แบบฝึกทักษะ-อัตราการเกิดปฏิกิริยาเคมี

แบบฝกึ ทักเอษะการเรยี นรู้

วิชาเคมีเพ่มิ เตมิ 3 รหัสวิชา ว30228
บทท่ี 8 อัตราการเกิดปฏิกริ ยิ าเคมี

ชอ่ื - นามสกุล........................................................................
ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ 5 หอ้ ง ...... เลขท่ี ...... ตอน .....
ภาคเรยี นท่ี 1 ปีการศึกษา 2565
ครผู สู้ อน นางสาวภัทรศรี พุม่ ขจร

2

ตรวจสอบความร้กู ่อนเรยี น

เร่อื ง อตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี วิชา เคมเี พมิ่ เตมิ 3 รหสั วิชา ว30228

_____________________________________________________________________________
1. ดลุ สมการเคมตี อ่ ไปน้ใี หถ้ กู ตอ้ ง

1.1 CH4(g) + O2(g) CO2(g) + H2O(l)

………………………………………………………………………………………………………

1.2 NO2(g) NO(g) + O2(g)

………………………………………………………………………………………………………

1.3 NO(g) + NO3(g) NO2(g)

………………………………………………………………………………………………………

1.4 HCl(aq) + CaCO3(s) CaCl2(aq) + H2O(l) + CO2(g)

………………………………………………………………………………………………………

2. จากสมการเคมี Pb(NO3)2 (aq) + 2KI(aq) PbI2(s) + KNO3(aq)

จงตอบคาถามตอ่ ไปน้ี

2.1 เม่อื ผสม Pb(NO3)2 กบั KI จะสงั เกตไดอ้ ย่างไรวา่ มปี ฏกิ ริ ยิ าเคมเี กดิ ขน้ึ

………………………………………………………………………………………………………

2.2 ในขณะทม่ี ี PbI2 เกดิ ขน้ึ 4.61 กรมั ปรมิ าณ KI จะลดลงกโ่ี มล
………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………
2.3 จากขอ้ 2.2 ถา้ เรมิ่ ต้นปฏกิ ริ ยิ า KI มคี วามเขม้ ขน้ 1 mol/l ในสารละลายผสมปรมิ าตร 100
mL ความเขม้ ขน้ ของ KI ทเ่ี หลอื เป็นเท่าใด
………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

3

3. ใสเ่ คร่อื งหมาย / หน้าขอ้ ความทถ่ี กู ตอ้ ง และใสเ่ ครอ่ื งหมาย X หน้าขอ้ ความทไ่ี มถ่ กู ตอ้ ง
…….. 3.1 แกส๊ ประกอบดว้ ยอนุภาคจานวนมาก ดงั นนั้ ผลรวมปรมิ าตรของอนุภาคแกส๊ เท่ากบั
ปรมิ าตรของภาชนะทบ่ี รรจุ
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
…….. 3.2 อนุภาคแก๊สอยหู่ ่างกนั มาก จนถอื ว่าไม่มแี รงกระทาต่อกนั
…….. 3.3 อนุภาคแกส๊ ทเ่ี คล่อื นทด่ี ว้ ยอตั ราเรว็ ไมเ่ ท่ากนั จงึ มพี ลงั งานจลน์ไมเ่ ทา่ กนั
…….. 3.4 เม่อื อนุภาคแกส๊ ชนกนั จะไม่มกี ารถา่ ยเทพลงั งานใหแ้ ก่กนั
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
…….. 3.5 ทอ่ี ณุ หภูมเิ ดยี วกนั แก๊สแต่ละชนดิ มพี ลงั งานจลน์เฉลย่ี เท่ากนั

4

กิจกรรม 8.1

เรื่อง การเกดิ H2 จากปฏกิ ริ ยิ าระหว่าง Mg กบั HCl วิชา เคมเี พมิ่ เตมิ 3 รหสั วิชา ว30228

_____________________________________________________________________________

จดุ ประสงคก์ ารทดลอง

1. ทดลองเพอ่ื ศกึ ษาการเกดิ แกส๊ H2 จากปฏกิ ริ ยิ าระหว่าง Mg กบั HCl ในชว่ งเวลาต่างๆ
2. เขยี นกราฟแสดงความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งปรมิ าตรของแกส๊ ไฮโดรเจนกบั เวลา

3. เปรยี บเทยี บอตั ราการเกดิ แกส๊ H2 ในชว่ งเวลาต่างๆ ได้
วสั ดแุ ละอปุ กรณ์

1. ................................................ 2. .....................................................

3. ................................................ 4. .....................................................

5. ................................................ 6. .....................................................

7. ................................................ 8. .....................................................

9. ................................................

