เอกสารประกอบการเรียนเรื่องระบำพรหมาสตร์ - ศรัณย์พร.docx

41

ศีรษะ เอียงซ้าย มือขวาหงายมือแล้วพลิกกลับขึ้นมาตั้งวงบนมือถือสายตั้งมือแล้วม้วนเข้าเป็นจีบหงาย
อยรู่ ะดับชายพก ถอนเทา้ ขวายกเทา้ ซ้าย วางไขวห้ มนุ รอบตัวทางขวามาด้านขวา

ตัวนาง
ศีรษะ เอียงซ้าย มือขวาหงายมือแล้วพลิกกลับขึ้นมาตั้งวงบนมือถือสายตั้งมือแล้วม้วนเข้าเป็นจีบหงาย
อยรู่ ะดบั ชายพก ถอนเท้าขวายกเทา้ ซ้าย วางไขวห้ มนุ รอบตวั ทางขวามาด้านขวา

ภาพท่ี 41 ไล่
ท่มี า : ศรณั ยพ์ ร....., 2563, ถา่ ยภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตัวพระ
หันทางซ้าย ศีรษะ ตรง มือขวาหงายมือแขนตึงอยู่ข้างลำตัว มือซ้ายตั้งวงล่าง ขณะวิ่งวาดเข็นขวา
ขึ้นลงตั้งมือ ขึ้นหงายมือ พร้อมกับพริกมือซ้ายลงขึ้นสลับกันไปมาถี่ ๆ เท้า เช็ดเท้าวิ่งไล่รอบกันเองสลับ
ตำแหน่งกนั
ตวั นาง
หันทางด้านขวา ศีรษะ หน้าตรง มือขวาหงายมือแขนตึงอยู่ข้างลำตัวมือซ้ายตั้งวงล่างขณะวิ่งวาด
แขนขวาลงตั้งมือขึ้นหงายมือพร้อมกับพลิกข้อมือซ้ายลงขึ้นสลับกันไปมาถ่ี ๆ เท้า เช็ดเท้าวิ่งไล่กันเองสลับ
ตำแหน่งกนั

ภาพท่ี 42 ไขว่
ท่ีมา : ศรัณย์พร....., 2563, ถ่ายภาพ, พฤศจิกายน : 20.

42

ตวั พระ
หันหน้าไปทางด้านซ้าย ศีรษะ เอียงซ้าย มือซ้ายเท้าเอวตั้งมือขวาปัดมือช้อนผ่านหน้าจากขวามา
ซา้ ย เทา้ ซ้าย ก้าว ขา้ งนำ้ หนักอยู่เขาซ้าย
ตัวนาง
หันหน้าไปทางขวา ศีรษะ เอียงขวาง มือขวาเป็นจีบหงายที่ชายพกจีบมือซ้ายม้วนมือส่งไปเป็นจีบ
หงายข้างหลังแขนตึง ขยบั เทา้ ซา้ ยเล่ือนเทา้ ขวามาชดิ

ภาพที่ 43 ควา้
ท่มี า : ศรัณย์พร....., 2563, ถ่ายภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตัวพระ
หันหน้าไปทางซ้ายศีรษะ เอียงขวาง มือซ้ายคว้านาง เท้าขยับเท้าซ้ายยกเท้าขวาก้าวข้างแล้วว่ิง
เคลอื่ นเทา้ มาตำแหน่งเดมิ
ตวั นาง
หันหน้าไปทางขวา ศีรษะ เอียงซ้าย มือ มือซ้ายเป็นจีบหงายที่ชายพกจีบมือขวาม้วนมือส่งไปเป็น
จีบหงายข้างหลังแขนตงึ เทา้ ขยบั เทาสูตรเทา้ ซ้ายมาชดิ ลมทางซา้ ยแล้วว่งิ เคลอ่ื นทก่ี ลบั มาตำแหน่งเดิม

ภาพท่ี 44 เป็นท่าทาง
ท่ีมา : ศรณั ย์พร....., 2563, ถ่ายภาพ, พฤศจิกายน : 20.

ปฏิบตั ไิ ด้ 2 ขนั้ ตอน

43

จงั หวะที่ 1
ตัวพระ

หันหนา้ ตรง ศรี ษะ เอยี งขวา มอื ขวาล่อแกว้ คว่ำลงเยื่องข้างลำตัวเล็กน้อย มือซ้ายล่อแก้วระดบั ปาก เท้าซ้าย
ก้าวหนา้ กระทงุ้ เท้าขวา

ตัวนาง
หนั หน้าตรง ศรี ษะ เอียงซ้าย มือซา้ ยล่อแกว้ ควำ่ ลงเยื่องข้างลำตัวเลก็ น้อย มอื ขวาล่อแก้วระดับปาก เท้าขวา
ก้าวหน้ากระทงุ้ เท้าซ้ายกระดกเท้า
จงั หวะท่ี 2

ตัวพระ
หันหน้าตรง ศีรษะ เอียงซ้าย มือซ้ายม้วนล่อแก้วเข้าหาลำตัวแล้วตั้งวงล่อแก้วระดับเยื่องข้างลำตัว
เล็กน้อย มือขวามว้ นลอ่ แก้วเขา้ หาลำตัวแล้วต้ังวงล่อแกว้ ระดบั ปาก กระดกเทา้ ขวา

ตวั นาง
หันหน้าตรง ศีรษะ เอียงขวา มือขวาม้วนล่อแก้วเข้าหาลำตัวแล้วตั้งวงล่อแก้วระดับเยื่องข้างลำตัวเล็กน้อย
มือซ้ายม้วนล่อแก้วเข้าหาลำตัวแลว้ ตง้ั วงล่อแกว้ ระดบั ปาก กระดกเทา้ ซ้าย

ภาพที่ 45 ปฏบิ ตั ิในทำนองเอื้อน
ทม่ี า : ศรณั ย์พร....., 2563, ถ่ายภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตัวพระ
หันหน้าตรง ศีรษะ เอียงซ้าย มือซ้ายม้วนล่อแก้วเข้าหาลำตัวแล้วตั้งวงล่อแก้วระดับเยื่องข้างลำตัว
เล็กน้อย มือขวาม้วนล่อแก้วเข้าหาลำตัวแล้วตั้งวงล่อแก้วระดับปาก ย่อเข่าซ้ายลงเล็กน้อยแล้วยึดเขาขึ้น
ในทนั ทีสะดงุ้ ข้นึ ในจงั หวะกระดกเท้าขวา ยดื ยุบ
ตวั นาง
หันหน้าตรง ศีรษะ เอียงซ้าย มือซ้ายม้วนล่อแก้วเข้าหาลำตัวแล้วตั้งวงล่อแก้วระดับเยื่องข้างลำตัว
เล็กน้อย มือขวาม้วนล่อแก้วเข้าหาลำตวั แล้วตง้ั วงลอ่ แกว้ ระดบั ปาก ถอนเท้าซ้ายยกเทา้ ขวาด้านหน้า
ตัวพระ

