นาฏศิลป์ประเทศญี่ปุ่น

Japan

เพิ่มหัวเรื่อง

นาฏศิลป์ประเทศญี่ปุ่น

คำนำ

หนังสือนาฏศิลป์ประเทศญี่ปุ่น เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชา
ศ32102 จัดทำขึ้นโดยมีเป้ าหมายเพื่อให้ความรู้ความเข้าใจเกี่ยว
กับวัฒนธรรมของประเทศญี่ปุ่น ประวัติความเป็นมา วิธีการแสดง
เครื่องแต่งกาย เครื่องดนตรีที่ใช้ในการแสดงนาฏศิลป์ และโอกาส
ที่ใช้ในการแสดงนาฏศิลป์ ของประเทศญี่ปุ่น

การจัดทำหนังสือนาฏศิลป์ประเทศญี่ปุ่น รายวิชา ศ32102
คณะผู้จัดทำได้ศึกษารายละเอียดของเรื่องต่างๆที่เกี่ยวข้องกับ
นาฏศิลป์ประเทศญี่ปุ่น แล้วนำองค์ความรู้ที่ได้มาออกแบบการ
เรียนรู้ โดยแต่ละเรื่องประกอบไปด้วย ประวัติความเป็นมาของ
วิธีการแสดงนาฏศิลป์ เครื่องแต่งกาย เครื่องดนตรีที่ใช้ในการ
แสดง และโอกาสที่ใช้ในการแสดง ซึ่งองค์ประกอบเหล่านี้จะช่วย
ให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้ เกิดกระบวนการความคิดได้อย่างครบ
ถ้วน รวมไปถึงกระบวนการทำงานของผู้จัดทำ และสามารถนำ
ความรู้ที่ได้ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้

คณะผูจัดทำ

สารบัญ 1
2
ประวัติการแสดงนาฏศิลป์ 5
วิธีการแสดงนาฏศิลป์ 8
เครื่องดนตรีประกอบการแสดงนาฏศิลป์ 11
เครื่องแต่งกายการแสดงนาฏศิลป์ 14
โอกาสที่ใช้ในการแสดงนาฏศิลป์
อ้างอิง

ประวัตินาฏศิลป์ญี่ปุ่น

ประวัติของละครญี่ปุ่นเริ่มต้น
ประมาณศตวรรษที่ 7แบบแผน
การแสดงต่างๆที่ปรากฏอยู่ในครั้ง
ยังมีเหลืออยู่ และปรากฏชัดเจน
แสดงสมัยปัจจุบันนี้ ได้แก่ ละคร
โนะ ละครคาบูกิ ปูงักกุ ละครหุ่นบุ
นระกุ การกำเนิดของละครญี่ปุ่น
กล่าวกันว่ามีกำเนิดมาจากพื้น
เมืองเป็นปฐม กล่าวคือวิวัฒนาการ
มาจากการแสดง ระบำบูชาเทพเจ้า
แห่งภูเขาไฟและต่อมาญี่ปุ่นได้รับ
แบบแผนการแสดงมาจากประเทศ
จีนโดยได้รับผ่านประเทศ เกาหลี
ช่วงหนึ่ ง

1

วิธีการเเสดงนาฏศิลป์

ละครโนะ
เป็นละครที่เก่าแก่ที่สุดแต่เดิมจัดแสดงตามวิหาร มีกฎข้อบังคับเคร่งครัด
มากเเสดงเรื่องเกี่ยวกับเทพเจ้าการแต่งกายงดงามผู้แสดงจะสวมหน้ ากาก
ซึ่งถือว่าเป็ นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ท่าทางการเคลื่ อนไหวล้วนมีความหมายทั้งสิ้นแต่
เดิมแสดงใต้ร่มไม้ต่อมาทำเวทีอย่างง่ายๆเป็ นเวทีสี่เหลี่ยมคนดูดูได้รอบจัด
ฉากง่ายๆ เขียนรูปต้นสนและไม้ไผ่ไว้ห่างๆและมีสนสามกิ่งยื่นออกมา
เพื่อรักษาสภาพเดิมที่เคยแสดงใต้ร่มไม้ ถือว่าเป็นการแสดงชั้นสูง

2

ละครคาบูกิ
เป็ นละครที่ได้รับความนิยมมากผสมผสานระหว่างละครโนะและละครหุ่น
บุนรากุการแสดงมีทั้งการร้องและการพากษ์ท่าทางการแสดงมีแบบแผนที่
เคร่งครัดเรื่องที่แสดงเป็นเรื่องประวัติศาสตร์ ศาสนาและเทพนิยายใช้
ผู้ชายแสดงล้วนแต่งกายด้วยสีสันฉูดฉาดมีการเขียนหน้ าคล้ายงิ้วการแต่ง
หน้ ามีแบบแผนตายตัวกำหนดว่าสีใดเป็นของตัวละครใด เช่นผู้ร้ายหน้ า
สีน้ำเงิน พระเอกหน้ าสีขาว

