เทคนิคการเขียนตอบข้อสอบวิชากฎหมาย เขียนตอบอย่างไรให้ได้คะแนน

วารสารนิติศาสตรแ ละสงั คมทองถนิ่ ปท ี่ 1 ฉบบั ท่ี 2 145
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

บทความวชิ าการ

เทคนคิ การเขียนตอบขอสอบวชิ ากฎหมาย
“เขยี นตอบอยา งไรใหไดคะแนน”

Technique for Writing Answer to Legal Exam
“How to answer and achieve score”

เกียรตยิ ศ ศักดิ์แสง1

บทคดั ยอ
การทดสอบวิชากฎหมายในระดับปริญญาตรี ปริญญาโท เนติบัณฑิตยสภา
ตลอดจนผูเขาสอบคัดเลือกบรรจุเปนขาราชการอัยการตําแหนงอัยการผูชวย หรือ
ขาราชการตลุ าการตําแหนงผูชวยผพู ิพากษาขอ สอบวิชากฎหมายจะยากขน้ึ เปนลําดบั
ปญหาใหญของผูสอบในการเขียนตอบขอสอบวิชากฎหมาย มักมีปญหา
“ตอบถูกธงคาํ ตอบ” แตไมไดคะแนนและเมื่อขอสอบผกู ขอเท็จจริงขมวดปมปญหา
หลายประเดน็ โดยมเี วลาใหอ านคดิ และเขียนตอบนอย ทําใหเกิดปญหาหลายประการ
เชน อานคําถามแลว จับประเด็นไมได คิดตอบในสิ่งท่ีเขาไมถามทําใหส้นิ เปลืองสมอง
และเสียเวลา เกิดความลังเลไมม่ันใจในธงคําตอบเอาแนนอนไมได ลนลานจนขาด
ก า ร จั ด ร ะ บ บ ค ว า ม คิ ด แ ล ะ ข า ด ก า ร ว า ง แ ผ น ก า ร เ ขี ย น ต อ บ ทํ า ใ ห เ ขี ย น ต อ บ
ไมป ะตดิ ปะตอ วกวนไปมา หาจดุ เรมิ่ ตน เขียนตอบไมไ ด แตง ตวั บทขึ้นเอง ปรบั บทโดย

1 อัยการผชู ว ย สาํ นกั งานอัยการสูงสดุ สถาบนั พัฒนาขา ราชการฝายอัยการ ชว ยราชการสํานักงาน
คดีอาญาธนบุรี และปฏิบตั ริ าชการสํานกั งานอัยการพิเศษฝายคดอี าญาธนบุรี 3

146 วารสารนิตศิ าสตรและสังคมทองถิ่น ปที่ 1 ฉบับที่ 2
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

ลอกคําถามมาตอบ นําขอเท็จจริงนอกคําถามมาเขียนตอบ หลกั กฎหมายไมมีเหตุผล
ทางกฎหมายไมได เปนตน

จากการศึกษาพบวาการเขียนตอบขอสอบวิชากฎหมายเปนการนําเสนอ
คําตอบเชิงอภิปรายใหเหตุผลอันอยูบนพ้ืนฐานของกฎหมายหรือมีกฎหมายเปน
หลักฐานสําคัญ จึงแนะนําใหผูสอบหาขอบกพรองของตัวเองใหไดประยุกตใชวิธี
การเขียนตอบในรปู “แบบผสมผสาน” ระหวา งการตอบแบบตามขน้ั ตอนกบั การตอบ
แบบฟนธง กลาวคือ เขียนตอบแบบตามขั้นตอนชูประเด็นหลักและประเด็นรอง
เพราะปกติจะเปนปญหาสําคัญและมีคะแนนสูงกวาประเด็นอื่นสําหรับประเด็น
ปลีกยอยใชวิธีตอบแบบฟนธง โดยวินิจฉัยปรับบทแทรกไปในการเขียนตอบประเด็น
หลักและใหเกบ็ ใหค รบถว น อยา งมีเหตผุ ลเช่อื มโยงสอดคลอ งซ่งึ กนั และกนั

คาํ สาํ คัญ: เทคนิคการเขียนตอบขอสอบวิชากฎหมาย, การหาประเด็นปญหาคําถาม
กฎหมาย, รูปแบบหรอื ลีลาการเขยี นตอบ, ธงคําตอบ

Abstract
The legal exam of bachelor’s degree, master's degree and bar
association as well as the entrance exam for Assistant Public Prosecutor
or Assistant Judge, the legal examination questions get progressively
more difficult.
The legal examinees’ serious problem in writing answers for
legal exam is “giving a straight answer” but failing to achieve score. As
the examination questions construct a complicated plot with a variety
of issues, they limit time for consideration and writing each answer
resulting in many problems. For example, the examinees read a
question but fail to get the point, give an irrelevant answer causing time
and thought consuming, hesitate about answer, write hurriedly and

วารสารนติ ศิ าสตรและสังคมทอ งถิน่ ปท ่ี 1 ฉบบั ที่ 2 147
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

excitedly causing a lack of system thinking and planning resulting in
confused answer, cannot find the starting point, compose a principle by
self, adapt a principle by copying a question, write answer with
irrelevant fact and write answer without the principles of law and legal
reason.

According to the study, it found that writing an answer for legal
exam presented discussion and reason on the basis of law evidently.
The examinees should find their defect and apply the “mixed method”
of writing between writing step-by-step answer and absolute answer.
The step-by-step answer presents the main issue and sub-issue. They
are the main problem and provide score more than other issue. For the
trivial issues, the absolute answer should be applied by considering and
putting the text in the main issue’s answer and writing all issues in the
answer reasonably and relevantly.

Keywords: Technique for Writing Answer to Legal Exam, Finding problem
issues, Answer Writing Method, Straight Answer

ปญ หาการเขียนตอบขอสอบวชิ ากฎหมาย
นบั ต้งั แตอดตี จนถึงปจจุบัน ในการทดสอบวชิ ากฎหมายในระดบั ปริญญาตรี

ปรญิ ญาโท เนติบัณฑติ ยสภา ตลอดจนผเู ขาสอบคัดเลือกบรรจุเปนขาราชการอัยการ
ตําแหนงอัยการผูชวย หรอื ขาราชการตุลาการตําแหนงผูชวยผูพิพากษาขอสอบวิชา
กฎหมายยากขึ้นเปนลําดับ ปญหาใหญของผูสอบในการเขียนตอบขอสอบขอเขียน
วิชากฎหมาย มักมีปญ หา “ตอบถูกธงคาํ ตอบ” แตไ มไ ดคะแนน

นอกจากนี้ขอสอบมักผูกขอเท็จจริงขมวดปมปญหาหลายประเด็น มีเวลา
ใหอานคิดและเขียนตอบจํากัด ทําใหเกิดปญหาหลายประการ เชน อานคําถาม

148 วารสารนิตศิ าสตรและสังคมทองถนิ่ ปที่ 1 ฉบับท่ี 2
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

แลว จับประเดน็ ไมได ตองอานหลายรอบ คิดตอบส่ิงท่ีไมไ ดถามทําใหสิ้นเปลืองสมอง
และเสียเวลา เกิดความลังเลไมม่ันใจในธงคําตอบเอาแนนอนไมได ลนลานจนขาด
การจัดระบบความคิดและขาดการวางแผนการเขียนตอบ เขียนตอบไมปะติดปะตอ
วกวนไปมา หาจุดเริม่ ตนเขียนตอบไมได รางตวั บทขึน้ เอง จาํ ตัวบทไมไดหรือจําตวั บท
ไดแตนํามาใชไมเ ปน ปรับบทโดยลอกคําถามมาตอบ เถียงคําถามหรือนําขอเทจ็ จริง
นอกคาํ ถามมาเขียนตอบ หลกั กฎหมายไมม ี เหตุผลทางกฎหมายไมได เปนตน

มีอาจารยที่เปนผูพิพากษาและพนักงานอัยการ ไดกลาววา “เทาท่ีตรวจ
ขอสอบมาผูที่ผานเนติ ฯ มาแลว พบวามีความรูสามารถเขาสอบเปนอัยการผูชวย
หรือผชู วยผูพิพากษาไดอยา งสบาย ๆ แตเขียนอยางไรใหไดคะแนน อันนี้แหละสําคัญ
อาจารยอยากใหคะแนน แตหาท่ีใหคะแนนไมได ไมรูจะใหคะแนนตรงไหน” และ
“แมลายมือของผูสอบจะอานไมออกแตอาจารยก็พยายามอานเพื่อหาที่ใหคะแนน
แตพยายามหาท่ใี หคะแนนแลว มีแตธงคําตอบไมรวู าจะใหคะแนนอยางไรในเม่ือหลัก
กฎหมายไมมี เหตุผลก็หาไมเจอ” ตามลําดับจึงสรุปไดวา ณ ปจจุบันเม่ือผูเขาสอบ
คัดเลือกตางก็เปนผูรูดวยกันความรูของแตละคนคงไมแตกตางกันมากนัก หากแต
วัดกันท่ีการเขียน “เขียนตอบอยางไรใหไดคะแนน” อันนี้แหละเปนโจทยสําคัญ
ที่ผูเขาสอบแตละคนจะตองศึกษาหาเทคนิคการเขียนตอบขอสอบวิชากฎหมาย
“เขยี นตอบอยางไรใหไ ดคะแนน” อันนาํ ไปสูเ ปาหมายตามท่ผี สู อบต้ังใจ

การเขียนตอบวิชากฎหมาย
การเขียนตอบวิชากฎหมายน้ัน แตกตางกับการเขียนตอบในวิชาอ่ืน ๆ

จนกลาวไดวาการเขยี นตอบวิชากฎหมายน้ันเปน เรอื่ งยาก เพราะตองขนึ้ อยูกับเหตุผล
บนพ้ืนฐานแหงบทบัญญัติของกฎหมาย มิใชเปนการเขียนตอบแบบปญหาธรรมดา
และไมมีรูปแบบชัดเจนตายตัว ไมมีสิ่งท่ีจะมาช้ีวัดตรวจสอบวาเขียนอยางไร

วารสารนติ ศิ าสตรแ ละสงั คมทองถิน่ ปท ี่ 1 ฉบบั ที่ 2 149
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

จะไดคะแนนมากนอ ย ดังนน้ั ลกั ษณะการเขียนจงึ มีความยดื หยนุ ในตนเองพอสมควร2
ทงั้ น้ี เพราะวชิ ากฎหมายนําเอา “กฎหมาย” มาเปน วตั ถใุ นการศึกษาซ่ึงจดั อยใู นสาขา
สังคมศาสตรจึงเปนศาสตรเฉพาะมีเอกลักษณของตัวเอง การเขียนตอบ
จึง “เปนการนําเสนอคําตอบเชิงอภิปรายใหเหตุผลอันอยูบนพ้ืนฐานของกฎหมาย
หรือมีกฎหมายเปนหลักฐานสําคัญ” โดยวิธีการเขียนเรียงความส่ือความหมายให
ผูตรวจขอสอบเห็นองคความรู เขาใจ และคลอยตามสิ่งท่ีผูสอบอภิปรายใหเหตุผล
สนับสนุนธงคําตอบนั้นวาถูกตอง ฉะน้ัน เทคนิคการเขียนตอบขอสอบวิชากฎหมาย
“เขียนตอบอยางไรใหไดคะแนน” ที่นําเสนอในบทความน้ี เปนแนวทางการเขียน
เสนอคําตอบขอสอบวิชากฎหมาย เพอ่ื ประยกุ ตใ ชแกไขปญ หาและขอ บกพรอ งของแต
ละบคุ คล อนั นําไปสูก ารจดั ระบบความคดิ และการวางแผนการเขียนตอบขอสอบวิชา
กฎหมาย ตลอดจนรูปแบบหรือลีลาในการตอบขอ สอบวิชากฎหมายของตนตามความ
ถนดั โดยผเู ขียนจะนาํ เสนอเปน ลาํ ดับ ดงั นี้
1. หลักเกณฑการตรวจและใหค ะแนนขอสอบวิชากฎหมาย