44

หน้าตรง ศีรษะ เอียงขวา มือทั้งสองล้อแก้วมือซ้ายอยู่ระดับปาก มือขวาล่อแก้วตั้งวงระดับศีรษะ ถอน
เทา้ ขวายกเท้าซา้ ย

ตัวนาง
หน้าตรง ศีรษะ เอียงขวา มือทั้งสองล้อแก้วมือซ้ายอยู่ระดับปาก มือขวาล่อแก้วตั้งวงระดับศีรษะ

ถอนเท้าขวายกเทา้ ซา้ ย

ภาพท่ี 46 ซ้อนจังหวะ
ท่ีมา : ศรณั ยพ์ ร....., 2563, ถา่ ยภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตวั พระ
หันหน้าตรง ศีรษะ เอยี งศรี ษะขวามาซ้าย มอื ขวาหงายมือแลว้ พลิกมือขึน้ ต้ังมือแขนตึงเสมอไหล่มือ
ซ้ายหยิบจบี สด ครึง่ ตั้งมอื หงายงอขอ้ ศอกระดบั ศีรษะ เทา้ วางเท้าซ้ายยกเทา้ ขวาข้ึนมาจรดเท้าขวา
ตวั นาง
หนั หนา้ ตรง ศีรษะ เอยี งศรี ษะขวามาซ้าย มอื ขวาหงายมอื แลว้ พลิกมือข้ึนต้ังมือแขนตึงเสมอไหล่มือ
ซา้ ยหยบิ จีบสดครง่ึ ตง้ั มือหงายงอข้อศอกระดบั ศีรษะ เทา้ วางเท้าซา้ ยยกเทา้ ขวาขนึ้ มาจรดเท้าขวา

ภาพที่ 47 ประเท้า
ทม่ี า : ศรณั ย์พร....., 2563, ถ่ายภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตวั พระ

45

หันหน้าตรง ศีรษะ เอียงศีรษะซ้ายมาขวา มือขวาหยิบจีบแล้วม้วนมือจีบตั้งมือหงายงอศอกระดับ
ศีรษะมือซ้ายหงายมือแล้วพลิกขึ้นมาตั้งมือแขนตึงเสมอไหล่ระดับศีรษะ ประเท้าขวายกเท้าเก่าวางหน้ายก
เท้าซ้ายมาจรดชดิ เท้าขวา

ตวั นาง
หันหน้าตรง ศีรษะ เอียงศีรษะซ้ายมาขวา มือขวาหยิบจีบแล้วม้วนมือจีบตั้งมือหงายงอศอกระดับ
ศีรษะมือซ้ายหงายมือแล้วพลิกขึ้นมาตั้งมือแขนตึงเสมอไหล่ระดับศีรษะ ประเท้าขวายกเท้าเก่าวางหน้ายก
เทา้ ซา้ ยมาจรดชดิ เท้าขวา

ภาพที่ 48 ประเทา้ ซ้ายถี่ๆ
ท่มี า : ศรณั ย์พร....., 2563, ถ่ายภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตัวพระ
หันหน้าตรง ศรี ษะ เอียงซา้ ย มือขวาตัง้ มอื หงายงอศอกระดับศรี ษะมือซา้ ยหต้งั วงมือแขนตึงเสมอไหล่ระดับ
ศรี ษะ ยอ่ เขายกปลายเทา้ ไซสท์ จี่ รดมแี ลว้ ตบลงกบั พ้นื ถี่ๆ
ตัวนาง
หันหน้าตรง ศีรษะ เอียงซ้าย มือขวาตั้งมือหงายระดับงอข้อศอกศีรษะมือซ้ายหตั้งวงมือแขนตึงเสมอไหล่
ระดับศรี ษะ ยอ่ เขายกปลายเท้าไซสท์ ี่จรดมแี ล้วตบลงกบั พ้นื ถี่ๆ

ภาพท่ี 49 ทำนอง
ท่ีมา : ศรณั ย์พร....., 2563, ถา่ ยภาพ, พฤศจิกายน : 20.

46

ตวั พระ
หันหน้าตรง เอียงศีรษะขวามาซ้าย มือขวาหงายมือแล้วพลิกมือขึ้นตั้งมือแขนตึงเสมอไหล่มือซ้าย
หยิบจีบสอดคร่ึงตั้งมือหงายงอข้อสอบระดบั ศรี ษะ เทา้ วางเท้าซา้ ยยกเทา้ ขวาข้ึนมาจรดเทา้ ขวา
ตัวนาง
หันหน้าตรง ศีรษะ เอียงขวามาซ้าย มือขวาหงายมือแล้วพลิกมือขึ้นตั้งมือแขนตึงเสมอไหล่มือซ้าย
หยิบจีบสอดครง่ึ ต้ังมือหงายงอข้อสอบระดบั ศรี ษะ เทา้ วางเท้าซา้ ยยกเท้าขวาขน้ึ มาจรดเท้าขวา

ภาพที่ 50 ทำนอง
ท่มี า : ศรณั ยพ์ ร....., 2563, ถา่ ยภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตวั พระ
หมุนรอบตัวทางขวา มาทิศ ขวา ศีรษะ เอียงซ้าย มือขวาหงายมือแล้วพลิกกลับขึ้นมาตั้งวงบนมือซ้าย
ตัง้ มือแล้วมว้ นเขา้ เปน็ จบี หงายอยูร่ ะดับชายพกศรี ษะ ถอนเท้าขวายกเทา้ ซา้ ยวางไขว้
ตัวนาง
หมนุ รอบตวั ทางขวา มาทศิ ขวา ศีรษะ เอียงซ้าย มอื ขวาหงายมอื แล้วพลิกกลับข้ึนมาต้ังวงบนมือซ้ายตั้ง
มอื แลว้ มว้ นเข้าเปน็ จบี หงายอยรู่ ะดับชายพก ถอนเท้าขวายกเทา้ ซา้ ยวางไขว้

ภาพท่ี 51 เคลา่ คล่อง
ทมี่ า : ศรัณย์พร....., 2563, ถ่ายภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตวั พระ

47

หันไปทางขวา ศีรษะ เอียงขวา สอดมือทั้งสองสวนกันมือซ้ายพลิกกลับเป็นตั้งวงระดับหน้ามือขวา
หยบิ จบี ปล่อยตงั้ มือหงายข้างลำตัว ยกเทา้ ขวาก้าวหน้า

ตวั นาง
หันไปทางขวา ศีรษะ เอียงขวา สอดมือทั้งสองสวนกันมือซ้ายพลิกกลับเป็นตั้งวงระดับหน้ามือขวา
หยบิ จบี ปล่อยตั้งมอื หงายข้างลำตวั ยกเทา้ ขวากา้ วหน้า