3

ละครเคียวเง็น
เป็นการแสดงละครตลกสลับฉาก ลักษณะคล้ายกับจำอวดของไทยเป็น
ละครเสียดสีเรื่องราวชวนหัว ทั้งคำพูดและการแสดงเนื้อเรื่องที่แสดงไม่มี

การฝึกซ้อม ใช้ความรู้สึกตามธรรมชาติ

ละครหุ่นบุนรากุ
เป็นการแสดงที่นิยมและแพร่หลายที่สุด เป็นหุ่นที่สร้างขึ้นอย่างประณีต
งดงาม ขนาดเกือบเท่าคนจริง เคลื่อนไหวได้แทบทุกส่วน เรื่องที่แสดงมัก

แสดงเรื่องเดียวกับละครโนะ

4

เครื่องดนตรี

น า ฏ ศิ ล ป์ ป ร ะ เ ท ศ ญี่ ปุ่ น

ละครโน

การแสดงของนักดนตรีที่เล่นเพลงให้เข้ากับแต่ละฉาก เป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างยิ่ง

สำหรับการแสดงละครโน เครื่องดนตรีที่ใช้เป็นองค์ประกอบสำคัญของละครโน

能管ได้แก่ )” (ลำขลุ่ยจะขนานกับพื้นในเวลาเป่า)
ขลุ่ย ที่เรียกว่า “Noukan (

เครื่องดนตรีประเภทเป่า ทำจากไม้ไผ่ มีลักษณะคล้ายฟลุต

Kotsuzumi กลองเล็กที่สะพายไหล่ ทำจากหนังของลูกม้า ขนาดเล็ก

Ootsuzumi กลองใหญ่ที่คาดไว้ตรงเอว ทำจากหนังลูกม้า มีลักษณะเหมือน

kotsuzumi แต่มีขนาดใหญ่กว่าและให้เสียงที่ กังวานกว่า

Taiko กลองใหญ่ที่ใช้ไม้ตี ทำจากหนังวัว ส่วนใหญ่มักใช้บรรเลงในช่วงครึ่ง

หลังของเพลง

และผู้ขับร้องหมู่ มีบทพากย์เป็นภาษาร้อยกรอง โดยนักดนตรีจะออกเสียง

“ยะ” (Ya-goe) และเสียง “ฮะ” (Ha-goe) เพื่อเพิ่มความสนุกสนานครื้นเครง

อีกด้วย

5

Noukan
Kotsuzumi

Ootsuzumi
Taiko

6

ละครคาบูกิ Shamisen
ขลุ่ย
ซามิเซน (Shamisen) มีอุปกรณ์ที่ใช้ใน
การเล่นในรูปแบบเดียวกันกับคันชัก
ของไวโอลิน เป็นแท่งไม้เรียกว่า บัตจิ
(batchi) ในประวัติศาสตร์ ซามิเซ็งมัก
ถูกใช้ประกอบการแสดงละครคาบุกิ
เพราะเสียงที่ยาวและกระชับซึ่งเป็ น
เสียงเพลงที่เหมาะกับคาบุกิ
กลองเล็ก
ฆ้อง ไม้เคาะ หรือเรียกว่า "กรับ" ผู้
เคาะไม้จะกำกับการเปิด ปิดม่าน เริ่มตี
ด้วยจังหวะช้าแล้วรัวถี่ขึ้น เมื่อตัวละคร
ออกมาจะเคาะ 1 ที

ละครหุ่นบุนรากุ
ซามิเซน (พิณญี่ปุ่น) เป็นผู้กำหนดจังหวะของผู้เล่าเรื่องและการร่ายรำของหุ่น

7

เครื่องแต่งกาย

น า ฏ ศิ ล ป์ ป ร ะ เ ท ศ ญี่ ปุ่ น

ละครโน

เครื่องแต่งกายหรือเสื้อผ้าของละครโน จะประกอบด้วยเสื้อผ้าหลากหลายประเภท ทั้ง

เสื้อชั้นใน เสื้อชั้นนอก และเสื้อคลุมแบบต่างๆ เป็นส่วนที่มีความสำคัญโดดเด่นในการ

能面・แสดงและบทบาทของตัวละคร เพราะเป็นสิ่งบ่งบอกถึงฐานะ อารมณ์ และบุคลิกของตัว
ละครนั้นๆ ร่วมกันกับหน้ ากาก ( Nohmen) ได้เป็นอย่างดี และชุดที่มีความซับ

