้ �งเป็็นการพััฒนาศัักยภาพและกำำ�ลัังคนทางสายวิิชาการ
รัับใช้้สัังคมและท้้องถิ่�นของประเทศ และขยายผล
การสร้้างกลไกการหนุุนเสริิมระบบนิิเวศวิิชาการรัับใช้้
สัังคมและท้้องถิ่�นได้้ ผ ล ที่� ต า ม ม า คืื อ ร า ย ไ ด้้ เ ฉ ลี่� ย
26 รายงานประจำ�ำ ปีี 2565
• การแปรรููปผลิิตภััณฑ์์มููลค่่าสููงจากเปลืือก เพื่�อให้้เกิิดความยั่�งยืืน บนฐานการพััฒนาเศรษฐกิิจ BCG
สู่�การพัฒั นาที่�ยั่�งยืนื ของ 4 ชุมุ ชนเป้า้ หมาย คือื 1) ชุมุ ชนกุฎุ ีจี ีนี
หอยแมลงภู่ �เหลืือทิ้้�ง ที่่�เป็็นผลกระทบมาจากการขยายตััว เกิดิ เส้น้ ทางการท่อ่ งเที่�ยวแบบวิถิ ีสี ยามย้อ้ นรอยประวัตั ิศิ าสตร์์
ของอุตุ สาหกรรมแปรรูปู หอยแมลงภู่่� เกิดิ เป็น็ ขยะเปลือื กหอย แห่่งเวีียง วััง คลััง นา 2) ชุุมชนทอผ้้าบ้้านสวาย เกิิดการ
แมลงภู่่� สร้้างปััญหาสุุขภาพ และปััญหาทััศนีียภาพโดยรวมถึงึ ท่่องเที่�ยวเชื่�อมโยงผลิิตภัณั ฑ์์สิินค้้า GI ไหมมััดหมี่่� 3) ชุุมชน
การวางแผนการพัฒั นาพื้�นที่�ของหน่ว่ ยงานภาครัฐั เพื่�อแปรรูปู ท่่าชััย เกิิดการท่่องเที่�ยวเชื่�อมโยงผลิิตภัณั ฑ์ส์ ินิ ค้้า GI ลายผ้้า
ขยะเปลืือกหอยให้้เป็็นผลิิตภััณฑ์์มููลค่่าสููงที่ �เป็็นที่่�ต้้องการ ทอมืือ และลายเครื่�องประดัับศรีีสััชนาลััย และ 4) ชุุมชน
ภาคอุุตสาหกรรม อาทิิ ผลิติ ภัณั ฑ์ส์ ารปรับั ปรุุงดิิน ผลิิตภััณฑ์์ บางตะบูนู เกิดิ ผลิติ ภัณั ฑ์ก์ ารท่อ่ งเที่�ยว ส่ง่ ผลให้อ้ ัตั ราการเติบิ โต
แคลเซีียมเสริิม/ช่่วยบดย่่อยในอาหารสััตว์์ และผลิิตภััณฑ์์ ของมููลค่่าเศรษฐกิิจในพื้�นที่่�ชุุมชนเชิิงนวััตกรรม CBT-SE
เกล็็ดประกายมุุกเปลืือกหอยแมลงภู่่� ส่ง่ ผลให้ช้ ุมุ ชน/วิิสาหกิิจ เพิ่�มขึ้�น ชุุมชนมีีรายได้เ้ พิ่�มขึ้�น คุุณภาพความเป็น็ อยู่�ที่�ดีขึ้�น
ชุุมชนมีีรายได้้เพิ่ �มจากการจำำ�หน่่ายผลิิตภััณฑ์์ ปััญหาขยะ 3) การส่่งเสริิมสนัับสนุุนการขยายผลตามชุุมชน
และปััญหาสิ่ �งแวดล้้อมจากขยะเปลืือกหอยแมลงภู่ �ลดลงหรืือ ไม้้มีีค่่า แผนงานสนัับสนุุนให้้ประชาชนมีีความมั่�นคงทาง
หมดไป รวมถึึงผู้�ประกอบการสามารถลดต้้นทุุนการผลิิตได้้ เศรษฐกิจิ โดยการปลูกู ไม้ม้ ีคี ่า่ เป็น็ การเก็บ็ ออมเพื่�อเป็น็ หลักั ทรัพั ย์์
เนื่�องจากใช้้วัตั ถุุดิบิ ที่�ผลิติ ในประเทศ ค้ำำ��ประกันั และสร้า้ งอาชีพี ที่�มั่�นคงยั่�งยืนื ในระยะยาว พร้อ้ มกับั
เป็น็ การเพิ่�มพื้�นที่่�ป่่าให้ก้ ับั ประเทศ ดูแู ลรักั ษาสิ่�งแวดล้อ้ ม และ
• การยกระดัับการท่่องเที่�ยวโดยชุุมชน ลดการเกิดิ ภัยั ธรรมชาติิ และการสร้า้ งรายได้ด้ ้ว้ ยการปลูกู ไม้ม้ ีคี ่า่
ในลัักษณะเกษตรผสมผสาน ขัับเคลื่ �อนนโยบายการเพิ่ �ม
จุุดประสงค์์ของโครงการเพื่ �อให้้การท่่องเที่ �ยวเป็็นเครื่ �องมืือ พื้ �นที่่�ป่่าไม้้ของชาติิและยุุทธศาสตร์์ที่ �เกี่ �ยวข้้องไปสู่ �การปฏิิบััติิ
ในการสร้้างรายได้้เพื่ �อยกระดัับคุุณภาพชีีวิิตการท่่องเที่ �ยว เพิ่�มพื้�นที่่�ป่่าเศรษฐกิจิ ของประเทศไทย รวมทั้�ง ให้บ้ รรลุเุ ป้า้ หมาย
เ มืื อ ง ร อ ง อัั น จ ะ นำำ� ไ ป สู่ � ก า ร จัั ด ก า ร อ ย่่ า ง เ ป็็ น ร ะ บ บ แ ล ะ ที่�ตั้�งไว้ ้ จำำ�นวน 5 กลไกหลักั ได้แ้ ก่่ 1) การปลดล็อ็ กทางกฎหมาย
ประสบความสำำ�เร็็จ จึึงเกิิดการพััฒนาเทคโนโลยีีดิิจิิทััล และมาตรการที่�เกี่�ยวข้อ้ ง 2) การเพาะพันั ธุ์� ขยายพันั ธุ์�กล้า้ ไม้ม้ ีคี ่า่
“เถาว์์จัันท์์ แอปพลิิเคชััน” สู่่�การเป็็นแพลตฟอร์์มพร้้อม ทางเศรษฐกิจิ สูงู 3) การวิจิ ัยั เพื่�อสร้า้ งความเข้ม้ แข็ง็ และยั่�งยืนื
ในการบริิหารจััดการการท่่องเที่ �ยวยุุคดิิจิิทััล ช่่วยสนัับสนุุน 4) การขยายผลในพื้�นที่�ทั่�วประเทศไทย และ 5) การประเมินิ
กิิจกรรมท่่องเที่ �ยวในพื้ �นที่่�ร่่วมกัับภาคีีเครืือข่่าย ส่่งเสริิม
การตลาด การท่่องเที่�ยว ส่่งผลให้้จำำ�นวนนัักท่่องเที่�ยวที่�สนใจ • มููลค่่าการตลาดและแปรรูปู โดยมีีผลงานสำำ�คััญ อาทิิ
และเข้้าสู่ �แหล่่งท่่องเที่ �ยวโดยชุุมชนเพิ่ �มขึ้ �นเกิิดรายได้้จาก การเพาะเห็็ดไมคอร์์ไรซาแบบครบวงจร
การจัดั การการท่่องเที่�ยวโดยชุุมชน การส่่งเสริิมการปลููกป่่าและพืืชเศรษฐกิิจและการฟื้�้นฟููระบบ
นิิเวศป่่าไม้้เพื่ �อสร้้างแหล่่งอาหารโดยเฉพาะในพื้ �นที่่�ชุุมชน
ซึ่ �งก่่อให้้เกิิดประโยชน์์แก่่ชุุมชนและประเทศในการพััฒนา
ความเข้ม้ แข็ง็ ของเกษตรกรและเศรษฐกิจิ ฐานราก และเพื่�อเป็น็
การนำำ�เทคโนโลยีแี ละนวัตั กรรมไปขยายผลไปสู่่�ชุมุ ชนในพื้�นที่�
อื่�น ๆ เพื่�อสร้้างแหล่่งอาหารปลอดภััยและสร้้างรายได้้เสริิม
ในครััวเรืือน ก่่อให้้เกิิดความเข้้มแข็็งของชุุมชนฐานราก
ซึ่�งเป็็นประชาชนส่่วนใหญ่่ของประเทศ นอกจากนี้้�ยัังช่่วยลด
ปัญั หาโลกร้้อน ทำำ�ให้ส้ิ่�งแวดล้้อมร่่มรื่�น พื้้�นที่่�ป่่าไม้ย้ ังั ช่ว่ ยปรับั
และรัักษาสมดุุลสิ่ �งแวดล้้อมช่่วยลดปััญหาการเปลี่ �ยนแปลง
สภาพภูมู ิอิ ากาศ
• การยกระดัับอััตลัักษณ์์พื้้น� ถิ่�น ด้ว้ ยการบริหิ าร
จััดการชุุมชน CBT ตามเกณฑ์์มาตรฐานการท่่องเที่�ยว
โดยชุุมชน Thailand CBT Standard สู่่�การเป็็นวิิสาหกิิจ
เพื่�อสังั คม เชื่�อมโยงกัับสินิ ค้้าอัตั ลักั ษณ์์พื้�นถิ่�น เกษตร อาหาร
ผลิติ ภัณั ฑ์ช์ ุมุ ชน ยกระดับั ความสามารถด้้านตลาดของชุมุ ชน
สำ�ำ นัักงานการวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ (วช.) 27
การสนับั สนุนุ ทุนุ วิจิ ัยั ด้า้ นทรัพั ยากรธรรมชาติแิ ละสิ่่ง� แวดล้อ้ ม
วช. มีแี ผนงานในการดำำ�เนินิ การวิจิ ัยั และนวัตั กรรมในโปรแกรม 7 โจทย์ท์ ้า้ ทายด้า้ นทรัพั ยากร สิ่�งแวดล้อ้ มและการเกษตร
มีผี ลการดำำ�เนินิ งานที่�เป็็นรููปธรรม มีกี ารใช้ป้ ระโยชน์แ์ ล้ว้ ดังั นี้�
1) แผนงานวิิจััยและนวััตกรรมด้้านการจััดการขยะ มููลฝอย และจะมีีการผลิิตปุ๋๋�ยอิินทรีีย์์ชีีวภาพโดยการเติิม
และของเสีีย เป็็นทุุนวิิจััยเพื่�อใช้้จััดการกัับปััญหาท้้าทาย เชื้�อในกลุ่�ม PGPR เพื่�อให้้เป็็นปุ๋๋�ยที่�กระตุ้�นการเจริิญเติิบโต
เร่่งด่่วนสำำ�คััญของประเทศในด้้านทรััพยากร ธรรมชาติิและ
สิ่�งแวดล้อ้ ม การเกษตร และบรรลุเุ ป้า้ หมายการพัฒั นาที่�ยั่�งยืนื • ของพืืชด้้วย
โดยการสนัับสนุุนทุุนวิิจััยและพััฒนาเพื่ �อต่่อยอดเพื่ �อให้้เกิิด การพััฒนาระบบติิดตามตรวจสอบการขนส่่ง
นโยบายการบริิหารจััดการหรืือแผนงานสนัับสนุุนการจััดการ และกำ�ำ จัดั มูลู ฝอยติดิ เชื้้อ� แบบเรียี ลไทม์์ เพื่�อนำำ�ไปใช้ป้ ระโยชน์์
ลดปัญั หาขยะ ได้แ้ ก่่ การวิจิ ัยั เชิงิ พฤติกิ รรมสังั คมเพื่�อขับั เคลื่�อน ทั้ �งเชิิงนโยบายและการดำำ�เนิินงานของกระทรวงสาธารณสุุข
การจััดการขยะ รวมถึึงการนำำ�แนวคิิดเศรษฐกิิจหมุุนเวีียน ในการบริิหารจััดการมููลฝอยติิดเชื้ �ออย่่างมีีประสิิทธิิภาพและ
มาสร้้างดุุลยภาพระหว่่างเทคโนโลยีีกัับชีีวภาพมาใช้้ เพื่�อลด ยั่�งยืืน โดยใช้้สมาร์์ทแอปพลิิเคชัันที่�สามารถอ่่านค่่าน้ำำ��หนััก
ปััญหาขยะอย่า่ งเป็็นรูปู ธรรม มีีผลงานสำำ�คัญั ดัังนี้� มููลฝอยติิดเชื้ �อจากเครื่ �องชั่ �งที่ �สถานพยาบาลมีีอยู่ �แล้้วสำำ�หรัับ
ก า ร ติิ ด ต า ม ก า ร ข น ส่่ ง มูู ล ฝ อ ย ติิ ด เชื้ � อ จ า ก แ ห ล่่ ง กำำ� เ นิิ ด ไ ป
• นวััตกรรมการใช้้ประโยชน์์จากเจลาติิน แหล่ง่ กำำ�จัดั เพื่�อช่่วยในการวางแผน การบริหิ ารจััดการ และ
แผนกลยุทุ ธ์์ได้้อย่่างเหมาะสม
เหลืือทิ้้�งในอุุตสาหกรรมยา โดยการนำำ�เจลาติินเหลืือทิ้�ง
จากอุุตสาหกรรมยามาผลิิตเป็็นผลิิตภััณฑ์์อาหารสุุขภาพ Data Collection Practical Application Real-Time Dashboard
สำำ�หรัับสุุนััขเพื่ �อเพิ่ �มมููลค่่าทางเศรษฐกิิจให้้กัับทั้ �งโรงงานที่่�มีี
เจลาตินิ เป็น็ วัสั ดุเุ หลือื ทิ้�งทำำ�ให้ไ้ ม่ต่ ้อ้ งเสียี ค่า่ บำำ�บัดั ของเสียี และ
ยัังเป็็นการลดต้้นทุุนในการผลิิตอาหารสุุนััขเพื่ �อนำำ�ไปทำำ�เป็็น
ผลิิตภััณฑ์์อาหารเม็็ดสุุนััข ผงโรยอาหารสุุนััขและขนมสุุนััข
เพื่�อสุุขภาพ สำำ�หรับั สุนุ ััขวััยเด็็ก สุุนััขโตเต็็มวััย และสุุนัขั สููงวััย
MFroombiPleapAerprepcloicrdaintigotno
From Data Listing to
ImFarogme wPeroigcheinsgstiong Safe Data Visualization and Analytics
Tracking
and Digitalization Location
Tracking
Automatic
& Real time
BIG Onsite Data
DATA App Analytics
• การใช้ก้ ลุ่�มจุลุ ินิ ทรียี ์์ (microbial consortium) • การรีไี ซเคิลิ ขยะถ่า่ นไฟฉายใช้แ้ ล้ว้ สู่�นวัตั กรรม
2 ชนิิดและเครื่่�องต้้นแบบผลิิตปุ๋๋�ยภายในเวลา 24 ชั่่�วโมง แบตเตอรี่่�ลิิเทีียมไอออน เพื่�อนำำ�ไปใช้ป้ ระโยชน์เ์ พื่�อการสร้้าง
เพื่�อเปลี่�ยนขยะอินิ ทรียี ์จ์ ากบ้า้ นเรือื นให้เ้ ป็น็ ปุ๋๋ย� อินิ ทรียี ์ช์ ีวี ภาพ นวััตกรรมระบบการรีีไซเคิิลถ่่านไฟฉายใช้้แล้้วอย่่างยั่ �งยืืน
ชนิิดพิิเศษ โดยผลงานวิิจััยในกรอบนี้้�นำำ�ไปใช้้ประโยชน์์ สำำ�หรัับสัังคมไทยด้้วยวิิธีีทางวิิทยาศาสตร์์และวิิศวกรรม
เพื่ �อเปลี่ �ยนขยะพิิษเป็็นสารตั้ �งต้้นสำำ�หรัับการผลิิตแบตเตอรี่ �
ความปลอดภัยั ทางชีวี ภาพของจุลุ ินิ ทรียี ์ท์ี่�ใช้ผ้ ลิติ ปุ๋๋ย� อินิ ทรียี ์์ ลิเิ ทียี มไอออนที่่�มีปี ระสิทิ ธิภิ าพสูงู และมีตี ้น้ ทุนุ การผลิติ ที่�ต่ำ�ลง
และปุ๋๋ย� อินิ ทรียี ์ช์ ีวี ภาพ นอกจากนี้้�ยัังมีีเป้้าหมายในการสร้้างองค์์ความรู้�ใหม่่จากการ
วิจิ ัยั และเผยแพร่ค่ วามรู้�ที่�เกี่�ยวกับั การจัดั การถ่า่ นไฟฉายใช้แ้ ล้ว้
คัดั เลืือกจุลุ ินิ ทรีีย์์ คััดเลืือก จนสามารถต่อ่ ยอดไปสู่�การสร้า้ งศูนู ย์ร์ ีไี ซเคิลิ แบตเตอรี่่�ต้้นแบบ
ที่่�มีคี วามสามารถ จุุลิินทรียี ์์ที่� ให้เ้ กิดิ ขึ้�นแห่ง่ แรกในประเทศไทย
ในการย่่อยสลาย กระตุ้ �นการ
สารอินิ ทรียี ์์ เจริิญของพืืช
ปุ๋๋�ยอินิ ทรีีย์์ชีวี ภาพ
(ThceorMmnsiocorprothibuilimeal) (McPoiOcnrPsooRbr)tiaiulm
ขยะอินิ ทรียี ์์ในครัวั เรือื น บำำ�รุุง ป้อ้ งกััน รัักษา
เครื่�องผลิติ ปุ๋๋ย� อินิ ทรียี ์ช์ ีวี ภาพจากขยะอินิ ทรียี ์ภ์ ายใน 24 ชั่�วโมง
เพื่ �อลดปริิมาณขยะอิินทรีีย์์จากบ้้านเรืือนโดยใช้้เชื้ �อจุุลิินทรีีย์์
ประสิิทธิิภาพสููงที่ �จะมาย่่อยสลายขยะอิินทรีีย์์จากบ้้านเรืือน
เพื่ �อแปรรููปเป็็นปุ๋๋�ยอิินทรีีย์์ ซึ่่�งจะเป็็นการลดปริิมาณขยะ
28 รายงานประจำำ�ปีี 2565
2) แผนงานวิิจััยและนวััตกรรมด้้าน Haze Free Thailand และปััญหา PM2.5 ดำำ�เนิินการสนัับสนุุนทุุนวิิจััยและ
พััฒนาเพื่�อเสริิมประสิิทธิิภาพการป้้องกััน และแก้้ไขปััญหาฝุ่�นละอองขนาดไม่่เกิิน 2.5 ไมครอน (PM2.5) โดยให้้ประเทศ
มีกี ารจัดั การคุณุ ภาพอากาศที่�สามารถรองรับั การเปลี่�ยนแปลงและการพัฒั นาของประเทศไทยในอนาคตให้ม้ ีคี วามสมดุลุ ระหว่า่ ง
