การบ้านชีวะสมุดเล่มเล็ก

จัดทำโดย

นางสาว กญั ญารตั น์ ตา๋ จ๊ะ เลขท2ี่ 5
ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีที่ 6/2

เสนอ
คณุ ครูศวิ พร อนิ ทะจกั ร

โรงเรียนดอยเต่ำวทิ ยำคม

ต่อมไรท้ ่อ

ระบบต่อมไร้ทอ่ (Endocrine System) คือ ระบบภายในท่มี ีหนา้ ที่ ต่อมไร้ทอ่ (Endocrine Gland) คือ กลุ่มเซลลห์ รือกลุ่ม
ควบคุมการเปลี่ยนแปลงของร่างกายและควบคุมกระบวนการต่าง ๆ เน้ือเยอื่ ทท่ี าหนา้ ทส่ี ร้าง และผลิตสารเคมีพิเศษที่เรียกว่า

ที่สาคญั ภายในเซลลข์ องส่ิงมีชีวิต ซ่ึงเป็นระบบที่ทางานสอดประสาน “ฮอร์โมน” (Hormone) ใหก้ บั ร่างกาย ซ่ึงสารดงั กล่าวไม่
ร่วมกบั ระบบประสาท (Nervous System) ในดา้ นต่าง ๆ เช่น การ สามารถผลิตไดจ้ ากต่อมอนื่ ๆ โดยสารเคมีหรือฮอร์โมนเหล่าน้ีจะ
ควบคุมปฏิกิริยาเคมี หรือการขนส่งสารเขา้ – ออกภายในเซลล์ ซ่ึงส่งผล ถูกส่งเขา้ สู่กระแสเลือดโดยตรง โดยไม่ผา่ นท่อลาเลียงภายนอก
ต่อการสร้างและการใชพ้ ลงั งานของร่างกายท่ีนาไปสู่การเจริญเติบโตใน
ดา้ นต่าง ๆ ท้งั การพฒั นาของโครงสร้างอวยั วะ และระบบภายในอนื่ ๆ ดงั น้นั ต่อมไร้ทอ่ จึงเป็นอวยั วะท่ปี ระกอบดว้ ยเสน้ เลือดจานวนมาก
รวมไปถึงการรักษาสมดุล และการตอบสนองทางดา้ นอารมณ์ของ เพือ่ ทาหนา้ ท่ีลาเลียงสารทต่ี ่อมผลิตไดไ้ ปยงั อวยั วะต่าง ๆ ผา่ นการ
ไหลเวยี นของน้าเลือดหรือน้าเหลืองทว่ั ร่างกาย ซ่ึงฮอร์โมนแต่ละ
ส่ิงมีชีวิต
ชนิดมีหนา้ ทเ่ี ฉพาะเจาะจงต่ออวยั วะเป้าหมาย (Target
Organ) ทแ่ี ตกต่างกนั ออกไป

การเคล่ือนที่ของฮอรโ์ มน ต่อมหมวกไต (Adrenal Gland) คือ กอ้ นเน้ือเยอ่ื
รูปสามเหลี่ยมบริเวณดา้ นบนของไตท้งั 2 ขา้ ง
ต่อมไร้ทอ่ สามารถจาแนกออกเป็น 2 ประเภท ดงั น้ี ประกอบดว้ ยเน้ือเยอ่ื 2 ช้นั ไดแ้ ก่
ต่อมไร้ทอ่ ทจ่ี าเป็นต่อร่างกาย (Essential Endocrine
Gland) คือ ต่อมไร้ทอ่ ทร่ี ่างกายไม่สามารถขาดได้ และหาก เนื้อเย่ือช้ันนอก (Adrenal Cortex) เจริญมาจากเซลลม์ เี ซนไค
ร่างกายขาดต่อมเหล่าน้ีไป สามารถทาใหเ้ กิดการเสียชีวิต มาส (Mesenchymas) ในช้นั มีโซเดิร์ม (Mesoderm) ของ
ในทนั ที
ตวั ออ่ น ผลิตฮอร์โมนทีส่ าคญั 3 ชนิด คือ
ต่อมพาราไทรอยด์ (Parathyroid) คือ กลูโคคอร์ติคอยด์ (Glucocorticoid Hormone) ทาหนา้ ที่
ต่อมไร้ท่อขนาดเลก็ ฝังอยดู่ า้ นหลงั เน้ือเยอ่ื ไทรอยด์
ทาหนา้ ทผ่ี ลิต “พาราทอร์โมน” ควบคุมกระบวนการเมตาบอลิซึมของคาร์โบไฮเดรต
(Parathormone) ซ่ึงเป็นฮอร์โมนสาคญั ที่ทา มินเนอราโลคอร์ติคอยด์ (Mineralocorticoid Hormone)
หนา้ ที่เก่ียวกบั การควบคุมกระบวนการเมตาบอลิซึม
ของแคลเซียมและฟอสฟอรัสในร่างกาย ซ่ึงส่งผลต่อ ทาหนา้ ทีค่ วบคุมสมดุลของน้าและเกลือแร่
การสร้างกระดูกและควบคุมสมดุลหรือการสลาย ฮอร์โมนเพศ (Sex hormone) ทาหนา้ ทีช่ ่วยควบคุมลกั ษณะทาง
แคลเซียมในอวยั วะต่าง ๆ โดยเฉพาะในกระดูกและ
ฟัน เพศที่สมบรู ณ์ในร่างกายท้งั เพศชายและหญิง