วิธีทดลอง (ให้เขียนเป็นแผนภาพ)

ผลการทดลอง

ปริมาตรแกส๊ ไฮโดรเจน (mL) เวลา (s)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

5

อภิปรายผลการทดลอง
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

6

คาถามท้ายการทดลอง

1. การเกดิ แกส๊ ไฮโดรเจนในแตล่ ะชว่ งปรมิ าตรใชเ้ วลาเท่ากนั หรอื ไม่ อยา่ งไร
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

2. ความชนั ของกราฟคงทต่ี ลอดทุกชว่ งการทดลองหรอื ไม่ อยา่ งไร สมั พนั ธก์ บั อตั ราเรว็ ในการ
เกดิ แกส๊ ไฮโดรเจนอยา่ งไร
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
สรปุ ผลการทดลอง

...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

ตรวจสอบความเข้าใจ (หน้า60)

ในการศกึ ษาการดาเนินไปของปฏกิ ริ ยิ าเคมตี ่อไปน้ี ควรตดิ ตามการเปลย่ี นแปลงปรมิ าณของ

สารใด พรอ้ มใหเ้ หตุผลประกอบ

1. CH3COCH3 (aq) + I2 (aq) CH3COCH2I (aq) + HI (aq)
.........................................................................................................................................

2. CaCO3 (s) + 2HCl (aq) CO2 (g) + CaCl2 (aq) + H2O (l)

.........................................................................................................................................

3. S2O32- (aq) + 2H+ (aq) S(s) + H2SO3 (aq)

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

7

กิจกรรม 8.2

เรอ่ื ง การคานวณอตั ราการเปลย่ี นแปลงปรมิ าณของสารทเ่ี วลาตา่ งๆ วิชา เคมเี พม่ิ เตมิ 3 รหสั วิชา ว30228

_____________________________________________________________________________

จดุ ประสงคก์ ารทดลอง

1. คานวณอตั ราการเปลย่ี นแปลงปรมิ าณของสารในแต่ละช่วงเวลา

2. เปรยี บเทยี บอตั ราการเปลย่ี นแปลงปรมิ าณของสารแต่ละชนิดในชว่ งเวลาเดยี วกนั

วสั ดแุ ละอปุ กรณ์

1. ................................................ 2. .....................................................

วิธีทดลอง (ให้เขียนเป็นแผนภาพ)

ผลการทดลอง − ∆[ ] (Ms-1) ∆[ ] (Ms-1) ∆[ ] (Ms-1)
ช่วงเวลา (s)
∆ ∆ ∆

อภิปรายผลการทดลอง

...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

8

คาถามท้ายการทดลอง
1. อตั ราการเปลย่ี นแปลงปรมิ าณของสารแต่ละชนิดทเ่ี วลาเดยี วกนั เหมอื นหรอื แตกต่างกนั

อย่างไร
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
สรปุ ผลการทดลอง
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

ตรวจสอบความเข้าใจ (หน้า 67)
1. กาหนดให้ ปฏกิ ริ ยิ าการเผาไหมร้ ะหว่างแก๊สมเี ทน (CH4) กบั แก๊สออกซเิ จน (O2) ได้
ผลติ ภณั ฑเ์ ป็นแกส๊ คารบ์ อนไดออกไซด์ (CO2) และไอน้า (H2O) โดยมอี ตั ราการเผาไหม้
เป็น 0.936 Ms-1
1.1 เขยี นสมการแสดงปฏกิ ริ ยิ าทเ่ี กดิ ขน้ึ
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
1.2 คานวณอตั ราการเปลย่ี นแปลงปรมิ าณของแกส๊ มเี ทน แกส๊ คารบ์ อนไดออกไซด์ และน้า
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................

9

2. กาหนดใหป้ ฏกิ ริ ยิ าเคมหี น่งึ มอี ตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมเี ทา่ กบั อตั ราการเปลย่ี นแปลง
ปรมิ าณของสารตงั้ ตน้ A เท่ากบั 3/2 เท่าของอตั ราการเปลย่ี นแปลงปรมิ าณของสารตงั้ ตน้
B เทา่ กบั 2 เท่าของอตั ราการเปลย่ี นแปลงปรมิ าณของผลติ ภณั ฑ์ C จงเขยี นสมการเคมแี ละ
หาวา่ อตั ราการเปลย่ี นแปลงปรมิ าณของสาร B เป็นกเ่ี ท่าของสาร C
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................

ตรวจสอบความเขา้ ใจ (หน้า 70)
1. อตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมเี ฉลย่ี กบั อตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี ณ ขณะหน่งึ แตกตา่ งกนั
อย่างไร
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
2. โลหะสงั กะสที าปฏกิ ริ ยิ ากบั สารละลายกรดไฮโดรคลอรกิ ไดป้ รมิ าตรของแก๊สไฮโดรเจน ท่ี
STP ณ เวลาตา่ งๆ ดงั ตาราง
เวลา (s) 10 20 30 40 50 60 70 80
ปริมาตร H2 (mL) 25 45 60 70 75 78 80 80

2.1 เขยี นกราฟแสดงความสมั พนั ธร์ ะหว่างปรมิ าตรของแกส๊ กบั เวลา

10

2.2 เขยี นสมการเคมแี สดงปฏกิ ริ ยิ าทเ่ี กดิ ขน้ึ
………………………………………………………………………………………………