เศรษฐกิิจ สังั คม และสิ่�งแวดล้อ้ ม ซึ่�งมีผี ลการดำำ�เนิินงานภายใต้้กรอบการวิจิ ัยั และนวััตกรรมสำำ�คัญั 3 กรอบ ดังั นี้�
• การเฝ้้าระวัังและติิดตามสถานการณ์์ ทำำ�ให้้
ประชาชนและหน่่วยงานที่ �เกี่ �ยวข้้องสามารถเข้้าถึึงข้้อมููล
การเฝ้า้ ระวังั และเตือื นภัยั ปัญั หาคุณุ ภาพอากาศ ทำำ�ให้ส้ ามารถ
ป้อ้ งกันั ตนเองและช่ว่ ยกันั แก้ไ้ ขปัญั หาฝุ่น� ควันั ในพื้�นที่�ได้ท้ ันั ท่ว่ งทีี
ตััวอย่่างผลงานวิิจััย ได้้แก่่ การหาสััดส่่วนมลพิิษจาก
แหล่่งกำำ�เนิิดมลพิิษภายในและภายนอกกรุุงเทพมหานคร
ที่่�ส่่งผลต่่อความเข้้มข้้นของฝุ่ �นขนาดเล็็กในกรุุงเทพมหานคร
การประเมิินหาสััดส่่วนมลพิิษจากแหล่่งกำำ�เนิิดภายในและ
ภายนอกกรุุงเทพมหานคร ที่่�ส่่งผลต่่อความเข้้มข้้นของ
ฝุ่�นละอองขนาดเล็ก็ ในกรุงุ เทพมหานคร เพื่�อเป็็นข้้อมููลพื้�นฐานให้ก้ รุุงเทพมหานคร ได้ม้ ีีการจัดั การปัญั หาฝุ่�นขนาดเล็ก็ ได้้อย่า่ ง
ชัดั เจนและมีปี ระสิทิ ธิภิ าพ
• การลด PM2.5 จากแหล่ง่ กำ�ำ เนิิด เป็็นการพััฒนาเทคโนโลยีเี พื่�อสนัับสนุุนให้เ้ กิดิ การลด PM2.5 จากแหล่่งกำำ�เนิิด
ซึ่�งมีีสาเหตุุหลััก ได้้แก่่ การเกิิดไฟป่่า และกิิจกรรมทางเกษตร โดยในแต่่ละพื้�นที่�ที่�ประสบปััญหาจะมีีสาเหตุุต้้นต่่อของปััญหา
ที่�แตกต่่างกัันไป ซึ่่�งการพััฒนานวััตกรรมด้้านเทคโนโลยีีภููมิิสารสนเทศ แสดงการจััดกลุ่�มและคาดคะเนการลุุกลามของไฟป่่า
จากข้้อมูลู จุุดความร้อ้ น (Hotspot) ในประเทศไทย การพััฒนานวัตั กรรมด้้านเทคโนโลยีีภููมิิสารสนเทศ แสดงการจััดกลุ่�ม และ
คาดคะเนการลุกุ ลามของไฟป่่า จากข้อ้ มูลู จุดุ ความร้้อน (Hotspot) ในประเทศไทย โดยนํําเสนอข้้อมููลและแสดงผลแบบจํําลอง
การจัดั กลุ่�ม และการคาดคะเนการลุกุ ลาม
ของไฟป่่าแบบอััตโนมััติิ ผ่่าน Web
Application และ Mobile Application
บนระบบปฏิิบััติกิ าร iOS และ Android
เพื่ �อให้้เจ้้าหน้้าที่ �ที่ �เกี่ �ยวข้้องสามารถ
รับั ทราบข้อ้ มูลู ได้อ้ ย่า่ งทันั ท่ว่ งทีี สามารถ
นํําไปวางแผนและประเมิินสถานการณ์์
จัดั ลำำ�ดับั ความสำำ�คัญั กำำ�หนดอัตั รากํําลังั
และเส้้นทางในการสกััดการลุุกลาม
ของไฟป่่า การนํํากํําลังั พลเข้า้ ปฏิบิ ัตั ิงิ าน
ควบคุุมไฟป่่าได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ
มากขึ้ �น
• การบริิหารจััดการ PM2.5 เป็็นการสนัับสนุุน 50 µg/m3 เป็็นไม่่เกิิน 37.5 µg/m3 มีีผลภายในปีี 2566
ซึ่ �งผ่่านความเห็็นชอบในที่ �ประชุุมคณะกรรมการสิ่ �งแวดล้้อม
การบริหิ ารจัดั การ PM2.5 เชิงิ นโยบายเพื่�อการควบคุมุ ป้อ้ งกันั แห่่งชาติิ ครั้�งที่่� 2/2565 เมื่�อวัันที่่� 11 พฤษภาคม 2565
และแก้้ไขปััญหา PM2.5 โดยได้้มีีการศึึกษา และวิิเคราะห์์ เพื่�อประกาศใช้ภ้ ายในเดือื นกัันยายน 2565
ข้้ อ มูู ล ด้้ า น สุุ ข ภ า พ อ น า มัั ย ที่ � เ กี่ � ย ว ข้้ อ ง สำำ� ห รัั บ เ ป็็ น ข้้ อ มูู ล 3) แผนงานวิิจััยด้้านการเปลี่�ยนแปลงสภาพ
พื้�นฐานประกอบการพิจิ ารณา เสนอแนะปรับั ปรุงุ ค่า่ มาตรฐาน ภูมู ิอิ ากาศ วช. ได้จ้ ัดั สรรทุนุ วิจิ ัยั และนวัตั กรรมการดำำ�เนินิ งาน
ฝุ่น� ละออง PM2.5 ในบรรยากาศของประเทศไทย ซึ่�งเป็น็ ข้อ้ มูลู มุ่�งเน้้นการลดการปล่่อยก๊๊าซเรืือนกระจก และสร้้างสัังคม
สนับั สนุนุ การปรับั ค่า่ มาตรฐาน ตาม (ร่า่ ง) ประกาศคณะกรรมการ คาร์บ์ อนต่ำำ�� ปรับั ปรุงุ การบริหิ ารจัดั การภัยั พิบิ ัตั ิทิั้�งระบบ และ
สิ่�งแวดล้อ้ มแห่ง่ ชาติิ เรื่�อง การกำำ�หนดค่า่ มาตรฐาน ฝุ่่น� ละออง การสร้้างขีีดความสามารถของประชาชนในการรัับมืือและ
ขนาดไม่เ่ กิิน 2.5 ไมครอน ในบรรยากาศโดยทั่�วไป ค่า่ เฉลี่�ย ปรับั ตัวั เพื่�อลดความสูญู เสียี และเสียี หายจากภัยั ธรรมชาติแิ ละ
รายปีี เดิมิ ไม่เ่ กินิ 25 µg/m3 ยกระดับั มาตรฐานเป็น็ 15 µg/m3 ผลกระทบที่�เกี่�ยวข้อ้ งกับั การเปลี่�ยนแปลงสภาพภูมู ิอิ ากาศ รวมถึงึ
มีผี ลภายในปีี 2565 และค่า่ เฉลี่�ยในเวลา 24 ชั่�วโมง เดิมิ ไม่เ่ กินิ
สำ�ำ นัักงานการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ (วช.) 29
การลดอัตั ราการสูญู เสียี แหล่ง่ ที่�อยู่�อาศัยั ตามธรรมชาติ ิซึ่�งเป็น็ การพัฒั นารูปู แบบการเตรียี มพร้อ้ มรับั แผ่น่ ดินิ ไหว
ผลสืบื เนื่�องจากการเปลี่�ยนแปลงสภาพภูมู ิอิ ากาศเพื่�อคงความ เชิิงรุุกอย่่างยั่�งยืืนในพื้�นที่�เสี่�ยงประเทศไทย วางแผนการ
หลากหลายทางชีวี ภาพ โดยแบ่ง่ กรอบวิจิ ัยั และนวัตั กรรมเป็น็ เตรีียมพร้้อมรัับแผ่่นดิินไหวและนำำ�ความรู้ �ที่ �ได้้ลงสู่ �ประชาชน
ในชุุมชนผ่่านการฝึึกปฏิิบััติิจริิง เพื่�อพััฒนาความรู้� การรัับรู้�
• 2 กรอบ มีีผลงานสำำ�คััญ ดังั นี้� ความสามารถและทัักษะของแกนนำำ�ในการเตรีียมพร้้อมรัับ
ด้้ า น ก า ร เ ป ลี่ � ย น แ ป ล ง ส ภ า พภูู มิิ อ า ก า ศ แผ่น่ ดินิ ไหว ทำำ�ให้แ้ กนนำำ�ชุมุ ชน และประชาชนมีคี วามสามารถ
สารปรัับปรุุงคุุณภาพดิินในสภาพการขาดน้ำำ��เพื่ �อลดก๊๊าซเรืือน ในการเตรียี มพร้อ้ มรับั สถานการณ์แ์ ผ่น่ ดินิ ไหวได้อ้ ย่า่ งต่อ่ เนื่�อง
กระจกและเพิ่�มสารหอม 2AP ในข้้าวขาวดอกมะลิิ 105 ยั่ �งยืนื
การใช้้ถ่่านชีีวภาพในมิิติิของการเพิ่ �มธาตุุที่่�ส่่งผลต่่อการเพิ่ �ม 4) แผนงานวิิจััยและนวััตกรรมด้้านเศรษฐกิิจ
สารหอม 2AP และสามารถลดการปล่่อยก๊๊าซเรืือนกระจก สีีน้ำ�ำ� เงิิน มุ่�งเน้้นการขัับเคลื่�อนการบริิหารจััดการทรััพยากร
จากนาข้้าว โดยใช้้ถ่่านชีีวภาพดููดซัับธาตุุซััลเฟอร์์ ซึ่่�งการเติิม ทางทะเลและชายฝั่ง� ด้ว้ ยผลงานวิจิ ัยั และนวัตั กรรม ข้อ้ มูลู ทาง
ซัลั เฟตลงในดินิ จะช่ว่ ยกระตุ้�นการทำำ�งานของ Sulfate reducing วิชิ าการ เทคโนโลยีแี ละนวัตั กรรมบนพื้�นฐานทั้�งด้า้ นเศรษฐกิจิ
bacteria ซึ่่�งเป็็นกลุ่ �มจุุลิินทรีีย์์ที่่�ยัับยั้ �งการสร้้างมีีเทนของ สังั คมและสิ่�งแวดล้อ้ ม ร่ว่ มกันั อย่า่ งสมดุลุ เพื่�อส่ง่ เสริมิ ให้เ้ กิดิ การ
Methanogen นอกจากนี้�การระบายน้ำำ��ออกทำำ�ให้้เกิิดสภาพ เพิ่�มประสิทิ ธิภิ าพในการใช้ท้ รัพั ยากร ส่ง่ เสริมิ รูปู แบบการผลิติ
ขาดน้ำำ��ในข้า้ วและเกิดิ การออกซิเิ ดชันั มีเี ทนทำำ�ให้ม้ ีเี ทนลดลงได้้ และการบริโิ ภคที่�ยั่�งยืนื อันั นำำ�ไปสู่�การสนับั สนุนุ ให้ป้ ระเทศไทย
และสามารถนํําค่า่ การปล่อ่ ยก๊า๊ ซเรือื นกระจกจากการเพาะปลูกู บรรลุุเป้้าหมายการพััฒนาที่�ยั่�งยืืน และ วช. ได้้ร่่วมกัับ
ไปปรัับปรุุงฐานข้้อมููลสำำ�หรัับการพััฒนาค่่าสััมประสิิทธิ์� กรมทรััพยากรทางทะเลและชายฝั่�ง (ทช.) พััฒนากรอบการ
การปล่อ่ ย (Emission Factor) จากการปลูกู ข้า้ วในภาคตะวันั ออก วิิจััยและนวััตกรรมเพื่ �อเชื่ �อมโยงและบููรณาการฐานข้้อมููล
และการพัฒั นาผลงานวิจิ ัยั และนวัตั กรรมที่�ตอบโจทย์ก์ ารนำำ�ไป
• เฉียี งเหนืือ ซึ่�งเป็็นพื้�นที่�หลักั ของการปลูกู ข้า้ วไทย แก้้ไขปััญหาการจััดการทรััพยากรทางทะเลและชายฝั่ �งอย่่างมีี
ด้้านอััตราการสููญเสีียแหล่่งที่ �อยู่ �อาศััยตาม
ธรรมชาติิ ใช้พ้ื้�นที่่�จังั หวัดั สมุทุ รสาครเป็น็ พื้�นที่่�ศึกึ ษา เนื่�องจาก • ประสิิทธิิภาพ มีผี ลงานสำำ�คัญั ดังั นี้�
พบหลัักฐานการรุุกล้ำำ��ของระดัับน้ำำ��ทะเลในอดีีตอย่่างชััดเจน การย้้ายปลููกหญ้้าทะเลและนิิเวศบริิการ
เช่่น ซากโครงกระดููกวาฬโบราณ ซากสิ่�งมีีชีีวิิตกลุ่�มหอย ของหญ้้าทะเล ต้้นแบบการปลููกและฟื้้�นฟููหญ้้าทะเลในพื้ �นที่ �
และตะกอน เมื่�อโครงการวิิจััยนี้้�ดำำ�เนิินการเสร็็จสิ้�นจะทำำ�ให้้ เสื่�อมโทรม รวมถึงึ การติดิ ตามประเมิินหลัังจากการปลููกหญ้า้
ลัักษณะสภาพแวดล้้อมรวมทั้ �งทราบสภาพภููมิิอากาศในช่่วงที่ � และรูปู แบบการจัดั การที่่�ดีจี ากความร่ว่ มมือื จากหลายภาคส่ว่ น
ระดัับน้ำำ��ทะเลรุุกล้ำำ��เข้้ามาในพื้ �นที่่�จัังหวััดสมุุทรสาครสมััย ทั้ �งหน่่วยงานของรััฐและชุุมชนในพื้ �นที่่�อ่่าวขาม อำำ�เภอสิิเกา
โฮโลซีีนตอนปลาย และผลการศึึกษาสามารถนำำ�ไปใช้้ในการ จัังหวััดตรััง ซึ่่�งช่่วยให้้แหล่่งหญ้้าทะเลสามารถฟื้�้นตััวและ
ทํํานายแนวโน้ม้ การเปลี่�ยนแปลงสภาพแวดล้อ้ มทางชายฝั่ง� และ เพิ่�มปริิมาณพื้�นที่�หญ้้าทะเล ตลอดจนเพิ่�มจำำ�นวนของสิ่�งชีีวิิต
สภาพภููมิิอากาศของประเทศไทยในอนาคตให้้มีีความแม่่นยํํา ชนิิดต่่าง ๆ เข้้ามาอาศััยเพิ่�มมากขึ้�น ส่่งผลให้้เกิิดความอุุดม
มากขึ้ �น ซึ่่�งทำำ�ให้้สามารถวางแผนรัับมืือการเปลี่ �ยนแปลง สมบูรู ณ์ข์ องทรััพยากรทางธรรมชาติอิ ย่า่ งยั่�งยืนื
สภาวะแวดล้้อมและสภาพภููมิิอากาศของประเทศไทยที่ �เพิ่ �ม
อััตราการสููญเสีียแหล่่งที่ �อยู่ �อาศััยตามธรรมชาติิได้้อย่่างมีี
ประสิทิ ธิิภาพและได้ร้ ับั ผลกระทบน้้อยที่่�สุดุ
30 รายงานประจำำ�ปีี 2565
• วิิธีีการฟื้�้นฟููและการตััดสิินใจย้้ายปลููกหญ้้า เพื่ �อตอบโจทย์์ไปจนถึึงการประเมิินพื้ �นที่่�ย้้ายปลููกหญ้้าทะเล
โดยใช้้ระบบภููมิิสารสนเทศเพื่ �อให้้ได้้แบบจำำ�ลองสำำ�หรัับ
ทะเลเพื่�่อการอนุุรัักษ์์แหล่่งหญ้้าทะเล วช. และทีีมนัักวิิจััย การตัดั สินิ ใจในการเลือื กพื้�นที่่�ย้ายปลูกู หญ้า้ ทะเลนั้�น จะส่ง่ ผลให้้
ที่่�มีีความพร้้อมและประสบความสำำ�เร็็จในการผลิิตต้้นพัันธุ์� เกิดิ การฟื้น้� ฟูแู หล่ง่ หญ้า้ ทะเลอย่า่ งมีปี ระสิทิ ธิภิ าพและประสบ
หญ้า้ ชะเงายาวด้ว้ ยเทคนิคิ การเพาะเลี้�ยงเนื้�อเยื่�อ โดยสามารถ ความสำำ�เร็จ็ ในอนาคต
ผลิิตต้้นอ่่อนด้้วยวิิธีีการชัักนํําให้้เกิิดยอดจํํานวนมากได้้
(อยู่�ระหว่า่ งการขอจดสิทิ ธิบิ ัตั ร) และ
ศึึกษาการใช้้สารควบคุุมการเจริิญ
เ ติิ บ โ ต ใ น ก า ร ก ร ะ ตุ้ � น ใ ห้้ เ กิิ ด ร า ก
(Tongkok et al., 2018, 2019)
หากสามารถพััฒนาวิิธีีการให้้ขยาย
พัันธุ์ �หญ้้าชะเงาให้้เพิ่ �มจำำ�นวนได้้
มากยิ่�งขึ้�น ไปพร้้อมกัับการพััฒนา
วิิธีีการขยายพัันธุ์�หญ้้าทะเลชนิิด
อื่�น ๆ และดำำ�เนิินการวิิจััยต่่อเนื่�อง
• การวางแผนการใช้้ประโยชน์์พื้้�นที่�ทางทะเล : การประยุุกต์์สู่�การปฏิิบััติิในระดัับพื้้�นที่่� การวางแผนการใช้้
ประโยชน์พ์ื้�นที่�ทางทะเล (Marine Spatial Planning : MSP) เป็น็ เครื่�องมือื หนึ่�งที่�สามารถนำำ�มาใช้ใ้ นการบริิหารจัดั การการใช้้
ประโยชน์์ในทะเลเชิงิ พื้�นที่่� เพื่�อส่ง่ เสริิมให้ม้ ีีการใช้ป้ ระโยชน์์จากทรัพั ยากรและสิ่�งแวดล้อ้ มที่่�มีคี วามสมดุลุ และยั่�งยืนื ทั้�งทางด้า้ น
สิ่�งแวดล้้อม เศรษฐกิิจและสัังคม ดัังนั้�นการศึึกษาวิิจััยเพื่�อการวางแผนการใช้้ประโยชน์์พื้�นที่�ทางทะเลจึึงเป็็นประเด็็นท้้าทาย
