สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 1 อดีีตเจ้้าคณะภาค ๓ หััวหน้้าสงฆ์์วััดไทยลอสแองเจลิิส สหรััฐอเมริิกา และผู้้ช่่วยเจ้้าอาวาสวััดพระเชตุุพนวิิมลมัังคลาราม พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวังเตี่่�ย
2 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย ISBN : 978-616-93615-4-1 พิิมพ์์ครั้้�งที่่�หนึ่่�ง : ๗ พฤษภาคม ๒๕๖๗ จำนวน ๓,๐๐๐ เล่่ม ประกาศเกีียรติิคุุณในคราวครบ ๑๐๐ ปีีชาตกาล พระธรรมราชานุุวัตัร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริชััิย) หลวงเตี่่�ย อดีีตเจ้้าคณะภาค ๓ หััวหน้้าสงฆ์์ไทยวัดัไทยลอสแองเจลิิส สหรััฐอเมริิกา และผู้้ช่่วยเจ้้าอาวาสวััดพระเชตุุพน วิิมลมัังคลาราม ที่่�ปรึึกษา : สมเด็็จพระมหาธีีราจารย์์ (ปสฤทธ์์เขมงฺฺกโร) พระธรรมวชิิรานุุวััตร (แย้้ม กิิตฺฺติินฺฺธโร) พระเทพมงคลวิิเทศ (อมรวุุฒิิอมโร) พระราชจริิยาภรณ์์ (สิิงห์์ไชย สิิริิวณฺฺโณ) พระราชรััตนสุุนทร (วิินััย ธมฺฺมานนฺฺโท) พระราชวชิิรธรรมวิิเทศ (เศรษฐกิิจ สมาหิิโต) พระรััตนสุุธีี(รวม สุุเมธีี) นายเจริิญ สิิริิวััฒนภัักดีี นายฐาปน - นางปภััชญา สิิริิวััฒนภัักดีี นายปณต - ม.ล. ตรีีนุุช สิิริิวััฒนภัักดีี ดร. ศศิิธารา พิิชััยชาญณรงค์์บรรณาธิิการ : พระเทพวััชราจารย์์ (เทีียบ สิิริิาโณ) กองบรรณาธิิการ : พระศรีีธวััชเมธีี(ชนะ ธมฺฺมธโช) พระมหานพรััตน์์อภิิชฺฺชโว นายสุุริินทร์์ ใจบุุญ นายบุุญธง ลิ้้�มศิิริิชััย นายวิิรััตน์์ คุ้้มคำ นางปราณีีปราบริิปูู จััดพิิมพ์์โดย : มููลนิิธิิพระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท) หลวงเตี่่�ย วััดพระเชตุุพนวิิมลมัังคลาราม พิิมพ์์ที่่� : บริิษััท โคเวอร์์ครีีเอทีีฟ จำกััด โทร. ๐๘๖-๓๒๑๓๗๘๙, Email: [email protected] พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวังเตี่่�ย
สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 3 พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวังเตี่่�ย (๗ พฤษภาคม พุุทธศัักราช ๒๔๖๗ - ๒ กัันยายน พุุทธศัักราช ๒๕๔๕)
4 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย
สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 5 พระธรรมราชานุุวััตร (หลวงเตี่่�ย) อดีีต เลขานุุการวััดพระเชตุุพน -สำนัักเรีียนวััดพระเชตุุพน - สัังฆมนตรีี, เลขาธิิการสภาพระธรรมกถึึก, เลขานุุการเจ้้าคณะใหญ่ห่นกลาง - แม่่กองงานพระธรรมทููต - สมเด็็จพระสัังฆราช องค์ที่่์ �๑๗- สมััชชามหาคณิิสสร, รองเจ้้าคณะภาค ๑๔, เจ้้าคณะภาค ๑๔, เจ้้าคณะภาค ๓, หััวหน้้าสงฆ์์ไทยวััดไทยลอสแองเจลิิส สหรััฐอเมริิกา, หััวหน้้าพระธรรมทููตสายที่่�๒, ผู้้ช่่วยเจ้้าอาวาสวััดพระเชตุุพน
6 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย ท่่านเจ้้าคุุณ พระธรรมราชานุุวััตร (หลวงเตี่่�ย) เป็็น พระมหาเถระรััตตััญญููผู้้มั่่�นคงจงรัักภัักดีีต่่อสถาบัันชาติิ พระศาสนา และพระมหากษััตริิย์์เพรีียบพร้้อมด้้วยมหาเถรสมณวััตร ประพฤติิ ปฏิิบััติิตามพระธรรมวิินััย ระเบีียบแบบแผนพุุทธประเพณีี มีีอาจาระ งดงาม เพรีียบพร้้อมด้้วยวััยวุุฒิิ คุุณวุุฒิิ อาจริิยวััตร คุุณสมบััติิ แห่่งพระมหาเถระผู้้บริิหารการพระศาสนาในตำแหน่่งหน้้าที่่�ต่่างๆ ที่่�สำคััญ รููปหนึ่่�งของสัังฆมณฑลไทย มีอัีตชีั ีวประวััติิผลงานอเนกอนัันต์์ ประจัักษ์์แก่่ใจศิิษยานุุศิิษย์์ วิิสาสิิกชน ผู้้เคารพนัับถืือดัังเป็็นที่่�ทราบ กัันดีีอยู่่แล้้ว ขอปรารภนำปฏิิปทาที่่�สำคััญของท่่านเจ้้าคุุณฯ ที่่�ปรากฏชััด มาประกาศเป็็นอนุุสสติิในที่่�นี้้�ว่่า ท่่านเจ้้าคุุณ พระธรรมราชานุุวััตร (หลวงเตี่่�ย) อดีีตเลขานุุการในเจ้้าพระคุุณ สมเด็็จพระสัังฆราช (ปุ่่น� ปุณฺุ ฺณสิริิมหาเถร) เป็็นพระเถระท่ีีข้้าพเจ้้าเคารพนัับถืือ มีีปฏิิปทา ใช้้ธรรมปััญญาร่่วมสนองงานการพระศาสนาทั้้�งในประเทศและ นานาอารยประเทศ “งานประวััติิศาสตร์์สำคััญ คืือ ทํําให้้เกิิดการ พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) “พระมหาเถระผู้้มีีปฏิิปทาใช้้ธรรมปััญญา”
สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 7 วางรากฐานพระพุุทธศาสนาฝ่่ายเถรวาทไทย ณ วััดไทยลอสแองเจลิิส รััฐแคลิิฟอร์์เนีีย แล้้วขยายไปในนครนิิวยอร์์ก นครชิิคาโก และท่ััว ทุุกรััฐในสหรััฐอเมริิกา ในนามของคณะสงฆ์์และพุุทธศาสนิิกชน ชาวไทยสืืบมาถึึงปััจจุุบััน นัับว่่าเป็็นเหตุุการณ์์ประวััติิศาสตร์์สํําคััญ ทางพระพุุทธศาสนาตลอดไป” ในวาระ ๑๐๐ ปีีชาตกาลนี้้�อนุุสรณ์์แห่่งชีีวิิตประจัักษ์์ชััด ในสัังฆมณฑลและมหาสมาคมของพุุทธบริิษััท เพราะกตััญญุุตาธรรม (รู้้บุุญคุุณท่่าน) และกตเวทิิตาธรรม (ตอบแทนคุุณท่่าน) อัันเป็็นชั้้�นภููมิิ ของคนดีีบ่่งชี้้�ความสามััคคีีของศิิษยานุศิุิษย์ทั้้ ์ �งฝ่่ายบรรพชิติและคฤหััสถ์์ มีกุีุศลสมานฉัันท์ร่์ ่วมกัันประกาศเกีียรติิคุุณ บููชาพระคุุณท่่านให้้ปรากฏ แผ่่ไพศาลเป็็นเนติิแบบอย่่างแก่่อนุุชน คณะสงฆ์์ คณะศิิษย์์ อุุบาสก อุุบาสิิกา วััดพระเชตุุพนวิิมล มัังคลาราม ซึ่่�งมีีท่่านเจ้้าคุุณ พระเทพวััชราจารย์์และท่่านเจ้้าคุุณ พระราชจริิยาภรณ์ ร่์ ่วมเป็็นประธานในการจัดพิั ิธีีบำเพ็็ญกุุศลจงสำเร็็จ เป็็นวิิบากราศีี มีีผลสััมฤทธิ์์� ผลิิตวิิบากสมบััติิ อำนวยประโยชน์์สุุข เสริิมบารมีที่่�ได้้สร้้างสมอบรมมาให้ภิ้ ิญโญภาพยิ่่�งขึ้้�นทวีตรีคููีณบริบููิรณ์์ หนุุนส่่ง น้้อมถวายท่่านเจ้้าคุุณ พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) โดยฐานะนิิยม สมควรแก่่คติิวิิสััยในสััมปรายภพ สมดััง มโนปณิิธานเจตนาปรารภทุุกประการ (สมเด็็จพระมหาธีีราจารย์์) กรรมการมหาเถรสมาคม เจ้้าอาวาสวััดพระเชตุุพนวิิมลมัังคลาราม ราชวรมหาวิิหาร
8 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีีชาตกาลพระธรรมราชานุุวััตร (หลวงเตี่่�ย) (๗ พฤษภาคม ๒๔๖๗ - ๗ พฤษภาคม ๒๕๖๗) เป็็นส่่วนหนึ่่�งของ การบำเพ็็ญกุุศลในโอกาสพิิเศษ ที่่�คณะกรรมการมููลนิิธิิพระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท) หลวงเตี่่�ย วััดพระเชตุุพน และศิิษยานุุศิิษย์์ พร้้อมทั้้�งผู้้เคารพนัับถืือ ต่่างมีีใจสมานฉัันท์์ร่่วมกัันบำเพ็็ญอุุทิิศถวาย ทุุกๆ ปีี ได้้มีีการบำเพ็็ญกุุศลเนื่่�องในวัันคล้้ายวัันมรณภาพ นัับเป็็นปีีได้้๒๑ ปีี (๒๕๔๖ - ๒๕๖๗) กำหนดพิิธีีบำเพ็็ญกุุศล วัันที่่�๑ - ๒ กัันยายน และได้ตี้พิี ิมพ์หนั์ ังสืือประกาศเกีียรติิคุุณตลอดมา เมื่่�อถึึงโอกาสพิิเศษครบชาตกาล ๑๐๐ ปีี หลวงเตี่่�ย คณะกรรมการมููลนิิธิิเห็็นพ้้องกัันว่่า ให้้จััดพิิมพ์์หนัังสืือสมุุดภาพ รวบรวมรููปภาพเก่่าและใหม่่เป็็นคลัังภาพ เรีียงลำดัับตามกาลานุุกรม แบ่่งเป็็น ๑๐ ช่่วงชีีวิิต หรืือจะเรีียกว่่า ๑๐ ศตวรรษ ตั้้�งแต่่เกิิดจนถึึง วัันมรณภาพ และประมวลเหตุุการณ์์หลัังมรณภาพแล้้ว มาจนถึึง วัันที่่�๗ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๗ ซึ่่�งสมุุดภาพไม่่สามารถครอบคลุุม เหตุุการณ์์ทั้้�งหมดได้้ก็็จริิง ถึึงกระนั้้�น ได้้สะท้้อนให้้เห็็นความต่่อเนื่่�อง ของเหตุุปััจจััย โดยเฉพาะความกตััญญููกตเวทีีซึ่่�งหลวงเตี่่�ยสอน เป็็นปฐมบทแห่่งความเป็็นมนุุษย์์ ที่่�แปลว่่าเป็็นเผ่่าพัันธุ์์ของพระมนูู ผู้้มีีจิิตใจสููง และประเสริิฐกว่่าสััตว์์ต่่างๆ ในโลกนี้้� ศิิษยานุุศิิษย์์ ต่่างภาคภููมิิใจในความเป็็นหลวงเตี่่�ย ที่่�ได้้สร้้างหิิตานุุหิิตประโยชน์์ คำนำ
สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 9 เป็็นอเนกมหาศาลต่่อพระพุุทธศาสนาเถรวาท ต่่อชาวไทย และต่่อ ชาวโลก โดยเฉพาะสัังคมอเมริิกา เมื่่�อย้้อนมองดููสมุุดภาพอย่่างพิินิิจพิิเคราะห์์สะท้้อนให้้เห็็น ความมุ่่งมั่่�นการทำงานจริิงจััง และเป็็นระบบของพระธรรมราชานุวัุตัร หลวงเตี่่�ย ความสำเร็็จของผลงานที่่�ได้้สรรค์์สร้้างไว้้เช่่น งานอบรม บาลีีก่่อนสอบ ณ วััดไร่่ขิิง จัังหวััดนครปฐม และวััดพิิกุุลทอง จัังหวััดสิิงห์์บุุรีี ตั้้�งแต่่ปีีพ.ศ. ๒๕๑๘ เป็็นต้้นมา ยิ่่�งได้้ดููบทบาทสำคััญ ของงานพระธรรมทููตสายต่่างประเทศ ในช่่วงที่่หล�วงเตี่่�ยดำรงตำแหน่่ง เป็็นหััวหน้้าสงฆ์์วััดไทยลอสแองเจลิิส รููปที่่�๓ (พ.