The Art of PHOTGRAPHY

THE ART OF
PHOTOGRAPHY








Inhoudsopgave
De Renaissance (1400 – 1600)
Schilderkunst ...................................................................................................................11 De herboren kunst of Renaissance .................................................................................12
Leonardo da Vinci
Zijn leven en werk als ingenieur en schilder....................................................................13 Leonardo als schilder ......................................................................................................14 Het laatste avondmaal ................................................................................................ 14 De Mona Lisa..............................................................................................................14 Weetjes ....................................................................................................................... 16 Leonardo’s uitvindingen..............................................................................................18 Homo universalis .................................................................................................18 Verzin zelf een uitvinding .....................................................................................19 Leonardo da Vinci en de Lijkwade van Turijn..................................................................20 Wat onthouden wij? ........................................................................................................26
Laat de lijnen verdwijnen
Perspectief.......................................................................................................................29
Opdracht: Kikkerperspectief ............................................................................................31
3 typen camera obscura
Johannes Vermeer ..........................................................................................................38
Opdracht: Tekenen met licht ...........................................................................................39
Controlemoment
Tekenen met licht


De uitvinders van de fotografie
Tijdlijn .........................................................................................................................43 Robert Boyle (1627 – 1691).......................................................................................44 Johann Heinrich Schulze (1687 – 1744) ..................................................................45 Joseph Nicéphore Nièpce (1765 – 1833) .................................................................46 Karl Wilhelm Scheele (1742 – 1786).........................................................................47 Thomas Wedgwood (1771 – 1805) ...........................................................................52 Louis-Jacques Mandé Daguerre (1787 – 1851).......................................................54 William Henri Fox Talbot (1800 – 1877) ...................................................................56 Sir John Herschel......................................................................................................58 Jean Francois Antoine Claudet (1797 – 1867) .........................................................59 Frederic Scott Archer (1813 – 1857) ........................................................................61 Désiré Van Monckhoven (1834 – 1882) ...................................................................62 George Eastman (1854 – 1932) ................................................................................63 Lieven Gevaert (1868 – 1935) ...................................................................................64 Zet de juiste naam bij de foto?.................................................................................65 Stoffen ........................................................................................................................67 Procédés ....................................................................................................................68 Controlemoment
Werkgereedschap in Pixlr ........................................................................................75 Oefeningen.................................................................................................................79
Stappenplan ...............................................................................................................87 Ontwikkelen ..................................................................................................................... 89 Stoppen ...........................................................................................................................90 Fixeren.............................................................................................................................90 Spoelen en drogen ..........................................................................................................91
Wat onthouden we? ..................................................................................................92
Pixlr editor
Het ontwikkelen van fotopapier


Het fotogram
Geschiedenis .............................................................................................................95 Techniek.....................................................................................................................95 Aan de slag ................................................................................................................97
Het procedé..............................................................................................................101
Korte inleiding .........................................................................................................107 Info over de lens van onze camera obscura.........................................................109 Werking ....................................................................................................................111 Bouw eigen kijkbuis (Camera Obscura)................................................................116 Bouw eigen Camera Obscura ................................................................................117 Opdrachten ..............................................................................................................119
De blauwdruk
De Camera Obscura
Bronnen








GESCHIEDENIS VAN DE FOTOGRAFIE
Tekenen met licht
Tekenen met licht (Extra bij pagina 9 & 10)
.......................................................................... .......................................................................... ..........................................................................
.................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................
Camera Obscura ...........................................................................................
...........................................................................................................................................................
9|Pagina ...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................


Allegorie van de grot: ....................................................................................................... .......................................................................................................
...............................................................: ........................................................................................ ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... .........................................................................................
10 | P a g i n a


Renaissance (...............-...............)
Aan het begin van de vijftiende eeuw ontstond er in Italië een hernieuwde belangstelling voor de kunst en cultuur van de klassieke oudheid.Deze periode kreeg de naam Renaissance, wat ............................................. betekent.
In de Renaissance veranderde veel in het denken van de mens. Tijdens de Middeleeuwen richtte men zich op de religie en het hiernamaals, maar in de Renaissance ontdekte men ook opnieuw de schoonheid van de wereld en van het menselijk lichaam. Door het afnemen van de invloed van de kerk kwam de mens zelf centraal te staan.
Bouwkunst, schilderkunst en beeldhouwkunst werden in de Renaissance voor het eerst als vrije kunsten gezien in plaats van een soort ambachtelijk handwerk.
Schilderkunst
De wanden van de Sixtijnse kapel in het Vaticaan in Rome zijn beschilderd met prachtige fresco’s, o.a. door Botticelli. Het plafond is het werk van
...........................................
Ook het schilderen op doeken werd in deze periode belangrijk. In het Louvre in Parijs hangt de Mona Lisa van Leonardo da Vinci. Maar doorover hierna meer.
Veel Italiaanse kunstschilders kwamen in die tijd als hofschilder werken bij koningen in Europa. Daardoor werd de renaissancekunst helemaal verspreid in de 16de eeuw. Ook hier bij ons was de Italiaanse invloed duidelijk merkbaar.
11 | P a g i n a