อย่า่ งยิ่�งสำำ�หรับั ประเทศไทยที่�จะต้อ้ งมีกี ารขับั เคลื่�อนให้ม้ ีกี ารดำำ�เนินิ การอย่า่ งเป็น็ รูปู ธรรมและมีปี ระสิทิ ธิภิ าพ เพื่�อให้ม้ ีกี ารขยายผล
และสามารถใช้เ้ ครื่�องมือื การวางแผนการใช้ป้ ระโยชน์พ์ื้�นที่�ทางทะเลในจังั หวัดั ชายฝั่ง� ได้้ (ที่่�มีคี วามพร้อ้ ม) รวมถึงึ เสนอแนะกลไก
ในการขับั เคลื่�อนเพื่�อนำำ�ไปสู่�การพัฒั นานโยบายและยุุทธศาสตร์์
การวางแผนการใชป ระโยชนพ ้นื ท่ที างทะเล
สำ�ำ นัักงานการวิิจััยแห่่งชาติิ (วช.) 31
5) แผนงานวิจิ ัยั และนวัตั กรรมด้า้ นพลังั งานอนาคต ขนาดกลางและขนาดย่อ่ ม (SMEs) ในท้อ้ งถิ่�น ซึ่่�งนํําไปสู่�การ
และพลัังงานทางเลืือกเพื่�่อชุุมชน มุ่�งเน้้นการขัับเคลื่�อน สร้้างมููลค่่าทางเศรษฐกิิจและกระจายรายได้้สู่่�ชุุมชน โดยใน
การบริิหารจััดการหมุุนเวีียนและพลัังงานทางเลืือกด้้วย องค์์ประกอบของขยะชุุมชนมีีสััดส่่วนของพลาสติิกประมาณ
ผลงานวิิจััยและนวััตกรรม ข้้อมููลทางวิิชาการ เทคโนโลยีี ร้อ้ ยละ 20 ซึ่�งหากพิจิ ารณาขยะสด 1 ตันั ทำำ�ให้ไ้ ด้้ RDF เท่า่ กับั
และนวััตกรรม บนพื้�นฐานทั้�งด้้านเศรษฐกิิจ สัังคม และ 200 กิิโลกรััม คิิดเป็็นมููลค่่าประมาณ 200 บาท ดัังนั้�น
สิ่�งแวดล้อ้ ม ร่ว่ มกันั อย่า่ งสมดุลุ เพื่�อพัฒั นาพลังั งานที่�เป็น็ มิติ ร หากสามารถจัดั การขยะได้ท้ั้�งประเทศ (~ 29 ล้า้ นตันั ) จะทำำ�ให้้
กับั สิ่�งแวดล้อ้ ม โดยเชื่�อมโยงและบูรู ณาการการจัดั การพลังั งาน มีีเงิินหมุุนเวีียนกว่่า 5,800 ล้้านบาทต่่อปีี และสำำ�หรัับ
ทั้�งห่ว่ งโซ่อ่ ุปุ ทาน (Supply Chain Management) อย่า่ งเป็น็ โรงไฟฟ้า้ ขนาด 1 MW จะทำำ�ให้ม้ ีีการใช้้ RDF 8,000 ตันั /ปีี
ระบบ ที่่�สร้้างความมั่ �นคงทางด้้านพลัังงานที่ �เป็็นมิิตรกัับ ซึ่�งคิดิ เป็น็ มูลู ค่า่ จากจ้า้ งงานและรายได้ก้ ลับั คืนื สู่่�ชุมุ ชนไม่ต่ ่ำำ��กว่า่
สิ่�งแวดล้อ้ มในอนาคต อันั นำำ�ไปสู่�การสนับั สนุนุ ให้ป้ ระเทศไทย 6,400,000 บาท/ปีี
บรรลุุเป้้าหมายการพััฒนาที่�ยั่�งยืืน และ วช. ได้้ร่่วมกัับ
การไฟฟ้้าฝ่่ายผลิิตแห่ง่ ประเทศไทย (กฟผ.) ร่่วมกัันสนัับสนุุน สารปุ๋ป๋�ยรอัับิินปทรุรุงีียด์ิ์ นิ / ปุ๋๋�ยอััดเม็ด็ Project B
โครงการวิิจััยที่ �เกี่ �ยวกัับศัักยภาพของพลัังงานหมุุนเวีียน
พลังั งานทดแทน ประสิทิ ธิภิ าพพลังั งาน ตลอดจนการวิจิ ัยั เพื่�อ RDF-3
สร้า้ งความเข้า้ ใจและการสร้า้ งสาธารณประโยชน์ต์ ่อ่ สังั คมและ
Project A
• ชุุมชน มีีผลงานสำำ�คัญั ดัังนี้�
แนวทางการนํําเชื้้�อเพลิิงขยะ (RDF) จาก RDF-4
มููลฝอยชุุมชนมาใช้้ประโยชน์์ในกลุ่�มธุุรกิิจขนาดเล็็ก (SME) RDF-5
หรืืออุุตสาหกรรมขนาดเล็็กพััฒนากระบวนการแปรรููปขยะ
สำำ�หรับั ผลิติ เชื้�อเพลิงิ ขยะ RDF ที่�ได้ม้ าตรฐาน และการนํําร่อ่ ง
เอาเชื้�อเพลิิง RDF ไปใช้้ทดแทนเชื้�อเพลิิงดั้�งเดิิมในวิิสาหกิิจ
• Bio-Jet เชื้้�อเพลิิงอากาศยานชีีวภาพแบบยั่�งยืืนจากแอลกอฮอล์์
เป็็นการพััฒนาเชื้ �อเพลิิงอากาศยานชีีวภาพแบบยั่ �งยืืนจากการใช้้วััตถุุดิิบที่ �ประเทศไทย
มีศี ักั ยภาพในการผลิติ จากวัตั ถุดุ ิบิ ทางการเกษตรหรือื วัสั ดุเุ หลือื ใช้้ เช่น่ อ้อ้ ย มันั สำำ�ปะหลังั
ข้้าวโพด กากน้ำำ��ตาล ซึ่่�งปััจจุุบััน วช. มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลอีีสาน บริิษััท
บางจาก คอร์ป์ อเรชั่�น จำำ�กัดั (มหาชน) และ บริิษัทั บีีบีจี ีไี อ จำำ�กััด (มหาชน) ได้้มีบี ัันทึกึ
ข้อ้ ตกลงความร่ว่ มมือื ในการสร้า้ งระบบนิเิ วศด้า้ นวิทิ ยาศาสตร์ ์ วิจิ ัยั และนวัตั กรรมให้เ้ กิดิ ขึ้�น
อย่่างยั่�งยืืน เพื่�อขัับเคลื่�อนการผลิิตเชื้�อเพลิิงอากาศยานชีีวภาพแบบยั่�งยืืนไปสู่�
การใช้ง้ านเชิงิ พาณิชิ ย์์ โดยความร่ว่ มมือื กันั ในการให้ค้ ำำ�ปรึกึ ษา ประสานความร่ว่ มมือื และ
แลกเปลี่ �ยนองค์์ความรู้ �และเทคโนโลยีีจากโครงการวิิจััยไปสู่ �การทดสอบวิิจััยและพััฒนา
รวมถึึงขยายผลเพื่�อให้้เกิิดการใช้้ประโยชน์์จากงานวิิจััย การดำำ�เนิินการดัังกล่่าวจะเป็็น
แพลตฟอร์์มที่่�ดีีที่ �หน่่วยงานของภาครััฐทำำ�หน้้าที่่�ช่่วยผลัักดัันให้้เกิิดการวิิจััยและพััฒนา
นวััตกรรมขึ้ �นในภาคธุุรกิิจ ทั้้�งจากการให้้ทุุนวิิจััยและจัับคู่่�พัันธมิิตรด้้านงานวิิจััยให้้กัับ
ภาคธุรุ กิิจ
32 รายงานประจำ�ำ ปีี 2565
• Waste2Energy Platform เป็็นระบบ
e - m a r k e t ที่่�พัั ฒ น า ขึ้ � น สำำ� ห รัั บ ก า ร ซื้ � อ ข า ย ชีี ว ม ว ล
ช่่วยลดปััญหาการขาดแคลนเชื้ �อเพลิิงของโรงไฟฟ้้า
ชีีวมวล และเป็็นทางเลืือกหนึ่�งในการลดปััญหาการเผา
เศษชีีวมวลของเกษตรกร ที่่�ทำำ�ให้้เกิิดฝุ่�นควััน PM2.5
ในฤดููเก็็บเกี่�ยว จึงึ เกิดิ การพัฒั นาหาวิธิ ีเี พื่�อเพิ่�มช่อ่ งทาง
การซื้�อขายชีวี มวลทางการเกษตร ลดการเผา เพิ่�มรายได้้
ให้้เกษตรกร เพิ่�มชีีวมวลให้้เข้้าสู่�โรงไฟฟ้้าชีีวมวล ในรููปแบบระบบ e-market ที่่�สามารถแสดงได้้ด้้วยการเปิิดเว็็บไซต์์
บนคอมพิิวเตอร์์และบนมืือถือื เพื่�อผู้�ผลิิตและผู้�ใช้เ้ ชื่�อมโยงกันั และสามารถเข้า้ ใช้ง้ านได้อ้ ย่่างสะดวกและรวดเร็็ว
6) แผนงานวิิจััยและนวััตกรรมด้้านการบริิหาร ว่่ามีีค่่าใช้้จ่่ายในการดำำ�เนิินการไม่่สููง ดููแลรัักษาระบบได้้ง่่าย
จัดั การทรััพยากรน้ำำ��มั่่�นคง ดำำ�เนินิ การสนัับสนุนุ ทุุนวิิจััยและ และไม่จ่ ำำ�เป็น็ ต้อ้ งพึ่�งพาเทคโนโลยีที ี่่�ซับั ซ้อ้ น เพื่�อนำำ�น้ำำ��กลับั มา
นวััตกรรมเพื่ �อให้้ประสิิทธิิภาพการบริิหารจััดการน้ำำ��สามารถ
รองรัับการเติิบโตทางเศรษฐกิิจและสัังคมของประเทศ • ใช้้ใหม่่ทางการเกษตร
ด้้านการบริิหารจััดการ ซึ่่�งการประเมิินพื้ �นที่ �
• โดยแบ่ง่ กรอบวิจิ ัยั และนวัตั กรรมเป็น็ 3 ด้า้ น มีผี ลงานสำำ�คัญั ดังั นี้� เสี่�ยงภััยแล้้ง และความเสีียหายของพืืชเกษตรรายแปลงด้้วย
ด้า้ นการสร้า้ งความมั่�นคงของน้ำำ�� ภาคการผลิติ เทคโนโลยีภี ูมู ิสิ ารสนเทศ การใช้ห้ ลักั การวิเิ คราะห์ด์ ัชั นีภี ัยั แล้ง้
การเปรีียบเทีียบการให้้น้ำำ��แบบประหยััดสำำ�หรัับนาข้้าว จากภาพดาวเทีียม (Drought Index) ทั้้�งในระบบ Passive
จัังหวััดสุุพรรณบุุรีี กรณีีศึึกษาสายพัันธุ์์�ข้้าว กข.41 และระบบ Active ที่่�มีีการบัันทึึกข้้อมููลอย่่างต่่อเนื่�อง
การประเมิินประสิทิ ธิภิ าพด้า้ นการใชน้ำำ��ในนาข้า้ ว ด้า้ นปััจจัยั เป็น็ รายวันั ผ่่านการประมวลผลข้้อมููล วิเิ คราะห์์ และคำำ�นวณ
การเพาะปลููก, การดููแลนาข้้าว, และสภาพแวดล้อม เป็น็ ดัชั นีภี ัยั แล้ง้ ต่า่ ง ๆ รวมถึงึ การพิจิ ารณาเกณฑ์ค์ วามเสียี หาย
โดยเปรียี บเทีียบวิิธีีการทำำ�นา 3 แบบ ได้้แก นาเปีียกสลัับแห้ง ของพืืชแต่่ละชนิิดจากภััยแล้้ง เพื่�อวิิเคราะห์์และประเมิิน
นาน้ำำ��ขัังตลอดเวลา นารัักษาระดัับความชื้�นของดิิน โดยใช้้ ความเสีียหายของพืืช ทั้้�งนี้ �ผลที่ �ได้้จากการวิิจััยจะถููกจััดเก็็บ
เมล็็ดพัันธุุที่�เหมาะสมกัับพื้�นที่่� คืือ กข.41 และออกแบบ ในรููปแบบฐานข้้อมููลเชิงิ พื้�นที่่� (Geospatial database) และ
การใชอุปุ กรณ์ต์ รวจวัดั ร่ว่ มกับั เทคโนโลยีดี ้า้ นสารสนเทศ IOT พัฒั นาเป็น็ แพลตฟอร์ม์ ให้บ้ ริกิ ารผ่า่ น Web Application และ
เพื่�อติิดตามสมดุุลน้ำำ��ในพื้�นที่่�วิิจััย เพื่�อเป็็นต้นแบบแนวทาง Mobile Application เพื่�อช่ว่ ยเหลือื และลดความเสียี หายของ
การบริิหารจััดการนาข้้าวที่ �เหมาะสมและมีีประสิิทธิิภาพ เกษตรกรจากภััยแล้้ง ทั้้�งในระดัับนโยบาย ระดัับปฏิิบััติิการ
สููงสุุดต่อไปในการขยายผลองค์ความรูู พร้้อมให้เกษตรกร และระดัับพื้�นที่่� ในการเฝ้้าระวััง เตรีียมความพร้้อมรัับมืือกัับ
ได้ใ้ ช้ประโยชน์์ สถานการณ์์ภัยั แล้้ง ได้ท้ ันั ต่อ่ สถานการณ์์
• ด้า้ นการจัดั การคุณุ ภาพน้ำำ�� นวัตั กรรมตัวั กลาง 7) แผนวิจิ ัยั และนวัตั กรรมด้า้ นภัยั แล้ง้ และวิกิ ฤตินิ ้ำ��ำ
ดำำ�เนิินการสนัับสนุุนทุุนวิิจััยและนวััตกรรมเพื่ �อแก้้ไขปััญหา
แบบผสมจากกากกาแฟและเศษวััสดุุเหลืือใช้้สำำ�หรัับ ป้้ อ ง กัั น ค ว า ม สูู ญ เ สีี ย แ ล ะ ล ด ค ว า ม เ สี่ � ย ง จ า ก ภัั ย พิิ บัั ติิ
ประยุุกต์์ในระบบพื้ �นที่ �ชุ่ �มน้ำำ��เทีียมขั้ �นสููงเพื่ �อบำำ�บััดน้ำำ��ทิ้้�งจาก ทางน้ำำ��ที่่�จะเกิดิ ขึ้�นในอนาคต โดยการสร้า้ งความมั่�นคงในด้า้ นน้ำำ��
โรงงานน้ำำ��ตาล และนำำ�น้ำำ��กลัับมาใช้้ใหม่่ของกิิจกรรมทางการ ให้้เกิิดขึ้�น โดยการพััฒนาแหล่่งน้ำำ��ควบคู่�ไปกัับการบริิหาร
เกษตรภายใต้้หลัักการโรงงานไม่่ปล่่อยน้ำำ��เสีีย นวััตกรรมที่� จััดการน้ำำ��ที่่�ดีีแบ่่งกรอบวิิจััยและนวััตกรรมเป็็น 3 กรอบ
ต่่อยอดระบบบำำ�บััดน้ำำ��เสีียจากโรงงานน้ำำ��ตาลที่่�มีีอยู่�เดิิมด้ว้ ย มีผี ลงานสำำ�คััญ ดังั นี้�
ตััวกลางแบบใหม่่ (จากเศษ
กากกาแฟ และเบนโทไนต์์)
เป็น็ วิธิ ีกี ารบำำ�บัดั ทางธรรมชาติิ
เพื่�อลดสารอาหาร และสาร
อิินทรีีย์์และรัับการยอมรัับ
สำ�ำ นัักงานการวิิจัยั แห่ง่ ชาติิ (วช.) 33
• การเตรีียมการป้้องกัันและลดผลกระทบ 1) การผลิิตและการประยุุกต์์ใช้้จุุลิินทรีีย์์กำ�ำ จััด
แมลงศัตั รูขู ้า้ ว โครงการนี้�มุ่�งเน้้นการนำำ�ชีีวภััณฑ์์กำำ�จััดแมลง
ภััยแล้้ง โดยระบบติิดตามและคาดการณ์์สมดุุลน้ำำ��ของ ศัตั รูขู ้า้ วไปใช้อ้ ย่า่ งเหมาะสมและมีปี ระสิทิ ธิภิ าพ โดยการถ่า่ ยทอด
แหล่่งน้ำำ��ขนาดกลาง และเล็ก็ ในพื้�นที่�เสี่�ยงภััยแล้้ง ภาคตะวััน เ ท ค โ น โ ล ยีี ก า ร ผ ลิิ ต
ออกเฉียี งเหนือื การพัฒั นาระบบวิเิ คราะห์ค์ วามต้อ้ งการใช้น้้ำำ��เพื่�อ ชีวี ภัณั ฑ์จ์ ากราบิวิ เวอเรียี
และราเมตาไรเซีียมให้้
เกษตรกร สามารถผลิิต
สปอร์์ราคุุณภาพดีีเพื่ �อ
นำำ�ไปใช้้ได้้อย่่างถููกต้้อง
ใช้ชีวภัณฑ์ ไม่ใช้ชวี ภัณฑ์
การเกษตร สภาพน้ำำ��ท่่า และประเมิินสมดุุลน้ำำ��ของแหล่่งน้ำำ�� และแนะนำำ�การใช้ร้ ่ว่ มกับั ชีวี ภัณั ฑ์อ์ื่�น ๆ อย่า่ งเหมาะสมเพื่�อให้้
ขนาดกลาง และเล็ก็ เพื่�อให้ท้ ราบถึงึ สถานการณ์น์ ้ำำ��ในสภาพ ได้้ประสิิทธิิภาพสููงสุุด รวมทั้�งจััดทำำ�แปลงทดสอบและ
ปัจั จุบุ ันั แบบเรียี ลไทม์์ และสภาพอนาคต รายฤดู ูทั้�งในแง่ข่ อง เปรีียบเทีียบในสภาพพื้�นที่�จริิงของเกษตรกร ในจัังหวััด
ปริมิ าณน้ำำ��ต้น้ ทุนุ และความต้อ้ งการใช้น้ ้ำำ��เป็น็ ข้อ้ มูลู สำำ�คัญั ที่�ใช้้ สุุพรรณบุุรีี และปทุมุ ธานีี
ในการสนัับสนุุนการวางแผนการใช้้น้ำำ��ในระดัับพื้ �นที่่�ตำำ�บลได้้ 2) การแก้้ปััญหาการระบาดของโรคลำ�ำ ต้้นเน่่า
ในปาล์์มน้ำ�ำ� มััน จากกรณีีพบการระบาดของโรคลำำ�ต้้นเน่่า
• อย่า่ งมีปี ระสิทิ ธิภิ าพเพื่�อวางแผนรับั มือื ต่อ่ สถานการณ์ภ์ ัยั แล้ง้ ในปาล์ม์ น้ำำ��มันั หรือื โรคกาโนเดอร์ม์ าจากเชื้�อราGanodermaspp.
