เอกสารประกอบการเรียน-เชิญพระขวัญ (1)

เอกสารประกอบการเรยี น

กลุ่มสาระการเรยี นรู้ศิลปะ รายวชิ านาฏศลิ ป์
เรอื่ ง ระบำเชิญพระขวญั

สำหรับชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ 5

นางสาวสดุ ารตั น์ ฝ่ังขวา
รหัสนกั ศึกษา 6211120011

สาขาวิชานาฏศลิ ป์ คณะครุศาสตร์
มหาวิทยาลยั ราชภฏั นครศรธี รรมราช

ภาคเรียนท่ี2/2564

ก

คำนำ

เอกสารประกอบการเรียนเรือ่ งระบำเชญิ พระขวัญ ฉบับนี้จัดทำขึน้ โดยมีวตั ถปุ ระสงค์เพือ่ ใช้เป็นสอื่
การจัดการเรียนรู้ของนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 มีวัตถุประสงค์เพื่อ นักเรียนมีความรู้เข้าใจและ
อธิบายความหมายของระบำเชิญพระขวัญได้ถูกตอ้ ง นักเรียนมีความรู้เข้าใจและอธิบายประวัติความเปน็ มา
ของระบำเชิญพระขวัญได้ถูกต้อง นักเรียนมีความรู้และเข้าใจองค์ประกอบของชุดการแสดงระบำเชิญพระ
ขวัญได้ถูกต้อง นักเรียนฝึกปฏิบัติท่ารำเพลงระบำเชิญพระขวัญและเห็นคุณค่าในความเป็นไทย ตลอดท้ัง
ผสู้ นใจใฝเ่ รียนร้ทู ีต่ อ้ งการพัฒนาความรู้ ความเข้าใจและทกั ษะปฏบิ ัติทา่ รำเพลงรำเชญิ พระขวัญ

สาระสำคัญของเอกสารประกอบกอบการเรียนเรื่องรำเชิญพระขวัญ ประกอบด้วยความหมายของ
ของเชญิ ระบำญพระขวัญ ประวตั คิ วามเปน็ มาของระบำเชญิ พระขวัญ องค์ประกอบการแสดงเพลงระบำเชิญ
พระขวัญ ได้แก่ ผ้แู สดง เพลงและดนตรี เคร่ืองแต่งกาย อปุ กรณ์ประกอบการแสดง นาฏยศัพท์ โอกาสท่ีใช้
แสดงและทา่ รำเพลงระบำเชิญพระขวญั

ขอขอบคุณผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ธีรวัฒน์ ช่างสาน อาจารย์ประจำวิชาการแสดงการวิจัยและ
พัฒนานวัตกรรมทางด้านนาฏศิลป์ 2053903 ที่ชี้แนะการพัฒนาเอกสารจนสมบูรณ์เป็นสื่อที่ดีมีประโยชน์
ขอบคุณผู้ทรงคุณวุฒิที่ตรวจสอบความสัมพันธ์ของเอกสารฉบับนี้อย่างสมบูรณ์ ขอบคุณคณะอาจารย์ใน
สถานศึกษาที่ช่วยผลักดันรวบรวมผลการทดลองใช้เพื่อความสมบูรณ์ของการพัฒนาเอกสารฉบับนี้ ผู้จัดทำ
รู้สึกซาบซึ้งอย่างหาที่สุดไม่ได้ และขอบคุณนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ทุกคนที่ร่วมใช้เอกสาร
ประกอบการเรียนเรอ่ื งระบำเชิญพระขวญั ฉบับน้ี ขอขอบคณุ มา ณ โอกาสน้ี

นางสาวสดุ ารตั น์ ฝัง่ ขวา

ข

สารบญั

คำนำ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. หน้า
สารบัญ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ก
สารบัญภาพ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ข
คำชี้แจงการใช้เอกสารประกอบการเรยี นสำหรบั ครู……………………………………………………………………………. ง
คำช้ีแจงการใช้เอกสารประกอบการเรยี นสำหรบั นักเรยี น………………………………………………………………….. จ
แผนบรหิ ารการสอนประจำรายวิชา…………………………………………………………………………………………………….. ฉ

มาตรฐาน ศ.3.1………………………………………………………………………………………………………………….…. 1
ตัวช้ีวัด………………………………………………………………………………………………………………………………….…. 1
คำอธบิ ายรายวชิ า…………………………………………………………………………………………………………………… 1
จุดประสงค์การเรยี นรู้…………………………………………………………………………………………………………….. 1
สาระการเรยี นรู้………………………………………………………………………………………………………………………. 1
สมรรถนะสำคัญของผ้เู รยี น………………………………………………………………………………………………….… 2
คณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค์…………………………………………………………………………………………………….. 2
วิธสี อนและกิจกรรมการเรยี นการสอน………………………………………………………………………………….. 2
ส่ือการจดั การเรียนรู้……………………………………………………………………………………………………………… 4
การวดั ผลและประเมนิ ผล………………………………………………………………………………………………………. 5
กระดาษคำตอบ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 6
แบบทดสอบกอ่ นเรียน………………………………………………………………………………………………………………………….. 7
หวั ข้อเนอ้ื หาประจำบท………………………………………………………………………………………………………………………… 10
ความหมายของรำเชิญพระขวัญ………………………………………………………………………………………………………. 11
ประวัตคิ วามเปน็ มาของรำเชิญพระขวญั …………………………………………………………………………………………. 11
องคป์ ระกอบรำเชิญพระขวญั ………………………………………………………………………………………………………….. 12
ท่ารำระบำเชญิ พระขวญั …………………………………………………………………………………………………………………… 18
โอกาสทใ่ี ชใ้ นการแสดง……………………………………………………………………………………………………………………… 30
สรปุ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 30
คำถามทบทวน/แบบฝึกหัด………………………………………………………………………………………………………………….. 32
กระดาษคำตอบ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 34
แบบทดสอบหลังเรียน………………………………………………………………………………………………………………………….. 35

ค

สารบัญ (ตอ่ ) หน้า
38
เฉลยคำถามทบทวน………………………………………………………………………………………………………………………………… 40
เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรยี น/หลังเรียน………………………………………………………………………………………………………. 42
44
บรรณานกุ รม………………………………………………………………………………………………………………………………………..
ภาคผนวก……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

ง

สารบญั ภาพ หน้า
11
ภาพท่ี 1 : ระบำเชิญพระขวัญ………………………………………………………………………………………. 13
ภาพที่ 2 : เครอื่ งดนตรี………………………………………………………………………………………………… 14
ภาพท่ี 3 : การแตง่ กาย……………………………………………………………………………………………….. 15
ภาพท่ี 4 : อปุ กรณป์ ระกอบการแสดง…………………………………………………………………………… 15
ภาพท่ี 5 : ท่าน่งั กระทบ………………………………………………………………………………………………. 16
ภาพท่ี 6 : ทา่ กระดกเท้า(นงั่ )……………………………………………………………………………………….. 16
ภาพที่ 7 : ทา่ กระดกเทา้ (ยนื )……………………………………………………………………………………….. 17
ภาพท่ี 8 : ทา่ ก้าวเท้า………………………………………………………………………………………………….. 17
ภาพที่ 9 : ทา่ ก้าวขา้ ง………………………………………………………………………………………………….. 18
ภาพที่ 10 : ท่าสอดสร้อยมาลา…………………………………………………………………………………… 19
ภาพท่ี 11 : ทา่ ออกท่ี 1……………………………………………………………………………………………….. 19
ภาพท่ี 12 : ท่าออกท่ี 2……………………………………………………………………………………………….. 19
ภาพท่ี 13 : ท่าออกท่ี 3……………………………………………………………………………………………….. 19
ภาพที่ 14 : ทา่ ออกที่ 4……………………………………………………………………………………………….. 20
ภาพท่ี 15 : ทา่ รำที่ 1 ขวญั เจ้าเอย ขวัญเอย………………………………………………………………….. 20
ภาพที่ 16 : ท่ารำที่ 2 มาส่อู งคเ์ อย……………………………………………………………………………….. 21
ภาพที่ 17 : ท่ารำท่ี 3 จงั หวะดนตรี………………………………………………………………………………. 21
ภาพท่ี 18 : ท่ารำท่ี 4 ขอเชิญพระขวญั …………………………………………………………………………. 22
ภาพที่ 19 : ทา่ รำที่ 5 เม่ือวนั เดอื นเพ็ญ………………………………………………………………………… 22
ภาพท่ี 20 : ทา่ รำท่ี 6 ให้อยรู่ ่มเยน็ ………………………………………………………………………………. 23
ภาพที่ 21 : ทา่ รำท่ี 7 อยา่ หนไี ปไหน……………………………………………………………………………. 23
ภาพที่ 22 : ท่ารำที่ 8 ขวญั เจ้าเอย ขวญั เอย………………………………………………………………….. 24
ภาพที่ 23 : ท่ารำที่ 9 ขวัญเจ้าอยา่ เลยไปไกล………………………………………………………………… 24
ภาพที่ 24 : ท่ารำท่ี 10 จังหวะดนตรี……………………………………………………………………………. 25
ภาพท่ี 25 : ท่ารำที่ 11 อยา่ เที่ยวจนเพลิน…………………………………………………………………….. 25
ภาพท่ี 26 : ท่ารำที่ 12 อยา่ ระเหินระหก………………………………………………………………………. 26
ภาพท่ี 27 : ทา่ รำที่ 13 อยา่ มัวชมนก……………………………………………………………………………. 26
ภาพที่ 28 : ท่ารำที่ 14 อยา่ มัวชมไม้…………………………………………………………………………….. 27
ภาพที่ 29 : ท่ารำที่ 15 ขอเชิญขวัญเจ้า…………………………………………………………………………

จง

สารบญั ภาพ (ตอ่ )

ภาพท่ี 30 : ท่ารำท่ี 16 รีบเข้าส่กู าย……………………………………………………………………………… หน้า
ภาพที่ 31 : ทา่ รำที่ 17 อยา่ ลี้หนีหาย……………………………………………………………………………. 27
ภาพที่ 32 : ท่ารำที่ 18 เลยพระขวัญเจา้ เอย………………………………………………………………….. 28
ภาพท่ี 33 : ทา่ ลาที่ 1 ………………………………………………………………………………………………… 28
ภาพที่ 34 : ทา่ ลาท่ี 2 ………………………………………………………………………………………………… 29
ภาพท่ี 35 : ท่าลาท่ี 3 ………………………………………………………………………………………………… 29
30

