กระบวนการปั้นเซรามิค

การเรียนรู้กระบวนการปั้นเซรามิค

การเรียนรู้กระบวนการปั้นเซรามิค

การเรียนรู้เรื่องกระบวนการปั้ นเซรามิคคณะผู้วิจัย
ตระหนักถึงความสำคัญของการเรียนรู้กระบวนการปั้ นเซรามิค
ของนักศึกษาสาขาครุศาสตร์ออกแบบคณะครุศาสตร์ฯ สจล.
ชั้นปีที่ 3 เนื่องจากนักศึกษาส่วนใหญ่ยังไม่มีความรู้ความเข้าใจ
เรื่องกระบวนการปั้ นเซรามิคจึงเป็นเหตุผลที่สนใจอยากจะ
ศึกษาเรื่องนี้เพื่อให้นักศึกษาได้เข้าใจกระบวนการปั้ นเซรามิค
ประเภทของเซรามิค กระบวนการขั้นตอนมากขึ้น และให้ความ
รู้ขั้นตอนการปั้ นการขึ้นรูปและการลงสีรวมถึงพัฒนาไอเดีย
และสร้างแรงจูงใจในการสร้างผลงานคณะผู้วิจัยจึงมีความสนใจ
ในการสร้างสื่อการเรียนหนังสืออิเล็กทรอนิกส์หรือ E-Book
เพื่อพัฒนาทักษะความรู้และความสามรถของผู้เรียนให้มี
ประสิทธิภาพและนำไปปรับใช้ในการเรียนรู้ในอนาคตได้อย่าง
ต่อเนื่องและอยากจะช่วยแก้ปัญหาการเรียนออนไลน์ใสถาน
การณ์โควิด19ในตอนนี้ให้ผู้เรียนสามารถเรียนรู้เนื้อหาและ
ทบทวนบทเรียนได้ด้วยตัวเองตลอดเวลาและสามารถนำความ
รู้ไปพัฒนาต่อยอดสร้างเป็นอาชีพเลี้ยงตนเองได้ในอนาคตดัง
นั้นการพัฒนาความรู้พื้นธานเรื่องกระบวนการปั้ นเซรามิค
นักศึกษาสาขาครุศาสตร์ออกแบบคณะครุศาสตร์ฯ สจล. ชั้นปี
ที่ 3 จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งเพื่อในการเรียนการสอนในสังคม
ไทยปัจจุบัน

สารบัญ

ความหมายของเซรามิก

ประเภทของดินเซรามิก

กระบวนการผลิตและขั้นตอน

ความหมายของเซรามิก

ผลิตภัณฑ์ ที่ทำจากวัตถุดิบใน
ธรรมชาติ เช่น ดิน หิน ทราย และแร่
ธาตุต่างๆ นำมาผสมกัน แล้วทำเป็น
สิ่งประดิษฐ์ หลังจากนั้นจึงนำไปเผา
เพื่อเปลี่ยนเนื้อวัตถุให้แข็งแรง
สามารถคงรูปอยู่ได้

ผลิตภัณฑ์เซรามิกส์
แบ่งออกเป็น 8 ชนิด

1. ผลิตภัณฑ์เครื่องปั้ นดินเผา

แบ่งตามลักษณะเนื้อของดินได้ 2 ชนิด คือ
ชนิดที่ดูดซึมน้ำได้ และ ชนิดที่ดูดซึมน้ำไม่ได้

2. ผลิตภัณฑ์เครื่องแก้ว

เป็นผลิตภัณฑ์เซรามิกส์ ที่ทำจากทรายโดยนำ
มาหลอมเหลว แล้วนำไปขึ้นรูปตามวิธีการต่างๆ