การเตรีียมพร้้อมรัับภััยแล้้ง โดยการใช้้ระบบ
หมุุนเวีียนน้ำำ��เสีียกลัับมาใช้้ใหม่่ด้้วยการควบรวมระบบไฟฟ้้า ลงทำำ�ลายปาล์์มน้ำำ��มัันใน
เคมีีเมมเบรนชีีวภาพและรีีเวิิร์์สออสโมสิิส การพััฒนาระบบ พื้ �นที่ �ปลููกปาล์์มน้ำำ��มัันพื้ �นที่ �
บํําบัดั น้ำำ��เสียี แบบใหม่เ่ พื่�อดึงึ กลับั ทรัพั ยากรควบคู่่�กับั การผลิติ น้ำำ�� ภาคใต้้ (กระบี่่� สุุราษฎร์ธ์ านีี
ผ่่านการบํําบััดคุุณภาพสููง เพื่�อการนํําน้ำำ��เสีียจากชุุมชนหรืือ ชุุมพร สตููล) ซึ่่�งจะพบการ
การเกษตรที่่�ผ่่านการบํําบััดแล้้ว ซึ่่�งมีีราคาถููกกว่่ามาเป็็น ระบาดของโรคเป็็นวงกว้้าง
แหล่ง่ น้ำำ��สํํารองและเป็น็ การช่ว่ ยลดการปลดปล่อ่ ยธาตุอุ าหาร โดย มีี การระบาดทั่ � วไปใน
ไนโตรเจน และฟอสฟอรััสและจุุลมลสารพิิษ ลงสู่�แหล่่งน้ำำ�� แปลงปลููก โดยเฉพาะใน
ธรรมชาติิอีีกทางหนึ่ �ง สวนปาล์์มน้ำำ��มันั ที่�อยู่�ในช่ว่ ง
การให้ผ้ ลผลิติ คือื ในช่่วงอายุุ 11 - 20 ปีี และอายุนุ ้อ้ ยกว่่า 10
ศกัตาั รรูพธู ัฒรั รนมาชเาพื่ต่อ�ิแิ ปลระกะยาุกุรคต์ว์ใชบ้้ คุมุ ศัตั รูพู ืชื ปีี จากการสำำ�รวจพบการระบาดรุนุ แรงในช่ว่ ง 1 - 2 ปีที ี่่�ผ่า่ นมา
เพื่่อ� ตอบสนองการพัฒั นาประเทศ การทำำ�ลายของเชื้�อ Ganoderma spp. จะสร้้างดอกเห็็ดที่�
โคนต้้นหรืือผิิวดิินบริิเวณใกล้้
การทดแทนการใช้้สารฆ่่าแมลง และมีีต้้นทุุน โคนต้้น เข้้าทำำ�ลายรากปาล์์ม
ลดลง เกษตรกรเกิิดความเชื่�อมั่�น พึ่่�งพาตนเองได้้ ส่่งเสริิม ทำำ� ใ ห้้ เ นื้ � อ เ ยื่ � อ ภ า ย ใ น ร า ก
การเกษตรปลอดภัยั อย่า่ งยั่�งยืนื ตามแนวทางเศรษฐกิจิ ชีวี ภาพ ผุุเปื่่�อยร่่วนเป็็นผง ส่่วนของ
(Bioeconomy) เศรษฐกิิจหมุนุ เวีียน (Circular Economy) ปลายราก (Cortex) เปลี่�ยน
และเศรษฐกิจิ สีเี ขียี ว (Green Economy) หรืือแนวทาง BCG เ ป็็ น สีี น้ำำ�� ต า ล ส่่ ว น เ นื้ � อ เ ยื่ � อ
ซึ่�งเป็น็ นโยบายหลัักของประเทศ ภายในราก (Stele) เปลี่�ยนเป็น็
สีี ดำำ� ส่่ ง ผ ล ใ ห้้ แ ต่่ ล ะ แ ป ล ง
พ บ ป า ล์์ ม น้ำำ��มัั น โ ค่่ น ล้้ ม
โคนต้้นเน่่าจากสาเหตุุของโรค
ตั้�งแต่่ 10 - 1,000 ต้น้ ต่อ่ แปลง
34 รายงานประจำ�ำ ปีี 2565
การส่ง่ เสริิมและยกระดับั ศักั ยภาพ
ทรััพยากรมนุุษย์์เพื่่�อตอบโจทย์์
เป้้าหมายการพััฒนาที่�่ยั่่�งยืนื
ทรัพั ยากรมนุษุ ย์เ์ ป็น็ ปัจั จัยั ที่่�สำำ�คัญั ที่่�สุดุ ในการพัฒั นาประเทศไทยให้เ้ จริญิ ก้า้ วหน้า้ เพื่�อให้บ้ รรลุเุ ป้า้ หมายในการพัฒั นาประเทศ
ที่่�มีคี วามมั่�นคง มั่่�งคั่�ง ยั่่�งยืนื เป็น็ ประเทศพััฒนาแล้้ว ด้ว้ ยการพััฒนาตามหลัักปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพียี ง ตามวิสิ ััยทัศั น์ข์ อง
ยุทุ ธศาสตร์ช์ าติิ 20 ปีี (พ.ศ. 2561 - 2580) ที่่�ได้ก้ ำำ�หนดให้ม้ ีียุุทธศาสตร์ก์ ารพััฒนา และเสริิมสร้า้ งศัักยภาพทรัพั ยากรมนุษุ ย์์
เป็น็ หนึ่�งในยุุทธศาสตร์์ที่่�สำำ�คัญั และได้้ทำำ�แผนปฏิิบัตั ิกิ ารขัับเคลื่�อนไทยแลนด์์ 4.0 และยกระดับั ทรัพั ยากรมนุุษย์์ เพื่�อก้้าวเข้า้ สู่�
การเป็็นมนุุษย์์ในศตวรรษที่่� 21 เพื่�อทำำ�ให้ค้ นไทยมีีคุณุ ภาพชีีวิติ ที่่�ดีขีึ้�น โดยใช้้ประโยชน์จ์ ากผลงานวิิจัยั และนวัตั กรรม ดัังนี้�
การใช้ป้ ระโยชน์ผ์ ลงานวิจิ ัยั และนวัตั กรรมเพื่่อ� ชุมุ ชน สังั คม (RC)
1) ความร่ว่ มมืือระหว่า่ งกองอำ�ำ นวยการรักั ษาความมั่�นคงภายในราชอาณาจักั ร (กอ.รมน.) และ วช. ในการใช้ป้ ระโยชน์์
องค์ค์ วามรู้�จากผลงานวิจิ ัยั และนวัตั กรรมเพื่อ�่ การพัฒั นาเชิงิ พื้้น� ที่่� : ชุมุ ชนเข้ม้ แข็ง็ ด้ว้ ยวิจิ ัยั และนวัตั กรรม ประจำ�ำ ปีี 2565
วช. และ กอ.รมน. ได้ร้ ่ว่ มสนับั สนุนุ กิจิ กรรมส่ง่ เสริมิ และสนับั สนุนุ การวิจิ ัยั และนวัตั กรรม โดยมีเี ป้า้ หมายในการสร้า้ งตำำ�บลมั่�นคง
มั่�งคั่�ง ยั่�งยืนื ต้น้ แบบใน15 จังั หวัดั ครอบคลุมุ พื้�นที่่�ก อ.รมน.4ภาคโดยวช.และศปป.1ศปป.4 ร่ว่ มด้ว้ ยสนย.กอ.รมน.ได้ม้ ีกี ารประชุมุ
หารืือเพื่�อร่ว่ มขัับเคลื่�อนกิิจกรรมอย่่างต่อ่ เนื่�องในปีี 2564 โดย ศปป.1 กอ.รมน. ได้ค้ ัดั กรองพื้�นที่�และความต้้องการองค์์ความรู้�
และนวััตกรรมจาก วช. ตามความจำำ�เป็็นเร่ง่ ด่ว่ นและบริิบทความต้้องการของพื้�นที่�เป้า้ หมาย และ วช. ได้ค้ ััดกรององค์ค์ วามรู้�
นวัตั กรรมที่�พร้้อมนำำ�ไปสู่�การขยายผล ตามลำำ�ดัับความต้้องการองค์ค์ วามรู้�/นวััตกรรม จำำ�นวน 8 นวัตั กรรม ในพื้�นที่่� 33 ชุุมชน
ใน 15 จัังหวััด โดยมีีผลงานสำำ�คัญั ภายใต้้การสนับั สนุนุ ทุนุ จาก วช. ดังั นี้�
• การพััฒนาชุุมชนเพื่�่อความมั่�นคงมั่�งคั่�งและยั่�งยืืนโดยดำำ�เนิินกิิจกรรม
การจััดการผลผลิิตทางการเกษตรโดยใช้้เครื่่�องอบแห้้งอิินฟราเรดแบบถัังหมุุน ซึ่่�งเป็็น
นวััตกรรมที่่�ทำำ�งานได้้ดีีและมีีผลิิตผลที่่�มีีคุุณภาพดีีขึ้ �นอย่่างชััดเจน ช่่วยลดระยะเวลา
ในการทำำ�งานจากกระบวนการดั้�งเดิิมที่�เกษตรกรผลิิตจาก 5 วััน ให้้แล้้วเสร็็จได้้
ภายในระยะเวลา 2 วััน สามารถใช้้ในการอบข้้าวเปลืือกความชื้�นสููงที่�เก็็บเกี่�ยวด้้วย
เครื่ �องเกี่ �ยวนวดข้้าว ซึ่่�งได้้ผลผลิิตที่่�มีีคุุณภาพดีีปริิมาณการแตกหัักต่ำำ�� จึึงได้้ขยายผล
การจััดการความรู้� เพื่�อใช้้ประโยชน์์เชิิงชุุมชนสัังคมเพื่�อชุุมชนสัังคม สู่่�เกษตรกรชุุมชน
ผู้�ปฏิิบััติิจริิงในพื้�นที่่� 3 จัังหวััด
บุุรีีรััมย์์ พััทลุุง และเพชรบุุรีี ให้้นำำ�สู่่�
ค ว า ม เ ป็็ น อ ยู่ �ข อ ง ป ร ะช า ช น ที่่�ดีี ขึ้ � น
เ ป็็ น ชุุ ม ช น ที่ � เ ข้้ ม แ ข็็ ง แ ล ะ ยั่ � ง ยืื น
โดยดำำ�เนินิ การถ่า่ ยทอดเทคโนโลยีกี ารใช้ง้ านให้ส้ ามารถพัฒั นากระบวนการ
อบแห้้งผลผลิิตทางการเกษตรให้้มีีคุุณภาพสููง รวมถึึงมีีการพััฒนาต่่อยอด
• ผลิิตภัณั ฑ์ใ์ หม่่ ๆ นอกฤดููการเก็็บเกี่�ยวเพื่�อสร้้างรายได้้เพิ่�ม
การจััดการผลผลิิตทางการเกษตรโดยใช้้เครื่่�องอััดเม็็ดปุ๋๋�ยเพื่่�อการพััฒนา
ชุมุ ชนเพื่�่อความมั่�นคง มั่่�งคั่�ง และยั่�งยืืน ซึ่�งได้ด้ ำำ�เนินิ การพัฒั นานวัตั กรรมโดยนำำ�เอาอุุปกรณ์์
ย่่อยลดขนาด อุุปกรณ์์ผสมวััสดุุ และอุุปกรณ์์อััดเม็็ดมาดำำ�เนิินการให้้ครบกระบวนการผลิิต
ปุ๋๋ย� อัดั เม็ด็ ในเครื่�องมืือชุดุ เดียี วกันั ทำำ�ให้้ปุ๋๋ย� อัดั เม็็ดที่่�มีคี ุณุ ภาพและมีีความสม่ำำ��เสมอ และเพื่�อให้้
สำ�ำ นัักงานการวิิจััยแห่่งชาติิ (วช.) 35
เกิดิ ความสะดวกในการใช้ง้ าน ลดการใช้แ้ รงงานในการทำำ�งาน • การจัดั การผลผลิติ ทางการเกษตรโดยใช้เ้ ครื่อ�่ ง
อย่่างต่่อเนื่�อง เพื่�อแก้้ปััญหา เช่่น ผู้้�สููงอายุุสามารถใช้้งาน
เครื่ �องต้้นแบบอััดเม็็ดเป็็นการพััฒนาชุุมชนเพื่ �อความมั่ �นคง ทำำ�ความสะอาดเมล็็ดพัันธุ์�์ข้้าวเปลืือกเพื่่�อการพััฒนาชุุมชน
มั่�งคั่�ง และยั่�งยืืน และได้้ขยายผลพื้�นที่�กลุ่�มเป้้าหมาย เพื่่�อความมั่�นคง มั่่�งคั่�ง และยั่�งยืืน ซึ่�งได้้พััฒนานวััตกรรม
เ พื่ � อ ก า ร จัั ด ก า ร ค ว า ม รู้ � ใ ช้้ ป ร ะ โ ย ช น์์ เ ชิิ ง ชุุ ม ช น สัั ง ค ม เ พื่ � อ เ ป็็ น ก า ร เ ติิ ม เ ต็็ ม
สู่�เกษตรกรชุุมชนผู้�ปฏิิบััติิจริิงในพื้�นที่่� 4 จัังหวััด สุุพรรณบุุรีี ใ ห้้ เ ก ษ ต ร ก ร มีี ปัั จ จัั ย
เชีียงใหม่่ พิิจิิตร และอุุตรดิิตถ์์ ให้้นำำ�สู่่�ความเป็็นอยู่�ของ การผลิิต โดยเฉพาะ
ประชาชนที่่�ดีีขึ้�น เป็็นชุุมชนที่�เข้้มแข็็งและยั่�งยืืน จากนั้�น เครื่ �องมืือทุ่ �นแรงที่ �พร้้อม
ดำำ�เนิินการฝึึกอบรมการใช้้งานเครื่�องอััดเม็็ดปุ๋๋�ย เพื่�อให้้ สำำ�หรับั การทำำ�เกษตรกรรม
กลุ่ �มเป้้าหมายสามารถใช้้งานสิ่ �งประดิิษฐ์์ได้้อย่่างถููกต้้องและ ใ น ปัั จ จุุ บัั น ไ ด้้ อ ย่่ า ง มีี
เกิิดประสิทิ ธิิภาพสูงู สุุด และเกิดิ ความยั่�งยืืน ประสิิทธิิภาพขึ้�น โดยให้้
เกษตรกรเข้า้ ถึงึ เทคโนโลยีี
• การถ่า่ ยทอดองค์ค์ วามรู้�และนวัตั กรรมการผลิติ เครื่ �องจัักรกลที่ �เหมาะสม
โดยขยายผลสู่ �เกษตรกร
โคเนื้้อ� โดยใช้ว้ ัตั ถุดุ ิบิ อาหารในท้อ้ งถิ่�นเพื่อ่� เพิ่ม่� ประสิทิ ธิภิ าพ ชุุมชนในพื้ �นที่ �เป้้าหมาย
การผลิิตของเกษตรกรผู้ �เลี้ �ยงโคเนื้้�อในจัังหวััดร้้อยเอ็็ดอย่่าง 3 จังั หวัดั ได้แ้ ก่ ่ ร้อ้ ยเอ็ด็ ศรีสี ะเกษ และเพชรบุรุ ีี เพื่�อเพิ่�มกำำ�ลังั
ยั่�งยืืน โดยได้้พััฒนานวััตกรรมการพััฒนาระบบการให้้อาหาร ความสามารถพััฒนากระบวนการผลิิตเมล็็ดพัันธุ์์�ข้้าวคุุณภาพ
การปรัับเปลี่ �ยนอาหารโดยใช้้แหล่่งอาหารที่่�มีีอยู่ �ในท้้องถิ่ �น ที่�ได้ใ้ นพื้�นที่่� เพื่�อใช้เ้ องและจำำ�หน่า่ ยให้ก้ ับั กลุ่�มเครือื ข่า่ ยชาวนา
ในการเพิ่�มประสิิทธิิภาพกระบวนการหมััก เพิ่�มประสิิทธิิภาพ ซึ่�งจะเป็น็ การลดต้น้ ทุนุ การซื้�อเมล็ด็ พันั ธุ์�และสร้า้ งรายได้เ้ พิ่�มขึ้�น
การผลิติ ทั้�งการผลิติ โคเนื้�อ โดยความโดดเด่น่ ของการใช้ว้ ัตั ถุดุ ิบิ เป็็นการสร้้างอาชีีพและรายได้้เพิ่�มขึ้�น ให้้นำำ�สู่่�ความเป็็นอยู่�
แหล่่งอาหารที่่�มีใี นท้้องถิ่�น ได้้แก่่ แหล่่งพลัังงาน เช่น่ มันั เส้้น
ข้า้ วโพด รำำ�อ่่อน ปลายข้า้ วบด กากน้ำำ��ตาล แหล่่งโปรตีีน เช่่น • ของประชาชนที่่�ดีขีึ้�น เป็็นชุุมชนที่�เข้้มแข็็งและยั่�งยืนื
กากมะพร้้าว กากปาล์์ม กากเมล็็ดยางพารา กากเมล็็ดฝ้้าย การใช้้ระบบอบแห้้งพลัังงานแสงอาทิิตย์์
กากถั่�ว ใบกระถินิ ใบมันั สำำ�ปะหลังั ตากแห้ง้ ซึ่�งหาได้ใ้ นท้อ้ งถิ่�น แบบพาราโบลาโดมในการพััฒนาคุุณภาพปลาแห้้งและ
และมีีต้้นทุุนต่ำำ��จึึงสามารถนำำ�มาผสมตามสููตรต่่าง ๆ การแปรรููปผลไม้้ในท้้องถิ่�น โดยได้้พััฒนานวััตกรรม
เป็น็ อาหารข้น้ ผสมใช้เ้ องภายในฟาร์ม์ เพื่�อลดต้น้ ทุนุ ด้า้ นอาหาร ซึ่ �งเป็็นเทคโนโลยีีที่่�มีีความเหมาะสมในการช่่วยแก้้ปััญหา
ลดต้น้ ทุุนการผลิิต เพิ่�มประสิิทธิิภาพการผลิติ โคเนื้�อ มีรี ายได้้
เพิ่�มขึ้�นอย่่างน้้อย 3,000 บาทต่่อครััวเรืือนต่่อเดืือน (กรณีี การสููญเสีียผลผลิิต เกษตรกร
เลี้�ยงโคเนื้�อ 4 ตััว) สร้า้ งรายได้้อย่่างมั่�นคงและยั่�งยืืน สามารถ มีีความต้้องการใช้้งานในการ
นำำ�ความรู้ �การผลิิตอาหารโคเนื้ �อกลุ่ �มเกษตรกรวิิสาหกิิจชุุมชน ตากแห้้ง ปริิมาณความชื้�น
ผู้�เลี้�ยงโคเนื้�อ ในพื้�นที่่�จังั หวัดั ร้อ้ ยเอ็ด็ ไปขยายผล เพื่�อยกระดับั ค่า่ วอเตอร์์แอคติวิ ิิตี้้� จำำ�นวนเชื้�อ
และพััฒนากลุ่ �มผู้ �ประกอบการในอนาคตอย่่างยั่ �งยืืน จุุลิินทรีีย์์ทั้ �งหมด ยีีสต์์และรา
เป็็นต้้น เพื่�อควบคุุมคุุณภาพ
ข อ ง ผ ลิิ ต ภัั ณ ฑ์์ ที่ � ผ ลิิ ต ขึ้ � น ม า
โดยขยายผลในพื้�นที่่� 3 จังั หวัดั
ได้้แก่่ สระแก้้ว สุุริินทร์์ และ
• กาฬสิินธุ์�
โรงสีีข้้าวระดัับชุุมชนเพื่่�อการพััฒนาที่ �ความ
มั่�นคง มั่�งคั่�ง และยั่�งยืืน ซึ่�งได้พ้ ัฒั นานวัตั กรรม โรงสีขี ้า้ วระดับั
ชุุมชน ทำำ�ให้้เกษตรกรมีีเครื่�องมืือในการแปรรููปข้้าวเปลืือก
มีีรายได้้เพิ่�มมากขึ้�น และแก้้ปััญหาความยากจน ส่่งผลให้้
เศรษฐกิิจของชุุมชนและสัังคมดีีขึ้ �น ทำำ�ให้้เกษตรกรสามารถ
พึ่�งพาตนเอง และรวมกลุ่�มเพื่�อสร้า้ งความเข้ม้ แข็ง็ ทางเศรษฐกิจิ
และการแข่่งขัันได้้อย่่างมั่�นคงและยั่�งยืืน โดยขยายผลนำำ�ไปสู่�
การใช้้ประโยชน์์ชุมุ ชนและสังั คม ในพื้�นที่�เป้า้ หมาย 2 จัังหวัดั
36 รายงานประจำ�ำ ปีี 2565
การจััดการนวััตกรรมเทคโนโลยีีเพื่�อการเกษตร
บนพื้�นที่�ราบสููง “หาน้ำำ��ให้้นาอิิน” ด้้วยระบบสููบน้ำำ��พลัังงาน
ทดแทนเพื่�อแก้้ปััญหาภััยแล้้ง ไปยัังพื้�นที่่�ชุุมชนเป้้าหมาย
กลุ่�มเกษตรกร จำำ�นวน 8 ชุมุ ชน ตำำ�บล นาอินิ อำำ�เภอพิชิ ัยั จังั หวัดั
อุุตรดิิตถ์์ ซึ่่�งมีีปััญหาในการทำำ�การเกษตรนอกฤดููกาลไม่่ได้้
ได้้แก่่ จัังหวััดพระนครศรีีอยุุธยา และจัังหวััดเพชรบุุรีี จึึงมีีการนำำ�แนวทางการใช้้ระบบสููบน้ำำ��ด้้วยระบบสููบน้ำำ��
เพื่�อถ่่ายทอดเทคโนโลยีีโรงสีีข้้าวชุุมชน การซ่่อมบำำ�รุุง พลัังงานทดแทนมาใช้้เพื่ �อเป็็นศููนย์์การเรีียนรู้ �ทางนวััตกรรม
เครื่�องจัักรสีีข้้าว และองค์์ความรู้�การจััดการข้้าวเปลืือกหลััง เทคโนโลยีีเพื่ �อการเกษตรบนพื้ �นที่ �ราบสููงด้้วยระบบสููบน้ำำ��
การเก็็บเกี่�ยว การทดสอบคุุณภาพข้้าวเปลืือก การตีีราคา พลัังงานทดแทนและรถสููบน้ำำ��เคลื่ �อนที่ �พลัังงานแสงอาทิิตย์์
แก้้ปััญหาภััยแล้้งอย่่างมีีระบบและมีีส่่วนร่่วมของชุุมชน
• ข้า้ วเปลือื กและการนำำ�วัสั ดุเุ หลือื ใช้จ้ ากการสีขี ้า้ วมาใช้ป้ ระโยชน์์ โดยใช้ก้ ระบวนการถ่า่ ยทอดเทคโนโลยีี