2.3 คานวณอตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมเี ฉลย่ี ตงั้ แต่เรมิ่ ตน้ จนสน้ิ สุดปฏกิ ริ ยิ า ในหน่วย mol/s
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

2.4 คานวณอตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี ทเ่ี วลา 40 วนิ าที ในหน่วย mol/s จากกราฟขา้ งตน้
……………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

11

กิจกรรม 8.3

เรื่อง การเขยี นกราฟแสดงการเปล่ียนแปลงปริมาณสารที่ไม่ได้วดั ในปฏกิ ริ ิยาเคมี วิชา เคมเี พ่ิมเติม3 รหัสวิชา ว30228

_____________________________________________________________________________

จดุ ประสงคก์ ารทดลอง

1. เขยี นกราฟแสดงการเปลย่ี นแปลงปรมิ าณของสารทไ่ี มไ่ ดว้ ดั ในปฏกิ ริ ยิ าเคมี และคานวณ

อตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี

วสั ดแุ ละอปุ กรณ์

1. ................................................ 2. .....................................................

วิธีทดลอง (ให้เขียนเป็นแผนภาพ)

ผลการทดลอง

...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

ช่วงเวลา (s) [A] (M) [B] (M) [C] (M)

12

...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
อภิปรายผลการทดลอง
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
สรปุ ผลการทดลอง
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

13

แบบฝึ กหดั 8.1

เรื่อง ความหมายและการคานวณอตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี วิชา เคมเี พม่ิ เตมิ 3 รหสั วิชา ว30228

_____________________________________________________________________________

จงตอบคาถามต่อไปนี้ให้ถกู ต้อง

1. จากการทดลองศกึ ษาอตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี 2A + B C โดยการวดั ความเขม้ ขน้ ของสาร A

ไดผ้ ลดงั น้ี

เวลา (s) 0.0 5.0 10.0 20.0 30.0 40.0 50.0

[A] (M) 1.00 0.64 0.44 0.27 0.22 0.22 0.22

1.1 คานวณอตั ราการเปลย่ี นแปลงปรมิ าณของสาร A ในช่วงเวลา 0.0–5.0 , 5.0–10.0 และ 10.0–20.0

วนิ าที และเปรยี บเทยี บอตั ราการเปลย่ี นแปลงปรมิ าณของสาร A ในชว่ งเวลาดงั กล่าว

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

1.2 คานวณอตั ราการเปลย่ี นแปลงปรมิ าณของสาร A และ C ในชว่ งทเ่ี กดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

14

1.3 คานวณอตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมเี ฉลย่ี ในช่วงทเ่ี กดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

1.4 หาอตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี ทเ่ี วลา 11 วนิ าที

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

2. ถา้ สาร P ทาปฏกิ ริ ยิ ากบั สาร Q เกดิ ผลติ ภณั ฑเ์ ป็นสาร W จากการทดลองพบว่า อตั ราการ

เกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมเี ป็น 1 เท่าของอตั ราการเปลย่ี นแปลงปรมิ าณของสาร P และเป็น 1 เท่าของอตั ราการ
2 4
1
เปลย่ี นแปลงปรมิ าณของสาร Q และเป็น 3 เทา่ ของอตั ราการเปลย่ี นแปลงปรมิ าณของสาร W จงเขยี น

สมการเคมขี องปฏกิ ริ ยิ าเคมที เ่ี กดิ ขน้ึ

...........................................................................................................................................................
3. สาร A สลายตวั เป็นสาร B ดงั สมการเคมี 3A 5B เม่อื เรมิ่ ตน้ ปฏกิ ริ ยิ ามี สาร A 3 โมลาร์ เมอ่ื
เวลาผ่านไป 30 นาที มอี ตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมเี ฉลย่ี เทา่ กบั 0.0150 โมลารต์ ่อนาที สาร A และสาร
B จะมคี วามเขม้ ขน้ เทา่ ใด
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

15

4. พจิ ารณากราฟแสดงความสมั พนั ธร์ ะหว่างความเขม้ ขน้ ของสารและเวลา เพอ่ื ตอบคาถามตอ่ ไปน้ี

4.1 ระบุความเขม้ ขน้ ของสาร A B และ C เม่อื เรม่ิ ตน้ และเมอ่ื ไม่มกี ารเปลย่ี นแปลงความเขม้ ขน้
สาร ความเขม้ ขน้ เรม่ิ ตน้ (M) ความเขม้ ขน้ เม่อื ไม่มกี าร
เปลย่ี นแปลงความเขม้ ขน้ (M)
A
B
C