De herboren kunst of Renaissance
Waarom werd deze kunststroming de Renaissance genoemd? .................................................................................................................................
Hoe komt het dat de Italiaanse Renaissance overwaaide naar onze streken? .................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Noem enkele belangrijke kunstenaars uit de Renaissance? ...................................................................................................................................
................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................
12 | P a g i n a


Leonardo da Vinci Zijn leven en werk als ingenieur en schilder
Op .................................... werd Leonardo da Vinci geboren, een jaar na Christoffel Colombus. Hij is geboren in het dorpje ......................ongeveer 45 km van Florence, het dorpje is gelegen in het heuvelachtige Toscanië en bestond toen nog maar uit ongeveer 50 huizen met in het midden een kasteel.
In die tijd was het gebruikelijk dat mensen hun achternaam vernoemden
naar: .......................................................... Leonardo is de zoon van ser Piero da Vinci, een notaris, en een boerenmeisje. De tijd waarin Leonardo leefde heette
............................................
Hij is vooral bekend geworden bij het grote publiek om zijn onsterfelijke kunstwerken,
waarvan de beroemde ........................................ de bekendste is en in het Parijse ........................... jaarlijks talloze bezoekers lokt. Maar Leonardo was niet alleen een begaafd kunstenaar die tekende, schilderde en beeldhouwde. Hij was ook een zeer veelzijdig wetenschapsman, die zijn tijd ver vooruit was.
13 | P a g i n a


LEONARDO'S SCHILDERIJEN
Het laatste avondmaal
Het laatste avondmaal is een muurschildering in de refter van
.................................................................................... in ...................... Het beelt de reactie van de apostelen uit op de woorden: "Één van u zal mij verraden." In 1495 kreeg Leonardo van Lodovic Sforza de opdracht om het te maken en hij voltooide het in 1498.
Zoals het schilderij oorspronkelijk was, moet het een onbeschrijfelijk mooie indruk hebben gegeven, maar in de eeuwen die volgden is het klooster enkele malen overstroomd en werd Het laatste avondmaal door onbekwame kunstenaars gerestaureerd, waardoor de schoonheid van het schilderij bijna volledig verloren ging. Van 1946 tot 1954 probeerde men nog een laatste keer de *fresco te herstellen, wat met verbazend groot succes lukte. Het schilderstuk blijft onherroepelijk beschadigd, maar vandaag de dag verschijnen er details die eeuwenlang bedekt zijn geweest. Zoals de meeste schilderijen van Leonardo, is ook dit opgebouwd volgens een strak meetkundig patroon.
Opvallend aan het schilderij is de duidelijke symmetrie waarvan de centraal weergegeven Jezus als scheidingsas dient. Evenzeer opvallend is dat da Vinci een verhouding opwerpt: 3 ramen aan de achterzijde, 4 doeken aan beide zijkanten. Hiermee insinueert hij een pythagorische verhouding van 3 op 4.
14 | P a g i n a


Het snijpunt, in de wenkbrauw van Christus, lijkt op het eerste zicht onlogisch. Als we ons echter voorstellen dat Christus recht in de ‘camera’ zou kijken, dan bevindt het punt zich in het midden van zijn voorhoofd, boven de ogen. Dat is de plaats waar het spirituele derde oog wordt gesitueerd.
De groene cirkel toont duidelijk dat Jezus het middelpunt van het schilderij is. De bovenkant is het plafond, dat was het referentiepunt om de cirkel te trekken. De onderkant van het tafelkleed komt overeen met de onderkant van de cirkel.
De voeten van Jezus zijn niet zichtbaar. De reden daarvan is een vorm van vandalisme waar een kort verhaal achter zit. Het Laatste Avondmaal is een muurschildering, je kunt het daardoor niet zomaar verplaatsen (of stelen). Het nadeel daarvan is dat het meer onderhoud nodig heeft, ondanks het kwaliteitsmateriaal dat Leonardo gebruikte om de kleuren te vormen. Het grootste probleem is de ondergrond, dat is een droge muur. Nog geen zestig jaar nadat het Laatste Avondmaal klaar was waren de eerste sporen van verval reeds duidelijk. Later, in 1652, was het werk reeds zo vervallen dat men schaamteloos besloot om een deur in de muur te kappen. De restanten van die ingreep zien we nog steeds terug. Dát is namelijk de oorzaak van het vreemde blok onderaan in het midden van de schilderij, er zat een deur met omlijsting. Wat had da Vinci dan geschilderd op de plaats van de deur? Dankzij vroege kopieën weten we dat hij initieel de voeten van Christus in kruishouding had geschilderd. Dit zou symbolisch bedoeld zijn, refererend naar de aankomende kruisiging.
*Fresco: Italiaans voor vers. Een fresco is een muur of plafondschildering waarbij de verf direct op de natte kalk wordt aangebracht, zo vormt het na droging 1 geheel.
15 | P a g i n a