ก า ร พัั ฒ น า เชิิ ง พื้้� น ที่ � โ ด ย ใช้้ พ ลัั ง ง า น เซลล์์ การแก้้ปััญหาภััยแล้้งเพื่�อการเกษตรที่�เหมาะสม
แสงอาทิิตย์์เพื่่�อทำ�ำ การเกษตรที่�เหมาะสมของชุุมชนสัังคม ของชุุมชนสัังคมจัังหวััดมุุกดาหารด้้วยนวััตกรรม เพื่�อพััฒนา
จัังหวััดชุุมพร โดยได้้พััฒนานวััตกรรมระบบสููบน้ำำ�� ผ ลิิ ต ภัั ณ ฑ์์ ใ ห้้ มีี คุุ ณ ภ า พ แ ล ะ ม า ต ร ฐ า น สู่ � ก า ร ส ร้้ า ง ร า ย ไ ด้้
เซลล์์แสงอาทิติ ย์เ์ พื่�อสูบู น้ำำ��สำำ�หรับั ให้้ชุุมชน โดยใช้้นวััตกรรมเพื่�อชุุมชนที่�เหมาะสมกัับพื้�นที่�
ใช้ง้ านในพื้�นที่�เกษตรกรรม ซึ่่�งเป็็น บ้้านเหล่่าหมีี บ้้านนาซิิง และบ้้านนายอ ตำำ�บลเหล่่าหมีี
แนวทางแก้้ไขปััญหาในการทำำ� อำำ�เภอดอนตาล จัังหวััดมุุกดาหาร คืือ รถเข็็นสููบน้ำำ��
ก า ร เ ก ษ ต ร เ พื่ � อ ใ ห้้ ส า ม า ร ถ เ พิ่ � ม พลัังงานเซลล์์แสงอาทิิตย์์ โรงอบแห้้งพลัังงานแสงอาทิิตย์์
พื้ �นที่ �ในการเพาะปลููกพืืชนอกเขต แบบสมาร์์ท ระบบอบลมร้้อนแบบพาราโบลาโดมพลัังงาน
ชลประทานได้้ โดยนำำ�เทคโนโลยีพี ลังั งานทางเลือื กมาประยุกุ ต์ใ์ ช้้ เซลล์์แสงอาทิิตย์์ สถานีีสููบน้ำำ��ด้้วยพลัังงานเซลล์์แสงอาทิิตย์์
กัับชุุมชนได้้อย่่างเหมาะสม โดยการวางแผนการใช้้พลัังงาน ด้้วยการถ่่ายทอดองค์์ความรู้ �รูปแบบแปรรููปผลิิตภััณฑ์์จาก
ที่่�คำำ�นึงึ ถึงึ ผลกระทบต่อ่ สิ่�งแวดล้อ้ มของชุมุ ชนเป็น็ สำำ�คัญั ซึ่่�งทำำ�ให้้
เกิิดการเรีียนรู้�ของคนในชุุมชนด้้านการใช้้พลัังงาน รวมถึึง
การปลููกฝัังและการเปลี่ �ยนทััศนคติิของคนในชุุมชนให้้ใช้้
พลัังงานอย่่างรู้้�คุุณค่่า พร้้อม ๆ ไปกัับการตระหนัักเห็็นถึึง
สถานการณ์์พลัังงานในปััจจุุบัันและอนาคต โดยขยายผล
การใช้้ประโยชน์์จากงานวิิจััยและนวััตกรรมไปสู่ �การพััฒนา
เชิิงพื้�นที่่�ชุุมชนสัังคมจัังหวััดชุุมพร เพื่�อแก้้ไขปััญหา พััฒนา
อาชีพี สร้า้ งรายได้้ และสร้า้ งโอกาสความเท่า่ เทียี มกันั ในพื้�นที่�
นอกจากนี้้� วช. ยังั ได้ร้ ่ว่ มกับั ศปป.1 กอ.รมน. ส่ง่ เสริมิ
นวััตกรรมด้้านภััยแล้้ง/บริิหารจััดการน้ำำ�� ภายใต้้แผนงานทุุน
ท้า้ ทายไทยด้า้ นภัยั แล้ง้ กลุ่�มเรื่�องภัยั แล้ง้ โดยได้ค้ ัดั กรองพื้�นที่�
และความต้้องการองค์์ความรู้�และนวััตกรรมตามความจำำ�เป็็น
เร่่งด่่วนและบริิบทความต้้องการของพื้ �นที่ �เป้้าหมาย จำำ�นวน
11 นวััตกรรมในพื้�นที่่� 21 ชุมุ ชน ใน 3 จังั หวัดั ดัังนี้�
สำำ�นักั งานการวิิจััยแห่่งชาติิ (วช.) 37
การเกษตรด้้วยเทคโนโลยีีและนวััตกรรม การยกระดัับ หนองจบก พื้้น� ที่่� 100 ไร่่ ศูนู ย์เ์ รียี นรู้�เศรษฐกิจิ พอเพียี งทุ่�งเมืืองทอง
มาตรฐานผลิิตภััณฑ์์ การพััฒนาบรรจุุภััณฑ์์ การพััฒนา
ตราสิินค้้า และบรรจุุภััณฑ์์ที่�เป็็นอััตลัักษณ์์ของชุุมชน พื้้น� ที่�สาธารณประโยชน์์ 3 หมู่่�บ้าน พื้้น� ที่่� 40 ไร่่
กลุ่�มเป้า้ หมาย
การบริิหารจััดการภััยแล้้งพื้�นที่�เกษตรจัังหวััด ถนนเข้า้ หมู่่�บ้้าน
บุุรีีรััมย์์ด้้วยวิิจััยและนวััตกรรมอย่่างยั่�งยืืน โดยขยายผล
เทคโนโลยีีการบริิหารจััดการภััยแล้้ง ไปยัังพื้�นที่่�ชุุมชน หนองตาแบน พื้้�นที่่� 70 ไร่ ่ ขุดุ ลอกแล้ว้ 50%
เป้า้ หมายจังั หวัดั บุุรีีรัมั ย์์ จำำ�นวน 3 ชุมุ ชน ของตำำ�บลชุมุ แสง
เ พื่ � อ นำำ� เ อ า อ ง ค์์ ค ว า ม รู้ � แ ล ะ น วัั ต ก ร ร ม ที่่�มีี ม า ป ร ะ ยุุ ก ต์์ ใช้้
ในการบริิหารจััดการแหล่่งน้ำำ��เพื่ �อใช้้ประโยชน์์ทางการเกษตร
ด้้วยนวััตกรรมชุุดสููบน้ำำ��ด้้วยพลัังงานแสงอาทิิตย์์พร้้อมระบบ
กระจายน้ำำ��เพื่�อทำำ�เกษตรกรรม รวมถึึงร่่วมพััฒนาการทำำ�
เกษตรกรรมในพื้ �นที่ �ให้้ได้้ผลผลิิตที่่�มีีคุุณภาพสููงขึ้ �นโดยเฉพาะ
ข้้าวหอมมะลิิ ด้้วยชุุดนวััตกรรมเครื่�องอบแห้้งอิินฟราเรด
แบบถัังหมุุน และเครื่�องมืือแปรรููปเพิ่�มมููลค่่า นอกจากนั้�น
ยัั ง มุ่ � ง นำำ� น วัั ต ก ร ร ม เ ก ษ ต ร แ บ บ ผ ส ม ผ ส า น ด้้ ว ย ร ะ บ บ
สมาร์์ทฟาร์์ม รวมถึึงส่่งเสริิมนวััตกรรมชุุมชนพึ่�งตนเอง
และใช้ป้ ระโยชน์จ์ ากป่่าชุมุ ชน ด้ว้ ยชุดุ นวัตั กรรมผลิติ เชื้�อเพลิงิ
ชีวี มวล สับั ย่อ่ ยวัสั ดุ ุ ปุ๋๋ย� อินิ ทรียี ์์ ยกระดับั ผลิติ ผลทางการเกษตร
สู่่�สิินค้้าและผลิิตภััณฑ์์ชุุมชนที่่�มีีคุุณภาพและมาตรฐาน
ก่อ่ ให้้เกิิดชุุมชนเข้้มแข็ง็ สามารถพึ่�งพาตััวเองได้้
ทั้�งนี้้� วช. ได้้ขัับเคลื่�อนภายใต้้ทุุนท้้าทายไทยด้า้ นทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่�งแวดล้้อม โดย ศปป.4 กอ.รมน. ได้ค้ ัดั กรอง
พื้�นที่�และความต้อ้ งการองค์์ความรู้�และนวััตกรรมจาก วช. ตามความจำำ�เป็น็ เร่ง่ ด่ว่ นและบริิบทความต้้องการของพื้�นที่�เป้า้ หมาย
โดย วช. ได้้คััดกรององค์์ความรู้�นวััตกรรมที่�พร้้อมนำำ�ไปสู่�การขยายผลนวััตกรรมทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่�งแวดล้้อม จำำ�นวน
3 นวััตกรรม ในพื้�นที่่� 22 ชุุมชน ใน 11 จัังหวัดั ดังั นี้�
การถ่า่ ยทอดเทคโนโลยีกี ารผลิติ และการใช้ป้ ุ๋๋ย� คอกอัดั เม็ด็ ผสมจุลุ ินิ ทรียี ์ย์ ่อ่ ยสลายตอซังั และฟางข้า้ ว เพื่�อการใช้้
ประโยชน์ใ์ นชุมุ ชนเกษตรกรรายย่อ่ ย โดยขยายผลไปยังั พื้�นที่่�ชุมุ ชนเป้า้ หมาย 10 ชุมุ ชน ใน 9 จังั หวัดั ได้แ้ ก่ ่ บุรุ ีรี ัมั ย์ ์ อำำ�นาจเจริญิ
นครนายก นครราชสีีมา ขอนแก่่น ร้้อยเอ็็ด อุุดรธานีี กาญจนบุุรีี และชลบุุรีี เพื่�อลดการเผาตอซัังฟางข้้าว 50 เปอร์์เซ็็นต์์
ของพื้�นที่�เป้า้ หมาย ตลอดจนส่ง่ เสริมิ ให้ช้ ุมุ ชนสามารถผลิติ ปุ๋๋ย� คอกอัดั เม็ด็ ผสมจุลุ ินิ ทรียี ์ไ์ ว้ใ้ ช้เ้ องภายในชุมุ ชนและ/หรือื เป็น็ อาชีพี
เสริมิ รายได้ข้ องชุุมชนต่่อไป
38 รายงานประจำำ�ปีี 2565
การพััฒนาเชิิงพื้้น� ที่�เพื่่�อลดการเผาอ้อ้ ยที่�สร้า้ งมลพิิษทางอากาศ PM2.5 โดยใช้เ้ ครื่่อ� งตััดอ้้อยสดพร้้อมสางใบ
แบบพ่ว่ งท้า้ ยรถแทรกเตอร์์ เป็น็ เครื่�องตัดั อ้อ้ ยสดพร้อ้ มสางใบแบบพ่ว่ งท้า้ ยรถแทรกเตอร์ข์ึ้�นมา เพื่�อช่ว่ ยเหลือื เกษตรกรรายย่อ่ ย
ให้ส้ ามารถเข้า้ ถึงึ เครื่�องจักั รที่่�มีรี าคาไม่แ่ พง และสามารถตอบโจทย์ก์ ารตัดั อ้อ้ ยสดของเกษตรรายย่อ่ ยได้้ โดยขยายผลไปยังั พื้�นที่�
ชุุมชนเป้้าหมาย 4 ชุมุ ชน 4 จัังหวััด ได้้แก่่ เพชรบููรณ บุุรีรี ััมย์ ์ อุดุ รธานีี และสระบุุรีี เพื่�อการพัฒั นาด้า้ นการเกษตรในพื้�นที่่�จังั หวัดั
ดำำ�เนินิ งานตามนโยบายรัฐั ภายใต้โ้ ครงการไทยนิยิ ม ยั่่�งยืนื
ในกรอบของชุมุ ชนอยู่่�ดีมี ีสี ุขุ แก้ไ้ ขปัญั หามลพิษิ ทางอากาศ
PM2.5 จากการเผาอ้อ้ ย พัฒั นาอาชีพี สร้า้ งรายได้้ และสร้า้ ง
โอกาสความเท่่าเทีียมกัันในพื้�นที่่� ในการนำำ�องค์์ความรู้�
การวิจิ ัยั ไปใช้ป้ ระโยชน์ไ์ ด้จ้ ริงิ ในพื้�นที่�จริงิ
การพัฒั นาเชิงิ พื้้น� ที่�โดยใช้ช้ ุดุ ไถหัวั หมูสู ำ�ำ หรับั ไถกลบตอซังั ข้า้ วหลังั การเก็บ็ เกี่�ยว
ชนิิดติิดท้้ายรถแทรกเตอร์์ขนาดเล็็กของกลุ่�มเกษตรกร ไปยัังพื้�นที่่�ชุุมชนเป้้าหมาย 8 ชุุมชน
7 จังั หวััด ได้แ้ ก่่ บุุรีรี ััมย์ ์ อำำ�นาจเจริิญ นครนายก นครราชสีีมา ขอนแก่น่ ร้้อยเอ็็ด และอุดุ รธานีี
โดยชุุดไถหััวหมููสำำ�หรัับติิดท้้ายรถแทรกเตอร์์ขนาด 30 - 50 แรงม้้า เพื่�อใช้้ในการไถกลบ
ตอซังั ข้้าวหลังั การเก็บ็ เกี่�ยวนี้้� เป็็นเครื่�องมืือที่�จะช่ว่ ยแก้้ปัญั หาในการจัดั การตอซังั ได้เ้ ป็น็ อย่่างดีี
โดยเฉพาะอย่่างยิ่ �งเป็็นเครื่ �องมืือที่่�ช่่วยลดเวลาการทำำ�งานของเกษตรกร อีีกทั้ �งเป็็นการเพิ่ �ม
ผลผลิิตอัันเนื่�องมาจากการไถกลบตอซัังเพื่�อให้้ดิินอุุดมสมบููรณ์์ เป็็นการลดการใช้้ปุ๋๋�ยเคมีี และ
ช่ว่ ยแก้้ไขปััญหาการจััดการตอซังั ของเกษตรกร ลดการเผาตอซัังข้้าวเพื่�อรักั ษาสภาพแวดล้้อม
งานวิจิ ัยั เพื่่อ� พัฒั นาศักั ยภาพและคุณุ ภาพชีวี ิติ ในพื้้น� ที่ต�่ ามเป้า้ หมาย
วช. ได้้สนัับสนุุนการวิิจััยเพื่�อพััฒนาศัักยภาพและ สมุุทรสงคราม นครราชสีีมา อุุบลราชธานีี อำำ�นาจเจริิญ
คุุณภาพชีีวิิตในพื้�นที่�ตามเป้้าหมาย ภายใต้้แผนงานวิิจััย หนองบัวั ลำำ�ภู ู บุรุ ีีรัมั ย์์ ปััตตานีี ยะลา นราธิิวาส สงขลา ตรังั
ด้้านการจััดการความรู้�การวิิจััยเพื่�อการใช้้ประโยชน์์ รวมการ สตูลู ระนอง และ สุรุ าษฎร์ธ์ านี)ี แผนงานนี้�นอกจากจะได้ส้ ร้า้ ง
ปฏิบิ ัตั ิแิ ละการถ่า่ ยทอดสู่�พื้�นที่่� และภายใต้แ้ ผนงานการส่ง่ เสริมิ นักั วิจิ ัยั ชาวบ้า้ นเพิ่�มขึ้�นกว่า่ 600 คนแล้ว้ กลุ่�มเป้า้ หมายผู้�ได้ร้ ับั
และยกระดับั ศักั ยภาพทรัพั ยากรมนุษุ ย์เ์ พื่�อตอบโจทย์เ์ ป้า้ หมาย ประโยชน์์ซึ่�งเป็็นผู้้�มีีรายได้้ฐานล่่าง 40% ที่่�เข้้าร่่วมโครงการ
การพััฒนาที่�ยั่�งยืืน หรืือ Sustainable Development
Goals (SDGs) เพื่�อพััฒนาศัักยภาพและคุณุ ภาพชีวี ิิตในพื้�นที่� • ยังั มีรี ายได้เ้ พิ่�มขึ้�นร้อ้ ยละ 10 อีกี ด้ว้ ย ตัวั อย่า่ งโครงการสำำ�คัญั อาทิิ
ประกอบด้ว้ ย 3 แผน ดัังนี้้� โครงการการเพิ่ �มมููลค่่าการท่่องเที่ �ยวเชิิงเกษตร
1) แผนงานวิิจััยเพื่�่อท้้องถิ่�น (CBR) วช. ได้้ให้้ จากพหุวุ ัฒั นธรรม : อาหารถิ่�น ตำำ�บลบ้า้ นแยง อำำ�เภอนครไทย
ทุุนสนัับสนุุนแผนงานวิิจััยเพื่�อท้้องถิ่�น หรืือ (Community- จัังหวัดั พิษิ ณุุโลก สู่�เศรษฐกิิจสร้า้ งสรรค์์
Based-Research : CBR) ประจำำ�ปีี 2565 ตามกรอบวิิจััย
แ ล ะ เ ป้้ า ห ม า ย ก า ร วิิ จัั ย ที่ � เ น้้ น พัั ฒ น า เ ศ ร ษ ฐ กิิ จ ฐ า น ร า ก • โครงการสังั เคราะห์ป์ ัจั จัยั ที่�เกี่�ยวข้อ้ งการประกอบ
เสริิมพลัังชุุมชน (Empowerment) เพื่�อสร้้างความเข้้มแข็็ง
การเปลี่ �ยนแปลงของพื้ �นที่่�ชุุมชนท้้องถิ่ �นโดยใช้้องค์์ความรู้ � อาชีีพคนพิิการ มาตรา 33 และ 35 ของเครืือข่่ายมููลนิิธิิ
เสริิมสร้้างขีีดความสามารถ การพััฒนา และแก้้ไขปััญหา เพื่ �อพััฒนาคนพิิการและขยายผลสู่ �คนพิิการกลุ่ �มการจ้้างงาน
ในชุุมชน โดยคนในชุุมชนเป็็นผู้้�กำำ�หนดโจทย์์ ร่่วมคิิดและ มาตรา 33 และมาตรา 35 จัังหวัดั นครราชสีีมา
ร่่วมในการแก้้ไขปััญหาของชุุมชนท้้องถิ่ �นร่่วมกัับของภาคีี
ที่�เกี่�ยวข้้อง อาทิิ สถาบันั การศึึกษา หน่ว่ ยงานวิจิ ััย หน่ว่ ยงาน
ภาครััฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสัังคม โดยมุ่�งผลลััพธ์์
การลดความเหลื่�อมล้ำำ��ของชุุมชนท้้องถิ่�น โดยเฉพาะความ
เหลื่�อมล้ำำ��ทางด้้านเศรษฐกิิจในพื้�นที่่� 32 จัังหวััด (จัังหวััด
เชีียงใหม่่ เชีียงราย ตาก ลำำ�ปาง ลำำ�พููน น่่าน แม่่ฮ่่องสอน
พิิษณุุโลก สกลนคร ขอนแก่่น มุุกดาหาร มหาสารคาม
สุุริินทร์์ ปทุุมธานีี นนทบุุรีี กาญจนบุุรีี พระนครศรีีอยุุธยา
สำ�ำ นักั งานการวิิจััยแห่ง่ ชาติิ (วช.) 39
• โครงการการจััดการความรู้�และขยายผล เรื่�อง
การแปรรููปอาหารทะเลผ่่านเครื่ �องมืืองานวิิจััยเพื่ �อท้้องถิ่ �น
เพื่�อการนำำ�ไปใช้้ประโยชน์ใ์ นการสร้า้ งงานในชุุมชน
2) แผนงานวิิจััยเพื่�่อพััฒนาศัักยภาพคุุณภาพ • การพััฒนาต้้นแบบการท่่องเที่�ยวบนจุุดเด่่น
ชีีวิิตพื้้�นที่่�ชายแดนภาคใต้้ การส่่งเสริิมและการสนัับสนุุน
ทุุนวิิจััยและนวััตกรรมการวิิจััยเพื่ �อการพััฒนาเศรษฐกิิจ ที่�หลากหลาย เชื่่�อมโยงประเทศไทยและประเทศมาเลเซีีย
ฐานราก เป็็นการเพิ่�มขีีดความสามารถของชุุมชนท้้องถิ่�น เพื่�่อส่่งเสริิมเศรษฐกิิจชุุมชนชายแดนใต้้ จัังหวััดนราธิิวาส
ส่่งเสริิมการนำำ�ผลงานวิิจััยไปใช้้ประโยชน์์สู่ �การขัับเคลื่ �อน แนวทางการพััฒนาการท่่องเที่�ยวบนฐาน BCG และต้้นแบบ
การวิจิ ัยั และพัฒั นานวัตั กรรม การพัฒั นาชุมุ ชนท้อ้ งถิ่�น รวมถึงึ ผลิิตภััณฑ์์และกิิจกรรมการท่่องเที่ �ยวจากภููมิิปััญญาและ
ก า ร พัั ฒ น า บุุ ค ล า ก ร ด้้ า น ก า ร วิิ จัั ย แ ล ะ น วัั ต ก ร ร ม ใ น พื้ � น ที่ � อัตั ลักั ษณ์ท์ ้อ้ งถิ่�นที่�ได้จ้ ากโครงการวิจิ ัยั จะก่อ่ ให้เ้ กิดิ การเพิ่�มขึ้�น
โดยวช. ร่ว่ มกับั ศูนู ย์อ์ ำำ�นวยการจังั หวัดั ชายแดนภาคใต้้(ศอ.บต.) ของรายได้้จากการท่่องเที่�ยวในพื้�นที่่� อย่่างน้้อยร้้อยละ 10
ในการสนัับสนุุนและผลัักดัันให้้เกิิดการนำำ�ผลงานวิิจััยและ จากฐานรายได้จ้ ากการท่อ่ งเที่�ยวในปีี 2564 รวมถึงึ เกิดิ การพัฒั นา
น วัั ต ก ร ร ม ไ ป สู่ � ก า ร แ ก้้ ไข ปัั ญ ห า จัั ง ห วัั ด ช า ย แ ด น ภ า ค ใ ต้้ ทุุนมนุุษย์์ของผู้ �เข้้าร่่วมการวิิจััยเชิิงปฏิิบััติิการแบบมีีส่่วนร่่วม