4.2 สารใดเป็นสารผลติ ภณั ฑ์
...........................................................................................................................................................
4.3 อตั ราการเปลย่ี นแปลงปรมิ าณของสารแต่ละชนดิ ตงั้ แต่เรมิ่ ตน้ ปฏกิ ริ ยิ าจนความเขม้ ขน้ ไม่
เปลย่ี นแปลง มคี ่าเท่าใด
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
4.4 สมการเคมขี องปฏกิ ริ ยิ าเคมเี ป็นอย่างไร และอตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมตี งั้ แต่เรม่ิ ตน้ ปฏกิ ิรยิ าจน
ความเขม้ ขน้ ไมเ่ ปลย่ี นแปลง มคี ่าเท่าใด
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

16

แบบฝึ กหดั 8.2

เรอ่ื ง แนวคดิ เกย่ี วกบั อตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี วิชา เคมเี พม่ิ เตมิ 3 รหสั วิชา ว30228

_____________________________________________________________________________

จงตอบคาถามต่อไปนี้ให้ถกู ต้อง

1. ใหน้ กั เรยี นวาดรูปแสดงทศิ ทางการชนกนั ของแกส๊ ไนโตรเจนมอนอกไซด์ (NO) กบั แกส๊ โอโซน (O3)
ทม่ี ผี ลตอ่ การเกดิ แกส๊ ไนโตรเจนไดออกไซด์ (NO2) กบั แก๊สออกซเิ จน (O2) (หน้า74)

2. ปฏกิ ริ ยิ าเคมที ่ี 1 คายพลงั งานเท่ากบั 20 kJ/mol มพี ลงั งานก่อกมั มนั ตเ์ ท่ากบั 52 kJ/mol ปฏกิ ริ ยิ า
เคมที ่ี 2 ดดู พลงั งานเท่ากบั 30 kJ/mol มพี ลงั งานกอ่ กมั มนั ตเ์ ท่ากบั 45 kJ/mol ปฏกิ ริ ยิ าเคมใี ดเกดิ ได้
เรว็ กวา่ กนั เพราะเหตใุ ด
...........................................................................................................................................................
3. จงเตมิ เคร่อื งหมาย / หน้าขอ้ ความทถ่ี ูกตอ้ ง และ เตมิ เคร่อื งหมาย X หน้าขอ้ ความทไ่ี มถ่ กู ตอ้ ง
......... 3.1 การเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมรี ะหว่างสารตงั้ ตน้ ทเ่ี ป็นของแขง็ กบั ของเหลวไมส่ ามารถอธบิ ายไดโ้ ดยใช้
ทฤษฎกี ารชน
......... 3.2 ปฏกิ ริ ยิ าเคมเี กดิ ขน้ึ ได้ ถา้ อนุภาคของสารตงั้ ตน้ ชนกนั ดว้ ยทศิ ทางทเ่ี หมาะสม และมพี ลงั งาน
อยา่ งน้อยเทา่ กบั พลงั งานก่อกมั มนั ต์
......... 3.3 อนุภาคของสารทช่ี นกนั แลว้ เกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี แตล่ ะอนุภาคไม่จาเป็นตอ้ งมพี ลงั งานเท่ากบั
พลงั งาน
ก่อกมั มนั ต์
4. พจิ ารณาแผนภาพแสดงการเปลย่ี นแปลงพลงั งานของปฏกิ ริ ยิ าต่อไปน้ี

17

4.1 พลงั งานก่อกมั มนั ตข์ องปฏกิ ริ ยิ า A + B C + D มคี า่ เทา่ ใด

...........................................................................................................................................................

4.2 พลงั งานก่อกมั มนั ตข์ องปฏกิ ริ ยิ า C + D A + B มคี ่าเทา่ ใด

...........................................................................................................................................................

4.3 พลงั งานกอ่ กมั มนั ตข์ องปฏกิ ริ ยิ า A + B C + D เป็นปฏกิ ริ ยิ าดดู หรอื คายพลงั งาน และ

พลงั งานของปฏกิ ริ ยิ ามคี ่าเท่าใด

...........................................................................................................................................................

5. จากขอ้ มลู ในตารางตอ่ ไปน้ี

5.1 เรยี งลาดบั อตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมขี องทงั้ สามปฏกิ ริ ยิ าจากมากไปหาน้อย
...........................................................................................................................................................
5.2 ปฏกิ ริ ยิ าท่ี 1 สารตงั้ ตน้ มพี ลงั งานมากหรอื น้อยกว่าผลติ ภณั ฑเ์ ทา่ ใด
...........................................................................................................................................................
6. ปฏกิ ริ ยิ า A C เป็นปฏกิ ริ ยิ าคายพลงั งาน 36 kJ/mol โดยมี B เป็นสารทส่ี ถานะแทรนซชิ นั ซง่ึ มี
พลงั งานมากกว่า A 45 kJ/mol
6.1 เขยี นแผนภาพการดาเนนิ ไปของปฏกิ ริ ยิ า

6.2 เปรยี บเทยี บพลงั งานกอ่ กมั มนั ตข์ องปฏกิ ริ ยิ า A C กบั C A
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