WEETJES
- Voor zijn topwerk kreeg hij 2000 dukaten. Dat kwam toen overeen met de prijs van een groot huis. Dit komt overeen met 6,9 kilo goud wat een waarde heeft van bijna 300000 Euro.
- In 1582 was het in staat van totaal verval.
- In de 18de en 19de eeuw werd geregeld een knoeier aangeduid om het te
restaureren.
- In 1796 gebruikte het leger van Napoleon de refter als paardenstal. De
paarden dampten de antiklerikale soldaten bekogelden het met bakstenen.
- In 1943 werd het klooster getroffen door een bom van de Britten: het dak van de refter werd weggeblazen en het schilderij bleef maandenlang blootgesteld
aan de natuur.
- De laatste restauratie duurde 22 jaar lang: van 1977 tot 1999. Men
verwijderde alle toevoegingen uit de 16de tot 20ste eeuw en men probeerde
het te herstellen in de oorspronkelijke staat.
- Sedert 1545 is de Abdij van Tongerlo in het bezit van een kostbaar doek: de
meest getrouwe en mooiste replica van het laatste Avondmaal.
16 | P a g i n a


17 | P a g i n a


LEONARDO'S UITVINDINGEN
Deze ‘homo universalis’ (........................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... )
heeft bijzondere uitvindingen gedaan, vaak ver hun tijd vooruit. Zijn ideeën werden door velen als onmogelijk geacht. Zo heeft Da Vinci een duikpak ontworpen, compleet met luchttank, en verschillende vliegmachines.
Een van de thema’s waar da Vinci erg geïnteresseerd in was, was vliegen. Hij ontwierp mechanische vleugels, een parachute, een helikopter en zelfs een deltavlieger. Alleen de laatste 2 waren zo ontworpen dat misschien hadden kunnen werken. Verder ontwierp hij oorlogsmachines. Zo tekende hij ondermeer een tank, een reusachtige kruisboog, een stoomkanon en een radslotmusket, de voorloper van de later veelgebruikte vuursteenslotmusket.
Wie was Leonardo da Vinci? ...................................................................................................................................
................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................
18 | P a g i n a


Verzin zelf een uitvinding
Leonardo da Vinci was een man die duidelijk zijn tijd vooruit was. Laten we ook eens in zijn uitvindingsbrein kruipen. We bedenken de klusjesrobot. Thuis zijn er zeker klusjes die je graag door iemand anders zou laten doen of waar je ouders een hekel aan hebben: auto wassen, afstoffen, de ruiten zemen, in de tuin werken, je kamer opruimen, ...
Zorg dat ze binnen 500 jaar nog over jou praten, zoals over Leonardo!
- Wat moet je robot allemaal kunnen? ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................
- Welke technische snufjes heb je daarvoor nodig? (bv. een lange arm, een zevenvingerige hand, een ontrolbare tong, ...)
........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................
- Maak een schets van je robot in voor- en zijaanzicht.
19 | P a g i n a


Leonardo da Vinci en de Lijkwade van Turijn Wat is een lijkwade?
- Is een rechthoekige doek die om de overleden persoon wordt gewikkeld voor het opbaren of ter vervanging van een kist
- Een kist is een snellere manier van afscheid nemen.
- Het afschedsproces:
o Bedekt het lichaam maar laat de gestalte zichtbaar.
o Kan ieder dag verder afgesloten worden.
o Nodigt uit tot aanraken.
o Een lijkwade past altijd zelf als er fysiek veel is verandert. o Is natuurvriendelijk.
Wat praktische feiten en objectieve informatie.
- Het doek is 4,36 meter lang en 1.10 meter breed.
- De stof die gebruikt werd om het doek te maken, is linnen.
- De lijkwade vertoont een vage afbeelding van de voor- en achterkant van een
naakte man. Deze afbeelding is slechts zo dik als een mensenhaar. Het is een gespierde man, met een snor, een baard en lang haar. Hij heeft zijn handen gekruist boven zijn kruis. Het lichaam van de man is lichtelijk gebogen, wat een totale lichaamslengte geeft van 1,75 meter. Gestrekt zou de man mogelijk zelfs 2 meter lang kunnen zijn geweest. Dit was een ongewone lengte zowel in de tijd van Christus als in de late Middeleeuwen.
- Het lichaam vertoont op verschillende plaatsen verwondingen:
- In de zijde. Deze wond lijkt te zijn veroorzaakt door een doorboring
- op de schedel
- bij (ten minste) één pols. Deze wond lijkt te zijn veroorzaakt door een doorboring.
De lijkwade is op dit moment eigendom van de Heilige Stoel en wordt bewaard in de Kathedraal van Johannes de Doper in Turijn.
20 | P a g i n a


Hoe is de afbeelding kunnen ontstaan?
• De meest voor de hand liggende verklaring zou zijn dat de afbeelding geschilderd is, maar na vele onderzoeken staat het vrijwel vast dat er geen verf gebruikt kan zijn. Om de afbeelding te schilderen zou een kwastje met de dikte van een mensenhaar moeten zijn gebruikt.
• Er zijn meerdere aanwijzingen die in de richting wijzen van de theorie dat de afbeelding op de lijkwade mogelijk het eerste (bekende) voorbeeld van fotografie is, en wel gemaakt door Leonardo da Vinci. Da Vinci had veel kennis van optica en perspectief en met de in zijn tijd beschikbare middelen zou hij in staat moeten zijn geweest tot primitieve fotografie.
• De afbeelding bevat in negatief meer details.
• Hij zou voor het hoofd een zelfportret hebben gebruikt en voor het lichaam één van de lijken die hij tot zijn beschikking had als wetenschapper. Het hoofd op de lijkwade lijkt iets te groot te zijn voor het lichaam en de nek onnatuurlijk lang. Picknett & Prince trekken uit onderzoek de conclusie dat er een duidelijke lijn zichtbaar is tussen het hoofd en de romp, alsof ze niet vast zitten
21 | P a g i n a


Leonardo da Vinci's Lijkwade
Patrick Chatelion Counet– 15 juni 2001
Sinds 1988 wordt de echtheid van de Lijkwade van Turijn ernstig betwijfeld. Britse experts
denken zelfs dat ze de meestervervalser hebben gevonden: Leonardo da Vinci.
Door onlangs voor het eerst ook de achterkant van het doek te onderzoeken hoopten kerkelijke experts de twijfels te ontkrachten. In werkelijkheid zijn ze alleen maar versterkt.
De Lijkwade van Turijn is eeuwenlang vereerd als het doodskleed van Jezus Christus. De discussie over de echtheid loopt nog steeds.
Anderhalve maand geleden hebben kerkelijke deskundigen voor het eerst ook de achterzijde onderzocht. Die blijkt bloedsporen te bevatten. De afdruk is alleen aan de voorzijde zichtbaar. Hij dringt niet door het doek heen, maar ligt op de oppervlakte van het weefsel. Dit sluit uit dat de afbeelding op het doek is 'geschilderd'.
Het Vaticaan leidt hieruit af dat het doek authentiek is. Maar de 'lege' achterzijde vormt juist een bevestiging van de hypothese van het fotonegatief zoals deze zeven jaar geleden werd opgeworpen door een team van Britse wetenschappers en kunstenaars onder leiding van Lynn Picknett en Clive Prince. Hun conclusie, neergelegd in het boek 'Turin Shroud, in whose image', wijst niet in de richting van authenticiteit, maar van een (meesterlijke) vervalsing. Volgens hen is het doek geen afbeelding van Christus, maar een zelfportret van Leonardo da Vinci. Ze stelden vast dat de lijkwade het negatief van een foto-opname is uit het begin van de Renaissance en daarmee de eerste 'foto' uit de historie.
In 1988 werd de Lijkwade met de C14-methode ontmaskerd als een 13de- of 14de-eeuwse vervalsing. De koolstofmethode dateerde de oorsprong van het doek tussen 1260 en 1390 met een marge van honderd jaar. Minstens twee raadsels bleven over:
22 | P a g i n a


Hoe kon de vervalser van dit relikwie in de Middeleeuwen, toen het begrip 'negatief' nog niet bestond, een fotonegatief in een doek aanbrengen?
En, ten minste zo raadselachtig: hoe kon deze vervalser kennis hebben van de techniek van de kruisiging die de Romeinen, tot aan de vijfde eeuw, toepasten?
Kennis hiervan behoorde niet meer tot de knowhow van iemand uit de Middeleeuwen. Middeleeuwse afbeeldingen van Christus aan het kruis tonen hem dan ook met spijkers die door de handen zijn geslagen. De Romeinen wisten echter uit ervaring dat het vlees dan afscheurt en sloegen de spijkers tussen vier botjes in de polsen.
De Lijkwade van Turijn laat een gekruisigde zien bij wie dit precies zo is gebeurd. De duimen die bij deze kruisigingstechniek naar binnen klappen, liggen ook op de Lijkwade verlamd tegen de handpalmen aan.
Beide raadsels leiden tot de conclusie dat als de Lijkwade van Turijn een 'maaksel' is, het hier gaat om een ongekend meesterwerk.
Het is daarom niet verwonderlijk dat al vroeg (vóór de C14-methode) de naam van Leonardo da Vinci (1452-1519) de rond deed als mogelijke vervalser.
In 'Turin Shroud' (1994) namen de Britse onderzoekers Lynn Picknett en Clive Prince deze hypothese opnieuw op. Met een groep wetenschappers en kunstenaars zochten ze naar middeleeuwse middelen voor zo'n vervalsing, én naar mogelijke motieven voor Da Vinci. Ze gingen ervan uit dat de vervalste afbeelding niet geschilderd of via reliëfafdrukken in de doek geïmpregneerd werd, maar dat ze een fotonegatief is. Nu is de fotografie een 19de-eeuwse uitvinding. Ze brengt twee zaken samen: een camera die het beeld 'vangt' en een lichtgevoelig oppervlak dat het beeld vasthoudt.
Het principe van 'licht vangen' -de camera obscura- is eeuwenoud. Aristoteles schreef er in de vierde eeuw vóór Christus al over, de Arabische filosoof Ibn al-Haitam in de 11de eeuw, en in 1279 gaf de Engelse alchemist John Peckham er eveneens beschrijving van. Zo ook Leonardo da Vinci.
In zijn 'Codex Atlanticus' vinden we een tekening van de camera obscura waarin de principes worden uitgelegd; in een andere notitie schrijft hij wat je moet doen om de beelden te projecteren. Maar wist Da Vinci ook hoe je een beeld kon vasthouden? Al in de eerste eeuw na Christus schrijft Plinius de Oudere in zijn 'Historia Naturalis' over stoffen die, blootgesteld aan licht, donkerder worden. Waarschijnlijk bedoelt de Romein met dit lichtgevoelige materiaal zilver-chloride. Da Vinci kende dit geschrift en heeft ongetwijfeld geexperimenteerd met andere lichtgevoelige materialen die in de kunstenaarswereld van zijn tijd, maar ook in de alchemie en de theologie bekend waren. De theoloog Albertus Magnus schreef in de 12de eeuw over de lichtgevoeligheid van zilver-nitraat.
De chemicaliën die in de vroege fotografie van de 19de eeuw gebruikt werden om beelden materieel vast te leggen, bevatten organische stoffen: gelatine, albumen (eiwit) en Arabische gom. In de Renaissance bezat iedere schilder ze om verf en hechtingsmaterialen te preparen.
23 | P a g i n a


Het vandaag de dag opnieuw namaken van de Lijkwade met deze primitieve middelen -een camera obscura, enkele eenvoudige chemicaliën en een linnen doek- vormt het sluitstuk van het bewijs dat dit doek een vervalsing is. Van de vele pogingen die er in de vorige eeuw ondernomen zijn blijkt die van het team van Picknett en Prince de meest geslaagde en overtuigende. De onderzoekers bereikten een effect dat verbluffend gelijk is aan de afbeelding op de Lijkwade van Turijn. Hun afdruk dringt niet door het doek heen, maar ligt op de oppervlakte van het weefsel. Precies als het beeld van de Lijkwade. Een raadsel, totdat je het herkent als het eerste fotonegatief. Niet op filmpapier, maar op een linnen doek, geprepareerd met een oplossing van eiwit en chromiumzout.
De belangrijkste fasen van het imitatieproces zijn in 'Turin Shroud' stap voor stap beschreven en met foto's geillustreerd. Volgens de onderzoekers was hun eiwit-oplossing niet de enige manier die Leonardo voor zijn maaksel ter beschikking stond. Je verkrijgt dezelfde foto- effecten door verbindingen van alcoholtinctuur, het sap van aloë-bladen, hars-extracten en andere organische stoffen.
Ian Wilson, dé Lijkwadedeskundige van de afgelopen vijfentwintig jaar, neemt in zijn studie 'Het bloed en de Lijkwade' (1999) afstand van de Leonardo-hypothese. Maar hij doet dit op een merkwaardige manier. Hij wijst op het onderzoek van Nicolas Allen, hoogleraar aan de technische universiteit in Porth Elizabeth, Zuid-Afrika. Onafhankelijk van het onderzoeksteam van Picknett en Prince bewijst Allen -eveneens met een camera obscura waarin hij een lens van bergkristal aanbracht zoals de oude Egyptenaren deze al voor vergrotingsdoeleinden gebruikten, en zilver- en ammoniakzouten- dat een middeleeuwer op fotografische wijze de afbeelding van de Lijkwade tot stand kon brengen.
Toch houdt hij vast aan de authenticiteit van de wade door de koolstofdatering in twijfel te trekken.
De maker van de Lijkwade moet iemand zijn geweest met een grote kennis van anatomie. In zijn biografie 'Leonardo, de eerste natuurwetenschapper' (2000) constateert Michael White dat Da Vinci's observaties op het terrein van de anatomie, die hij in een grandioze collectie tekeningen overleverde, misschien wel zijn grootste wetenschappelijke prestatie vormen. In de Middeleeuwen rustte op de ontleding van lijken een zwaar taboe. Voor de Lijkwade- hypothese is van belang dat Leonardo pauselijke dispensatie bezat om sectie op menselijke lichamen te verrichten.
De gelegenheid om met lijken te experimenteren gebruikte Da Vinci volgens de Britse onderzoekers om de lijkwade te vervaardigen. In de snijkamer wist hij details van de Romeinse kruisigingstechniek te achterhalen. En hij bewerkte lijken om de afbeelding daarvan met de camera obscura op een met chemicaliën geprepareerd doek te projecteren.
De projectie op de Lijkwade is niet perfect. Ze toont ons een reus van over de twee meter. Als dat de ware lengte van Jezus zou zijn geweest, had de Bijbel ons deze voor die tijd 'goddelijke' maat ongetwijfeld meegedeeld. Bovendien lijkt de afbeelding uit twee afzonderlijke delen te bestaan: een los hoofd geprojecteerd op een gekruisigd lichaam. Het
24 | P a g i n a


hoofd is te klein voor de rest van het lijf. Het lijkt er afzonderlijk 'opgeplakt'. Wellicht niet zonder ironie schrijft Da Vinci: ,,Er zijn velen die handelen in trucs en gesimuleerde wonderen waarmee ze de domme massa misleiden; en als niemand hun vervalsingen ontmaskert, zullen zij die aan iedereen opdringen.''
Volgens Picknett en Prince vervaardigde Leonardo da Vinci De Lijkwade eind 15de eeuw en gebruikte hij daarvoor een afdruk van zijn eigen gezicht.
Da Vinci zou deze vervalsing hebben gemaakt in opdracht van paus Innocentius VIII. Hij moest het oude doek dat in 1350 was opgedoken en een opzichtige vervalsing 'in verf' zou zijn geweest, vervangen door een geloofwaardiger publiekstrekker.
De tweede reden was, aldus de geheimzinnige informant van Picknett en Prince, was dat Leonardo het christendom hartgrondig verafschuwde en met deze heiligschennende actie wraak nam voor alle bijgeloof en kortzichtigheid.
Als een en ander klopt is de Lijkwade de eerste foto, ooit gemaakt. Het zou het bizarre zelfportret kunnen zijn van de man die volgens sommige critici zijn zelfportret ook al in de Mona Lisa projecteerde. Da Vinci heeft zijn vervalsing alleen maar 'in negatief' gezien. Hem ontbraken de middelen om het te ontwikkelen en af te drukken.
Toen Picknett en Prince de resultaten van hun team aan Amerikaanse kunsthistorici voorlegden, zei een van hen: ,,Als jullie bevindingen kloppen, is dit doek niet alleen 's werelds eerste foto, maar ook nog eens een echte Da Vinci, een zelfportret... Mijn God, dan is het 's werelds meest onbetaalbare kunstwerk''. Conclusie: de Lijkwade van Turijn hoort niet thuis in een kerk, maar in het museum.
25 | P a g i n a


Wat onthouden wij?
1. In welke kunstperiode leefde da Vinci? ...................................................................................................................................
2. Geef de titel van 2 van zijn gekende schilderijen . ...................................................................................... ......................................................................................
3. Waar kan je zijn in de tekst besproken schilderij bezichtigen? ...................................................................................................................................
4. Welk perspectief is gebruikt bij dit werk? ...................................................................................................................................
5. Wat is een fresco? Wees volledig. ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................
6. In welk jaar was hij klaar met dit schilderij? ......................................................................................
26 | P a g i n a


7. Geef het tijdsverloop van dit schilderij door de jaren ( 5 puntjes).
- ................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... - ................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... - ................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... - ................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... - ................................................................................................................................... .....................................................................................................................................
8. Waar kan je een exact kopie bezichtigen van dit schilderij? ...................................................................................................
9. Het krantenartikel gaat over de laatste maaltijd. Wat zou men volgens dit artikel die avond gegeten hebben?
..................................................................................................................................... .....................................................................................................................................
10. Welke natuurwetenschappelijke ontdekking kan da Vinci op zijn naam zetten? - ................................................................................................
- .................................................................................................
11. Van welke luchtvaarttoestellen staat da Vinci aan de wieg? - ................................................................................................ - .................................................................................................
27 | P a g i n a


