PP SEJ T2 BAB 5 : KESULTANAN MELAYU MELAKA

BAB 5
Kesultanan
Melayu
Melaka

SEJARAH TINGKATAN 2 KSSM
CIKGU CHE MASTURA BT HJ MAHMAD
SMU (A) AL FALAH

5.1
Pengasasan
Kesultanan
Melayu
Melaka

Pengasasan
Kesultanan
Melayu Melaka

 Kesultanan Melayu
Melaka diasaskan
oleh Parameswara
sekitar tahun 1400.

 Kesultanan Melayu
Melaka merupakan
kelangsungan
kepada kerajaan
masyhur di Alam
Melayu.

Parameswara

 Parameswara
berjaya memilih
lokasi yang sesuai
untuk mengasaskan
kerajaan.

 Pemilihan lokasi ini
menjadikan Melaka
sebagai sebuah
kerajaan yang
unggul di Alam
Melayu

Pemilihan Lokasi yang
Strategik oleh
Parameswara

 Parameswara memilih lokasi
yang strategik untuk membentuk
kerajaan, iaitu di muara Sungai
Bertam yang juga dikenali
sebagai Sungai Melaka.

 Pada asalnya, muara sungai ini
merupakan sebuah
perkampungan nelayan dan
tempat berjual beli serta
pertukaran barang dagangan.

Pemilihan Lokasi yang
Strategik oleh Parameswara

 Parameswara bijak memanfaatkan
lokasi yang strategik dan alam
semula jadi sebuah perkampungan
nelayan menjadi sebuah pelabuhan
yang maju.

 Kebijaksanaan Parameswara memilih
lokasi tersebut telah mendorong
Melaka kemudiannya muncul
sebagai pusat perdagangan
antarabangsa.

 Pengasasan Melaka menunjukkan
bahawa banyak manfaat yang
diperoleh sekiranya kita menghargai
alam sekitar untuk kesejahteraan

Laluan
Perdagangan

 Kedudukan Melaka di
laluan perdagangan
utama antara timur
dengan barat
membolehkannya
mengawal laluan
kapal dagang.

Bentuk Muka Bumi

 Melaka mempunyai bentuk
muka bumi yang berbukit-
bukau yang sesuai dijadikan
benteng pertahanan dan
menjadi panduan kapal
dagang.

Benteng Pertahanan

 Pokok bakau dan api-api
yang terdapat di pesisir
pantai pula menjadikannya
sebagai benteng
pertahanan dan pelindung
semula jadi yang sukar
ditembusi oleh musuh.

Terlindung Angin
Monsun

 Muara sungai yang terletak
di Selat Melaka terlindung
daripada tiupan angin
monsun.

 Keadaan ini membolehkan
kapal dagang datang dan
berlabuh di pelabuhan
Melaka dengan selamat

5.2
Kegemilanga
n Kesultanan
Melayu
Melaka

Kegemilangan
Kesultanan
Melayu Melaka

 Kesultanan Melayu
Melaka berkembang
dari sebuah
perkampungan nelayan
dan akhirnya menjadi
kerajaan yang masyhur.

 Beberapa faktor telah
melonjakkan kerajaan
ini berkembang menjadi
sebuah kerajaan yang
gemilang di Alam
Melayu.

Faktor Kegemilangan

 Kepemimpinan Raja
 Sistem Pentadbiran
 Sistem Perundangan

Kepemimpinan
Raja

 Keturunan Raja
Palembang

 Peranan yang
Unggul

 Daulat dan Alat
Kebesaran

 Kewibawaan

Keturunan Raja Parameswara
Palembang

 Berdasarkan teks Sulalatus
Salatin, pemerintah Melaka
berasal daripada zuriat
keturunan anak Raja Palembang
yang dikatakan bersusur galur
daripada Iskandar Zulkarnain.

 Susur galur ini memberikan taraf
kedudukan yang tinggi kepada
Sultan Melaka dalam kalangan
kerajaan lain di Alam Melayu.

Peranan yang Unggul

 Menjadi simbol perpaduan
dan kemakmuran.

 Merupakan ketua angkatan
tentera

 Mengetuai hubungan
diplomatik.

 Menyelaraskan kegiatan
ekonomi

 Menjadi Ketua Agama

Daulat dan Alat Kebesaran

 Kepemimpinan raja juga dikaitkan
dengan konsep daulat dan derhaka serta
pelbagai institusi perajaan seperti adat
istiadat istana dan alat kebesaran diraja.

 Daulat merupakan kuasa dan
kewibawaan raja sebagai pemimpin

 Rakyat mengakui kedaulatan raja
dengan memberikan taat setia
sepenuhnya dan tidak boleh
menderhaka kepada raja.

Daulat dan Alat
Kebesaran

 Antara alat kebesaran diraja
termasuklah cap mohor, nobat, keris,
lembing dan mahkota

 Alat kebesaran digunakan semasa
upacara istiadat pertabalan,
perkahwinan dan kemangkatan raja

 Konsep daulat, adat istiadat dan alat
kebesaran menjadikan raja
mempunyai kedudukan yang tinggi
dan istimewa.

