ช้างเอราวัณ

อลงั การช้างเอราวัณ
จากบทพากยเ์ อราวณั ช้นั มัธยมศึกษาปที ่ี ๓

นางสาวนภสร คณทา
สาขาวชิ าภาษาไทย วิทยาลยั การฝกึ หดั ครู

ก

คำนำ

ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ ได้
กาหนดให้ภาษาไทยเป็นกลุ่มสาระการเรียนรู้หลัก โดยมีจุดมุ่งหมายเพ่ือพัฒนา
ศักยภาพของผู้เรียนใหส้ ามารถใช้ภาษาไทยได้อย่างถูกต้อง คล่องแคล่ว และเหมาะสม
กับวัฒนธรรมไทย สามารถนาความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับหลักเกณฑ์การใช้ภาษาไปใช้
ติดตอ่ ส่ือสารและเป็นเครื่องมอื ศึกษาหาความรู้ตลอดชีวิต

วรรณคดีและวรรณกรรมเป็นศาสตร์การเรียนรู้อีกแขนงหนึ่งของ
ภาษาไทยท่ีผู้เรียนจาเป็นต้องศึกษาเรียนรู้ให้เข้าใจ เพ่ือพัฒนาศักยภาพด้านการอ่าน
และการคิดวิเคราะห์สามารถนาความรู้ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตจริงได้ ในแบบเรียนเรื่อง
อลังการช้างเอราวัณ จากบทพากย์เอราวัณ ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี ๓ เป็นแบบเรียนช่วย
เสริมความรู้เพ่ือให้เห็นภาพความอลังการของช้างเอราวัณชัดเจนมากยิ่งข้ึน และ
ส่งเสริมให้ผู้เรียนเห็นคุณค่าของวรรณคดีอันเป็นเอกลักษณ์ของชาติที่ควรค่าแก่การ
รกั ษาต่อไป

ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างย่ิงว่า แบบเรียนภาษาไทย เรื่องอลังการช้าง
เอราวัณ จากบทพากย์เอราวัณ ช้ันมัธยมศึกษาปีที่ ๓ เล่มนี้ จะเป็นส่ือการเรียนการ
สอนที่ช่วยพัฒนาศักยภาพของผู้เรียนให้มีคุณภาพและบรรลุตัวช้ีวัดและมาตรฐานการ
เรียนรู้ตามทกี่ าหนดไว้ทุกประการ

ผู้จัดทำ

สำรบัญ ก

คำนำ หน้ำ
สำรบญั
คำช้ีแจง ก
แบบทดสอบก่อนเรียน ข
บทท่ี ๑ แนะนำตวั ละคร ค
๑
- แนะนาตัวละคร
- แบบฝึกหดั ทา้ ยบทท่ี ๑ ๒
บทท่ี ๒ เน้ือหำ ๔
- เนอ้ื หา
- เร่อื งย่อ ๖
- แบบฝึกหดั ท้ายบทท่ี ๒ ๘
บทท่ี ๓ อลงั กำรช้ำงเอรำวัณ ๙
- องค์ประกอบของช้างเอราวณั
- บทพากยเ์ อราวัณ ๑๐
- แบบฝกึ หดั ท้ายบทท่ี ๓ ๑๒
แบบทดสอบหลังเรยี น ๑๓
บทสรปุ ๑๔
- ตารางสรุปผลคะแนน ๑๕
- ชที สรปุ บทพากยเ์ อราวัณ ๑๕
เอกสำรอ้ำงองิ ๑๖

ค

คำชแ้ี จง แบบเรยี น
อลังกำรช้ำงเอรำวณั จำกบทพำกยเ์ อรำวณั

สำหรับนักเรยี นชนั้ มัธยมศึกษำปีที่ ๓

๑. หน้ำปก
คิวอาร์โค้ดสามารถสแกนเพอื่ เชอื่ มโยงไปสหู่ นงั สืออิเล็กทรอนิกส์ (E-book) ที่

สามารถชว่ ยใหก้ ารเรยี นรเู้ กิดขน้ึ ไดท้ ุกเวลา และการใช้เทคโลโลยีใหเ้ กิดประโยชน์
๒. แบบทดสอบกอ่ นเรียน