18

กิจกรรม 8.4

เรอ่ื ง ผลของความเขม้ ขน้ พืน้ ทผ่ี ิว และอณุ หภมู ติ อ่ อัตราการเกดิ ปฏิกิรยิ าเคมี วิชา เคมเี พมิ่ เติม3 รหสั วิชา ว30228

_____________________________________________________________________________

จดุ ประสงคก์ ารทดลอง

1. ทดลองเพอ่ื ศกึ ษาผลของความเขม้ ขน้ พน้ื ทผ่ี วิ และอณุ หภูมติ ่ออตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี

2. อธบิ ายผลของความเขม้ ขน้ พน้ื ทผ่ี วิ และอณุ หภมู ติ อ่ อตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี

วสั ดแุ ละอปุ กรณ์

1. ................................................ 2. .....................................................

3. ................................................ 4. .....................................................

5. ................................................ 6. .....................................................

7. ................................................ 8. .....................................................

วิธีทดลอง (ให้เขียนเป็นแผนภาพ)

ผลการทดลอง

บีกเกอรใ์ บที่ เวลา (s)

1. ผง CaCO3 + HCl 0.2M
2. ผง CaCO3 + HCl 0.5M
3. เมด็ CaCO3 + HCl 0.2M
4. ผง CaCO3 + HCl 0.2M (อุ่น)

19

อภิปรายผลการทดลอง

...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
คาถามท้ายการทดลอง

1. ในแตล่ ะบกี เกอรป์ ฏกิ ริ ยิ าสน้ิ สุดโดยใชเ้ วลาเท่ากนั หรอื ไม่ อตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมใี นบกี
เกอรใ์ บท่ี 2 3 และ 4 เป็นอย่างไร เมอ่ื เทยี บกบั บกี เกอรใ์ บท่ี 1
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

2. ความเขม้ ขน้ พน้ื ทผ่ี วิ และอุณหภมู มิ ผี ลตอ่ อตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมอี ยา่ งไร
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
สรปุ ผลการทดลอง

...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

20

คาถามชวนคิด (หน้า84)
1. เมอ่ื ใสผ่ ลแมกนเี ซยี ม 0.5 กรมั (หน่งึ เมลด็ ถวั่ เขยี ว) ลงในสารละลายกรดไฮโดรคลอรกิ ทม่ี คี วาม
เขม้ ขน้ 1 mol/l ปรมิ าตร 10 mL และ 20 mL อตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมใี นสารละลายทงั้ สองตา่ งกนั
หรอื ไม่ อยา่ งไร
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
2. หากทาการทดลองดงั ขอ้ 1 โดยใชส้ ารละลาย ดงั ตอ่ ไปน้ี

- สารละลายกรดไฮโดรคลอรกิ 1 mol/l ปรมิ าตร 10 mL
- สารละลายกรดไฮโดรคลอรกิ 0.5 mol/l ปรมิ าตร 20 mL
- สารละลายกรดไฮโดรคลอรกิ 0.2 mol/l ปรมิ าตร 50 mL
อตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมใี นสารละลายใดมคี ่ามากทส่ี ุด เพราะเหตใุ ด
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

21

กิจกรรม 8.5

เรื่อง ผลของการเติมสารละลาย KI ตอ่ อตั ราการสลายตวั ของ H2O2 วิชา เคมเี พ่ิมเติม3 รหสั วชิ า ว30228

________________________________________________________________________________

จดุ ประสงคก์ ารทดลอง

1. ออกแบบและทดลองเพอ่ื ศกึ ษาผลของการเตมิ สารละลายโพแทสเซยี มไอโอไดดต์ อ่ อตั ราการ

สลายตวั ของไฮโดรเจนเปอรอ์ อกไซด์

2. อธบิ ายผลของการเตมิ สารละลายโพแทสเซยี มไอโอไดด์ต่ออตั ราการสลายตวั ของไฮโดรเจน

เปอรอ์ อกไซด์

วัสดุและอุปกรณ์

1. ................................................ 2. .....................................................

3. ................................................ 4. .....................................................

5. ................................................ 6. .....................................................

วิธีทดลอง (ให้เขียนเป็นแผนภาพ)

ผลการทดลอง
............................................................................................................................. ................................................
.................................................................................. ...........................................................................................
............................................................................................................................. ................................................
............................................................................................................................. ................................................

22

อภิปรายผลการทดลอง
.............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. ................................................
.................................................................................. ...........................................................................................
............................................................................................................................. ................................................
............................................................................................................................. ................................................
.............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. ................................................
............................................................................................................................. ................................................
.............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. ................................................
............................................................................................................................. ................................................
.............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. ................................................
คำถามทา้ ยการทดลอง

1. การเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมีและการสิ้นสุดของปฏิกริ ิยาเคมี สงั เกตได้อย่างไร สอดคล้องกบั สมการเคมี
อย่างไร
............................................................................................................................. ................................................
.................................................................................. ...........................................................................................