ภาพที่ 52 เล้ียวลอด
ท่ีมา : ศรณั ยพ์ ร....., 2563, ถา่ ยภาพ, พฤศจิกายน : 20
ตวั พระ
หมนุ รอบตวั ทางขวา มาดา้ นหน้า ศรี ษะ เอียงทางขวามาซ้าย มือขวาหงายมอื แล้วพลิกกลบั ขึ้นมาต้ัง
วงบนมือซ้ายตัง้ มอื แล้วมว้ นเขา้ เปน็ จบี หงายอย่รู ะดบั ชายพก ถอนเท้าขวายกเทา้ ซา้ ยวางไขว้
ตวั นาง
หมุนรอบตัวทางขวา มาด้านหลงั หันหลัง ศีรษะ เอียงทางขวามาซา้ ย มือขวาหงายมอื แลว้ พลิกกลบั
ขน้ึ มาตั้งวงบนมือซา้ ยต้งั มือแลว้ ม้วนเขา้ เปน็ จีบหงายอยู่ระดับชายพก ถอนเท้าขวายกเทา้ ซา้ ยวางไขว้

ภาพท่ี 53 สอดคล้อง
ทมี่ า : ศรัณย์พร....., 2563, ถา่ ยภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตัวพระ

48

ทิศ หันด้านหน้าศรี ษะ เอียงศีรษะซ้ายมาขวา มือขวาจีบคว่ำแลว้ คลายออกเป็นพลกิ มือต้ังวงบนมอื
ซ้ายตั้งมือปาดลงมาเป็นจีบหงายไปด้านหลัง มือขวาที่ตั้งวงบนของพระและนางไขว้มือกัน ประเท้าขวายก
เทา้ ขวาวางหนา้

ตัวนาง
นางหันดา้ นหนา้ ศีรษะ เอยี งศรี ษะซ้ายมาขวา มือขวาจีบคว่ำแล้วคลายออกเป็นพลิกมือตั้งวงบนมือ
ซ้ายตั้งมือปาดลงมาเป็นจีบหงายไปด้านหลัง มือขวาที่ตั้งวงบนของพระและนางไขว้มือกัน ประเท้าขวายก
เท้าขวาวางหน้า

ภาพที่ 54 ไปตามหวา่ ง
ทีม่ า : ศรณั ยพ์ ร....., 2563, ถ่ายภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตวั พระ
หันหลัง ศีรษะ เอียงขวา มือขวา ตั้งวงบนมือซ้ายจีบส่งหลังแขนตึง มือขวาที่ตั้งวงบนของพระและ
นางไขว้มอื กนั ก้าวเทา้ เดิน ก้าวเทา้ ซา้ ยวังหน้าตามด้วยเทา้ ขวาซา้ ยขวาเดนิ ควงมาดา้ นตรงขา้ มกนั
ตวั นาง
หันหน้า ศีรษะ เอียงขวา มือขวา ตั้งวงบนมือซ้ายจีบส่งหลังแขนตึง มือขวาที่ตั้งวงบนของพระและ
นางไขวม้ อื กนั ก้าวเทา้ เดนิ ก้าวเทา้ ซ้ายวงั หนา้ ตามดว้ ยเทา้ ขวาซา้ ยขวาเดนิ ควงมาดา้ นตรงขา้ มกนั

49

ภาพที่ 55 ทำนอง
ท่มี า : ศรัณยพ์ ร....., 2563, ถา่ ยภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตวั พระ
หันด้านหลังศีรษะ เอียงขวา มือขวา ตั้งวงบนมือซ้ายจีบส่งหลังแขนตึง มือขวาที่ตั้งวงบนของพระ
และนางไขวม้ ือกัน ยืดยบุ เขา่ วิ่งควงกนั กลับมาตำแหนง่ เดมิ
ตวั นาง
หันไปด้านหน้า ศีรษะ เอียงขวา มือขวา ตั้งวงบนมือซ้ายจีบส่งหลังแขนตึง มือขวาที่ตั้งวงบนของ
พระและนางไขวม้ ือกนั ยดื ยบุ เข่าว่ิงควงกนั กลับมาตำแหน่งเดมิ

ภาพที่ 56 วนเวียน
ที่มา : ศรณั ยพ์ ร....., 2563, ถา่ ยภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตวั พระ
หมุนรอบตัวเองหันด้านหลัง ศีรษะ เอียงขวาแล้วกลับมาเอียงซา้ ย ม้วนจีบมือขวาพลิกกลับไปตั้งวง
บนมือซ้ายจีบปล่อยตั้งมือหงายข้างลำตัว เช็ดเท้าวิ่งควงนาง 1 รอบมาถึงตำแหน่งเดิมแล้วหันลำตัวไป
ทางซ้าย
ตัวนาง

50

หมุนรอบตัวเองหันดา้ นหนา้ ศีรษะ เอียงขวาแล้วกลับมาเอียงซ้าย ม้วนจีบมือขวาพลิกกลับไปต้งั วง
บนมอื ซา้ ยจีบปล่อยตั้งมือหงายขา้ งลำตัว เชด็ เทา้ วิง่ ควงกับตัวพระเป็นรอบมาถึงตำแหน่งเดิมหันหน้าไปทาง
ทศิ ขวา พระนางหันหนา้ ออกจากกัน

ภาพที่ 57 เหยี นหนั
ท่ีมา : ศรณั ย์พร....., 2563, ถ่ายภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตัวพระ
หมุนทางขวา ศรี ษะ เอยี งซ้าย มือขวาหยิบจบี สอดขน้ึ ไปตง้ั มือหงายงอข้อศอกอยรู่ ะดบั ศรี ษะมือซ้าย
ต้งั มือแขนตงึ เสมอไหล่ ก้าวเท้าซ้ายยกเท้าขวาหมุนตัวมาทางขวา หนั หน้าเข้าหาตวั นาง
ตัวนาง
หมุนมาทางขวาทิศซ้าย ศีรษะ เอียงซ้าย มือขวาหยิบจีบสอดขึ้นไปตั้งมือหงายงอข้อศอกอยู่ระดับ
ศรี ษะมอื ซ้ายตงั้ มอื แขนตึงเสมอไหล่ ก้าวเทา้ ซ้ายกระดกเทา้ ขวาหมุนตัวมาทางขวา

.
ภาพที่ 58 กั้นกาง

ท่ีมา : ศรัณยพ์ ร....., 2563, ถ่ายภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ปฏิบตั ไิ ด้ 2 จังหวะดังน้ี
จงั หวะท่ี 1

ตัวพระ

51

หันไปทางขวา ศีรษะ เอียงขวา ลดมือทั้งสองลงมามือขวาตั้งมือตึงระดับไหล่ มือซ้ายตั้งมืองอเข็นระดับอก
ดา้ นขวา วางเท้าขวาก้าวข้าง