โดยมุ่ �งเน้้นการขัับเคลื่ �อนการพััฒนาในเชิิงพื้ �นที่ �เพื่ �อแก้้ไข เสริิมสร้้างทัักษะความเป็็นผู้ �ประกอบการ อัันเป็็นหนทาง
ปััญหาและยกระดัับความเป็็นอยู่�ของประชาชน รวมถึึง สู่ �การยกระดัับรายได้้และลดความเหลื่ �อมล้ำำ��ของประชาชน
การพััฒนาองค์์ความรู้�กลไกการจััดการ รวมทั้�งส่่งเสริิมและ ในพื้�นที่่� เพิ่�มทางเลืือกและโอกาสในการประกอบอาชีีพ
พัฒั นาศักั ยภาพบุคุ ลากรด้า้ นการวิจิ ัยั และนวัตั กรรม ตลอดจน
ส่่ งเสริิ มและถ่่ าย ทอดความรู้ �เพื่ � อขัั บเคลื่ �อนและผลัั กดัั น
ให้้เกิิดการนำำ�ผลงานวิิจััยและนวััตกรรมไปใช้้ให้้เกิิดประโยชน์์
ในพื้�นที่่�จัังหวััดชายแดนภาคใต้้ได้้อย่่างยั่�งยืืน โดยมีีโครงการ
•สำำ�คััญ ดัังนี้ �
ส่ง่ เสริมิ ภาพลักั ษณ์ข์ องผลิติ ภัณั ฑ์อ์ าหารHALAL
ท้้องถิ่�น เพื่�่อการท่่องเที่�ยวสู่�ผู้�บริิโภคในประเทศและ
ตลาดโลก การพัฒั นาผลิติ ภัณั ฑ์อ์ าหารท้อ้ งถิ่�นมาตรฐาน HALAL
เพื่�อการรัับรองเครื่�องหมายคาร์์บอนฟุุต พริ้�น (CFP) ที่่�เป็็น
มิิตรต่่อสิ่�งแวดล้้อม และเป็็นการสร้้างแนวทางการตลาดเพื่�อ
เศรษฐกิิจแบบหมุุนเวีียนและการท่่องเที่�ยวสีีเขีียว โดยผ่่าน
ทางการสร้้างภาพลัักษณ์์ของ Food & Tourism Image
ใน 5 จังั หวัดั ชายแดนภาคใต้สู้่�ผู้�บริโิ ภคในประเทศและตลาดโลก
ของ จังั หวัดั สตูลู จังั หวัดั ปัตั ตานี ี จังั หวัดั ยะลา จังั หวัดั นราธิวิ าส
และ จัังหวััดสงขลา โดยเป็็นตััวแทนของประเทศไทยในการ
ส่่ ง เ ส ริิ ม ท า ง วัั ฒ น ธ ร ร ม แ ล ะ ก า ร ท่่ อ ง เ ที่ � ย ว ไ ด้้ ใ น อ น า ค ต
ซึ่�ง “Food & Tourism Image” ของ 5 จังั หวัดั ชายแดนภาคใต้้
ช่่วยส่ง่ เสริมิ Destination Image in Thailand (ภาพลักั ษณ์์
การท่่องเที่�ยวของประเทศไทย) ให้้คนไทยเข้้าใจและรัับรู้�
ถึงึ วัฒั นธรรมและแหล่ง่ ท่อ่ งเที่�ยวโดยการสื่�อสารผ่า่ นมาตรฐาน
อาหารฮาลาล (HALAL Food)
40 รายงานประจำำ�ปีี 2565
กิจิ กรรมต้น้ น้ำ�ำ� กิจิ กรรมกลางน้ำ�ำ� กิจิ กรรมปลายน้ำ�ำ�
นักั ท่อ่ งเที่�ยว
ธุรุ กิจิ ที่�เกี่�ยวข้อ้ งโดยทางอ้อ้ ม ธุรุ กิจิ ที่�เกี่�ยวข้อ้ งโดยตรง
Social media/ Influencer
ผู้ผผู�ู้ร้�ั้ผบ�จัลดัเผิูห้ติห�ผมวาลัตัิผาแู้ติ �กผถลุ่เอ่ลดุคะิิสติบิดรืู่�รอสแูอ้ิา้งนิลางใหโคชแ้ค้าา้แ้ลรรละOงแะตสลTอกรุ้ะOาปุ้แเงPคตกพ่ื้ง่รรื่�น�ภอณ์ฐาง์ ดายื่�นมใน ธุรุ กิจิ วธิุสสิรธุธิุุนิกรุารุ ิธกหคุจกิ ิรุ้ิจิาบ้กจิกิิบโจิรจิOิรกิรกกงิTกิาาแาOรารรรทรทPมข่่ออ่อ่น/ขาทงงีส่หอเ่เ่ง�่ททีีพงา่่ั�กั�ยทยรี่ว�วระลึกึ บริษิ ัทั นำำ�เที่�ยว
ผู้้�จัดั การระบบขยะ
ทรัพั ยากรการท่อ่ งเที่�ยว Social Media / Influencer
INFRA การปรับั ปรุงุ โครงสร้า้ งพื้�นฐานเพื่�อรองรับั นักั ท่อ่ งเที่�ยว
HR การพัฒั นาวิสิ าหกิจิ ชุมุ ชนท่อ่ งเที่�ยวที่่�มีศี ักั ยภาพ
R&D ยกระดับั ความรู้�และทักั ษะทางภาษาสำำ�หรับั บุคุ ลากรในอุตุ สาหกรรมการท่อ่ งเที่�ยว
การสร้า้ งหลักั สูตู ร ปวช./ปวส. หรือื ปริญิ ญาตรีใี นสาขาการท่อ่ งเที่�ยว
การพัฒั นาสินิ ค้า้ และบริกิ ารการท่อ่ งเที่�ยวใหม่่ ตามอัตั ลักั ษณ์ ์ วัฒั นธรรมท้อ้ งถิ่�น
การพัฒั นาการตลาดอย่า่ งเป็น็ ระบบ
POLICY การฟื้น�้ ฟูแู หล่ง่ ท่อ่ งเที่�ยว / สนับั สนุนุ การก่อ่ ตั้�งวิสิ าหกิจิ ชุมุ ชนท่อ่ งเที่�ยว
บูรู ณาการหน่ว่ ยงานที่�เที่�ยวข้อ้ ง เพื่�อขับั เคลื่�อนการท่อ่ งเที่�ยวบนฐาน BCG
อีีกทั้ �งสร้้างความตระหนัักรู้ �ในคุุณค่่าของความ
หลากหลายทางชีีวภาพและวััฒนธรรม ทำำ�ให้้
เกิิดการใช้้ประโยชน์์จากทรััพยากรในพื้ �นที่ �อย่่างมีี
ความรัับผิิดชอบ เป็็นไปตามแนวทางการพััฒนา
ที่ �ยั่ �งยืืนและการพััฒนาต า ม ป รัั ช ญ า เ ศ ร ษ ฐ กิิ จ
พอเพีียง อัันเป็็นหลัักสำำ�คัญั ของการพัฒั นาเศรษฐกิิจตาม BCG
โมเดลของประเทศไทยผ่่านมาตรฐานอาหารฮาลาล (HALAL
Food) ซึ่่�งมีีแนวทางการพััฒนาห่่วงโซ่่คุุณค่่าการท่่องเที่ �ยว
จัังหวััดนราธิิวาส
3) แผนงานวิจิ ัยั เพื่อ�่ การพัฒั นาเศรษฐกิจิ ฐานรากสู่�การใช้ป้ ระโยชน์์ การนำำ�ผลงานวิจิ ัยั
ไปใช้้ประโยชน์์การขัับเคลื่�อนการวิิจััยและพััฒนานวััตกรรมเพื่�อพััฒนาชุุมชนท้้องถิ่�น รวมทั้�ง
พัฒั นาคุุณภาพชีวี ิติ ที่่�ดีีขึ้�นของชุมุ ชนท้้องถิ่�น และตอบโจทย์ก์ ารพัฒั นาที่�ยั่�งยืืน ในด้้านเศรษฐกิจิ
รายได้้และการเข้้าถึึงทรััพยากร ด้้านสัังคม ด้้านวััฒนธรรม ด้้านการเมืือง ด้้านสิ่ �งแวดล้้อม
ความเหลื่�อมล้ำำ��เชิิงพื้�นที่่� และด้้านความรู้� เพื่�อความเป็็นอยู่�และคุุณภาพชีีวิิตที่่�ดีีขึ้�น โดยมีี
• โครงการสำำ�คัญั ดัังนี้�
การยกระดัับการปลููกเลี้�ยงพืืชกลุ่�มแอสเตอร์์ด้้วยนวััตกรรมการขยายพัันธุ์์�พืืช
ปลอดโรคเชิิงพาณิิชย์์ ปัจั จุบุ ันั แอสเตอร์์ (คัตั เตอร์์และมากาเร็ต็ ) เป็น็ รายได้ห้ ลักั ของเกษตรกร
ในพื้�นที่�เพาะปลูกู ทางภาคเหนือื โดยเฉลี่�ยสามารถปลูกู ได้ต้ ลอดทั้�งปีี ดอกคัตั เตอร์ส์ ามารถสร้า้ งรายได้เ้ ฉลี่�ย 300,000 - 840,000 บาท
ต่่อไร่่ ดอกมากาเร็็ตสามารถสร้า้ งรายได้้เฉลี่�ย 360,000 - 840,000 บาท
ต่่อไร่ ่ซึ่�งปัจั จุุบัันเกิิดปััญหาเรื่�องต้น้ พัันธุ์� กล้า้ พัันธุ์� จากการระบาดของโรค
อย่า่ งรุนุ แรง และการเกิดิ อุทุ กภัยั รวมถึงึ ต้น้ พันั ธุ์์�ที่่�นำำ�มาใช้ใ้ นปัจั จุบุ ันั มาจาก
แหล่ง่ ต่า่ ง ๆ ที่�ไม่ม่ ีคี วามน่า่ เชื่�อถือื จึงึ มีกี ารส่ง่ เสริมิ การผลิติ ด้ว้ ยต้น้ แม่พ่ ันั ธุ์�
แบบปลอดโรค สามารถนำำ�ไปขยายพัันธุ์�ได้้อย่่างต่่อเนื่�องในระยะยาว
เพิ่ �มศัักยภาพผลผลิิตทางการเกษตรของเกษตรกร ชุุมชนมีีรายได้้เพิ่ �มขึ้ �น
อีีกทั้ �งเกิิดผลกระทบต่่อเศรษฐกิิจและสัังคมในชุุมชนพื้ �นที่ �เป้้าหมาย
โ ด ย ก า ร วิิ จัั ย มีี พื้ � น ที่ � เ ป้้ า ห ม า ย ใ น ก า ร ข ย า ย ผ ล ก า ร ใช้้ ป ร ะ โ ย ช น์์ คืื อ
วิิสาหกิิจชุุมชนผู้ �ผลิิตดอกไม้้เหมืืองแก้้ว ตำำ�บลเหมืืองแก้้ว อำำ�เภอแม่่ริิม
จัังหวััดเชีียงใหม่่ โดยยึึดหลัักกระบวนการดำำ�เนิินงานตามกรอบ 6 ข้้อ
ของ RU ที่่�นำำ�ไปสู่�ผลกระทบทางด้า้ นสังั คมและเศรษฐกิจิ
สำ�ำ นักั งานการวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ (วช.) 41
• การพััฒนาศัักยภาพการผลิิตเบญจมาศ การสรา้ ง Ecosystem ดา้ น RU กิจกรรม RU ที่จะขบั เคลือ่ น
การสรา้ งความเขม้ แขง็
บ้้านตาติิดด้้วยต้้นพัันธุ์�์ปลอดโรคและปุ๋๋�ยอิินทรีีย์์ ให้กลุม่ ผใู้ ช้ประโยชน์ เกดิ การรวมกลมุ่ ช่วยกนั ผลติ ปัจจัยการผลติ
คุณุ ภาพสูงู เป็น็ การผลักั ดันั การพัฒั นาคุณุ ภาพดอก และ การถา่ ยทอดความร้แู ละ เสรมิ ความเข้าใจและเพิม่ ทกั ษะในการเตรียมแปลงแม่พันธสุ์ ะอาด
การเพิ่ �มผลผลิิตเบญจมาศการพััฒนาต่่อยอดเทคโนโลยีี และการผลิตปุ๋ยอนิ ทรีย์คณุ ภาพสูง
ที่่�มีีอยู่�ให้้ถููกต้้องตามหลัักวิิชาการ สร้้างงานสร้้างรายได้้ เทคโนโลยี และการขยายผล 1) การเตรียมแปลงแมพ่ ันธ์ุเบญจมาศปลอดโรคและการผลิตก่งิ พนั ธุ์
ให้้แก่่เกษตรกรในพื้�นที่�เพาะปลููก รวมถึึงการลดต้้นทุุน เชิงพื้นที่ 2) การผลิตมลู สตั ว์หมักและปุ๋ยอนิ ทรียค์ ณุ ภาพ วว.
ก า ร ผ ลิิ ต ใ น พื้ � น ที่่�บ้้ า น ต า ติิ ด จัั ง ห วัั ด อุุ บ ล ร า ช ธ า นีี 3) การประยกุ ต์ใช้ปุ๋ยทผ่ี ลติ ขน้ึ ในการผลติ เบญจมาศบา้ นตาติด
และเกิิดการเรีียนรู้�ทางวิิทยาศาสตร์์และเทคโนโลยีี การสร้างความเชื่อมนั่ 4) ถ่ายทอดองค์ความรทู้ ไี่ ด้ อภิปรายเพอื่ การปรบั ปรงุ
ขึ้�นในกลุ่�มวิิสาหกิิจชุุมชน ตลอดจนสามารถจััดเป็็น ในผลงานวจิ ัยและนวตั กรรม ยกตัวอยา่ งความสำ�เรจ็ เผยแพรก่ ารวิเคราะหท์ ดสอบของกลุ่มฯ
ศูู น ย์์ เ รีี ย น รู้้�สำำ� ห รัั บ ผู้ � ส น ใ จ ทั้ � ง ใ น แ ล ะ น อ ก พื้ � น ที่ � และจัดทำ�แปลงในพื้นที่
โ ด ย มีี เ ป้้ า ห ม า ย ส า ม า ร ถ ส ร้้ า ง ร า ย ไ ด้้ แ ล ะ พัั ฒ น า กลไกการเชื่อมโยง - เชอ่ื มโยงผผู้ ลติ ตน้ พนั ธป์ุ ลอดโรค & เกษตรกรตาตาตดิ -> การผลติ ตน้ พนั ธ์ุ
- เชอ่ื มโยงผเู้ ลย้ี งสตั วใ์ นพน้ื ท่ี & เกษตรกรตาตดิ -> การผลติ ปยุ๋ อนิ ทรยี ์
- หนว่ ยงานพนั ธมติ รในพน้ื ทใ่ี ชง้ บประมาณผา่ นทาง วช.
การจัดการความรู้ - จัดทำ�และรวบรวมขอ้ มูลผลงานวิจยั และนวัตกรรมทีพ่ รอ้ มใช้ประโยชน์
- จัดการความรู้และทรพั ยส์ ินทางปญั ญา
คุุ ณ ภ า พ ชีี วิิ ต ใ ห้้ กัั บ ป ร ะ ช า ช น / ชุุ ม ช น ใ น จัั ง ห วัั ด
เป้้าหมายโดยการผลัักดัันงานวิิจััยและนวััตกรรม
สู่�การใช้ป้ ระโยชน์อ์ ย่า่ งเป็น็ ระบบ รวมถึงึ การพัฒั นาระบบนิเิ วศและกลไกการส่ง่ เสริมิ การนำำ�งานวิจิ ัยั ไปใช้ป้ ระโยชน์ใ์ นพื้�นที่�อย่า่ ง
ทั่�วถึงึ และยั่�งยืนื โดยยึึดหลักั กระบวนการดำำ�เนิินงานตามกรอบ 6 ข้้อ ของ RU ที่่�นำำ�ไปสู่�ผลกระทบทางด้า้ นสังั คมและเศรษฐกิิจ
• การพััฒนาและยกระดัับเพื่่�อเพิ่�่มมููลค่่าผลิิตภััณฑ์์เกลืือทะเลไทยสู่�
การยอมรับั เชิงิ พาณิชิ ย์์ ทางเลือื กในการนำำ�คุณุ ประโยชน์ข์ องเกลือื ทะเลไทยไปประยุกุ ต์ใ์ ช้้
และเพิ่�มมููลค่่าในรููปแบบการอุุปโภค (Non Food) เช่่น สบู่�ดอกเกลืือ เกลืือสปา
เกลืือล้้างผัักที่่�มีีคุุณสมบััติิในการดููแลความสะอาดของร่่างกาย การขััดผิิว ขจััดสิิว และ
คุุณสมบัตั ิใิ นการล้า้ งพิษิ สารเคมีีในผัักผลไม้ส้ ด ซึ่�งการเพิ่�มมููลค่า่ ผลิิตภัณั ฑ์์เกลือื ทะเลไทย
เกิิดจากความสามารถเชิิงกลยุุทธ์์การตลาดที่่�ก่่อให้้เกิิดความต้้องการของตลาดที่ �แท้้จริิง
หรืือมีีศัักยภาพกัับทรััพยากรทางเทคโนโลยีีที่�เหมาะสมที่่�สุุด และเป็็นโอกาสในการ
สร้้างมููลค่่าเพิ่ �มให้้กัับผลิิตภััณฑ์์และสร้้างแบรนด์์ที่ �เป็็นอััตลัักษณ์์เพื่ �อให้้ผู้ �บริิโภคได้้รัับรู้ �
ถึงึ คุณุ ค่า่ ของผลิติ ภัณั ฑ์แ์ ละบริกิ าร รวมทั้�งควรมีกี ารพัฒั นาช่อ่ งทางการตลาดใหม่่ ๆ พัฒั นา
หลัักสููตรภููมิิปััญญาการทำำ�นาเกลืือเพื่ �อสร้้างคุุณค่่าให้้กัับผลิิตภััณฑ์์เกลืือทะเลบนเส้้นทาง
ท่อ่ งเที่�ยวสายเกลือื เพชรสมุทุ รคีรี ี ี ส่ง่ เสริมิ การแปรรูปู เพื่�อเพิ่�มมูลู ค่า่
ให้ก้ ับั สินิ ค้า้ เกลือื ทะเลไทยเป็น็ การสร้า้ งความแตกต่า่ งด้า้ นช่อ่ งทาง
การจำำ�หน่า่ ยที่�เป็น็ การสร้า้ งมูลู ค่า่ เพิ่�มให้ก้ ับั ผลิติ ภัณั ฑ์เ์ ป็น็ การสร้า้ ง
และขยายตลาดให้้กว้้างมากยิ่�งขึ้�น เป็็นการสร้้างความเข้้มแข็็ง
เศรษฐกิิจฐานรากหนุุนเสริิมสู่่�ชุุมชนนวััตกรรมเกลืือทะเลไทย
ต่อ่ ไป
42 รายงานประจำำ�ปีี 2565
การพััฒนาเครืือข่า่ ยสารสนเทศ
ด้้านวิทิ ยาศาสตร์์ วิจิ ัยั และ
นวััตกรรมของประเทศ
วช. ได้ม้ ีกี ารพัฒั นาระบบเครือื ข่า่ ยสารสนเทศด้า้ นวิทิ ยาศาสตร์ ์ วิจิ ัยั และนวัตั กรรมของประเทศขึ้�น เพื่�อพัฒั นาปรับั เปลี่�ยน
และก้า้ วไปสู่�การเป็น็ รัฐั บาลอิเิ ล็ก็ ทรอนิกิ ส์อ์ ย่า่ งเต็ม็ รูปู แบบและเป็น็ รูปู ธรรมอย่า่ งจริงิ จังั เพื่�อให้ส้ ามารถรองรับั งานในการให้บ้ ริกิ าร
ประชาชนได้้ และรองรัับการเชื่�อมโยงเครืือข่่ายข้้อมููลสารสนเทศระหว่่างหน่่วยงานด้้านวิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและนวััตกรรม
ของประเทศในลัักษณะการบููรณาการร่่วมกััน เพื่�อรองรัับการใช้้งานที่�หลากหลายรููปแบบทั้�งระบบงานภายในและการบริิการ
ประชาชนโดยมีกี ารบริหิ ารจัดั การอย่า่ งมีมี าตรฐาน ร่ว่ มกับั หน่ว่ ยงานที่�เกี่�ยวข้อ้ งพัฒั นาระบบเครือื ข่า่ ยสารสนเทศด้า้ นวิทิ ยาศาสตร์์
วิิจััยและนวััตกรรมของประเทศให้้มีีการใช้้งานสะดวก รวดเร็็วและมีีความมั่�นคงปลอดภััยสููง และลดความซ้ำำ��ซ้้อนในการใช้้
งบประมาณ รวมถึึง การสร้้างโอกาสในการเข้้าถึึงบริิการอย่า่ งเท่า่ เทียี มกัันแก่่ประชาชน ดัังนี้�
การพััฒนาระบบข้อ้ มูลู สารสนเทศวิิจััยและนวัตั กรรมแห่่งชาติิ
(National Research and Innovation Information System : NRIIS)
วช. มีหี น้า้ ที่่�จัดั ทำำ�ฐานข้อ้ มูลู และดัชั นีดี ้า้ นวิทิ ยาศาสตร์ ์ วิจิ ัยั และนวัตั กรรมของประเทศ จึงึ ได้ร้ ่ว่ มมือื กับั หน่ว่ ยงานที่�เกี่�ยวข้อ้ ง
กัับการบริิหารจััดการงบประมาณการวิิจััยของประเทศ ได้้แก่่ สำำ�นัักงานสภานโยบายการอุุดมศึึกษา วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและ
นวััตกรรมแห่่งชาติิ (สอวช.) สำำ�นัักงานคณะกรรมการส่่งเสริิมวิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและนวััตกรรม (สกสว.) และหน่่วยงาน
บริหิ ารจัดั การ (Program Management Unit : PMU) ดำำ�เนินิ การออกแบบและพัฒั นาระบบข้อ้ มูลู สารสนเทศวิจิ ัยั และนวัตั กรรม
