สุนทรียภาพและสุนทรียรสในบทร้อยกรอง

สนุ ทรียภาพและสนุ ทรยี รส
ในบทรอ้ ยกรองไทย

จัดทำโดย
ครูศริ วิ รรณ ทับทมิ
โรงเรียนแมร่ มิ วิทยำคม
สำนกั งำนเขตพ้นื ทีก่ ำรศึกษำมธั ยมศึกษำ
เชยี งใหม่ เขต 34

1. สุนทรยี ะของคำประพนั ธไ์ ทยหรอื
รสของวรรณคดี

• เปส็ นนุ เทครรอยืี่ ะงทหาใมหาเย้ กถดิ งึ ควคาวมาสมะนเิยทมอื ในนคอวาารมมงณามอ์ ขนั ไอดงแค้ กา่ปคระวพามนั สธขุ ์ อนั

ลกั ษณะองคป์ ระกอบสนุ ทรยี ะของคำประพนั ธ ์

• สนุ ทรยี ะของคาประพนั ธม์ อี งคป์ ระกอบ 2 ประการ ดงั นี้
• 1. สนุ ทรยี รปู คอื ฉันทลกั ษณท์ เี่ หมาะสม ไดแ้ กก่ ารเลอื กใช ้

รสปู อื่ แบรวบมขทอง้ังคควาาปมรถะพกู นตั ธอ้ ใง์ หตเา้ หมมแาบะบสแมผกนบั ขเนอือ้ งหคาาปแระลพะอนั าธรท์มใี่ ณชดท้์ วผ้ี่ ยูแ้ ตง่ ตอ้ งการ
• 2. สนุ ทรยี รส คอื กระบวนการพรรณนาทเี่ หมาะสม ไดแ้ กค่ วาม

งามในดา้ นกระบวนการพรรณนา หรอื ความงดงามในดา้ นอารมณ์

2.1 รสของวรรณคดไี ทย มี 4 รส ไดแ้ ก่

• 1) เสารจนี คอื บทชมโฉม ซงึ่ หมายถงึ การชมความงาม
• 2) นารปี ราโมทย ์ คอื บทเกยี้ ว บทโอโ้ ลม เป็ นรสแหง่ ความรกั ใคร่
• 3) พโิ รธวาทงั คอื บทตดั พอ้ ตอ่ วา่ หงึ หวง โกรธ วา่ กลา่ วประชดประชนั
• 4) สลั ลาปังคพไิ สย คอื บทโศกเศรา้ ครา่ ครวญ อาลยั อาวรณ์

การอา่ นออกเสียงบทร้อยกรอง
1. ความหมายของบทรอ้ ยกรอง

บทร้อยกรอง หมายถึง ถ้อยคาทเี่ รียบเรียงให้เปน็ ระเบยี บตามบัญญตั ิแหง่
ฉันทลกั ษณโ์ ดยมีกาหนดข้อบงั คบั ต่าง ๆ เพ่ือใหเ้ กดิ ความครกึ ครนื้

2. ความหมายของ “การอา่ นทานองเสนาะ”

การอา่ นทานองเสนาะคอื วธิ กี ารอ่านออกเสยี งอย่างไพเราะตามลีลาของบทร้อยกรองประเภท
โคลง ฉันท์ กาพย์ กลอน
การอา่ นทานองเสนาะเปน็ การอา่ นใหค้ นอื่นฟงั ฉะนน้ั ทานองเสนาะตอ้ งอ่านออกเสียง เสียงทา
ให้เกดิ ความรู้สกึ – ทำใหเ้ ห็นควำมงำม – เห็นควำมไพเรำะ – เห็นภำพพจน์ ผฟู้ ังสมั ผสั ดว้ ย
เสียงจึงจะเขำ้ ถึงรสและควำมงำมของบทร้อยกรองที่เรียนกวำ่ อ่ำนแลว้ ฟังพริ้งเรำะเสนำะโสต
กำรอ่ำนทำนองเสนำะจึงมุ่งใหผ้ ฟู้ ังเขำ้ ถึงรสและเห็นควำมงำมของบทร้อยกรอง

4.

2.2 รสวรรณคดีสนั สกฤต มี 9 รส ไดแ้ ก่

1) ศฤงคำร คือ รสแห่งควำมรัก
2) หำสยรส คือ รสแห่งควำมขบขนั
3) กรุณำรส คือ รสแห่งควำมเมตตำกรุณำ
4) รุทธรส คือ รสแห่งควำมโกรธเคือง
5) วรี รส คือ รสแห่งควำมเพยี ร และควำมกลำ้ หำญ
6) ภยำนกรส คือ รสแห่งควำมกลวั
7) พีภติรส คือ รสแห่งควำมชงั ควำมรังเกียจ
8) อพั ภตู รส คือ รสแห่งควำมพิศวง ประหลำดใจ
9) ศำนติรส คือ รสแห่งควำมสงบ

ประโยชนท์ ไี่ ดร้ บั จำกกำรอำ่ นทำนองเสนำะ

1.ชว่ ยให้ผ้ฟู ังเข้าถึงรสและเหน็ ความงามของบทร้อยกรองที่อา่ น
2.ชว่ ยให้ผ้ฟู ังได้รับความไพเราะและเกิดความซาบซงึ ้ ( อาการรู้สกึ จบั ใจอย่างลกึ ซงึ ้ )
3.ช่วยให้เกิดความสนกุ สนาน ความเพลดิ เพลนิ
4.ช่วยให้จดจาบทร้อยกรองได้รวดเร็วและแมน่ ยา
5.ชว่ ยกลอ่ มเกลาจติ ใจให้เป็ นคนออ่ นโยนและเยอื กเยน็ ( ประโยชน์โดยอ้อม )
6.ชว่ ยสบื ทอดวฒั นธรรม ในการอา่ นทานองเสนาะไว้เป็นมรดกตอ่ ไป