3.ผลิตภัณฑ์ วัสดุทนไฟ

วัสดุทนไฟมีหลายชนิด ซึ่งขึ้นอยู่กับวัตถุดิบ
ที่นำมาใช้ผสม และคุณสมบัติต่างกัน

4.ผลิตภัณฑ์ ปูนซีเมนต์

นับว่ามีประโยชน์ และมีความสำคัญมากในปัจจุบัน
เพราะนำมาใช้งานก่อสร้างประเภทต่างๆ

ผลิตภัณฑ์เซรามิกส์
แบ่งออกเป็น 8 ชนิด

5.ผลิตภัณฑ์ โลหะเคลือบ

ได้มีผู้นำไปประดิษฐ์สิ่งต่างๆ เช่น การเคลือบ
บนโลหะทำเป็นภาชนะ เครื่องใช้ เครื่องประดับ

6.ผลิตภัณฑ์ สิ่งขัดถู

ปัจจุบันสิ่งขัดถูมีชื่อเรียกต่างๆ กัน ตามวัสดุ
ที่ใช้ผสม เช่น ซิลิคอนคาร์ไบด์ อลูมินัสอเปรซีฟ

7.ผลิตภัณฑ์ไฟฟ้ า

อิเล็กทรอนิกส์ ทำจากอนินทรีย์สาร เมื่อนำมา
เผา จะทนต่อสภาพดินฟ้ าอากาศได้ดี

8.ผลิตภัณฑ์ ที่เกี่ยวกับงานเทคนิคชั้ นสูง

ผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวกับงานเทคนิคชั้นสูง ต้องอาศัย
กรรมวิธีการผลิต ที่ซับซ้อนมาก และใช้งานชั้นสูง
เช่น แผ่นกันความร้อนของยานอวกาศ

ประเภท
ของดินเซรามิก

เอิร์ทเทนแวร์

(Earthenware)

ทำจากดินเหนียวที่หาได้ในท้องถิ่น
ผลิตภัณฑ์ที่ได้จะมีสีน้ำ ตาลแดง เนื้อหยาบ
มีรูพรุนมาก ไม่สามารถป้ องกันการดูดซึม
ของน้ำ ได้ มีความแข็งแรงต่ำ เนื่องจากยัง
เผาไม่ถึงจุดสุกตัว จึงแตกหักง่าย ทำ ให้
ผลิตภัณฑ์ประเภทนี้มีราคาถูก ปัจจุบัน
สามารถพบเซรามิกประเภทนี้ในรูปหม้อดิน
กระถางต้นไม้ รูปปั้ นต่างๆ เป็นต้น

สโตนแวร์
(Stoneware)

จะมีลักษณะเนื้อดินที่หลอมกันแน่นกว่า
เอิร์ทเทนแวร์ ผลิตภัณฑ์ส่วนใหญ่จะมีสีขาว
ออก เทา เนื้อหยาบ ผิวขรุขระ มีรูพรุนน้อย
ดูดซึมน้ำ ไม่เปราะและแตกง่ายเมื่อกระทบ
กัน ผลิตภัณฑ์ประเภทนี้จะเหมาะสำ หรับ
การใช้สอยในบ้านหรือร้านอาหารทั่วไป

พอร์ซเลน

(Porcelain)

เป็นผลิตภัณฑ์เซรามิกที่บาง เบา มี
ความหรูหราและทันสมัย เนื้อดินมีความ
แข็งแกร่งมาก เนื่องจากเผาที่อุณหภูมิสูง สี
ขาว ผิวเนียนเป็นมันวาว สวยงาม เหมาะแก่
การใช้ตกแต่งเป็นเครื่องประดับ เครื่องใช้บน
โต๊ ะอาหารสำ หรับภัตตาคารหรือโรงแรม ไม่
บิ่นและแตกง่ายเมื่อกระทบกัน แสง สามารถ
ผ่านได้เมื่อส่องไฟ เป็นที่นิยมในกลุ่มโรงแรม
หรือร้านอาหารระดับ 3-5 ดาว

(Bโoบnนeไcชhนi่nาa)

เป็ นเซรามิกที่มีความหรูหราเช่น
เดียวกันแต่มีส่วนผสมของเถ้ากระดูกซึ่งจะ
ทำ ให้เนื้อผลิตภัณฑ์มีความขาวมากขึ้น
และมีควาโปร่งใส (Translucent) มากกว่า