12. Welke 2 voertuigen die wij vandaag nog gebruiken heeft da Vinci bedacht? - ................................................................................................
- .................................................................................................
13. Geef een goede omschrijving wat een lijkwade is?
- ................................................................................................................................. ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... - ................................................................................................................................. ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... - ................................................................................................................................. ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................
28 | P a g i n a


Laat de lijnen verdwijnen
Perspectief
De grondslag van de perspectiefleer ligt bij de wiskundige Euclides (ca. 300-250 v.C.). Zijn boek Elementen is het meest succesvolle handboek en een van de invloedrijkste werken in de geschiedenis van de wiskunde. Het deed vanaf het tijdstip van publicatie tot in de late 19e of vroege 20e eeuw dienst als het belangrijkste leerboek voor het onderwijs in de wiskunde, vooral in de meetkunde. In dit werk worden de beginselen van wat nu de Euclidische meetkunde wordt genoemd. Euclides schreef ook werken over perspectief, kegelsneden, bolmeetikunde, getaltheorie, ...
Perspectiefis: .............................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................................................
Duid aan:
Duid de volgende elementen aan op de tekening en de foto: - rood: horizon
- groen: verdwijnpunt
- blauw: vluchtlijnen
29 | P a g i n a


Wat gebeurt er met horizontale en verticale lijnen?
..............................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................
Wat dichter bij mij staat, teken ik groter/kleiner.
Wat verder van mij af staat, teken ik groter/kleiner.
Hoe verder figuren staan, hoe verder/dichter bij elkaar ik ze teken.
Voorstudies
In onderstaande vakjes maak je telkens een schets. Probeer verschillende dingen
uit. Je kunt bijvoorbeeld in elk vakje een andere soort weg tekenen.
Stappenplan:
teken een horizonlijn teken een verdwijnpunt teken de vluchtlijnen teken de figuren
30 | P a g i n a


OPDRACHT: Kikkerperspectief met 1 vluchtpunt.
1. Tekeneengrotecirkel.
2. Duidmeteenkleinzachtstipjehetmiddelpuntaan.
3. Tekenmeteenlat3lijnennaarhetmiddelpunt.
4. Maakdetorenbovenaandichtmet2schuinelijnstukjes.Tekenzomeerdere
torens.
5. Probeertevariëren.
6. Voegdetailstoe.Verticalelijnengaannaarhetmiddelpunttoe.Horizontale
lijnen zijn evenwijdig aan de lijnen van het dak.
7. Neemeenzwartestift.
8. Overtrekallepotloodlijnenmetdelossehand.
9. Maaksommigedelenzwartofarceerze.
10.Zorg voor een goed evenwicht tussen wit en zwart.
11.Gom alle potloodlijnen weg.
12.Teken het silhouet van een superheld en geef het een opvallende kleur. 13.Knip het silhouet uit.
14.Vouw een muizentrapje en plak het achteraan op de held.
15.Plak de held op een gepaste plaats op je tekening en knip de cirkel uit. 16.Eventueel nog details toevoegen of de lucht inkleuren.
31 | P a g i n a


32 | P a g i n a


33 | P a g i n a




TEKENEN MET LICHT?
3 typen camera obscura
1. .................................................................................................
........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................
35 | P a g i n a


2. .................................................................................................
........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................
36 | P a g i n a


3. .................................................................................................
........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................
37 | P a g i n a


In de voetstappen van Vermeer
................................................................................... ......................................................
Enkele bekende werken
- .......................................................................................... - .......................................................................................... - .......................................................................................... - .......................................................................................... - .......................................................................................... - ..........................................................................................
38 | P a g i n a


Opdracht: Tekenen met licht
39 | P a g i n a




CONTROLEMOMENT
Netheid
1
2
Volledigheid
1
2
3
40 | P a g i n a




De uitvinders van de fotografie
In de 16de eeuw kende men het principe van de donkere kamer of camera obscura waarbij de lichtstralen slechts door een kleine opening naar binnen vallen en daardoor op de wand een lichtbeeld van de erbuiten gelegen voorwerpen vormen.
Het kleine gaatje in achterzijde, waar het
Tijdlijn:
................................. ................................. ................................. ................................. ................................. ................................. .................................
................................. ................................. ................................. ................................. ................................. .................................
de “camera obscura” werd vervangen door een lens en de beeld verscheen, door matglas.
........................................................................... ........................................................................... ........................................................................... ........................................................................... ........................................................................... ........................................................................... ...........................................................................
........................................................................... ........................................................................... ........................................................................... ........................................................................... ...........................................................................
...........................................................................
43 | P a g i n a