แห่่งชาติิ (National Research and Innovation Information System : NRIIS) เพื่�อรองรัับการทำำ�งานของหน่่วยงาน
ที่ �เกี่ �ยวข้้องในการบริิหารจััดการงบประมาณการวิิจััยและเป็็นฐานข้้อมููลด้้านวิิทยาศาสตร์์วิิจััยและนวััตกรรมของประเทศ
โดยดำำ�เนิินการพัฒั นาระบบต่อ่ เนื่�องตั้�งแต่ป่ ีี พ.ศ. 2563 เพื่�อการพัฒั นาระบบงานเพิ่�มเติิมตามกลุ่�มผู้�ใช้้งานที่�เพิ่�มขึ้�น และพััฒนา
ฟัังก์์ชัันเพิ่�มเติิมตามการทำำ�งานของผู้�ใช้้งานระบบ NRIIS รวมทั้�งบำำ�รุุงรัักษาระบบให้้สามารถบริิการตามความต้้องการ
ใช้ง้ านของผู้�ใช้้ระบบแต่ล่ ะกลุ่�มเป้้าหมายได้้อย่่างต่อ่ เนื่�องและมีปี ระสิิทธิิภาพ โดยมีีผลงานสำำ�คัญั ดังั นี้�
ระบบNRIISประกอบด้ว้ ย 9 ระบบงานหลักั ดังั นี้้� ระบบสำำ�หรับั หน่ว่ ยงานกำำ�หนดนโยบาย, ระบบบริหิ ารจัดั การงบประมาณ
และแผนงาน, ระบบบริิหารจัดั การโครงการสำำ�หรับั หน่ว่ ยบริิหารจััดการ (Program Management Unit : PMU), ระบบบริิหาร
จััดการโครงการสำำ�หรับั หน่่วยงาน หรือื มหาวิทิ ยาลัยั ซึ่่�งเป็็นหน่่วยงานบริิหารจััดการและส่ง่ มอบผลลััพธ์์ (Outcome Delivery
Unit : ODU), ระบบบริิหารจััดการโครงการสำำ�หรัับนัักวิิจััย, ระบบประเมิินสำำ�หรัับผู้�ทรงคุุณวุุฒิิ, ระบบฐานข้้อมููลกลาง
ด้า้ นการวิิจััยและนวัตั กรรมของประเทศ, ระบบเชื่�อมโยงข้้อมููล, ระบบบริกิ ารข้้อมููล และระบบสนัับสนุนุ การดำำ�เนินิ งาน
• ปรัับปรุุงและพััฒนาระบบฐานข้้อมููลกลาง
1) การปรับั ปรุงุ และพัฒั นาระบบNRIISมีรี ายละเอียี ด ด้้านวิิจััยและนวััตกรรม ให้้มีีความฉลาด และมีีประสิิทธิิภาพ
•ดัังนี้ �
•มากยิ่ �งขึ้ �น
ปรัับปรุุงและพััฒนาระบบ NRIIS ให้้มีี
ประสิทิ ธิภิ าพ และรองรับั ความต้อ้ งการที่�เพิ่�มเติมิ ของผู้�ใช้ง้ าน พัั ฒ น า ร ะ บ บ ส นัั บ ส นุุ น ก า ร ดำำ� เ นิิ น ง า น
โดยพััฒนาระบบตอบคำำ�ถามอััตโนมััติิ (Chatbot) สำำ�หรัับ
•ในส่ว่ นของการจััดการงานวิิจััย
•การตอบคำำ�ถามและให้ค้ ำำ�ปรึกึ ษาที่�เกี่�ยวข้อ้ งกัับระบบ
พััฒนาระบบฐานข้้อมููลผลผลิิต ผลลััพธ์์
จากงานวิจิ ัยั โดยให้ส้ อดคล้อ้ งกับั เป้า้ หมาย (Objective) และ พััฒนาแอปพลิิเคชัันของระบบ NRIIS ในการ
ผลสััมฤทธิ์� (Key result) บริหิ ารจัดั การโครงการและแสดงภาพรวมงานวิจิ ัยั และนวัตั กรรม
สำ�ำ นัักงานการวิิจััยแห่ง่ ชาติิ (วช.) 43
• พััฒนาระบบเชื่�อมโยงข้้อมููลกัับระบบและ 3) การวิิเคราะห์์ข้้อมููลงานวิิจััยและบุุคลากรวิิจััย
•หน่่วยงานที่�เกี่�ยวข้อ้ ง เพื่�่อจััดทำ�ำ รายงานสารสนเทศในรููปแบบของรายงาน
ปรัับปรุุงและพััฒนาระบบ NRIIS ให้้มีี •Business Intelligence (BI) มีรี ายละเอีียดดัังนี้�
ความมั่�นคงปลอดภััยในการเข้้าใช้้งาน และเป็็นไปตาม
มาตรฐานข้อ้ กำำ�หนดความมั่�นคงปลอดภัยั ข้อ้ มูลู จากระบบ NRIIS ได้้มีีการนำำ�มาวิิเคราะห์์
2) การพััฒนาระบบคลัังข้้อมููลงานวิิจััยไทย จัดั กลุ่�มข้้อมูลู งานวิจิ ัยั และบุุคลากรวิจิ ัยั และนำำ�เสนอรายงาน
(TNRR) วช. ร่ว่ มมือื กับั หน่ว่ ยงานในระบบวิจิ ัยั และนวัตั กรรม สารสนเทศในรููปแบบของรายงานแดชบอร์์ด Business
ได้แ้ ก่่ สอวช. และ สกสว. พัฒั นายกระดับั ระบบคลังั ข้อ้ มูลู งาน Intelligence (BI) และเผยแพร่่ผ่่านเว็บ็ ไซต์์ของระบบ NRIIS
วิิจััยไทย (TNRR) ที่่�พััฒนาภายใต้้เครืือข่่ายองค์์กรบริิหาร และ TNRR โดยรายงาน BI จะเป็น็ การนำำ�เสนอข้อ้ มูลู ในรูปู แบบ
งานวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ (คอบช.) เดิมิ ให้เ้ ป็น็ ฐานข้อ้ มูลู กลางด้า้ นวิจิ ัยั ของสารสนเทศ Infographic พร้้อมทั้�งมีีเครื่�องมืือช่่วยเหลืือ
และนวัตั กรรมของประเทศ ข้อ้ มูลู จากระบบ TNRR เป็น็ ข้อ้ มูลู ในการวิเิ คราะห์ข์ ้อ้ มูลู ของผู้�ใช้ง้ าน เช่น่ การแสดงข้อ้ มูลู เจาะลึกึ
ในฐานข้อ้ มูลู กลางด้า้ นวิจิ ัยั และนวัตั กรรมของประเทศ ที่่�มาจาก (drill - down) การเลืือกข้้อมููลเฉพาะที่�สนใจ (filter)
การเชื่�อมโยงข้้อมููลกัับระบบ NRIIS และระบบของหน่่วยงาน
อื่�น ๆ โดยระบบ TNRR ให้บ้ ริกิ ารสืบื ค้น้ ข้อ้ มูลู โครงการวิจิ ัยั ที่�อยู่� •การไฮไลท์์ข้อ้ มููล เป็็นต้้น
ระหว่า่ งดำำ�เนินิ การข้อ้ มูลู ผลงานวิจิ ัยั ข้อ้ มูลู นักั วิจิ ัยั องค์ค์ วามรู้�
ด้า้ นการวิจิ ัยั และนวัตั กรรม และวิทิ ยานิพิ นธ์์ รวมทั้�งให้บ้ ริกิ าร ข้้อมููลงานวิิจััยและบุุคลากรวิิจััย เมื่�อมีี
สารสนเทศข้อ้ มูลู วิจิ ัยั และนวัตั กรรมในรูปู แบบรายงาน Business การวิิเคราะห์์ข้้อมููลแล้้วจะมีีการให้้บริิการข้้อมููลผ่่านระบบ
Intelligence (BI) โดยในปีี 2565 ได้้มีีการขยายขอบเขต Open Data ของ วช. และระบบ Open Data ของสำำ�นัักงาน
การเชื่�อมโยงข้้อมููลงานวิิจััยกัับหน่่วยงานอื่�นเพิ่�มเติิม รวมถึึง พััฒนารััฐบาลดิิจิิทััล (องค์์การมหาชน) (สพร.) ในรููปแบบ
เพิ่ �มฟัังก์์ชัันในการสืืบค้้นและนำำ�ออกข้้อมููลให้้มีีความสะดวก ของไฟล์์ CSV และ Application Programming Interface
รวดเร็็วยิ่ �งขึ้ �น (API) เพื่�อให้้นัักพััฒนาระบบของหน่่วยงานอื่�น สามารถนำำ�
ออกข้้อมููลเข้้าสู่�ระบบของตนเองได้้ โดยชุุดข้้อมููลที่�ให้้บริิการ
จะประกอบด้้วยชุุดข้้อมููลโครงการวิิจััยและบุุคลากรการวิิจััย
ในด้้านต่่าง ๆ โครงการวิิจััยที่�ได้้รัับทุุนวิิจััยและนวััตกรรม
ในประเด็็นสำำ�คััญของประเทศ ประจำำ�ปีีงบประมาณ พ.ศ.
2555 - 2561
44 รายงานประจำ�ำ ปีี 2565
การบริหิ ารจัดั การฐานข้อ้ มูลู องค์ค์ วามรู้้�ด้า้ นการวิจิ ัยั และนวัตั กรรมเพื่่อ� สาธารณะ
วช. ดำำ�เนินิ การพัฒั นา R&I data เพื่�อสาธารณะสำำ�หรับั • บริิหารจััดการเมทาดาตารหััสเลข DOI
เป็น็ แหล่ง่ เสริมิ สร้า้ งองค์ค์ วามรู้�ทางด้า้ นการวิจิ ัยั และนวัตั กรรม
ให้้มีีศัักยภาพในการประเมิินสถานการณ์์ด้้านการวิิจััยและ ตามมาตรฐานสากล ISO 26324 : 2012 Information and
นวัตั กรรมเพื่�อรองรับั การเปลี่�ยนแปลงด้า้ นเศรษฐกิจิ และสังั คม
และสร้า้ งความร่่วมมืือจากหน่ว่ ยงานภาครัฐั ภาคเอกชน และ •Documentation ในรููปแบบไฟล์์ดิจิ ิิทัลั
สถาบันั วิชิ าการในการเข้า้ ถึงึ การใช้ป้ ระโยชน์ท์ี่�ได้จ้ ากฐานข้อ้ มูลู
สำำ�หรัับในปีีนี้้� วช. ได้้ดำำ�เนิินการปรัับปรุุงพััฒนาฐานข้้อมููล ให้้บริิการออกรหััสเลข DOI ให้้กัับทรััพยากร
เพื่ �อการเชื่ �อมโยงข้้อมููลกัับระบบข้้อมููลสารสนเทศกลาง สารสนเทศดิิจิิทััล ในฐานข้้อมููล DOI จำำ�นวน 6,932 รหััส
ของประเทศสำำ�หรับั การให้้บริกิ ารสู่�สาธารณะ โดยมีีเป้้าหมาย (ข้อ้ มูลู ณ 19 พฤษภาคม 2565) และตรวจสอบความถูกู ต้้อง
เพื่ �อสร้้างความเป็็นเอกภาพในการส่่งเสริิมการดำำ�เนิินงาน ความครบถ้้วน โดยแสดงผลการให้้บริิการรหััสเลข DOI
ด้า้ นการวิจิ ัยั ที่่�ต่อยอดไปสู่�การสร้า้ งนวัตั กรรมของประเทศ รวมทั้�ง ผ่่านเว็บ็ ไซต์์ www.doi.nrct.go.th
การขัับเคลื่ �อนและส่่งเสริิมการเข้้าถึึงการใช้้ประโยชน์์ข้้อมููล 3) ระบบบััญชีีข้้อมููล (Data Catalog) สำำ�นัักงาน
กัับหน่่วยงานภาครััฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน โดยมีี
ผลงานสำำ�คััญ ดัังนี้ � •การวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ (วช.) มีีรายละเอียี ดดัังนี้�
1) ร ะ บ บ ห้้ อ ง ส มุุ ดวิิ จัั ย สำำ� ห รัั บ ส า ธ า ร ณ ะ
(Extraordinary Simple Public Library of Research ดำำ�เนิินการปรัับปรุุงและพััฒนาระบบบััญชีี
ข้้อมููล (Data Catalog) ของ วช. ให้้เป็็นไปตามมาตรฐาน
•Result : EXPLORE) มีีรายละเอียี ดดังั นี้�
•การจััดทำำ�บัญั ชีขี ้้อมููลภาครัฐั ของ สพร.
ปรัับปรุุงระบบห้้องสมุุดงานวิิจััยสำำ�หรัับ
สาธารณะ (EXPLORE) ให้้รายงานสถิิติิจำำ�แนกตามกลุ่�มสาขา จััดทำำ�ประกาศสำำ�นัักงานคณะกรรมการวิิจััย
วิชิ าการ OECD 6 สาขา และสถิิติจิ ำำ�แนกตามกลุ่�มการนำำ�ไป แห่่งชาติิ เรื่�อง นโยบายและแนวปฏิิบััติิธรรมาภิิบาลข้้อมููล
ใช้้ประโยชน์ใ์ น 4 ด้้าน ได้แ้ ก่ ่ วิิชาการ นโยบาย พาณิิชย์์ และ
•ภาครัฐั สำำ�นักั งานการวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ
•สัังคม/ชุุมชน
บริิหารจััดการระบบบััญชีีข้้อมููล (Data
ให้้บริิการข้้อมููลองค์์ความรู้้�ด้้านการวิิจััย Catalog) เพื่�อการเชื่�อมโยงข้้อมููลกัับศููนย์์กลางข้้อมููลเปิิด
และนวััตกรรมในระบบฐานข้้อมููล EXPLORE ผ่่านเว็็บไซต์์ ภาครัฐั (Open Data) และการดำำ�เนินิ การให้เ้ ป็น็ ไปตามกรอบ
www.thai-explore.net จำำ�นวน 9,555 รายการ (ข้อ้ มูลู สะสม
ณ 20 พฤษภาคม 2565) โดยสามารถสืืบค้้นข้้อมููลผ่่านคลััง •ธรรมาภิิบาลข้้อมูลู ภาครััฐ
ข้อ้ มูลู งานวิจิ ัยั ไทย (TNRR) www.tnrr.nriis.go.th
ให้้บริิการชุุดข้้อมููลเปิิด วช. ประจำำ�ปีี 2565
2) ระบบตััวระบุุวััตถุุดิิจิิทััล (Digital Object ในระบบบัญั ชีขี ้อ้ มูลู ผ่า่ นเว็บ็ ไซต์์ opendata.nrct.go.th และ
เชื่�อมโยงกับั ศูนู ย์ก์ ลางข้อ้ มูลู เปิดิ ภาครัฐั (data.go.th) จำำ�นวน
•Identifier : DOI) มีีรายละเอียี ดดัังนี้� 66 ชุุดข้้อมููลใน 8 หมวดหมู่่� (ข้อ้ มููล ณ วันั ที่่� 20 พฤษภาคม
2565) ได้้แก่่ 1) โครงการวิิจััย/งบประมาณ 2) บุุคลากร
ปรัับปรุุงและพััฒนาระบบการออกรหััสเลข การวิิจััย 3) ผลงานวิิจััย 4) ดััชนีีวิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและ
ดีีโอไอ (DOI) ปีี 2565 เพื่�ออำำ�นวยความสะดวกในการออก นวัตั กรรม 5) มาตรฐานการวิจิ ััย 6) การส่ง่ เสริมิ และสนับั สนุุน
รหัสั เลข DOI ให้้กัับงานวิจิ ัยั จากระบบ NRIIS การวิจิ ัยั และนวัตั กรรม 7) รางวัลั การวิจิ ัยั และนวัตั กรรมระดับั ชาติิ
และนานาชาติิ และ 8) กรอบการวิิจััย
สำำ�นักั งานการวิิจัยั แห่่งชาติิ (วช.) 45
การพัฒั นามาตรฐานการวิจิ ััย
การจััดทำำ�ฐานข้้อมููลหรืือระบบมาตรฐานการวิิจััยมีีความสำำ�คััญและมีีส่่วนสนัับสนุุนให้้การดำำ�เนิินงานด้้านมาตรฐาน
การวิจิ ัยั พัฒั นาให้ม้ ีคี วามก้า้ วหน้า้ และอยู่�มาตรฐานระดับั สากล ดังั นั้�น สำำ�นักั งานการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ (วช.) จึงึ ได้จ้ ัดั ทำำ�โครงการพัฒั นา
ส่่งเสริิม และสนัับสนุุนให้ม้ ีีการพััฒนาระบบมาตรฐานการวิิจัยั ดังั กล่่าวข้้างต้น้ ดังั นี้�
โครงการส่ง่ เสริมิ และพัฒั นาระบบมาตรฐานการวิจิ ัยั ในคน
วช. ได้้มีีการพััฒนามาตรฐานการวิิจััยในมนุุษย์์ของประเทศอย่่างเป็็นระบบและต่่อเนื่�องโดยส่่งเสริิมและสนัับสนุุน
ให้้มีีการนำำ�มาตรฐานการวิิจััยไปใช้้ทั้ �งในเชิิงวิิทยาศาสตร์์และสัังคมศาสตร์์ในกระบวนการวิิจััยเพื่ �อช่่วยยกระดัับคุุณภาพ
• การวิิจัยั ของประเทศให้้ได้้ผลงานวิิจััยเป็็นที่�ยอมรับั ทั้�งในระดัับประเทศและสากล โดยมีผี ลงานสำำ�คััญ ดังั นี้�
การพััฒนาระบบการรัับรองคุุณภาพคณะกรรมการจริิยธรรมการวิิจััยในมนุษุ ย์์ เพื่�อให้ม้ ีคี วามสอดคล้อ้ งกับั
ลักั ษณะโครงการวิจิ ัยั และบริบิ ทที่�เกี่�ยวข้อ้ งของคณะกรรมการประจำำ�สถาบันั ทำำ�ให้ม้ ีกี ารพิจิ ารณาโครงการวิจิ ัยั ที่่�มีกี ารทำำ�วิจิ ัยั ที่�เกี่�ยวข้อ้ ง
กับั มนุษุ ย์ไ์ ด้ค้ ำำ�นึงึ ถึงึ อาสาสมัคั ร และอาสาสมัคั รได้ร้ ับั การปกป้อ้ ง คุ้�มครองสิทิ ธิิ ความปลอดภัยั และความเป็น็ อยู่�ที่�ดี ทำำ�ให้ผ้ ลงานวิจิ ัยั
เชื่�อถือื ได้ม้ ากยิ่�งขึ้�น และได้จ้ ัดั ทำำ�วิธิ ีดี ำำ�เนินิ การมาตรฐาน (Standard of Operating Procedure : SOPs) ของระบบการรับั รองคุณุ ภาพฯ
• ตลอดจนดำำ�เนินิ การร่ว่ มกัับ SIDCER ในการตรวจติิดตามผลการรับั รองคุณุ ภาพคณะกรรมการจริิยธรรมการวิจิ ัยั ในคน
การเสริิมสร้้างจริิยธรรมการวิิจััยและนวััตกรรม
ของประเทศ มีกี ารผลักั ดันั บุุคลากรวิิจััยและนวััตกรรมอย่่างต่่อเนื่�อง
เพื่�อให้ม้ ีคี วามรู้� ความเข้้าใจ เกิดิ ทักั ษะและความชำำ�นาญ/เชี่�ยวชาญ
สามารถปฏิบิ ัตั ิงิ านได้อ้ ย่า่ งแม่น่ ยำำ� อันั นำำ�ไปสู่�ผลงานวิจิ ัยั ที่่�มีคี ุณุ ภาพ
และเกิิดความปลอดภััยทั้�งต่่อผู้�ปฏิิบััติิงาน ผลงานและสิ่�งแวดล้้อม
โดยมีีการอบรมหลัักสููตรต่่าง ๆ เช่่น การอบรมเกี่�ยวกัับแนวทาง
ปฏิิบััติิการวิิจััยทางคลิินิิกที่่�ดีี (Good Clinical Practice - GCP)
การปกป้้องอาสาสมััคร (Human Subject Protection - HSP)
และหลักั สูตู รการฝึกึ อบรมสำำ�หรับั วิทิ ยากรเกี่�ยวกับั แนวทางการปฏิบิ ัตั ิกิ าร
วิิจัยั ทางคลิินิิกได้แ้ ละการปกป้อ้ งอาสาสมััคร เป็็นต้น้