2. KI ส่งผลตอ่ อตั ราการเกิดปฏิกิรยิ าเคมีหรือไม่ อยา่ งไร
............................................................................................................ .................................................................
............................................................................................................................. ................................................

3. การเตมิ KI มผี ลต่อสีของสารละลายระหวา่ งการเกดิ ปฏิกริ ิยาเคมีและส้นิ สุดปฏิกิรยิ าเคมหี รอื ไม่
อยา่ งไร
............................................................................................................................. ................................................
............................................................................................................................. ................................................
สรุปผลการทดลอง
............................................................................................................................. ................................................
.................................................................................. ...........................................................................................

23

กจิ กรรม 8.6

เรือ่ ง กระบวนการที่เกิดขน้ึ ในชีวติ ประจำวนั หรอื อตุ สาหกรรม วิชา เคมีเพิ่มเติม3 รหัสวิชา ว30228

________________________________________________________________________________

จดุ ประสงคข์ องกจิ กรรม

1. สบื ค้นขอ้ มลู และนำเสนอตัวอยา่ งกระบวนการทเ่ี กิดขึ้นในชีวติ ประจำวันหรอื อตุ สาหกรรมท่ี

เก่ียวขอ้ งกับปจั จยั ท่ีมผี ลตอ่ อัตราการเกิดปฏิกริ ยิ าเคมี

วสั ดแุ ละอุปกรณ์

-

วิธที ำกิจกรรม (ให้เขียนเป็นแผนภาพ)

ผลการทดลอง
............................................................................................................................. ................................................
........................................................................................................................................................... ..................
................................................................................................................ .............................................................
............................................................................................................................. ................................................
................................................................................................................................................. ............................
...................................................................................................... .......................................................................
............................................................................................................................. ................................................
....................................................................................................................................... ......................................
............................................................................................ .................................................................................
............................................................................................................................. ................................................
............................................................................................................................. ................................................
.................................................................................. ...........................................................................................
............................................................................................................................. ................................................

24

แบบฝกึ หดั 8.3

เร่อื ง ปัจจัยทีม่ ผี ลตอ่ อตั ราการเกดิ ปฏกิ ิรยิ าเคมี วิชา เคมีเพิ่มเติม3 รหัสวิชา ว30228

________________________________________________________________________________

จงตอบคำถามต่อไปนี้ใหถ้ ูกต้อง

1. ปฏิกริ ยิ าระหว่างเหล็กกับกรดไฮโดรคลอริกเปน็ ปฏกิ ริ ิยาคายพลงั งาน ข้อสรปุ เกีย่ วกับปฏิกิรยิ าต่อไปน้ี

ถกู ต้องหรอื ไม่ เพราะเหตุใด

1.1 เม่อื เพ่ิมอณุ หภูมิ อัตราการเกิดปฏิกริ ิยาเคมีของปฏกิ ิริยาจะเพิ่มขน้ึ

............................................................................................................................ .................................................

............................................................................................................................. ................................................

1.2 เมอ่ื ใช้แผ่นเหลก็ จะเกดิ ปฏิกิรยิ าเคมเี รว็ กวา่ ผงตะไบเหล็กท่ีมมี วลเท่ากนั

............................................................................................................................. ................................................

1.3 เมือ่ ใช้สารละลายกรดไฮโดรคลอรกิ 0.1 mol/l ปริมาตร 20 mL จะเกิดปฏิกิรยิ าเคมีเรว็ กว่า เมือ่ ใช้

สารละลายกรดไฮโดรคลอริก 0.1 mol/l ปริมาตร 10 mL

............................................................................................................................. ................................................

............................................................................................................................. ................................................

1.4 การเตมิ ตวั เร่งปฏกิ ิริยาลงในระบบ เม่ือสนิ้ สดุ ปฏิกิรยิ าจะได้ผลิตภัณฑ์เพิ่มข้นึ

............................................................................................................................. ................................................

.............................................................................................................................................................................

1.5 เม่ือคนสารในระบบ อัตราการเกดิ ปฏิกิรยิ าเคมีของปฏกิ ริ ิยาเพิ่มขึน้

.............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. ................................................

2. เมือ่ นำสาร A และสาร B ทมี่ ีความเขม้ ข้นต่างๆ มาทำปฏิกริ ิยากนั เปน็ เวลา 10 นาที พบว่าไดผ้ ลิตภณั ฑ์เป็น

A2B ซง่ึ มคี วามเข้มขน้ ดังตาราง

25

2.1 เขยี นสมการเคมแี สดงปฏิกริ ยิ าเคมีท่ีเกดิ ข้นึ

............................................................................................................................. ................................................

2.2 อัตราการเกิดปฏกิ ริ ยิ าเคมขี น้ึ กบั ความเข้มขน้ เรม่ิ ต้นของสาร A และ B อย่างไร

................................................................................................................................. ............................................

...................................................................................... .......................................................................................

............................................................................................................................. ................................................

3. พจิ ารณาปฏิกิรยิ าระหว่างแก๊สไฮโดรเจน (H2) กบั แกส๊ ไอโอดีน (I2) ท่อี ุณหภมู ิ 458 ºC ดังสมการเคมี

H2(g) + I2(g) 2HI(g)

เม่อื เพ่ิมปริมาณแกส๊ ไฮโดรเจนเปน็ 2 เท่า โดยปริมาตรของภาชนะคงท่ี พบวา่ อัตราการเกิดปฏกิ ริ ยิ าเคมีเพ่ิม

ขั้น ดงั น้นั ถา้ ลดปริมาตรของภาชนะลงครึ่งหน่ึงโดยปริมาณของแก๊สเทา่ เดิม จะมีผลต่ออัตราการเกิดปฏิกริ ิยา

เคมีอย่างไร เพราะเหตุใด

.............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. ................................................

4. เมอ่ื เผาโลหะแมกนีเซียมในอากาศจะลุกไหม้อยา่ งรวดเร็วไดอ้ อกไซด์ของแมกนเี ซียม แต่เมอ่ื วางโลหะ

แมกนเี ซียมไว้ในอากาศจะทำปฏิกริ ยิ ากบั แกส๊ ออกซเิ จนอย่างชา้ ๆ เป็นเพราะเหตุใด

.............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. ................................................

............................................................................................................................. ................................................

.............................................................................................................................................................................

5. การผลติ เนยเทียมทเ่ี ปน็ ของแขง็ จากนำ้ มนั พืชทเี่ ป็นของเหลวทำโดยเติมแกส๊ ไฮโดรเจนและโลหะนกิ เกลิ ลง

ไปในกระบวนการผลิต เมื่อส้ินสุดปฏิกิริยาโลหะนกิ เกิลที่ใส่ลงไปทง้ั หมดจะถูกแยกออกจากเนยเทยี ม โลหะ

นิกเกิลที่เติมลงไปทำหน้าท่ีใด

............................................................................................................................. ................................................

.............................................................................................................................. ...............................................

26

แบบฝึกหัดท้ายบท

เรอ่ื ง อัตราการเกิดปฏกิ ิรยิ าเคมี วชิ า เคมเี พ่มิ เติม3 รหัสวิชา ว30228

________________________________________________________________________________

จงตอบคำถามต่อไปนใี้ ห้ถูกต้อง

1. ปฏกิ ริ ยิ า 3A + 2B 2C ถา้ สาร A มีความเข้มข้นเริ่มต้น 0.2 mol/l เมอ่ื เวลาผ่านไป 90 วินาที

ความเข้มข้นของสาร A ลดลงเหลอื 0.05 mol/l อตั ราการเปลี่ยนแปลงปรมิ าณของสาร C ในชว่ งเวลาดังกล่าว

เป็นเทา่ ใด

............................................................................................................................. ................................................

.................................................................................. ...........................................................................................

............................................................................................................................. ................................................

............................................................................................................................. ................................................

.............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. ................................................

2. พจิ ารณากราฟต่อไปนี้

จงเขยี นสมการเคมแี ละคำนวณอตั ราการเกิดปฏิกริ ิยาเคมี
............................................................................................................................. ................................................

สาร ความเขม้ ขน้ เร่ิมต้น (M) ความเขม้ ข้นเมอื่ สนิ้ สุดปฏิกริ ิยาเคมี (M) การเปลย่ี นแปลง
ความเขม้ ข้น (M)

A
B
C

27

............................................................................................................................. ................................................
.................................................................................. ...........................................................................................
............................................................................................................................. ................................................
............................................................................................................................. ................................................
3. สาร A เกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมเี ปลี่ยนเปน็ สาร B และ C ตามแผนภาพการดำเนนิ ไปของปฏิกริ ิยา ดังแสดง

ถ้าเรม่ิ ตน้ ปฏิกิรยิ าเคมดี ว้ ยความเข้มข้นของสาร A เท่ากัน อตั ราการเกิดปฏกิ ิริยาเคมีของ A B และ
A C เทา่ กันหรือไม่ อย่างไร
........................................................................................................................... ..................................................
............................................................................................................................. ................................................
4. ปฏิกริ ิยาการสลายตวั ของโพแทสเซยี มคลอเรต (KClO3) ไดผ้ ลติ ภัณฑ์เปน็ โพแทสเซียมคลอไรด์ (KCl) และ
แกส๊ ออกซเิ จน (O2) ดงั สมการเคมี