ศ. ๒๕๒๑ - ๒๕๓๑) จะเห็็นพัฒันาการที่่�โดดเด่่น ต่่อเนื่่�อง และความเจริิญเติิบโต เป็็นรููปธรรม ที่่�จัับต้้องสััมผััสได้้อย่่างไม่่มีีใครปฏิิเสธได้้เลย หลวงเตี่่�ยอาศััยวััดพระเชตุุพน และวััดพระเชตุุพนก็็ได้้อาศััย หลวงเตี่่�ย ต่่างเป็็นเหตุุปััจจััยเกื้้�อหนุุนซึ่่�งกัันและกััน เช่่นเดีียวกัันที่่� การเจริิญเติิบโตของวััดไทยในต่่างประเทศ มีีวััดไทยลอสแองเจลิิส สหรััฐอเมริิกา เป็็นต้้นแบบของวััดไทยในต่่างประเทศ ก็็ได้้อาศััย หลวงเตี่่�ย ซึ่่�งเป็็นผู้้บุุกเบิิกสร้้างวััด แทบจะทอดกายทิ้้�งชีีวิิตไว้้ใน ต่่างแดน ดัังจะเห็็นได้้ว่่า ตั้้�งแต่่ปีีพ.ศ. ๒๕๑๒ หลวงเตี่่�ยเดิินทาง ไปปฏิิบััติิศาสนกิิจและจำพรรษาที่่�ต่่างประเทศเป็็นครั้้�งแรก และ เดิินทางไปๆ มาๆ ที่่�กาลเวลากลางวัันเป็็นกลางคืืน และกลางคืืน เป็็นกลางวััน ความแตกต่่างของช่่วงเวลาระหว่่างประเทศไทยกัับ สหรััฐอเมริิกา ความสำเร็็จของงานพระธรรมทููตสายต่่างประเทศ และบทบาท ของวััดพระเชตุุพนที่่�มีีต่่องานต่่างประเทศ เกี่่�ยวสานสััมพัันธ์์กัับคน ต่่างศาสนา ดัังที่่�สมเด็็จพระวัันรัต ั (ต่่อมา สมเด็็จพระสัังฆราช องค์ที่่์ �๑๗ วััดพระเชตุุพน (๓๐ มีีนาคม ๒๔๓๙ - ๗ ธัันวาคม ๒๕๑๖) เดิินทาง
10 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย ไปเยืือนสำนัักวาติิกััน และสมเด็็จพระสัันตะปาปา จอห์์น ปอลที่่�๒ เดิินทางมาเยืือนประเทศไทย เพื่่�อเชื่่�อมสััมพัันธไมตรีีที่่�ดีีต่่อกััน ตั้้�งแต่่ วัันนั้้�น จนมาถึึงปััจจุุบัันนี้้� ส่่วนหนึ่่�งก็็เป็็นเพราะแรงขัับเคลื่่�อนสำคััญ ที่่�หลวงเตี่่�ยได้้ปฏิิบััติิเป็็นแบบอย่่าง เป็็นทิิฏฐานุุคติิให้้ชนรุ่่นหลััง ได้้ถืือเป็็นแบบอย่่างสืืบต่่อไป สทา โสตฺถีีฺ ภวนฺตฺุ ุ โว ขอความสุุขสวััสดิ์์พิ�พัิฒันมงคลทั้้�งหลาย จงบัังเกิิดมีีแก่่ท่่านทั้้�งหลาย ในกาลทุุกเมื่่�อเทอญ คณะกรรมการมููลนิิธิิ พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท) หลวงเตี่่�ย ๒๖ เมษายน ๒๕๖๗
สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 11 สมเด็็จพระกนิิษฐาธิิราชเจ้้า กรมสมเด็็จพระเทพรััตนราชสุุดาฯ สยามบรมราชกุุมารีี ทรงพระกรุุณาโปรดพระราชทานพระราชานุุเคราะห์์ พิิธีีบำเพ็็ญกุุศลอุุทิิศถวาย ร้้อยปีี (๑๐๐ ปีี) ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) อดีีตเจ้้าคณะภาค ๓ หััวหน้้าสงฆ์์วัดไ ัทยลอสแองเจลิิส สหรััฐอเมริิกา และผู้้ช่่วยเจ้้าอาวาสวััดพระเชตุุพนวิิมลมัังคลาราม ณ พระอุุโบสถ วัดัพระเชตุพนวิุิมลมัังคลาราม เขตพระนคร กรุุงเทพมหานคร วัันจัันทร์์ที่่� ๖ และ วัันอัังคารที่่� ๗ พฤษภาคม พุทุธศัักราช ๒๕๖๗ วันัจัันทร์์ที่่� ๖ พฤษภาคม พุุทธศัักราช ๒๕๖๗ เวลา ๑๓.๓๐ น. อััญเชิิญอััฐิิพระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิริชัิัย) จากหอประชุุมสงฆ์์น. ๑๖ ไปยัังพระอุุโบสถวััดพระเชตุุพน - คณะศิิษยานุุศิิษย์์ทั้้�งบรรพชิิตและคฤหััสถ์์ ถวายสัักการะอััฐิิ เวลา ๑๔.๐๐ น. พิิธีีบำเพ็็ญกุุศลอุุทิิศถวาย พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) - เจ้้าประคุุณสมเด็็จพระมหาธีีราจารย์์กรรมการ มหาเถรสมาคม ประธานคณะกรรมการ กำกัับดููแลพระธรรมทููตไปต่่างประเทศ และเจ้้าอาวาสวััดพระเชตุุพน ประธานพิิธีี ฝ่่ายสงฆ์์ จุุดธููปเทีียนบููชาพระพุุทธเทวปฏิิมากร
12 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย - นายเจริิญ สิริวัิฒันภัักดีีประธานพิิธีีฝ่่ายคฤหััสถ์์ จุุดเครื่่�องทองน้้อยที่่�โต๊๊ะหมู่่อััฐิิพระธรรม- ราชานุุวััตร หลวงเตี่่�ย - เปิิดกรวยถวายราชสัักการะ พระฉายาลัักษณ์์ สมเด็็จพระกนิิษฐาธิิราชเจ้้า กรมสมเด็็จ พระเทพรััตนราชสุุดาฯ สยามบรมราชกุุมารีี - ศาสนพิิธีีกร อาราธนาศีีล ๕ - ประธานสงฆ์์ให้้ศีีล - ศาสนพิิธีีกร อาราธนาพระปริิตร - พระราชาคณะ ๑๐ รููป สวดพระพุุทธมนต์์ - ถวายจตุุปััจจััย ไทยธรรม - ทอดผ้้าไตรพระราชทาน - พระราชาคณะ ๑๐ รููป สดัับปกรณ์์ ผ้้าไตร พระราชทาน และอนุุโมทนา - เจ้้าภาพ กรวดน้้ำ รัับพร เวลา ๑๔.๓๐ น. พระสงฆ์์ทรงสมณศัักดิ์์�๑๐๐ รููป รัับสดัับปกรณ์์ วัันอัังคารที่่� ๗ พฤษภาคม พุุทธศัักราช ๒๕๖๗ เวลา ๐๖.๓๐ น. คณะศิิษยานุุศิิษย์์ในพระธรรมราชานุุวััตร ตัักบาตรพระภิิกษุุ๒๐๐ รููป เวลา ๐๙.๓๐ น. เจ้้าประคุุณสมเด็็จพระธีีรญาณมุุนีีกรรมการ มหาเถรสมาคม เจ้้าอาวาสวััดเทพศิิริินทราวาส ประธานพิิธีีฝ่่ายสงฆ์์ จุุดธููปเทีียนบููชาพระพุุทธ เทวปฏิิมากร
สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 13 - นายเจริิญ สิริวัิฒันภัักดีีประธานพิิธีีฝ่่ายคฤหััสถ์์ จุุดเครื่่�องทองน้้อยที่่�โต๊๊ะหมู่่อััฐิิพระธรรม- ราชานุุวััตร หลวงเตี่่�ย - เปิิดกรวยถวายราชสัักการะพระฉายาลัักษณ์์ สมเด็็จพระกนิิษฐาธิิราชเจ้้า กรมสมเด็็จ พระเทพรััตนราชสุุดาฯ สยามบรมราชกุุมารีี - เจ้้าประคุุณสมเด็็จพระธีีรญาณมุุนีีกรรมการ มหาเถรสมาคม เจ้้าอาวาสวััดเทพศิิริินทราวาส ประธานพิิธีีฝ่่ายสงฆ์์ จุุดเทีียนส่่องธรรม - พระพรหมวชิิรปััญญาจารย์์ (ทองดีี สุุรเตโช) ราชบััณฑิิต ขึ้้�นธรรมมาสน์์ - ศาสนพิิธีีกร อาราธนาศีีล - พระพรหมวชิิรปััญญาจารย์์ราชบััณฑิิต ให้้ศีีล - เจ้้าประคุุณสมเด็็จพระธีีรญาณมุุนีีกรรมการ มหาเถรสมาคม เจ้้าอาวาสวััดเทพศิิริินทราวาส จุุดเครื่่�องทองน้้อยบููชาธรรม - ศาสนพิิธีีกร อาราธนาพระธรรม - พระพรหมวชิิรปััญญาจารย์์ราชบััณฑิิต แสดง พระธรรมเทศนา ๑ กััณฑ์์ในพระราชานุุเคราะห์์ - ถวายเครื่่�องกััณฑ์์เทศน์์แด่่องค์์แสดงพระธรรม เทศนา
14 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย เวลา ๑๐.๓๐ น. พิิธีีเจริิญพระพุุทธมนต์์ ในพระราชานุุเคราะห์์ - ศาสนพิิธีีกร อาราธนาพระปริิตร - พระสงฆ์์ทรงสมณศัักดิ์์�๑๕ รููป เจริิญพระพุุทธมนต์์ - ถวายผ้้าไตรพระราชทาน จตุุปััจจััย ไทยธรรม - พระสงฆ์์ทรงสมณศัักดิ์์�ทั้้�งนั้้�นอนุุโมทนา - ถวายภััตตาหารเพลพระสงฆ์์ ๓๐๐ รููป - เชิิญรัับประทานอาหารเที่่�ยง เวลา ๑๔.๐๐ น. - อััญเชิิญอััฐิิพระธรรมราชานุุวััตร หลวงเตี่่�ย จากพระอุุโบสถ กลัับหอประชุุมสงฆ์์ น. ๑๖ เป็็นอัันเสร็็จพิิธีี
สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 15 ทศวรรษที่่� ๑ (พ.ศ. ๒๔๖๗ - ๒๔๗๗) ช่่วงเยาว์ ์ วััย
16 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย หลวงเตี่่�ย เกิิดที่่�บ้้านหมู่่ที่่�๑๗ (ปััจจุุบัันหมู่่ที่่�๙) ตำบล บางแขม อำเภอเมืืองนครปฐม จัังหวััดนครปฐม นามเดิิมว่่า หว่่องฮั้้�ว แซ่่ลิ้้�ม นามสกุุล ลิ้้�มศิิริิชััย ภายหลัังเปลี่่�ยนชื่่�อเป็็น “กมล” ส่่วนใหญ่่คนทั่่�วไป เรีียกว่่า หลวงเตี่่�ย โยมบิิดาชื่่�ออ่่อง แซ่่ลิ้้�ม ต่่อมาเป็็นผู้้ใหญ่่บ้้าน เรีียกว่่า ผู้้ใหญ่อ่่ ่อง แซ่ลิ้้่ �ม ส่่วนโยมมารดาชื่่�อยายหมา แซ่ลี้้่ ลูู� กสาวคนโตก๋๋งพงษ์์ อาม่่าขวััญ แซ่่ลี้้�ภายหลัังเปลี่่�ยน “แซ่่ลี้้�” เป็็น “พงษ์์ขวััญ” หลวงเตี่่�ย เป็็นบุุตรคนที่่�๘ และเป็็นแฝดผู้้น้้อง มีีแฝดผู้้พี่่�เป็็น หญิิง มีีพี่่�น้้องร่่วมมารดาเดีียวกััน รวมทั้้�งหมด ๙ คน ๑. นายงิ้้�น ลิ้้�มศิิริิชััย ๒. นายวีีระ พงษ์์ขวััญ (ใช้้นามสกุุล ตา-ยาย) ๓. ผู้้ใหญ่่เป้้งเล้้ง ลิ้้�มศิิริิชััย ๔. เด็็กชายหนููเล็็ก ลิ้้�มศิิริิชััย (ถึึงแก่่กรรมแต่่เยาว์์) ๕. นายประจิินต์์ ลิ้้�มศิิริิชััย ๖. นางเล็็ก ชููรััตนธรรม (แซ่่ลิ้้�ม) ๗. นางบุุญเพิ่่�ม เรืืองศัักดิ์์�สุุจริิต (แฝดพี่่�) ๘. พระธรรมราชานุุวััตร (แฝดน้้อง) ๙. นางง่่วยง้้อ แก้้วสุุจริิต
สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 17 โยมมารดามีีความรัักความเมตตาอย่่างยิ่่�งต่่อบุุตรหลานที่่�มีีอยู่่มากมาย และเผื่่�อแผ่่น้้ำใจเสมอทุุกคน โยมมารดาเป็็นเจ้้าภาพทอดกฐิิน ที่่�วััดลาดปลาเค้้า จัังหวััดนครปฐม
โยมมารดามีีโอกาสทููลเกล้้าฯ ถวายผ้้าไตรทอดผ้้าป่่า ๘๔,๐๐๐ กอง ณ วััดพระเชตุุพน วัันที่่�๖ เมษายน ๒๕๑๐ ผู้้ใหญ่่อ่่อง ลิ้้�มศิิริิชััย แม่่หมา แซ่่ลี้้� ลููกก๋๋งพงษ์์อาม่่าขวััญ 18 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย
บ้้านของโยมมารดาบิิดา เตี่่�ยผู้้ใหญ่่อ่่อง ลิ้้�มศิิริิชััย ถึึงแก่่กรรม เมื่่�อปีีพ.ศ. ๒๔๘๓ ครั้้�งหลวงเตี่่�ยยัังเป็็นสามเณรวััย ๑๖ ปีีโยมมารดาแม่่หมา ถึึงแก่่กรรม เมื่่�อ ๑๗ ธัันวาคม ๒๕๑๔ ขณะที่่�หลวงเตี่่�ยดำรงสมณศัักดิ์์�ที่่� พระราชโมลีีอายุุได้้๔๗ ปีี หลวงเตี่่�ย โยมมารดา และแฝดพี่่�ชื่่�อ นางบุุญเพิ่่�ม เรืืองศัักดิ์์�สุุจริิต ถ่่ายรููปภาพหน้้าบ้้านหลัังเก่่า ซึ่่�งเป็็นที่่�อาศััยของโยมมารดาและลููกทุุกคน สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 19