แมการเขียนจะไมมีรูปแบบตายตัว ไมมีส่ิงช้ีวัดวาเขียนรูปแบบใดจะได
คะแนน อยางไรก็ตามปจจุบันมีหลักเกณฑการตรวจและการใหคะแนนในการสอบ
คัดเลือกและทดสอบความรูเพ่ือบรรจุเปนขาราชการอัยการและแตงตั้งใหดํารง
ตํ า แ ห น ง อั ย ก า ร ผู ช ว ย 3แ ล ะ เ พ่ื อ บ ร ร จุ เ ป น ข า ร า ช ก า ร ตุ ล า ก า ร ใ น ตํ า แ ห น ง

2 สุพิศ ประณีตพลกรงั , (2552), ทําอยางไร ถาอยากเปนผูพิพากษา, กรุงเทพฯ: สํานัก
พิมพอฑตยา มิเลน็ เนียม, 65.
3 ระเบยี บคณะกรรมการอัยการวา ดว ยหลักเกณฑและวิธสี มคั ร หลักสูตร และวธิ กี ารสอบ
คัดเลือก และทดสอบความรู เพ่อื บรรจเุ ปนขา ราชการอัยการและแตงต้งั ใหด าํ รงตาํ แหนง
อัยการผชู วย พ.ศ. 2558 ขอ 28, 29.

150 วารสารนติ ิศาสตรแ ละสงั คมทองถนิ่ ปท่ี 1 ฉบับที่ 2
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

ผูชวยพิพากษา4 ซึ่งมีหลักเกณฑไมแตกตางกันสามารถชี้ใหเห็นวาตอง “เขียนตอบ
อะไร” ลงไปจึงจะไดคะแนนโดยสรปุ ไดดังน้ี

ขอ 1 การใหคะแนนคําถามเกี่ยวกับปญหาเชงิ ปฏิบัติ ใหพิจารณาคําตอบ
และเหตุผลทใี่ หประกอบกันเปนรายขอไป ดังน้ี (1) ตอบไมถูกธงคําตอบ และเหตุผล
ใชไมได ใหคะแนน 0 (2) ตอบไมถูกธงคาํ ตอบแตเหตุผลพอฟงได ใหคะแนน 1 – 2
(3) ตอบไมถูกธงคําตอบ แตมีเหตุผลดี ใหคะแนน 2 - 4 (4) ตอบถูกธงคําตอบ แต
เหตุผลใชไมไ ด ใหคะแนน 0 - 1 (5) ตอบถูกธงคําตอบ และเหตุผลพอฟงไดบาง ให
คะแนน 2 - 5 (6) ตอบถูกธงคําตอบ และเหตุผลพอใชได ใหคะแนน 5 - 6 (7) ตอบ
ถูกธงคาํ ตอบ และเหตุผลดี ใหคะแนน 7 - 8 และ (8) ตอบถูกธงคําตอบ และเหตุผลดี
มาก ใหคะแนน 9 - 10 โดยขอสอบขอเขียนจะมีคะแนนเต็มขอละ 10 คะแนน รวม
ทกุ ขอแลวตอ งไดคะแนนไมตํ่ากวารอยละ 50 ของคะแนนขอสอบขอเขียนทั้งหมดจึง
จะถอื วา สอบผานขอเขียนมีสิทธิสอบปากเปลาตอไป ฉะนั้น หากไดไมนอยกวาขอ ละ
5 คะแนนก็มโี อกาสสอบผานซ่ึงมิใชเ ร่ืองงายสําหรับในการสอบขอเขยี นวชิ ากฎหมาย

เมอ่ื พจิ ารณาหลกั เกณฑขอ 1 (4) เหน็ ไดว า หากตอบถกู ธงคําตอบแตเหตุผล
ใชไมได จะได 0 - 1 คะแนนอันเปนคําตอบของปญหาท่ีวา “ตอบถูกธงคําตอบ”
แตเ หตุใดถึงไมไ ดคะแนน และเม่อื พิจารณาประกอบหลักเกณฑขอ 1 (3) จะเห็นไดวา
แมตอบไมถูกธงคาํ ตอบแตเหตุผลดี ใหค ะแนน 2 - 4 คะแนน ฉะน้ัน แมจะตอบผิดธง
คําตอบแตก็อาจไดคะแนนถึง 4 คะแนน เมื่อเปรียบเทียบกับคะแนนเต็มในรายขอ
ถือวาเปนคะแนนที่สูงไมเปนขอถวงในการเฉล่ียคะแนนในขออื่น จากหลักเกณฑ
ดงั กลาวจงึ ชใ้ี หเ หน็ วาจะตอง “เขยี นเหตุผลทางกฎหมาย” ลงไปในกระดาษคาํ ตอบจึง
จะไดคะแนน และหาก “เหตุผลดีตอบถูกธงคําตอบ” ดวย สองอยางประกอบกับ
คะแนนกย็ ่ิงพงุ สงู ข้นึ ตามลําดับ จึงสรุปไดวา หลักการเขียนตอบขอสอบวิชากฎหมาย

4 ระเบียบคณะกรรมการตุลาการศาลยุติธรรมวาดวยการสมัคร การสอบคัดเลือก และ
ทดสอบความรู เพือ่ บรรจุเปน ขา ราชการตุลาการในตําแหนง ผูชวยผูพิพากษา พ.ศ. 2558 ขอ
36, 38

วารสารนติ ศิ าสตรและสังคมทอ งถนิ่ ปท ี่ 1 ฉบบั ท่ี 2 151
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

ส่ิงท่ีขาดไมได ก็คือ หลักกฎหมายจากตัวบท เหตุผลทางกฎหมาย และการปรับบท
โดยไมตองไปกังวลกับธงคําตอบวาถูกตองหรือไม ซึ่งหากหลักกฎหมายแมนยํา
“แมขอเท็จจริงเปลี่ยนแปลงไป แตหลักกฎหมายน้ันยอมไมเปลี่ยนแปลงตาม”
เพราะฉะน้ัน ธงคําตอบยอมไมผันแปรหนีไปในทิศทางอื่น นอกจากจะแปรผลไป
ตามหลักกฎหมายและเหตผุ ลท่ีผูสอบวางไว ดังน้ี โอกาสท่ีตอบถูกธงคําตอบก็มีสงู ข้ึน
ตามไปดว ย

สวนคําถามเก่ียวกับแนวความคิดทางกฎหมาย หลักกฎหมาย หรือปญหา
เชิงทฤษฎี จะตองพิจารณาคําตอบและเหตุผลเปนรายขอ การตอบจะตอง
ประกอบดวย 2 สวน คือ สวนแรกแนวความคิดทางกฎหมาย หลักกฎหมาย หรือ
ปญ หาเชงิ ทฤษฎีและสว นเหตผุ ลหรือการวิเคราะหเฉพาะสวนหลังหากตอบไดดีจะได
คะแนน 2 - 4 แมสวนแรกไมดี ฉะน้ัน หากเหตุผลหรือการวิเคราะหดี และ
แนวความคิดทางกฎหมาย หลักกฎหมาย หรือปญหาเชิงทฤษฎีดีดวยคะแนน
ก็จะสงู ข้นึ ตามลําดบั
2. ประเภทขอสอบวชิ ากฎหมาย

ขอสําคัญตองทราบวาขอสอบมีลักษณะแบบใด มิฉะนั้น ไมอาจจัดระบบ
ความคิดและวางแผนการเขียนตอบขอสอบได ท้ังน้ี ขอสอบอาจแบงได 3 ประเภท
คือ ขอ สอบบรรยาย ขอสอบอุทาหรณ ขอ สอบความคดิ เห็น ดงั นี้5

ขอสอบบรรยายลักษณะของขอสอบแบบบรรยาย โดยหลักแลวมุง
จะทดสอบความรูเขาใจเนื้อหาของหลักกฎหมาย ทดสอบระบบความคิด และ
ความสามารถในการอธบิ าย ถายทอดความรู ความเขา ใจ ในหลักกฎหมายออกมาเปน
ระบบ ขอสอบในลักษณะนผี้ ูสอบเพียงแตบรรยายแสดงความรูของตนในเรื่องท่ีถาม

5 กาํ ชัย จงจักรพันธ, (2542), คูมือกฎหมายลักษณะนิติกรรมและสัญญา, (พิมพครั้งท่ี 5),
กรงุ เทพฯ: สาํ นักพมิ พมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, หนา 13-26.

152 วารสารนิตศิ าสตรแ ละสงั คมทองถนิ่ ปท ี่ 1 ฉบบั ที่ 2
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

ออกมาอยางเปนระบบ ครบถวน สมบูรณเทานั้น6การเขียนตอบใหวางโครงสรางของ
หลักกฎหมายตามท่ีเขาถามใหครบถวนเสียกอน เชน ทานเขาใจหลักนิติรัฐอยางไร
การเขยี นตอบใหวางโครงสรา งองคป ระกอบของหลักนิตริ ัฐใหครบถวน เพ่ือแสดงองค
ความรูของผูสอบใหผูตรวจขอสอบเห็น จากนั้นจึงเริ่มลงมือบรรยายอธิบายหลัก
กฎหมายพรอมยกตัวอยางประกอบอธิบาย เรียงตามโครงสรางที่วางไวอยาง
เปนระบบ กรณีคําถามใหอธิบายถึงความแตกตาง เชน หลักนิติรัฐตางกับหลักนิติ
ธรรมอยางไร จะตองอธิบายความหมายหรือลักษณะของเร่ืองน้ันเสมอ แลวจึง
บรรยายอธิบายพรอมยกตัวอยางประกอบ ซึ่งการเขียนโครงสรางไวกอนบรรยายน้ัน
มีขอดอี ยูที่วา หากบรรยายขอสอบไมทันเวลา อยางนอยก็ไดแสดงองคความรูไวบาง
แลว ยังพอมีจุดที่ใหคะแนนไดบาง นอกจากนี้ยังทําใหผูสอบ จัดระบบความคิด
มีแผนการเขียนตอบขอสอบไดอยางเปนระบบ จะไดเขียนตอบขอสอบไมหลุดออก
จากกรอบที่วางไวแบบไรทศิ ทาง

ขอสอบอุทาหรณ หรือท่เี รยี กวา “ขอ สอบตกุ ตา” มีลกั ษณะทีผ่ กู ขอเท็จจรงิ
มาเปน เร่อื งราว มีตวั ละครเปนนาย ก นาย ข ฯลฯ ตัวละครเหลานไี้ ดกระทําอยางใด
อยางหนง่ึ ขึน้ แลวทายสุดโจทยกจ็ ะถามปญหาใหว นิ ิจฉยั การกระทํา คําถามลักษณะนี้
ผูถามตองการวัดความสามารถในเร่ืองการจํา ความเขาใจในตัวบทกฎหมาย และ
ที่สําคัญตองการวัดความสามารถในการมองปญหา การจับประเด็นปญหา รวมทั้ง
ความสามารถในการปรับใชหลักกฎหมายท่ีไดศึกษามากับขอเท็จจริงที่เกิดขึ้นดวย7
การตอบจะตองอาศัยหลักกฎหมายตัดสินการกระทําของตัวละครหรือขอพิพาท
ของตัวละครวาตองดวยบทกฎหมายที่ยกข้ึนกลาวอางหรือไม เพราะเหตุผลใด ซึ่งวิธี
คดิ และวิธตี อบสว นใหญยึดถือตามแนวทางของศาสตราจารย ดร.หยุด แสงอุทัย คือ8
(1) ใหพิจารณากอนวาปญ หาอุทาหรณนนั้ เปนเร่ืองอะไร มีประเดน็ ปญหาอะไรที่ตอง

6 กําชยั จงจักรพนั ธ, เพิ่งอา ง, หนา 13.
7 กําชยั จงจักรพันธ, อางแลว , หนา 19.
8 กําชยั จงจักรพนั ธ, อางแลว , หนา 19.