กระบวนการผลิต
และ

ขั้นตอน

1. การเผาและการเคลือบเซรามิก

กระบวนการเผา
การเผาในทางเซรามิก คือ การเพิ่มอุณหภูมิให้

แก่ผลิตภัณฑ์เซรามิกในเตา ภายใต้บรรยากาศที่

เหมาะสม เพื่อเปลี่ยนสภาพดิน ให้เป็นถาวรวัตถุ มี
ความแข็งแกร่งเหมือนหิน ช่วยให้ผลิตภัณฑ์
เกิดความคงทนถาวร และสวยงาม

บรรยากาศ
ที่ใช้ในการเผาเตาโดยทั่วไป

บรรยากาศออกซิเดชัน ( Oxidation Firing )

เป็นการเผาที่มีการเผาไหม้ อย่างสมบูรณ์ และใช้ออกซิเจนมาก
เกินพอ ซึ่งเมื่อเกิดการเผาไหม้แล้วจะมีออกซิเจนเหลืออยู่

บรรยากาศรีดักชัน ( Reduction Firing )

เป็นการเผาที่มีการเผาไหม้อย่างสมบูรณ์ ในเตาเผา มีออกซิเจน
ไม่เพียงพอ ซึ่งเมื่อเกิดการเผาไหม้
แล้ว จะมีคาร์บอนมอนอกไซด์ ( CO ) เหลืออยู่

บรรยากาศนิวทรัล ( Neutral Firing )

เป็นการเผาไหม้ที่สมบูรณ์ และไม่มีออกซิเจนเหลืออยู่เลย การเผา
ไหม้ มีออกซิเจนที่พอดีการเผา อาจแบ่งออกได้ 3 ประเภท คือ
การเผาดิบ การเผาเคลือบ การเผาตกแต่ง

การเผาดิบ

การเผาครั้งที่หนึ่ง โดยยังไม่ได้ชุบน้ำ เคลือบ
สามารถที่จะเผาในอุณหภูมิต่ำ หรืออุณหภูมิสูงก็ได้
ผลิตภัณฑ์ที่ผ่านการเผาดิบแล้ว จะมีความพรุนตัวสูง
เนื่องจากการเผาดิบ เผาในอุณหภูมิต่ำ 750-800 องศา
เซลเซียส ทำ ให้ผลิตภัณฑ์ สามารถดูดซึมน้ำ เคลือบได้
ดีเหมาะสำ หรับผู้ไม่ชำ นาญในการชุบเคลือบ เมื่อชุบ
เสีย สามารถนำ ผลิตภัณฑ์ ไปล้างเคลือบออก ผึ่งให้
แห้ง แล้วนำ มาเคลือบใหม่ วงจรการเผาดิบผลิตภัณฑ์
ประเภทถ้วยชาม แจกันที่มีขนาดสูงไม่เกิน 30
เซนติเมตร ใช้วงจรการเผาดิบธรรมดา แต่ถ้าเป็นงาน
ประติมากรรม หรือ งานที่มีความหนาเกิน 1 นิ้ว ต้องเผา
ให้ช้าลงกว่าธรรมดา ควรแยกเผาคนละเตา

เมื่อเผาเสร็จแล้วควรปล่อยให้อุณภูมิ
เย็นลงถึง ประมาณ ๑๕๐ ซ จึงจะนำ

ผลิตภัณฑ์ ออกจากเตาเผาได้

สรุปการเผาดิบ จะต้องเผาแบบสันดาปสมบูรณ์
(Fully Oxidation)

ตั้งแต่ต้นจนจบ
24-750 องศาเซลเซียส ใช้เวลาประมาณ
6-7 ชั่งโมง ระวังไม่ให้เกิดเขม่า หรือควันสี