 Hal ini mengukuhkan kedudukan raja

Kewibawaan

 Raja memiliki ciri kepemimpinan
seperti adil, berwibawa dan
mengambil berat terhadap
kebajikan rakyat.

 Raja memerintah berdasarkan
bidang kuasa yang ditetapkan
mengikut Hukum Kanun Melaka.

Hukum Kanun Melaka

Kewibawaan

 Sultan Muzaffar Shah dan
Sultan Mansur Shah merupakan
pemerintah yang
mengutamakan keamanan
dan kebajikan rakyat.

 Sultan Mansur Shah
menasihatkan puteranya,
Sultan Alauddin Riayat Shah
supaya bersikap adil terhadap
rakyat, menyiasat segala
tuduhan dengan teliti dan

Sistem Pentadbiran Pembesar Empat Lipatan

 Pentadbiran Sistem Pembesar Empat
Lipatan yang mantap telah membawa
keamanan dan kemakmuran kepada
Kesultanan Melayu Melaka.

 Corak pentadbiran Melaka ini diwarisi
kemudiannya oleh kerajaan Melayu
yang lain.

 kita patut berbangga dengan
kestabilan sistem pentadbiran
negara kita pada masa ini yang
dimantapkan daripada warisan
Kesultanan Melayu Melaka.

 Sistem Kerah: Sistem Pentadbiran
merupakan sesuatu
pekerjaan yang dibuat istana Melaka
tanpa diberi upah.

 Misalnya, membina
istana, kubu, jalan dan
saliran.

 Sistem ini menunjukkan
wujud sikap taat setia,
sedia berkorban dan
rakyat berganding bahu
untuk membantu

Sistem
Pentadbiran

 Sistem Pembesar
Empat Lipatan

 Tugas Pembesar

Sistem Pembesar
Empat Lipatan

 Pentadbiran Kesultanan
Melayu Melaka berasaskan
Sistem Pembesar Empat
Lipatan.

 Sistem ini bermaksud
pada setiap peringkat
pentadbiran, terdapat
pembesar yang dilantik
oleh pemerintah bagi
membantu melicinkan

Sistem Pembesar

Empat Lipatan

 Sultan dibantu oleh
pembesar berempat,
pembesar berlapan,
pembesar enam belas dan
pembesar tiga puluh dua.

 Pembesar ini merupakan
pentadbir kerajaan pada
peringkat pusat, jajahan,
daerah, mukim dan
kampung.

Tugas

Pembesar

 Menjaga keamanan
kawasan.

 Mengutip cukai dan
hasil lain melalui
sistem serah.

 Membekalkan
tenaga tentera
ketika perang dan
menyediakan tenaga
buruh melalui sistem
kerah.

Tugas Pembesar

 Pemerintah Melaka juga mengurniakan
kawasan khas kepada pembesar untuk
ditadbir.

 Pengurniaan kawasan ini sebagai tanda
untuk mendapat sokongan pembesar bagi
mewujudkan pentadbiran yang mantap

 Kawasan yang dikurniakan kepada
pembesar berempat dikenali sebagai
kawasan pegangan.

 Kawasan pembesar jajahan dan daerah pula
dikenali sebagai kawasan pemakanan.

 Pembesar dibenarkan mengutip cukai di

Tugas
Pembesar

 Pembesar berempat
merupakan pembesar
peringkat pusat yang
merupakan tonggak utama
pentadbiran Kesultanan
Melayu Melaka.

 Mereka terdiri daripada
Bendahara, Penghulu
Bendahari, Temenggung
dan Laksamana. Mereka
juga dikenali sebagai
Orang Kaya Berempat.



Sistem Perundangan

 Hukum Kanun Melaka
 Undang-Undang Laut Melaka
 Undang-Undang Adat

Hukum Kanun Melaka

Hukum Kanun
Melaka

 Hukum Kanun Melaka
mula ditulis semasa
pemerintahan Sultan
Muzaffar Shah (1446-
1456).

 Undang-undang ini
disusun semula secara
teratur pada masa
pemerintahan Sultan

Hukum Kanun Melaka

 Undang-undang ini mengandungi
44 fasal yang berkaitan hak
keistimewaan, tanggungjawab
raja dan pembesar

 Hukum Islam juga terdapat dalam
undang-undang ini yang berkaitan
dengan jenayah, urusan jual beli
dan kekeluargaan.

 Hukum Kanun Melaka ini dapat
mewujudkan keamanan dan
menjamin keselamatan rakyat.

 Jenayah di dalam negeri Melaka

Undang-Undang Laut
Melaka

 Undang-undang ini ditulis
semasa zaman Sultan
Mahmud Shah bertujuan
menentukan peraturan
pelayaran dan
perdagangan.