วารสารนติ ศิ าสตรแ ละสังคมทองถิ่น ปท ี่ 1 ฉบับที่ 2 153
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

พิจารณา (2) มีกฎหมายบัญญัติสําหรับเร่ืองหรือประเด็นน้ันไวอยางไร (3)
เมื่อยกกฎหมายน้ันมาปรับกับขอเท็จจริงตามอุทาหรณแลว จะมีผลทางกฎหมาย
อยางไรหรือทน่ี กั กฎหมายเรียกสน้ั ๆ วา การปรับบทและ (4) สรปุ คําตอบ (ใหตรงกับ
คาํ ถาม)

ขอสอบความคิดเห็นอาจอยูในรูปแบบคําถามของขอสอบบรรยายหรือ
ขอสอบอุทาหรณก็ไดนอกจากผูออกขอสอบจะตองการวัดความรู ความสามารถ
ของผูสอบตามหลักการวัดความรูโดยทั่วไปแลว ผูออกขอสอบยังประสงคจะ
ตรวจสอบ อีก 2 ประเดน็ คือ ความรู ซ่งึ ลึกซ้ึงเปน พิเศษในหัวขอหรือประเด็นคําถาม
น้ัน ๆ และวิธีคิด วิธีใหเหตุผลในปญหาความเห็นของผูสอบ ฉะน้ัน ในการตอบ
ขอ สอบความคดิ เหน็ ตอง อธิบายวา จุดหรอื ประเด็นปญ หาน้ันเปน ปญ หาความคดิ เหน็
ตลอดจนอธบิ ายวา มนี ักกฎหมายเห็นแตกตางกนั อยางไรบางในประเด็นน้ัน ๆ พรอม
ทั้งเหตุผล และทายสุดเห็นดวยกับความเห็นใด เพราะอะไร9ผูสอบจึงมีอิสระอยาง
เต็มทีใ่ นการตอบ เพราะขอสอบมลี ักษณะเปนปลายเปด เปดโอกาสใหผูสอบอภิปราย
ใหเหตุผลและแสดงความคิดเห็นไดอยางเต็มท่ี แตการตอบตองมี เหตุผลอยูบนฐาน
ของหลักกฎหมาย แนวคิดทางกฎหมาย หรือทฤษฎีทางกฎหมายมาสนบั สนนุ เสมอ
3. หลกั เกณฑเบอ้ื งตน การเขียนตอบขอสอบวิชากฎหมาย

การเขียนตอบขอสอบวิชากฎหมายเปนศาสตรเฉพาะไมมีรูปแบบตายตัว
จึงมีความยืดหยุนไปตามทองเร่ืองของประเภทขอสอบ อยางไรก็ตามมีอาจารย
ดานกฎหมายหลายทานไดใหหลักเกณฑเบื้องตนของการเขียนตอบไวอยางนาสนใจ
สรปุ ไดดงั ตอ ไปน้ี

9 กําชยั จงจักรพนั ธ, อางแลว, 22-23.

154 วารสารนติ ิศาสตรแ ละสังคมทอ งถิน่ ปท่ี 1 ฉบบั ที่ 2
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

อาจารย สุจริต ถาวรสุข ไดกลาวไวสรุปไดวา10 ใหตอบตามประเด็นที่เขา
ถาม ไมควรลอกคําถามโดยไมจําเปน ประเด็นท่ีถามตอบใหหมด การสอบ
เปนการสอบเปนผูพิพากษา ดังนั้น ในการตอบตองรูจักวินิจฉัยขอคําถาม
และตอบโดยอาศัยตัวบทกฎหมาย เปนหลกั ฐานสําคัญ สวนคําพิพากษาฎีกาท่ีอางอิง
น้ันจัดไวเปนลําดับรอง ใหอางใจความหรือเนื้อหาของตัวบทกฎหมายซ่ึงสําคัญ
กวาตวั เลขท่ตี ัวบทและเนอื้ หาของคาํ พิพากษาฎีกายอ มสาํ คญั กวา เลขที่ฎีกา ความจริง
เลขท่ีตวั บทหรือเลขท่ีฎีกายอมไมสําคัญนัก แตถ าอางไดถ กู ตองกย็ ิ่งดี ถาผิดอาจถูกตัด
คะแนน ใหตอบเพียงท่ีเขาถาม แตใหละเอียดและหมดส้ินทุกกระแสความ
สวนคําตอบท่เี กนิ เลยออกไปนอกขอบเขตนนั้ ถาหากมีและเปนคาํ ตอบที่ไมถูกตองกับ
หลักกฎหมายก็จะถูกตัดคะแนน คําตอบไมควรมากจนเกินไป ในบรรดาผูมีความรู
ดวยกนั นัน้ เทคนิคในการตอบหรอื วิธีการตอบยอมมีความสําคัญมาก เพราะการตอบ
ท่ไี มตรงจุดหรือเลื่อนเปอ นออกนอกแนวน้นั อาจทําใหเสยี คะแนนได ที่กลาวมาถือเปน
ขอแนะนําที่ควรยึดถือไวเปนแบบอยางพึงจดจําและเปนเคร่ืองระลึกเวลาเขาสอบ
ของผูสอบไดเปนอยางดี ศาสตราจารย ดร.หยุด แสงอุทัย ไดกลาวไวสรุปไดวา11
ความปรากฏแกผูสอนวาบางทีนักศึกษามีความรู แตไมสามารถตอบใหถูกตองได
เพราะไมทราบถึงวิธีตอบปญหา จึงไดใหคําแนะนําวิธีตอบปญหาไว โดยมีหลักเกณฑ
ทั่ว ๆ ไปดังตอไปน้ี (1) ตองอานปญหาใหเขาใจเสียกอนอยาไดลงมือตอบปญหา
จนกวาจะแนใ จวาเขาใจปญหาดีแลว (2) ตองตอบคําถามใหหมดขอ มิฉะนั้นตองเสีย
คะแนนมาก (3) ในการเขียนคําตอบนั้น ตองสมมติตนเองวา เขียนใหบุคคลท่ีไมมี
ความรูในทางกฎหมายเลยใหอานใหเขาใจได โดยผูอานไมตองใชความคิด
หรือใชความคิดเพียงเล็กนอย (4) ตองยกเหตุผลประกอบคําตอบ ทั้งนี้ไดจากการ

10 สุจริต ถาวรสุข, (2515), วิทยาตุลาการ, (พิมพคร้ังที่ 4), พระนคร: โรงพิมพน่ําเซียการ
พิมพ, หนา 60 - 61. อางถงึ ใน สพุ ศิ ประณีตพลกรงั , เพง่ิ อาง, หนา 65.
11 หยุด แสงอุทัย, (2544), กฎหมายอาญาภาค 1, (พมิ พคร้งั ที่ 18), กรงุ เทพฯ: สํานักพมิ พ
มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร, หนา 6 - 9.

วารสารนติ ศิ าสตรและสงั คมทองถิน่ ปท ่ี 1 ฉบับที่ 2 155
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

ท่ีนักศึกษายกเอาองคประกอบความผิดมาใหดูดวย และชี้ใหเห็นวา ขอเท็จจริง
ตามปญหาน้ันเขาองคประกอบขอใดหรือไม (5) ตองตอบปญหาใหตรงกับลักษณะ
ของปญหา ปญ หากฎหมายนน้ั อาจมไี ด 4 ทางดวยกนั กลาวคือ

ก. เปนคําถามทฤษฎี ใหอธิบายขอกฎหมายตองคิดและตอบดังน้ี (1) เปน
เรอื่ งอะไร (2) มีหลักเกณฑห รอื องคป ระกอบอยางไร (3) ตอ ไปตองอธิบายความหมาย
ขององคป ระกอบแตละองคประกอบเปนรายละเอยี ด

ข. เปนคําถามในทางทฤษฎีโดยใหอธิบายขอแตกตาง ตองคิดและตอบ
ดังน้ี (1) ตองยกองคประกอบท้ังสองเรื่องมาแสดงเปนขอ ๆ (2) เปรียบเทียบ
ขอแตกตางระหวางองคป ระกอบท้ังสองเรื่องน้ี (3) ถามีขอแตกตางอยางอื่นนอกจาก
องคประกอบก็ยกมาใหดดู ว ย

ค. เปน คําถามท่ีใหยกอุทาหรณประกอบคําตอบ นักศกึ ษาตองคิดและตอบ
ดังนี้ (1) เปนเรื่องอะไร (2) มีหลักเกณฑหรือองคประกอบอยางไร (3) อธิบาย
ความหมายขององคประกอบโดยสังเขป และ (4) ตองยกขอเท็จจริงใหตรงกับ
องคประกอบนั้น ๆ

ง. เปนคําถามที่ใหวินิจฉัยขอเท็จจริงที่ผูสอนตั้งข้ึนหรือท่ีเรียกกันวาปญหา
ในรูปตุกตา ตองคดิ และตอบดังนี้ (1) นาจะเปนเรื่องอะไร (2) เร่ืองน้ัน ๆ กฎหมาย
หรือตําราไดกําหนดหลักเกณฑหรือองคประกอบไวอยางไร (3) หลักเกณฑหรือ
องคประกอบนั้น ๆ มีความหมายอยางไร และ (4) วินิจฉัยขอเท็จจริงใหเขากับ
หลักเกณฑห รือองคป ระกอบกเ็ กดิ ผลในทางกฎหมาย

อาจารย สุพิศ ปราณีตพลกรัง ไดใหคําแนะนําสําหรับรูปแบบหรือลีลา
ในการตอบขอสอบ พอสรุปไดวาการเขียนตอบขอสอบมีลักษณะการตอบ 2 แบบ
คอื การตอบแบบขั้นตอน และการตอบแบบฟนธง สรุปไดด ังน1้ี 2

การตอบแบบตามขนั้ ตอน แยกการตอบออกไดเปน 4 สว น คอื ก.ประเด็น
คําถาม ข. หลักกฎหมาย ค. การปรับบท ง. สรุป แตสวนท่ีถือวาเปนสวนเนื้อหา

12 สุพิศ ประณีตพลกรัง, อางแลว , หนา 68 - 72.