จดหมายหลวงเตี่่�ย (พระเทพโสภณ) เขีียนที่่�วััดธััมมาราม นครชิิคาโก สหรััฐอเมริิกา เมื่่�อ ๑๖ กรกฎาคม ๒๕๒๐ (ในส่่วนหนึ่่�ง ของคำปรารภ หนัังสืือสมุุดภาพพระพุุทธประวััติิ ของศึึกษานิิธิิ วััดพระเชตุุพน อนุุสรณ์์งานฌาปนกิิจศพ นายวีีระ พงษ์์ขวััญ ณ วััดพระงาม อำเภอเมืือง จัังหวััดนครปฐม วัันเสาร์์ที่่�๒๐ สิิงหาคม ๒๕๒๐) ว่่า “เล็็ก เปี๊๊�ยก สั่่�งนัักสั่่�งหนาให้้ฉัันเขีียนประวััติิ “เตี่่�ย” ขณะเดิินทางลอยอยู่่บนอากาศ ฉัันก็็นึึกคงสำเร็็จ เอาเข้้าจริิงๆ พอขยัับจะเขีียนเท่่านั้้�นหลัับเสีียแล้้ว เลยนึึกว่่า ฉัันนี่่�ชอบนอน ลอยเหนืือเมฆ ครั้้�นจะรอตอนกลัับก็็เกรงว่่าจะเช่่นเดีียวกััน งานก็็กระชั้้�นเข้้ามา จึึงเขีียนพอเป็็นแนวๆ มา พวกเธอช่่วยกัันอ่่าน อะไรควรตัดัออกก็ตั็ดัไป หรืือจะเพิ่่�มเติิมข้้อความที่่ยั�ังขาดอยู่่ให้้บริบููิรณ์์ ก็็สุุดแต่่จะเห็็นสมควรเท่่าที่่�เขีียนมานี้้� อ่่านๆ ไปจะเป็็นประวััติิหลวงอา มากกว่่าเตี่่�ยพวกเธอเสีียแล้้ว ประวััติิ นายวีีระ (เดิิมชื่่�อจ๊๊ก) พงษ์์ขวััญ (นามสกุุลยาย) เกิิดวัันที่่�๔ ธัันวาคม พ.ศ. ๒๔๕๒ ตรงกัับวัันเสาร์์แรม ๗ ค่่ำ เดืือน ๑๒ ปีีระกา บิิดาชื่่�อโต มารดาชื่่�อหมา มีีพี่่�ชายหนึ่่�งคน คืือ นายงิ้้�น ลิ้้�มศิิริิชััย มีีน้้องต่่างบิิดา ๗ คน คืือ ๑. อดีีตผู้้ใหญ่่บ้้าน เป้้งเล้้ง ลิ้้�มศิิริิชััย ๒. เด็็กชายหนููเล็็ก ถึึงแก่่กรรมแล้้ว ๓. นายประสิิทธิ์์� ลิ้้�มศิริชัิัย กรรมการกลุ่่มเกษตรกรภาคตะวัันออก ๔. นางเล็็ก แซ่อึ้้่ �ง ๕. นางบุุญเพิ่่�ม เรืืองศัักดิ์์�สุุจริิต ๖. พระเทพโสภณ (กมล) ๗. นางง่่วยง้้อ แก้้วสุุจริิต ถึึงแก่่กรรมแล้้ว” “คุุณโยมเลี้้�ยงลููก ๘ คน ที่่�ต่่างบิิดากัันด้้วยน้้ำใจของแม่่ ลููกจึึงรัักใคร่่เป็็นอัันหนึ่่�งอัันเดีียวกััน ข้้าพเจ้้าเองกว่่าจะทราบความ เป็็นจริิงว่่าพี่่�ชายต่่างบิิดา ก็็ต่่อเมื่่�อบวชพระแล้้ว และทราบแล้้ว ก็็มองไม่่เห็็นความเหลื่่�อมล้้ำต่่ำสููง ซึ่่�งจะเกิิดเป็็นอคติิในความรู้้สึึกได้้ มีีแต่่ซาบซึ้้�งในคุุณธรรมอัันประเสริิฐที่่�คุุณโยมแผ่่น้้ำใจเสมอกัันต่่อลููก ทุุกคน คุุณโยมจึึงไม่่มีีเรื่่�องที่่�จะทำบาปให้้ญาติิมิิตรต้้องนิินทา ติิเตีียนกัันเพราะความลำเอีียง สมควรได้้รัับปริิญญาดุุษฎีีบััณฑิิต กิิตติิมศัักดิ์์�ในการปกครอง” 20 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย
“ข้้าพเจ้้าเกิิดไม่่ห่่างจากวััดลาดปลาเค้้า บ้้านอยู่่ทางทิิศ ตะวัันตกของวัด ตัอนเด็็กเลี้้�ยงยาก โยมจึึงยกให้้เป็็นลููกบุุญธรรมของ หลวงพ่่อเย หรืือ พระสมุุห์์ปุ่่น เจ้้าอาวาสวััดลาดปลาเค้้า พออายุุ ๗ - ๘ ขวบ เป็็นลููกศิิษย์์วััด เป็็นนัักเรีียนโรงเรีียนวััดลาดปลาเค้้า ท่่านพระครููพิิพััฒน์์สาธุุกิิจ (หลวงพ่่อยิ้้�ม) เป็็นหลานของหลวงพ่่อ อยู่่วััดอยู่่โรงเรีียนราวคราวเดีียวกัับข้้าพเจ้้า หลวงพี่่�ยิ้้�มอายุุแก่่กว่่า ข้้าพเจ้้าหนึ่่�งปีี เราออกโรงเรีียนปีีเดีียวกััน คืือ พ.ศ. ๒๔๗๙ แต่่ หลวงพี่่ยิ้้� �มจบชั้้�น ป. ๖ ข้้าพเจ้้าจบชั้้�น ป. ๕ ซึ่่�งจบชั้้�นประถมบริบููิรณ์์ เหมืือนกััน เพราะทางราชการยุุบชั้้�น ป. ๖ โรงเรีียนวััดลาดปลาเค้้าในอดีีต สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 21
ถนนกมล โกวิิโท ทางเข้้าวััดลาดปลาเค้้า โรงเรีียนวััดลาดปลาเค้้าในปััจจุุบััน 22 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย
นางบุุญเพิ่่�ม เรืืองศัักดิ์์�สุุจริิต (แฝดพี่่�) อายุุ๗๘ ปีี สุุขภาพแข็็งแรง ยัังตััดเย็็บเสื้้�อผ้้าใส่่เองและตััดเย็็บให้้ลููกหลานบ้้างบางโอกาส เป็็นพี่่�น้้องคนเดีียวที่่�ยัังมีีชีีวิิตอยู่่ในพุุทธศัักราช ๒๕๔๖ ปััจจุุบัันถึึงแก่่กรรมแล้้ว แฝดน้้อง สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 23
นางบุุญเพิ่่�ม เรืืองศัักดิ์์�สุุจริิต (แฝดพี่่�) เข้้าเฝ้้าสมเด็็จพระเทพรััตนราชสุุดาฯ สยามบรมราชกุุมารีีวัันที่่�๑๙ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๖ 24 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย
สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 25 ทศวรรษที่่� ๒ (พ.ศ. ๒๔๗๗ - ๒๔๘๗) ช่่วงสงครามโลก บรรพชาเป็็นสามเณร วััยศึึกษา
เด็็กชายเท่่านั้้�นที่่�มีีโอกาสได้้เข้้าเรีียน หลวงเตี่่�ยก็็เช่่นกััน ได้ต้ามพี่่�ชาย คืือนายวีีระ พงษ์์ขวััญ ซึ่่�งบวชเป็็นภิิกษุุอยู่่ที่่วั�ดลัาดปลาเค้้า และได้้เรีียนหนัังสืือที่่�โรงเรีียนวััดลาดปลาเค้้าพร้้อมพี่่�ชายคนหนึ่่�ง ชื่่�อนายประจิินต์์ ลิ้้�มศิิริิชััย ด้้วยความยากจนของครอบครััว ทำให้้หลวงเตี่่�ยต้้องเลิิกเรีียน ในระบบโรงเรีียน จบเพีียงชั้้�นประถมศึึกษาปีที่่ี�๕ ต้้องออกจากโรงเรีียน อายุุราว ๑๒ - ๑๓ ขวบ พี่่�ชายคนโตชื่่�อนายงิ้้�น ลิ้้�มศิิริิชััย เป็็นหลัักสำคััญอีีกคนหนึ่่�งของครอบครััว ที่่�ต้้องทำงานหนัักและใช้้จ่่ายอย่่างประหยััด 26 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย
นามเดิิมหลวงเตี่่�ยปรากฏในหนัังสืือสุุทธิิเมื่่�อเป็็นสามเณรว่่า ฮั้้�ว แต่่หลวงเตี่่�ยเคยเล่่าว่่า จริิงๆ แล้้วคืือ หว่่องฮั้้�ว หลวงเตี่่�ยเคยบวชเณรครั้้�งแรกที่่�เรีียกกัันว่่า “บวชหน้้าไฟ” บวชให้้แก่่น้้าสะใภ้้ซึ่่�งเสีียชีีวิิตและไม่่มีีใครบวชให้้เป็็นการบวช ตามธรรมเนีียมที่่�ต้้องมีีเณรเดิินนำหน้้าศพ และบวชครั้้�งที่่�๒ เมื่่�อตอนเรีียนอยู่่ชั้้�นประถมปีีที่่�๓ เจ้้าอาวาสวััดลาดปลาเค้้าสมััยนั้้�น ชวนให้้บวชเป็็นเพื่่�อนญาติิของท่่านชื่่�อถนอม บวชด้้วยกััน ๓ คน อีีกคนหนึ่่�งชื่่�อสัังเวีียน และบวชครั้้�งที่่�๓ ตามคำชวนของพระพี่่�ชาย ชื่่�อ นายวีีระ พงษ์์ขวััญ เมื่่�อ ๑๒ กรกฎาคม ๒๔๘๐ (ใบสุุทธิิสามเณร กมล น.ธ.อ. ป.) บวชเณรที่่�วััดห้้วยจระเข้้ อำเภอเมืือง จัังหวััดนครปฐม มีีพระครููอุตตุรการบดีี(สุุข) เจ้้าอาวาสวัดห้ั ้วยจระเข้้เป็็นพระอุปัุัชฌาย์์ แล้้วมาจำพรรษาอยู่่วััดพระงาม ในตััวเมืืองนครปฐม ซึ่่�งพระพี่่�ชาย สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 27
จำพรรษาอยู่่ที่่�นั่่�น ได้้เริ่่�มต้้นเรีียนนัักธรรม ซึ่่�งปรากฏว่่า ปีีที่่�เรีียน นัักธรรมตรีีนั้้�น มีีนัักเรีียนหลายสิิบรููป วััดพระงามเป็็นสำนัักเรีียน ที่่�มีีชื่่�อเสีียงมาก มีีนัักเรีียนมากที่่�สุุดในจัังหวััดนครปฐม การเรีียน การสอนเข้้มงวด สามเณรกมล (หรืือสามเณรฮั้้�ว) สอบนัักธรรมชั้้�นตรีี ได้้ในปีีพ.ศ. ๒๔๘๐ สอบนัักธรรมชั้้�นโทได้้ในปีีพ.ศ. ๒๔๘๑ และ สอบนัักธรรมชั้้�นเอกได้้ในปีีพ.ศ. ๒๔๘๒ อายุุได้้๑๕ ปีี หลวงเตี่่�ยเดิินทางเข้้ากรุุงเทพฯ เมื่่�อ พ.ศ. ๒๔๘๓ เพื่่�อเรีียนต่่อ โดยคำแนะนำของพระครููบััณฑิิตานุุกููล (พ่่วง) เจ้้าอาวาสวััดบ่่อตะกั่่�ว อำเภอนครไชยศรีี จัังหวััดนครปฐม พระครููอุุตตรการบดีี (สุุข) พระอุปัุัชฌาย์์พระอาจารย์์เจีียร บุุญรัักษ์์เจ้้าอาวาสวััดพระงาม และ พระวีีระ พงษ์์ขวััญ เป็็นผู้้พามาฝากกัับพระอุุบาลีีคุุณููปมาจารย์์ (เผื่่�อน ติิสฺฺสทตฺฺโต) ผู้้ช่่วยเจ้้าอาวาสวััดพระเชตุุพน และเจ้้าคณะ รองฝ่่ายอรััญวาสีีซึ่่�งต่่อมาดำรงสมณศัักดิ์์�ที่่�สมเด็็จพระวัันรััต อธิิบดีีสงฆ์์วััดพระเชตุุพน องค์์ที่่�๑๐ กระเป๋๋านัักเรีียนทุุนจากสำนัักเรีียนวััดพระงาม ที่่�ถวายทุุนให้้หลวงเตี่่�ยศึึกษาต่่อพระปริิยััติิธรรมแผนกบาลีีในปีีพ.ศ. ๒๔๘๓ 28 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย
ระหว่่างเป็็นสามเณร จำพรรษา ณ วััดพระเชตุุพน หลวงเตี่่�ย อยู่่ในการปกครองของท่่านเจ้้าคุุณพระอุุบาลีีคุุณููปมาจารย์์ (เผื่่�อน ติิสสฺฺทตฺฺโต) อธิิบดีีสงฆ์์ (เจ้้าอาวาส) วัดัพระเชตุุพน และในการดููแลของ ท่่านพระครููปลััดสุุวััฒนโพธิิคุุณ (กมล กมโล) เลขานุุการในพระอุุบาลีี- คุุณููปมาจารย์์ (เผื่่�อน ติิสฺฺสทตฺฺโต) และดำรงตำแหน่่งเป็็นเลขานุุการ สำนัักเรีียนวััดพระเชตุุพนด้้วย วััดพระงาม อำเภอเมืือง จัังหวััดนครปฐม อุุโบสถวััดพระงาม สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 29
จากสามเณรกมล พระมหากมล พระครููปลััดธรรมจริิยวััฒน์์พระธรรมราชานุุวััตร (หลวงเตี่่�ย) สามเณรกมล หลวงเตี่่�ยที่่�เจดีีย์์พุุทธคยา อิินเดีีย 30 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย
โทรเลขสยาม แจ้้งเรื่่�อง โยมผู้้ชายเสีีย แก่่สามเณรกมล อายุุ ๑๖ ปีี วััดพระเชตุุพน คณะเจ้้าคุุณอุุบาลีีได้้รัับและบัันทึึกไว้้เมื่่�อ ๕ ต.ค. ๘๓ วััดโพธิ์์�ในอดีีต สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 31
ลายมืือสามเณรกมล ปีีพ.ศ. ๒๔๘๓ 32 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย
หลวงเตี่่�ยตอนเป็็นเณร ระยะแรกมาเยี่่�ยมที่่�บ้้านบ่่อย แต่่ ตอนหลัังมาน้้อยลง ถ้้ามาก็็พัักที่่�บ้้านเป็็นอาทิิตย์์ ยัังเคยพาพี่่�สาว ซึ่่�งอยากเที่่�ยวงานองค์์พระปฐมเจดีีย์์แต่่ไม่่มีีญาติิผู้้ชายไปเป็็นเพื่่�อน หลวงเตี่่�ยอุุตส่่าห์์ไปเป็็นเพื่่�อนให้้ หลวงเตี่่�ยเป็็นคนรัักพ่่อแม่่มาก ก่่อนอุุปสมบท ๑ สััปดาห์์ หลวงเตี่่�ยได้้ลาสิิกขา และชวนพี่่�สาว ไปทำบุุญที่่�วััดลาดปลาเค้้า ถวายสัังฆทานบัังสุุกุุล อุุทิิศส่่วนกุุศลให้้ โยมบิิดา จััดพิิธีีรดน้้ำโยมมารดาในวัันสงกรานต์์ สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 33
เจดีีย์์วััดพระปฐมเจดีีย์์ อำเภอเมืือง จัังหวััดนครปฐม ถืือกัันว่่าเป็็นเจดีีย์์จุุดศููนย์์กลางของพระพุุทธศาสนา ซึ่่�งพระโสณะและพระอุุตตระ นำพระพุุทธศาสนามาเผยแผ่่ยัังดิินแดนสุุวรรณภููมิิ 34 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย
สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 35 ทศวรรษที่่� ๓ (พ.ศ. ๒๔๘๗ - ๒๔๙๗) อุุปสมบท ศึึกษาและปฏิิบััติิ
ครั้้�งอุุปสมบท สมเด็็จพระสัังฆราช องค์์ที่่�๑๗ (ปุ่่น ปุุณฺฺณสิิริิมหาเถร) ครั้้�งทรงดำรงสมณศัักดิ์์�ที่่�พระอมรเวทีีเป็็นพระกรรมวาจาจารย์์ในการอุุปสมบท ของหลวงเตี่่�ยที่่�วััดพระงาม วัันที่่�๑๗ มิิถุุนายน พ.ศ. ๒๔๘๗ 36 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย
พระอุุบาลีีคุุณููปมาจารย์์ (เผื่่�อน) ต่่อมาสมเด็็จพระวัันรััต เป็็นพระอุุปััชฌาย์์ พระสุุธรรมมุุนีี(ฟุ้้ง) ต่่อมาพระธรรมเสนานีีเป็็นพระอนุุสาวนาจารย์์ สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 37
38 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย พระครููปลััดสุุวััฒนโพธิิคุุณ (กมล) ต่่อมาพระอุุบาลีีคุุณููปมาจารย์์เป็็นพระศีีลาจารย์์ พระอุุโบสถวััดพระงาม อำเภอเมืือง จัังหวััดนครปฐม
ได้้รัับการอุุปสมบท ณ วััดพระงาม เมื่่�อวัันที่่�๑๗ มิิถุุนายน พ.ศ. ๒๔๘๗ พระอุุบาลีีคุุณููปมาจารย์์ (เผื่่�อน ติิสฺฺสทตฺฺโต) ต่่อมา สมเด็็จพระวัันรััต (เผื่่�อน) อธิิบดีีสงฆ์์วััดพระเชตุุพน เป็็นพระอุุปััชฌาย์์ พระอมรเวทีี (ปุ่่น ปุุณฺฺณสิิริิ) วััดพระเชตุุพน ต่่อมาเป็็นสมเด็็จ พระสัังฆราช องค์์ที่่�๑๗ เป็็นพระกรรมวาจาจารย์์พระสุุธรรมมุุนีี (ฟุ้้ง ปุุณฺฺณโก) ต่่อมาพระธรรมเสนานีี (ฟุ้้ง) วััดพระเชตุุพน เป็็น พระอนุุสาวนาจารย์์พระครููปลััดสุุวััฒนโพธิิคุุณ (กมล กมโล) ต่่อมา พระอุุบาลีคุีณูู ุปมาจารย์์ (กมล) เป็็นพระศีลีาจารย์์พระครููอุตตุรการบดีี (สุุข) วััดพระงามเป็็นเจ้้าภาพจััดงาน ภาพถ่่ายติิดใบสมััครสอบประโยคครููพิิเศษมััธยม สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 39
หลวงเตี่่�ยมุ่่งมั่่�นการศึึกษา ด้้านพระปริิยััติิศึึกษา พ.ศ. ๒๔๘๘ - สอบได้้เปรีียญธรรม ๔ ประโยค พ.ศ. ๒๔๙๐ - สอบได้้เปรีียญธรรม ๕ ประโยค - เป็็นพระครููปลััด ฐานานุุกรมในพระเทพเวทีี (ปุ่่น ปุุณฺฺณสิิริิ) - เป็็นพระครููปลััดธรรมจริิยวััฒน์์ฐานานุุกรม ในพระธรรมดิิลก (ปุ่่น ปุุณฺฺณสิิริิ) พ.ศ. ๒๔๙๔ คราวไปอบรมศีีลธรรมแก่่ข้้าราชการและประชาชน ชาวอำเภอโพนพิิสััย จัังหวััดหนองคาย 40 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย
พ.ศ. ๒๔๙๖ - ส่่งเสริิมสนัับสนุุนให้้เห็็นความสำคััญของการศึึกษา และสนใจใฝ่่รู้้ และนัักเรีียนนัักธรรมสำนัักเรีียน วััดพระเชตุุพน พ.ศ. ๒๔๙๗ - สอบได้้เปรีียญธรรม ๖ ประโยค และได้้เพิ่่�มเติิม อง ค์์ความ รู้้ทาง ด้้านสา มัั ญศึึกษา ทัันโ ล ก ทัันเหตุุการณ์์ ล้้ำสมััย - สอบได้้ประโยคครููมููล (พ.) พ.ศ. ๒๕๐๐ - สอบได้้ประโยคเตรีียมอุุดมศึึกษา (ม. ๘) พ.ศ. ๒๕๐๗ - สอบได้้ประโยคครููพิิเศษประถม (พ.ป.) พ.ศ. ๒๕๐๙ - สอบได้้ประโยคครููพิิเศษมััธยม (พ.ม.) นอกจากเป็็นผู้้สนใจศึึกษาหาความรู้้แล้้ว ท่่านยัังส่่งเสริิมสนัับสนุุน ให้้ผู้้อื่่�นเห็็นความสำคััญของการศึึกษาและสนใจใฝ่่รู้้ด้้วย สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 41