เกมการแข่งขันกระบวนการกลุ่มท่ีจะช่วยพัฒนาผู้เรียนในการทางานร่วมกับ
ผู้อื่น เพื่อเพ่ิมศักยภาพและความกระตือรือร้น โดยการต่อจ๊ิกซอว์ให้เป็นภาพช้างเอราวัณ (จ๊ิก
ซอว์บรรจอุ ยดู่ ้านหลงั ปกหนังสอื ) กลมุ่ ใดทาเวลาน้อยที่สดุ เป็นผชู้ นะ
๓. แบบฝกึ หดั ทำ้ ยบทท่ี ๑

แบบฝึกหัดทดสอบการฟังเพื่อจับใจความสาคัญ จากวิดีโอแนะนาตัวละคร โดย
วิธสี แกนควิ อาร์โค้ดและสามารถทาแบบฝกึ หัดได้
๔. เรื่องยอ่

การสแกนคิวอาร์โค้ดจะนาพาไปสู่การเล่าเร่ืองย่อที่สนุกสนาน ในเวลาที่ไม่
สามารถอ่านได้ ใหใ้ ช้การฟังทดแทนเพ่อื การเรียนรู้อยา่ งรอบด้าน
๕. อลงั กำรช้ำงเอรำวณั

คิวอาร์โค้ดจะช่วยให้ผู้เรียนทราบองค์ประกอบและประวัติของช้างเอราวัณมาก
ขึน้ และเป็นเล่าองคป์ ระกอบเพ่อื ช่วยให้เกิดจินตนาการได้อยา่ งไมส่ ะดุด
๖. ปกหลัง

หากผู้สอนหรือผู้เรียนมีความสงสัยจากการใช้แบบเรียนชุดอลังการช้างเอราวัณ
หรือต้องการสอบถามรายละเอยี ดเพมิ่ เติม สามารถสแกนคิวอาร์โค้ด Line เพ่ือเขา้ มาสอบถาม
พดู คุยเพม่ิ เติมได้

๑

แบบทดสอบกอ่ นเรียน

คาช้แี จง : ใหน้ ักเรียนต่อภาพใหต้ รงตามเวลาทกี่ าหนด (๓ นาท)ี

จากภาพคือ.......................................................
มเี ศียรจานวน....................................................

บทที่ ๑
แนะนำตัวละคร

แนะนำตัวละคร ๒

อนิ ทรชิต
Indrachit

พระรำม
Praram

ทศกัณฐ์
Thotsakan

พระลักษมณ์
Pralak

หนมุ ำน
Hanuman

ช้ำงเอรำวัณ
Erawan elephant

๓

แนะนำตัวละคร

สุครีพ
Sukhreep

นำงสีดำ
NangSida

แบบฝึกหัดท้ำยบทที่ ๑ ๔
เร่ือง ข้อมูลของฉัน

คำชีแ้ จง : ให้นักเรียนอธิบำยกำรกำเนดิ ของตัวละครในเรื่องบทพำกย์
รำมเกียรต์ิ จำกกำรฟังวดิ ีโอต่อไปนี้

อนิ ทรชิต
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................

พระรำม
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................

๕

ทศกัณฑ์
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................

พระลักษมณ์
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................

ช้ำงเอรำวัณ
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................

บทที่ ๒
เนื้อหำ

๖

เนอื้ หำ

ผู้แต่ง : พระบำทสมเด็จพระพทุ ธเลศิ หลำ้ นภำลัย (รัชกำลที่ ๒)

ที่มำของเรื่อง : ได้เค้ำโครงเรื่องมำจำก “รำมำยณะ” ของอนิ เดีย

เนื้อหำของเร่ือง : พรรณนำถงึ ควำมย่ิงใหญ่ งดงำมของกระบวนทัพของอนิ ทรชติ ซ่ึงแปลงตัว
เปน็ พระอนิ ทร์ ช้ำงเอรำวัณและเหลำ่ เทวดำ