156 วารสารนติ ิศาสตรและสังคมทองถ่นิ ปท่ี 1 ฉบบั ที่ 2
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

คําตอบอยางแทจริงมีเพียง 2 สวน คือ หลักกฎหมายกับการปรับบท ในสวนแรก
คอื ประเดน็ ของคาํ ถามกับสวนที่สรุปน้ัน จะมีหรอื ไมก ไ็ ด

ก. ประเด็นของคําถาม เปนเร่ืองที่เราขมวดปมปญหาที่ถามขึ้นตั้งไว มิให
หลงลืม โดยยกเอาสวนท่ีเปนคําถามในตอนทายปญหา เชน หากเปนศาลจะวินิจฉัย
อยางไร ขออางของนาย ก ฟงไดหรือไม ขอตอสูของนายดําฟงขึ้นหรือไม เปนตน
สวนน้จี ะไมมีคะแนน

ข. หลักกฎหมาย วิธีการตอบแบบขั้นตอนจะขึ้นตนดวยการยกหลัก
กฎหมายอางข้ึน แลวอธิบายหลักเกณฑของกฎหมายน้ันเพ่ือใหเกิดความเขาใจตาม
หลักเกณฑท่ีบัญญัติและจะนําไปสูการวินิจฉัยปรับบทขอเท็จจริงเขากับขอกฎหมาย
ทีย่ กขึ้นอางในขน้ั ตอนตอ ไป

การยกหลักกฎหมายน้ัน ตองยกหลักกฎหมายที่ตรงกับปญหาท่ีจะตอง
วินิจฉัย ทัง้ นี้ เราจะตองพิเคราะหปญหาและวางแนวคําตอบไวกอนและตองอางชื่อ
กฎหมายใหถูกตอง โดยตองเขียนชื่อเต็มอยาใชตัวยอสว นเลขมาตรานั้นหากไมแนใจ
ไมควรระบุ เพราะตองการเนื้อความแหงหลักกฎหมายเปนหลัก หากระบุเลขมาตรา
ผิดก็ตองถูกหักคะแนน สวนของตัวบทกฎหมาย หากจําเนื้อความของบทบัญญัติได
ไมทุกตัวอักษรก็ไมควรใชเครือ่ งหมายอัญประกาศ (“........”) ใหยกบทบัญญัติที่เปน
จุดสําคญั ของปญหามาตงั้ และอธิบายเปน หลัก สว นทเ่ี ปน สว นปลีกยอยอาจสอดแทรก
อยูในสวนของการปรับบทก็ได ในกรณีท่ีบทบัญญัติหลายมาตรามีความสําคัญ
ทัดเทยี มกันกย็ กข้ึนอางและอธิบายท้งั หมด

การอธิบายหลักกฎหมายนั้น จะตองอธิบายในจุดที่ตรงกับปญหา เพื่อ
นําไปสูการปรับขอเท็จจริงของปญหาที่ใหมา ซึ่งเปนการวินิจฉัยเพื่อชี้ธงคําตอบ
ออกมา การยกหลกั กฎหมายถูกตอง แตไ มมีการอธิบายหลักกฎหมายมุงไปท่ีการปรับ
บทหรอื วินิจฉัยเลยทําใหคะแนนในสว นนขี้ าดไปอยางนาเสยี ดาย

ค. การปรับบท ในสวนของการปรับบทนั้น เปนการวินิจฉัยหรือปรับ
ขอเท็จจรงิ ตามปญหาเขา กบั ตวั บทกฎหมายที่เรายกอางอิงและอธบิ ายไวว า เขาตามตวั

วารสารนิติศาสตรและสงั คมทอ งถนิ่ ปท ี่ 1 ฉบับที่ 2 157
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

บทหรือไมหรือไมตรงกับตัวบทอยางไร ผลเปนอยางไร ท้ังน้ีตองเขียนใหกระชับได
ใจความท่ีเหมาะสม เขาใจงาย ไมวกวนกลับไปกลับมาหรือเปนการทวนขอเท็จจริง
ลอกคาํ ถาม สว นนจี้ ะเปนการแสดงภูมคิ วามรขู องผตู อบไดชัดเจนสวนหน่ึง

ง. สรุป ในสวนของการสรุป เปนการทวนธงคําตอบท่ีเราตอบไปเปน
การสรปุ แบบส้นั ๆ เชน ดําตอ งรับผิดชําระหน้ีใหกับนายแดง ตามเหตุผลท่ีไดวินิจฉัย
แลวขางตน ขอตอสูของนายเขียวฟงไมข้ึน เพราะไดรับคําบอกกลาวชําระหน้ีแลว
ดังทไี่ ดวินจิ ฉยั แลว เปนตน ในสวนนี้จะไมมีคะแนน เพราะเปนการซ้ําธงท่ีเราวินิจฉัย
ไวในสวนของการปรับบท ดังนั้น สวนสรุปนี้จะมีหรือไมก็ได แตอยางไรก็ตาม สวน
สรปุ น้จี ะชวยเราทวนคาํ ตอบตรงประเด็นหรอื ไม

การตอบแบบฟนธง ในการสอบเรามักจะไดย ินคําวา “ปญหาตุกตา” และ
“ธงคาํ ตอบ” ควบคกู ันไปเสมอ การตอบแบบฟนธง เปนวิธีการตอบทีไ่ มตองพิถีพิถัน
เรียบเรยี งคําตอบเหมือนกบั วิธีการตอบแบบตามขนั้ ตอนตามวิธีที่ 1 ซึ่งอาจจะตอ งยอ
หนา ในแตละสว น แตการตอบแบบฟน ธงเปนการตอบแบบมงุ สูเปาหมาย หรอื จดุ หลัก
ท่ีธงคําตอบเลย จึงมักจะกลาวกันวาเปนการตอบแบบ ฟนธง ตรงประเด็นการตอบ
จะเปนการวินจิ ฉัยธงคาํ ตอบโดยกลา วถึงขอ เท็จจรงิ ตามปญหาไปพรอมกับหลักเกณฑ
ของกฎหมายโดยมีธงคําตอบเปนเครื่องนําทาง เปนการเขียนอธิบายหลักกฎหมาย
และขอเท็จจริงคลุกเคลาอยูดวยกัน จึงแตกตางกับวิธีแรกที่ตองวางหลักเกณฑ
กฎหมาย อธบิ ายกฎหมาย ปรบั ขอเท็จจริงเขากับบทกฎหมาย แลวออกผลธงคําตอบ
ออกมาในตอนทาย สวนการตอบแบบฟนธง ก็ยึดธงเปนหลักไวกอน เชน เรื่องน้ีแดง
ตองรับผิดชําระหนี้ใหดํา เพราะขอเท็จจริงปรากฏวาแดงเปนฝายผิดสัญญาซึ่งตอง
ตามมาตรา....ซึ่งบัญญัติวา......ขออางของนายแดงจึงฟงไมข ้ึน เปนตน ซ่ึงนาจะกลาว
ไดวา การตอบแบบฟนธงเปนการตอบจากผลไปหาเหตุ หรืออางอิงหลักเกณฑ
ของกฎหมาย หรือขอเท็จจริงตามปญหามาสนับสนุนธงคําตอบ อยางไรก็ตาม ไมวา
จะเปนการตอบแบบไหน ส่ิงท่ีเหมือนกันก็คือ ตองอางหลักกฎหมาย อธิบายหลัก
กฎหมาย และปรับขอเท็จจริงท่ใี หม าเขากับหลักกฎหมาย

158 วารสารนติ ศิ าสตรแ ละสังคมทอ งถิน่ ปท ่ี 1 ฉบับที่ 2
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

4. ขอพิจารณาเปรยี บเทยี บเก่ยี วกับวิธกี ารตอบขอสอบวชิ ากฎหมาย
รูปแบบหรือลีลาการเขียนตอบไมวาในรูปแบบตามขั้นตอนหรือแบบฟนธง

ตางก็มีจุดเดนจุดดอย ซ่ึงในสวนนี้ อาจารย สุพิศ ปราณีตพลกรัง ไดกลาวไววาได
เปรยี บเทียบกันโดยสรุปไดด ังน1ี้ 3

การตอบแบบขั้นตอนนั้นจะทําใหผูตอบไมหลงหรือเขียนวกวน เพราะมี
กรอบตามขั้นตอนควบคมุ อยู คําตอบจงึ แยกเปน สดั สว นชัดเจน ผูตรวจเขา ใจงา ย มีจุด
ใหคะแนนเดนชัด คําตอบไมคลุมเครือกลับไปกลับมา สามารถชี้ใหเห็นไดวาเปน
การหยิบยกเน้ือหาคําตอบในสวนของหลักกฎหมายยกมาถูกตองอธิบายไดชัดเจน
แจม แจงชัดในสวนแรกแลว แมตอมามีการปรับบทผิดหรือวินิจฉัยธงผิดก็ยังมีโอกาส
ที่จะไดคะแนนในสวนของหลักกฎหมายอยางเต็มท่ีและคะแนนที่ไดสําหรับสวนน้ี
โดยปกติแลวนาจะตั้งไวสูงกวาสวนอ่ืน ๆ ในการตรวจขอสอบและใหคะแนน อาจจะ
ถึงครึ่งหนึ่งของคะแนนท้ังหมดดวยซํ้าไปแตการตอบแบบตามข้ันตอนน้ีผูเขียนตอบ
จะตอ งมีความรูความเขา ใจในสงิ่ ทีจ่ ะเขียนตอบอยางแทจริง เพราะเปนการตอบแบบ
สมบูรณแ บบ หลกั กฎหมายตอ งชัดเจนถกู ตอง ไมใชแตงตวั บทขึน้ มาอางอธิบายผิดถูก
จะทําใหผูตรวจจบั พริ ุธไดว า ไมม ีความรู โอกาสจะถูกตัดคะแนนกม็ ีมากขนึ้

สวนการตอบแบบฟนธงมีขอดี คือ ความรัดกุม กะทัดรัด จะเปนเหตุผล
อยูในตัว หากตอบไดชัดเจนก็มีโอกาสไดคะแนนที่ดี แตหากไมมีความชํานาญ
ในการเขียนเรียงลําดับเรื่องราว การวินิจฉัยไดไมดีพอ อาจทําใหไดคําตอบท่ีสับสน
ไมตอเนื่องเชื่อมโยงเปนเหตุเปนผลซึ่งกันและกันอาจเสียคะแนนไดการเขียนตั้งธง
ขึ้นมาหากธงคําตอบผิดโอกาสที่จะไดรบั คะแนนความเห็นใจในหลักกฎหมายอาจจะ
ไมราบร่ืน เพราะเริ่มเสียความรูสึกตั้งแตพบเห็นธงแลว ย่ิงอธิบายหลักกฎหมาย
ไมถ ูกตองปรบั บทไมช ดั เจน อางหลกั ละเร่ือง โอกาสที่ไมไดคะแนนเลยก็มีมาก ผิดกับ
ตอบแบบขน้ั ตอนที่อาจจะไดค ะแนนในสว นของหลักกฎหมายอยางเตม็ ทีแ่ มธ งคําตอบ
จะผดิ

13 สุพิศ ประณีตพลกรงั , อางแลว , หนา 72 - 73.

วารสารนติ ิศาสตรและสงั คมทองถน่ิ ปท ่ี 1 ฉบับที่ 2 159
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

ปญหาวาควรจะเลือกใชวิธีใดอาจารย สุพิศ ปราณีตพลกรัง แนะนําวา
ใหเลือกใชท้ังสองวิธี โดยใชใหถูกตองตามกาลเทศะ กลาวคือ14 หากขอสอบใด
สามารถตอบไดอ ยางชัดเจนทง้ั หลักกฎหมายและธงคําตอบก็เลือกใชวิธีการตอบแบบ
ตามขัน้ ตอนจะทําใหม ีโอกาสไดค ะแนนอยางสมบรู ณม ากข้ึน แตถ าไมม นั่ ใจวา จะเขียน
ไดเต็มท่ีก็คงตองตอบแบบวิธีฟนธง โดยปรับขอเท็จจริงกับหลักกฎหมายไปดวยกัน
อยางงา ย ๆ ส้ัน ๆ และเปนการปกปดขอบกพรอ งและใหใชใ นกรณีทเี่ วลาในการเขียน
ตอบมีนอยสําหรับขอนั้น ๆ ใกลจะหมดเวลาแลว ไมมีเวลาเรียบเรียงใหสมบูรณ
ตามแบบตามขั้นตอนได ซึ่งยอมดีกวาการท่ีจะไมทําหรือทําแบบครึ่ง ๆ กลาง ๆ ถา
ตองเดาคําตอบก็ฟนธงกลอมแกลมเอา ดีกวาปลอยใหกระดาษคําตอบวางเปลา
เนื่องจาก การไมตอบเลยยอมไมไดคะแนน ถาตอบอาจจะถูกบาง ไดคะแนนบาง
หรือตอบผิดก็ไมมีอะไรเสียหาย ไมไดมีผลทําใหตองถูกหักคะแนน เพราะการตอบ
ไมถูกตองแตอยางไร ซึ่งการเดาก็เดาโดยอยูบนพื้นฐานของสามัญสํานึกวาออกไป
ทางใดจะเปน การยุติธรรม ก็เลอื กตอบทางนน้ั

ผเู ขียนเหน็ วา สิ่งทีท่ าํ ใหไ ดคะแนน คอื หลกั กฎหมายจากตัวบทและเหตุผล
ทางกฎหมาย การตอบแบบตามข้ันตอนจึงเหมาะสมกวาไมตองกังวลกับธงคําตอบวา
ถูกตองหรือไม ซ่ึงหากหลักกฎหมายแมนยํา เหตุผลทางกฎหมายมี โอกาสที่ตอบถูก
ธงคาํ ตอบกม็ ีสูงขึน้ ตามไปดวย เมื่อเขียนตอบตามข้ันตอนไปแลว และเวลาเหลือนอย
ในขอ นน้ั ๆ จําเปน ตองตอบใหครบทุกประเด็นท่เี หลอื กใ็ หเขียนตอบแบบฟนธงแทรก
ไปในประเด็นหลักผสมผสานกลมกลืนเช่ือมโยงเหตุผลซึ่งกันและกัน ถาตองเดาธง
คําตอบ ก็ใหสังเกตประเด็นสุดทายวาเม่ือตัดสินใจเดาธงคําตอบไปทางที่เลือกแลว
สามารถวนิ จิ ฉัยปญ หาตอ ไปโดยมเี หตุผลเชอ่ื มโยงถึงประเด็นสุดทายหรือไม และหาก
ตัดสินใจเลือกตอบไปในทางใดแลว เหตุผลไมสามารถเช่ือมโยงไปถึงประเด็นตอไป
หรือตอบประเด็นดังกลาวแลว ไมจําตองวินิจฉัยประเด็นปญหาตอไปในคําถามอีก

14 สุพิศ ประณีตพลกรงั , อางแลว, 73 - 74.

160 วารสารนิตศิ าสตรและสังคมทองถิน่ ปที่ 1 ฉบบั ท่ี 2
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

ซึ่งนาจะเปนการเดาธงคําตอบที่ผิด เพราะหากไมจําตองวินิจฉัยตอไปแลวจะนํามา
ขมวดปมปญหาและถามใหตอบเพอ่ื การใด

5. รูปแบบหรือลีลาการเขียนตอบขอสอบวิชากฎหมาย
การเขียนตอบขอสอบวิชากฎหมาย เปนการนําเสนอคําตอบโดยวิธี

การเขยี นอภิปรายใหเหตุผลสนบั สนนุ ธงคําตอบน้นั วาถกู ตอง ฉะนั้น รูปแบบหรือลีลา
การเขียนตอบขอสอบวิชากฎหมาย จึงเปนเรื่องของการเขียนเสนอหรือแสดงองค
ความรูและแนวคิดของผูสอบอยางเปนระบบ เพ่ือใหผูตรวจขอสอบพิจารณาและ
ตัดสินใจใหคะแนนตามทผี่ ูสอบไดเ ขียนตอบนัน่ เอง แมร ปู แบบหรือลีลาการเขียนตอบ
แบบตามข้ันตอนดีท่ีสุดก็ตาม แตปจจุบันขอสอบมีประเด็นปญหาคอนขางเยอะ
บางขอ ผูกขอ เท็จจรงิ ขมวดปมปญ หาถึง 6 - 8 ประเด็น โดยเฉลยี่ แลว มีเวลาใหอานคิด
และเขียนตอบประมาณขอละ 24 นาที อาจแบงใชเวลาอานและคิดขอละ 4 นาที
เหลือ 20 นาทเี ปนเวลาของการเขยี นตอบ การทจี่ ะเขียนตอบแบบตามข้นั ตอนใหค รบ
ทุกประเด็นนั้นจึงเปนเร่ืองยากมากในเวลาที่มีอยูจํากัด ฉะนั้น รูปแบบหรือลีลา
การเขียนตอบที่ผูเขียนประยุกตจากหลักขางตนโดยใชวิธีตอบ “แบบผสมผสาน”
ระหวางการตอบตามแบบตามข้ันตอนกับการตอบแบบฟนธง กลาวคือ เขียนตอบ
แบบตามข้ันตอนชูประเด็นหลักและประเด็นรอง เพราะปกติจะเปนปญหาสําคัญ
และมีคะแนนสูงกวาประเด็นอ่ืนสําหรับประเด็นปลีกยอยใชวิธีตอบแบบฟนธง
โดยวินิจฉัยปรับบทแทรกไปในการเขียนตอบประเด็นหลักและใหเก็บใหครบถวน
อยางมีเหตุผลเชอื่ มโยงสอดคลอ งซึง่ กนั และกัน

ดังน้ัน กอนลงมือเขียนตองอานหาประเด็นปญหาครบถวน และแต
ละประเดน็ มีหลักกฎหมายใดทจ่ี ะนํามาใชอางไดบาง ตลอดจนหลักกฎหมายดังกลาว
มีเหตุผลทางกฎหมายอยางไร เพื่อนําไปสูการปรับบทหรือวินิจฉัยปญหาในลําดับ
ตอไป จากน้ันใหจัดระบบความคิดและวางแผนการเขียนตอบ “แบบผสมผสาน”
โดยไลตอบทีละประเด็นใหครบถวน โดยมีลําดับการเขียน คือ ประเด็นปญหาอะไร
มีหลักกฎหมายกําหนดไวอยางไร และหลักกฎหมายดังกลาวมีเหตุผลอยางไร

วารสารนิตศิ าสตรแ ละสังคมทอ งถิน่ ปท ี่ 1 ฉบับท่ี 2 161
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

และการท่ีกระทําเชนน้ันเขาเง่ือนไขของกฎหมายหรือตองดวยกฎหมายหรือไม
สุดทายฟนธงคําตอบที่ตรงประเด็น ซ่ึงการวางแผนการเขียนตอบขอสอบในลักษณะ
น้ี ทาํ ใหมกี รอบหรือขอบเขตควบคุมการเขียนตอบ ไมใ หเขียนตอบนอกประเด็นหรือ
ตอบในส่งิ ท่เี ขาไมไดถาม ไมวกวนสับสนในคําตอบของตวั เอง ฉะนั้น รูปแบบหรือลีลา
การเขียนตอบจึงตองประกอบดวย 4 สวน คือ (1) ประเด็นปญหาขอกฎหมาย (2)
ตัวบทกฎหมายหรือหลักกฎหมาย (3) เหตุผลทางกฎหมาย และ (4) ปรับบท
หรือวนิ จิ ฉัยปญหา นาํ ไปสูธงคําตอบท่ีตรงประเด็นคําถาม

ประเด็นปญหาขอกฎหมาย เปนการกําหนดประเด็นปญหาขอกฎหมาย
ชป้ี ระเด็นหรือเรอ่ื งนั้นวาเปน ปญหาขอกฎหมายเรอื่ งอะไร เพือ่ กระชบั เนอ้ื หาของเรื่อง
ใหแคบลง เปนการวางกรอบหรือขอบเขตของการตอบปญหาทางกฎหมาย และงาย
ตอ การยกตัวบทหรอื หลักกฎหมายข้นึ อางในลาํ ดบั ตอไป เชน กรณผี ูมีอํานาจรองทุกข
กรณกี ารใชส ทิ ธิ เปนตน

ตัวบทกฎหมายหรือหลักกฎหมาย เปนการยกหลักกฎหมายข้ึนอาง เพ่ือ
นําไปใชในการปรับบทหรือวินิจฉัยประเด็นปญหาในลําดับตอไป โดยเขียนตัวบท
เฉพาะขอความหรือถอยคําสวนสําคัญท่ีตรงประเด็นที่จะนํามาใชปรับบท เปนภาษา
กฎหมายมิใชแ ตง ขึน้ มาเอง โดยไมจาํ ตองยกมาทง้ั มาตรา ทั้งนกี้ อนวางตวั บทไมควรใช
คําวา “บัญญัติวา” เพราะคําวาบัญญัตินั้นผูสอบตองแนใจวาจําเนื้อความ
ของบทบัญญัติไดถูกตองทุกตัวอักษร ถาหากไมแนใจควรใชคําวา “วางหลัก
หรอื กาํ หนดไววา ” แทน เชน ....ประมวลกฎหมายแพง และพาณชิ ย มาตรา 5 กําหนด
วา การใชสิทธิแหง ตน บคุ คลทุกคนตองกระทําโดยสุจรติ

นอกจากนี้จะตองเขียนช่ือของกฎหมายท่ีถูกตองดวย เชน ประมวล
กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา พระราชบัญญัติลมละลาย พุทธศักราช 2483
เปนตน ไมใชชื่อยอ เชน ป.วิ.อ. หรือ พ.ร.บ. แมจะเปนท่ีเขาใจกันก็ตาม กฎหมาย
บางฉบบั ไมใชค าํ วา พ.ศ. แตใ ชค าํ วา พุทธศกั ราช เชน น้ีจะใช พ.ศ. ไมไ ด รัฐธรรมนูญ
แหงราชอาณาจักรไทย ก็เชนเดียวกัน จะใชคําวากฎหมายรัฐธรรมนูญไมได

162 วารสารนติ ศิ าสตรแ ละสงั คมทอ งถิ่น ปท่ี 1 ฉบบั ท่ี 2
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

เพราะคําวา กฎหมายรัฐธรรมนูญมิใชชื่อของรัฐธรรมนูญ ฉะน้ัน ช่ือของกฎหมาย
ควรทองจําและเขียนใหถูกตองตามท่ีประกาศในราชกิจจานุเบกษา เพราะอาวุธ
ของผูสอบ คือ กฎหมาย ชื่อกฎหมายจึงเปรียบเสมือนอาวุธปน สวนเน้ือหาหรือ
ถอยคําของกฎหมายที่ยกขึ้นอางน้ันเปรียบเสมือนกระสุน จึงตองหยิบยกมาใชให
ถูกตองเพื่อยิงใหตรงเปาหมาย คือ ธงคําตอบ การเขียนชื่อกฎหมายผิดอาจถูกหัก
คะแนนได สําหรับเลขมาตราไมจําตองเขียน อางผิดอาจถูกหักคะแนน แตถาจําได
แมน ยาํ ก็สามารถเขียนลงไปได ซ่งึ หากเมอื่ มีขอ เปรียบเทียบระหวางผูเขาสอบดว ยกัน
ทเ่ี ขียนตอบขอ สอบในลักษณะเดยี วกนั ตอบถูกธงคาํ ตอบเหมือนกัน แตอีกคนไมไดใส
เลขมาตรา สว นอีกคนใสเลขมาตรา จะเห็นไดวา การทเ่ี ขียนตอบใสเลขมาตราจะมลี ีลา
ถอยคําสํานวนสละสลวยกวาอันเปนขอไดเปรียบ และอาจไดคะแนนสูงกวาผูที่ไมใส
เลขมาตรานั่นเอง เหตุผลทางกฎหมาย ในสวนน้ีเปนการอธิบายตัวบทหรือหลัก
กฎหมายที่ยกขึ้นอาง เพื่อใชเปนเหตุผลในการปรับบทหรือวินิจฉัยประเด็นปญหา
ในลําดับตอไป ซ่ึงจะตองอธิบายวากฎหมายที่ยกข้ึนอางมีเหตุผลหรือเจตนารมณ
อยางไร อาจเปนการตีความตามแนวฎีกา คุณธรรมทางกฎหมาย หรือสิ่งที่กฎหมาย
มุงคุมครองหรือตองการ หรืออาจเปนแนวความคิดหรือทฤษฎีอันเปนรากฐาน
ของหลกั กฎหมายนน้ั กไ็ ด เชน จากหลกั กฎหมายดังกลาว คาํ วา สจุ ริต หมายถึง ความ
ไวว างใจและความซือ่ สัตย เปน พฤตกิ รรมที่สังคมประณาม ฉะน้ัน บุคคลใดใชสิทธิโดย
ฝาฝนความไวว างใจและความซือ่ สตั ยยอ มถือไดวาเปนการกระทาํ โดยไมสุจรติ เปน ตน

ปรับบทหรือวินิจฉัยปญหา นําไปสูธงคําตอบที่ตรงประเด็นคําถาม
เปน การปรับบทกฎหมายหรอื วินิจฉัยประเดน็ ปญหาตามคาํ ถามวาตอ งดวยตัวบทหรือ
หลกั กฎหมายท่ยี กขึน้ อางหรือไม เพราะเหตุอะไร ตามเหตุผลทางกฎหมายทไี่ ดอ ธบิ าย
ไวข างตนนนั่ เอง โดยใหเ ขียนปรับบทสนั้ ๆ กะทัดรดั ไมย ืดเย้ือนํ้าทวมทุงตรงประเดน็
ไมออมคอม ไมลอกคําถามหรือขอเท็จจริงมาตอบ เชน การท่ีนายดําใชสิทธิเรียกให
นายแดงชําระเงินกูท้ังหมด ในขณะเดียวกันก็รับการผอนชําระหนี้ของนายแดงไป
เรื่อย ๆ อันเปนการฝาฝนความไววางใจและความซ่ือสัตยท่ีจะตองมีตอนายแดง

วารสารนิติศาสตรแ ละสังคมทอ งถ่ิน ปท ี่ 1 ฉบบั ที่ 2 163
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

การใชส ทิ ธิฟอ งเพอื่ เรยี กเงินกจู ากนายแดงทง้ั หมด จึงเปน การใชสทิ ธิโดยไมสุจริตตาม
มาตรา 5 นายดาํ ไมม อี ํานาจฟอ ง

จะเห็นไดวาเมื่อเขียนรวม4 สวนขางตน มีจุดท่ีใหคะแนนแยกเปนสัดสวน
ชัดเจน งายตอการตรวจใหคะแนน มีกรอบการเขียนควบคุมไว ไมนอกกรอบนอก
ประเด็น สามารถเก็บประเด็นไดอยางครบถวน เมื่อตอบประเด็นครบถวน หลัก
กฎหมายได เหตุผลทางกฎหมายมี ผลทางกฎหมาย คือ ธงคําตอบยอมเปนไปตาม
หลักกฎหมายและเหตุผลที่วางไว ฉะนั้น โอกาสที่ผลทางกฎหมายผิดพลาดหรือ
ธงคาํ ตอบผดิ ยอมเกดิ ขึ้นไดน อ ย หรอื แมแตธงคาํ ตอบผิดพลาด ก็ยังมีสวนที่ไดคะแนน
จากตัวบทและเหตุผลทางกฎหมายทีไ่ ดยกขน้ึ อางและอธิบายไว ซ่ึงสวนน้ีมีคะแนนสูง
กวาสว นอน่ื ท้ังนี้ ผูสอบตองเขียนเรียงความใหสละสลวย ใชถอยคําภาษากฎหมายให
เขาใจงายแยกใหชัดวาตอบในประเด็นปญหาขอกฎหมายใด สวนใดคือ ตัวบท
กฎหมาย สวนใดคือ เหตุผลทางกฎหมาย สวนใดคือ การปรับบทหรือวินิจฉัยปญหา
นําไปสูธงคําตอบที่ตรงประเด็นคําถาม เพื่องายตอการตรวจใหคะแนนและจูงใจ
ใหผูตรวจอยากอา นคําตอบดวย ก็จะไดรปู แบบหรือลีลาการเขียนตอบลกั ษณะ ดังนี้

กรณี.....(ประเด็นปญหาขอกฎหมาย)....ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา
ความอาญา มาตรา....กาํ หนดหรือวางหลักวา ....(ตวั บทกฎหมายหรอื หลกั กฎหมาย)....
หลักกฎหมายดังกลาว.....(เหตุผลทางกฎหมาย).....ฉะน้ัน การที่....(ปรับบทหรือ
วินิจฉัยประเด็นปญหา นําไปสูธงคําตอบท่ีตรงประเด็นคําถาม).......โดยใหเขียนตอบ
ลักษณะดังกลาวในประเด็นปญหาหลักและประเด็นรองเพื่อชูประเด็นสําคัญ สวน
ประเด็นปลีกยอย ใหตอบแบบฟนธงผสมผสานกับการตอบแบบตามข้ันตอน
ในประเดน็ หลักไปใหครบถวยทุกประเด็นดังทีก่ ลาวมา ฉะนนั้ การทจ่ี ะเขียนนําเสนอ
คําตอบขอสอบวิชากฎหมายไดดี ยอมเกิดจากการจัดระบบความคิดและ
การวางแผนการตอบท่ดี ีดว ย

164 วารสารนิตศิ าสตรแ ละสงั คมทอ งถ่ิน ปท่ี 1 ฉบับท่ี 2
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

6. เทคนิคในการอานขอสอบวิชากฎหมายและการหาประเด็นปญหาขอกฎหมาย
การอานหาประเดน็ ปญ หาในคําถามเปนเร่ืองสาํ คัญ หากหาประเด็นปญหา

ไมพ บไมเขา ใจคําถาม หรอื แมแตการอานขอสอบลวก ๆ จับประเด็นไมได ขาดเกินมา
ยอมไมสามารถจัดระบบความคิดและวางแผนการเขียนได ยอมตอบไดไมสมบูรณ
แบบแนน อน สว นใหญเมือ่ ลงมืออา นขอสอบมกั เจอปญ หา ดังตอไปน้ี

ปญหาแรกขอสอบมีประเด็นเยอะ มีเวลาใหอาน คิด และเขียนตอบ
อยางจํากัด การอา นหาประเด็น จัดระบบความคดิ วางแผนการเขียนตอบ และเขียน
ตอบไดค รบถวนในเวลาจาํ กดั นัน้ เปนเรื่องยาก และมักเกิดปญหาอานแลวไมเ ขาใจวา
เขาถามอะไร จบั ประเด็นปญหาไมได ขาดเกินมา ไมท ราบวา ปญ หาแทจ ริงอยูตรงไหน
ทําใหตองอา นคาํ ถามหลายรอบ เมือ่ เริ่มเขาใจปญหาพอจบั ประเด็นไดบา ง เวลาใหคิด
และเขียนตอบขอน้นั กเ็ หลือนอยลง จําตองรบี ลงมอื เขียนตอบไปโดยขาดการจัดระบบ
ความคดิ และขาดวางแผนการเขียนตอบ เมื่อเรงเขียนก็เกิดการลนลาน เขียนวกวน
ไปมา ตอบทุกปญหาที่จับไดแมเขาไมถาม สมองก็ลาและหมดเวลาทําขอสอบในที่สุด
บางคนเขียนตอบไปพรอมกับการอาน ทําใหลอกคําถามมาตอบ เขียนตอบไป
ทุกปญหาท่ีพบแมเขาไมถาม หากตอบถูกก็ไมทําใหไดคะแนนเพ่ิมข้ึน และอาจเสีย
คะแนนถา ตอบผิด และที่แน ๆ คือ เสียเวลาและเปลืองสมอง สวนประเด็นที่เขาถาม
กลับไมไดตอบ เพราะหมดเวลากอน ทําใหพลาดคะแนนไปอยางนาเสียดาย ปญหา
ลวนแลวแตเกิดจากการอานขอสอบ แลวจับประเด็นคําถามไมได ทําใหไมสามารถ
จัดระบบความคดิ และวางแผนการเขียนตอบไดน ่ันเอง ผูเขียนขอยกคําถามตัวอยาง
เพอ่ื ช้ีใหเห็นสภาพของปญหาอนั เกิดจากการอา นหาประเดน็ ดงั น้ี

ถาม นายปลาไดโทรศัพทมา แจงนายเขียววา นายชางตองการรถยนต
ไปขายตลาดมืดในประเทศเพ่ือนบาน จากนั้นนายเขียวไปซื้อของที่ตลาดพบเห็น
รถยนตทะเบียน ช 888 ชุมพร ของนางชมพูเปนรถรุนท่ีนายชางตองการจอดอยู
ริมถนนสาธารณะหนาสํานักงานเทศบาลหนองกดชวงเชาถึงเย็นเปนประจําทุกวัน
เนื่องจากนางชมพูทํางานเปนแมบานท่ีสํานักงานเทศบาลดังกลาว หลังจากนั้น

วารสารนติ ิศาสตรและสงั คมทอ งถนิ่ ปท ี่ 1 ฉบับท่ี 2 165
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

นายเขยี วไดวางแผนกบั นายหมาเพื่อนสนิทของนายดํา วาจะหลอกนายดําผูประกอบ
กิจการรถยกโดยหวังจายคาบริการในราคาถูก จากน้ันวันรุงขึ้นนายเขียวได
โทรหานายดาํ วา ตนไดเบอรต ิดตอมาจากนายหมาและหลอกนายดําวา รถยนตท ะเบยี น
ช 888 ชุมพร เปน ของตนจอดเสยี อยทู ี่รมิ ถนนสาธารณะหนาสํานักงานเทศบาลหนองกด
ใหมายกรถยนตคันดังกลาวไปใหนายชางชางซอมท่ีกรุงเทพมหานคร เม่ือถึง
กรงุ เทพมหานครจะโทรมาแจงอีกครั้งวาใหไปสงที่ใด เชา วันตอมานายดําไดข ับรถยก
ไปยกรถยนตคันดังกลาวในขณะที่นายดํายกรถยนตน้ัน นายเขียวออกอุบายให
นายลาลูกนองไปเสนอขายนํ้ายาถูพื้นแกนางชมพู เพื่อจะไดถวงเวลาไมใหนางชมพู
ออกมาที่รถยนต นายดําไดยกรถยนตออกจากที่จอดประมาณ 1 เมตรสวนหนา ของ
รถยนต ถกู ยกขึน้ ไปเกยบนคานของรถยกและมโี ซค ลองรถยนตด ังกลา วผกู ติดไวก บั รถ
ยกของนายดํา ทันใดนั้น นางชมพูก็เดินออกมาท่ีรถยนตเพื่อจะมาเอาเงินที่อยูใน
รถยนตไปจายคาน้ํายาถูพื้นใหนายลาจึงเห็นนายดํากําลังจะขับรถยกออกไป จึงได
เรียกเจาหนาที่มาชวยจับนายดํา นายดําอางวารถยนตของนายเขียว ขณะเดียวกัน
นายลาออกมาทวงถามเงินคาน้ํายาถูพ้ืนนางชมพูเขาใจวาเปนพวกเดียวกับนายดําจึง
ใชไมตีนายลาไปหนึ่งคร้ัง ใหวินิจฉัยวา นายเขียวและนายดํากระทําความผิด
ตามประมวลกฎหมายอาญาหรือไม

จากคําถามดังกลาว โดยธรรมชาติของผูเขาสอบ ทันทีที่เริ่มอานสมองก็
จะเริ่มคิดตามปญหาของตัวละครที่พบในคําถามทุกปญหา เชน พบปญหาแรก
คือ นายปลา สมองกเ็ รม่ิ จดจออยทู ่ีนายปลาวาจะตองรวมผดิ ดว ยกบั นายชางนายเขยี ว
หรือไม อยางไร ตอไปพบนายชาง นายเขียว นายหมา นายดํา นายลา นางชมพู
สมองก็จดจออยูกับปญหาของตัวละครดังกลาว อานจนจบจับปญหาไดเยอะมาก
ใชสมองคดิ ไปในทุกปญหาท่ีพบ และในแตละปญหาคอนขางจะยุงยากในการวินิจฉัย
เขียนตอบ และเม่ืออานจนมาถึงยอหนาสุดทายก็จะพบวา คําถามใหวินิจฉัยวา
“นายเขียวและนายดํากระทําความผดิ ตามประมวลกฎหมายอาญาหรือไม” เทาน้ัน
ส่ิงที่เกิดขึ้นตามมา คือ จะจัดการกับปญหาทั้งหมดอยางไร แลวนายเขียว นายดํา

166 วารสารนิติศาสตรแ ละสังคมทอ งถน่ิ ปท ่ี 1 ฉบับท่ี 2
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

ทําอะไรเปนผิดกฎหมายหรือไม ตองกลับไปอานใหมเปนรอบท่ีสองหรือสาม เพื่อทํา
ความเขาใจและหาประเดน็ ปญหาของนายเขียวนายดาํ เพื่อวนิ ิจฉยั ตอไป ฉะนัน้ เหตุที่
ทําใหเสียเวลากับการอานหลายรอบ คือ อานรอบแรกแลวแตใชสมองคิดวินิจฉัย
ปญหาของคนอ่นื ซงึ่ เขาไมไดถ าม จนจบั ปญหาของนายเขียวนายดําไมได สวนที่เขียน
ตอบไปในระหวา งอา น ทําใหตอบปญหาที่เขาไมไ ดถามไปดวย นอกจากไมไดคะแนน
เพ่มิ และเสยี เวลาแลว อาจโดนหักคะแนนหากตอบผดิ ในส่งิ ทีเ่ ขาไมถาม

นอกจากนี้ การอา นหลายรอบ สมองก็จะคิดตามทกุ รอบที่อาน ผลท่ีตามมา
คือ ทําใหเกิดความลังเลในธงคําตอบของตน ระหวางความคิดคร้ังแรกกับคร้ังหลัง
คร้ังไหนเปนธงคําตอบท่ีถูกตอง สงผลใหไมมั่นใจในธงคําตอบของตังเอง ตองเขียน
ตอบแบบสองแงสองงา ม เอาแนนอนไมได ขัดกันเอง สวนบางคนกลับลําเปลี่ยนใจไม
เอาตามธงคําตอบเดิมที่คิดไวแตแรกและตองเสียใจ เพราะธงคําตอบที่เกิดข้ึน
จากการคิดครั้งหลังเปนธงคําตอบท่ีผิด นอกจากนี้ทําใหเวลาเขียนตอบขอน้ัน
เหลอื นอ ยลงและไปกินเวลาขออื่น จนลนลานและหาประเด็นปญหาไมครบถวน ขาด
เกิน ความลนลานนีเ้ อง ทําใหไ มสามารถจดั ระบบความคดิ และวางแผนการเขียนตอบ
ได สงผลใหต อบไดไมส มบรู ณแบบในทกุ ปญ หา ฟนธงไมตรงประเด็น การเขียนไมเปน
ระบบ ไดมาครึ่ง ๆ กลาง ๆ ไมเตม็ ขอคะแนนก็หดหาย สวนท่ีฟนธงนอกประเด็นตอบ
ถูกไมไดคะแนน ตอบผิดถูกหักคะแนน สวนท่ีตรงประเด็นก็มีแตธงคําตอบ
หลกั กฎหมายและเหตุผลทางกฎหมายประกอบไมม เี ชน นี้ กย็ ากท่จี ะไดคะแนน

ปจจุบันขอสอบขมวดปมปญหายากขึ้นทําใหมีเวลาใหตัดสินใจทําขอสอบ
นอยลง การท่ีจะหาประเด็นใหครบละตอบไดครบทุกปญหาในเวลาจํากัดน้ันเปน
เร่ืองยาก เรื่องการประหยัดสมอง การรักษาเวลาและการใชเวลาอันมีคาอยาง
ประหยัดในการอานคิดและเขียนตอบแตละขอ ไมใหกินเวลาและมีสมองเหลือไวคิด
ตอบขออื่นจึงเปนเร่ืองท่ีสําคัญ จะมีวิธีใดจะจัดการปญหาดังกลาวไดอันนี้อยู
ทคี่ วามสามารถและเทคนคิ ของแตล ะคน สวนผูเ ขียนมเี ทคนคิ ดังนี้

วารสารนิตศิ าสตรและสงั คมทองถน่ิ ปท ี่ 1 ฉบับที่ 2 167
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

ใหขามไปเริ่มอานคําถามสวนสุดทายกอน คือ ในสวนที่ใหวินิจฉัยวา
“นายเขียวและนายดํากระทําความผดิ ตามประมวลกฎหมายอาญาหรือไม” จะเห็น
ไดวาจะเหลือเพียงแคสองประเด็นหลักในทันที คือ (1) นายเขียวกระทําผิดหรือไม
ธงคําตอบก็มีแคสองทางผิดหรือไมผิด (2) นายดํากระทําผิดหรือไม ธงคาํ ตอบก็มีแค
สองทางผิดหรือไมผิดเชนเดียวกัน จากนั้นใหกลับไปอานคําถามต้ังแตเริ่มตนบรรทัด
แรก แลวหาปมปญหาเฉพาะนายเขียวและนายดํา เพราะเขาถามแคน้ันยังทํา
ใหสามารถวางกรอบหรอื ขอบเขตของประเดน็ ปญ หาได งายตอการจัดระบบความคิด
และวางแผนการเขียนตอบตอไป สามารถควบคุมเวลาการเขียนตอบ ไมใ ชสมองคิด
ตอบนอกประเด็น สวนตัวละครอื่น ๆ ซ่ึงเขาไมไดถามผูทดสอบหวังหลอก
ใหหลงประเด็น ก็ไมจําตองไปคิดตอบใหมันสิ้นเปลืองสมองและเวลาประหยัดไดทั้ง
เวลาและสมองนั่งเอง

เมื่อไลอานหาปมปญหานายเขียวกับนายดํา หากพบการกระทําท่ีเปนปม
ปญหา ณ จุดใดใหโนตยอธงคําตอบไวสั้น ๆ ในกระดาษคําถาม ณ จุดนั้นทันที
วาผดิ หรอื ไมผ ิด ตอ งดว ยมาตราใด เพราะอะไร สัน้ ๆ นน่ั แหละเปนธงคาํ ตอบเกิดจาก
ความคิดแรกของเรา โดยธรรมชาติของมนุษยมักถูกตองเสมอ และเม่ือนําธงคําตอบ
ดงั กลา วมาเขยี นตอบหามเปล่ียนความคิดนน้ั หรอื กลบั ลาํ ไปเขียนตอบอยางอืน่ เวนแต
เปนท่ีประจักษและแนใจวาธงคําตอบนั้นผิดจริง ๆ จึงจะเปล่ียนความคิดได
หากเพียงแตไมแนใจลังเลวา ธงคําตอบจากความคิดแรกเปนธงคําตอบที่ถูกตอง
หรือไม เชนนี้ไมควรไปเปล่ียนธงคําตอบ จากคําถามขางตนเม่ือเราไลอานสามารถ
โนตยอธงคําตอบไวในกระดาษคําถาม ณ จุดปญหาได ดังน้ี (1) คําถามนายเขียว
ตองการรถยนตข องนางชมพูจึงหลอกนายดําใหไปยกรถ โนตยอ กระทําประสงคตอ
ผล มาตรา59 ผิดฐานลักทรัพย มาตรา 334, 336 ทวิ (2) คําถามนายดําถูกหลอกให
ไปยกรถ โนตยอ ขาดเจตนาไมรูขอเท็จจริงอันเปนองคประกอบ มาตรา 59 ไมผดิ ลัก
ทรัพย (3) คาํ ถามเมอ่ื ยกรถยนตอ อกจากทีจ่ อดประมาณ 1 เมตรสว นหนา ของรถยนต
ถกู ยกขึน้ ไปเกยบนคานของรถยก โนต ยอ เอาไปสาํ เร็จ มาตรา 334 และใชย านพาหนะ

168 วารสารนติ ิศาสตรแ ละสังคมทอ งถิ่น ปที่ 1 ฉบบั ท่ี 2
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

ลําดับตอมาใหลําดับความคิด จะเห็นไดวาเม่ือนายดําขาดเจตนา
ยอมไมอาจเปนผูถูกใชตามมาตรา 84 ได สวนนายเขียวยังคงตองรับผดิ อยู เพราะ
ในสามัญสํานึกแลว การท่ีตองการเอารถของผูอ่ืนโดยที่เขาไมยินยอมยอมไมถูกตอง
ธงคําตอบนาจะเหมือนกันทั้งหมด คือ ผิดฐานลักทรัพย แตขาดเจตนาผิดฐาน
ลักทรัพยอยางไร อันนอี้ ยูที่การใหเหตุผลและจะเขียนอยางไรใหไดคะแนนจากนั้นให
วางแผนการเขียนตอบ เพื่อนําธงคําตอบท่ีโนตไวมาเขียนตอบ “แบบผสมผสาน”
โดยตอบชูประเด็นหลักตามแบบตามขั้นตอน และหากเวลาเหลือนอยลง ซ่ึงก็มัก
จะเกดิ ขึ้นภายหลังจากเราไดวางตัวบทและใหเหตุผลทางกฎหมายไปแลว แตยังไมได
ปรบั บท อยางนอ ยไดคะแนนสวนนีไ้ ปแลว ซ่ึงเปนสวนท่ีมีคะแนนสูงกวาสวนอื่น และ
เรายังสามารถเอาโนตยอมาฟนธงตรงประเด็นไดทันเวลาที่เหลืออยู ก็ยังดูดีกวา
การเขยี นตอบแบบไรเหตุผลและการที่จะตอบปญหานายเขียวกอนตามลําดับคําถาม
ทาํ ใหเสียเวลาและรูปแบบวกวน เพราะตองนําผลของนายดํามาประกอบการวินิจฉัย
ดวย จากคําถามควรตอบปญหานายดํากอน แมคําถามจะถามปญหานายเขียวกอน
ก็ไมมีขอหามไมใหตอบปญหานายดํากอนนายเขียว ดังน้ี สามารถเลอื กตอบประเด็น
ใดกอนก็ได อันนี้ข้ึนอยูกับรูปแบบหรือลีลาการเขียนตอบของผูสอบ ที่ไดจากการ
จดั ระบบความคดิ และการวางแผนการเขียนตอบน่ันเอง แตก ็อยาหลงเพลินเขียนตอบ
ประเด็นปลีกยอย จนหลงลืมเวลาเขียนตอบประเด็นหลักไมทันจะทําใหไดคะแนน
นอย เพราะประเด็นหลักมักมีคะแนนสูงกวาประเด็นปลีกยอยจากคําถามขางตน
สามารถเขียนตอบได ดังนี้ ตอบหลักความรับผิดในทางอาญาตามประมวลกฎหมาย
อาญามาตรา 59 กําหนดวา บุคคลจะตองรับผิดในทางอาญาก็ตอเม่ือไดกระทํา
โดยเจตนา การกระทําโดยเจตนา ไดแก การกระทําโดยรูสํานึกในการกระทําและ
ในขณะเดียวกันผูกระทําประสงคตอผลหรือยอมเล็งเห็นผลของการกระทําน้ัน
ถาผูกระทํามิไดรูขอเท็จจริงอันเปนองคประกอบของความผิด จะถือวาผูกระทํา
ประสงคต อผลหรือยอมเล็งเห็นผลของการกระทําน้ันไมไ ด

วารสารนิตศิ าสตรและสังคมทอ งถิ่น ปท ี่ 1 ฉบบั ที่ 2 169
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

ในกรณีความผิดฐานลักทรพั ย ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 334 กําหนด
วา ผูใ ดเอาทรพั ยของผอู น่ื ไปโดยทุจริต ผนู น้ั มีความผดิ ฐานลกั ทรพั ย จากองคประกอบ
ของหลักกฎหมายดังกลาวเห็นไดวามีคุณธรรมทางกฎหมายหรือวัตถุประสงค
ของกฎหมายมุงคุมครองกรรมสิทธิ์ของบุคคลในตัวทรัพย และการเอาไปเปน
การเอาทรัพยของผูอนื่ ไปโดยปราศจากความยินยอมในลกั ษณะตดั กรรมสทิ ธ์ิ

ฉะน้ัน การทนี่ ายดาํ ไปยกรถยนตข องนางชมพู เพราะถูกหลอกโดยเขาใจวา
เปนของนายเขียวซ่ึงอนุญาตใหเอาไปได จึงเปนการเอาไปโดยเช่ือวามีอํานาจกระทํา
ไดอันมิใชเปนการเอาไปโดยปราศจากความยินยอมอันมีลักษณะกรรมสิทธิ์ ดังน้ี
เม่ือนายดําไมทราบขอเท็จจริงอันเปนองคประกอบของความผิดฐานลักทรัพย
ขาดเจตนาลักทรัพย จึงไมมีความผิดฐานลักทรัพย นายดําไมตอ งรับผิดตามประมวล
กฎหมายอาญา

สวนการกระทําของนายเขียวน้ัน คําวาผูใดในองคประกอบความผิดฐาน
ลักทรัพยดังกลาว หมายถึงผูกระทํา ซึ่งการกระทําในทางกฎหมายตามประมวล
กฎหมายอาญามาตรา 59 อาจกระทําดวยตนเองหรือใชบุคคลอื่นเปนเครื่องมือใน
การกระทําก็ได ฉะน้ัน การที่นายเขียวหลอกใหนายดําไปยกรถยนตข องนางชุมพูดัง
ที่กลาวมาจึงเปนการใชบุคคลที่ไมมีเจตนากระทําผิดเปนเครื่องมือใหการกระทําของ
นายเขียว โดยมีเจตนาประสงคตอทรัพยของนางชมพูในลักษณะเปนการเอาไปโดย
ปราศจากความยินยอมอันมีลักษณะตัดกรรมสิทธ์ิ และเม่ือนายดํายกรถยนตออกจาก
ทีจ่ อดประมาณ 1 เมตรสว นหนา ของรถยนตถ ูกยกขึ้นไปเกยบนคานของรถยกอันเปน
ยานพาหนะและมโี ซค ลอ งรถยนตดงั กลาวผกู ติดไวก บั รถยกของนายดํา ถอื ไดวา ทรัพย
นั้นเคล่ือนที่ไปอยูในความยึดถือโดยสมบูรณ เปนการเอาทรัพยไปสําเร็จแลว
นายเขียวจึงมีความผิดฐานลักทรัพยสําเร็จ โดยการลักทรัพยน้ันใชรถยกเปน
ยานพาหนะเพอ่ื สะดวกแกการกระทําผดิ หรือการพาทรัพยนั้นไป หรือเพ่ือใหพนจาก
การจบั กมุ ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 334, 336 ทวิ กรณี นายเขียวมิใชผูใช

170 วารสารนติ ิศาสตรแ ละสังคมทอ งถ่นิ ปท ่ี 1 ฉบบั ที่ 2
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

ใหนายดํากระทําความผิด ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 84 เพราะการใชให
กระทาํ ผดิ ผถู กู ใชตองรูขอ เท็จจริงอนั เปน องคป ระกอบของความผดิ นัน้ ดวย

จากท่ีผูเขียนไดนําเสนอมาเปนลําดับ การท่ีจะแกปญหาเขียนตอบตอบ
อยางไรใหไดคะแนนนั้นมิใชเร่ืองงาย ท้ังน้ี ผูสอบจะตองเขาใจปญหาของตวั เองและ
หาขอบกพรองของตัวเองใหได ที่สําคัญใหพยายามเขียนตอบมาอยาใหวางเปลา
จะถูกหรือผิดน้ันอีกเร่ืองหน่ึง เพราะการเขียนเทานั้นที่จะทําใหไดคะแนน หากไม
เ ขี ย น อ ะ ไ ร ม า เ ล ย ไ ม มี ท า ง จ ะ ไ ด ค ะ แ น น ห า ก แ ต ไ ด เ ขี ย น ต อ บ ล ง ไ ป แ ล ว ไ ม มี
การตดิ ลบขอน้ันกลับกันอาจจะไดคะแนนมาบาง แมจะไดมาแคคร่ึงคะแนนก็ถือวา
สําคัญมากในการสอบวิชากฎหมาย ท้ังน้ี มีผูสอบจํานวนมากที่ตองผิดหวัง เพราะ
เพยี งแคคร่ึงคะแนน และมีจาํ นวนไมน อ ยทีส่ มหวัง เพราะไดคร่ึงคะแนนนั้นมา ฉะน้นั
อยาไดละเลยเพยี งเห็นวา คะแนนนอ ยนิด และปจจุบันการทดสอบเขมขนขึ้น ขอสอบ
ยากขน้ึ ยุคสมยั เพราะมตี ัวเลือกเพ่มิ ขึ้น กฎหมายกเ็ ปลี่ยนแปลงไปมากข้นึ ตามยคุ สมยั
ผูสอบตองติดตามกฎหมายใหมไวเสมอ แตอยาไดทิ้ง แนวคิด ทฤษฎี คุณธรรม
ทางกฎหมาย ตลอดจนนิติวิธี เจตนารมณ อันเปนเน้ือแทของกฎหมาย ขอใหทํา
ขอ สอบดว ยความตงั้ ใจ แมไมสมหวังในครั้งน้ีอยางนอยที่สดุ ก็ไดกระดูกมวยท่ีแกรงขึ้น
และเปนนักรบท่ีมากประสบการณโชคโชนข้ึน และตอไปในไมชาเราก็สามารถแกไข
ขอ บกพรอ งของตวั เอง จนสามารถควบคุมเกมไดและสามารถฝาฟนขวากหนามไปได
ในทสี่ ดุ

เอกสารอางอิง
กําชัย จงจักรพันธ. (2542). คูมือกฎหมายลักษณะนิติกรรมและสัญญา. (พิมพคร้ัง

ท่ี 5). กรุงเทพฯ: สาํ นกั พมิ พม หาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร.
สพุ ิศ ประณตี พลกรัง. (2552). ทาํ อยา งไรถาอยากเปนผูพิพากษา. กรุงเทพฯ: สํานัก

พิมพอ ฑตยา มเิ ล็นเนยี ม.
หยุด แสงอุทัย. (2544). กฎหมายอาญาภาค 1. (พิมพครั้งที่ 18). กรุงเทพฯ:

สาํ นักพิมพมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร

วารสารนติ ศิ าสตรแ ละสงั คมทอ งถนิ่ ปท ่ี 1 ฉบับที่ 2 171
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560

ระเบยี บคณะกรรมการตลุ าการศาลยุติธรรมวาดวยการสมัคร การสอบคัดเลือก และ
ทดสอบความรู เพ่ือบรรจุเปนขาราชการตุลาการในตําแหนงผูชวย
ผพู ิพากษา พ.ศ. 2558.

ระเบียบคณะกรรมการอัยการวาดวยหลักเกณฑและวิธีสมัคร หลักสูตร และวิธี
การสอบคัดเลือก และทดสอบความรู เพื่อบรรจุเปนขาราชการอัยการและ
แตงต้ังใหดํารงตาํ แหนงอยั การผูช ว ย พ.ศ. 2558.

172 วารสารนิตศิ าสตรและสังคมทองถนิ่ ปท่ี 1 ฉบับท่ี 2
กรกฎาคม – ธันวาคม 2560