จฉ

คำชแี้ จง

การใช้เอกสารประกอบการเรยี นสำหรับครู

เอกสารประกอบการเรียน เรื่องระบำเชิญพระขวัญ กลุ่มสาระวิชานาฏศิลป์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5
ฉบับนี้ ทางผู้ศึกษาได้พัฒนาขึ้นเพื่อใช้ในการจัดการเรียนรู้เรื่องระบำเชิญพระขวัญ ให้แก่นักเรียนช้ัน
ประถมศึกษาปที ี่ 5

กรณีที่ครูผู้สอนประจำวิชาไม่อยู่ หรือไม่สามารถปฏิบัติการสอนได้ในชั่วโมงนั้นๆ และเพื่อให้ครูท่ี
สอนแทนมีความมัน่ ใจในการสอนและใช้นวตั กรรมได้อย่างมีประสทิ ธภิ าพยิ่งขึ้น ควรปฏิบัติตามขั้นตอนการ
ใช้เอกสารประกอบการเรยี นดังน้ี

1. ศึกษาเอกสารประกอบการเรียนเล่มนี้ และทำความเข้าใจเนื้อหาสาระตั้งแต่ต้นจนจบเล่มก่อน
ล่วงหน้า

2. ศกึ ษาองคป์ ระกอบของเอกสารให้เขา้ ใจกอ่ นปฏบิ ัติการสอน
3. อา่ นคำชี้แจงการใช้เอกสารประกอบการเรยี นสำหรบั นักเรียนทุกข้อ และทำความเข้าใจให้ถอ่ งแท้
ในแต่ละข้อ เพือ่ ปฏบิ ัตกิ ารสอนไดต้ ามข้ันตอน
4. ครูควรดูแลนักเรียนอย่างใกล้ชิดในขณะที่นักเรียนศึกษาเอกสารประกอบการเรียน และทำ
กิจกรรมคำถามทบทวน เพื่อคอยให้คำแนะนำและเปน็ ท่ปี รึกษา
5. ควรกำกับติดตามการใช้เอกสารประกอบการเรียนเป็นระยะและคอยกำชับ ปลูกฝังคุณธรรม
เร่อื งความซอื่ สตั ย์ และการตรงตอ่ เวลาของนกั เรียน ในขณะท่ีทำแบบทดสอบก่อนและหลงั เรียน และคำถาม
ทบทวน/แบบฝึกหดั ทา้ ยบทเรยี นของแต่ละเร่อื ง โดยไมอ่ นุญาตให้เปิดดเู ฉลยกอ่ น

ฉช

คำช้แี จง

การใชเ้ อกสารประกอบการเรียนสำหรับนักเรียน

เอกสารประกอบการเรียนเรื่องระบำเชิญพระขวัญ กลุ่มสาระการเรียนรู้นาฏศิลป์ฉบับนี้ จัดทำขึ้น
เพ่ือเปน็ นวัตกรรมสำหรับการจัดการเรยี นรู้ให้กบั นกั เรียนชัน้ ประถมศึกษาปีท่ี 5 เพอ่ื ใหม้ คี วามรู้ ความเข้าใจ
และมีทักษะการปฏิบัติท่ารำระบำเชิญพระขวัญ ดังนั้นเพื่อให้เกิดประโยชน์และประสิทธิภาพในการจัดการ
เรียนรู้ ใหน้ ักเรยี นปฏบิ ตั ติ ามข้ันตอนการใช้เอกสารประกอบการเรยี นดงั น้ี

1. นักเรียนศกึ ษาเอกสารประกอบการเรียนเลม่ นี้ และทำความเขา้ ใจเนื้อหาสาระต้ังแต่ต้นจนจบทุก
หน้า

2. นักเรียนอ่านคำชี้แจงเอกสารประกอบการเรียนและทำความเข้าใจให้ถ่องแท้ในแต่ละข้อ และ
ปฏิบตั ิตามข้นั ตอนการเรยี นการสอนตามขั้นตอนทุกข้อ

3. นักเรียนศึกษาเอกสารประกอบการเรียนและทำกิจกรรมคำถามทบทวน โดยมีครูให้คำแนะนำ
และเป็นทปี่ รกึ ษา

4. หากมีปญั หาหรือประเด็นสงสัยใหน้ กั เรียนสอบถามครูผู้สอน
5. นักเรียนต้องมีคุณธรรมเรื่องความซื่อสัตย์ และการตรงต่อเวลา ในขณะที่ทำแบบทดสอบก่อน
และหลงั เรียน และคำถามทบทวน/แบบฝกึ หดั ทา้ ยบทเรียนของแต่ละเรื่อง

1

มาตรฐาน

ศ.3.1 เข้าใจและแสดงออกทางนาฏศิลป์อย่างสรา้ งสรรค์ วิเคราะห์ วิพากษ์วิจารณ์คุณค่านาฏศิลป์
ถา่ ยทอดความรู้สึกความคดิ อยา่ งอสิ ระ ช่ืนชมและประยกุ ต์ใช้ในชวี ติ ประจำวัน

ตัวชว้ี ัด

ศ 3.1 ป.5/3 แสดงนาฏศิลป์ โดยเน้นการใช้ภาษาท่าและนาฏยศัพท์ในการสื่อความหมายและการ
แสดงออก

คำอธิบายรายวชิ า

เอกสารประกอบการเรียนเรื่องระบำเชิญพระขวัญ สาระการเรียนรู้ประกอบไปดว้ ยความหมายและ
ประวัติความเป็นมาของระบำเชิญพระขวัญ องค์ประกอบการแสดง ได้แก่ ผู้แสดง เพลงและดนตรี เครื่อง
แตง่ กายและโอกาสทีใ่ ชใ้ นการแสดง

จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้

เมื่อศึกษาเอกสารประกอบการเรยี นฉบับน้แี ล้วจะมคี วามรู้ ดังนี้
1. นักเรียนมีความรเู้ ข้าใจและอธบิ ายความหมายของระบำเชญิ พระขวัญได้ถูกต้อง
2. นกั เรยี นมีความรเู้ ข้าใจและอธบิ ายประวัติความเปน็ มาของระบำเชิญพระขวัญได้ถูกต้อง
3. นักเรยี นมคี วามร้แู ละเขา้ ใจองค์ประกอบของชุดการแสดงระบำเชญิ พระขวัญได้ถูกต้อง
4. นักเรยี นฝึกปฏิบตั ิทา่ รำเพลงระบำเชญิ พระขวัญและเห็นคณุ คา่ ในความเป็นไทย

สาระการเรยี นรู้

สาระการเรยี นรู้สำคัญของเอกสารประกอบการเรยี น เรื่องระบำเชญิ พระขวญั
1. ความหมายของของระบำเชญิ พระขวัญ
2. ประวัติความเป็นมาของระบำเชิญพระขวญั
3. องคป์ ระกอบการแสดงเพลงระบำเชิญพระขวัญ

3.1 ผูแ้ สดง
3.2 เพลงและดนตรี
3.3 เคร่ืองแต่งกาย
3.4 อุปกรณป์ ระกอบการแสดง
3.5 นาฏยศัพทใ์ นการแสดงระบำเชญิ พระขวัญ
4. โอกาสทีใ่ ชแ้ สดง
5. ทา่ รำระบำเชิญพระขวัญ

2

สมรรถนะสำคญั ของผเู้ รยี น

✓ 1. นกั เรยี นมคี วามสามารถในการสือ่ สาร
✓ 2. นักเรยี นมีความสามารถในการคดิ

3. นักเรียนมีความสามารถในการใช้ทักษะชีวติ
✓ 4. นกั เรียนมีความสามารถในการแกป้ ญั หา

5. นักเรียนมีความสามารถในการใช้เทคโนโลยี

คุณลักษณะอนั พึงประสงค์

1. รกั ชาติ ศาสน์ กษัตรยิ ์
2.ซอ่ื สตั ยส์ จุ รติ
✓ 3. มีวินยั
✓ 4. ใฝ่เรยี นรู้
5. อย่อู ย่างพอเพยี ง
✓ 6. มุ่งมัน่ ในการทำงาน
✓ 7. รักความเปน็ ไทย
8. มีจติ สาธารณะ

วิธีการสอนและกิจกรรมการจดั การเรยี นรู้

1. วิธสี อน
การใช้วิธีการสอนแบบบรรยาย การศึกษาด้วยตนเอง ในการทำแบบฝึกหัดทา้ ยบท

2. กจิ กรรมการจัดการเรียนรู้ จำนวน 7 ชว่ั โมง ดงั นี้
ชว่ั โมงท่ี 1
1. ครูกล่าวทกั ทายนกั เรียนและแนะนำตนเองเพื่อสร้างความคนุ้ เคยกบั นกั เรยี น
2. ครูแจกเอกสารประกอบการเรยี นและใหน้ ักเรยี นทำแบบทดสอบก่อนเรียนหน้า 6-7

เก็บคะแนน 10 คะแนน
3. ครูให้นักเรียนเปิดเอกสารประกอบการเรียน หน้าท่ี 10 เรื่อง ประวัติความเป็นมาและ

องคป์ ระกอบตา่ งๆของระบำเชิญพระขวญั
4. ครูและนกั เรียนรว่ มกนั สรปุ เนอ้ื หาประวัติความเปน็ มาของระบำเชิญพระขวัญและ

องค์ประกอบของระบำเชญิ พระขวญั
5. ครูใหน้ กั เรียนทำคำถามทบทวนในแบบฝกึ หัดที่ 1 หนา้ ท่ี 30

3

ชั่วโมงที่ 2
1. ครทู บทวนเนือ้ หาทีเ่ รียนมาเรือ่ ง ระบำเชญิ พระขวญั เกยี่ วกบั ประวตั คิ วามเป็นมาและ

องค์ประกอบของการแสดงระบำเชญิ พระขวญั โดยใหน้ ักเรยี นนำเอกสารประกอบการเรียนทีค่ รูแจกให้ข้ึนมา
ดูเนอื้ หาประกอบการอธิบายของครู

2. ครูให้นักเรยี นเปดิ เอกสารประการเรยี น หน้าที่ 11 แล้วให้นักเรียนดเู นอ้ื เพลงระบำเชญิ
พระขวญั และเปิดวิดีโอเพลงระบำเชิญพระขวัญใหน้ กั เรยี นฟงั และร้องไปพรอ้ มกับเพลง