Undang-Undang Laut
Melaka

 Undang-undang yang
mengandungi 25 fasal ini
menerangkan peraturan di laut,
tertib berniaga dan tatacara
berjual beli

 Kandungannya juga berkaitan
tanggungjawab nakhoda, anak
kapal, kiwi dan syahbandar.

 Undang-undang ini
menyebabkan aktiviti
perdagangan berjalan dengan

Undang-Undang
Adat

 Kesultanan Melayu Melaka
juga menggunakan undang-
undang adat dalam sistem
pemerintahannya.

 Adat ini dikenali sebagai Adat
Temenggung.

Adat Temenggung

 Diasaskan oleh Datuk Ketemenggungan.
 Berkaitan sistem pemerintahan, perwarisan

takhta, perkahwinan, perwarisan harta dan
perundangan.
 Berkaitan sistem penggantian sultan, iaitu
takhta kerajaan diwarisi oleh anak lelaki yang
sulung.
 Mengamalkan sistem pemerintahan beraja.
Kuasa tertinggi terletak di tangan sultan atau

Aspek Kegemilangan

 Kesultanan Melayu Melaka telah meneruskan
tradisi kegemilangan kerajaan yang unggul di
Alam Melayu.

 Kegemilangan kerajaan ini dapat dilihat dalam
aspek pembentukan empayar, kemunculan
sebagai pusat penyebaran agama Islam dan
pusat perdagangan serta kejayaan menjalinkan
hubungan luar dengan kerajaan lain.

 Kegemilangan Kesultanan Melayu Melaka juga
dapat dibuktikan dengan kemunculan bahasa

Empayar yang Luas

 Empayar Kesultanan Melayu
Melaka meliputi seluruh
Semenanjung Tanah Melayu
dan kawasan pantai timur
Sumatera.

 Empayar ini terdiri daripada
tanah jajahan dan naungan.
Kegemilangan empayar yang
luas ini dapat dilihat dalam
aspek cara pembentukan,

Cara Pembentukan Empayar

 Penaklukan
 Perkahwinan
 Naungan

Penaklukan

 Penaklukan dilakukan untuk menjamin
keselamatan dan kemakmuran Kesultanan
Melayu Melaka.

 Kawasan taklukan di Semenanjung Tanah
Melayu ialah seperti Kuala Linggi, Beruas, Pahang,
Terengganu dan Kelantan.

 Kawasan taklukan di Sumatera pula ialah Siak,
Rokan, Kampar dan Rupat.

Perkahwinan

 Perkahwinan berlaku antara
Sultan Melaka dengan puteri
diraja kerajaan lain.

 Perkahwinan mengukuhkan lagi
hubungan persahabatan dan
kekeluargaan antara kerajaan
Melaka dengan kerajaan lain.

 Perkahwinan Sultan Mansur
Shah dengan puteri Majapahit,
Raden Galuh Cendera Kirana
menyebabkan pengaruh Melaka

Naungan  Terdapat pemerintah
kerajaan lain yang
rela bernaung di
bawah Kesultanan
Melayu Melaka.

 Raja yang berada
di bawah naungan
Melaka ditabalkan
oleh sultan Melaka.

 Antara kerajaan
yang rela bernaung
termasuklah Lingga,
Patani dan Kedah.

Kepentingan Pembentukan Empayar

 Politik
 Ekonomi
 Sosial
 Agama

Politik

 Meluaskan wilayah dan
jajahan takluk.

 Mengukuhkan hubungan
dengan kerajaan yang
ditakluk.

 Menyekat pengaruh kuasa
serantau seperti Siam,
Majapahit dan Pasai.

Ekonomi

 Menerima hadiah dalam bentuk
wang, emas, timah dan
bantuan ketenteraan.

 Mendapat bekalan seperti
hasil pertanian, rempah-ratus
dan bijih timah untuk
diperdagangkan di pelabuhan
Melaka.

 Menguasai perdagangan di
Selat Melaka.

Sosial

 Berlaku asimilasi budaya
tempatan dengan budaya
dari Arab, India, China dan
Alam Melayu.

 Wujud masyarakat majmuk
yang terdiri daripada
pelbagai suku dan bangsa.

Agama

 Mendorong usaha
penyebaran agama Islam.

 Islam telah berkembang
luas ke Pahang,
Kelantan, Perak, timur
Sumatera dan Patani.

Pentadbiran Empayar

 Pentadbiran Pusat
 Pentadbiran Kawasan Naungan
 Pentadbiran Kawasan Jajahan

Pentadbiran
Pusat

 Pusat
pemerintahan dan
pentadbiran di
Melaka yang
terletaknya tempat
raja bersemayam.

 Raja dibantu oleh
pembesar pusat.

Pentadbiran Kawasan Naungan

 Kawasan naungan ialah kawasan yang
mengakui ketuanan Melaka dan menghantar ufti.

 Pemerintahan diketuai oleh pemerintah negeri
berkenaan dan dibantu oleh pembesar tempatan.