Robert ................................
(....................-.......................)
Iers ............................................... en ....................................... .
Was het 14de kind van een invloedrijke Ierse familie en hij kreeg dan ook een zeer goede opleiding in het ............................. college.
Van 1639 tot 1645 maakt hij een Europese rondreis men een priveleraar en verblijft lange tijd in
............................................................ . Tussen 1656 en 1668 studeert hij aan de
.................................................... .
Met hem doet het exacte experiment zijn intrede in de wetenschap. Op het vlak van de fysica zal zijn naam natuurlijk voor altijd verbonden blijven aan de ontdekking van
de gaswetten
(de wet van ...................................................................).
Geef een omschrijving van deze wet: ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... .....................................................................................................................................
Hij deed nog veel andere chemische experimenten waaronder het experiment XXXVI Dit experiment was zeer belangrijk in de geschiedenis van de fotografie, waarom?
..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... .....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
44 | P a g i n a


Johann Heinrich .............................................................
(....................-.......................)
Hij begon in 1725 met experimenten in verband met de productie van lichtgevende of fosforescerende mineralen.
Wat is fosforescentie: ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... .....................................................................................................................................
Wat zijn mineralen: ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... .....................................................................................................................................
De mineralen worden in Europa doorgaans in 9 groepen onderverdeeld:
................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
........................................................ ........................................................ ........................................................ ........................................................
45 | P a g i n a


Joseph Nicéphore ...............................
(....................-.......................)
Afkomst: .................................................................
Hij was een typisch voorbeeld van zo’n 19de eeuwse geleerde. Hij was op zoek naar een manier om met lichtgevoelig bitumen de lithografie te verbeteren en legde zo in 1822
de basis van de .............................................:
......................................................................................... ..................................................................................................................................... .....................................................................................................................................
In 1824 slaagde hij erin met dezelfde techniek, de allereerste fotografische opname te realiseren, met de camera obscura. Het werd een beeld vanuit het raam van zijn studeerkamer.
- Wat is de locatie waar deze foto genomen is: ..............................................................................
- Wat is de belichtingstijd: ..............................................................................
- Omschrijf de gebruikte techniek: ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... .....................................................................................................................................
46 | P a g i n a


De Zweedse chemicus Karl Wilhelm ..........................
(....................-.......................)
Deze deed onderzoek op een breed scheikundig gebied, o.a. op de fotochemie.
Tijdens zijn opleiding leerling – apotheker hield hij zich bezig met studies naar onder andere zuurstof en stikstof wat dan uiteindelijk leidde tot de ontdekking van deze elementen. Hij publiceerde deze studie in het boek:
..............................................................................................., maar ongeveer gelijktijdig ontdekte ook Joseph Priestley zuurstof als element. Omdat Priestley zijn werk hierover eerder publiceerde wordt hij in het algemeen gezien als de ontdekker van zuurstof.
Andere door Scheel ontdekte elementen zijn: ................................................................. ............................................................ ................................................................. ............................................................ .................................................................
Karl Wilhelm spitste zich ook toe op de werking van lichtstralen en hun effecten. Hij experimenteerde met zilverzouten en stelde vast dat het donkerder worden door het licht veroorzaakt werd door de vorming van metalisch zilver.
Scheele stelde eveneens vast dat de violette en blauwe stralen van het spectrum het sterkst inwerken op zilverchloride.
Fotolyse:komtuithetGrieks: -.............................................. - ..............................................
Is een chemische ontledingsreactie onder invloed van licht.
............................................................................................ ............................................................................................ ............................................................................................
47 | P a g i n a


In de conventionele fotografie maakt(e) men vooral gebruik van zilverhalogeniden. Wat zijn zilverhalogeniden?
..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... Geef een 3 tal voorbeelden van zilverhalogeniden:
- .................................................................................................. - .................................................................................................. - ..................................................................................................
Elementen worden gerangschikt in het periodiek systeem
In de achttiende eeuw heerste nog altijd de opvatting dat alle materie was samengesteld uit de vier oerelementen
- ............................................................ - ............................................................ - ............................................................ - ............................................................
In de jaren zeventienhonderd van onze tijd waren er nog maar weinig wetenschappers die zich met het onderzoek van stoffen bezighielden. En als ze dat al deden, dan was het om te achterhalen hoe ze lood in zilver en zilver in goud zouden kunnen veranderen.
De wetenschap van de stoffen heette toen nog ‘alchemie’.
Alchemie: .................................................................................................................. ..................................................................................................................................... .....................................................................................................................................
48 | P a g i n a