3. ครูรอ้ งเนือ้ เพลงระบำเชญิ พระขวัญทีล่ ะวรรคให้นักเรียนฟัง และให้นักเรียนร้องตาม 1
รอบ จากน้นั ให้นกั เรยี นร้องเพลงตามไปพรอ้ มกบั ครู 1 รอบ และครใู หน้ ักเรยี นร้องเองอกี 1 รอบ

4. ครใู ห้นักเรียนเปดิ เอกสารประกอบการเรียน หนา้ ท่ี 13 นาฏยศพั ทท์ ใ่ี ช้ในการแสดง
ระบำเชญิ พระขวญั

5. ครแู ละนกั เรียนร่วมกันสรปุ เนื้อหานาฏยศพั ทท์ ใี่ ช้ในการประกอบการแสดงและให้
นักเรยี นชว่ ยกนั ตอบ

ชั่วโมงที่ 3

1. ครใู หน้ กั เรียนทวนร้องเพลงระบำเชิญพระขวญั กอ่ นเขา้ สกู่ ารฝึกปฏิบัติทา่ รำ

2. ครูให้นักเรียนเปดิ เอกสารประกอบหารเรยี น หน้าท่ี 17 ท่ารำเพลงระบำเชญิ ำระขวัญ

4. ครูแบง่ กล่มุ นักเรียนเปน็ 2 กลุม่ เพ่ือปฏบิ ัติท่ารำระบำเชิญพระขวัญท้ัง 2 ฝง่ั

5. ครูสาธิตการปฏบิ ตั ิทา่ รำและใหน้ กั เรยี นปฏิบัติตามโดยจะเร่มิ จากฝงั่ ขวา และตอ่ ด้วย

ฝง่ั ซา้ ย ในครง้ั แรกจะตอ่ ทา่ ออกของเพลงระบำเชิญพระขวัญและทา่ รำ ในบทร้อง

ขวญั เจ้าเอย ขวัญเอย มาสู่องค์เอย

ขอเชิญพระขวัญ เม่ือวันเดอื นเพ็ญ

ขอให้อย่รู ม่ เยน็ อย่าหนีไปไหน

6. ครใู หน้ กั เรียนกลับไปฝกึ ซอ้ มระบำเชญิ พระขวัญตามท่ไี ดฝ้ กึ ปฏิบตั ไิ ป

ชวั่ โมงท่ี 4

1. ครทู บทวนการปฏิบตั ิท่ารำระบำเชญิ พระขวัญทไี่ ดป้ ฏิบัตไิ ปในชว่ั โมงท่ี 3 โดยการสาธิต

และให้นกั เรียนปฏิบตั ทิ ่ารำตามครู

2. ครสู าธิตทา่ รำ พร้อมท้ังอธบิ ายทา่ รำ จากนน้ั ให้นักเรียนปฏิบัติตาม ในบทรอ้ ง

ขวญั เจา้ เอย ขวญั เอย ขวญั เจา้ อยา่ เลยไปไกล

อยา่ เที่ยวจนเพลนิ อย่าระเหินระหก

อย่ามวั ชมนก อยา่ มวั ชมไม้

4

3. ครูใหน้ กั เรียนฝึกปฏบิ ตั ิทา่ รำ ครูสงั เกตพฤตกิ รรมและคอยให้คำแนะนำนักเรียน

ชั่วโมงท่ี 5

1. ครูให้นกั เรียนทบทวนท่ารำในเพลงระบำเชิญพระขวัญจากบทร้องในครั้งทแี่ ลว้

2. ครสู าธิตท่ารำ พรอ้ มทั้งอธบิ ายทา่ รำ จากนั้นใหน้ ักเรียนปฏิบัตติ าม ในบทร้อง

ขอเชิญขวัญเจา้ รบี เข้าสูก่ าย

อย่าล้หี นีหาย เลยพระขวญั เจา้ เอย

3. ครูใหน้ กั เรียนไปฝึกซอ้ มมาเพอื่ มาดูการพัฒนาในคาบต่อไป

ชัว่ โมงที่ 6

1. ครูทบทวนการปฏบิ ตั ิทา่ รำระบำเชิญพระขวัญจากคาบทั้งหมดทเี รียนมาให้กบั นักเรยี น

โดนครูจะสาธติ และใหน้ ักเรยี นปฏบิ ัติตามไปด้วย 1 รอบ

2. ครูให้นกั เรียนปฏบิ ัตทิ า่ รำดว้ ยตนเอง 1 รอบ

3. ครใู หน้ ักเรยี นแยกกลมุ่ 2 กลมุ่ เพ่อื แยกฝั่งซ้ายฝ่งั ขวา

4. ครูใหน้ กั เรียนแตล่ ะกลมุ่ ปฏิบตั ิทา่ รำเพอื่ ตรวจสอบการพัฒนาของการปฏิบตั ิทา่ รำโดย

เร่มิ จากกล่มุ ทห่ี น่ึงและตอ่ ดว้ ยกลมุ่ ทีส่ อง

5. ครใู หน้ กั เรียนกลับไปฝกึ ซ้อมการปฏิบตั ิทา่ รำเพ่ือการสอบในคาบต่อไป

ชั่วโมงท่ี 7

1. ครูให้นักเรียนแยกออกเป็น 2 กลุ่ม ให้อยู่ในลักาณะเช่นเดิม เพื่อแยกกันทวนท่ารำเป็น

เวลา 15 นาที

2. ครใู ห้นักเรียนส่งตวั แทนแตล่ ะกลมุ่ มาเพ่ือจบั ฉลากลำดับในการสอบปฏบิ ตั ทิ ่ารำ

3. ครสู อบปฏบิ ัติท่ารำตามลำดบั กลุ่มท่จี ับฉลากได้

4. ครูและนักเรยี นรว่ มกนั สรุปเนอ้ื หาท้ังหมดท

5. ครใู ห้นกั เรยี นทำแบบทดสอบหลังเรยี นเรอื่ งระบำเชญิ พระขวญั

สอื่ การจดั การเรยี นรู้

1. แบบทดสอบก่อนเรยี นและหลงั เรียน
2. เอกสารประกอบการเรยี น เร่อื งระบำเชิญพระขวัญ
3. คำถาทบทวน / แบบฝกึ หัดท้ายบท
4. เครอื ข่ายอินเตอร์เนต็
5. วดิ ีทศั นท์ า่ รำเพลงระบำเชญิ พระขวัญ
6. วดิ ีทัศนค์ าราโอเกะเพลงระบำเชญิ พระขวัญ

5

7. เครอ่ื งเล่นคาราโอเกะเพลงระบำเชญิ พระขวญั
การวัดผลและประเมนิ ผล

วธิ ีการ เคร่อื งมือ เกณฑ์

ประเมินการแสดงท่ารำเพลง แบบประเมินการแสดงทา่ รำ รอ้ ยละ 60 ผา่ น
ระบำเชญิ พระขวญั เพลงระบำเชิญพระขวญั เกณฑ์
สังเกตพฤตกิ รรมในการรว่ ม แบบสงั เกตพฤติกรรมในการร่วม
กจิ กรรมการเรียนรายบุคคล กิจกรรมการเรียนรายบคุ ล รอ้ ยละ 50 ผา่ น
ทดสอบก่อนเรยี นและหลัง แบบทดสอบกอ่ นเรียนและหลัง เกณฑ์
เรียน เรยี น
แบบฝกึ หัดคำถามทบทวน แบบประเมินแบบฝึกหดั คำถาม รอ้ ยละ 50 ผา่ น
ทบทวน เกณฑ์

ร้อยละ 50 ผ่าน
เกณฑ์

6

กระดาษคำตอบ

โรงเรียน......................................................................ปกี ารศกึ ษา...........................
ช่อื ..........................................................................ชั้น...................เลขท่ี................
กลุ่มสาระการเรียนรู้.....................วันที.่ .............เดอื น...................พ.ศ..................

ข้อ ก ข ค ง ข้อ ก ข ค ง
16
27
38
49
5 10

ประเมินผล
เต็ม

ได้

7

แบบทดสอบก่อนเรียน

กลุ่มสาระการเรียนร้ศู ลิ ปะ สาระนาฏศิลป์ ช้ันประถมศกึ ษาปที ี่ 5

เรือ่ ง ระบำเชิญพระขวญั รหัสวิชา 2052219 เวลา 10 นาที คะแนน 10 คะแนน

*************************************************************************************************

คำชี้แจง : ใหน้ ักเรียนเลอื กคำตอบทถี่ ูกทสี่ ดุ แล้วทำเคร่อื งหมาย (×) ลงในกระดาษคำตอบ

1. ตวั เลอื กในข้อใดเป็นอปุ กรณ์ที่ใช้ในการแสดงระบำเชญิ พระขวัญ
ก. ธปู
ข. แว่นเทียน
ค. ดอกไม้
ง. พัด

2. ตามประวตั ริ ะบำเชิญพระขวัญนำมาจากละครเร่ืองใด
ก. แก้วหนา้ ม้า
ข. สงั ข์ทอง
ค. พระอภยั มณี
ง. น่านเจา้

3. ให้อย่รู ม่ เยน็ " ในเนื้อร้องข้างตน้ ใชท้ ่ารำในตัวเลือกใด
ก. ทา่ จีบปรกขา้ ง
ข. ทา่ จบี ปรกหนา้
ค. ทา่ จบี ส่งหลัง
ง. ทา่ ลอ่ แกว้

4. อย่าเท่ยี วจนเพลิน อยา่ ระเหนิ ระหก……………………………อย่ามวั ชมไม้ จงเติมเนื้อรอ้ งใหถ้ กู ต้อง
ก. อยา่ มวั ชมนก
ข. อยา่ ล้ีหนหี าย
ค. ขอให้อยูร่ ม่ เยน็
ง. รบี เข้าสกู่ าย

.

8

5. ระบำเชิญพระขวญั ใช้วงดนตรีประกอบการแสดงตรงกับตัวเลือกในข้อใด
ก. วงปี่พาทยเ์ ครื่องห้า
ข. วงป่ีพาทย์เคร่ืองคู่
ค. วงปพ่ี าทย์ไมน้ วม
ง. วงปี่พาทย์ไม้แขง็

6.