ผลงานของโครงการส่ง่ เสริมิ และพัฒั นาระบบมาตรฐานการวิจิ ัยั
ในคน ได้แ้ ก่่ โครงการพัฒั นาระบบการทำำ�งานของสำำ�นักั งานคณะกรรมการกลาง
พิจิ ารณาจริยิ ธรรมการวิจิ ัยั ในคน (Central Research Ethic Committee),
โครงการจััดอบรมเชิิงปฏิิบััติิการหลัักสููตร ที่่�เกี่ �ยวข้้องกัับมาตรฐาน
การวิิจััยในมนุุษย์์, โครงการประเมิินผลแผนดำำ�เนิินการด้้านมาตรฐาน
การวิจิ ััยและจริิยธรรมการวิิจัยั ของประเทศ, โครงการฝึึกอบรมบุคุ ลากร
เพื่�อการดำำ�เนินิ งานของคณะกรรมการจริยิ ธรรมการวิจิ ัยั ในมนุษุ ย์ป์ ระจำำ�
สถาบันั , โครงการจัดั ทำำ�หลักั สูตู ร เรื่�อง จริยิ ธรรมปัญั ญาประดิษิ ฐ์,์ โครงการ
พัฒั นาหลักั สูตู เรื่�อง มาตรฐานและจริยิ ธรรมการวิจิ ัยั และการตรวจรับั รอง
คุุณภาพคณะกรรมการจริิยธรรมการวิิจััยในมนุุษย์์ ซึ่่�งโครงการดัังกล่่าว
จะส่่งผลให้้เกิิดการยกระดัับและผลัักดัันให้้เกิิดการยอมรัับมาตรฐาน
การวิจิ ััยในมนุุษย์ใ์ นระดับั ชาติิ
46 รายงานประจำำ�ปีี 2565
โครงการมาตรฐานความปลอดภัยั ห้อ้ งปฏิบิ ัตั ิกิ าร
วช. มีีการพััฒนามาตรฐานความปลอดภััยห้้องปฏิิบััติิการมาอย่่างต่่อเนื่�อง โดยในปีีนี้�ได้้มีีโครงการเพื่�อพััฒนาการ
ดำำ�เนิินงาน ดัังนี้ �
1) โครงการเผยแพร่่ประชาสััมพัันธ์์
เกี่ �ยวกัับมาตรฐานความปลอดภััยห้้องปฏิิบััติิการ
ระยะที่่� 6 วช. ดำำ�เนินิ โครงการนี้�เพื่�อให้้สอดคล้อ้ ง
กัับนโยบายรัับมืือสถานการณ์์การแพร่่ระบาดของ
โรค COVID-19 วช. จึึงได้เ้ น้น้ การอบรมในรูปู แบบ
ออนไลน์เ์ พิ่�มขึ้�น โดยครอบคลุมุ กลุ่�มเป้า้ หมายทั้�งภาครัฐั และภาคเอกชน เพื่�อเตรียี มความพร้อ้ มด้า้ นมาตรการ กลไก และแนวทาง
ปฏิบิ ัตั ิติ ่า่ ง ๆ ของประเทศไทยทั้�งที่่�มีอี ยู่�ในปัจั จุบุ ันั และอาจจะเกิดิ ขึ้�นในอนาคต โดยเน้น้ เผยแพร่ป่ ระชาสัมั พันั ธ์ใ์ ห้ผู้้�บริหิ าร นักั วิจิ ัยั
นัักวิิชาการ และผู้�ที่�เกี่�ยวข้้องในหน่่วยงานภาครััฐระดัับกรม และ/หรืือ ภาคเอกชน ได้้ทราบเกี่�ยวกัับนโยบายและแนวทาง
ในการบริิหารจััดการด้้านมาตรฐานความปลอดภััยห้้องปฏิิบััติิการของ วช. และเผยแพร่่ประชาสััมพัันธ์์ให้้ผู้�เข้้ารัับการอบรม
ได้ท้ ราบเกี่�ยวกับั กระบวนการยกระดับั มาตรฐานความปลอดภัยั ห้อ้ งปฏิบิ ัตั ิกิ าร และเครื่�องมือื ในการบริหิ ารจัดั การความปลอดภัยั
โตคารมงพกราะรรสา่ง่ ชเบสัรญั ิมิ ญแัลตั ะิขสิ ัับัตั วเค์์ ลเื่พอ�ื่่อ�นงงาานนสทัาตั งว์วเิ์ ทพิ ื่่ยอ� างศาานสทตารง์ว์ ิทิ ยาศาสตร์์
วช. ได้้สนัับสนุุนการดำำ�เนิินงานของมาตรฐานการ 3) การตรวจประเมินิ และรับั รองมาตรฐานการเลี้ย� ง
ดำำ�เนิินการต่่อสััตว์์เพื่ �องานทางวิิทยาศาสตร์์มาอย่่างต่่อเนื่ �อง
เพื่ �อให้้เป็็นกลไกในการขัับเคลื่ �อนให้้งานวิิจััยของประเทศ •และใช้้สัตั ว์์เพื่่�องานทางวิทิ ยาศาสตร์์ ดังั นี้�
ให้้ได้้มาตรฐานในด้้านต่่าง ๆ ครบถ้้วนตามหลัักสากล โดยมีี
ผลงานสำำ�คัญั ดังั นี้� จััดทำำ�คู่่�มืือ “การตรวจประเมิินและรัับรอง
1) การกำ�ำ กัับดููและส่่งเสริิมการดำ�ำ เนิินการต่่อสััตว์์ มาตรฐานคณะกรรมการกำำ�กัับดููแลการดำำ�เนิินการต่่อสััตว์์
เพื่�่องานทางวิิทยาศาสตร์์ ตาม พ.ร.บ. สััตว์์เพื่่�องานทาง
วิทิ ยาศาสตร์์ โดยได้ด้ ำำ�เนินิ การสรรหากรรมการจรรยาบรรณ •เพื่�องานทางวิิทยาศาสตร์ข์ องสถานที่่�ดำำ�เนิินการ”
การดำำ�เนิินการต่่อสััตว์์เพื่�องานทางวิิทยาศาสตร์์, ประกาศ
คณะกรรมการกำำ�กัับและส่่งเสริิมการดำำ�เนิินการต่่อสััตว์์ ออกใบรัับรองมาตรฐานคณะกรรมการกำำ�กัับ
เพื่�องานทางวิิทยาศาสตร์์ เรื่�อง “มาตรฐานคณะกรรมการ ดูแู ลการดำำ�เนินิ การต่อ่ สัตั ว์เ์ พื่�องานทางวิทิ ยาศาสตร์ข์ องสถานที่�
กำำ�กัับดููแลการดำำ�เนิินการต่่อสััตว์์เพื่ �องานทางวิิทยาศาสตร์์ ดำำ�เนิินการ (มคกส.) ให้้แก่่ ศููนย์์สััตว์์ทดลอง จุุฬาลงกรณ์์
ของสถานที่่�ดำำ�เนินิ การ พ.ศ. 2564”, กฎกระทรวงกำำ�หนดที่�ตั้�ง มหาวิทิ ยาลัยั เมื่�อวันั ที่่� 24 มกราคม 2565
สภาพแวดล้้อมลัักษณะของสถานที่่� และเครื่�องมืือ เครื่�องใช้้
อุุปกรณ์์ที่่�จำำ�เป็็นประจำำ�สถานที่่�ดำำ�เนิินการต่่อสััตว์์เพื่ �องาน • ตรวจประเมิินมาตรฐานคณะกรรมการกำำ�กัับ
ทางวิิทยาศาสตร์์ พ.ศ. 2564 และทบทวนและพิิจารณา
ปรับั ปรุงุ ร่า่ งกฎกระทรวง จำำ�นวน 5 ฉบับั ดูแู ลการดำำ�เนินิ การต่อ่ สัตั ว์เ์ พื่�องานทางวิทิ ยาศาสตร์ข์ องสถานที่�
2) จััดทำำ�มาตรฐาน/คู่่�มืือหรืือแนวทางปฏิิบััติิด้้าน ดำำ�เนิินการ (มคกส.) ได้้แก่่ ศููนย์์ผลิิตผลิิตภััณฑ์์จากพลาสมา
มาตรฐานและจริิยธรรมการวิิจััยการพััฒนาการดำำ�เนิินการ สภากาชาดไทย จังั หวัดั ชลบุรุ ีี (เยี่�ยมสำำ�รวจสถานที่่�ดำำ�เนินิ การ
ต่่อสััตว์์เพื่�่องานทางวิิทยาศาสตร์์ ดัังนี้้� มาตรฐานการเลี้�ยง เพื่�อตรวจประเมินิ มาตรฐาน คกส. เมื่�อวันั ที่่� 13 - 14 มกราคม
และใช้้สััตว์์น้ำำ��เพื่�องานทางวิิทยาศาสตร์์, มาตรฐานการเลี้�ยง 2565) และมหาวิิทยาลัยั ขอนแก่น่
และใช้้สััตว์์เกษตรเพื่�องานทางวิิทยาศาสตร์์, มาตรฐาน
การปฏิิบััติิต่่อสััตว์์ : แนวทางการปฏิิบััติิต่่อสััตว์์ป่่าเพื่�องาน
ทางวิทิ ยาศาสตร์์ (กลุ่�มสัตั ว์เ์ ลี้�ยงลูกู ด้ว้ ยนม) และมาตรฐานงานสัตั ว์์
เพื่�องานทางวิิจััยและนวััตกรรมของประเทศ : การจััดระบบ
ชีวี สารสนเทศและการจัดั เก็บ็ ชีวี วััตถุุของสััตว์์ในประเทศไทย
สำำ�นัักงานการวิิจัยั แห่่งชาติิ (วช.) 47
• เยี่�ยมสำำ�รวจสถานที่่�ดำำ�เนินิ การ 4) การพััฒนาบุุคลากรด้้านการดำำ�เนิินการต่่อสััตว์์
การเยี่�ยมสำำ�รวจสถานที่่�ดำำ�เนิินการเพื่�อชี้�แจง •เพื่่อ� งานทางวิิทยาศาสตร์์ โดยการจััดการอบรม ดังั นี้�
การดำำ�เนิินการตามมาตรฐาน คกส. พ.ร.บ. สััตว์์เพื่�องาน
ทางวิิทยาศาสตร์์ เพื่�อชี้�แจงการจดแจ้้งสถานที่่�ดำำ�เนิินการ อบรม “ผู้�ตรวจประเมินิ มาตรฐานคณะกรรมการ
ให้้สอดคล้้องกัับสถานภาพจริิง และชี้�แจงการดำำ�เนิินการ กำำ�กัับดููแลการดำำ�เนิินการต่่อสััตว์์เพื่ �องานทางวิิทยาศาสตร์์
ต่่อสััตว์์เพื่�องานทางวิิทยาศาสตร์์ตาม พ.ร.บ. สััตว์์เพื่�องาน ของสถานที่่�ดำำ�เนิินการ” โดยมีีวััตถุุประสงค์์เพื่�อให้้ผู้�เข้้ารัับ
ทางวิิทยาศาสตร์์ จำำ�นวน 3 สถานที่่�ดำำ�เนิินการ ได้้แก่่ การอบรมมีคี วามรู้�ความเข้า้ ใจในการดำำ�เนินิ การต่อ่ สัตั ว์เ์ พื่�องาน
ศููนย์์ทดลอง มหาวิิทยาลััยธรรมศาสตร์์ จัังหวััดปทุุมธานีี, ทางวิทิ ยาศาสตร์ท์ี่�สอดคล้อ้ งกับั พระราชบััญญัตั ิสิ ัตั ว์์เพื่�องาน
สถาบันั วิจิ ัยั วิทิ ยาศาสตร์ท์ างทะเล มหาวิทิ ยาลัยั บูรู พา จังั หวัดั ทางวิิทยาศาสตร์์ พ.ศ. 2558 จรรยาบรรณการดำำ�เนิินการ
ชลบุุรีี, ศููนย์์วิิจััยและพััฒนาการเพาะเลี้�ยงสััตว์์น้ำำ��จืืด เขต 1 ต่่อสััตว์์เพื่�องานทางวิิทยาศาสตร์์ตลอดจนมาตรฐาน และ
กรมประมง จัังหวััดเชีียงใหม่่ และภาควิิชาสััตววิิทยา คณะ กฎระเบียี บต่า่ ง ๆ ที่่�กำำ�หนดขึ้�น มีผีู้�เข้า้ ร่ว่ มอบรม จำำ�นวน 15 คน
วิทิ ยาศาสตร์์ มหาวิิทยาลััยเกษตรศาสตร์์ บางเขน
• อบรมเชิิงปฏิิบััติิการหลัักสููตร “สถิิติิและ
การวางแผนการวิิจััยที่�ใช้้สััตว์์” (Statistics and Research
Designs Using Animals) รุ่่�นที่่� 14 โดยมีีวััตถุุประสงค์์
เพื่�อให้น้ ักั วิจิ ัยั นักั วิชิ าการ ผู้�ใช้ส้ ัตั ว์์ และคณะกรรมการกำำ�กับั ดูแู ล
การดำำ�เนิินการต่่อสััตว์์ เพื่�องานทางวิิทยาศาสตร์์ของสถานที่�
ดำำ�เนิินการ (คกส.) ได้ร้ ับั ความรู้�เกี่�ยวกัับสถิิติิสำำ�หรัับการวิิจััย
ที่�ใช้ส้ ัตั ว์์เพื่�องานทางวิทิ ยาศาสตร์์ สอดคล้้องกัับจรรยาบรรณ
การดำำ�เนินิ การต่อ่ สัตั ว์เ์ พื่�องานทางวิทิ ยาศาสตร์แ์ ละมาตรฐาน
สากล มีีผู้้�ผ่่านการอบรมและได้้รัับประกาศนีียบััตร จำำ�นวน
65 คน จาก 27 หน่ว่ ยงานระดับั กรม
48 รายงานประจำ�ำ ปีี 2565
• อบรมหลัักสููตร “ผู้�ขอรัับใบอนุุญาตใช้้สััตว์์ 7) การพััฒนาระบบเทคโนโลยีีสารสนเทศรองรัับ
การยื่น่� คำำ�ขอ/แจ้ง้ การดำ�ำ เนินิ การต่า่ ง ๆ ตามบทบัญั ญัตั ิแิ ห่ง่
เพื่�องานทางวิิทยาศาสตร์”์ จำำ�นวน 2 ครั้�ง โดยมีวี ัตั ถุปุ ระสงค์์ พระราชบััญญััติิสััตว์์เพื่่�องานทางวิิทยาศาสตร์์ พ.ศ. 2558
เพื่ �อให้้ผู้ �ขอรัับใบอนุุญาตใช้้สััตว์์เพื่ �องานทางวิิทยาศาสตร์์ (ระบบ Thai IACUC : https://thaiiacuc.nrct.go.th)
มีีความรู้� ความเข้้าใจ และสามารถดำำ�เนินิ การต่่อสัตั ว์เ์ พื่�องาน รวมทั้�งสิ้�น20รายการอาทิิการจดแจ้ง้ สถานที่่�ดำำ�เนินิ การต่อ่ สัตั ว์์
ทางวิทิ ยาศาสตร์ไ์ ด้ถ้ ูกู ต้อ้ งสอดคล้อ้ งตามพระราชบัญั ญัตั ิสิ ัตั ว์์ เพื่�องานทางวิทิ ยาศาสตร์์ ตามมาตรา 21, การขอรับั ใบอนุญุ าต
เพื่�องานทางวิิทยาศาสตร์์ พ.ศ. 2558 และจรรยาบรรณการ ใช้ส้ ัตั ว์์เพื่�องานทางวิิทยาศาสตร์์ ตามมาตรา 27 และการแจ้ง้
ดำำ�เนิินการต่่อสััตว์์เพื่�องานทางวิิทยาศาสตร์์ และมีีผู้�เข้้ารัับ การเปลี่ �ยนผู้้�กำำ�กัับดููแลสถานที่่�ดำำ�เนิินการหรืือสััตวแพทย์์
การอบรม จำำ�นวน 600 คน/ครั้�ง ประจำำ�สถานที่่�ดำำ�เนิินการ ตามมาตรา 25
5) การออกใบอนุญุ าต และใบรับั แจ้ง้ การดำำ�เนินิ การ 8) การประชาสััมพัันธ์์ให้้ผู้�ที่�เกี่�ยวข้้องกัับการเลี้�ยง
ต่่อสััตว์์เพื่�่องานทางวิิทยาศาสตร์์ตามพระราชบััญญััติิสััตว์์ และใช้้สััตว์์เพื่่�องานทางวิิทยาศาสตร์์ และประชาชน
เพื่�่องานทางวิิทยาศาสตร์์ พ.ศ. 2558 จำำ�นวน 310 ฉบัับ ได้้รัับรู้�และเข้้าใจถึึงบทบาทหน้้าที่�ของ สพสว. รวมทั้�ง
อาทิิ การออกใบอนุุญาตใช้้สััตว์์เพื่�องานทางวิิทยาศาสตร์์, การดำำ�เนิินการตามพระราชบััญญััติิสััตว์์ เพื่�องานทาง
การออกใบรัับแจ้้งการสร้้างหรืือใช้้สถานที่่�ดำำ�เนิินการต่่อสััตว์์ วิทิ ยาศาสตร์์ พ.ศ. 2558 รวมทั้�งจรรยาบรรณการดำำ�เนิินการ
เพื่�องานทางวิิทยาศาสตร์์ และการรัับรายงานประจำำ� 6 เดือื น ต่่อสััตว์์เพื่�องานทางวิิทยาศาสตร์์ ผ่่านทางเว็็บไซต์์ สพสว.
คณะกรรมการกำำ�กัับดููแลการดำำ�เนิินการต่่อสััตว์์เพื่ �องาน (https://labanimals.nrct.go.th) Facebook :Iad Nrct แผ่น่ พับั
ทางวิทิ ยาศาสตร์ข์ องสถานที่่�ดำำ�เนินิ การ (คกส.) จำำ�นวน209 ครั้�ง ใบปลิิว คู่่�มืือ วีีดิทิ ััศน์์ โปสเตอร์์ และเอกสารเผยแพร่่ต่่าง ๆ
เ พื่ � อ เ ป็็ น ฐ า น ข้้ อ มูู ล ก า ร ดำำ� เ นิิ น ก า ร ต่่ อ สัั ต ว์์ เ พื่ � อ ง า น ท า ง เป็น็ ต้น้
วิทิ ยาศาสตร์แ์ ละวิเิ คราะห์ข์ ้อ้ มูลู เพื่�อสรุปุ สถานภาพการดำำ�เนินิ การ
ต่่อสััตว์์เพื่ �องานทางวิิทยาศาสตร์์ของประเทศไทยนำำ�เสนอ
ต่่อนายกรััฐมนตรีีประจำำ�ทุกุ ปีี
6) การขัับเคลื่�่อนการพััฒนางานบริิการและ
สร้้างนวััตกรรมในการปรัับปรุุงกระบวนงาน (e-Service)
งานขอรัับใบอนุุญาตใช้้สััตว์์เพื่่�องานทางวิิทยาศาสตร์์ และ
งานขอรัับใบอนุญุ าตผลิติ สััตว์์เพื่�องานทางวิิทยาศาสตร์์ ได้แ้ ก่่
การนำำ�เทคโนโลยีเี ข้า้ มาปรับั ใช้ใ้ นระบบ การลงทะเบียี นใช้ง้ าน
การพิิสููจน์์ตััวตน และการยืืนยัันตััวตน ผ่่าน Digital ID
การพิจิ ารณาอนุมุ ัตั ิิ และลงนามอนุมุ ัตั ิดิ ้ว้ ย Digital Signature
และการชำำ�ระค่่าธรรมเนีียมใบอนุุญาตใช้้ - ผลิิตสััตว์์ฯ
ด้้วย e-Payment
โครงการพัฒั นาและส่ง่ เสริมิ มาตรฐานการวิจิ ัยั ด้า้ นความปลอดภัยั ทางชีวี ภาพ
เป็็นการพััฒนาบุุคลากรการวิิจััยที่�ประกอบไปด้้วยนัักวิิจััย และผู้�ปฏิิบััติิงานที่�เกี่�ยวข้้องกัับเทคโนโลยีีชีีวภาพ เพื่�อให้้มีี
ความรู้� ความเข้้าใจในการรัักษาความปลอดภััยทางชีีวภาพ มีีทัักษะ และสามารถนำำ�ข้้อกำำ�หนดด้้านความปลอดภััยทางชีีวภาพ
และกฎระเบียี บที่�เกี่�ยวข้อ้ ง ตามพระราชบัญั ญัตั ิเิ ชื้�อโรคและพิษิ จากสัตั ว์์ พ.ศ. 2558 ไปใช้ไ้ ด้อ้ ย่า่ งแม่น่ ยำำ� ถูกู ต้อ้ ง โดย วช. ได้ร้ ่ว่ มเป็น็
เจ้้าภาพกัับหน่่วยงานต่่าง ๆ ดำำ�เนิินการจััดฝึึกอบรมเชิิงปฏิิบััติิการความปลอดภััยทางชีีวภาพและการรัักษาความปลอดภััยทาง
ชีีวภาพ ได้้แก่่ มหาวิิทยาลััยเกษตรศาสตร์์ มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุุรีี มหาวิิทยาลััยขอนแก่่น มหาวิิทยาลััย
พะเยา สถาบันั เทคโนโลยีพี ระจอมเกล้า้ เจ้า้ คุุณทหารลาดกระบังั มหาวิทิ ยาลััยแม่ฟ่ ้้าหลวง มหาวิทิ ยาลััยมหาสารคาม เป็็นต้้น
สำ�ำ นักั งานการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ (วช.) 49
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
รายงานประจำปี 2565 สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search