2KClO3(s) 2KCl(s) + 3O2(g)
ปฏกิ ริ ิยาดังกล่าวต้องมกี ารให้ความร้อนและใช้แมงกานีส(IV)ออกไซด์ (MnO2) เปน็ ตวั เรง่ ปฏกิ ริ ยิ า
4.1 ในการศึกษาอตั ราการเกิดปฏกิ ิริยาเคมีควรติดตามโดยการวดั ปรมิ าณของสารใด เพราะเหตใุ ด
............................................................................................................................. ................................................
.............................................................................................................................. ...............................................
4.2 ถ้าต้องการใหป้ ฏิกิริยาเกิดได้เรว็ ข้นึ อีก ควรทำอย่างไร
...................................................................................................................................................... .......................
4.3 ถ้าทำการทดลองในภาชนะขนาด 10 ลิตร เมือ่ ทำการทดลองผา่ นไป 10 นาที ท่ีอณุ หภมู ิ 55ºC วดั ความ
ดันภายในภาชนะได้เท่ากับ 11.98 atm จงคำนวณอัตราการเกิดปฏกิ ริ ยิ าเคมเี ฉลีย่ ของปฏิกิรยิ านี้ เมอ่ื
กำหนดให้ ปรมิ าตรของโพแทสเซยี มคลอเรตและโพแทสเซียมคลอไรด์ มคี า่ น้อยมากเมื่อเทียบกบั ปรมิ าตรของ
ภาชนะ
.................................................................................. ...........................................................................................
............................................................................................................................. ................................................
............................................................................................................................. ................................................

แสดงวธิ ที าตอ่ หน้าถดั ไป

28

.................................................................................. ...........................................................................................

............................................................................................................................. ................................................

............................................................................................................................. ................................................

.............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. ................................................

.................................................................................. ...........................................................................................

............................................................................................................................. ................................................

............................................................................................................................. ................................................

.............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. ................................................

............................................................................................................................. ................................................

.............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. ................................................

............................................................................................................................. ................................................

.............................................................................................................................................................................

5. ในการจุดเทียนหอม ความร้อนจากเปลวไฟจะทำใหเ้ นื้อเทยี นเป็นของเหลว เนอื้ เทยี นเหลวจะเคล่ือนท่ีไป

ตามไส้เทยี นและเกดิ ปฏิกริ ิยาเผาไหม้ เกิดเป็นแสงสว่างและทำใหน้ ้ำมันหอมระเหยในเน้ือเทียนฟุ้งกระจายไป

หากตอ้ งการให้ปฏิกริ ยิ าเกิดช้าลงซึ่งจะทำใหจ้ ุดเทยี นหอมใหส้ ว่างและสง่ กล่ินหอมได้นานขน้ึ ควรทำอย่างไร

................................................................................................... ..........................................................................

............................................................................................................................. ................................................

.................................................................................................................................... .........................................

6. จากการศึกษาปฏิกิรยิ า A(aq) + B(aq) P(aq) เมอื่ ทำการจับเวลาท่ีใช้ในการเกิดสาร P ให้ได้

ความเขม้ ขน้ 0.01 mol/l ได้ผลดงั ตาราง

6.1 อัตราการเกดิ ปฏิกริ ยิ าเคมีนขี้ น้ึ อยู่กบั ความเข้มข้นเรม่ิ ตน้ ของสารตั้งต้นใด ทราบได้อยา่ งไร
.............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. ................................................

29

6.2 สาร X ทำหนา้ ท่ใี ดในปฏกิ ิรยิ านี้

............................................................................................................................. ................................................

............................................................................................................................................................... ..............

6.3 เพราะเหตุใดการทดลองที่ 2 จงึ ใชเ้ วลานอ้ ยกว่าการทดลองท่ี 1

.............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. ................................................

7. ในการทดลองทำจรวดจากขวดนำ้ พลาสติกทำได้โดยนำขวดนำ้ มาตกแต่งเป็นรูปจรวด จากน้นั เตมิ

นำ้ สม้ สายชู (CH3COOH) ลงไปประมาณหน่ึงในสข่ี วด และนำไฮโดรเจนคาร์บอเนต (NaHCO3) ประมาณ 1

ชอ้ นโต๊ะ มาห่อดว้ ยกระดาษชำระและอดั ไว้ท่ปี ากขวด ปิดปากขวดให้เรียบร้อย จากนั้นคว่ำขวด นำ้ ส้มสายชู

จะทำให้กระดาษทิชชเู ปียกและแตกออก น้ำส้มสายชจู ะทำปฏกิ ิรยิ ากบั โซเดยี มไฮโดรเจนคาร์บอเนต ไดแ้ กส๊

คารบ์ อนไดออกไซด์ (CO2) ดังสมการเคมี

CH3COOH(aq) + NaHCO3(s) CH3COONa(aq) + H2O(l) + CO2(g)

การปรับปรุงในข้อใด จะทำให้เกดิ แรงดนั จากแกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์ได้มากขึน้

7.1 เพมิ่ ปรมิ าณโซเดยี มไฮโดรเจนคารบ์ อเนต

............................................................................................................................. ................................................

........................................................................................................................................................................... ..

7.2 เพม่ิ ความเขม้ ข้นของนำ้ ส้มสายชู

............................................................................................. ................................................................................

............................................................................................................................. ................................................

7.3 เปลี่ยนขวดน้ำพลาสติกใหม้ ขี นาดใหญ่ข้นึ

............................................................................................................................. ................................................

...................................................................................................................................................................... .......