ทา่ รำดงั ภาพมบี ทร้องว่าอยา่ งไร

ก. อย่าเทยี่ วจนเพลิน
ข. อยา่ มวั ชมนก
ค. อย่าระเหนิ ระหก
ง. อย่ามัวชมไม้

7. "ขอเชิญขวัญเจ้า รีบเข้าสู่กาย...................... เลยพระขวญั เจา้ เอย " จงเตมิ เนื้อรอ้ งให้ถูกต้อง
ก. อยา่ มวั ชมนก
ข. อย่ามัวชมไม้
ค. อย่าล้หี นีหาย
ง. อยา่ ระเหินระหก

8. ระบำเชญิ พระขวญั ใชว้ งดนตรปี ระกอบการแสดงตรงกับตัวเลือกในข้อใด
ก. วงปี่พาทย์เครื่องห้า
ข. วงปี่พาทยเ์ ครื่องคู่
ค. วงปีพ่ าทย์ไมแ้ ขง็
ง. วงปพ่ี าทย์ไม้นวม

9

9. หากนกั เรยี นมโี อกาสได้รับชมการแสดงชุดระบำเชิญพระขวญั นกั เรียนควรปฏบิ ัตอิ ยา่ งไร
ก. หาขอ้ มลู เพิ่มเติมเกยี่ วกับการแสดงนนั้
ข. ศกึ ษาวธิ ีการวจิ ารณ์งานนาฏศิลป์
ค. หาความรู้เร่อื งนาฏศิลป์
ง. หาข้อมลู เกยี่ วกบั ตวั นกั แสดง

10. นกั เรยี นคดิ ว่าควรปฏิบตั เิ ช่นไร หากนกั เรียนอยากรำชุดระบำเชิญพระขวัญได้ถูกต้องและสวยงาม
ก. ฝึกฝนเฉพาะเวลาที่เพ่ือนๆฝึก
ข. ตงั้ ใจฝึกฝนแคช่ วั่ โมงเรียน
ค. ตั้งใจฝึกฝนเปน็ ประจำ ทั้งในเวลาเรยี นและนอกเวลาเรียน
ง. ฝกึ ฝนตามอารมณ์ของตนเอง

10

ระบำเชญิ พระขวญั

11

ระบำเชิญพระขวัญ

ระบำเชิญพระขวัญ จะนำเสนอรายละเอียดองค์ประกอบการแสดงเพลงระบำเชิญพระขวัญ เพ่ือ
สร้างความเข้าใจสร้างจิตสำนึกรักวัฒนธรรมไทย เพื่อให้เข้าใจรูปแบบการแสดงและสามารถปฏิบัติท่ารำได้
ถูกต้อง สาระสำคัญของเอกสารประกอบกอบการเรียน ประกอบด้วยความหมายของระบำเชิญพระขวัญ
ประวตั คิ วามเปน็ มาของระบำเชิญพระขวัญ องค์ประกอบของการแสดงระบำเชิญพระขวัญ โอกาสที่ใช้แสดง
และท่ารำเพลงระบำเชิญพระขวัญ ดงั นี้

ความหมายของระบำ

ระบำ (ราชบัณฑิตยสถาน,2554) ได้ให้ คามหมายไว้ว่า ระบำ หมายถึง ศิลปะการรา่ ย รำ เป็นการ
แสดงทีใ่ ช้ทา่ ฟ้อนรำ ไม่เป็นเรื่องราว มงุ่ ความสวยงามหรือความบันเทงิ จะแสดงคน เดยี วหรือหลายคนก็ได้

สุรพล วริ ุฬรกั ษ์ ได้ให้ความหมายวา่ ระบำ หมายถึง การแสดงนากศิลป์ตั้งแต่ 2 คนขน้ึ ไป ดว้ ย
วตั ถุประสงค์ใดวัตถปุ ระสงค์หนงึ่ มีการ ดำเนนิ กระบวนการฟอ้ นรำต้ังแตต่ น้ จนจบใน เวลาอนั ส้นั

ดังนน้ั ระบำ หมายถึง ศลิ ปะแห่งการร่ายรำ ที่มีผูแ้ สดงตงั้ แต่ 2 คนข้นึ ไป โดยมีวัตถปุ ระสงค์ใด
วตั ถปุ ระสงค์หนงึ่ เป็นการแสดงที่ใชท้ า่ ฟ้อน รำไม่เลน่ เป็นเรอื่ งราว มงุ่ เน้นความสวยงามและ พร้อมเพรียง

ประวัตคิ วามเป็นมาของระบำเชิญพระขวัญ

ภาพที่ 1
ที่มา : ครูรัตน์,2555

ระบำเชิญพระขวัญ เป็นระบำชุดหนึ่งประกอบอยู่ในละครประวัติศาสตร์ เรื่องน่านเจ้า ซึ่งกรม
ศลิ ปากรจัดแสดง พ.ศ.2482 บทประพนั ธ์ของ พลตรี หลวงวิจิตรวาทการ เรอื งราวในตอนที่มีระปาเชิญพระ
ขวัญ เนินความว่าเจ้าชายผู้เป็นโอรสของเจ้าฟ้าน่าน เจ้าออกล่าสัตว์ป่า ได้รับอุบัติหตุตกลงไปในน้ำา พวก

12

บริวารตามหาไม่พบ บิดาของกิ่งแกว้ (นางเอก) ช่วยชีวิตไวไ้ ด้ เจ้าชายจึงพกั อยู่กับครอบครัวของบิดาก่งิ แกว้
ในคืนวันเพ็ญพระจันทร์เต็มดวง เจ้าชายนงั่ สนทนากบั ก่ิงแก้วถึงเร่ืองท่ี ไม่อยากเสด็จจากไป และไม่อยากให้
ชาวบ้านทราบว่าเป็นโอรสของเจ้าฟ้าน่านเจ้า แต่กิ่งแก้วบอกว่าเขาทราบกันแล้ว และยินดีที่มีเจ้าฟ้าเจ้า
แผ่นดินมาพนกั ที่หมู่บ้าน ชาวบ้านเหลา่ นั้นจึงพากันมารับขวัญตามประเพณี ซึ่งขวัญหรือพระขวญั หมายถึง
อำนาจ และพลังอันประเสริฐ ซึ่งมีอยู่ประจำชีวิตของมนุษย์มาแต่เนิด ถ้าขวัญอยู่กับตัวก็ นับเป็นสิริมงคล
เป็นอำนาจและพลังบันดาลให้ผู้นั้นเป็นสุขสบายมีจิตใจมันคง ถ้ามนุษย์ผู้ใดตกใจหรือเสียใจขวัญก็จะออก
จากร่าง ทำให้ปวงทกุ ขโ์ ศกโรคภัยเข้ามาแทนที่ประเพณนี ิยมของชนชาวไทยจงึ เช่อื ถือกนั ว่าการมีขวัญอยู่กับ
ร่างเปน็ สริ มิ งคล คราวใดทีขวญั หายไปจากร่างกน็ ิยมประกอบการส่ิงหงสั่งใด เพอื่ เชญิ พระขวัญที่ออกไปจาก
กายให้กลบั คนื มาส่รู า่ ง และเป็นพลังอำนาจบนั ดาลสรรพสุขใหค้ งอยตู่ ลอดไป (รจุ ี ศรสี มบตั ิ.2539)

องคป์ ระกอบของการแสดง

องค์ประกอบของการแสดง มคี วามหมายดงั น้ี
องค์ประกอบ หมายถึง สิ่งต่าง ๆ ที่ใช้ประกอบเป็นสิ่งใหญ่ หรือ ส่วนของสิ่งต่างๆ ที่เป็นเครื่อง
ประกอบทำให้เกดิ เป็นรปู ข้ึนใหม่โดยเฉพาะ (ราชบัณฑิตยสภา, 2554). ประกอบด้วย ผู้แสดง เนื้อเพลงและ
ดนตรี เครือ่ งแต่งกาย อุปกรณ์ประกอบการแสดง และนาฏยศัพท์ ดังน้ี
1. ผแู้ สดง

ผู้แสดง หมายถงึ ผทู้ ี่สวมบทบาทเป็นตวั ละคร เพ่ือถา่ ยทอดเร่ืองราว ความร้สู กึ นกึ คดิ ทอ่ี ยูใ่ น บท
ละครมาสผู่ ู้ชม (คมกฤษ สรุ นิ ทร์,2557) การเลือกผแู้ สดงในการแสดงระบำเชิญพระขวญั จะต้องเลอื กผแู้ สดง
ท่เี ปน็ ตัวนาง โดยจะใหร้ าย ละเอยี ดในการคัดเลือก ดังนี้

1.1 ผู้แสดงจะตอ้ งมีรปู ร่างทส่ี มสว่ นเทา่ กนั และ เหมาะสมกับการสวมใสเ่ ครื่องแตง่ กาย
1.2 ผแู้ สดงจะตอ้ งมีใบหน้ารปู ไข่ หรอื หาก ใบหน้ากลมลกั ษณะอื่น ๆ บนใบหนา้ ตอ้ ง ดสู มส่วน
มืออ่อน แขนอ่อน รูปร่างไมส่ ูงใหญ่นัก ทา่ ทางดแู ชม่ ช้อยนุ่มนวล
1.3 ตอ้ งมบี คุ ลิกภาพดีหลังตรง มีเอวมีองค์ อวยั วะสมส่วน ครบถว้ นสมบรู ณ์
1.4 มคี ณุ ธรรม จรยิ ธรรม มีความขยันหมนั่ เพยี รในการฝึกซ้อม ตรงตอ่ เวลา มมี ารยาททาง
สงั คมเปน็ อย่างดี
2. เพลงและดนตรี
เพลงและดนตรีของการแสดงเพลงระบำเชิญพระขวัญ จะให้รายละเอียดของสาระ 2 ประเด็น
คอื เพลง และเคร่ืองดนตรี ดังนี้
2.1 เพลง หมายถึง ถ้อยคำที่นักประพันธ์ เรียงร้อยหรือเรียบเรยี งขึ้น ซึ่งประกอบด้วย เนื้อ ร้อง
ทำนอง จังหวะ ทำให้เกิดความไพเราะสร้าง ความเพลดิ เพลินให้แกผ่ ู้ฟัง มีคุณค่าดา้ น วรรณศิลป์ท้ังด้านการ
เลือกสรรค่ำที่ใช้ในการ แต่ง การเรียบเรียงประโยค และการใช้โวหาร เพลงนั้นอาจให้ข้อคิดแก่ผู้ฟังในการ

13

ดำเนินชวี ิต ด้วยสำเนียงขับร้อง ทำนองดนตรี กระบวนวิธีรำ ระบำ โดยเพลงสร้างสรรคจ์ ากเคร่ืองดนตรีหรือ

การขับร้อง (ภริ มย์ญา,2540)