ซ้อนยุ่งยาก ประกอบกับขั้นตอนรายละเอียดที่มากในการสวมใส่นี้ ก็เป็นอีกเสน่ห์หนึ่ง

ของการแสดงที่นักแสดงต้องใช้ความว่องไวในการเปลี่ยนชุดด้วยผู้ช่วยที่มีความ

เชี่ยวชาญโดยเฉพาะ เพื่อให้ก้าวออกมาสู่เวทีเบื้องหน้ าได้อย่างสง่างามและสมบูรณ์แบบ

แต่ก็มีบางครั้งที่นักแสดงต้องเปลี่ยนชุดกันต่อหน้ าผู้ชมในขณะแสดง

ตัวอย่างสีของเครื่องแต่งกาย ที่บ่งบอกสถานะของตัวละคร

สีขาว หมายถึง ชนชั้นสูง

สีแดง หมายถึง หญิงสาว

สีฟ้ าอ่อน หมายถึง อารมณ์หุนหันพลันแล่น

สีน้ำเงินเข้ม หมายถึง คนที่มีความเห็นอกเห็นใจผู้อื่น

สีเขียวอ่อน หมายถึง ข้าทาส, บริวาร

สีน้ำตาล หมายถึง คนรับใช้ หรือชาวไร่ชาวนา

狩衣เครื่องแต่งกาย หรือ “โนโชโซะคุ” ที่ใช้ในการแสดงละครโน แบ่งออกได้ดังนี้
(Kariginu) : สวมใส่โดยบทของเทพเจ้า จักรพรรดิ ชนชั้นสูง นักบวช หรือ
ปีศาจ มักจะทอยกดอกด้วยสีเงินหรือสีทอง

8

唐織 (Karaori) : สวมใส่โดยตัวละครฝ่ายหญิง หรือชายหนุ่มเจ้าสำอาง

หรูหรา เป็นกิโมโนปักยกดอกหลายสี มีลวดลายที่ดูนุ่มนวลอ่อนโยน

長絹 (Chouken) : เป็นเสื้อคลุมสำหรับบทหญิงพรหมจารีหรือผีสาวในฉาก

เต้นรำ หรือบทของนักรบหนุ่มรูปงามและข้าราชสำนัก ทำจากผ้าที่มีความ
บางเบาเป็ นพิเศษและมีการปั กลวดลายตราประจำตระกูลไว้ด้วย

厚板 (Atsuita) : สวมใส่โดยตัวละครฝ่ายชาย สำหรับสวมใส่ใต้เสื้อคลุมอีก

ชั้นหนึ่ง มักทอเป็นลวดลายเรขาคณิต หรือลายอาวุธต่างๆ ที่ให้ความรู้สึก
แข็งแกร่ง

9

ละคะคาบูกิ
คาบูกินั้นจะเน้ นความฉูดฉาดอลังการ มีเอกลักษณ์ที่การแต่งหน้ านักแสดงที่
เรียกว่า คุมาโดริ (Kumadori) โดยจะทาหน้ าเป็นสีขาวและวาดลวดลาย ซึ่งแบ่ง
สีออกเป็น สีแดงคือฝ่ายดี สีฟ้ าคือฝ่ายร้าย สีน้ำตาลคือตัวละครที่ไม่ใช่มนุษย์
นอกจากนี้ยังใส่วิกผมและสวมชุดหรูหราสวยงาม ในฉากต่อสู้จะมีดาบ และจะมี
การแต่งหน้ าตามตัวละครนั้น

ละครหุ่นบุนรากุ
หุ่นจะใส่กิโมโนภายใน และคลุมด้วยเสื้อคลุม แจ๊คเก็ตด้านนอกหรือเสื้อคลุม
ด้านนอก และสายสะพายเหมือนเข็มขัด เพื่อให้ตุ๊กตานุ่มภายไต้เสื้อผ้าจะยัด
ด้วยผ้าฝ้ ายนอกจากน้ จะมีรูภายไต้เสื้อคลุมเพื่อใช้ในการบังคับหุ่นผู้ออกแบบ
เครื่องแต่งกายจะออกแบบการแต่งกายที่แตกต่างกันขึ้นอยู่กับบทบาทหน้ าที่
ของตัวหุ่นและคนเชิดหุ่นยังมีส่วนร่วมที่เรียกว่า Koshiraeหรือดูแลเสื้อผ้าของ
หุ่นเพราะก่อนที่พวกเขาจะใช้แสดงถ้าผ้ายคลุมชำรุด เสียหายหรือเปลื้อนคาบ
สกปรกในสถานที่ก่อนออกแสดงพวกเขาก็จะรักษาให้กลับมาในสภาพเดิมและ
เตรียมชุดใหม่ของหุ่นเพื่อที่จะเล่นต่อไป

10

โอกาสที่ใช้ในการแสดง

ละครโน

ละครโนนิยมแสดงในโรงละคร เช่น โรงละครโนโบราณ…เมืองนาโกย่า
(Nagoya Noh Theatre) เป็นสถานที่จัดแสดงละคร, ดนตรีและศิลปะ
การร่ายรำแบบโบราณของชาวญี่ปุ่นมาช้านานและยังได้รับเลือกจาก
องค์กรยูเนสโก (UNESCO) ให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมของ
มนุษยชาติในปี 2001 นับเป็นสถานที่ที่สามารถบ่งบอกถึง
สถาปั ตยกรรมที่สวยงามแบบญี่ปุ่นได้เป็ นอย่างดี

11

โอกาสที่ใช้ในการแสดง

ละครคาบูกิ
出雲阿国・อิซูโมโนะ โอคูนิ (
Izumono Okuni) เธอได้ดัดแปลงท่า

การร่ายรำเพื่อเป็นการถวายสรรเสริญแก่เทพเจ้าของศาสนาชินโต ซึ่ง

มาเปิดการแสดงที่ริมฝั่งแม่น้ำของเกียวโต การแสดงของเธอเป็นที่

กล่าวขานกันอย่างมากมายจนได้ไปแสดงให้พระจักรพรรดิชม ต่อมาได้

มีการก่อตั้งเป็นคณะละครโดยใช้นักแสดงเป็นหญิงล้วน แต่หลังจากนั้น

ได้มีข่าวฉาวว่าคณะละครหญิงไปพัวพันกับการขายบริการทางเพศแฝง

ในที่สุดจึงมีการสั่งให้เลิกการแสดงคาบูกิ และในปี ค.ศ. 1629 รัฐบาล

สมัยโทคุกาวาได้ประกาศห้ามสตรีแสดงโดยเด็ดขาด โดยมีจุดประสงค์

ที่จะรักษาศีลธรรมของประชาชน ดังนั้น คาบูกิจึงถูกแสดงโดยผู้ชาย

ตั้งแต่นั้นมาปัจจุบันสามารถชมการแสดงคาบูกิได้ที่ โรงละครคาบูกิ

ต่างๆ ที่มีกระจายอยู่ตามเมืองสำคัญทั่วประเทศญี่ปุ่น เช่น โรงละคร

คาบูกิซะ (Kabukiza Theater) ในโตเกียว โรงละครแห่งชาติ

(National Theater) ในโตเกียว

12

โอกาสที่ใช้ในการแสดง

ละครหุ่นบุนรากุ

文楽 国立文บุนรากุ ( / Bunraku) แสดงที่โรงละครบุนราคุแห่งชาติ (
楽劇場 / National Bunraku Theater) และในโรงละครอื่น ๆ ค่ะ เป็น

ละครหุ่นกระบอกแบบญี่ปุ่นดั้งเดิมที่ถูกตัดสินรูปแบบตั้งแต่ในช่วงสมัย
เอโดะ ศิลปะของการเล่าเรื่องด้วยตุ๊กตาที่สวมชุดกิโมโนซึ่งเชิด
ประกอบดนตรีนั้นได้รับการขึ้นทะเบียนในรายการมรดกโลกทาง
วัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของยูเนสโกในปี 2009 ในบทความนี้เราจะ
แนะนำบุนรากุในลักษณะที่เข้าใจง่าย

13

อ้างอิง

https://www.teelangka.com/kabuki/
https://www.teelangka.com/noh/
https://www.tpapress.com/
https://strikernzero.blogspot.com/2017/12/blog-post.html

http://tecs4.com/intranet/course/detail-user.php?id=55

14

สมาชิก




1.นายนันทพงศ์ พุฒด้วง เลขที่ 1

2.นายนนทพัฒน์ วินิจผล เลขที่ 4

3.นายวัชรินทร์ คงเซ็น เลขที่ 9

4.นางสาวกิตติวรา หงษ์ทอง เลขที่ 14

5.นางสาวญาณิศา ตุ้งซี่ เลขที่ 20

6.นางสาวณัฐมน ทิพย์กองลาศ เลขที่ 23

7.นางสาวพัทธนันท์ ดำโอ เลขที่ 29

8.นางสาวพิชญธิดา รักดี เลขที่ 30

9.นางสาววิรากานต์ สงพุ่ม เลขที่ 35

10.นางสาวสิริรัตน์ คำแก้ว เลขที่ 38

ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5/6