ลักษณะคำประพนั ธ์ : กำพย์ฉบัง ๑๖

คำประพนั ธ์ (บทเด่น)

สำมสบิ สำมเศยี รโสภำ เศียรหนึ่งเจด็ งำ
ดังเพชรรัตนร์ จู ี สระหนึ่งย่อมมี
ดอกหน่ึงแบ่งบำน
งำหน่ึงเจด็ โบกขรณี เจ็ดองค์โสภำ
เจด็ กออุบลบันดำล อกี เจ็ดเยำวมำลย์
ชำเลืองหำงตำ
กอหน่ึงเจด็ ดอกดวงมำลย์ ทกุ เกศกุญชร
มีกลีบไดเ้ จด็ กลีบผกำ ซองหำงกระวนิ
ผ้ำทิพย์ปกตระพอง
กลีบหนึ่งมีเทพธิดำ
แน่งน้อยลำเพำนงพำล

นำงหนึ่งย่อมมบี รวิ ำร
ล้วนรูปนิรมติ มำยำ

จับระบำรำร่ำยส่ำยหำ
ทำทีดังเทพอัปสร

มวี มิ ำนแกว้ งำมบวร
ดังเวไซยันต์อมรนิ ทร์

เครื่องประดับเก้ำแก้วโกมล
สร้อยสำยชนักถักทอง

ตำข่ำยเพชรรัตน์ร้อยกรอง
ห้อยภู่ทกุ หคู ชสำร

๗

เร่ืองย่อ

บทพำกย์เอรำวัณเป็นเน้ือเร่ืองตอนหน่ึงในรำมเกียรติ์ ซ่ึงเกี่ยวข้อง
กับอินทรชติ ซ่ึงเปน็ โอรสของทศกัณฑ์กับนำงมณโฑ ช่ือเดมิ ว่ำ “รณพักตร์”

รณพักตร์ได้ศึกษำศิลปวิทยำกับพระฤำษีโคบุตร บำเพ็ญตบะภำวนำ
นำนถึง ๗ ปี จึงได้ศร ๓ เล่ม จำกพระผู้เป็นเจ้ำทั้งสำมองค์ คือ ศรพรหมำสตร์จำก
พระอิศวร ศรนำคบำศจำกพระพรหม และศรวิษณุปำณัมจำกพระนำรำยณ์ เมื่อไป
รบกับพระอินทร์ได้รับชัยชนะและได้จักรแก้วของพระอินทร์กลับมำยังกรุงลงกำ ทศ
กัณฑ์ทรงพอพระทยั จึงพระรำชทำนนำมใหม่แก่รณพักตรว์ ่ำ “อินทรชิต”

อินทรชติ บดิ เบอื นกำยิน เหมอื นองค์อมรินทร์
ทรงคชเอรำวัณ

โดยทศกัณฑ์ใช้ให้อินทรชิตออกรบถึง ๔ ครั้ง โดยในเน้ือหำนี้จะ
สอดคล้องกับกำรออกรบครั้งที่ ๓ ของอินทรชิต คือ อินทรชิตแปลงกำยเป็นพระ
อินทร์ขี่ช้ำงเอรำวัณออกมำรบกับพระลักษณ์ ในครั้งนี้พระลักษณ์ถูกศรพรหมำสตร์
สลบไปพร้อมพลวำนร หนุมำนตรงเข้ำหักคอช้ำงเอรำวัณ หนุมำนถูกอินทรชิตตีด้วย
คันศรจนสลบไป เม่ือหนุมำนต้องกระแสลมพัดจึงฟื้นข้ึน ประกอบกับพระรำมและ
พิเภกมำยังสมรภูมิ พิเภกจึงให้หนุมำนไปนำยำที่เขำสรรพยำ พระลักษณ์และไพร่พล
ได้กลิ่นยำจึงฟื้น อินทรชิตจึงกลับไปตั้งพิธีกุมภนิยำชุบศร ๓ เล่ม แต่พระลักษณ์ล้ำง
พิธีได้

๘

เร่ืองย่อ

สำหรับบทพำกย์เอรำวัณตอนที่นำมำศึกษำเป็นเพียงบำงส่วนใน
ฉำกก่อนกำรออกรบครั้งที่ ๓ ของอินทรชิต ซ่ึงใช้พระเวทของพระอิศวรแปลง
กำยเป็นพระอินทร์ เหล่ำยักษ์แปลงเป็นเทวดำ และกำรุณรำชแปลงเป็นช้ำง
เอรำวัณลอยมำบนฟ้ำ หนุมำนเตือนพระลักษมณ์ให้ระวังตัวเพรำะเห็นแปลกที่
บรรดำเทพเทวดำล้วนมีอำวุธครบครัน แต่พระลักษมณ์และไพร่พลวำนรต่ำง
เช่ือว่ำเป็นพระอินทร์และเหล่ำเทวดำเสด็จมำจริง ๆ จึงเผลอชมควำมงำมอย่ำง
เพลิดเพลิน เป็นโอกำสให้อินทรชิตแผลงศรพรหมำสตร์ถูกพระลักษมณ์จนสลบ
ไปเนื้อเร่ืองในตอนนี้มีควำมโดดเด่นด้ำนกำรใช้คำสร้ำงจินตภำพให้แก่ผู้อ่ำนให้
เห็นถึงควำมสวยงำมและควำมย่ิงใหญ่ของกองทัพทัง้ สองฝ่ำย จึงทำให้วรรณคดี
มีควำมน่ำสนใจและทรงคุณค่ำสบื เนื่องมำจนถึงปัจจุบัน

๙

แบบฝกึ หัดท้ำยบทที่ ๒

คำชีแ้ จง : จงเติมคำลงในช่องวำ่ งให้ถูกต้อง

๑. บทพำกย์เอรำวัณ ผู้ทรงพระรำชนิพนธค์ ือ
....................................................................................................
....................................................................................................
๒. บทพำกยเ์ อรำวัณ กล่ำวถงึ เหตุกำรณ์ตอนใด
....................................................................................................
....................................................................................................
๓. บทพำกย์เอรำวัณแต่งด้วยคำประพันธป์ ระเภทใด
....................................................................................................
....................................................................................................
๔. เอรำวัณเปน็ ชื่อของอะไร
....................................................................................................
....................................................................................................
๕. อินทรชิตเป็นโอรสของใคร........................................................
๖. อนิ ทรชิตมีชอ่ื เดมิ ว่ำอย่ำงไร ....................................................
๘. เหตุที่ได้ชื่อวำ่ อทิ รชติ เพรำะ...................................................
๙. อินทรชิตได้รับพรวิเศษจำกใคร.................................................
๑๐. ใครแปลงกำยเป็นช้ำงเอรำวัณ................................................

บทที่ ๓
อลังกำรช้ำงเอรำวัณ

๑๐

องค์ประกอบของช้ำงเอรำวัณ

ช้ำงเอรำวัณมี หัวหน่ึงมี
๓๓ หัว งำ ๗ ก่ิง
= 231 ก่ิง

งำหน่ึงมี สระหน่ึงมี
สระน้ำ ๗ สระ กอบัว ๗ กอ
= 1,617 สระ = ๑๑,๓๑๙ กอ

๑๑

องคป์ ระกอบของช้ำงเอรำวัณ

กอบัวหน่ึงมี บัวดอกหน่งึ มี
ดอกบัว ๗ ดอก กลีบบัว ๗ กลีบ
= ๗๙,๒๓๓ ดอก = ๕๕๔,๖๓๑

กลีบหน่ึงมี นำงฟำ้ หน่งึ มี
นำงฟ้ำ ๗ องค์ บรวิ ำร ๗ นำง
= ๓,๘๘๒,๔๑๗ = ๒๗,๑๗๖,๙๑๙

บทพำกย์เอรำวัณ ๑๒

อนิ ทรชติ บิดเบอื นกำยิน เหมอื นองคอ์ มรนิ ทร์
ทรงคชเอรำวัณ เผอื กผ่องผิวพรรณ
เศียรหน่ึงเจด็ งำ
ช้ำงนริ มติ ฤทธิแรงแขง็ ขัน สระหนึ่งย่อมมี
สีสังข์สะอำดโอฬำร์ ดอกหน่ึงแบง่ บำน
เจ็ดองค์โสภำ
สำมสบิ สำมเศียรโสภำ อีกเจด็ เยำวมำลย์
ดังเพชรรัตน์รูจี ชำเลอื งหำงตำ
ทกุ เกศกญุ ชร
งำหนึ่งเจด็ โบกขรณี ซองหำงกระวิน
เจ็ดกออบุ ลบันดำล ผ้ำทิพย์ปกตระพอง

กอหนึ่งเจ็ดดอกดวงมำลย์
มีกลีบได้เจด็ กลีบผกำ

กลีบหนึ่งมีเทพธดิ ำ
แน่งน้อยลำเพำนงพำล

นำงหนึ่งย่อมมีบรวิ ำร
ล้วนรูปนริ มติ มำยำ

จับระบำรำร่ำยส่ำยหำ
ทำทีดังเทพอัปสร

มีวมิ ำนแก้วงำมบวร
ดังเวไซยันตอ์ มรินทร์

เคร่ืองประดับเกำ้ แก้วโกมล
สร้อยสำยชนักถักทอง

ตำข่ำยเพชรรัตน์รอ้ ยกรอง
ห้อยภู่ทกุ หูคชสำร

๑๓

แบบฝกึ หัดท้ำยบทที่ ๓

คำชแี้ จง : ให้นักเรียนอธบิ ำยลักษณะของชำ้ งเอรำวณั โดยละเอียด โดยศกึ ษำ
จำกคำประพนั ธใ์ นส่วนเนอ้ื หำ

..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

ชื่อ....................................................................ชัน้ ............เลขที่..........

๑๔

แบบทดสอบหลังเรียน

คำชี้แจง : ให้นักเรียนโยงคำกับภำพให้ถูกต้อง พร้อมเขียนคำ
แปลภำษำไทยให้ถูกตอ้ ง

...................... ....................
proboscis ivory

...................... ....................
eye ear

...................... ......................
head leg

...................... ......................
foot tail

...................... ......................
face forehead

บทสรปุ ๑๔

จดุ ประสงคก์ ำรเรียนรู้
๑. ถอดคำประพันธจ์ ำกตัวบทพำกยเ์ อรำวัณได้ (K)
๒. จำแนกองคป์ ระกอบของช้ำงเอรำวัณได้ (P)
๓. รับผิดชอบต่องำนที่ได้รับมอบหมำย (A)

แบบทดสอบก่อนเรียน

คะแนนเตม็ คะแนนที่ได้ ระดบั คุณภำพ
๕

แบบทดสอบหลังเรียน

คะแนนเตม็ คะแนนที่ได้ ระดบั คณุ ภำพ
๕

แบบฝึกหัดท้ำยบท

บทที่ คะแนนเต็ม คะแนนที่ได้ ระดับคุณภำพ

๑

๒

๓

๑๕

๑๖

เอกสำรอ้ำงองิ

ฟองจันทร์ สุขย่ิง และคณะ. (มปป.). วรรณคดีและวรรณกรรม.
กรุงเทพฯ : อักษรเจรญิ ทัศน.์

วัชรี รมยะนันทน.์ (๒๕๓๔). ววิ ัฒนำกำรวรรณคดีไทย. กรงุ เทพฯ
: จฬุ ำลงกรณ์มหำวทิ ยำลัย.

บทพำกยเ์ อรำวัณ เปน็ วรรณคดีท่มี ีควำมงดงำม
แสดงให้เห็นถงึ ควำมอลังกำรของตัวละคร
และสอดแทรกข้อคดิ รวมถงึ คำประพันธ์
ที่ไพเรำะน่ำจดจำ พร้อมแบบฝึกหัด
สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษำปีท่ี ๓

ผลิตโดย
นำงสำวนภสร คณทำ รหัส ๐๒๐
สำขำวชิ ำภำษำไทย วทิ ยำลยั กำรฝกึ หดั ครู