เพลงเชญิ พระขวญั

ขวัญเจ้าเอย ขวัญเอย มาสู่องค์เอย

ขอเชญิ พระขวญั เมื่อวันเดอื นเพญ็

ขอให้อยรู่ ่มเย็น อย่าหนีไปไหน

ขวัญเจา้ เอย ขวัญเอย ขวญั เจา้ อย่าเลยไปไกล

อยา่ เทย่ี วจนเพลนิ อยา่ ระเหินระหก

อยา่ มวั ชมนก อยา่ มวั ชมไม้

ขอเชิญขวญั เจา้ รบี เขา้ สูก่ าย

อย่าล้หี นหี าย เลยพระขวญั เจา้ เอย

2.2 ดนตรี หมายถึง เสียงที่จัดเรียงอย่างเป็นระเบียบ และมีแบบแผนโครงสร้าง เป็นรูปแบบของ
กิจกรรมเชิงศิลปะของมนุษย์ที่เกี่ยวข้องกับเสียงโดยดนตรีนั้นแสดงออกมาในด้านระดับเสียง (ซึ่งรวมถึง
ท่วงทำนองและเสียงประสาน) จังหวะ และคุณภาพเสียง (ความต่อเนื่องของเสียง พื้นผิวของเสียง ความดัง
คอ่ ย) ดนตรนี น้ั สามารถใช้ในด้านศิลปะหรือสุนทรียศาสตร์ การส่ือสาร ความบนั เทิง รวมถงึ ใช้ในงานพิธีการ
ต่างๆ (สุกรี เจริญสุข,2561)ใช้วงดนตรีนี้บรรเลงประกอบการแสดง “ระบำเชิญพระขวัญ”ใช้วงปี่พาทย์ไม้
นวมบรรเลงเป็นส่วน โดยมีเครื่องดนตรี ประกอบด้วย ขลุ่ย ระนาดเอก ฆ้องวงใหญ่ – เล็ก ซออู้ ตะโพน
กลองทัด ฉงิ่ ดงั ภาพ

ขลุ่ยเพียงออ ฆ้องวงใหญ่ ฉงิ่
ตะโพน ระนาดเอก ซออู้ กลองทัด

ภาพท่ี 2 แสดงวงดนตรี
ที่มา : ( ภรี ะเมศร์, 2560)

14

3. เคร่ืองแตง่ กาย

ภาพที่ 3 การแต่งกายของระบำเชญิ พระขวญั
ทมี่ า : สมุ าลี,2562

เครื่องแต่งกาย ราชบัณฑิตยสภา, (2545) ได้ให้ความหมายว่า “เครื่อง” หมายถึง สิ่งสำหรับ
ประกอบกนั หรือเปน็ พวกเดยี วกัน “แต่ง” หมายถึง จัดให้งาม “กาย” หมายถึง ตัว ดังนั้น “เคร่ืองแต่งกาย”
จึงหมายถงึ สง่ิ สำหรบั ประกันจดั ให้งามทเ่ี กยี่ วกับตัวของนักแสดง

การแต่งกาย หมายถึง การตกแตง่ ร่างกายดว้ ยเส้ือผ้าและเครื่องประดับทุกอย่างตงั้ แต่ศีรษะจรดเท้า
(ศิลปะการแต่งกาย,2560)

การแต่งกายการแสดงชุดระบำเชิญพระขวัญ ห่มสไบ นุ่งผ้ายาวลักษณะโจงกระเบน ส่วนการทำ
ผมสามารถปล่อยผมหรือเกล้าผมก็ได้ ทัดดอกไม้ข้างซ้าย ใส่เครื่องประดับสร้อยคอ สังวาล เข็มขัด กำไลมือ
กำไลบวั

4. อปุ กรณ์ประกอบการแสดง
อุปกรณ์ประกอบการแสดง หมายถึง อุปกรณ์การแสดงเป็นสิ่งที่ทำให้การแสดงมีความน่าสนใจ

มากขึ้น ในการสร้างสรรค์อุปกรณ์การแสดงสามารถนำความรู้ด้านจิตรกรรมมาใช้ในการออกแบบ ตกแต่ง
ลวดลายอุปกรณ์การแสดงให้มีความสวยงาม การแสดงระบำเชิญพระขวัญ ใช้อุปกรณ์ประกอบการแสดงที่
สำคญั คือ แวน่ เทยี น ใชถ้ อื ประกอบการแสดง “ระบำเชิญพระขวัญ” เพอ่ื แสดงถึงการอวยชัยใหพ้ ร

15

ภาพที่ 4 : อปุ กรณป์ ระกอบการแสดงระบำเชญิ พระขวญั
ที่มา: https://www.google.com

5. นาฏยศัพทท์ ีส่ ำคญั ท่ีใช้ในการแสดงระบำเชิญพระขวัญ
นาฏยศัพท์ที่สำคัญ หมายถึง ท่ายากที่ปรากฏในระบำเชิญพระขวัญ ผู้ศึกษาจำเป็นต้องฝึกให้

ถูกต้อง เพื่อจะได้ปฏิบัติท่ารำระบำเชิญพระขวัญได้ ท่ารำสำคัญที่ควรฝึก ประกอบด้วย ท่านั่งกระทบ
กระดกเทา้ (ขณะนง่ั ) กระดกเท้า(ขณะยนื ) กา้ วเท้า ก้าวข้าง ก้าวข้าง และทา่ สอดสรอ้ ยมาลา

5.1 ทา่ นั่งกระทบ
ท่าน่งั กระทบ การกระทบก้น คอื การนัง่ คกุ เขา่ ส้นเท้าทงั้ สองชิดกัน ต้องนั่งให้ก้นอยู่บนส้น

เท้าทั้งสอง ยกก้นขึ้นมาตรง ๆ โดยที่ไม่ต้องชะโงกตัวมาข้างหน้า เวลาจะยกก้นต้องแข็งหน้าขาแล้วยกก้น
เพียงเล็กน้อย ไม่ต้องยกให้สูงนัก แล้ววางก้นลงไปบนส้นเท้าแรงพอประมาณ ข้อสำคัญ เวลากระทบก้นน้ัน
ตอ้ งดันเอวอยู่ตลอดเวลาด้วยในขณะทยี่ กก้นข้ึนน้นั ต้องทรงตัวให้ตรง เวลาจะกระทบกน้ ต้องลงท้ิงตัวมาตรง
ๆ น้ำหนักให้มาอย่รู วมกันทีป่ ลายก้นและต้องตงึ หนา้ ท้อง

ภาพที่ 5 นงั่ กระทบ
ท่ีมา : สดุ ารัตน์ ,2565, ถ่ายภาพ, มีนาคม : 15.

16

5.1 กระดกเท้า (ขณะนง่ั )
กระดกเท้า(ขณะน่ัง) เปน็ การปฏบิ ตั ใิ นขณะนัง่ คุกเข่า วิธกี ระดกเท้าจะต้องขยบั เข่าขา้ งใด

ข้างหนึง่ ทอดเฉยี งไปทางด้านข้าง ยกเท้าข้นึ หักข้อเทา้ ลง เพ่อื ใหป้ ลายน้ิวเทา้ ชล้ี งพื้น ลำตัวต้ังตรงศีรษะ
เอยี งไปทางดา้ นทเี่ ท้ากระดก มือท้งั 2 ขา้ งยกมาเท้าเอว

ภาพท่ี 6 กระดกเท้า (ขณะนัง่ )
ทีม่ า : สุดารัตน์ ,2565, ถา่ ยภาพ, มนี าคม : 15.
5.3 กระดกเทา้ (ยนื )
กระดกเท้า (ยืน) การกระดกเท้าคือการยกเท้าไปข้างหลังมักเป็นท่าต่อจากท่ากระทุ้งเท้า
หมายถึง กระทุ้งเท้าแล้วจะต้องรีบกระดกเท้าขึน้ พยายามส่งเข่าให้สงู และตอ้ งระวังใหต้ ัวตรงพร้อมทั้งหนีบ
น่องเข้าหาโคนขาให้มากส่วนฝ่าเท้าต้องหักหลงั เท้าเขา้ หาหน้าแขง้ (สงั เกตดใู หห้ วั แม่เทา้ ตรงกับสันหน้าแข้ง)
ฝ่าเทา้ ต้องอยตู่ รงๆ ไม่บิดไปทางใดทางหนงึ่

ภาพที่ 7 กระดกเท้า (ยนื )
ทม่ี า : สุดารตั น์ ,2565, ถา่ ยภาพ, มนี าคม : 15.

17

5.4 กา้ วเทา้
ก้าวเท้า เป็นการก้าวเท้าให้ส้นเท้าวางถึงพื้นก่อนปลายเท้าเสมอ ให้ปลายเท้าเฉียงออก

ดา้ นข้างเล็กน้อยและเปดิ ส้นเทา้ หลัง

ภาพท่ี 8 ก้าวเท้า
ทม่ี า : สดุ ารตั น์ ,2565, ถา่ ยภาพ, มนี าคม : 15.
5.5 กา้ วข้าง
ก้าวข้าง เป็นการก้าวเท้าไปด้านข้าง ให้ส้นเท้าที่ก้าวอยู่เหนือเท้าข้างที่ยืนเล็กน้อย ทิ้ง
นำ้ หนักตัวลง เปดิ สน้ เทา้ หลังและหลบเข่าตาม

ภาพที่ 9 กา้ วข้าง
ทีม่ า : สุดารัตน์ ,2565, ถา่ ยภาพ, มนี าคม : 15.

18

5.6 สอดสรอ้ ยมาลา
สอดสร้อยมาลา ท่าที่ผู้แสดงต้องปฏิบัติเพื่อการร่ายรำด้านหน้าเวทีตามจังหวะ สอดสร้อย

มาลา มีนาฏศพั ท์สำคญั คอื วงบน จีบหงายชายพก เอียงศีรษะและซอยเท้า

ภาพท่ี 10 สอดสรอ้ ยมาลา
ท่ีมา : สุดารตั น์ ,2565, ถ่ายภาพ, มนี าคม : 15.