เนื้อเยื่อช้ันใน (Adrenal Medulla) อยภู่ ายใตก้ ารควบคุมของ
ระบบประสาทซิมพาเทติก (Sympathetic Nervous

System) ทค่ี วบคุมปฏิกิริยาตอบสนองจากส่ิงเร้าภายนอก โดยทา
หนา้ ทส่ี ร้างฮอร์โมน 2 ชนิด คือ อะดรีนาลีน

(Adrenalin/Epinephrine Hormone) และนอร์อะดรีนา
ลีน (Noradrenlin/Norepinephrine Hormone) ซ่ึง

กระตุน้ การทางานของหวั ใจและหลอดเลือด

ต่อมไอส์เลตส์ของตับอ่อน (Islets of ต่อมไร้ท่อทจ่ี าเป็ นน้อยต่อ
Langerhans) คือ กลุ่มเซลลข์ นาดเลก็ ร่างกาย (Non – Essential
(ราวร้อยละ 3) ในตบั ออ่ น (Pancreas) Endocrine Gland) คือ
ที่ทาหนา้ ท่สี ร้างฮอร์โมนที่สาคญั 2 ชนิด คือ ต่อมไร้ทอ่ ที่ถา้ หากขาดไป อาจ
ไม่ส่งผลใหเ้ สียชีวติ ในทนั ที เช่น
อนิ ซูลิน (Insulin) และกลูคากอน
(Glucagon) ซ่ึงทาหนา้ ทคี่ วบคุมระดบั ต่อมไร้ท่อทจ่ี าเป็ นน้อยต่อร่างกาย (Non –
Essential Endocrine Gland) คือ ต่อม
น้าตาลในเลือด
ไร้ทอ่ ท่ีถา้ หากขาดไป อาจไม่ส่งผลใหเ้ สียชีวิต
ในทนั ที เช่น

ต่อมใตส้ มอง (Pituitary) คือ ต่อมขนาดเลก็ ใต้
สมอง ทาหนา้ ทีผ่ ลิตฮอร์โมนท่สี าคญั ไดแ้ ก่

โกรท ฮอร์โมน (Growth Hormone) ทา
หนา้ ทีค่ วบคุมการเจริญเติบโตของร่างกาย โดยเฉพาะ

กระดูกและกลา้ มเน้ือ
โกนาโดโทรฟิ ก ฮอร์โมน (Gonadotrophic
Hormone) ทาหนา้ ที่กระตุน้ การสร้างเซลล์

สืบพนั ธุ์

ต่อมไทรอยด์ (Thyroid) คือ ต่อมไร้ทอ่ ขนาดใหญ่บริเวณ ต่อมเพศ (Gonads) คือ อณั ฑะในเพศชาย และรังไข่ใน
ดา้ นหนา้ ของลาคอใกลก้ บั หลอดลม ทาหนา้ ทีส่ ร้าง “ไทร็อกซิน” เพศหญิง มีหนา้ ทสี่ าคญั 2 ประการ คือ สร้างเซลลส์ ืบพนั ธุ์ ุ
(Thyroxin) ฮอร์โมนท่ที าหนา้ ทส่ี ่งเสริมการเจริญเติบโตของ และสร้างฮอร์โมนท่ีส่งผลต่อการเจริญเติบโตของอวยั วะสืบ
กระดูก สมอง และระบบประสาท ควบคุมอตั ราเมตาบอลิซึมใน พนั ธุ์ ุ และควบคุมลกั ษณะเด่นของเพศ ฮอร์โมนท่สี าคญั
ร่างกาย รวมถึงการเปล่ียนแปลงโครงสร้างและรูปร่าง เม่ือถึงวยั
ผใู้ หญ่ ไดแ้ ก่ เทสทอสเตอโรน (Testosterone) ในเพศชาย
เอสโตรเจน (Estrogen) และโปรเจสเตอโรน
ต่อมไพเนียล (Pineal Grand) คือ ต่อมไร้ท่อขนาดเลก็ ทผ่ี ลิตสารเมลา (Progesterone) ในเพศหญิง
โทนิน (Melatonin) ทาหนา้ ทยี่ บั ย้งั การเจริญเติบโตของต่อมเพศก่อน
วยั หนุ่ต่อมไพเนียล (Pineal Grand) คือ ต่อมไร้ทอ่ ขนาดเลก็ ทผ่ี ลิต
สารเมลาโทนิน (Melatonin) ทาหนา้ ที่ยบั ย้งั การเจริญเติบโตของต่อม
เพศก่อนวยั หนุ่มสาว ควบคุมการนอนหลบั และกระตุน้ การปรับเปลี่ยน
ระบบนาฬิกาชีวิตของร่างกายมสาว ควบคุมการนอนหลบั และกระตุน้ การ

ปรับเปล่ียนระบบนาฬิกาชีวิตของร่างกาย

ต่อมไทมสั (Thymus Grand) คือ ต่อมไร้ทอ่ ดา้ นหนา้ ทรวง
อกทผ่ี ลิตสารไทโมซิน (Thymosin) ต่อมไทมสั (Thymus
Grand) คือ ต่อมไร้ทอ่ ดา้ นหนา้ ทรวงอกทผี่ ลิตสารไทโมซิน
(Thymosin) ซ่ึงเป็นฮอร์โมนทีส่ ร้างเสริมภูมิคุม้ กนั ใหร้ ่างกาย
โดยเป็นต่อมทีเ่ จริญเตม็ ทต่ี ้งั แต่อยใู่ นวยั ทารกจนถึงอายรุ าว 6 ปี