ภาษาโคราชอีบุค

จงั หวดั นครราชสีมาเป็นจังหวัดท่มี กี ล่มุ ชาติพนั ธห์ุ ลายกลุม่ อาศยั อยจู่ งึ ทาใหเ้ กดิ การผสมผสานทาง
วัฒนธรรมมากมาย ทั้งด้านความเปน็ อยู่ การแตง่ กาย การละเล่น ประเพณี ความเช่ือ รวมถึงการใช้ภาษา แม้
ในปจั จุบนั จะมีบางกลมุ่ ชาติพันธ์ทุ เี่ ริ่มจะถูกกลนื ไปบา้ ง แตใ่ นสานึกของกลุ่มคนชาติพันธ์ุดัง้ เดมิ น้นั ก็ตระหนัก
เหน็ ความสาคัญในวัฒนธรรมของตนของบรรพบุรุษและพยายามท่ีจะอนรุ ักษใ์ ห้คงอยู่ค่กู ับชุมชน ดงั เชน่ ภาษา
ถิ่น อาทิ ภาษาไทยโคราช ภาษาไทยลาว ภาษามอญ ภาษาไทยยวน และภาษาชาวบน เปน็ ตน้

ภาษาโคราช เป็นส่วนหนงึ่ ของภาษาไทยท่พี ูดกนั เฉพาะทีจ่ ังหวัดนครราชสมี า และบางท้องทีท่ ี่ติดตอ่
กบั จังหวัดนครราชสีมา เชน่ อาเภอลาปลายมาศ นางรอง หนองกี่ ละหานทราย จงั หวดั บุรรี มั ย์, อาเภอจตั รุ สั
บาเหนจ็ ณรงค์ จังหวัดชยั ภมู ิ ก็พูดภาษาโคราช ดว้ ยเหตนุ ี้เอง ภาษาโคราชจึงเป็นภาษาของชนกลุม่ น้อย ซ่งึ ไม่
เป็นทีร่ ู้จกั แพร่หลายเหมอื นภาษาถ่นิ อนื่ ๆ ที่พดู กนั ทั้งภาค และแม้วา่ นครราชสีมาจะตง้ั อยู่ในเขตภาคอีสานก็
ตาม แตโ่ ดยเนอ้ื แท้แลว้ คนโคราชก็มิได้พดู ภาษาอีสาน (เว้าลาว) แต่อยา่ งใด

ภาษาโคราช เป็นภาษาทม่ี ีสาเนียงต่างจากภาคกลางและก็ไมเ่ หมอื นกบั ภาษาอสี าน คือมีเสียงเพย้ี น
เหน่อ บางคามีสาเนียงค่อนไปทางภาษาไทยกรุงเทพ บางคาออกสาเนียงไปทางภาษาอสี าน บา้ งกว็ ่ามีสาเนียง
ใกล้เคยี งสาเนียงระยองและจันทบุรี นอกจากนี้ คนโคราชแต่ละอาเภอก็พดู สาเนียงและคาแตกต่างกันออกไป
ตามพ้ืนที่ เชน่ แถบพื้นท่ีอาเภอพิมาย อาเภอโนนสูงและใกลเ้ คียง เม่อื จะพูดคาว่า ดู ก็จะออกเสยี งเป็น ดู๋, คา
ว่า ไม่ กจ็ ะพูดวา่ มิ, คาวา่ อะไร กจ็ ะพดู วา่ ไอ๋ หรอื อาย แตค่ นในเขตอาเภอเมืองจะพดู ว่า ดู, ไม่, อะไร โดย
ออกเสยี งธรรมดา เปน็ ตน้ ทก่ี ลา่ ววา่ ภาษาโคราชมีเอกลกั ษณโ์ ดดเด่นเฉพาะตวั

ตวั อย่างเช่น

๑. จะมีคาสร้อยต่อทา้ ยคาพูดเสมอ เช่น หมด กจ็ ะพูดวา่ หมดจาก (มดจาก), ไปละนะ กจ็ ะพดู ว่า ไป

ละเดอ้ , อันน้ี กจ็ ะพูดวา่ อันน่ีดอกเด่ หรือ อันน่ีละวา้ , จืด ก็จะพดู ว่า จืดจ่องหล่อง หรือ จดื จอ๋ งหลอง, มาก ก็

จะพูดวา่ มากโพด เปน็ ต้น

๒. มีคาที่เป็นภาษาของตนเอง ไมม่ ีในภาษาถ่นิ อ่นื เช่น เขา่ แขง็ (ข้าวสวย), จาหนื (ฝนน เสแสร้ง), จาโอ

(อวก อาเจยี น), ชกั ชา (ชักคะเย่อ), ดินหุน (ปลวก), ปะลมปะเล (ผสมผเส ปนเป), เปยี กเข่า (ตม้ ข้าวตม้ ), พี่

นาง (พสี่ ะใภ)้ , พดู เดิม (นินทาลับหลงั ), โหงย่ (ล้ม เอนลง), อนี าง (เด็กหญงิ หรือหญิง ท่ีมีอายุอ่อนกวา่ ), ไอ้

นาย (เดก็ ชาย หรอื ชาย ที่มีอายุอ่อนกวา่ )

คาดา่ เช่น ก้นคกุ่ (คนคุก), บา้ ชั่ก (ไอ้บ้า บา้ บอคอแตก), บ้าใหญ่ (ไอ้บา้ บ้าบอคอแตก), ห่าราก (ไอ้

หา่ ), ห่าฟ่ัด (ห่ากนิ ) สาเพ็งหรืออีสาเพ็ง (กะหร:่ี โสเภณยี า่ นสาเพง็ กรุงเทพฯ ในอดีต)

คาเสยี ดสี เชน่ เสอ่ เหลอ่ (สะเหลอ่ เซอ่ ซา่ )

๓. คาพูดที่รทู้ นั ทีว่าเป็นคนโคราช ซง่ึ คนโคราชมักจะพดู คาในลักษณะน้เี สมอ เช่น จะรีบไปไหน คน

โคราชมักจะพูดว่า จะดว่ นไปไหน หรือ จดิ ่วนไปไหน, ดซู ิ คนโคราชมกั จะพูดว่า ดูท่ัวะ ดูถวั ะ หรอื ดทู ว้ั , เดิน

กระสับกระส่ายหรือกระวนกระวายกลบั ไปกลบั มา คนโคราชมักจะพูดวา่ เดนิ หลาละหลาหลา่ ย, ไปก็ไม่พบไม่

เจอ ใครจะขยันไป คนโคราชมักจะพูดวา่ ไปกไ็ มป่ ๊ะ จั๊กใครจชิ นะไป, ไมย่ ีหระ ไมส่ นใจใคร คนโคราชมกั จะพูด

วา่ ไม่เอาเหมือดใคร เป็นต้น

ภาษาโคราชเปน็ ภาษาพูดของกลุม่ วฒั นธรรมไทโคราชที่โดดเดน่ ที่สดุ บางคร้ังไทโคราชจะถูกเรยี กวา่

ไทเบิ้ง หรือ ไทดา ซึ่งคนโคราชไม่ค่อยพอใจนัก คาวา่ เบง้ิ มีความหมายเดียวกับ บา้ ง เด้ิง ดา มคี วามหมาย

เดยี วกบั ด้วย ภาษาโคราชมลี กั ษณะของการผสมผสานระหว่างภาษาไทยกลาง ภาษาอีสานและภาษาเขมร

คาศัพทพ์ ้นื ฐานจะเปน็ ภาษาไทยกลางท่ีมีสาเนยี งเพย้ี นไปจากเดมิ เช่น อะไร เพย้ี นเปน็ ไอ หรือ แมงไอ หรอื

ไอ๋ หรือ ไอเยอ คาว่า ดูเถอะ เพ้ียนเป็น ดทู ว๊ ะ แต่กระน้นั ภาษาโคราชก็มลี ักษณะเฉพาะของตนเอง ดังนี้

๑. คาศพั ท์ภาษาโคราช

พูดถงึ วงศศ์ ัพทห์ รือคาศัพทภ์ าษาโคราชเป็นคาศัพท์ท่ีน่าจะผสมมาจากภาษาไทยกลาง ภาษาอสี าน

ภาษาเขมร เกิดเปน็ คาศัพท์ท่ีใช้เฉพาะกันในโคราช เชน่ ฝนละลมึ หมายถงึ ฝนตกปรอยๆ เดินดๆี ระวงั จะต๊ก

ตะลกุ ตะลกุ หมายถึง หลุมเลก็ ๆ ซงึ่ เปน็ คาศัพท์ภาษาเขมร เอาของไปเมีย่ น คาวา่ เมย่ี น เปน็ ภาษาอสี าน

หมายถงึ เกบ็ บางทีพดู ว่า เก๊บม่ัก เกบ๊ เมี่ยน

๒. สาเนียงโคราช

เสียงหรอื สาเนยี งภาษาโคราช เป็นสาเนยี งทแ่ี ปร่งๆ หรือเพ้ียนไปจากเสียงหรือสาเนยี งภาษาไทยกลาง

ทาให้เกดิ ความเข้าใจผดิ สาหรับผู้พดู ภาษาไทยกลาง

ภาษาไทยกลาง ออกเสียงตรี ภาษาโคราชออกเสยี งโท ตวั อยา่ งเช่น

ม้า เป็น ม่า ช้า เปน็ ชา่

ค้า เป็น คา่ ชู้ เป็น ชู่

ภาษาไทยกลาง ออกเสียงโท ภาษาโคราชออกเสียงเอก ตัวอย่างเชน่

หน้า เปน็ หน่า ขา้ เปน็ ขา่

คอยท่า เปน็ คอยถ่า หนี้ เปน็ หน่ี

ภาษาไทยกลางออกเสียงสามัญ(อักษรกลาง) ภาษาโคราชออกเสยี งสามัญหรอื จตั วา ตัวอย่างเช่น

กิน เป็น กนิ หรอื ก๋นิ

๓. สานวนภาษาโคราช

เม่ือพูดถึงคาศัพท์และเสียงแล้ว ส่วนที่ ๓ คือ สานวน ถ้าไม่พูดถึงกค็ งไม่ครบถว้ น สานวนภาษาเปน็
คาพูดท่กี ล่นั กรองขน้ึ มาใหง้ ดงามและสละสลวย เพ่อื เป็นเครือ่ งมือในการเตือนสติหรือส่ังสอนอบรมทาให้มี
คณุ คา่ ทางด้านวฒั นธรรมทงั้ ด้านรปู ธรรม คือแสดงภาพการดาเนินชวี ิตต้ังแตเ่ กดิ จนตาย และด้านนามธรรม
คอื การอบรมสั่งสอนคุณธรรม จรยิ ธรรม แก่ลกู หลาน ความงดงามสะสวยนน้ั อาจมเี สยี งสัมผสั หรือไมม่ ีเสียง
สมั ผสั กไ็ ด้

 โคราชบ้านเอง็ [โค – ราด – บ้าน – เอง็ ] แปลวา่ โคราชบ้านเรา
 ระ่ เวก่ิ [ระ-เวกิ ] แปลว่า ฟุ้งซ่านสนั สนไปมา,ยุง่ วนุ่ วาย
 หน้าหลึ่ม [หน่า-หลม่ึ ] แปลวา่ หนา้ ทะเลน้ ,หน้าทะลง่ึ ,หนา้ มนึ
 เสิ่นขึ่น [เสิ่น-ข้ึน] แปลวา่ ยกยอ่ งเพ่ือยุให้ทา,อวดดี,โออ้ วด,พูดหา้ มไมใ่ ห้ทาอะไรกลบั ทาเหมอื นยั่วอารมณ์
 หยาแยะ [หยา-แยะ] แปลว่า ค่ังคา้ ง , คาราคาซัง ทาอะไรซ้าซากจนเป็นทน่ี ่าราคาญ หรือ น่าเบอื่ หนา่ ย
 จาโอ [จา-โอ] แปลว่า อาเจยี น , อว้ ก
 เบงิ้ แปลวา่ บ้าง (ภาษาอังกฤษ : some, a bit.)
 กะทัก่ กะเทิน [กะ-ทกั -กะ-เทิน] แปลว่า ลักษณะที่กระทาอย่างครง่ึ ๆกลางๆ,กลางคัน,ก้ากง่ึ
 โต่งโหม่ง [โตง่ -โหมง่ ] แปลวา่ ตาตา,ปรากฏชัดแกต่ า,เห็นอยูโ่ ทนโท่
 จก๊ั กะลืน [จ๊ัก-กะ-ลนื ] แปลวา่ อาการสยวิ ,อาการรู้สึกเสยี วซ่านจนขนลุก
 จน่ แปลวา่ เรง่ รัด ไมอ่ ยากทากไ็ ด้ทา ไม่อยากพูดกไ็ ดพ้ ดู อยา่ งวา่ บอ่ ยากเว้าหางแมงเงาเจ้าหั้งแหย่

บอ่ ยากเว้าหางแง้ผกั แหย่มา (บ.). (ภาษาอังกฤษ : to force to hurry.)
 หน้าเสมอหล่มึ [หนา่ -สะ-เหมอ-หลม่ึ ] แปลว่า ดีหนา้ ตาย,หน้าดา้ นหนา้ ทน
 กะเตอะกะเติ่น แปลวา่ อาการหวั เราะอย่างร่าเริง เสียงดงั ฟงั ชัด เรยี ก หัวกะเตอะกะเต่ิน หัวเตอะหัวเต่นิ กว็ ่า.
 ด๋ทู ว๊ั ะ [ด๋-ู ท๊ัวะ] แปลว่า ดซู ิ
 ดะ๊ ดาด [ดะ๊ -ดาด] แปลว่า เกล่ือนกลาด
 จืดจอ่ งหลอ่ ง แปลว่า จดื จนไมม่ รี สชาติ , ลักษณะอาหารที่มีนา้ ไมเ่ ขม้ ขน้ จนไม่มรี สชาติ
 เจ็บข่ี , เจ็บเยยี่ ว แปลว่า อาการปวดอจุ าระ อาการปวดปัสสาวะ
 งดึ หลาย แปล่า อาหารงงมาก ประหลาดใจ
 พอกะเทนิ แปลว่า คา้ ง ๆ คา ๆ ค้างคา คร่ึง ๆ กลาง ๆ จะดีก็ไม่ดี จะเสร็จก็ไมเ่ สร็จ
 พดู เดิม แปลวา่ นนิ ทา
 บอ่ นนอน แปลวา่ ทน่ี อน
 บ้านเอง็ แปลวา่ บ้านหรอื ภูมิลาเนา บ้านเรา เช่น โคราชบา้ นเอง็
 สะออน แปลว่า นา่ รกั
 หนหวย แปลวา่ ราคาญ
 ไอ๋ , ไอเยอ แปลว่า อะไรนะ วา่ ไงนะ
 ดอกเด่ แปลว่า ตา่ งหาก
 โกรกกราก แปลว่า รบี ดว่ น
 สามะปิ แปลว่า สารพดั , จปิ าถะ
 กะไหน แปลวา่ ท่ไี หน
 ระอิ๊ก แปลว่า หัวเราะ
 จน่ แปลวา่ วนุ่ วาย ยุ่ง

 เขา่ แปลวา่ ข้าว
 ก๋ิน , จ๋ิน แปลวา่ กนิ รบั ประทาน
 เคียด แปลวา่ โกรธ
 แจ้ง แปลวา่ สวา่ ง
 ขอ่ หล่อแขแ่ หล่ แปลว่า ไม่เป็นชนิ้ เปน็ อัน ไม่มีแกน่ สาร
 ขซ่ี บร่อง แปลวา่ บงั เอญิ ถกู โดยบังเอญิ ฟลุ๊ค (เหมอื นประมาณว่าไปขีแ้ ล้วข้ตี กลงไปในร่องพอดี ตรง

เปา้ ประมาณนน้ั เพราะวา่ สมัยกอ่ นยงั ไม่มหี ้องน้า คนสมยั ก่อนจะใช้วธิ ีการขุดหลุมเพื่อทาการปลด
ทุกข์)
 ข่ฮี ดต๊ดหาย แปลว่า ขวญั หนดี ฝี อ่ ตรงกับสานวน ขห้ี ดตดหาย
 จาโอ แปลว่า อ้วก , อาเจียน
 จ๊ักเด่ แปลวา่ ไม่รู้ ไมร่ ู้จกั (ถ้าเป็นคาอีสานจะพูดว่า จักแหล่ว)
 จิเปน๋ ไอ๋ แปลว่า จะเป็นอะไร
 ดีก่วั แปลวา่ ดีกวา่
 ดา แปลว่า ด้วย
 ตมื่ แปลว่า แถม เพ่มิ เตมิ เช่น ใสเ่ งนิ ต่ืมไป๋อีก แปลว่า ใสเ่ งินเพ่ิมเขา้ ไปอกี เดี๋ยวคนอนื่ สิมาตื่มอกี
ดอก แปลว่า เดีย๋ วคนอน่ื กม็ าเพ่ิมมาสมทบให้อกี
 มะเขือละคอน แปลวา่ มะเขือพวง
 เสมอหรึ่ม หรอื เสมอหล่ึม แปลวา่ ไมส่ นใจใคร หนา้ มนึ
 ระยึกระยึน แปลว่า ขวักไขว่
 ทาแนว แปลวา่ ทาพันธ์ุ เช่น เอาไวท้ าแนว
 ยบิ ผา่ แปล่า เย็บผ้า