4. ทา่ รำ

ท่ารำ หมายถงึ กระบวนการร่ายรำพฤติกรรมทางนาฏยศัพท์มาใช้นาฏศลิ ปอ์ ย่างสมบูรณ์ แสดงอารมณ์
รกั แสดงนาฏศิลปไ์ ทย

รายละเอยี ดเกย่ี วกบั การอธิบายกระบวนท่ารำทใี่ ช้ในระบำเชญิ พระขวัญ มลี ักษณะการอธบิ ายโดยการ
บอกชอ่ื ท่ารำ การปฏิบตั ิท่ารำและภาพประกอบ ดังต่อไปนี้

ท่าดนตรีออก
ทา่ ออกทา่ ท่ี 1

แถวขวา กา้ วเท้าซ้ายมาด้านหนา้ เท้าขวาวางหลงั เปดิ ส้นเทา้ มอื ซ้ายถือแวน่ เทยี นระดับวงบน มือ
ขวาจบี ควำ่ ระดับหนา้ อก ศรี ษะเอียงซ้าย

แถวซา้ ย ปฏบิ ตั ิเชน่ เดยี วกนั

ท่าออกท่าที่ 2
แถวขวา กา้ วเท้าขวามาด้านหน้า เทา้ ซ้ายวางหลงั เปดิ ส้นเท้า มอื ซ้ายถือแว่นเทยี นระดับวงบน มอื

ขวาหงายมอื ปลายนวิ้ มือตกลงดา้ นลา่ ง งอแขนเล็กน้อย ศรี ษะเอียงขวา

19

แถวซ้าย ปฏบิ ัติเช่นเดียวกัน

ทา่ ออกทา่ ท่ี 3
แถวขวา ถอนเทา้ ซา้ ยลง เท้าขวาตั้งเข่า มือซา้ ยถือแว่นเทยี นระดับวงบน มอื ขวาจีบคว่ำระดับ

หน้าอก ทำสลบั ไปมาจนครบ 21 ครง้ั ศีรษะเอยี งทางด้านซ้ายในจงั หวะที่ 21
แถวซา้ ย ปฏบิ ัตเิ ชน่ เดียวกนั

ท่าออกท่าท่ี 4
แถวขวา ถอนเทา้ ขวานั่งลงท่าเทพบตุ ร (ตง้ั กน้ ลงบนส้นเท้า) มือซ้ายถือแว่นเทียนระดบั วงบน มือ

ขวาหงายมือปลายนวิ้ มือตกลงด้านลา่ ง งอแขนเล็กน้อย ศีรษะเอียงขวาในจงั หวะที่ 22 ทำสลบั ไปมาจนครบ
30 ครง้ั

แถวซา้ ย ปฏิบตั ิเชน่ เดยี วกัน

ภาพที่ 11 ทา่ ออก 1 ภาพที่ 12 ท่าออก 2

ภาพท่ี 13 ท่าออก 3 ภาพที่ 14 ทา่ ออก 4

20

ท่าดนตรรี ้อง
ทา่ ที่ 1 ขวัญเจ้าเอย ขวัญเอย

แถวขวา มือท้ังสองขา้ งถือแว่นเทยี นระดับอกแล้วคอ่ ยๆวาดมอื ข้ึนระดบั หน้าผาก
แถวซา้ ย ปฏิบตั ิเชน่ เดยี วกนั

ภาพที่ 15 ทา่ ท่ี 1
ที่มา : สุดารตั น์ ,2565, ถา่ ยภาพ, มีนาคม : 15.
ท่าที่ 2 มาสู่องค์เอย
แถวขวา ดึงมือลงกลับมาทร่ี ะดบั อก กระทบก้น 1 จงั หวะ
แถวซ้าย ปฏบิ ตั เิ ชน่ เดยี วกนั

ภาพที่ 16 ท่าท่ี 2
ท่มี า : สดุ ารตั น์ ,2565, ถา่ ยภาพ, มีนาคม : 15.

21

ทา่ ท่ี 3 ดนตรี
แถวขวา มือซา้ ยถอื แวน่ เทียนระดบั อก มือขวาจีบควำ่ ระดับอกศีรษะเอยี งซ้าย แล้วคอ่ ยผายมอื จีบ

ออกวนรอบๆแวน่ เทียน
แถวซา้ ย ปฏิบตั เิ ชน่ เดียวกัน

ภาพที่ 17 ทา่ ท่ี 3
ทม่ี า : สุดารตั น์ ,2565, ถ่ายภาพ, มีนาคม : 15.
ทา่ ที่ 4 ขอเชิญพระขวญั
แถวขวา มือซ้ายถือแว่นเทยี นระดับวงบน มือขวาหงายมืออยรู่ ะดบั เดียวกบั ศรี ษะเอยี งขวา
แถวซ้าย ปฏบิ ตั ิเชน่ เดียวกัน

ภาพที่ 18 ท่าท่ี 4
ท่ีมา : สุดารัตน์ ,2565, ถา่ ยภาพ, มนี าคม : 15.

22

ท่าที่ 5 เมือ่ วันเดือนเพ็ญ
แถวขวา มือขวาช้ีมือทางด้านขวาระดบั สายตา มือซ้ายถือแวน่ เทียนระดับวงกลาง กระดกเท้าซ้าย

ศรี ษะเอียงซ้าย
แถวซา้ ย ปฏบิ ตั ิเชน่ เดยี วกนั

ภาพที่ 19 ท่าท่ี 5
ทม่ี า : สุดารัตน์ ,2565, ถา่ ยภาพ, มีนาคม : 15.
ท่าที่ 6 ใหอ้ ยู่ร่มเยน็
แถวขวา มือขวาเปลยี่ นตางช้ีนิว้ มาตง้ั จีบปกข้างระดับแง่ศรี ษะ มือซา้ ยถือแว่นระดบั วงกลาง
กระดกเทา้ ขวา ศรี ษะเอยี งขวา
แถวซ้าย ปฏิบัติเชน่ เดียวกัน

ภาพท่ี 20 ท่าที่ 6
ที่มา : สุดารัตน์ ,2565, ถ่ายภาพ, มีนาคม : 15.

23

ทา่ ท่ี 7 อย่าหนีไปไหน
แถวขวา มือซ้ายถือแว่นเทียนระดับชายพก มอื ขวาตั้งวงระดับชายพก ศรี ษะเอยี งซา้ ย จากนน้ั ตัง้

เขา่ ขวาขึ้นศรี ษะเปลย่ี นกลบั เป็นเอียงขวา แล้วตั้งมือขนึ้ ระดับชายพก มือขวาส่ายเล็กน้อย
แถวซ้าย ปฏิบตั เิ ชน่ เดยี วกัน

ภาพที่ 21 ท่าท่ี 7
ทม่ี า : สดุ ารตั น์ ,2565, ถา่ ยภาพ, มีนาคม : 15.
ท่าท่ี 8 ขวญั เจา้ เอย ขวญั เอย
อยใู่ นทา่ ลักษณะเดิม มอื ท้ังสองขา้ งถือแว่นเทยี นระดับชายพก จากนั้นค่อยๆวาดมือขนึ้ ระดับ
หนา้ ผาก พร้อมลากมือลงมาอยู่ทร่ี ะดับชายพกเชน่ เดิม

ภาพที่ 22 ท่าที่ 8
ท่ีมา : สดุ ารตั น์ ,2565, ถา่ ยภาพ, มีนาคม : 15.

24

ท่าท่ี 9 ขวัญเจา้ อยา่ เลยไปไกล
แถวขวา มือซ้ายถือแว่นเทียนระดับชายพก มอื ขวาจีบหงายระดบั ชายพก ศีรษะเอียงซ้าย เท้าขวา

ก้าวข้างจากน้ันก้าวหนา้ เท้าขวา มอื ขวาเปลย่ี นมาเป็นต้ังวงบนระดับหางค้วิ มือซา้ ยถือแว่นเทยี นระดับไหล่
ศรี ษะเอียงขวา

แถวซา้ ย ปฏิบัตเิ ชน่ เดียวกนั

ภาพท่ี 23 ทา่ ที่ 9
ท่ีมา : สดุ ารัตน์ ,2565, ถา่ ยภาพ, มนี าคม : 15.
ทา่ ท่ี 10 ดนตรี
แถวขวาและแถวซ้าย ปฏบิ ัติในทา่ เดิม แต่เอียงศีรษะทางด้านขวาสลบั กับด้านซ้ายตามทำนองเพลง

ภาพท่ี 24 ท่าที่ 10
ทม่ี า : สุดารัตน์ ,2565, ถ่ายภาพ, มนี าคม : 15.

25

ทา่ ท่ี 11 อย่าเทยี่ วจนเพลนิ
แถวขวา ตบเท้าขวา มือซ้ายถือแวน่ เทียนระดบั ชายพก มือขวาจีบคำ่ ระดบั ชายพก ศรี ษะเอยี งซ้าย

จากนัน้ ผายมือขวาออกขา้ งลำตวั ปลายน้วิ ตกลงพน้ื งอแขนเล็กน้อย มือซา้ ยถือแวน่ เทยี นระดับชายพก
ศรี ษะเอียงซ้ายพร้อมหมุนรอบตวั เองทางด้านขวา 1 รอบ

แถวซา้ ย ปฏิบตั เิ ชน่ เดียวกัน

ภาพท่ี 25 ท่าท่ี 11
ทีม่ า : สดุ ารัตน์ ,2565, ถา่ ยภาพ, มีนาคม : 15.
ท่าท่ี 12 อยา่ ระเหินระหก
แถวขวา ยืนด้วยเท้าซ้ายแล้วตบเท้าขวา มือซา้ ยถือแว่นเทียนระดับชายพก มอื ขวาผายมอื ออกข้าง
ลำตวั ปลายน้วิ ตกลงพน้ื งอแขนเล็กน้อย ศรี ษะเอียงซา้ ยสลับกับขวาตามจังหวะ
แถวซา้ ย ปฏิบตั เิ ช่นเดยี วกนั

ภาพท่ี 26 ท่าที่ 12
ทีม่ า : สดุ ารัตน์ ,2565, ถา่ ยภาพ, มนี าคม : 15.

26

ท่าท่ี 13 อย่ามัวชมนก
แถวขวา เท้าซ้ายกา้ วข้าง เท้าขวาเปิดสน้ เทา้ มือขวาถือแว่นเทียนระดับวงกลาง มือซา้ ยป้องมือ

ระดบั วงบน ศีรษะเอียงขวา
แถวซ้าย เท้าขวาก้าวข้าง เท้าซา้ ยเปิดสน้ เทา้ มือซ้ายถือแว่นเทยี นระดับวงกลาง มือขวาป้องมือ

ระดับวงบน ศีรษะเอยี งซ้าย

ภาพท่ี 27 ทา่ ท่ี 13
ทีม่ า : สดุ ารตั น์ ,2565, ถา่ ยภาพ, มนี าคม : 15.
ทา่ ท่ี 14 อยา่ มัวชมไม้
แถวขวา เท้าขวาก้าวข้าง เท้าขวาเปดิ ส้นเท้า มือซา้ ยถือแว่นเทยี นระดบั วงบน มือซา้ ยชี้น้วิ ลง
ดา้ นลา่ งแขนเหยยี ดตึง ศรี ษะเอยี งซา้ ย
แถวซา้ ย เทา้ ซ้ายกา้ วข้าง เท้าขวาเปดิ สน้ เทา้ มือซา้ ยถือแว่นเทียนระดบั วงบน มือขวาชีน้ ิ้วลง
ดา้ นล่างแขนเหยยี ดตึง ศรี ษะเอียงขวา

ภาพที่ 28 ทา่ ท่ี 14
ทีม่ า : สุดารตั น์,2565

27

ทา่ ที่ 15 ขอเชิญขวญั เจา้
แถวขวา เทา้ ขวาก้าวหน้า เท้าซ้ายวางหลังเปดิ ส้นเท้า ย่อเล็กน้อย มอื ซ้ายถือแว่นเทียนระดบั วง

บน มือช้อนมือไว้ใตแ้ ว่นเทียน ศีรษะเอียงขวา
แถวซ้าย ปฏบิ ตั เิ ช่นเดียวกนั

ภาพท่ี 29 ทา่ ที่ 15
ท่ีมา : สดุ ารตั น์ ,2565, ถ่ายภาพ, มีนาคม : 15.
ท่าท่ี 16 รีบเขา้ สกู่ าย
แถวขวา เทา้ ซา้ ยกา้ วหน้า เท้าขวาวางหลงั เปดิ ส้นเทา้ มือซ้ายถือแวน่ เทยี นระดับวงบน มือขวาแตะ
ท่ีแขนซา้ ย แลว้ ค่อยลากมอื มาจบี หงายทห่ี น้าอก ศรี ษะเอียงซา้ ย จากน้นั หมุนรอบตัวเองทางด้านขวา
แถวซ้าย ปฏบิ ัตเิ ชน่ เดยี วกัน

ภาพที่ 30 ท่าที่ 16
ที่มา : สดุ ารตั น์ ,2565, ถ่ายภาพ, มีนาคม : 15.

28

ท่าที่ 17 อย่าลีห้ นีหาย
แถวขวา ถอนเท้าซ้าย ก้าวหน้าเทา้ ขวา เปลีย่ นแว่นเทียนมาถือมอื ขวาระดบั หวั เข็มขดั มอื ซา้ ยต้ังวง

บนระดับหัวเข็มขดั สา่ ยมอื เลก็ น้อย ศีรษะเอียงขวา
แถวซา้ ย ปฏิบัติเช่นเดยี วกัน

ภาพท่ี 31 ท่าท่ี 17
ที่มา : สดุ ารตั น์ ,2565, ถ่ายภาพ, มนี าคม : 15.
ท่าที่ 18 เลยพระขวัญเจ้าเอย
แถวขวา เท้าซา้ ยก้าวหนา้ เท้าขวาวางหลงั เปดิ ส้นเทา้ มือทั้งสองขา้ งถือแว่นเทยี นระดบั หน้าอก
แล้วคอ่ ยวาดมือขึ้นระดับหน้าผาก แล้วลากมอื กลบั มาทีร่ ะดับอก พร้อมกระดกเท้าหลงั เท้าขวา
แถวซา้ ย ปฏิบตั เิ ชน่ เดียวกนั

ภาพที่ 32 ท่าท่ี 18
ท่ีมา : สุดารตั น์ ,2565, ถ่ายภาพ, มีนาคม : 15.

29

ทา่ ลา
ท่าท่ี 1 ถอนเท้าซ้าย ก้าวหนา้ เทา้ ขวา มอื ซา้ ยถือแว่นเทยี นระดบั วงบน มือขวาจบี หงายท่ีหัวเข็ดขดั

ศีรษะเอยี งขวา (ท่าสอดสรอ้ ยมาลา) จากนน้ั ยืดยุบแลว้ ซอยเท้าอยู่กับท่ีพรอ้ มเปลย่ี นมือไปตามจังหวะให้จบ
ลงดา้ นซา้ ย

ท่าท่ี 2 กา้ วเท้าซ้ายมาด้านหน้า เทา้ ขวาวางหลังเปดิ สน้ เท้า มือซ้ายถอื แวน่ เทียนระดับวงบน มอื
ขวาจีบควำ่ ระดบั ไหล่ งอแขนเลก็ นอ้ ย ศรี ษะเอยี งซ้าย

ท่าท่ี 3 กา้ วเท้าขวามาด้านหน้า เท้าซา้ ยวางหลงั เปิดสน้ เท้า มอื ซ้ายถอื แว่นเทียนระดับวงบน มือ
ขวาจบี หงายแขนเหยียดตึงระดับไหล่ ศรี ษะเอยี งขวา

ภาพที่ 33 ทา่ ท่ี 1
ทมี่ า : สุดารตั น์ ,2565, ถ่ายภาพ, มนี าคม : 15.

ภาพท่ี 34 ท่าที่ 2
ท่ีมา : สุดารตั น์ ,2565, ถ่ายภาพ, มีนาคม : 15.

30

ภาพที่ 35 ท่าที่ 3
ท่ีมา : สุดารัตน์ ,2565, ถ่ายภาพ, มีนาคม : 15.

5. โอกาสท่ีใช้ในการแสดง

รำเชิญพระขวัญ เปน็ การแสดงชุดหนงึ่ ทป่ี ระกอบในละครเรื่อง "น่านเจา้ " ซ่งึ ประพนั ธโ์ ดย พลตรี
หลวงวิจติ รวาทการ ต่อมาได้นำมาใช้การแสดงในงานมงคลหรือแสดงในงานรืน่ เรงิ ต่างๆ เพอ่ื เป็นการอวยพร
ซง่ึ อาจจะรำเด่ยี วหรือเป็นหมู่กไ็ ด้

สรุป

ระบำเชิญพระขวัญ เป็นระบำชดุ หนงึ่ ประกอบอยู่ในละครประวตั ิศาสตร์ เรอื่ งน่านเจา้ ซง่ึ กรมศลิ ปากรจัด
แสดง พ.ศ.2482 บทประพนั ธ์ของ พลตรี หลวงวิจติ รวาทการ เรืองราวในตอนทม่ี รี ะปาเชิญพระขวญั เนนิ
ความวา่ เจ้าชายผ้เู ป็นโอรสของเจา้ ฟา้ น่าน เจ้าออกลา่ สัตว์ป่า ได้รับอุบตั หิ ตุตกลงไปในนำ้ า พวกบริวารตาม
หาไม่พบ บิดาของกิ่งแกว้ (นางเอก) ชว่ ยชวี ิตไว้ได้ เจา้ ชายจึงพกั อยกู่ ับครอบครัวของบดิ ากง่ิ แก้ว ในคนื วัน
เพ็ญพระจนั ทรเ์ ต็มดวง เจา้ ชายนั่งสนทนากบั กิง่ แก้วถงึ เรอ่ื งที่ ไม่อยากเสด็จจากไป และไม่อยากให้ชาวบา้ น
ทราบวา่ เป็นโอรสของเจา้ ฟา้ น่านเจ้า แตก่ ิ่งแก้วบอกวา่ เขาทราบกนั แลว้ และยนิ ดที ี่มีเจ้าฟ้าเจ้าแผน่ ดินมา
พนกั ทีห่ มบู่ ้าน ชาวบ้านเหล่าน้ันจงึ พากันมารบั ขวัญตามประเพณี ซ่งึ ขวญั หรือพระขวัญ หมายถงึ อำนาจ
และพลงั อันประเสรฐิ ซง่ึ มีอยู่ประจำชวี ิตของมนษุ ยม์ าแต่เนิด ถ้าขวัญอยู่กับตัวกน็ ับเปน็ สิรมิ งคล เปน็ อำนาจ
และพลงั บนั ดาลให้ผูน้ น้ั เปน็ สุขสบายมจี ิตใจมันคง ถ้ามนุษยผ์ ใู้ ดตกใจหรอื เสียใจขวญั ก็จะออกจากรา่ ง ทำให้
ปวงทกุ ข์โศกโรคภัยเข้ามาแทนท่ีประเพณีนิยมของชนชาวไทยจึงเช่อื ถือกันว่าการมีขวัญอยกู่ บั รา่ งเปน็ สริ ิ
มงคล คราวใดทีขวญั หายไปจากรา่ งกน็ ิยมประกอบการส่ิงหงสั่งใด เพื่อเชิญพระขวัญท่ีออกไปจากกายให้
กลับคืนมาส่รู า่ ง และเป็นพลงั อำนาจบนั ดาลสรรพสขุ ให้คงอยู่ตลอดไป องคป์ ระกอบของระบำเชญิ พระขวญั
ไดแ้ ก่ ผู้แสดง ใช้ผู้หญงิ ลว้ นในการแสดง ผ้แู สดงต้องถือแว่นเทยี น 1 อัน การแตง่ กายการแสดงชดุ ระบำเชญิ

31

พระขวญั ห่มสไบ นงุ่ ผา้ ยาวลักษณะโจงกระเบน สว่ นการทำผมสามารถปล่อยผมหรอื เกลา้ ผมก็ได้ ทัด
ดอกไมข้ ้างซ้าย ใสเ่ ครอื่ งประดับสรอ้ ยคอ สงั วาล เข็มขดั กำไลมือ กำไลบัว วงดนตรที ่ใี ช้ในการประกอบการ
แสดง ได้แก่ วงปี่พาทย์ไมน้ วม อุปกรณทใ่ี ชป้ ระกอบการแสดงคอื แว่นเทียน เพราะผแู้ สดงมีการถือแวน่ เทียน
ในการแสดงเพื่อแสดงถึงการอวยพร โอกาสทีใ่ ชใ้ นการแสดงนำมาใช้การแสดงในงานมงคลหรอื แสดงในงาน
รืน่ เริงตา่ งๆ เพื่อเปน็ การอวย โดยมที ่ายากกอ่ นฝึก 6 ท่า ท่ารำท้งั หมด 25 ท่า แบง่ ตามเนอ้ื เพลง 16 ทา่
จังหวะดนตรี 9 ท่า ดังไดก้ ลา่ วมาแลว้ ข้าวตน้

32

คำถามทบทวน ระบำเชญิ พระขวญั

***************************************************************************
แบบฝึกหดั ท่ี 1 เร่อื ง ประวัติความเปน็ มาของระบำเชิญพระขวญั
คำชี้แจง : ใหน้ กั เรียนตอบคำถามและอธิบายตามสิง่ กำหนดใหต้ อ่ ไปนี้
1. ให้นกั เรียนสรุปประวตั ิความเปน็ มาของระบำเชญิ พระขวัญดามาพอสังเขป
............................................................................................................................. .............................................
............................................................................................................................. .............................................
............................................................................................................................. .............................................
..........................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .............................................
............................................................................................................................. .............................................
..........................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .............................................
............................................................................................................................. .............................................
2. ให้นกั เรยี นบอกองคป์ ระกอบของระบำเชิญพระขวัญมาให้ถูกต้องมาให้ถูกต้อง
............................................................................................................................. .............................................
..........................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .............................................
............................................................................................................................. .............................................
..........................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .............................................
.............................................................................................................................. ............................................
....................................................................................... ...................................................................................
............................................................................................................................. .............................................

33

แบบฝึกหดั ที่ 2 บทรอ้ ง มาสู่องคเ์ อย
คำช้ีแจง ใหน้ ักเรียนเติมบทร้องในช่องวา่ งให้ถูกต้อง

เพลงเชิญพระขวญั
ขวัญเจ้าเอย ขวญั เอย

……………………. เมือ่ วันเดือนเพญ็

ขอให้อยรู่ ่มเย็น อย่าหนีไปไหน

ขวัญเจา้ เอย ขวัญเอย ……………………….

…………………… อยา่ ระเหินระหก

…………………… อยา่ มวั ชมไม้

ขอเชญิ ขวัญเจา้ ……………………….

อย่าล้ีหนหี าย เลยพระขวญั เจา้ เอย

34

กระดาษคำตอบ

โรงเรยี น......................................................................ปกี ารศึกษา...........................
ชอ่ื ..........................................................................ชน้ั ...................เลขที่................
กลมุ่ สาระการเรียนร้.ู ....................วันท.่ี .............เดือน...................พ.ศ..................

ข้อ ก ข ค ง ข้อ ก ข ค ง
16
27
38
49
5 10

ประเมนิ ผล
เต็ม

ได้

35

แบบทดสอบหลังเรียน

กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ศลิ ปะ สาระนาฏศิลป์ ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี 5

เร่อื ง ระบำเชิญพระขวัญ รหสั วิชา 2052219 เวลา 10 นาที คะแนน 10 คะแนน

**********************************************************************************

คำชแี้ จง : ใหน้ กั เรยี นเลอื กคำตอบท่ีถกู ท่ีสดุ แลว้ ทำเคร่ืองหมาย (×) ลงในกระดาษคำตอบ

1. ตามประวัตริ ะบำเชญิ พระขวญั นำมาจากละครเร่ืองใด
ก. น่านเจา้
ข. แก้วหน้าม้า
ค. สงั ข์ทอง
ง. พระอภยั มณี

2. ให้อยรู่ ่มเย็น " ในเน้อื ร้องข้างตน้ ใชท้ า่ รำในตัวเลือกใด
ก. ท่าจีบปรกขา้ ง
ข. ทา่ จีบปรกหน้า
ค. ทา่ จีบสง่ หลงั
ง. ท่าลอ่ แกว้

.
3. ระบำเชิญพระขวัญ ใชว้ งดนตรปี ระกอบการแสดงตรงกบั ตวั เลือกในข้อใด

ก. วงปพี่ าทยเ์ คร่ืองหา้
ข. วงปีพ่ าทยเ์ ครื่องคู่
ค. วงปพ่ี าทย์ไม้นวม
ง. วงปี่พาทย์ไม้แขง็

4. ตัวเลือกในข้อใดเป็นอปุ กรณ์ทใี่ ช้ในการแสดงระบำเชิญพระขวญั
ก. ธปู
ข. แวน่ เทียน
ค. ดอกไม้
ง. พัด

36

5. อย่าเท่ียวจนเพลิน อย่าระเหินระหก……………………………อย่ามวั ชมไม้ จงเติมเน้ือรอ้ งใหถ้ ูกต้อง
ก. รบี เขา้ สกู่ าย
ข. อยา่ ลี้หนีหาย
ค. ขอให้อยรู่ ม่ เย็น
ง. อย่ามวั ชมนก

6. หากนักเรียนมโี อกาสไดร้ บั ชมการแสดงชดุ ระบำเชญิ พระขวัญนกั เรยี นควรปฏบิ ตั อิ ย่างไร
ก. หาข้อมลู เพ่ิมเติมเกย่ี วกับการแสดงนั้น
ข. ศกึ ษาวธิ กี ารวจิ ารณ์งานนาฏศิลป์
ค. หาความรเู้ ร่ืองนาฏศิลป์
ง. หาขอ้ มลู เก่ียวกบั ตัวนักแสดง

7. ระบำเชญิ พระขวัญ ใช้วงดนตรปี ระกอบการแสดงตรงกับตัวเลอื กในข้อใด
ก. วงปี่พาทยเ์ คร่ืองห้า
ข. วงปีพ่ าทยเ์ ครื่องคู่
ค. วงป่ีพาทย์ไม้นวม
ง. วงป่พี าทย์ไมแ้ ข็ง

8.

ท่ารำดงั ภาพมบี ทร้องว่าอย่างไร

ก. อย่าเท่ยี วจนเพลิน
ข. อยา่ ระเหนิ ระหก
ค. อย่ามัวชมนก
ง. อย่ามวั ชมไม้

37

9. "ขอเชญิ ขวญั เจ้า รบี เขา้ สกู่ าย...................... เลยพระขวัญเจา้ เอย " จงเติมเน้ือรอ้ งให้ถกู ต้อง
ก. อยา่ มวั ชมนก
ข. อย่าลีห้ นีหาย
ค. อย่ามัวชมไม้
ง. อย่าระเหนิ ระหก

10. นักเรยี นคดิ วา่ ควรปฏิบตั ิเชน่ ไร หากนักเรยี นอยากรำชุดระบำเชิญพระขวัญได้ถูกต้องและสวยงาม
ก. ฝกึ ฝนเฉพาะเวลาที่เพื่อนๆฝึก
ข. ตั้งใจฝึกฝนแคช่ ัว่ โมงเรยี น
ค. ตั้งใจฝึกฝนเป็นประจำ ทั้งในเวลาเรยี นและนอกเวลาเรียน
ง. ฝกึ ฝนตามอารมณ์ของตนเอง

38

เฉลยคำถามทบทวน ระบำเชิญพระขวญั

***************************************************************************
ตอนท่ี 1 เรอ่ื ง ประวัตคิ วามเป็นมาของระบำเชิญพระขวัญ

คำชี้แจง : ให้นักเรยี นตอบคำถามและอธบิ ายตามส่ิงกำหนดให้ต่อไปน้ี (10 คะแนน)

1. ให้นกั เรียนสรุปประวตั คิ วามเป็นมาของระบำเชญิ พระขวัญดามาพอสงั เขป
ตอบ ระบำเชิญพระขวัญ เป็นระบำชุดหนงึ่ ประกอบอยู่ในละครประวัตศิ าสตร์ เรอ่ื งน่านเจ้า ซงึ่ กรม

ศลิ ปากรจดั แสดง พ.ศ.2482 บทประพันธ์ของ พลตรี หลวงวจิ ติ รวาทการ เรื่องราวในตอนที่มรี ะบำเชิญพระ
ขวัญเนนิ ความว่าเจ้าชายผเู้ ป็นโอรสของเจ้าฟ้าน่านเจ้าได้ออกล่าสตั ว์ปา่ และได้รับอบุ ัติหตตุ กลงไปในนำ้ พวก
บรวิ ารตามหาไม่พบ บดิ าของก่งิ แก้วช่วยชวี ิตไว้ได้ เจ้าชายจึงพกั อยกู่ บั ครอบครัวของบดิ ากิ่งแกว้ ในคืนวนั
เพญ็ พระจันทร์เต็มดวง เจา้ ชายนง่ั สนทนากบั ก่ิงแก้วถึงเรือ่ งที่ไม่อยากเสดจ็ จากไป และไม่อยากให้ชาวบา้ น
ทราบว่าเปน็ โอรสของเจ้าฟา้ น่านเจ้า แต่กง่ิ แก้วบอกว่าเขาทราบกนั แล้ว และยนิ ดีท่ีมเี จ้าฟ้าเจา้ แผน่ ดินมา
พนกั ท่ีหมู่บา้ น ชาวบา้ นเหลา่ นนั้ จึงพากันมารบั ขวญั ตามประเพณี

2. ให้นกั เรียนบอกองค์ประกอบของระบำเชิญพระขวัญมาให้ถกู ต้องมาใหถ้ ูกตอ้ ง
ตอบ องค์ประกอบของระบำเชิญพระขวญั มีดังนี้
1. ผแู้ สดง
2. เพลงและดนตรี
3. การแตง่ กาย
4. อุปกรณ์ประกอบการแสดงฃ
5. ท่ารำ

39

แบบฝึกหดั ท่ี 2 บทรอ้ ง
คำชีแ้ จง ให้นักเรยี นเตมิ บทร้องในช่องว่างใหถ้ ูกตอ้ ง

เพลงเชญิ พระขวัญ

ขวญั เจา้ เอย ขวัญเอย มาสอู่ งค์เอย
ขอเชิญพระขวัญ เม่อื วนั เดอื นเพ็ญ
ขอให้อยรู่ ม่ เย็น อย่าหนไี ปไหน
ขวัญเจ้าเอย ขวัญเอย
อยา่ เทีย่ วจนเพลิน ขวญั เจ้าอยา่ เลยไปไกล
อยา่ ระเหนิ ระหก
อย่ามัวชมนก อยา่ มัวชมไม้
ขอเชิญขวัญเจ้า รบี เข้าสู่กาย
อย่าล้หี นหี าย เลยพระขวญั เจ้าเอย

40

เฉลยแบบทดสอบ (กอ่ นเรียน)

ขอ้ ก ข ค ง ข้อ ก ข ค ง

1X 6X

2 X7 X

3X 8 X

4X 9X

5 X 10 X

เฉลยแบบทดสอบ (หลงั เรียน)

ข้อ ก ข ค ง ขอ้ ก ข คง

1X 6X X
X
2X 7
X
3 X8

4X 9X

5 X 10

41

บรรณานกุ รม