ระหว่่างที่่�หลวงเตี่่�ยจำพรรษา ณ วััดพระเชตุุพน ท่่านได้้ปฏิิบััติิ หน้้าที่่�รัับใช้้พระพุุทธศาสนามากมายหลายด้้าน เช่่น เป็็นเลขานุุการ สัังฆมนตรีีว่่าการองค์์การปกครองในสมเด็็จพระวัันรััต (เผื่่�อน ติิสฺฺสทตฺฺโต) ซึ่่�งดำรงตำแหน่่งสัังฆมนตรีีว่่าการองค์์การปกครอง เมื่่�อเพิ่่�งอุุปสมบทได้้เพีียงพรรษาเดีียว พ.ศ. ๒๔๘๘ - เป็็นเลขานุุการสัังฆมนตรีีว่่าการองค์์การปกครอง - เป็็นครููสอนนัักธรรมสำนัักเรีียนวััดพระเชตุุพน - เป็็นกรรมการตรวจประโยคธรรมสนามหลวง พ.ศ. ๒๔๙๐ - เป็็นเลขานุุการเจ้้าอาวาสวััดพระเชตุุพน - เป็็นครููสอนบาลีีสำนัักเรีียนวััดพระเชตุุพน - เป็็นเลขานุุการเจ้้าสำนัักเรีียนวััดพระเชตุุพน นัักเรีียนสำนัักเรีียนวััดพระเชตุุพนปีีพ.ศ. ๒๔๙๖ แถวที่่�สามนัับจากแถวหน้้า ด้้านขวา พระธรรมดิิลก เจ้้าสำเรีียนวััดพระเชตุุพน คืือ พระครููปลััดธรรมจริิยวััฒน์์ (หลวงเตี่่�ย) 42 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย
พ.ศ. ๒๔๙๑ - เป็็นเลขานุุการสัังฆมนตรีีและเลขานุุการเจ้้าสำนัักเรีียน วััดพระเชตุุพน รวมทั้้�งเลขานุุการเจ้้าคณะตรวจการ ภาค ๒ - เป็็นกรรมการตรวจประโยคบาลีีสนามหลวง - เป็็นคณะกรรมการอำนวยการตรวจประโยคธรรม ชั้้�นตรีีสนามหลวง ภาค ๒ (จัังหวััดฉะเชิิงเทรา นครนายก ปราจีีนบุุรีี) พ.ศ. ๒๔๙๐ รัับตำแหน่่งเลขานุุการเจ้้าอาวาส เมื่่�ออุุปสมบทได้้๓ พรรษา สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 43
พ.ศ. ๒๔๙๒ - เป็็นผู้้อำนวยการตรวจประโยคธรรมชั้้�นตรีีสนามหลวง ภาค ๒ (จัังหวััดตราด) - เป็็นกรรมการนำประโยคบาลีีสนามหลวงไปสอบใน ส่่วนภููมิิภาค พ.ศ. ๒๔๙๓ - เป็็นเลขาธิิการสภาพระธรรมกถึึก พ.ศ. ๒๔๙๔ - เป็็นเลขานุุการสัังฆมนตรีสั่่ี�งการแทนสัังฆมนตรีว่ี่าการ องค์์การเผยแผ่่และเป็็นหััวหน้้ากองงานเจ้้าคณะ ตรวจการ ภาค ๗ - เป็็นผู้้ริิเริ่่�มจััดตั้้�งโรงเรีียนสหศึึกษาบาลีีณ วััด พระปฐมเจดีีย์์ อำเภอเมืือง จัังหวััดนครปฐม - เป็็นพระธรรมกถึึก คณะอนุุกรรมการอบรมศีีลธรรม ข้้าราชการและประชาชน ไปเผยแผ่่ธรรมะที่่� จัังหวััดหนองคาย สกลนคร นครพนม - ไปสัังเกตการณ์์พระพุุทธศาสนาประเทศลาว พ.ศ. ๒๔๙๕ - เป็็นพระธรรมกถึึกฯ ไปเผยแผ่่ธรรมะที่่�จัังหวััดลำปาง เชีียงราย พ.ศ. ๒๔๙๖ - เป็็นพระธรรมกถึึกฯ ไปเผยแผ่ธ่รรมะที่่จั�ังหวัดปัตตัานีี ยะลา นราธิิวาส พ.ศ. ๒๔๙๖ - เป็็นหััวหน้้ากองเลขานุุการตรวจประโยคธรรมชั้้�นตรีี สนามหลวง ภาค ๗ การจััดตั้้�งโรงเรีียนสหศึึกษาบาลีี ที่่�องค์์พระปฐมเจดีีย์์ จัังหวััดนครปฐม ในปีีพ.ศ. ๒๔๙๔ ขณะมีีอายุุเพีียง ๒๗ ปีีเป็็น พระครููปลัดธัรรมจริิยวัฒน์ั ์ฐานานุุกรมในพระธรรมดิลิก (ปุ่่น ปุณฺุ ฺณสิริิ) เจ้้าคณะตรวจการภาค ๗ และหลวงเตี่่�ยเป็็นเลขานุุการเจ้้าคณะ ภาคแห่่งนั้้�น 44 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย
สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 45 หนัังสืือเดิินทาง ของหลวงเตี่่�ย ขณะเป็็น พระครููปลััดธรรมจริิยวััฒน์์ฐานานุุกรม ในพระธรรมดิิลก (ปุ่่น ปุุณฺฺณสิิริิ) ออกเมื่่�อปีีพ.ศ. ๒๔๙๙
46 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย หนัังสืือเดิินทางกัับการเดิินทางไปต่่างประเทศ
พิิธีีเจริิญพระพุุทธมนต์์และเวีียนเทีียนองค์์พระปฐมเจดีีย์์ของโรงเรีียนสหศึึกษาบาลีี จัังหวััดนครปฐม ในวัันเปิิดเรีียน ปีีพ.ศ. ๒๕๔๐ โรงเรีียนสหศึึกษาบาลีี จัังหวััดนครปฐม สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย 47
พระธรรมคุุณาภรณ์์ (ฟื้้�น ชุุติินฺฺธโร ป.ธ.๙ ต่่อมา สมเด็็จพระพุุทธโฆษาจารย์์วััดสามพระยา) กัับพระธรรมสิิริิชััย ณ วััดพระปฐมเจดีีย์์ จัังหวััดนครปฐม พระธรรมคุุณาภรณ์์ (ฟื้้�น ชุุติินฺฺธโร ป.ธ.๙ ต่่อมา สมเด็็จพระพุุทธโฆษาจารย์์วััดสามพระยา) กัับพระธรรมสิิริิชััย ณ วััดพระปฐมเจดีีย์์ จัังหวััดนครปฐม 48 สมุุดภาพ ๑๐๐ ปีี ชาตกาล พระธรรมราชานุุวััตร (กมล โกวิิโท ลิ้้�มศิิริิชััย) หลวงเตี่่�ย