ตัวนาง
หันไปทางทิศซ้าย ศีรษะ ลักคอทางซ้าย มือทั้งสองลดลงมาตั้ง จีบมือขวาจีบหงายส่งไปด้านหลัง
แขนตึงมอื ซา้ ยจีบหงายอยู่ทช่ี ายพก วางเทา้ ขวาขยบั ยกเทา้ ซ้ายกา้ วไขว้
จงั หวะท่ี 2
ตัวพระ
หันตัวไปทางขวา ศีรษะ เอียงซ้าย เลื่อนมือซ้ายขึ้นไปตั้งมือดึงแขนระดับไหล่เช่นเดียวกับแขนขวา
ขยับเทา้ ขวาวางเทา้ ซ้าย ก้าวข้าง
ตวั นาง
หันไปทางซา้ ยศีรษะ เอยี งขวามือซ้ายจีบหงายสง่ ไปดา้ นหลงั แขนตึงมือขวาจีบหงายอยทู่ ชี่ ายพก วาง
เท้าซ้ายขยับยกเท้าขวาก้าวไขว้

ภาพท่ี 59 ทำนอง
ทีม่ า : ศรณั ย์พร....., 2563, ถา่ ยภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตัวพระ
หันไปทางขวา ศีรษะ เอียงขวามาซ้าย หรือลักคอ มือขวาแขนตึงเร็ววาดเข็นลงมาพลิกหงายมืออยู่
อยู่ต่ำกว่าระดับไหล่เล็กน้อยมือซ้ายหงายมือแขนตึงมากขึ้นไปแล้วพลิกเป็นตั้งมือเสมอไหล่เลื่อนเท้าขวามา
ชิดเทา้ ซา้ ย
ตวั นาง
หันไปทางซ้าย ศีรษะ เอียงขวามาซ้าย หรือลักคอ มือขวาแขนตึงเร็ววาดเข็นลงมาพลิกหงายมืออยู่
อยู่ต่ำกว่าระดับไหล่เล็กน้อยมือซ้ายหงายมือแขนตึงมากขึน้ ไปแล้วพลิกเป็นตั้งมือเสมอไหล่ เลื่อนเท้าขวามา
ชดิ เท้าซ้าย

52

ภาพที่ 60 เปน็ คู่คู่
ทีม่ า : ศรัณย์พร....., 2563, ถ่ายภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตัวพระ
หมุนลำตัวไปทางขวาหันหลังศีรษะ เอียงศีรษะทางขวา มือขวาพลิกมือขึ้นมาตั้งวงล่าง มือซ้ายจีบ
ขน้ึ หงายมอื ถอนเท้าหมุนตวั ทางขวา ยกเท้าขวาเกา้ ไขว้
ตัวนาง
หันหน้าตรง ศีรษะ เอียงขวา มือขวาพลิกมือขึ้นตั้งวงล่างมือซ้ายจีบขึ้นหงายมืนแขนตึงระดับไหล่
ถอนเท้าซา้ ย ยกเทา้ ขวากา้ วไขว้

ภาพท่ี 61 อยู่กลาง
ท่ีมา : ศรณั ย์พร....., 2563, ถ่ายภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตวั พระ
หมุนตัวทางซ้ายมาทางด้านหน้า ขยับเท้าขวา เอียงศีรษะกลับมาเอียงซ้ายมือทั้งสองม้วนจีบเข้าหา
ตัวเเล้วปล่อยจีบ มือขวาแทงมือขึ้นไปทำมือหงายแขนตึงด้านข้างลำตัวมือซ้ายตั้งมือขึ้นอยู่ชายพก สูดเท้า
ซ้ายมาชิด วางเทา้ เหล่ือมเท้าขวาเล็กน้อย
ตัวนาง
หมุนตัวทางซ้ายมาทางด้านหน้า ขยับเท้าขวา เอียงศีรษะกลับมาเอียงซ้ายมือทั้งสองม้วนจีบเข้าหา
ตัวเเล้วปล่อยจีบ มือขวาแทงมือขึ้นไปทำมือหงายแขนตึงด้านข้างลำตัวมือซ้ายตั้งมือขึ้นอยู่ชายพก สูดเท้า
ซ้ายมาชดิ วางเท้าเหลอ่ื มเท้าขวาเลก็ นอ้ ย

53

ภาพท่ี 62 อัมภร
ที่มา : ศรัณยพ์ ร....., 2563, ถ่ายภาพ, พฤศจิกายน : 20.
ตัวพระ
หมุนตวั ไปทางซ้ายศรี ษะ เอียงซ้ายมือขวาหยบิ จีบสอดมือข้ึน ต้งั มือหงาย งอข้อศอกอยู่ระดับศีรษะ
มือซา้ ยหงายมอื พลิกกลบั ตงั้ มอื แขนตึงเสมอไหล่ จากนั้นก้าวเทา้ ซา้ ย กระทงุ้ เทา้ ขวากระดกหลัง
ตวั นาง
หมนุ ตัวไปทางซ้ายศีรษะ เอยี งซา้ ยมือขวาหยบิ จบี สอดมือข้ึน ตัง้ มอื หงาย งอข้อศอกอยู่ระดับศีรษะ
มอื ซ้ายหงายมอื พลกิ กลบั ตงั้ มอื แขนตงึ เสมอไหล่ จากนั้นกา้ วเทา้ ซ้าย กระทุ้งเทา้ ขวากระดกหลัง

4. โอกาสทใี่ ช้แสดง

ใช้ประกอบการแสดงโขน เรอ่ื งรามเกยี รต์ิ ขนุ ศึกพรหมาสตร์ หรือสำหรับการแสดงสาธติ ระบำใน
โขน

สรปุ

ระบำพรหมาสตร์เป็นระบำที่อยู่ในการแสดงโขนเรื่องรามเกียรติ์ตอนศึกพรหมาสตร์โดยมีเนื้อเรื่อง
ว่าฝา่ ยอินทรชิตได้ใช้กลลวงโดยอินทรชิตได้เป็นการเนรมิตเองเปน็ พระอนิ ทร์และให้การุณแปลงกายเป็นช้าง
เอราวัณช้างทรงของพระอินทร์หวงั ให้กองทัพพระลักษณ์เกิดความเคลิบเคลิ้ม พระลักษณ์หลงคิดว่าเป็นเทศ
สันนิบาตจึงหยุดชมความงามของขบวนทัพจึงถูกอินทรชิตแผลงศรระบำพรหมาสตร์เป็นส่วนหนึ่งของ
กระบวนกองทพั พระอินทรซ์ ง่ึ มชี ื่อเรียกทางนาฏศลิ ป์อกี ช่ือว่าระบำหนา้ ชา้ งคือการร่ายรำอยหู่ นา้ ชา้ งเอราวัณ
ชา้ งทรงของพระอินทร์โดยระบำพรหมาสตร์ใช้อารมณ์ทำนองเพลงสร้อยสนจะออกด้วยเพลงเร็วแล้วจบด้วย
เพลงลา โดยก่อนหน้านี้กรมศิลปากรจะเลือกชุดการแสดงนี้ขึ้นมาจัดแสดงซึ่งในการแสดงโขนชุดพรหมมา
สตรข์ ึ้นมาก็มีการสอดแทรกศลิ ปะทีม่ เี ข้าไว้ด้วยกนั โดย ได้นำคนสวยของสมเดจ็ เจา้ ฟ้ากรมพระยานรศิ รานุวัติ
วงศ์มาใชซ้ งึ่ ทางในการแสดงโขนชดุ น้ไี ดร้ ับการถา่ ยทอดจากครโู บราณสืบทอดจากครูอาจารย์ในนาฏศิลป์

เป็นรปู แบบการแสดงระบำมาตรฐานทมี่ ีทั้งพระและนางมีรูปแบบแถวเป็นแถวตอน เป็นพระ 1 แถว
นาง 1 แถว ส่วนการเคลื่อนที่การวิ่งสวนแถวการควงกันการวิ่งหมุนควงกันเมื่อจบกระบวนท่าทางก็จะ
กลับมาเป็นแถวตอนพระ 1 แถว 1 แถวเสมอ เป็นการร่ายรำหน้าขบวนพระอินทร์ที่มีเหล่าเทวดานางฟ้ามา

54

ได้รำหน้าช้างเอราวัณซึ่งเป็นกลลวงของอินทรชิตโดยมีที่ลื่นไหล ช่วงออกของระบำพรหมาสตร์จะเป็นช่วง
เดินในทว่ งทำนองเพลงทม่ี ที า่ เดินทา่ สอดสูง ท่าผาลาเพียงไหล่ ทา่ ช้างสะบัดหญ้า ท่าแผลงศร ทา่ บัวชูฝกั และ
ท่าช้านางนอน แล้วต่อด้วยเนื้อร้องทำนองเพลงสร้อยสนมีการใช้ท่าทางประกอบคำร้องเช่น ท่ากินนรฟ้อน
โทรที่ตรงกับคำร้องต่างจากระบำท่าพิสมัยเรียงหมอนตรงกับคำร้องว่ารำฟ้อนท่าช้างสะบัดหญ้าตรงกับคำ
ร้องสอนจังหวะประเท้าและท่าผาลาเพียงไหล่ตรงกับคำว่าเคล่าคล่องเป็นต้น แล้วส่วนเพลงเร็วจะมีการ
ทำทา่ ผาลาเพียงไหล่ทา่ ชักกระบส่ี ีท่าท่ารำส่ายซึง่ เป็นท่าหลักของเพลงเรว็ ส่วนท่าเพลงลาจะมีท่าสอดสร้อย
มาลาและท่าจันทร์ทรงกลด สรุปได้ว่าท่าทางของระบำพรหมาสตร์นั้นส่วนใหญ่จะนำลักษณะท่าทางจากท่า
รําแม่บทใหญ่

55

แบบฝกึ หดั ที่ 1 เรอื่ ง ระบำพรหมาสตร์

***************************************************************************

คำชี้แจง : ให้นักเรียนตอบคำถามและอธบิ ายตามส่งิ กำหนดให้ต่อไปน้ี (10 คะแนน)

1. ให้นกั เรียนสรุปสาระสำคัญของประวัตขิ องชุดการแสดงระบำพรหมาสตร์ ลงในกระดาษคำตอบ ต้องได้
ใจความทั้งชื่อคน สถานท่ี และเหตกุ ารณ์สำคญั

............................................................................................................................. .............................................
............................................................................................................................. .............................................
................................................................................................................................................................
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. เคร่อื งแต่งกายของพระและนาง มีก่ีชิ้น ไดแ้ ก่อะไรบ้าง

............................................................................................................................. .............................................
...................................................................................... .............................................................................
.................................................................................................................................................... ......................
..................................................................................................................................... .....................................
.............................................................................................. ............................................................................
............................................................................................................................. .............................................
....................................................................................................................................... ...................................
................................................................................................ ..........................................................................
............................................................................................................................. .............................................
......................................................................................................................................... .................................

56

.................................................................................................. ........................................................................
............................................................................................................................. ..............

3. ชุดการแสดงชุด ระบำพรหมาสตร์ ใชว้ งดนตรอี ะไรในการบรรเลง และมเี คร่อื งดนตรีใดบ้าง

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………….....................................................................................
..........................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................ ..........................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................. ........................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

57

แบบฝึกหดั ท่ี 2 เร่ืององค์ประกอบของเรอ่ื ง ระบำพรหมาสตร์

***************************************************************************

คำชแี้ จง: ใหน้ กั เรียนตอบคำถามและอธบิ ายตามส่งิ กำหนดให้ต่อไปนี้ (10 คะแนน)

1. .ผู้แสดง
ตัวพระ คือ
............................................................................................................................. .............................................
...................................................................................... ....................................................................................
............................................................................................................................. .............................................
............................................................................................................................. .............................................
.ตัวนาง คือ
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
2. เพลงประกอบการแสดงระบำพรหมาสตร์ แบ่งเปน็ …….ประเภท ไดแ้ ก่

2.1................................................................................................................................................... ....
2.2......................................................................................................................................................
2.3.......................................................................................................................................................
3. ทา่ รำสำคญั ที่ใช้ในการแสดงระบำพรหมาสตร์ มีอะไรบา้ ง
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .............................................

58

แบบฝึกหดั ที่ 3 เรื่อง เนอื้ รอ้ งเพลงระบำพรหมาสตร์
คำช้ีแจง: ใหน้ กั เรยี นเขียนเน้ือร้องลงในชอ่ งว่างตามส่งิ กำหนดใหต้ อ่ ไปนี้ให้ถกู ต้อง (10 คะแนน)

ร้องเพลงสร้อยสน

ต่างจบั ระบำรําฟ้อน .......................................

รายเรียงเคยี งคมประสมตา เลยี้ วไลไ่ ขว่ควา้ เปน็ ทา่ ทาง

................................................... ................................................

วนเวียนเทยี นวนั กั้นกาง ..................................................

ปี่พาทยท์ ำเพลงเรว็ ลา –

59

กระดาษคำตอบ

โรงเรียน......................................................................ปกี ารศึกษา...........................
ชื่อ..........................................................................ช้นั ...................เลขท่.ี ...............
กลุ่มสาระการเรยี นรู้.....................วันท.ี่ .............เดอื น...................พ.ศ..................

ข้อ ก ข ค ง ขอ้ ก ข ค ง
16
27
38
49
5 10

ประเมนิ ผล
เต็ม

ได้

6610

แบบทดสอบหลงั เรยี น

กลุ่มสาระการเรียนรูศ้ ลิ ปะ สาระนาฏศลิ ป์ ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีที่ 6

เรือ่ ง ระบำมาตรฐาน ชดุ ระบำพรหมาสตร์ เวลา 10 นาที คะแนน 10 คะแนน
**********************************************************************************

คำช้ีแจง : ให้นักเรียนเลอื กคำตอบท่ีถูกทสี่ ดุ แลว้ ทำเครื่องหมาย (×) ลงในกระดาษคำตอบ

1.ระบำพรหมาสตร์เปน็ ระบำในการแสดงโขนเร่ืองรามเกยี รต์ิในตอนใด

ก. ตอนศึกพรหมาสตร์ ข.ตอนนางลอย

ค.ตอนศึกไมยราพ ง.นารายณป์ ราบนนทก

จ. ตอนลักนางสีดา

2.ระบำพรหมาสตร์มีอีกช่ือหนงึ่ เรยี นวา่ อะไร

ก.ระบำส่บี ท ข.ระบำหน้าช้าง

ค. ระบำอทู่ อง ง.ระบำตามกวาง

จ. ระบำของชา้ ง

3.ใครแปลงกายเปน็ ชา้ งเอราวัณ

ก.อินทรชิต ข.ทศกัณฐ์

ค. พระลกั ณ์ ง. การณุ ราช

จ. หนมุ าณ.

4. วงดนตรที ใี่ ช้ประกอบการแสดงระบำพรหมาสตรค์ ือวงอะไร

ก.วงมโหรี ข.วงปพี่ าทย์

ค.วงเคร่อื งสาย ง.วงดึกดำบรรพ์

จ. วงปี่พาทย์ชาตรี

5.เหตุผลทำไมที่ใชว้ งปพ่ี าทย์ไม้แขง็ ประกอบระบำพรหมาสตร์เพราะเหตุใด

ก. มีความไพเราะอ่อนหวาน

ข. วงปพี่ าทย์ไม้แข็งจะมีทำนองท่ีปลกุ ใจ หึกเหมิ

ค. เพราะเปน็ วงดนตรีทหี่ าได้งา่ ยและใครๆกส็ ามารถเลน่ ได้

ง. เพราะมีเสียงพอเหมาะกับเคร่อื งดนตรีในวงเคร่ืองสาย และใช้ซอสามสายเขา้ มาร่วมบรรเลงด้วย

จ. วงปพี่ าทย์ไม้แข็งจะมเี สยี งดงั เนือ่ งจากระนาดเอกบรรเลงดว้ ยไมต้ รชี นดิ แข็งดนตรมี ีความหนัก

แนน่

6. กิรยิ าของการไสเท้าขา้ งใดขา้ งหน่ึงด้วยจมกู เท้าต่อเนือ่ งดว้ ยสันเท้า เปน็ กริ ยิ าของนาฏยศพั ท์ใด

ก. กระดกเท้า ข. ถัดเท้า

ค.กระทุ้งเทา้ ง. ก้าวหนา้

61

จ.เดินเท้า

7.

ก. วนเวยี น ข. กั้นกาง

ค.กลางอัมภร ข.เป็นคู่ ๆ

จ. ต่างจับ

8. มอื ซา้ ยตงั้ วงบน มือขวาตั้งวงกลางเหยยี ดแขนดึง”การปฏิบัตเิ ชน่ นีม้ ชี ่อื เรยี กว่าอย่างไร

ก. ทา่ พรหมส่หี นา้ ข. ท่าชา้ งประสานงา

ค. ท่าพิสมยั เรยี งหมอน ง.ทา่ จนั ทร์ทรงกลด

จ. ทา่ กงั หนั รอ่ น

9. ใครทใี่ ช้หลักในการวิจารณ์ผลงานนาฏศลิ ป์ไม่ถูกต้อง

ก. เพลงวจิ ารณบ์ ทท่ีใชป้ ระกอบการแสดง ค. พลอยวิจารณเ์ กยี่ วกบั หนา้ ตาและนสิ ัยของผแู้ สดง

ข. ไพรวจิ ารณท์ ่าทางการแสดงและการแต่งกาย ง. พลวู ิจารณเ์ กี่ยวกบั ดนตรีทีใ่ ชป้ ระกอบการ

แสดง

จ. พรงิ้ วจิ ารณท์ ่ารำของผแู้ สดง

10.ตวั เลอื กใดทไ่ี ม่ใช่ประโยชนข์ องการวเิ คราะห์ วิจารณก์ ารแสดงนาฏศิลป์

ก. ฝกึ ใหผ้ ทู้ ส่ี รา้ งสรรค์ผลงานนาฏศลิ ป์ยอมรับคำติชม วพิ ากย์ วจิ ารณ์

ข. ทำให้ผู้สร้างสรรคผ์ ลงานนาฏศลิ ปผ์ ลิตผลงานตามความตอ้ งการของตลาดบันเทิงมากย่ิงขน้ึ

ค. เปน็ การเสนอแนะแนวทางการแก้ไขปรับปรุงพัฒนางานนาฏศลิ ปใ์ ห้มคี ุณค่าสอดคลอ้ งกบั

เป้าหมาย

ง. ส่งเสรมิ ให้ผทู้ ่ีสรา้ งสรรค์ผลงานนำความรู้ท่ีไดม้ าพัฒนาผลงานให้มีความแปลกใหม่และทันสมยั

มากยงิ่ ข้ึน

จ. มคี วามรอบรู้ กลา่ วคือ ตอ้ งมีความรู้ ความเขา้ ใจในเรอื่ งทจ่ี ะวจิ ารณ์เป็นอยา่ งดี

62

บรรณานกุ รม

63

กรมศลิ ปากร(2556).วิวัฒนาการของโขน.สืบคน้ วนั ที่ 17 กุมภาพันธ์ 2565.จาก
http://www.sure.su.ac.th/xmlui/bitstream/handle/123456789/12895/fulltext.pdf?sequenc
e=2&isAllowed=y

กรมศลิ ปากร(2551).โขนรามเกยี รต์ิตอน ศึกพรหมาสตร์.สบื ค้นวันท่ี 17 กมุ ภาพนั ธ์ 2565.จาก
http://ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015_5324300036_2802_2394.pdf

กรมศิลปากร(2556).ความหมายของโขน.สบื คน้ วนั ท่ี 17 กุมภาพนั ธ์ 2565.จาก
http://www.sure.su.ac.th/xmlui/bitstream/handle/123456789/12895/fulltext.pdf?sequenc
e=2&isAllowed=y

กรมศิลปากร(2561).ลกั ษณะของโขน.สืบคน้ วันท่ี 17 กุมภาพนั ธ์ 2565.จาก
http://ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015_5324300036_2802_2394.pdf

กระทรวงวฒั นธรรม(2559).ประวัติของโขน.สบื คน้ วันที่ 17 กมุ ภาพนั ธ์ 2565.จาก
https://www.m-culture.go.th/young/ewt_news.php?nid=276&filename=index

โขนพระราชทาน(2552).เนือ้ เรอ่ื งย่อรามเกยี รต์ิตอนศกึ พรหมาสตร์.สบื ค้นวันท่ี 17 กมุ ภาพนั ธ์
2565.จาก
https://std40408.wordpress.com/2017/11/07/%E0%B9%80%E0%B8%99%E0%B8%B7%E0
%B9%89%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD
%E0%B8%87%E0%B9%82%E0%B8%94%E0%B8%A2%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%
AD/

เฉลมิ มว่ งศรแี พร(2537).ความหมายของระบำพรหมาสตร.์ สบื ค้นวนั ที่ 17 กมุ ภาพนั ธ์ 2565.จาก

ฐาปนีย์ สงั สิทธวิ งศ.์ (2557). โขน:ศลิ ปะประจำชาติไทยและสอ่ื วัฒนธรรมในบริบทสังคมรว่ ม
สมยั . ปริญญานิพนธ์ ศศ.ด.มหาวิยาลยั ศรีนครนิ ทรวิโรฒ.

ธนติ อย่โู พธ์(ิ 2525).ความหมายของนาฏศลิ ป์.สืบค้นวันท่ี 17 กมุ ภาพันธ์ 2565.จาก
https://mcpswis.mcp.ac.th/html_edu/cgi-
bin/main_php/print_informed.php?id_count_inform=26825

ธนิต อยโู่ พธ(ิ์ 2556).ประเภทของโขน.สืบค้นวันท่ี 17 กมุ ภาพันธ์ 2565.จาก

64

http://kamonthip5600307.blogspot.com/p/blog-page.html

ธนติ อยูโ่ พธิ(์ 2556).ววิ ฒั นาการของโขน.สืบค้นวันที่ 17 กุมภาพันธ์ 2565.จาก
http://ir.swu.ac.th/jspui/bitstream/123456789/2421/2/No.89-Thapanee-ART-1-56-JS.pdf

ประทนิ พวงสำล(ี 2514).ความหมายของนาฏยศัพท์.สบื คน้ วันท่ี 17 กมุ ภาพันธ์ 2565.จาก
http://oknation.nationtv.tv/blog/assada999/2010/03/18/entry-1

ประทนิ พวงสำลี (2514).ความหมายของนาฏศลิ ป.์ สืบคน้ วันท่ี 17 กุมภาพันธ์ 2565.จาก
https://www.kroobannok.com/board_view.php?b_id=146470&bcat_id=16

ประพนั ธ์ สุคนธชาติ,โรงละครแหง่ เเรกของกรมศิลปากร.ประวตั ริ ะบำพรหมาสตร.์ สืบคน้ วันที่9
ธนั วาคม2563.จาก
http://cuir.chula.ac.th/dspace/bitstream/123456789/49097/6/Somrat_th_ch3.pdf

ประภาษ เพง็ พุ่ม (2542).งานวิจัยที่เก่ยี วข้อง.สืบค้นวันที่ 17 กุมภาพนั ธ์ 2565.จาก
http://ithesis-ir.su.ac.th/dspace/bitstream/123456789/1195/1/56202205.pdf

พรรณี กมั มสทุ ธ์ิ (2544).งานวิจยั ทเี่ กี่ยวข้อง.สืบค้นวนั ท่ี 17 กุมภาพนั ธ์ 2565.จาก

พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกล้าเจ้าอยหู่ วั (2558).ท่ีมาของรามเกยี รติ.์ สบื คน้ วันที่ 17 กุมภาพนั ธ์
2565.จาก http://ithesis-ir.su.ac.th/dspace/bitstream/123456789/1195/1/56202205.pdf

พระวรวงศ์เธอหมน่ื พิทยลาภพฤฒิยากร(2513).ท่ีมาของรามเกยี รต.์ิ สบื ค้นวนั ท่ี 17 กุมภาพันธ์
2565.จาก http://ithesis-ir.su.ac.th/dspace/bitstream/123456789/1195/1/56202205.pdf

มณปี ่นิ พรหมสทุ ธิรักษ(์ 2530).ท่ีมาของรามเกียรติ์.สืบค้นวนั ที่ 17 กุมภาพนั ธ์ 2565.จาก
http://202.44.135.157/dspace/bitstream/123456789/1195/1/56202205.pdf

รานี ชัยสงคราม(2544).ความหมายของนาฏยศัพท์.สบื ค้นวนั ที่ 17 กมุ ภาพันธ์ 2565.จาก
http://oknation.nationtv.tv/blog/assada999/2010/03/18/entry-1

เรณู โกศนิ านนท์(2544).ความหมายของนาฏยศัพท.์ สืบคน้ วนั ที่ 17 กมุ ภาพันธ์ 2565.จาก
http://oknation.nationtv.tv/blog/assada999/2010/03/18/entry-1

65

ศูนย์หนงั สือกรมวชิ าการกระทรวงศกึ ษาธกิ าร(2514).ความหมายของนาฏยศัพท์.สบื ค้นวันที่ 17
กุมภาพนั ธ์ 2565.จาก http://oknation.nationtv.tv/blog/assada999/2010/03/18/entry-1

สมพร สิงห์โต(2517).งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง.สืบค้นวนั ท่ี9ธนั วาคม2563.จาก
สรุ พล วิรุฬหร์ กั ษ์(2543).ความหมายของนาฏศิลป.์ สบื คน้ วนั ที่ 17 กุมภาพนั ธ์ 2565.จาก
https://sites.google.com/site/natsilpxnurak/khwam-hmay-nad-silp

66

ภาคผนวก

67

ภาคผนวก ก

ประวัติส่วนตัว
นางสาวศรณั ยพ์ ร บญุ เมือง ช่อื เลน่ ฟ้า เกดิ วนั จันทร์ ท่ี 19 เดือน กมุ ภาพนั ธ์ 2544 บ้านเลขที่ 10/1 หมทู่ ี่ 5

ตำบลสวนขนั อำเภอช้างกลาง จังหวัดนครศรธี รรมราช 80250

การศกึ ษา

จบการศึกษาระดบั ประถมศึกษาปีที่ (1-6) โรงเรียน ชมุ ชนบา้ นนาวา ตำบลช้างกลาง อำเภอช้างกลาง จังหวดั
นครศรธี รรมร 80250

จบการศึกษาระดบั มัธยมตน้ (1-3) โรงเรยี นชมุ ชนบา้ นนาวา ตำบลช้างกลาง อำเภอชา้ งกลาง จังหวดั นครศรี
ธรรมร 80250

จบการศึกษาระดับช้นั มธั ยมปลาย (ม.4-6) แผนการเรียนวทิ ย์-คณิตย์ โรงเรยี นชา้ งกลางประชานุกูล ตำบล
ช้างกลาง อำเภอช้างกลาง จังหวัดนครศรธี รรมร 80250

กำลงั ศกึ ษาระดบั ปริญญาตรชี น้ั ปีท่ี 3 มหาวิทยาลยั ราชภัฏนครศรธี รรมราช สาขานาฏศิลป์ ครุศาสตร์
มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั นครศรธี รรมราช

ภาคผนวก ข

แบบฝึกหดั ที่ 1 เรอื่ ง ระบำพรหมาสตร์

***************************************************************************

คำช้แี จง : ให้นกั เรยี นตอบคำถามและอธิบายตามสิง่ กำหนดให้ตอ่ ไปนี้ (10 คะแนน)

68

1. ให้นักเรยี นสรปุ สาระสำคัญของประวตั ิของชดุ การแสดงระบำพรหมาสตร์ ลงในกระดาษคำตอบ ต้องได้
ใจความท้งั ชื่อคน สถานท่ี และเหตกุ ารณส์ ำคัญ

เป็น ระบำชุดหนึ่งในการแสดงโขนเรื่อง รามเกียรติ์ตอน ศึกพรหมาสตร์ ซึ่งมีเนื้อเรื่องว่า รณพักตร์
โอรสของทศกัณฐ์ กษัตริย์เมืองลงกา ได้รับศรพรหมาสตร์และพระเวทแปลง กายเป็นพระอินทร์จากพระ
อิศวร ครั้งหนึ่งทำสงคราม ชนะพระอินทร์จึงได้ชื่อว่า " อินทรชิต" ต่อมาทศกัณฐ์ใช้ให้ไปทำสงครามกับ
กองทัพฝ่ายพลับพลา อินทรชิตใช้กล ลวง เนรมิตกายเป็นพระอินทร์ ให้การุณ ราชแปลงกายเป็นเอราวัณ
ช้างทรงของพระอินทร์ ขบวนทพั ของ พระ อนิ ทร์แปลงยกผา่ นกองทัพพระลักษณ์ พระลักษณ์หลงคิดว่าเป็น
เทวสันนิบาตจึงหยุดชมความงดงามของขบวนทัพ จนถูกอินทรชิตแผลงศร พรหมาสตร์ล้มสลบทั้งกองทัพ
ระบำพรหมาสตร์นี้เป็น ระบำพรหมาสตร์นี้เป็นส่วนหนึ่งใน ขบวน ทัพของพระอินทร์ ซึ่งเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า
"ระบำหน้าช้าง โดยใช้อารมณ์ทำนองเพลงสร้อยสน จะออกด้วย เพลงเร็ว และจบด้วยเพลงลา ระบำ
พรหมาสตร์ เปน็ ระบำชดุ หน่ึงสำหรับแสดงประกอบในการแสดงโขนชุด พรหมาสตร์ และมชี ่ืออีกอย่างหน่ึง
ซึ่งเปน็ ท่ีรูจ้ ักกนั ในวงการนาฏยศลิ ปไ์ ทยวา่ "ระบำหน้าช้าง”
2. เครอื่ งแต่งกายของพระและนาง มีกี่ช้ิน ไดแ้ ก่อะไรบ้าง

การแต่งกายยืนเครื่องพระ ประกอบด้วย กำไลเท้า สนับเพลา ฉลององค์ พระภูษาหรือภูษา
เขม็ ขัดหรอื ปั้นเหน่ง สงั วาล ตรงคอ ทบั ทรวง อนิ ธนู ดาบทิศ ห้อยหน้า ห้อยขา้ ง แหวนรอบ ปะวะหล่ำ ทอง
กร ธำมรงค์ชฎา ดอกไม้ทดั อบุ ะหรอื พวงดอกไม้

การแต่งกายยืนเครื่องตัวนาง ประกอบด้วย กำไลข้อเท้า เสื้อในนาง ภานุภูษาหรือพระภูษา เข็มขัด
ปั้นเหน่ง สะอิ้งหรือสร้อยตัว ผ้าห่มนาง นวลนางหรือกรองคอ จี้นาง แหวนรอบ ปะวะหล่ำ กำไลตะขาบ
กำไลสวมหรือทองกร ธำมรงค์ มงกุฎ จอนหหู รอื กรรเจียกจร ดอกไมท้ ดั อบุ ะหรือพวงดอกไม้

3. ชดุ การแสดงชุด ระบำพรหมาสตร์ ใช้วงดนตรอี ะไรในการบรรเลง และมีเครื่องดนตรใี ดบา้ ง

วงดนตรีประกอบการแสดง วงปี่พาทย์ วงปี่พาทย์เป็นวงดนตรีที่ประสมด้วยเครื่องดีดและ
เครือ่ งเป่าเขา้ ด้วยกนั คอื ใช้วงปี่พาทย์เครือ่ งหา้ มี ปใ่ี น ฆอ้ งวงใหญ่ ฉิง่ ตะโพน ระนาดเอก กลองทดั

69

แบบฝกึ หัดท่ี 2 เร่อื งองคป์ ระกอบของเรอื่ ง ระบำพรหมาสตร์
***************************************************************************

คำชี้แจง: ใหน้ ักเรียนตอบคำถามและอธบิ ายตามสิ่งกำหนดให้ตอ่ ไปน้ี (10 คะแนน)
1. .ผู้แสดง หมายถึง

ตัวพระ คือตัวพระ
การคดั เลือกตัวพระสำหรบั การแสดง จะคัดเลือกผ้ทู ล่ี ักษณะใบหนา้ รปู ไข่ สวยงาม คมคายเดน่
สะดดุ ตา ทา่ ทางสะโอดสะองและผ่งึ ผาย ลำคอระหง ไหล่ลาดตรง ชว่ งอกใหญ่ ขนาดลำตวั เรยี ว เอวเลก็ กิ่ว
คอดตามลกั ษณะชายงามในวรรณคดีไทย
ตวั นาง
คัดเลือกจากผ้ทู ่มี ีรูปรา่ งลกั ษณะคลา้ ยกบั ตัวพระ สวมมงกุฏ หอ้ ยดอกไมเ้ พชรด้านซา้ ย ตัวไม่สงู มาก
กริ ิยามารยาทเรียบรอ้ ย สุภาพ น่มุ นวลอ่อนหวานตามลักษณะหญิงงามในวรรณคดี
2. เพลงประกอบการแสดงระบำพรหมาสตร์ แบ่งเป็น 3 ประเภท ได้แก่
2.1 เพลงสร้อยสน
2.2 เพลงเรว็
2.3 เพลงลา
3. ท่ารำสำคญั ทใ่ี ชใ้ นการแสดงระบำพรหมาสตร์ มอี ะไรบ้าง
ท่าสอดสรอ้ ยมาลา ก้าวหน้า กระดกเท้า

แบบฝึกหัดท่ี 3 เรื่อง เนือ้ ร้องเพลงระบำพรหมาสตร์

70

คำชี้แจง: ให้นักเรียนเขยี นเน้อื ร้องลงในชอ่ งวา่ งตามสงิ่ กำหนดให้ตอ่ ไปนี้ให้ถูกต้อง (10 คะแนน)

ร้องเพลงสร้อยสน

ตา่ งจบั ระบำราํ ฟ้อน ทอดกรกรดี กรายซา้ ยขวา

รายเรยี งเคียงคมประสมตา เลย้ี วไล่ไขว่คว้าเปน็ ท่าทาง

ซ้อนจังหวะประเทา้ เปลา่ คล่อง เลยี้ วลอดสอดคลอ้ งไปตามหวา่ ง

วนเวียนเทยี นวนั ก้นั กาง เป็นคู่คู่อยู่กลางอัมพร

- ป่ีพาทย์ทำเพลงเรว็ ลา –

เฉลยแบททดสอบกอ่ นเรียน

ข้อ ก ข ค ง จ ขอ้ ก ข ค ง จ

1X6 X

2X 7 X

3 X8 X

4X 9X

5 X 10 X

เฉลยแบททดสอบหลงั เรยี น

ข้อ ก ข ค ง จ ขอ้ ก ข ค ง จ

1X 6 X

2X 7 X

3 X8 X

4X 9X

5 X 10 X

71

72