ดำ
จับผลิตภัณฑ์ และเตาเผา ถ้าเป็นผลิตภัณฑ์
ขนาดใหญ่ ควรอุ่นที่อุณหภูมิ 60-80 องศา
เซลเซียส เป็นเวลา 2-4 ชั่วโมง
ผึ่งในแสงแดดร้อนจัด อุณหภูมิประมาณ 50
องศาเซลเซียส ถ้าอุณหภูมิสูงเกินไป
ผลิตภัณฑ์ อาจแตกได้
เผาเสร็จแล้ว ทิ้งให้เตาเย็นลงเท่ากับเวลาที่
ทำ การเผา ห้ามเปิ ดเตาก่อนอุณหภูมิ 150
องศาเซลเซียส ผลิตภัณฑ์กระทบอากาศเย็น
นอกเตา จะแตกได้

การเผาเคลือบ

ชิ้นงานที่เผาดิบ ถูกนำ มาชุบเคลือบแล้วเผา
เพื่อให้เคลือบหลอมเป็นแก้ว ติดแน่นอยู่บนผิวชิ้น
งาน การเผาเคลือบ จะเผาที่อุณหภูมิเท่าใด ภายใน
บรรยากาศใด ขึ้นอยู่กับชนิดของ ผลิตภัณฑ์ เช่น การ
เผาผลิตภัณฑ์ปอร์ซเลน เริ่มต้นเผา ภายใต้
บรรยากาศออกซิเดชัน ตั้งแต่ อุณหภูมิเริ่มจุดเตา
จนถึงอุณหภูมิประมาณ 950 องศาเซลเซียส หลังจาก
นั้น เผาภายใต้ บรรยากาศรีดักชัน (Reduction
Firing : RF) จนถึงอุณหภูมิสูงสุดที่ต้องการ ภาชนะที่
ชุบเคลือบแล้วทุกชิ้น ต้องเช็ดก้นผลิตภัณฑ์ให้หมด
เคลือบ เพื่อป้ องกันการ หลอมละลายของเคลือบ ติด
บนแผ่นรองเตาเผา ผลิตภัณฑ์ทุกชิ้นจะต้องวางห่าง
กันเล็กน้อย ไม่ให้น้ำ เคลือบสัมผัสกัน เพราะเคลือบ
จะหลอมติดกัน

การเผาเคลือบ

ช่วงที่ 1

อุณหภูมิห้อง 24-950 องศาเซลเซียส ใช้เวลา
5-6 ชั่วโมง

ช่วงที่2

950-1250 องศาเซลเซียส OF ใช้เวลา 3-4 ชั่วโมง
หรือ 950-1250 องศาเซลเซียส RF ใช้เวลา 4-5
ชั่วโมง

ช่วงที่3

เผาแช่อุณหภูมิคงที่ (Soaking) 1250 องศา
เซลเซียส ใช้เวลา 15 นาที

การขึ้นรูปด้วยการบีบดินด้วยมือ

1. ปั้ นดินเป็นก้อนกลม

2.ใช้นิ้วโป้ งกดดินให้เป็นรู

3.ใช้สี่นิ้วที่เหลือบีบสร้าง
ความสูงของผนัง

4. มือที่รองฐานดันก้นถ้วยให้
ขนาดความกว้างที่ต้องการ
5. วางถ้วยบนกระดาษ ใช้มือปั้ น
ถ้วยให้ได้รูปทรงที่ต้องการ

6. ลูบฟองน้ำ เก็บรายละเอียด
7. พักชิ้นงานไว้ จากนั้นก็ลงสี

แหล่งอ้างอิง

[DIY] สนุกกับ เซรามิก Ceramics. สืบค้นจาก
https://baanlaesuan.com
เซรามิกส์ คืออะไร. สืบค้นจาก https://sa-thai.com
เรื่องราวของเซรามิก. สืบค้นจาก
https://thaniya1988.com/story-of-ceramic

Thyoaun!k

จัดทำโดย
นางสาวกนกศรีสรรพจักร 63030253
นางสาวธีรกานต์ ฉัตรวุฒิไกร 63030285

นางสาวปริญา คำมูลบุญ 63030294



นักศึกษาสาขาครุศาสตร์การออกแบบ ชั้นปี 3
คณะครุศาสตร์อุตสาหกรรมและเทคโนโลยี

สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง