ปที่ 11 ฉบับที่ 43 กรกฎาคม - สิงหาคม 2566 ณ โรงแรม เดอะ สุโกศล กรุงเทพ ลงทะเบียน 11-30 กันยายน 2566 Early Bird 5-6 ตุลาคม 2566 เคลียรทุกประเด็นรอน เพื่อพี่นองชาวสัตวแพทยของเรา! งานประชุมใหญ งานประชุมใหญ กาวแรกสูการเปน เจาของธุรกิจ การบริหารเงิน ตอยอดธุรกิจ อะไรคือ VPP จัดเต็ม CE !! จัดเต็ม CE !! ผูเขารวมงาน 12 หนวยกิต 8หนวยกิต ตอบคำถาม ปศุสัตวไทย อะไรคือ VPP ! พารูจักเพ�่อ รวมทางพัฒนางานสัตวแพทย บร�การสูสากล VET COUNCIL Vol.43 SCAN&DOWNLOAD E-MAGAZINE เทคนิคการบร�หารเง�น ตอยอดธุรกิจ สูตลาดหลักทรัพย และภาษีนารู "ฉบับสัตวแพทยยุคใหม” กาวสูความสำเร็จของ สัตวแพทยรุนใหม กาวแรกสูการเปนเจาของธุรกิจ โรงพยาบาลสัตว เปดเคล็ดลับรับมือ เคสรองเร�ยน และจ�ตว�ทยาการสื่อสาร อยางมืออาชีพ รวมคิดรวมทำใหปศุสัตวไทย สำเร็จทุกชนิด อะไรคือ VPP ! พารูจักเพ�่อ รวมทางพัฒนางานสัตวแพทย บร�การสูสากล เทคนิคการบร�หารเง�น ตอยอดธุรกิจ สูตลาดหลักทรัพย และภาษีนารู "ฉบับสัตวแพทยยุคใหม” กาวสูความสำเร็จของ สัตวแพทยรุนใหม กาวแรกสูการเปนเจาของธุรกิจ โรงพยาบาลสัตว เปดเคล็ดลับรับมือ เคสรองเร�ยน และจ�ตว�ทยาการสื่อสาร อยางมืออาชีพ รวมคิดรวมทำใหปศุสัตวไทย สำเร็จทุกชนิด เคล็ดลับ รับมือเคส สัตวแพทยสภา...กาวที่กลา สูศตวรรษแหงการเปลี่ยนแปลง โหนกระแส ป2566 ครั้งที่ 12 ตลอดงาน 500บาท เทานั้น!
VCT • Highlight 2
สำ�รวจความคิดเห็นเนื้อหา ในสารสัตวแพทยสภา https://docs.google.com/forms/d/e/ 1FAIpQLScbrgL28QaDdGFhgODya8XS67qlF- PQI0XaDmwF4wbfdfGxXLA/viewform ช่วงเวลาแห่งความภาคภูมิใจ กำ ลังใกล้เข้ามาถึงในแวดวง การศึกษาของวิชาชีพสัตวแพทย์อีกครั้ง ในช่วงนี้ไปจนถึงปลายปี เราจะมีสัตวแพทย์บัณฑิตรุ่นใหม่ เข้าสู่พิธีพระราชทานปริญญาบัตร ตามมหาวิทยาลัยต่าง ๆ ที่ผลิตบุคลากรทางสัตวแพทย์ที่เพิ่มขึ้น ในทุก ๆ ปี สัตวแพทย์รุ่นใหม่กำ ลังจะเข้ามาผลิบาน และพร้อม รับใช้สังคมในบทบาทหน้าที่ต่างๆ นานาบนพื้นฐานของวิชาชีพ สัตวแพทย์ที่หลากหลาย สัตวแพทยสภา ขอแสดงความยินดี กับบัณฑิตที่จบใหม่ทุก ๆ ท่าน และขอเป็นกำลังใจให้กับน้อง ๆ ที่กำลังศึกษาอยู่ ขอให้ทุก ๆ คนได้ใช้สิ่งที่ร่ำเรียนมาออกไป ประกอบวิชาชีพนี้ด้วยความรักและอุทิศตนเพื่อประชาชนอย่าง แท้จริง ....และสมกับการรอคอยสารจากสัตวแพทยสภาฉบับนี้ อัดแน่นไปด้วยเรื่องราวที่ทางสมาชิกหลาย ๆ คนได้ทำ การตั้ง คำ ถามและเรียกร้องให้สัตวแพทยสภาได้มีโอกาสที่จะนำ เสนอ ในเรื่องราวเหล่านี้มากขึ้น ตั้งแต่งานประชุมใหญ่ของสัตวแพทยสภา จนถึงปัญหาของหมอเถื่อนที่ก่อกวนใจให้กับวิชาชีพของเราและ ส่งผลถึงปัญหากับประชาชนและสัตว์เลี้ยง พวกเราควรมองอย่างไร กับเรื่องนี้และอีกประเด็นที่น่าสนใจคือสวัสดิภาพสัตว์ที่สัตวแพทย์ ควรรู้และเข้าใจบทบาทของสัตวแพทยสภาของเรานั้นตั้งใจ เป็นอย่างยิ่งที่จะให้สมาชิกได้มีโอกาสที่จะเสนอแนะและตั้งคำ ถาม ในวงการวิชาชีพของเราและร่วมกันแก้ปัญหาผ่านช่องทางบทความ ต่าง ๆ ที่ทางเราพยายามคัดสรรมานำ เสนอกันอย่างเต็มที่แล้วทาง กองบรรณาธิการ ทุกคนยังมีความหวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะได้มีโอกาส สื่อสารกับทางสมาชิกมากขึ้น ผ่านไลน์LINE official Account : @vetcce สมาชิกทุกท่านสามารถโหลดอ่านสารจากสัตวแพทยสภา ทางอิเล็กทรอนิกส์ ผ่านเว็บไซต์และการประชาสัมพันธ์จาก line ได้อย่างง่ายดาย พร้อมทั้งเป็นช่องทางที่จะรับฟังและเสนอแนะ ข้อคิดเห็นต่าง ๆ จากสมาชิกตลอดเวลา เมื่อเราได้ฟังกันมากขึ้นและเราได้สื่อสารกัน ทุกปัญหา มีทางออกร่วมกันและเราจะเดินหน้าสร้างวิชาชีพสัตวแพทย์ ของเราที่ยั่งยืนต่อไป กองบรรณาธิการ VCT Next สารจากประธานจัดงานประชุมใหญ่สัตวแพทยสภา ครั้งที่ ๑๒ VCT Highlight ผู้ตรวจควบคุมคุณภาพเนื้อสัตว์ในโรงฆ่าสัตว์ : ต้นทางความปลอดภัยของผู้บริโภค VCT Hot หมอเถื่อน คืออะไร พระราชบัญญัติวิชาชีพการสัตวแพทย์ มีการกำ หนดข้อมูลประเด็นเรื่องดังกล่าวอย่างไร VCT Action พัฒนาการของการสอบประเมินความรู้ความสามารถขั้นพื้นฐาน ของการประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ VCT Update ใบอนุญาตประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ VCT Focus วิชาชีพการสัตวแพทย์ไทย กับเส้นทางการเข้าสู่ ASEAN MRA on Veterinary Practitioners VCT Good Memory เพลงนกน้อยในไร่ส้ม VCT CE Credit หลักสวัสดิภาพสัตว์...ที่สัตวแพทย์ควรเข้าใจ 4 7 8 11 16 17 19 20 จากใจ กองบรรณาธิการ
รศ.ดร.น.สพ.จิตรกมล ธนศักดิ์ ประธานจัดงานประชุมใหญ่สัตวแพทยสภา VCT • Next สารจากประธาน จัดงานประชุมใหญ่สัตวแพทยสภา ครั้งที่ 12 สวัสดีพี่ ๆ น้อง ๆ ชาวสัตวแพทย์ทุกท่าน ตามที่ สัตวแพทยสภา ได้มีการจัดงานประชุมใหญ่สัตวแพทยสภา มาอย่างต่อเนื่องเป็นประจำ ทุกปีโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้สมาชิก สัตวแพทยสภาได้รับทราบการดำ เนินงานของสัตวแพทยสภา และเชิญชวนให้เหล่าสมาชิกได้มาร่วมกิจกรรมที่สัตวแพทยสภา จัดขึ้น เป็นการพบปะ เพื่อระดมความคิดเห็นของบุคลากรในวิชาชีพ การสัตวแพทย์เพื่อกำ หนดแนวทางในการพัฒนาคนและงานด้าน สัตวแพทย์ทั้งในเชิงวิชาการและการประกอบวิชาชีพอันเป็น ประโยชน์ต่อการพัฒนาประเทศ จากอดีตถึงปัจจุบันนับตั้งแต่เรามี การจัดตั้งสัตวแพทยสภาขึ้นมาตั้งแต่ปีพ.ศ.2545 ปัจจุบัน ก็นับเป็นระยะเวลา 21 ปีแล้ว สำ หรับ “งานประชุมใหญ่ สัตวแพทยสภา ครั้งที่ 12 ประจำ ปี พ.ศ. 2566 หรือ The 12th Veterinary Council Annual Conference 2023 (VCAC 2023)” ในปีนี้จะมีสาระสำ คัญของการประชุมภายใต้หัวข้อ “โหนกระแส สัตวแพทยสภา ก้าวที่กล้าสู่ศตวรรษแห่งการเปลี่ยนแปลง” ในงานนี้ นอกจากจะมีการรายงานผลการดำ เนินงาน และ สรุปรายรับ-รายจ่าย ประจำ ปีงบประมาณ 2565 พร้อมนำ เสนอ ผลงานโดดเด่นของแต่ละหน่วยงานของสภา และเปิดโอกาส ให้ผู้ร่วมงานมีส่วนร่วมในการซักถาม และแสดงความเห็นกันอย่าง กว้างขวางแล้ว ในงานประชุมใหญ่สัตวแพทยสภาครั้งนี้ ยังจัด ให้มีการบรรยาย และการเสวนาเพื่อสร้างความกระจ่างให้กับ หลาย ๆ ประเด็น ตามกระแสที่เกิดขึ้นกับวงการสัตวแพทย์ไทย ที่ผ่านมา เพื่อเพิ่มความเข้าใจ ความร่วมมือ และสร้างความกระจ่าง ต่อสมาชิกสัตวแพทยสภา ต่อเจตจำ นงของสัตวแพทยสภาที่จะ ปกป้องสิทธิ สร้างความเชื่อมั่น และเป็นแนวทางให้แก่สมาชิก ในการประกอบวิชาชีพ โดยสาระสำ คัญในครั้งนี้จะประกอบด้วย 5 โมดูลหลัก ๆ ได้แก่ 1) การรับมือเรื่องร้องเรียนอย่างชาญฉลาด จิตวิทยา ในการสื่อสารและรับมือด้านการบริการบนพื้นฐานจรรยาบรรณ ทางสัตวแพทย์การไกล่เกลี่ยข้อพิพาททางการสัตวแพทย์ขั้นตอน การรับมือและการจัดการเรื่องฟ้องร้องทางสัตวแพทย์ 2) การก้าวสู่ความสำเร็จของสัตวแพทย์รุ่นใหม่ ก้าวแรก สู่การเป็นเจ้าของธุรกิจโรงพยาบาลสัตว์ พร้อมเทคนิคการสร้าง ธุรกิจใหม่ เริ่มต้นอย่างไรให้ประสบความสำ เร็จ 3) เทคนิคการบริหารเงินและภาษีอย่างชาญฉลาด ฉบับสัตวแพทย์ยุคใหม่ เป็นการแนะแนวทางการบริหารเงิน อย่างชาญฉลาด พร้อมการจัดการภาษีรายได้ส่วนบุคคลและ การจัดการภาษีในรูปแบบนิติบุคคลสำ หรับสัตวแพทย์ 4) VPP คืออะไร มีไว้ทำ ไม ขอบเขตหน้าที่และความ สำ คัญของผู้ช่วยผู้ประกอบวิชาชีพฯ อยู่แค่ไหน 5) ร่วมคิดร่วมทำ ให้ปศุสัตว์ไทยสำ เร็จทุกชนิด มีการบรรยาย และจัดเวทีเสวนาให้เหล่าสมาชิกที่มาร่วมงาน ได้ช่วยกันคิดเพื่อแก้วิกฤตปศุสัตว์ไทยที่เป็นกระแสด้านความ มั่นคงทางอาหารของประเทศอยู่ในขณะนี้ ในฐานะประธานการจัดงานประชุมใหญ่สัตวแพทยสภา ครั้งที่ 12 ประจำ ปี2566 กระผม รศ.ดร.น.สพ.จิตรกมล ธนศักดิ์ อุปนายกสัตวแพทยสภาคนที่สอง จึงอยากถือโอกาสนี้เชิญชวน พี่น้องชาวสัตวแพทย์ทุก ๆ ท่าน ทั้งที่เป็นสมาชิกสัตวแพทยสภา และที่อาจกำ ลังตัดสินใจเข้าเป็นสมาชิกให้มาลงทะเบียนและ เข้าร่วมประชุมกันในปีนี้กันมาก ๆ เพื่อให้สัตวแพทยสภาและ เหล่าสมาชิกได้ใกล้ชิดกันมากขึ้น เพื่อเกียรติและศักดิ์ศรีแห่ง วิชาชีพของเราเพื่อ“ก้าวที่กล้าสู่ศตวรรษแห่งการเปลี่ยนแปลง” ในวันที่ 5 - 6 ตุลาคม พ.ศ. 2566 ณ โรงแรม เดอะ สุโกศล กรุงเทพฯ ครับ
7 VCT • Highlight ปัจจุบันมีผู้ขึ้นทะเบียนเป็น ผู้ช่วยผู้ประกอบวิชาชีพ การสัตวแพทย์ชั้นหนึ่ง กับทางสัตวแพทยสภาแล้ว จำ นวนกว่า 500 คน ซึ่งตามพระราชบัญญัติวิชาชีพการสัตวแพทย์พ.ศ.2545 มาตรา 29 ได้กำ หนดให้ผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์มีผู้ช่วย ในการปฏิบัติงานซึ่งบุคคลดังกล่าวต้องผ่านการฝึกอบรมตาม หลักสูตรที่สัตวแพทยสภารับรอง และการปฏิบัติงานต้องอยู่ภายใต้ การควบคุมของผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ชั้นหนึ่ง โดย หลักสูตรการอบรมผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ชั้นหนึ่งที่ สัตวแพทยสภารับรองมีมากมาย หนึ่งในนั้นคือ หลักสูตรการตรวจ ควบคุมคุณภาพเนื้อสัตว์ที่โรงฆ่าสัตว์ซึ่งผู้ที่จะเข้าอบรมได้จะต้อง จบการศึกษาไม ่ต่ำกว ่าระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) สาขาสัตวศาสตร์และจบปริญญาตรีสาขาที่เกี่ยวข้อง ในปีพ.ศ. 2566 ศูนย์การศึกษาต่อเนื่องทางสัตวแพทย์ ได้ดำ เนินการจัดโครงการฝึกอบรมหลักสูตรการตรวจควบคุม คุณภาพเนื้อสัตว์ที่โรงฆ่าสัตว์จำ นวน 2 ครั้ง ดังนี้ 1. โครงการฝึกอบรมหลักสูตรการตรวจควบคุม คุณภาพเนื้อสัตว์ที่โรงฆ่าสัตว์ ประเภทสุกร ประจำ ปีพ.ศ. 2566 ภาคทฤษฎี วันที่ 1 – 25 พฤษภาคม 2566 ผ่านระบบ e-Learning ของศูนย์การศึกษาต่อเนื่องทางสัตวแพทย์เป็นการ เรียนวิชาที่เกี่ยวข้อง อาทิกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการผลิตและ จำ หน่ายเนื้อสัตว์ โรคระบาดของสุกรที่สำ คัญและพยาธิสภาพ ของโรค การตรวจสุขภาพสุกรก่อนและหลังฆ่าภาคปฏิบัติวันที่ 29 - 31 พฤษภาคม 2566 แบ่งกลุ่มเข้าศึกษาดูงานสถานที่ดังนี้ - โรงฆ่าสัตว์กรุงเทพมหานคร กลุ่มควบคุมและ การตรวจเนื้อสัตว์สำ นักงานสัตวแพทย์สาธารณสุข กรุงเทพมหานคร - โรงฆ่าสัตว์บริษัท วีซีมีท จำ กัด จ.ราชบุรี - โรงฆ่าสัตว์บริษัท คิว เอ็ม เอ จำ กัด จ.นครปฐม - โรงฆ่าสัตว์มนัสสมหวัง จ.กาญจนบุรีโดยผู้เข้า อบรมต่างได้เรียนรู้เรื่องกระบวนการฆ่าสุกรที่ถูกต้องตาม มาตรฐานและได้ฝึกการตรวจซากสุกร ภายใต้การควบคุมอย่าง ใกล้ชิดของวิทยากร 2. โครงการฝึกอบรมหลักสูตรการตรวจควบคุมคุณภาพ เนื้อสัตว์ที่โรงฆ่าสัตว์ ประเภทโค กระบือ แพะ และแกะ ประจำ ปี พ.ศ. 2566 ภาคทฤษฎีวันที่ 12 มิถุนายน – 11 กรกฎาคม 2566 ผ่านระบบ e-Learning ของศูนย์การศึกษาต่อเนื่องทางสัตวแพทย์ เป็นการเรียนวิชาที่เกี่ยวข้อง อาทิ การเก็บรักษาและการส่ง ตัวอย่างทางห้องปฏิบัติการพฤติกรรม การควบคุม และการจัดการ สวัสดิภาพโค กระบือ แพะ และแกะ การตรวจสุขภาพโค กระบือ แพะและแกะ ก่อนและหลังฆ่า ภาคปฏิบัติวันที่ 12– 14 กรกฎาคม 2566 ณ สถานที่ดังนี้ - โรงฆ่าสัตว์กรุงเทพมหานคร กลุ่มควบคุมและ การตรวจเนื้อสัตว์สำ นักงานสัตวแพทย์สาธารณสุข กรุงเทพมหานคร - โรงฆ่าสัตว์สหกรณ์โคเนื้อกำ แพงแสน จำ กัด จ.นครปฐม ในการนี้ผู้เข้าอบรมได้เข้าศึกษาดูงานชมกระบวนการ ฆ่าโคเนื้ออย่างใกล้ชิด ภายใต้การแนะนำของวิทยากร เพื่อให้เกิด ความรู้ความเข้าใจอย่างครบถ้วน ผู้ตรวจควบคุมคุณภาพเนื้อสัตว์ในโรงฆ่าสัตว์ : ต้นทางความปลอดภัยของผู้บริโภค ผู้ที่ผ่านการอบรมนี้ สามารถขึ้นทะเบียนเป็นผู้ช่วย ผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ชั้นหนึ่ง ในหลักสูตรที่ผ่าน การอบรม โดยต้องมีหนังสือยินยอมของผู้ประกอบวิชาชีพการ สัตวแพทย์ชั้นหนึ่ง ว่าจะมีผู้นั้นเป็นผู้ช่วยฯ ทั้งนี้ ผู้ประกอบ วิชาชีพการสัตวแพทย์ชั้นหนึ่ง 1 คน สามารถควบคุมการทำงาน ของผู้ช่วยผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ชั้นหนึ่งได้ไม่เกิน 20 คน ต่อหลักสูตร โดยผู้ผ่านการฝึกอบรม สามารถขอทำ การ ขึ้นทะเบียนเป็นผู้ช่วยผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ชั้นหนึ่งได้ และใบประกาศนียบัตรจะมีอายุ 5 ปีนับจากวันที่ผ่านการฝึกอบรม นอกจากนี้ยังสามารถขึ้นทะเบียนเป็นพนักงานตรวจโรคสัตว์ กับกรมปศุสัตว์ได้เพื่อปฏิบัติหน้าที่เป็นผู้ตรวจควบคุมคุณภาพ เนื้อสัตว์ในโรงฆ่าสัตว์ตามที่กฎหมายกำ หนด
8 VCT • Hot นิยามของวิชาชีพการสัตวแพทย์ และหมอเถื่อน ตามพระราชบัญญัติวิชาชีพการสัตวแพทย์พ.ศ. 2545 ได้มีการกำ หนด ตามมาตรา 4 ว่า “วิชาชีพการสัตวแพทย์” หมายความว่า วิชาชีพเกี่ยวกับการกระทำ ใด ๆ ต่อร่างกายสัตว์ เพื่อการตรวจโรค การวินิจฉัยโรค การป้องกันโรค การบำ บัดรักษา หรือการกำ จัดโรคสัตว์ และการกระทำ โดยตรงต่อร่างกายสัตว์ ด้วยการฉีดสารหรือการสอดใส่วัตถุใด ๆ เข้าไปในร่างกายสัตว์ เพื่อการตกแต่งหรือการบำ รุงร่างกายสัตว์ การตอนหรือการ ขยายพันธุ์สัตว์ด้วยเทคนิคที่สามารถป้องกันการแพร่โรคทางการ สืบพันธุ์และให้หมายความรวมถึงโรคติดต่อระหว่างสัตว์และ มนุษย์ และการโภชนาภิบาลด้านสุขศาสตร์การอาหารและการ ปนเปื้อนในอาหารที่มีต้นกำ เนิดมาจากสัตว์ ดังนี้แม้ไม่ได้มีการนิยามเป็นคำ ว่า หมอเถื่อน หรือ สัตวแพทย์เถื่อนโดยตรงแล้วนั้น แต่หากพิจารณาจากนิยาม ตามพระราชบัญญัติดังกล่าว ผู้ที่กระทำ การประกอบวิชาชีพ การสัตวแพทย์ก็ต้องอยู่ภายใต้การกำ กับดูแลของสัตวแพทยสภา ซึ่งในพระราชบัญญัติสัตวแพทยสภา มีการกำ หนดไว้อย่าง ชัดเจนว่า จะต้องเป็นผู้ที่ขึ้นทะเบียนเป็นผู้ประกอบวิชาชีพการ สัตวแพทย์ ภายใต้การกำ กับดูแลของสัตวแพทยสภา ในส่วนนี้หากมีการกระทำ ใด ๆ นอกเหนือจากที่กำ หนด ไว้ในพระราชบัญญัติวิชาชีพการสัตวแพทย์ ที่กำ หนดไว้ในส่วน ของผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ บุคคลดังกล่าวย่อมถือว่า เป็นหมอเถื่อน เพื่อเป็นการกำ หนดแนวทางในการดำ เนินการ ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ให้เป็นไปโดยความเรียบร้อย สัตวแพทยสภา ในฐานะพนักงานเจ้าหน้าที่ตามพระราชบัญญัติฯ มีหน้าที่ในการควบคุมและกำ กับดูแล ไม่ให้มีผู้ใดดำ เนินการ โดยไม่มีใบอนุญาตเป็นผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์โดยหาก มีกรณีใดที่พบผู้กระทำ ความผิด สัตวแพทยสภา มีหน้าที่ในการ ดำ เนินการตรวจสอบและดำ เนินการร่วมกับกรมปศุสัตว์หากมี ประเด็นที่เกี่ยวข้องกับสถานพยาบาล หรือการประกอบการใดๆ ที่เข้าข่ายตามพระราชบัญญัติที่กรมปศุสัตว์เป็นผู้ดูแล เพื่อแจ้งความ ดำ เนินคดีทางกฎหมายต่อเจ้าพนักงานตำรวจในความผิดดังกล่าว ต่อไป โดยหลัก ๆ หากแยกเป็นกลุ่มของผู้กระทำ ความผิด ในลักษณะดังกล่าวที่พบได้บ่อยแล้วนั้น สามารถแบ่งออกเป็น สองแบบหลักก็คือ การกระทำ ความผิดโดยการกระทำ ต่อเนื้อตัว สัตว์โดยตรง และการกระทำ ความผิดโดยทำ ให้ผู้อื่นเข้าใจว่าตน เป็นผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ ซึ่งเมื่อมีการกระทำ ต่อ เนื้อตัวสัตว์โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อการพาณิชย์เกิดการแลกเปลี่ยน หรืออื่น ๆ ขึ้นย่อมเข้าข่ายประเด็นของการประกอบวิชาชีพการ สัตวแพทย์และเข้าข่ายว่ามีความผิด หากไม่ได้ขึ้นทะเบียนกับ สัตวแพทยสภา ทั้งนี้สัตวแพทยสภาก็ได้มีการออกเป็นข้อยกเว้น ว่ามีกรณีใดบ้างที่สามารถกระทำ การได้แม้ไม่ใช่ผู้ประกอบ วิชาชีพการสัตวแพทย์โดยตรง หมอเถื่อน คืออะไร พระราชบัญญัติวิชาชีพการสัตวแพทย์ มีการกำ�หนดข้อมูล ประเด็นเรื่องดังกล่าวอย่างไร
9 VCT • Hot ข้อยกเว้นที่ถือว่าไม่เข้าข่ายเป็นหมอเถื่อน ตามมาตรา 29 ในส่วนของ มาตรา 29 ซึ่งมีการกำ หนดข้อยกเว้น ในกรณีที่สามารถกระทำ การเสมือนเป็นผู้ประกอบวิชาชีพ การสัตวแพทย์ ความว่า “มาตรา 29 ห้ามมิให้ผู้ใดประกอบ วิชาชีพการสัตวแพทย์ หรือแสดงด้วยวิธีใด ๆ ให้ผู้อื่นเข้าใจว่า ตนเป็นผู้มีสิทธิประกอบวิชาชีพดังกล่าว โดยมิได้ขึ้นทะเบียนและ รับใบอนุญาตจากสัตวแพทยสภา เว้นแต่ในกรณีอย่างใดอย่างหนึ่ง ดังต่อไปนี้” ความในส่วนนี้เป็นการกำ หนดแนวทางในการกำ กับ ดูแลของสัตวแพทยสภา หากมีการดำ เนินการใด ๆ ที่เข้าข่าย ตามข้อยกเว้น ก็สามารถดำ เนินการได้โดยไม่ต้องขึ้นทะเบียน เป็นผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ ทั้งนี้ต้องพิจารณาเป็นราย กรณีในส่วนประเด็นเรื่องที่ได้รับยกเว้นนั้น มีทั้งสิ้น 6 กรณีดังนี้ (1) การประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ที่กระทำ ต่อ สัตว์ของตนเอง ยกเว้นกรณีเป็นการเลี้ยงสัตว์เพื่อการพาณิชย์ โดยมีขนาด ชนิด และจำ นวนสัตว์ตามที่คณะกรรมการกำ หนด โดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา ซึ่งในกรณีที่เป็นจำ นวนตามที่สัตวแพทยสภากำ หนด จะต้องมีการดำ เนินการ โดยผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ เพื่อประโยชน์แก่ตัวเจ้าของสัตว์และตัวผู้บริโภคในกลุ่มสัตว์ ที่เลี้ยงเพื่อการบริโภค อาทิสุกร โคเนื้อ โคนม จะไม่ต้องกังวล เกี่ยวกับสารตกค้างและอันตรายจากการรักษาที่ไม่ถูกต้องตาม กระบวนการ ที่อาจเกิดขึ้นได้ (2) การรักษาพยาบาลสัตว์ โดยไม่รับสินจ้างรางวัล และการกระทำ ดังกล่าวต้องมิใช่เป็นการกระทำ ทางศัลยกรรม การใช้รังสี การฝังเข็มเพื่อบำ บัดโรคหรือระงับความรู้สึกหรือให้ยา ควบคุมพิเศษ วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท หรือยาเสพติด ให้โทษตามกฎหมายว่าด้วยการนั้นแล้วแต่กรณี กรณีดังกล่าวเป็นการกำ หนดเพื่อให้สามารถดำ เนินการ ในการช่วยชีวิตสัตว์ในภาวะที่ไม่สามารถเข้าหาผู้ประกอบ วิชาชีพการสัตวแพทย์ณ สถานพยาบาลสัตว์หรือโรงพยาบาลสัตว์ ได้ทันท่วงทีและต้องไม่มีการดำ เนินการที่เกิดธุรกรรมระหว่าง ผู้ดำ เนินการกับเจ้าของสัตว์ในลักษณะของการจ้างวานให้ ดำ เนินการ โดยขอบข่ายการรักษา ต้องไม่ใช่การศัลยกรรม การใช้รังสีเพื่อการรักษาหรือเอกซเรย์การฝังเข็มซึ่งถือเป็นการ รักษารูปแบบพิเศษ การให้ยาระงับความรู้สึกอันได้แก่ยาในกลุ่ม ยาสลบ ยาซึม ซึ ่งไม ่ใช ่เป็นการรักษาที่สามารถดำ เนินการ โดยบุคคลผู้ไม่มีความรู้ความชำ นาญในประเด็นการรักษาได้ (3) นักเรียน นักศึกษา หรือผู้รับการฝึกอบรมซึ่งทำ การฝึกหัดหรือฝึกอบรมในความควบคุมของสถาบันการศึกษา วิชาสัตวแพทยศาสตร์ของรัฐ หรือที่ได้รับอนุญาตจากทางราชการ ให้จัดตั้งสถาบันการศึกษาหรือสถาบันทางสัตวแพทย์อื่นที่ สัตวแพทยสภารับรอง ทั้งนี้ ภายใต้ความควบคุมของเจ้าหน้าที่ ผู้ฝึกหัดหรือผู้ให้การฝึกอบรมซึ่งเป็นผู้ประกอบวิชาชีพการ สัตวแพทย์ เนื่องจากในหลักสูตรการศึกษาต้องมีการประกอบ วิชาชีพการสัตวแพทย์ ต่อกรณีตัวอย่าง จึงมีการกำ หนดให้ สามารถดำ เนินการรักษาขั้นต้น รวมถึงการกระทำ ต่อซากสัตว์ เพื่อประโยชน์ในการเรียนรู้ของนักศึกษาสัตวแพทย์ ที่จะเข้าใจ กระบวนการรักษาสัตว์ยิ่งขึ้น ทั้งนี้การดำ เนินการดังกล่าวต้องอยู่ ภายใต้การกำ กับดูแลของเจ้าหน้าที่ผู้ฝึกหัด หรือผู้ให้การฝึกอบรม อย่างเคร่งครัด เท่านั้น หากนักเรียน นักศึกษา หรือผู้รับการ ฝึกอบรม ไม่ได้อยู่ภายใต้การกำ กับดูแลแต่เป็นการดำ เนินการ รักษาด้วยตนเอง โดยรับอามิสสินจ้าง ก็ไม่ถือว่าเข้าข่ายตาม ข้อยกเว้นนี้ (4) ข้าราชการ พนักงาน ลูกจ้าง หรือเจ้าหน้าที่ของ กระทรวง ทบวง กรม เทศบาล องค์การบริหารส่วนจังหวัด องค์การบริหารส่วนตำ บล กรุงเทพมหานคร เมืองพัทยา องค์กร ปกครอง ส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษอื่นตามที่มีกฎหมายกำ หนด หรือสภากาชาดไทย ซึ่งกระทำ การประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ ตามอำ นาจหน้าที่หรือตามที่ส่วนราชการหรือหน่วยงานดังกล่าว มอบหมายเป็นลายลักษณ์อักษรเพื่อประโยชน์ในการดำ เนินการ ของหน่วยงานต่าง ๆ เกี่ยวกับการรักษา หรือดำ เนินการต่อสัตว์ ที่เกี่ยวข้องกับหน่วยงานนั้น ๆ อาทิกรมปศุสัตว์ กรมอุทยาน แห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช ในการดำ เนินการเนื่องจากอาจมี กรณีที่ ผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ประจำ หน่วยงาน กระทรวง ทบวง กรม นั้น ๆ ไม่สามารถดำ เนินการได้เนื่องจากผู้ประกอบ วิชาชีพการสัตวแพทย์ ไม่เพียงพอ โดยจะต้องเป็นเจ้าพนักงาน ในสังกัดของหน่วยงานดังกล่าว เป็นลายลักษณ์อักษรในการมอบ อำ นาจดำ เนินการต่อไป (5) บุคคลซึ่งกระทรวง ทบวง กรม เทศบาล องค์การ บริหารส่วนจังหวัด องค์การบริหารส่วนตำ บล กรุงเทพมหานคร เมืองพัทยา องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษอื่นตามที่ มีกฎหมายกำ หนด หรือสภากาชาดไทย มอบหมายให้ประกอบ วิชาชีพการสัตวแพทย์ในความควบคุมของเจ้าหน้าที่ ซึ่งเป็น ผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ ทั้งนี้ ตามระเบียบที่รัฐมนตรี กำ หนด เพื่อประโยชน์ในการดำ เนินการของหน่วยงานต่าง ๆ เกี่ยวกับการรักษา หรือดำ เนินการต่อสัตว์ที่เกี่ยวข้องกับหน่วยงาน นั้น ๆ อาทิกรมปศุสัตว์กรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช ในการดำ เนินการเนื่องจากอาจมีกรณีที่ ผู้ประกอบวิชาชีพ การสัตวแพทย์ประจำ หน่วยงาน กระทรวง ทบวง กรม นั้น ๆ ไม่สามารถดำ เนินการได้เนื่องจากผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ ไม่เพียงพอ โดยบุคคลดังกล่าวต้องดำ เนินการและเป็นไปตาม ระเบียบที่รัฐมนตรีกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ในฐานะสภา นายกพิเศษของสัตวแพทยสภา เป็นผู้กำ หนด (6) การประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ของที่ปรึกษา หรือผู้เชี่ยวชาญของทางราชการหรือผู้สอนในสถาบันการศึกษา หรือสถาบันทางสัตวแพทย์อื่นที่สัตวแพทยสภารับรอง ซึ่งมี ใบอนุญาตเป็นผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ของต่างประเทศ ทั้งนี้ โดยอนุมัติของคณะกรรมการเป็นการอนุญาตให้ในกรณี ที่เป็นผู้เชี่ยวชาญที่รับเชิญมาเพื่อประโยชน์ในการให้ความรู้ต่อ ราชการหรือสถาบันการศึกษา โดยต้องมีใบอนุญาตเป็นผู้ประกอบ วิชาชีพการสัตวแพทย์ในต่างประเทศและผ่ายการอนุมัติโดย คณะกรรมการสัตวแพทยสภา เป็นรายกรณี
10 VCT • Hot เมื่อพิจารณาจากองค์ประกอบหลักแล้ว ต้องมีปัจจัย สำ คัญคือ การทำ ให้ผู้อื่นเข้าใจว่าตนเป็นสัตวแพทย์ และเป็น การจงใจในการที่จะกระทำ ในลักษณะของการแสดงตนนั้น อย่างชัดแจ้ง หากขาดปัจจัยใดไป ก็อาจไม่เข้าข่ายตามมาตรานี้ โดยสมบูรณ์ทั้งนี้“การที่สัตวแพทยสภามีความจำ เป็นในการ ออกกฎหมาย เพื่อควบคุมการแอบอ้างของผู้ที่หวังนำ คำ หน้าชื่อ เป็นสัตวแพทย์ หากินกับผู้ที่มิได้รู้เรื่องดังกล่าวอย่างเด่นชัด ด้วยความที่ผู้คนนับถือในคำ นำ หน้า ว่าเป็นผู้ที่มีความรู้ ความ ชำ นาญในด้านดังกล่าว” ผลกระทบที่เกิดขึ้นจากหมอเถื่อน เมื่อเกิดการประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ โดยผู้ที่ มิใช่ผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์แม้เป็นเพียงเล็กน้อย หรือ เป็นครั้งคราว แต่เมื่อประชาชนได้ทราบ หรือพบเห็นการกระทำ ของบุคคลดังกล่าวแล้วก็อาจทำ ให้เกิดเป็นการกระทำ ตาม โดยมี วัตถุประสงค์ในลักษณะเดียวกัน หรือทำ ให้ประชาชน ผู้บริโภค เข้าใจว่า คนที่แสดงตนดังกล่าวนั้น เป็นสัตวแพทย์จริง และ หลงผิดไปเข้ารับบริการ ผลกระทบประการแรกที่จะเกิดขึ้น เมื่อมีผู้ที่มิใช ่ ผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์เข้ามาดำ เนินกิจการในลักษณะ ดังกล่าว โดยอาจมีองค์ความรู้ที่ถูกต้องเพียงบางส่วน สิ่งที่จะ ได้รับผลกระทบ ก็คือ ผู้บริโภคที่นำ สัตว์เลี้ยง หรือไปซื้อผลิตภัณฑ์ ยาจากร้านของหมอเถื่อนที่ขายโดยไม่ได้รับอนุญาตได้รับบริการ หรือได้รับสินค้า ที่ไม่ตรงกับอาการ และความต้องการของสัตว์ ตัวนั้น ๆ อย่างถูกต้องและครบถ้วน ทำ ให้ผู้บริโภคได้รับความ เสียหาย ทั้งต่อตัวสัตว์และทำ ให้เสียเงินไปเกินกว่าที่จำ เป็น ประการต่อมา เมื่อมีการประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ ในลักษณะดังกล่าวมากขึ้น และมีความผิดพลาดที่เกิดจากการ ได้รับองค์ความรู้อย่างไม่ถูกต้องของหมอเถื่อนนั้น ก็จะทำ ให้ การทำ งานในการรักษาของสัตวแพทย์ด้วยกันเองเพิ่มมากขึ้น รวมถึงความเชื่อถือในวิชาชีพการสัตวแพทย์ของประชาชน ก็จะ น้อยลง โดยประชาชนอาจคิดแค่ว่า เอาไปรักษาที่อื่น ได้ราคา ถูกกว่า ทั้งที่ความจริงแล้วคนเหล่านั้นไม่อาจรักษาในอาการ หรือ โรคของสัตว์ที่เกิดได้อย่างถูกต้องครบถ้วนตามหลักการ ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ การดำ เนินการของสัตวแพทยสภา และแนวทางในอนาคต ในปัจจุบัน สัตวแพทยสภาเมื่อพบเรื่องที่มีการดำ เนินการ ที่เข้าข่ายการกระทำ ความผิดตามพระราชบัญญัติวิชาชีพการ สัตวแพทย์พ.ศ. 2545 สัตวแพทยสภา และหน่วยงานต่าง ๆ ที่มี หน้าที่กำ กับดูแล หรือควบคุมการประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ รวมถึงส่วนอื่น ๆ ที่อาจเกี่ยวข้อง ทั้งในเรื่องของสถานพยาบาลสัตว์ ยาสัตว์จะเข้ามาร่วมกันวางแผนดำ เนินการในลักษณะเชิงรุก มากขึ้นเพื่อให้การกระทำ ความผิดในลักษณะดังกล่าว ลดน้อยลง ตัวอย่างกรณีที่เข้าข่ายการกระทำ ความผิดของผู้ที่มิใช่ ผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์โดยเป็นการกระทำของบุคคล หนึ่งที่ดำเนินการรักษาสัตว์น้ำพร้อมทั้งบริการการเสริมความ งามในสัตว์น้ำ ซึ่งจากการตรวจสอบพบว่า บุคคลดังกล่าวมิได้ เป็นผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ที่ได้รับอนุญาตตาม พระราชบัญญัติวิชาชีพการสัตวแพทย์ พ.ศ. 2545 และการ ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ดังกล่าวไม่ได้เข้าข่ายตาม ข้อยกเว้นมาตรา 29 สัตวแพทยสภาได้มีการดำ เนินการประสาน ไปยังกรมปศุสัตว์เพื่อดำ เนินการในกรณีที่เกี่ยวข้องต่อไป กรณีต่อมา มีการตรวจพบว่า มีผู้ที่มิใช่สัตวแพทย์ แสดงตนผ่านสื่อออนไลน์รวมถึงช่องทางต่าง ๆ โดยใช้คำแทน ตนว่าเป็นสัตวแพทย์รวมถึงมีพฤติการณ์แสดงตนเป็นสัตวแพทย์ เมื่อพบกรณีดังกล่าวก็ได้มีการประสานไปยังกรมปศุสัตว์ เพื่อ ดำ เนินการเกี่ยวกับกรณีการเผยแพร่ดังกล่าวซึ่งอาจผิดตามมาตรา 30 แห่งพระราชบัญญัติวิชาชีพการสัตวแพทย์ พ.ศ.2545 ได้ สัตวแพทยสภา หวังเป็นอย่างยิ่งว่าผู้ประกอบวิชาชีพ การสัตวแพทย์ จะเข้าใจกระบวนการการดำ เนินการของ สัตวแพทยสภา เกี่ยวกับประเด็นการปราบปรามผู้ที่มิใช่ผู้ประกอบ วิชาชีพการสัตวแพทย์ หรือหมอเถื่อน เพื่อให้วิชาชีพการ สัตวแพทย์ดำ รงไว้ด้วยศักดิ์และสิทธิ์อย่างสมบูรณ์หาใช่เพื่อ ประโยชน์ในการกลั่นแกล้งบุคคล หรือกลุ่มคนที่ประกอบวิชาชีพ การสัตวแพทย์อย่างถูกต้อง ทั้งนี้การที่จะต้องดำ เนินการย่อมเป็น ไปตามที่กฎหมายได้กำ หนดบทบาทแก่พนักงานเจ้าหน้าที่เอาไว้ ในพระราชบัญญัติวิชาชีพการสัตวแพทย์ พ.ศ. 2545 การใช้คำ นำ หน้าเป็นสัตวแพทย์โดยผิดกฎหมาย อีกกรณีที่มักพบได้บ่อยในการกระทำ ความผิด เกี่ยวกับพระราชบัญญัติวิชาชีพการสัตวแพทย์เป็นการกระทำ ที่อาจเข้าข่ายผิดตามมาตรา 30 แห่งพระราชบัญญัติวิชาชีพ การสัตวแพทย์พ.ศ. 2545 ห้ามมิให้ผู้ซึ่งมิได้ขึ้นทะเบียน และรับใบอนุญาตใช้คำ หรือข้อความด้วยอักษรไทยหรืออักษร ต่างประเทศว่าสัตวแพทย์ นายสัตวแพทย์ สัตวแพทย์หญิง หรือนายสัตวแพทย์หญิง หรือใช้อักษรย่อของคำ ดังกล่าว ประกอบกับชื่อตัวหรือชื่อสกุลของตน หรือใช้คำ หรือข้อความ อื่นใดที่มีความหมายเช่นเดียวกัน หรือแสดงด้วยวิธีใด ๆ ซึ่ง ทำ ให้ผู้อื่นเข้าใจว่าตนเป็นผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ รวมถึงการใช้จ้าง วาน หรือยินยอมให้ผู้อื่นกระทำ ดังกล่าว ให้แก่ตน ถือว่ามีความผิดตามพระราชบัญญัตินี้
11 VCT • Action ผลการสอบประเมินความรู้ความสามารถขั้นพื้นฐาน ของการประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ ครั้งที่ 1/2566 ก็ได้ ประกาศผลไปเรียบร้อยแล้วขอเรียกสั้น ๆ ว่าการสอบประเมินฯ แทนละกันนะครับ... การสอบประเมินฯเกิดขึ้นตามพ.ร.บ.วิชาชีพ การสัตวแพทย์ พ.ศ. 2545 ทำ ให้สัตวแพทยสภาจัดตั้งศูนย์ ประเมินฯ ขึ้นมาเพื่อทำ หน้าที่ดังกล่าว ผมในฐานะที่ดูแลฝ่าย วิชาการของคณะฯ จึงได้มามีส่วนร่วมกับการจัดทำ ระบบเพื่อ รองรับข้อสอบที่จะนำ มาใช้ในการประเมิน “ความรู้ความสามารถ ขั้นพื้นฐาน” ตั้งแต่เริ่มแรก... เริ่มจากระบบฐานข้อมูลที่ให้เจ้าหน้าที่ไอทีที่มหาวิทยาลัย ช่วยเขียนเป็นแนวทางในเบื้องต้น นำ มาเสนอท่าน น.สพ.ยุคล ลิ้มแหลมทอง นายกสัตวแพทยสภา ศ.กิตติคุณ น.สพ.ดร. อรรณพคุณาวงษ์กฤต อุปนายกคนที่หนึ่ง จนได้รับงบประมาณ มาจัดจ้างบริษัทไอทีซีเคียว แอนด์ คอนซัลท์ จำ กัด ให้เขียน ระบบขึ้นมา โชคดีที่เราได้บริษัทที่คุยรู้เรื ่อง มีการปรับแก้ อยู่ตลอดเวลากว่าจะเป็นที่พอใจและใช้งานได้มีการให้นิสิต/ นักศึกษาทดสอบระบบก่อนนำ มาใช้จริงถึง 2 รุ่น (พ.ศ. 2556 และ พ.ศ. 2557) จนมั่นใจว่าระบบสามารถรองรับการสอบได้ แต่ตอนนั้นก็ยังคงเป็นระบบการสอบแบบใช้กระดาษ ซึ่งต้องมี การพิมพ์ การเข้าเล่ม ฯลฯ รวมถึงกระดาษคำ ตอบที่ต้องใช้ เครื่องตรวจแบบคอมพิวเตอร์ ส่วนการวิเคราะห์ผลการสอบ ยังคงต้องใช้แบบ manual ไปก่อนเพราะเกณฑ์การสอบผ่านยังมี การปรับเปลี่ยนอยู่ และจำ นวนคนเข้าสอบก็มีผลต่อการวิเคราะห์ เช่นกัน และได้จัดการสอบจริงรุ่นแรกในปีพ.ศ. 2558 เป็นการสอบ แบบ paper-based โดยจัดสอบมาจนถึงปีพ.ศ. 2565 ซึ่งก่อนหน้านั้น ก็มีการคุยกันว่าถ้าสามารถจัดสอบแบบคอมพิวเตอร์ได้จะทำ ให้ สามารถใส่รูปสีหรือภาพรอยโรควิการต่าง ๆ ในข้อสอบได้มากขึ้น และจะเห็นได้ชัดเจนขึ้น หรืออาจใส่คลิปสั้น ๆ เพื่อใช้ในการวินิจฉัย เสมือนจริงได้ เพราะการสอบแบบกระดาษ การพิมพ์เป็น ภาพขาว-ดำ ก็เป็นอุปสรรคอย่างหนึ่งในการถามที่ต้องใช้ภาพ ในการประกอบทางศูนย์ประเมินฯ จึงได้เริ่มทำ การศึกษาว่ามี การสอบที่ใดใช้ระบบคอมพิวเตอร์บ้าง ก็พบว่าศูนย์ประเมินและ รับรองความรู้ความสามารถในการประกอบวิชาชีพทันตกรรม (ศ.ป.ท.) ของทันตแพทยสภามีการจัดสอบด้วยระบบ computerbased มาระยะหนึ่งแล้ว เลยได้ไปขอเรียนรู้การจัดสอบของ ทางทันตแพทย์จากนั้นก็เริ่มเตรียมการโดยใช้โปรแกรมเมอร์ ชุดเดียวกับทาง ศ.ป.ท. ซึ่งก็ใช้เวลาเตรียมการมากกว่า 2 ปี และได้ทดสอบระบบเมื่อเดือนตุลาคม 2565 ก่อนที่จะเริ่มใช้ พัฒนาการของการสอบประเมินความรู้ความสามารถขั้นพื้นฐาน ของการประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ ผศ.น.สพ.ดร.ปริวรรต พูลเพิ่ม ประธานคณะอนุกรรมการจัดทำระบบและคลังข้อสอบ สอบจริงในการสอบครั้งที่ 1/2566 โดยช่วงเปลี่ยนผ่านนอกจาก เรื่องระบบสอบ จริง ๆ แล้วส่วนที่สำ คัญที่สุดคือคลังข้อสอบที่มี ข้อสอบในระบบเดิมอยู่ ต้องย้ายมายังระบบใหม่โดยไม่ให้ มีความเสียหายของข้อสอบเกิดขึ้น ระบบการวิเคราะห์ผลสอบ ที่ระบบคอมพิวเตอร์จะทำ ด้วยตัวเอง ก็ต้องมีการ double check เพื่อลดความผิดพลาดให้มากที่สุด สุดท้ายก็มาถึงการสอบจริง เมื่อวันที่ 10 และ 11 มิถุนายน 2566 กับการสอบครั้งแรกของ ทุกสนามสอบ การปรับตัวเข้ากับระบบทั้งกรรมการคุมสอบ เจ้าหน้าที่ห้องคอมพิวเตอร์ ซึ่งก็ยังต้องมีการแก้ปัญหาหน้างานอยู่ แต่ทุกอย่างก็ผ่านไปได้ด้วยดีผู้เข้าสอบก็มีทั้งที่ชอบและไม่ชอบ ก็ว่ากันไป ทางศูนย์ประเมินฯ ก็จะรับมาพิจารณาหาจุดที่เหมาะสม ให้ต่อไป การสอบประเมินฯ ด้วยระบบคอมพิวเตอร์น่าจะเป็น ประโยชน์กับผู้สอบในกรณีที่มีการวินิจฉัยด้วยภาพไม่ว่าจะเป็น ภาพรอยโรค วิการ รังสีอัลตราซาวน์ หรือ คลื่นไฟฟ้าหัวใจ เป็นต้น จะเห็นได้ว่าศูนย์ประเมินฯ ได้พยายามปรับปรุงรูปแบบ การสอบให้ทันสมัยมากขึ้น และที่สำ คัญคือความเป็น “มาตรฐาน” ของตัวข้อสอบ ซึ่งภายหลังการสอบเสร็จจะมีการวิเคราะห์ข้อสอบ ที่ใช้สอบทุกครั้งโดยการพิจารณาจาก ค่าดัชนีความสามารถ ยอมรับ (Acceptability Index, AI) ค่าคะแนนการสอบผ่าน (Minimal Passing Level (MPL) ความยากง่ายของข้อสอบ (Item difficulty, p) และความสามารถในการจำแนกผู้สอบ (Item discrimination, r) นอกจากนั้นในแต่ละชุดข้อสอบ จะทำ การคำ นวนค่าความเที่ยงตรงของคะแนนสอบ (internal consistency reliability) และ ค่าความสามารถในการแยกแยะ ผู้สอบเฉลี่ย (average discrimination) โดยจะขออธิบายค่าดัชนี บางค่าที่สำ คัญดังนี้ 1. ในข้อสอบแต่ละข้อจะมีค่า AI ที่ให้โดยผู้ออกข้อสอบ และคณะทำ งานพัฒนาข้อสอบติดมาอยู่แล้ว เราจะนำ มาหา ค่าเฉลี่ยของแต่ละชุดข้อสอบภายหลังได้สุ่มคัดเลือกข้อสอบแล้ว ส่วนค่า MPL จะได้มาจากการตอบของผู้เข้าสอบจริง ๆ ต่อข้อสอบ ชุดนั้น ที่ผ่านมาค่า AI กับ ค่า MPL จะค่อนข้างใกล้เคียงกัน ไม่ได้แตกต่างกันมากนัก ส่วนมากค่า MPL ของการสอบจะมีค่าสูง กว่าค่าเกณฑ์การสอบผ่านที่ตั้งไว้ที่ 55% ซึ่งหมายความว่าข้อสอบ ชุดนั้นง่ายกว่าที่ทางศูนย์ประเมินฯ คาดการณ์ไว้เพราะโดยหลัก ความเป็นจริงเกณฑ์การสอบผ่านของข้อสอบแต่ละชุดควรได้ มาจากค่า MPL ดังนั้นจะเห็นได้ว่าในแต่ละครั้งของการสอบ มีผู้ที่สอบผ่านมากกว่า minimal passing level อยู่พอสมควร
12 VCT • Action 5. ประสิทธิภาพของตัวลวง (distractor functionality) มีผู้สอบเลือกตัวลวงนั้นไม่ต่ำกว่าร้อยละ 5 ของจำนวนผู้สอบ ทั้งหมด โดยพิจารณาจากค่า rpbi ของตัวลวงนั้นเป็นลบ คือ ลวงให้ผู้สอบที่ความรู้ไม่ดี(คะแนนต่ำ) มาเลือก มีคำ ถามว่าทำ ไมหลังสอบเสร็จจึงประกาศผลเลยไม่ได้ ก็คงตอบว่าถึงแม้เราจะมั่นใจว่าระบบคอมพิวเตอร์จะมีข้อผิดพลาด น้อย แต่การพิจารณาผลการวิเคราะห์โดยสายตามนุษย์ก็ยังมี ความจำ เป็น หากพบว่าข้อสอบข้อใดที่มีค่า p ที่ผิดปกติมาก ๆ หรือตัวลวงใดที่มีคนเลือกมาก ทั้งที่ไม่ใช่ข้อถูก คณะกรรมการฯ ก็ต้องนำข้อสอบนั้น ๆ มาตรวจสอบอีกทีไม่ว่าจะการเฉลยหรือ เนื้อหาของข้อสอบว่าทันสมัยหรือมีการสอนที่ต่างกันระหว่าง สถาบันหรือไม่ และผลการสอบก็ยังต้องได้รับการพิจารณาอนุมัติ จากคณะกรรมการบริหารสัตวแพทยสภาก่อนการประกาศผล ดังนั้นเราต้องมั่นใจว่าจะไม่มีความผิดพลาดใดเกิดขึ้นก่อนการ ประกาศผลสอบ นอกจากนี้เรายังได้ทำ การวิเคราะห์ผลการสอบ แยกตามสถาบัน ตามเกณฑ์มาตรฐาน ตามชนิดสัตว์ตามระบบ หรือตามกระบวนการ แล้วส่งกลับไปยังสถาบันการศึกษาเพื่อ ประโยชน์ในการพัฒนาและปรับปรุงการเรียนการสอนให้เหมาะสม มากยิ่งขึ้น หลายคณะฯ ก็มีการนำ คะแนนสอบที่เป็นข้อมูลดิบ ไปวิเคราะห์ในเชิงลึก สำ หรับสถาบันของตนเองด้วย ซึ่งศูนย์ ประเมินฯ ก็ยินดีที่จะให้ข้อมูลดังกล่าวเพื่อช่วยให้แต่ละสถาบัน ได้พิจารณาปรับรูปแบบการเรียนการสอนเพื่อที่ผู้เข้าสอบ สามารถสอบประเมินความรู้ขั้นพื้นฐานฯ ได้มากขึ้น 2. ความเที่ยงตรงภายในของข้อสอบสอบ เราใช้ค่า KR-20 (Kuder-Richardson Formula 20) เป็นตัวชี้วัดโดย ข้อสอบที่มีค่า KR-20 >0.80 จะถือว่าเป็นข้อสอบที่มีinternal consistency ที่ยอบรับได้ซึ่งพบว่าในข้อสอบที่จัดสอบไปยังไม่มี ครั้งใดที่ค่า KR-20 <0.80 เลย ข้อสอบที่จัดสอบไปจึงมีinternal consistency ในระดับที่ดี โดย K แทน จำ นวนข้อสอบทั้งฉบับ p แทน สัดส่วนของผู้ตอบถูก q แทน สัดส่วนของผู้ตอบผิด (1-p) x แทน ค่าเฉลี่ย St แทน ความแปรปรวนของคะแนนรวม 2 KR-20 rtt = K 1 pq K 1 K 1 ∑ 3. ความยากง่ายของข้อสอบ (item difficulty, p) คือสัดส่วนของผู้สอบที่ตอบข้อสอบข้อนั้นถูก (Proportion of examinees answering items correctly) ค่าจะอยู่ระหว่าง 0-1 (ยากมาก-ง่ายมาก) C = number of examinees with a correct answer I = number of examinees with incorrect answers P = C C 1 ค่า p ความหมาย 0.45-0.75 ข้อสอบที่ดีมาก ไม่ยาก ไม่ง่าย (ideal) 0.76-0.91 ข้อสอบที่ดีค่อนข้างง่าย (good) 0.25-0.44 ข้อสอบที่พอใช้ได้ค่อนข้างยาก (acceptable) < 0.25 ข้อสอบที่ยากเกินไป > 0.91 ข้อสอบง่ายเกินไป (problematic) ค่าเป็น + คือคนเก่งตอบข้อสอบข้อนั้นถูกมากกว่าคนอ่อน ค่าเป็น - คือคนเก่งตอบข้อสอบข้อนั้นถูกน้อยกว่าคนอ่อน ค่าเป็น 0 คือไม่สามารถแยกคนเก่งและคนอ่อนออกจากกันได้ ค่า rpbi ความหมาย > 0.20 ข้อสอบที่ดี 0.1-0.19 ข้อสอบที่พอใช้ได้ < 0.1 ข้อสอบไม่ดีนัก < 0 (ติดลบ) ให้สงสัยว่าเฉลยผิด Mp = Mean score of examinees with a correct answer Mq = Mean score of examinees with incorrect answer SD = Standard deviation of test scores p = Proportion of examinees with a correct answer q = Proportion of examinees with incorrect answer 4. ความสามารถในการจำแนกผู้สอบตามระดับความ สามารถ (item discrimination, r) แยกผู้สอบที่เก่ง (ได้คะแนนสอบ ชุดนั้นสูง) ออกจากผู้สอบที่อ่อน (ได้คะแนนสอบชุดนั้นต่ำ) ได้ rpbi (Point-biserial correlation) มีค่าอยู่ในช่วง -1 ถึง +1 r = Mp Mq pq SD
13 VCT • Action บรรยากาศการสอบด้วยระบบคอมพิวเตอร์ Testimony จากผู้เข้าสอบ... หนูรู้สึกว่าชอบการสอบกับคอมพิวเตอร์ค่ะ เนื่องจาก ภาพชัดเจนซูมเข้าซูมออกได้แต่ข้อเสียที่ต่างกับกระดาษ ก็คือมันขีดเขียนในโจทย์ไม่ได้ซึ่งการขีดเขียนในกระดาษ สำ หรับหนูมันทำ ให้การทำ โจทย์Smooth กว่าค่ะ แต่ถ้า เทียบข้อดีข้อเสียแล้ว หนูว่าระบบคอมพิวเตอร์ดีกว่าค่ะ จะได้หมดปัญหาเรื่องภาพไม่ชัด หนูรู้สึกว่าสอบคอมพิวเตอร์ก็สะดวกดีค่ะ แต่หนูยังงง ๆ กับระบบอยู่บ้าง (ตรงเรื่องล๊อคอินเข้าระบบ) ชอบตรง ที่เห็นรูปชัดเจนและสามารถซูมดูได้ ตัวหนังสือใหญ่ ไม่ต้องฝนคำ ตอบประหยัดเวลา ส่วนสอบกระดาษ มันสามารถขีดเน้น, ขีดข้อความต่าง ๆ ของโจทย์ได้ ทำ ให้หนูสามารถโฟกัสกับโจทย์ได้ง่ายกว่าสอบ คอมพิวเตอร์ สอบคอมผมว่าดีตรงที่รูปต่าง ๆ เห็นชัดเจน ไม่มีปัญหา รูปไม่ชัดครับ ซูมเข้าออกได้ตามสะดวกมาก ทำข้อสอบ ได้เร็ว ไม่เสียเวลาฝนข้อสอบแต่ว่าเวลาทำ เพื่อน ๆ หลายคนรวมถึงตัวผมเองเป็นคนที่ชอบเขียนหรือ ไฮไลต์คีย์เวิดต่าง ๆ ในโจทย์ครับ แต่พอมาในคอม ทำ แบบนี้ไม่ได้ก็ไม่ค่อยถนัดครับ รวมถึงที่ต้องเข้า ห้องสอบไปนั่งรอระบบครึ่งชั่วโมงกว่า ๆ นั่งแล้วรู้สึกว่า มากกลัวความรู้รั่วจากหัวครับ 555+ แต่โดยรวมคิดว่า ระบบค่อนข้างเสถียรและดีครับ แค่อยากให้เพิ่มระบบ ไฮไลต์ในข้อสอบได้ครับ Feedback VCA test by computer base - การสอบมีความสบายมากยิ่งขึ้นไม่ต้องใช้แรงในการ ฝนข้อสอบและยังประหยัดเวลาในการทำ ข้อสอบ ไปได้เยอะ - รูปภาพชัดเจนทั้งสีและความคมชัด สามารถขยายได้ ซึ่งดีมาก ๆ ลดข้อผิดพลาด - ไม่เกิดความสับสนเหมือนการทำข้อสอบ paper base เพราะ focus ได้ที่ละข้อ ทำ ให้เวลาอ่านไม่สับสน focus ง่าย - การกระจายศูนย์สอบเพิ่มมากขึ้น ช่วยลดค่าใช้จ่าย และความตื่นเต้นได้ดีมาก ๆ ความเครียดน้อยลงทำ ให้ มีสมาธิมากขึ้นเพราะว่าอยู่ในถิ่นตนเอง รู้สึกว่าการสอบ VCA กับคอมเป็นสิ่งที่ดีค่ะ เพราะว่า - มีเวลาคิดและทบทวนข้อสอบก่อนส่งมากขึ้น โดยที่ ไม่ต้องกังวลว่าจะเสียเวลาไปกับการฝนกระดาษ คำ ตอบเลยค่ะ - ตัวอักษร รูป ชัดเจนซูมได้ด้วย ทำ ให้เห็นภาพได้ขัดขึ้น - สามารถติ๊กเป็นสีเหลืองได้ถ้าข้อไหนไม่มั่นใจ ข้อที่ ยังไม่ทำ ก็จะเป็นสีแดงเป็นเหมือนการช่วยแยกข้อสอบ ไปในตัวค่ะ หมูสามารถทำแล้วนับคะแนนข้อที่มั่นใจได้ ส่วนข้อที่ไม่มั่นใจหรือไม่ได้ก็สามารถกลับไปคิด ได้เสมอโดยไม่ต้องมานั่งหาหน้าข้อสอบค่ะ ส่วนการเตรียมตัวสอบ ตัวผมกับเพื่อนในกลุ่มที่ผ่าน เริ่มอ่านได้ตอนปิดเทอมก็รู้สึกดีที่มหาลัยปิดเทอม ตรงช่วงก่อนสอบทำ ให้มีเวลาเตรียมตัวครับ อ่านเน้น ข้อสอบเก่า อ่านโรคในช้อยส์ต่าง ๆ ในข้อสอบ แต่อยาก ให้ทางศูนย์ฯ ปล่อยข้อสอบเก่าออกมาให้เด็ก ๆ ทบทวน กับอ่านครับ เพราะจำ ออกมาก็มีถูกบ้าง ผิดบ้าง มีรายละเอียดไม่ครบบ้าง เป็นอุปสรรคในการอ่าน เตรียมตัวมากครับ เรื่องการประกาศผลสอบ รู้สึกกว่าค่อนข้างช้าสำ หรับ ระบบคอมพิวเตอร์ครับ เห็นรอบสองก็ประกาศได้เร็ว หลังจากสอบไม่กี่วัน รอบแรกรอนานลุ้นมากครับ 555+ ส่วนเรื่องการเตรียมตัวสอบ ส่วนตัวหนูเริ่มอ่านจาก ข้อสอบเก่า ๆ ค่ะ แล้วก็มาเช็คดูว่าเรื่องไหนที่เรายัง ไม่แม่นแล้วก็ไม่อ่านเพิ่มเติมค่ะ ซึ่งการอ่านเพิ่มเติม ส่วนใหญ่ก็จากสไลด์เรียนหรือบางทีก็หาอ่านใน อินเทอร์เน็ตบ้างค่ะ
14
VCT • Highlight 15
16 VCT • Update เกียรติแห่งวิชาชีพสัตวแพทย์เป็นของสัตวแพทย์ทุกคน เรามีสัตวแพทยสภาเป็นองค์การวิชาชีพที่มีเอกลักษณ์“ความ งดงามของสัตวแพทยสภา เปิดประตูรอรับสัตวแพทย์ทุกคน” อยากให้สัตวแพทย์ทุกท่าน“มีโอกาสร่วมด้วยช่วยกัน” 1. วิชาชีพการสัตวแพทย์เป็นของสัตวแพทย์ทุกคน ไม่มีใครเป็นเจ้าของ สภาคือร่มเงาให้สัตวแพทย์ดำเนินกิจกรรม ของวิชาชีพ ประกอบสัมมาชีพ เพื่อเกียรติและศักยภาพที่เรามุ่งมั่น 2. สัตวแพทยสภามีความใหม่และทันสมัย บทบัญญัติ ต้นกำเนิดจากพระราชบัญญัติวิชาชีพการสัตวแพทย์พ.ศ. 2545 ภายใต้รัฐธรรมนูญฉบับปี2540 ฉบับที่เป็นประชาธิปไตยสูงสุด ให้สิทธิ์แห ่งพลเมืองมากที่สุด ให้สัตวแพทย์เป็นอาชีพอิสระ สามารถปกครองดูแลกันเอง ภายใต้กรอบของกฎหมายที่กำหนด ในพระราชบัญญัติซึ่งจะแตกต่างและดีกว่าวิชาชีพที่ไม่มีพระราช บัญญัติของตัวเอง ใบอนุญาต ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ น.สพ.ดร.กิตติ ทรัพย์ชูกุล อุปนายกสัตวแพทยสภา คนที่ 1 3. ทีมงานเจ้าหน้าที่สัตวแพทยสภาทำงานบริการ ด้วยใจ หากเราเปรียบเทียบกับหลายองค์กรที่มีข้อจำกัดด้าน กำลังคน การขับเคลื่อนงานจะทำโดยคุณหมอที่อาสาเข้าไปทำงาน แต่ที่นี่สัตวแพทยสภา การขับเคลื่อนด้วยคุณหมอที่เป็นกรรมการ และทีมงานเจ้าหน้าที่ จึงเป็นการรวมพลังที่ดีมาก ที่ทำให้สมาชิก และสังคมได้ประสบการณ์ที่ดีจากการทำงาน ดังนั้นวิชาชีพการ สัตวแพทย์เราพร้อมแล้วที่จะเดินหน้า เพื่อให้สังคมยอมรับ 4. สิ่งที่อยากให้เกิดขึ้นสัตวแพทย์ที่จบสัตวแพทยศาสตร บัณฑิต มีใบอนุญาตประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ ทุกคน ตามเงื่อนไขที่วิชาชีพกำหนด • ท่านที่จบสัตวแพทยศาสตรบัณฑิต ก่อนรุ่น 74 สามารถใช้ปริญญาบัตร ยื่นขอขึ้นทะเบียนรับใบอนุญาตประกอบ วิชาชีพการสัตวแพทย์ได้เลย และสภาเปิดรับตลอดเวลา สามารถ ใช้คำว่านายสัตวแพทย์หรือสัตวแพทย์หญิงได้อย่างเต็มภาคภูมิ สัตวแพทย์ที่ดูแลงานอาชีพ ที่แตกต่างจากหมอเถื่อน ที่มี เป็นสัตวแพทย์ควบคุมฟาร์มกับผู้ไม่มีสิทธิ์ควบคุมฟาร์ม สัตวแพทย์ที่ทำ คลินิกที่ถูกต้อง ย่อมแตกต่างกับคลินิกเถื่อน สัตวแพทย์ที่ประพฤติตัวถูกต้องกับผู้ที่ทำ ผิดจรรยาบรรณ สัตวแพทย์ที่พร้อมดำ เนินการดูแลตามเจตนารมณ์ ที่ถูกต้องของกฎหมาย • ท่านที่จบหลังจากนั้น ต้องสมัครและทำการสอบ ประเมินความรู้ความสามารถขั้นพื้นฐานของการประกอบวิชาชีพ การสัตวแพทย์ให้ผ ่านก ่อน จึงจะสามารถขอขึ้นทะเบียนรับ ใบอนุญาตประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์และสามารถใช้คำว่า นายสัตวแพทย์หรือสัตวแพทย์หญิงได้อย่างเต็มภาคภูมิ • สัตวแพทย์ที่มีเลขที่ใบอนุญาตฯ ต้องเก็บหน่วยกิต ให้ครบ 100 หน่วยกิต ภายใน 5 ปีโดยวิธีการเก็บหน่วยกิต มีหลากหลายวิธีมาก สามารถติดต่อสอบถามได้ที่ศูนย์การศึกษา ต่อเนื่องทางสัตวแพทย์ • หากเราคำนวณง่าย ๆ ตั้งแต่จบสัตวแพทยศาสตร์ บัณฑิตและผ ่านการสอบประเมินมาแล้ว เช่น น้องที่จบใหม ่ อายุ 25 ปี ใบอนุญาตฯ หนึ่งใบมีอายุห้าปี แล้วเราสะสม หน ่วยกิตครบก็สามารถต ่ออายุได้ หากเรานับถึงอายุ 60 ปี เราจะต้องมีการลงทะเบียนและต่ออายุทั้งหมด 8 ครั้ง รวมเป็น ค่าใช้จ่ายสำหรับการประกอบอาชีพทั้งสิ้น 40,000 บาท เมื่อเรา อายุเกิน 60 ปีไปแล้ว เราสามารถใช้สิทธิ์กองทุนสวัสดิการได้ ถือเป็นการลงทุนในการทำงานของวิชาชีพ ซึ่งเป็นค่าที่ตำ่มากและ คุ้มค่ามาก • จากที่เป็นข้อโต้เถียงว่า เราทำแบบวิชาชีพอื่นได้มั้ย เรียนจบแล้วได้เป็นนายสัตวแพทย์หรือสัตวแพทย์หญิงทันทีทุกคน “คำตอบคือไม่ได้” เพราะ พระราชบัญญัติของวิชาชีพการสัตวแพทย์ มาจากรัฐธรรมนูญปี 2540 ที่คุ้มครองผู้บริโภคกำหนดว่า “สัตวแพทย์ต้องมีการสอบประเมินและพัฒนาความรู้ความ สามารถอย่างต่อเนื่อง และมีบทลงโทษผู้ละเมิดเป็นคดีอาญา ดังนั้นเจตนารมณ์ของความเป็นสัตวแพทย์ของเราสำคัญที่สุด” จึงอยากเรียนเชิญทุกท่านมาร่วมด้วยช่วยกัน มาสร้างความดี แห่งวิชาชีพร่วมกันครับ • บรรทัดสุดท้าย หากเราเป็นสมาชิกสัตวแพทย์ที่จบ สัตวแพทยศาสตร์บัณฑิต มีใบอนุญาตประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ สัตวแพทยสภาจะคุ้มครองสมาชิกได้อย่างสมบูรณ์แบบ ซึ่งหากเรามี ใบอนุญาตประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ที่ไม ่มีวันหมดอายุ สิทธิการคุ้มครองของ พ.ร.บ.วิชาชีพอาจไม่สามารถกระทำได้ เมื่อเราเป็นสมาชิกกันครบ 100% พลังในการเดินหน้า ของวิชาชีพจะมากกว่านี้เป็น ร้อยเท่าพันทวีการปฏิเสธกฎเกณฑ์ อาจทำได้เพียงเพื่อความสะใจ แต่ในเชิงข้อปฏิบัติการคุ้มครอง เกียรติและศักดิ์ศรีจะเกิดขึ้นต้องลงมือปฏิบัติเท่านั้น อย่าถามว่าประเทศให้อะไรกับเราต้องถามกลับว่า เราได้ให้อะไรกับประเทศ เช่นกันอย่าถามว่าสัตวแพทยสภา ให้อะไรกับเราต้องถามกลับว่าเราได้ทำอะไรให้กับสัตวแพทยสภา บ้าง
17 VCT • Focus ผศ.น.สพ.ดร.ประวิทย์ บุตรอุดม วิชาชีพการสัตวแพทย์ไทย กับเส้นทางการเข้าสู่ ASEAN MRA on Veterinary Practitioners การประชุมคณะทำ�งานด้านปศุสัตว์แห่งอาเซียน ครั้งที่ 31 ณ ประเทศฟิลิปปินส์ (the 31st ASEAN Sectoral Working. Group on Livestock หรือ ASWGL) สัตวแพทยสภา โดยอนุกรรมการด้านการต่างประเทศ หน่วยวิรัชกิจ ได้ดำเนินงานทางด้านการต่างประเทศเพื่อให้เกิด ประโยชน์สูงสุดต่อวิชาชีพการสัตวแพทย์และสังคม งานที่สำคัญ ที่สัตวแพทยสภา โดยคณะอนุกรรมการต่างประเทศ ได้ดำเนินการ แล้วเสร็จคือ 1) ASEAN MRA on Veterinary Practitioners ที่เกิดขึ้นจากการทำงานร่วมกันของสัตวแพทยสภา เครือข่าย สภาวิชาชีพสัตวแพทย์ในอาเซียน (ASEAN Veterinary Statutory Body Network หรือ AVSBN) กรมปศุสัตว์และองค์การโรคระบาด สัตว์ระหว่างประเทศ (World Organisation for Animal Health หรือ WOAH) โดยมีความมุ่งหวังให้เกิดการเคลื่อนย้ายบุคลากร สัตวแพทย์ในภูมิภาคอาเซียน และ 2) SEA Veterinary School Accreditation Standards ซึ่งได้ทำงานร ่วมกันกับ AVSBN สมาคมสถาบันผลิตสัตวแพทย์แห่งภูมิภาคอาเซียน (South-East Asia Veterinary School Association หรือ SEAVSA) โดยได้รับ การยอมรับให้ใช้มาตรฐานวิชาชีพ 11 ข้อของสัตวแพทยสภา เป็นรูปแบบในการจัดทำและได้รับการสนับสนุนจาก WOAH เพื่อจะนำไปสู่การมีมาตรฐานที่ยอมรับได้ร่วมกันของสถาบัน ผลิตสัตวแพทย์ในอาเซียนซึ่งเป็นพื้นฐานที่สำคัญของ ASEAN MRA on Veterinary Practitioners ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต ในส่วนของ ASEAN MRA on Veterinary Practitioner ยังอยู ่ในขั้นตอนของการเข้าสู ่การยอมรับอย ่างเป็นทางการ ในอาเซียน ซึ่ง AVSBN โดย ศาสตราจารย์ สัตวแพทย์หญิง ศ.สพ.ญ.ดร.อัจฉริยา ไศละสูต ประธาน AVSBN และ ผู้ช่วย ศาสตราจารย์นายสัตวแพทย์ผศ.น.สพ.ดร.ประวิทย์บุตรอุดม ประธานอนุกรรมการด้านการต่างประเทศ และเลขานุการ AVSBN ได้เข้าร่วมเป็น Partner ของคณะทำงานด้านปศุสัตว์แห่งอาเซียน (ASEAN Sectoral Working. Group on Livestock หรือ ASWGL) และถูกกำหนดให้AVSBN อยู่ในวาระที่ต้องนำเสนอความคืบหน้า ของการทำงานในการประชุมทุกปีโดยเฉพาะในส่วนความคืบหน้า ของ ASEAN MRA on Veterinary Practitioners โดยในการ ประชุมคณะทำงานด้านปศุสัตว์แห่งอาเซียน ครั้งที่ 31 ณ ประเทศ ฟิลิปปินส์(the 31st ASEAN Sectoral Working. Group on Livestock หรือ ASWGL) ในครั้งนี้ผู้ช่วยศาสตราจารย์นายสัตวแพทย์ ดร.ประวิทย์บุตรอุดม ประธานอนุกรรมการด้านการต่างประเทศ และเลขานุการ AVSBN ได้เป็นผู้แทนสัตวแพทยสภาและ AVSBN เข้าร่วมประชุมและนำเสนอความคืบหน้าของการทำงานของ AVSBN ซึ่งประกอบไปด้วยการนำเสนอความคืบหน้าในด้านต่างๆ ต่อไปนี้ 1. Activities and collaboration, 2022-2023 2. AVSBN Strategic Plans, 2023-2025 3. ASEAN MRA on Veterinary Practitioners 4. AVSBN’s Application for Entity Associated with ASEAN 5. Nomination of AVSBN Country Representatives 6. SEA Veterinary School Accreditation Standard ประเด็นที่สำคัญและได้รับความสนใจในการนำเสนอก็คือ Draft ASEAN MRA on Veterinary Practitioners ที่ได้รับการ รับรองจากการประชุมผู้แทนจากประเทศต่าง ๆ ที่เป็นสมาชิกของ AVSBN ซึ่งประธานในที่ประชุม the 31ST ASWGL ได้ให้ทาง ASEAN secretariat จัดส่ง ASEAN Mutual Recognition Agreement (MRA) on Veterinary Practitioners ให้กับ ASWGL เพื่อพิจารณาต่อไป
18 VCT • Member answer Q&A หัวข้อเรื่อง ตรวจสอบเลขที่ใบอนุญาต ตรวจสอบหน่วยกิต ข้อที่ 1 สวัสดีค่ะ สอบถามเรื่องการเข้าใช้งานระบบสมาชิก เพื่อตรวจสอบหน่วยกิตค่ะ ตอบ วิธีการใช้งานระบบสมาชิกเข้าผ ่านเว็บไซต์ สัตวแพทยสภาผ่านลิงก์ http://209.15.98.88/vet_member/ index.php?b =login ครับ ขอให้สมาชิกใช้ Username และ password คือเลขที่ บัตรประจำตัวประชนชน 13 หลัก เช่น 3950400071658 *ทั้งนี้ท่านสามารถแก้ไข Password ได้หลังจากท่านเข้าสู่ระบบ เรียบร้อยแล้ว หัวข้อเรื่อง ใบอนุญาตประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์หาย ข้อที่ 4 ขอสอบถามครับ ใบอนุญาตประกอบวิชาชีพ การสัตวแพทย์หาย จะต้องดำเนินการอย่างไรครับ ตอบ สมาชิกต้องดำเนินการแจ้งความ พร้อมทั้งดาวน์โหลด เอกสารคำขอใบแทนใบอนุญาตเป็นผู้ประกอบวิชาชีพการ สัตวแพทย์https://www.vetcouncil.or.th/knowledge-detail/20220203092752-950-282 สำหรับการชำระค ่าธรรมเนียมผ ่าน mobile banking สามารถใช้งานได้แค่2 ธนาคารเท่านั้นค่ะ คือธนาคารไทยพาณิชย์ หรือธนาคารกสิกรค่ะ เลือกจ่ายบิล ค้นหา สัตวแพทยสภา Ref 1 (รหัสสมาชิก/รหัสลูกค้า) คือ เลขที่บัตรประชาชน Ex. 9876543219876 หรือ เลขที่ใบอนุญาติดกัน Ex. 012345 Ref.2 (หมายเลขอ้างอิง/รหัสกิจกรรม) คือ 0003 ค่าธรรมเนียม คือ 500 บาท หัวข้อเรื่อง บัตรสมาชิกหาย ข้อที่ 5 ขอสอบถามครับ บัตรสมาชิกหาย จะต้องดำเนินการ อย่างไรครับ ตอบ สมาชิกต้องดำเนินการแจ้งความ พร้อมทั้งดาวน์โหลด เอกสารคำขอใบแทนบัตรสมาชิกสัตวแพทยสภา https:// www.vetcouncil.or.th/knowledge-detail/20220203 093030-561-660 สำหรับการชำระค ่าธรรมเนียมผ ่าน mobile banking สามารถใช้งานได้แค่2 ธนาคารเท่านั้นค่ะ คือธนาคารไทยพาณิชย์ หรือธนาคารกสิกรค่ะ เลือกจ่ายบิล ค้นหา สัตวแพทยสภา Ref 1 (รหัสสมาชิก/รหัสลูกค้า) คือ เลขที่บัตรประชาชน Ex. 9876543219876 หรือ เลขที่ใบอนุญาติดกัน Ex. 012345 Ref.2 (หมายเลขอ้างอิง/รหัสกิจกรรม) คือ 0004 ค่าธรรมเนียม คือ 100 บาท หัวข้อเรื่อง มาตรฐานวิชาชีพ ข้อที่ 2 สวัสดีค่ะ อยากทราบถึงมหาลัยต่างประเทศที่ทาง สัตวแพทยสภาทำการรับรองสามารถดูได้จากที่ไหนคะ ตอบ ก.ผู้สำเร็จการศึกษาตามหลักสูตรสัตวแพทยศาสตร บัณฑิตและได้รับปริญญา สัตวแพทยศาสตรบัณฑิตจากสถาบัน ผลิตสัตวแพทย์ในต่างประเทศ ในช่วงเวลาที่สถาบันแห่งนั้น ได้รับการรับรองจากหน่วยงานต่าง ๆ หน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่ง ดังต่อไปนี้ i.AVMA (American Veterinary Medical Association) ii.EAEVE (European Association of Establishments for Veterinary Education) iii.AVBC (Australian Veterinary Boards Council Inc.) จะถือเป็นสถาบันที่สัตวแพทยสภาเห็นชอบให้การรับรอง หลักสูตรและสถาบันผลิตสัตวแพทย์ โดยผู้สำเร็จการศึกษา ไม ่ต้องเป็นผู้รับผิดชอบค ่าธรรมเนียมการพิจารณารับรอง หลักสูตรและสถาบันผลิตสัตวแพทย์ ข. สถาบันที่ผ่านการรับรองจากหน่วยงานต่างๆ ในข้อ ก. ให้ถือว่าเป็นสถาบันที่สัตวแพทยสภารับรองหลักสูตร และสถาบันผลิตสัตวแพทย์ในช่วงเวลาที่สถาบันนั้น ๆ ได้รับ การรับรองผู้สำเร็จการศึกษาสามารถยื่นความจำนงในการขอสอบ ประเมินความรู้ความสามารถฯ ต่อสำนักงานสัตวแพทยสภา ครับ หัวข้อเรื่อง การประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ของที่ปรึกษา หรือผู้เชี่ยวชาญ ตามประกาศสัตวแพทยสภาที่ 23/2562 ข้อที่ 3 ขออนุญาตสอบถามเกี่ยวกับการขอใบอนุญาตประกอบ โรคชั่วคราวให้กับสัตวแพทย์ต่างประเทศที่ได้รับเชิญเข้ามา ฝึกอบรม ด้านสัตวแพทย์ครับ ตอบ สามารถอ่านได้จากประกาศที่ 23/2562 เรื่อง การ ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ของที่ปรึกษาหรือผู้เชี่ยวชาญ หรือผู้สอน ซึ่งมีใบอนุญาตเป็นผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ ของต่างประเทศ https://www.vetcouncil.or.th/law-detail/ 20220224135649-17-176 ครับ
19 VCT • Good Memory เพลงนกน้อยในไร่ส้ม พลตรีหญิง หม่อมหลวงลดาวัลย์ กมลาศน์ “สัตวแพทย์นี้สูงศักดิ์ สูงนักสูงหนา ร่อนเร่เคหาไม่มี ค่ำไหนนอนนั่น ไม่หวั่นไม่หวาด รักษาเอกราชเสรี เราเหล่าสกุณา ร่มไม้ใบหญ้า เราก็กล้านอน (ซ้ำ) เราก็กล้านอน บ่ห่อนเกรงภัยใด ๆ ค่ำลงบันเทิงเริงใจ ฮะ ฮะ เริงใจ ฮะ ฮะ เริงใจ ชีวิตชะเอยสดใส เหมือนนกที่ในไร่ส้ม เราไม่ปรารมภ์ เราไม่ปรารมภ์ ต่อสิ่งใด ๆ มีกินมีใช้เป็นพอ เราไม่ของ้อผู้ใด มีเงินมีทองไม่ต้องคิดอะไร ซื้อเหล้าใส่ไหไว้กิน (ช) กับแกล้มไม่ต้อง (ญ) เป็นของไม่ดี(ช) กับแกล้มไม่ต้อง (ญ) เป็นของไม่ดีหมดเปลืองใช่ที่ ถ้ามีก็เอา....” เพลงนกน้อยในไร่ส้ม เพลงของสัตวแพทย์ผู้ที่แต่งเพลงนี้ ทั้งคำร้องและทำนองคือ“พรานบูรพ์” หรือ นายจวงจันทร์จันทร์คณา แต่งให้ขุนวิจิตรพาหนะการ (ใหญ่ วิจิตรพาหนะการ) อดีตอธิบดี กรมปศุสัตว์ ซึ่งเป็นเพื่อนรักกัน ทั้งสองท่าน เป็นเพื่อนร่วมรุ่น ที่โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย นายจวงจันทร์เมื่อจบชั้น ม.8 จากโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย ได้เข้าศึกษาต่อที่คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย แล้วจึงย้ายคณะไปเรียนวิศวกรรมศาสตร์ เมื่อเรียนถึงปีที่ 2 มารดาถึงแก่กรรม และไม่มีทุนเรียนต่อ จึงออก จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ไปตั้งคณะละครชื่อ “ศรีโอภาส” ขุนวิจิตรพาหนะการ (ใหญ่ วิจิตรพาหนะการ) เป็นเพื่อน เรียนที่สวนกุหลาบกับครูพรานบูรพ์หรือ จวงจันทร์จันทร์คณา จบสัตวแพทย์รุ่นที่ 8 ปีพ.ศ.2466 สมัยกระทรวงเกษตราธิการ ได้จัดอบรมวิขาสัตวแพทย์ขึ้น ต่อมาก็เป็นโรงเรียนสัตวแพทย์ สังกัดกรมปศุสัตว์ ปี2492 ขุนวิจิตรพาหนะการ (ใหญ่ วิจิตรพาหนะการ) หัวหน้ากองสัตวรักษ์รักษาการอธิบดีกรมปศุสัตว์และสัตว์พาหนะ) อยากได้เพลงประจำคณะสัตวแพทย์ขุนวิจิตรพาหนะการ ขอให้ ครูพรานบูรพ์ ช่วยแต่งเพลงให้รับปากเพื่อนแล้ว ครูพรานบูรพ์ ก็แวะเวียนมาเสวนากับ สัตวแพทย์รุ่นน้องของ “พี่ใหญ่” (ขุนวิจิตร พาหนะการ) เป็นประจำ จนเกิดเพลงอมตะ ขึ้นสองเพลง คือ เพลงนกน้อยในไร่ส้ม...เนื้อร้องไปทางเฮฮาสนุกสนาน แต่เพลง ประทับใจ ก็คือเพลง “สัตวแพทย์มั่นไว้ในสามัคคี” “สัตวแพทย์กรำทั้งแดดและฝน ร้อนและหนาวเราทนผจญ เรื่อยไป สัตวแพทย์มั่นไว้ในสามัคคีมั่นไว้ในสามัคคีห้วยละหาร ลำธารบึงหนอง บุกลุย เราต้องข้ามน้ำจ้ำไป ยากลำบากเท่าใด เราไม่หยุดหย่อน เราไม่หยุดหย่อน ที่กินที่นอน เราไม่ห่วงเลย เราไม่ห่วงเลย...” เวลานั้น พวกสัตวแพทย์ที่เดินทางไปทำงาน ค้างแรม ในที่ต่าง ๆ เพื่อปราบโรคระบาดสัตว์ซึ่งตอนนั้นโรครินเดอร์เปสต์ (rinderpest) ซึ่งไม่มีชื่อเรียกเป็นภาษาไทย เป็นโรคระบาดร้ายแรง ทำให้วัวควายป่วยตายเป็นจำนวนมาก สมัยก่อนแม้จะเป็นอธิบดีแต่ขุนวิจิตรฯ ออกตระเวน ตรวจโรคของวัว ควาย หมูไปทั่วภาคเหนือ ภาคอิสาน ไปกับลูกน้อง ส่วนครูพรานบูรพ์ หลังจากลาออกจากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ก็ตั้งคณะละครคุมละครไปแสดงทั่วทุกจังหวัด ค่ำไหนนอนนั่น คล้าย ๆ กัน ครูพรานบูรพ์เลยแต่งเพลงนี้ให้ขุนวิจิตรฯ เมื่อถึงคราว จัดกินเลี้ยงวันเกิดขุนวิจิตรฯ ลูกน้องใกล้ชิดจะร่วมล้อมวงร้องเพลง “นกน้อยในไร่ส้ม” กันอย่างครื้นเครง ขุนวิจิตรฯ พูดเสมอว่า “มันเป็นเพลงของพวกเรา จวงเขาแต่งให้มานานแล้ว” (จวง หมายถึง จวงจันทร์จันทร์คณา) เพลงนี้แพร่หลายเรื่อยมาจนคนหนังสือพิมพ์ นิยม ฟังแล้วเห็นว่าเหมาะกับชีวิตนักข่าว จึงขอเอาไปแปลงบางบท บางท่อน ร้องกันจนเป็นที่นิยมร้องกันจนคนทั่วไปเข้าใจว่านกน้อย ในไร่ส้ม หมายถึงนักข่าว ขุนวิจิตรพาหนะการ (ใหญ่วิจิตรพาหนะการ) เป็นอธิบดี กรมปศุสัตว์ท่านที่ 5 ปีพ.ศ. 2492 - พ.ศ. 2501
20 VCT • CE Credit หลักสวัสดิภาพสัตว์... ที่สัตวแพทย์ควรเข้าใจ น.สพ.วิศิษฎ์ อาศัยธรรมกุล ผู้ช่วยผู้อำ นวยการสถาบันอนุรักษ์และวิจัยสัตว์ องค์การสวนสัตว์แห่งประเทศไทย สวัสดิภาพสัตว์ (Animal Welfare) เป็นเรื่องที่อารยประเทศ รณรงค์ให้มนุษย์ที่มีปฏิสัมพันธ์หรือใช้ประโยชน์จากสัตว์ ที่อยู่ในความดูแลได้รับความเป็นอยู่ที่เหมาะสมไม่ทนทุกข์ทรมาน ทั้งร่างกายและจิตใจ ในหลายประเทศได้ตราเป็นกฎหมายคุ้มครอง สัตว์และมีส่วนของการจัดสวัสดิภาพสัตว์อยู่ในกฎหมายนั้นด้วย รวมถึงประเทศไทยที่มีพระราชบัญญัติป้องกันการทารุณกรรมและ การจัดสวัสดิภาพสัตว์พ.ศ. 2557 ก็มีเรื่องการจัดสวัสดิภาพสัตว์ อยู่ด้วยเช่นกัน เมื่อต้องมีการจัดการสวัสดิภาพสัตว์จึงมักมีคำถาม ตามมาว่า จะจัดการอย่างไร หรือไม่ควรทำอะไรเพื่อไม่ให้ละเมิด สวัสดิภาพสัตว์ทั้งนี้สวัสดิภาพสัตว์มักควบคู่กับจริยธรรม นั่นคือ หลักคิดเริ่มต้นจากจริยธรรมที่มนุษย์พึงมีต่อสัตว์ในความดูแล และเติมต่อด้วยหลักปฏิบัติที่ขึ้นอยู่กับกิจการหรือปฏิสัมพันธ์ที่ มนุษย์มีต่อสัตว์นั้น ๆ World Organisation for Animal Health หรือ WOAH ให้นิยาม ว่า Animal Welfare : mean ‘the physical and mental state of an animal in relation to the conditions in which it lives and dies’ สวัสดิภาพสัตว์ คือ ภาวะทั้งกายและจิตใจของสัตว์ ที่เกี่ยวเนื่องกับสภาวะต่าง ๆ ทั้งขณะมีชีวิตและก่อนตาย ในขณะที่ สมาคมสวนสัตว์และสถานแสดงสัตว์นำ้โลก (WAZA)และสมาคม สัตวแพทย์แห่งสหรัฐอเมริกา ให้นิยามว่า “Animal welfare : means how an animal is coping with the conditions in which it lives. An animal is in a good state of welfare if (as indicated by scientific evidence) it is healthy, comfortable, well nourished, safe, able to express innate behaviour, and if it is not suffering from unpleasant states such as pain, fear and distress. Good animal welfare requires disease prevention and veterinary treatment, appropriate shelter, management, nutrition, humane handling and humane slaughter/killing. Animal welfare refers to the state of the animal; the treatment that an animal receives is covered by other terms such as animal care, animal husbandry and humane treatment.” สวัสดิภาพสัตว์ คือ การที่สัตว์ สามารถดำรงชีวิตอยู่ในสภาวการณ์ต่าง ๆ ได้อย่างไร โดยสัตว์ มีสวัสดิภาพสัตว์ที่ดีซึ่งต้องประกอบด้วย มีสุขภาพดี, อยู่อย่าง สุขสบาย, ได้รับการเลี้ยงดูที่ดี, มีความปลอดภัย, สามารถแสดง พฤติกรรมธรรมชาติของสัตว์นั้นได้อย่างปกติและต้องไม่ได้รับ ความทุกข์ทรมานจากความเจ็บปวด ความกลัว และความเครียด โดยสามารถประเมินได้ด้วยหลักทางวิทยาศาสตร์ซึ่งสวัสดิภาพสัตว์ ที่ดีต้องมีเวชศาสตร์ป้องกัน และการรักษาโดยสัตวแพทย์ตลอดจน มีโรงเรือนที่อยู่เหมาะสม มีการจัดการที่ดีโภชนาการดีมีการจับ บังคับหรือการทำให้เสียชีวิตอย่างมีมนุษยธรรม หลักสวัสดิภาพสัตว์ ตามหลัก 5 Freedoms เป็น พื้นฐานหลักในการจัดการสวัสดิภาพสัตว์ด้านต่าง ๆ 5 ด้าน เริ่มคิด และวางหลักการโดยกลุ่มสัตวแพทย์ในประเทศอังกฤษ ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1965 และประกาศใช้โดยรัฐบาลของประเทศอังกฤษ ที่เน้น ในการคำนึงถึงสวัสดิภาพสัตว์ในกลุ่มปศุสัตว์เป็นหลัก ด้วยหลัก 5 Freedoms ก็ได้มีการขยายไปสู่การเลี้ยงสัตว์ในภาคส่วนอื่น ๆ และ รวมไปถึงกฎหมายคุ้มครองสัตว์ในหลาย ๆ ประเทศในเวลาต่อมา สวัสดิภาพสัตว์
21 VCT • CE Credit หลัก 5 Freedoms - Freedom from hunger and thirst คือ สัตว์ต้องอิสระต่อความหิวหรือกระหาย นั่นคือ สัตว์ ต้องมีอาหารให้กินเมื่อหิว โดยอาหารต้องเหมาะสมตามหลัก โภชนาการของสัตว์ชนิดนั้น ๆ มีคุณภาพดีปริมาณพอเพียง นำ้ดื่ม ก็ต้องสะอาดและมีปริมาณเพียงพอด้วยเช่นกัน - Freedom from discomfort คือ สัตว์ต้องมีอิสระในการอยู่อย่างสุขสบาย นั่นคือ ที่อยู่สัตว์ต้องเหมาะสมกับสัตว์แต่ละชนิด รวมทั้งที่นอน วัสดุ รองนอน ขนาดที่อยู่ต้องเหมาะสมกับตัวสัตว์และปริมาณสัตว์ ที่เลี้ยงอยู่รวมกัน - Freedom from pain, injury and disease คือ สัตว์ต้องมีอิสระที่จะไม่ต้องเผชิญกับความเจ็บปวด การบาดเจ็บ หรือโรคภัย นั่นคือ สัตว์ต้องได้รับการระวังป้องกันภัย หรือการกระทำที่ทำให้เจ็บปวด บาดเจ็บ หรือเกิดโรค และหากเมื่อ เกิดเหตุขึ้นแล้วต้องได้ได้รับการรักษาหรือบรรเทาอาการนั้น - Freedom to express (most) normal behavior คือ สัตว์ต้องมีอิสระที่จะสามารถมีหรือทำพฤติกรรม ตามธรรมชาติได้ เช่น การว่ายน้ำ แช่น้ำ แช่ปลัก การบินได้ การห้อยโหนได้การขุดรูอยู่ได้ฯลฯ - Freedom from fear and distress คือ สัตว์ต้องมีอิสระที่จะไม่ต้องเผชิญกับความกลัวหรือ ความเครียด นั่นคือ การเข้าถึงสภาพจิตใจของสัตว์และปกป้อง ไม่ให้สัตว์ต้องเผชิญกับความกลัวหรือความเครียดทั้งในขณะ ใช้ชีวิตอยู่ หรือก่อนสัตว์นั้นจะตาย หลักสวัสดิภาพสัตว์ตามแนวทาง 5 Freedoms จึงเป็น พื้นฐานที่นำไปเป็นหลักการในการจัดการสวัสดิภาพสัตว์ใน แขนงต่างๆ ที่มีการเลี้ยงดูแลสัตว์อาทิสัตว์เลี้ยงตามครัวเรือน สัตว์ทดลอง สัตว์เพื่อการศึกษา สัตว์ปศุสัตว์ สัตว์เลี้ยง/สัตว์ป่า เพื่อการค้า สัตว์เลี้ยง/สัตว์ป่าในศูนย์สงเคราะห์หรือช่วยเหลือสัตว์ สัตว์ป่าในสวนสัตว์หรือสถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่า โดยในแต่ละแขนง ก็จะต้องมีการกำหนดเกณฑ์มาตราฐานในการจัดการสวัสดิภาพ สัตว์ตามแต่บริบทของแขนงนั้น ๆ สรุปแนวทางจัดการด้านสวัสดิภาพสัตว์ในแต่ละแขนง ตามที่ Animal Welfare Institute นำเสนอไว้ดังนี้ - สัตว์เลี้ยงตามครัวเรือน (Companion Animal) เน้น ไปที่เรื่องการเลี้ยงสัตว์อย่างรับผิดชอบยาวนานจนสัตว์นั้นหมด อายุขัย และไม่ทรมานสัตว์ ซึ่งในส่วนนี้ก็เกี่ยวโยงไปถึงกฎหมาย ในการป้องกันการทารุณกรรมสัตว์ในแต่ละประเทศด้วย - สัตว์ทดลอง (Animals in Laboratories) นอกเหนือ จากหลักปฏิบัติตาม 5 Freedoms แล้ว ยังเน้นหลัก 3Rs คือ Replacement: หาวิธีการทดลอง ทดสอบอื่นๆ ที่ไม่ต้องใช้สัตว์ ทดลอง, Reduction : พิจารณาจำนวนสัตว์ที่จะต้องใช้ในแต่ละ การทดลองให้น้อยที่สุด และ Refinement : เมื่อต้องใช้สัตว์ทดลอง ต้องปฏิบัติต่อสัตว์ที่คำนึงถึงความเจ็บปวด ความกลัว ความเครียด ในขั้นตอนการทำงาน รวมถึงการการุณยฆาต นอกจากนั้นสัตว์ทดลอง กลุ่มที่เป็น Primates ซึ่งส่วนใหญ่เป็นสัตว์สังคมฝูง การเลี้ยงดูแล ก็ต้องคำนึงถึงสภาพจิตใจของสัตว์หากต้องถูกแยกสังคมฝูงด้วย - สัตว์เพื่อการศึกษา (Animals in Education) ได้แก่ สัตว์ที่นำมาใช้เป็นสื่อการเรียนการสอน เน้นไปที่กระบวนการ เรียนรู้ที่เข้าใจตัวสัตว์ระบบนิเวศ เคารพต่อชีวิตสัตว์ หลีกเลี่ยง ทำให้สัตว์เกิดความกลัว ความเครียด ความเจ็บปวด หรือทำให้สัตว์ นั้นตายอย่างไม่คุ้มค่า - สัตว์ปศุสัตว์ หรือสัตว์ฟาร์ม (Farm Animals) เนื่องจาก เป็นสัตว์ที่เลี้ยงในเชิงธุรกิจที่คำนึงถึงต้นทุนเป็นหลัก ในพื้นที่เลี้ยง สัตว์ต่อตัวที่จำกัด จึงเน้นไปที่เรื่องของโรงเรือน พื้นที่ต่อตัวสัตว์ การให้สัตว์สามารถมีพฤติกรรมธรรมชาติได้มากขึ้น การจับบังคับสัตว์ การขนส่งสัตว์ไปถึงการฆ่าในโรงฆ่าสัตว์หรือบางชนิดมีการเลี้ยง ที่ละเมิดต่อสวัสดิภาพสัตว์อย่างรุนแรง เช่น เนื้อลูกวัวขาว (milkfed or white veal) ได้จากลูกวัวอายุน้อยกว่า 1 เดือน ที่ถูกเลี้ยง ไม่ให้กล้ามเนื้อได้ออกแรง ไม่ให้อาหารที่มีธาตุเหล็กและไฟเบอร์ ทำให้เนื้อขาวซีดและนุ่ม, ตับห่านฟัวกราร์ (foie gras) พวกนี้ รณรงค์เรื่องสวัสดิภาพสัตว์ได้ยาก นอกจากรณรงค์ให้ผู้บริโภค งดการบริโภค ในส่วนของปศุสัตว์ ได้มีคู่มือการจัดการสวัสดิภาพสัตว์ที่ดี ให้กับฟาร์มโคนม จัดทำโดยสมาพันธ์โคนมนานาชาติ(The International Dairy Federation, IDF) เพื่อเป็นแนวปฏิบัติสำหรับ ฟาร์มโคนมโดยมีแนวทางปฏิบัติ5 ประเด็น คือ 1. Stockmanship คุณสมบัติของเจ้าของฟาร์ม หรือ เกษตรกร ความใส่ใจ ความรู้ความเข้าใจ 2. Feedandwater คุณภาพและปริมาณของอาหารและนำ้ 3. Physical environment โรงเรือน ทุ่งหญ้า ทางเดิน ระหว่างโรงเรือน โรงรีดนม โรงรีดนม โรงเลี้ยงลูกวัว การปกป้อง จากสภาวะอากาศและภัยธรรมชาติ 4. Husbandry practice กระบวนการจัดการต่างๆ ทั้งการ ให้อาหาร การจับบังคับ การรีดนม การจัดการต่อความเจ็บปวด การผสม การคลอด การหย่านม การขนส่งสัตว์นำเข้าหรือปลด ออกจากฟาร์ม 5. Health management การจัดการดูแลสุขภาพสัตว์ ทั้งเบื้องต้นโดยเจ้าของฟาร์มและโดยสัตวแพทย์ ปศุสัตว์
22 VCT • CE Credit สัตว์ป่าในสวนสัตว์ ในส่วนของสัตว์ป่า โดยเฉพาะในสวนสัตว์ การจัดการ สวัสดิภาพสัตว์เป็นเรื่องสำคัญ และมีมาตรฐานในทุกมิติโดยมี องค์กรระดับโลก คือ สมาคมสวนสัตว์และสถานแสดงสัตว์นำ้โลก (World Association of Zoo and Aquarium, WAZA) กำหนด มาตรฐานสำหรับสมาชิกสวนสัตว์ทั่วโลก ทั้งนี้เพราะสวนสัตว์ มักถูกมองว่า เป็นที่นำสัตว์ป่ามากักขังเพื่อความบันเทิงของมนุษย์ หากแท้จริงแล้ว การมีสวนสัตว์ที่ดำเนินการด้วยปรัชญาสวนสัตว์ คือสิ่งที่ก่อประโยชน์ต่อการเกื้อหนุนสัตว์ป่าและทรัพยากรธรรมชาติ ทั้งทางตรงและทางอ้อม ซึ่งในประเทศไทยสวนสัตว์ขององค์การ สวนสัตว์แห่งประเทศไทย ผ่านเกณฑ์เป็นสมาชิก WAZA ด้วย ปรัชญาสวนสัตว์ หรือพันธกิจของสวนสัตว์ ประกอบด้วย หลักการ 4 ข้อ ที่สอดคล้องเป็นวงรอบกัน คือ 1. การอนุรักษ์ (Conservation) คือ การดำรงรักษา เผ่าพันธุ์ของสัตว์ป่าให้คงอยู่ อย่างมีคุณค่า โดยมีเป้าหมายสูงสุด คือนำสัตว์ป่าที่เพราะขยายพันธุ์ได้กลับคือสู่ธรรมชาติ(Reintroduction) 2. การวิจัย (Research) คือ การวิจัยที่หาองค์ความรู้ใหม่ หรือหาคำตอบให้กับปัญหา ในการเลี้ยงและขยายพันธุ์สัตว์ป่า ที่ยังมีสิ่งที่ไม่รู้และปัญหาต่าง ๆ มากมาย 3. การศึกษา (Education) คือ การเผยแพร่ความรู้ ความเข้าใจ เรื่องสัตว์ป่า การอนุรักษ์เพื่อให้เกิดความตระหนัก และมีส่วนร่วมกับสังคมทุกระดับ 4. การพักผ่อนหย่อนใจ (Recreation) คือ เป็นสถานที่ พักผ่อนสำหรับมนุษย์ โดยนัยยะเพื่อให้ได้มารับรู้งานอนุรักษ์ ที่สอดแทรกในการท่องเที่ยว และที่สำคัญเป็นการสร้างรายได้ ให้กับงานหลัก 3 ข้อด้านบนของสวนสัตว์ เมื่อมีสัตว์ป ่ามาทำหน้าที่เสมือนเป็นตัวแทนสัตว์ป ่า อยู่ในสวนสัตว์ การจัดการด้านสวัสดิภาพสัตว์จึงต้องมีมาตรฐาน ที่สูงตามหลัก 5 Freedoms อย่างเข้มข้น และมีการตรวจประเมิน สวัสดิภาพสัตว์โดยคณะกรรมการที่มีองค์ความรู้หรือความชำนาญ ในหลากหลายสาขา เพื่อให้เกิดการจัดการที่มีประสิทธิภาพมากที่สุด การตรวจประเมินสวัสดิภาพสัตว์จึงต้องมีกระบวนการในการประเมิน และเพื่อให้การประเมินมีเกณฑ์ที่ชัดเจนมากขึ้น ก็ได้มีการออกแบบ เกณฑ์ประเมินที่เรียกว่า 5 Domains Model โดยนำหลักการ 5 Freedoms มาเป็นพื้นฐาน ตามแผนภาพ กล ่าวคือ การประเมินสวัสดิภาพสัตว์ด้วยเกณฑ์ 5 Domains Model มีการเน้นแยกเรื่องการประเมินด้านสุขภาพจิต หรือสภาพจิตใจของสัตว์ออกจาก ด้านกายภาพหรือการดำรงชีพ คือ อาหาร สภาพที่อยู่ สุขภาพกาย และพฤติกรรม โดยวิธีการ ประเมินจะใช้การสำรวจพบปรากฏการณ์ด้านบวก หรือด้านลบ ในแต่ละหัวข้อ ที่พบในสัตว์แต่ละตัว เพื่อนำมาประเมินสถานภาพ สวัสดิภาพสัตว์นั้น ๆ ซึ่งใช้วิธีการประมวลผลด้วยตารางแบบประเมิน (check list) ที่ถอดข้อมูลจากมาตรฐานสวัสดิภาพสัตว์ในแต่ละ หัวข้อ เนื่องจากสัตว์ป่ามีความหลากหลายชนิด ถิ่นอาศัย ชนิดอาหาร พฤติกรรมธรรมชาติฯลฯ การจัดการสวัสดิภาพสัตว์ ให้เหมาะสมสอดคล้องกับแต่ละชนิดสัตว์ตามเกณฑ์5 Freedoms และ 5 Domain Model แต่ละข้อ จึงต้องอาศัยองค์ความรู้ที่ เข้าใจในสัตว์แต่ละชนิด ที่สามารถแจกแจงรายละเอียดได้ดังนี้
23 VCT • CE Credit อาหารและน้ำ สวัสดิภาพด้านกายภาพเบื้องต้นที่จำเป็น ต่อการดำรงชีพ มีการจำแนกออกเป็น 2 แนวทางการจัดการ คือ 1. โภชนศาสตร์ Nutrition เป็นวิทยาศาตร์ ในการจัดการอาหารสัตว์ให้สอดคล้องต่อความต้องการ สารอาหารของสัตว์แต่ละชนิด เนื่องจากอาหารสัตว์ในธรรมชาติ หลายชนิดไม่สามารถจัดหาให้ได้จึงต้องอาศัยการคำนวณสารอาหาร ให้อาหารอื่นที่จัดหาทดแทน จัดทำเป็นรายการอาหารของสัตว์ แต่ละชนิด (Diet card) และต้องจัดให้สอดคล้องกับกลุ่มการ กินอาหารของสัตว์แต่ละชนิด เช่น 1.1) กลุ่มสัตว์กินพืช (Herbivores) ซึ่งมีการแยกย่อยไป เป็น กลุ่มกินหญ้า Grazers เช่น ม้าลาย แรดขาว วัวป่า ฮิปโปโปเตมัส ฯลฯ ซึ่งต่างกับพวก กลุ่มกินใบไม้Browsers เช่น ยีราฟ สมเสร็จ แรดดำ ฯลฯ สัตว์กลุ่มนี้ใช้แบคทีเรียในการย่อย cellulose ในหญ้า หรือ Tannin ในใบไม้เพื่อให้ได้สารอาหาร เป็นหลัก หากให้อาหารชนิดอื่น ๆ เสริมหรือให้อาหารเม็ดที่มักมี คาร์โบไฮเดรตในปริมาณมากเกินไป ส่งผลต่อภาวะ acidosis ที่มีผลต่อชีวิตสัตว์ได้นอกจากนั้น ยังมีการแยกย่อยไปอีก คือ - กลุ่มกินผลไม้(Frugivore) อาทิอุรังอุตัง ชะนีค้างคาว แม่ไก่ ฯลฯ จัดสูตรอาหารจำพวกผลไม้หลากหลายเป็นหลักและ ต้องคำนึงถึงผลไม้รสหวานที่มีผลให้น้ำตาลมากเกินไป - กลุ ่มกินใบไม้จำเพาะ (Folivore) อาทิ โคอะล่า, แพนด้ายักษ์ และแพนด้าแดง ก็ต้องมีความรู้ความเข้าใจชนิด ของใบยูคาลิปตัส หรือใบไผ่ สายพันธุ์ใดที่เป็นอาหารของกลุ่มนี้ 1.2) กลุ่มสัตว์กินเนื้อ (Carnivores) อาหารของกลุ่มนี้คือ สัตว์ที่ได้จากการล่าหรือซากสัตว์ การกินสัตว์ทั้งตัวที่ได้ทั้ง ขน หนัง กล้ามเนื้อ เลือด เครื่องใน กระดูก จึงเป็นการได้รับสารอาหาร ครบถ้วน ในจุดนี้มีหลักสวัสดิภาพสัตว์ที่เป็นข้อห้ามประเด็นหนึ่งคือ ห้ามให้สัตว์มีกระดูกสันหลังที่ยังมีชีวิตเป็นอาหารกับสัตว์กินเนื้อ คือ หากจะให้ก็ต้องทำให้สัตว์เหยื่อนั้นตายอย่างไม่ทรมานก่อน การเลี้ยงสัตว์กลุ่มกินเนื้อ จึงใช้เนื้อสัตว์ที่ผลิตเพื่อคนบริโภค เช่น เนื้อวัว เนื้อหมู เนื้อไก่ ฯลฯ จึงต้องมีการคำนวณแร่ธาตุและ วิตามินเสริมในเนื้อสัตว์นั้น ๆ และแร่ธาตุที่สำคัญ คือ แคลเซี่ยม กลุ่มสัตว์กินเนื้อ อาจแยกย่อยได้อีก อาทิ - กลุ่มกินมด (Insectivores) ได้แก่ ตัวกินมดชนิดต่างๆ เช่น ตัวนิ่มหรือลิ่น, Giant anteater, Tamandua, Armadillo เป็นต้น - กลุ่มกินปลา (Piscivores) เช่น นกเพนกวิน, โลมา / วาฬ, นาก ฯลฯ ซึ่งส่วนใหญ่ใช้ปลาแช่แข็ง จึงต้องมีการเสริม วิตามินต่าง ๆ ในสูตรอาหารด้วย 2. อาหารสัตว์ animal diet เป็นศิลปะ เมื่อได้สูตรอาหารที่เป็นงานวิทยาศาสตร์แล้ว งานจัดการ อาหารสัตว์ที่เป็นศิลปะ เป็นกระบวนการที่สำคัญตั้งแต่ การคัดเลือก อาหารสัตว์การจัดเก็บ การตรวจสอบสารพิษตกค้าง การจัดเตรียม การขนส่งอาหาร การเก็บและจัดเตรียมอาหารในบริเวณคอกสัตว์ การกำหนดมื้อหรือเวลาให้อาหาร ภาชนะใส่อาหาร การเสริม แร่ธาตุและวิตามิน การให้สัตว์กินรวมถึงการกระจายจุดให้อาหาร เพื่อให้สัตว์เข้าถึงอาหารได้ทุกตัวกรณีที่เลี้ยงเป็นฝูง การล้าง ทำความสะอาดภาชนะอาหาร การตรวจประเมินความชอบการกินได้ ของสัตว์นำ้หนักสัตว์ฯลฯ นั่นคือกระบวนการให้อาหารสัตว์จาก ต้นทางคลังอาหารสัตว์จนถึงอาหารเข้าสู่ตัวสัตว์แต่ละขั้นตอนมี รายละเอียดและปัจจัยอื่น ๆ ที่ต้องได้รับการดูแลเพื่อให้สัตว์ได้รับ อาหารที่สะอาดและมีคุณภาพ รวมทั้งลดการสูญเสียอาหารด้วย โภชนาการ
24 VCT • CE Credit นอกจากนี้ยังมีแนวคิดจากองค์กร WildWelfare ที่รณรงค์ เรื่องสวัสดิภาพสัตว์ในสถานที่ ที่มีการเลี้ยงสัตว์ป่าทั่วโลกที่เน้น การกินอาหารของสัตว์ป่า ต้องเข้าใจพฤติกรรมธรรมชาติของสัตว์ แต ่ละชนิดด้วย แม้กระทั่งภาชนะใส ่อาหารให้สัตว์ป ่าก็อาจ ไม่เหมาะสมในการส่งเสริมพฤติกรรมการหาอาหารตามธรรมชาติ ของสัตว์นั้นๆ หมายถึงที่อยู่และสภาพแวดล้อมของสัตว์ป่าที่อยู่ในสวนสัตว์ หรือสถานที่เลี้ยงสัตว์ป่า เรียกว่า Enclosure ซึ่งมีองค์ประกอบ หลักๆ คือ 1. Exhibit คือส่วนแสดงสัตว์หรือส่วนที่สัตว์อยู่และคน สามารถชมสัตว์ได้จำเป็นต้องมีการออกแบบและจัดสร้างเพื่อให้ สัตว์ได้อยู่อย่างใกล้เคียงกับถิ่นอาศัยตามธรรมชาติของสัตว์นั้นๆ 2. Holding cage or pen คือส่วนที่เป็นคอกกัก เพื่อเก็บ สัตว์ชั่วคราว กรณีสัตว์เจ็บป่วยและกักไว้เพื่อการรักษา หรือกักสัตว์ ไว้กรณีพนักงานต้องเข้าไปปฏิบัติงานใน exhibit ในส่วนนี้ก็ต้อง ออกแบบให้สัตว์สามารถอยู่ในที่จำกัดได้สะดวกสบาย อากาศ ถ่ายเท และที่สำคัญการออกแบบประตูเข้าออกสำหรับสัตว์ก็ต้อง สอดคล้องกับพฤติกรรมของสัตว์แต่ละชนิดด้วย 3. Service area คือพื้นที่ส่วนปฏิบัติงานของผู้ดูแลสัตว์ เป็นทางเข้าออก และการขนย้ายสัตว์ 4. Visitor area คือพื้นที่ส่วนผู้ชมสัตว์ ที่ต้องออกแบบ ให้สามารถชมสัตว์ได้โดยไม่รบกวนพฤติกรรมธรรมชาติของสัตว์ ซึ่งจะมีส่วนที่สำคัญคือ Barrier แนวกั้น ที่มีการพัฒนาจากตาข่าย กรงหรือลูกกรงมาเป็นแนวคูนำ้หรือคูแห้ง, รั้วไฟฟ้า หรือใช้กระจก/ อะคริลิก เป็นตัวกั้นแทนตาข่าย ที่จำเป็นอย่างยิ่งในสัตว์กลุ่ม Primate ซึ่งมีโรคติดต่อที่สามารถถ่ายทอดกันกับมนุษย์ได้หลายโรค ในส ่วนนี้เน้นเรื่องที่อยู ่สัตว์จัดสภาพแวดล้อม พื้นผิว ซึ่งเน้นว่าในธรรมชาติไม่มีคอนกรีต ดังนั้นในส่วนที่สัตว์อยู่ก็ไม่ควร มีคอนกรีต หรือมีให้น้อยที่สุด องค์ประกอบอื่น ๆ ที่ต้องพิจารณา เช่น สัตว์ที่อยู่พื้นที่แห้งแล้ง, ป่าดิบเขตร้อนชื้น, เขตหนาวหรือ อบอุ่น, สัตว์ที่อาศัยบนต้นไม้มากกว่าลงดิน, สัตว์ที่ขุดดินอยู่โพรงนก ที่ต้องมีพื้นที่ให้บิน ฯลฯ นอกจากนั้นต้องพิจารณาครอบคลุม ถึงต้นไม้ กิ่งไม้ ที่จะเป็นทางให้สัตว์หนีหลุดออกมาได้ รวมถึง สภาวะภูมิอากาศ ภัยธรรมชาติต่าง ๆ ที่จะมีผล ซึ่งจะต้องมีแผน สำหรับเหตุเหล่านี้ด้วย สุขภาพกาย Physical Health เป็นเรื่องที่เน้นการดูแลสุขภาพร่างกายของสัตว์ ทั้งจาก โรคภัยไข้เจ็บต่าง ๆ คือภัยทั้งด้านกายภาพและชีวภาพที่ส่งผลต่อ ร่างกายสัตว์ ภัยทางกายภาพ อาทิอันตรายจากสิ่งก่อสร้าง วัสดุอุปกรณ์ต่าง ๆ ในคอกสัตว์ไฟฟ้า นำ ้สารเคมีฯลฯ ภัยทาง ชีวภาพ อาทิเชื้อโรคต่าง ๆ สัตว์ก่อโรคสัตว์ก่อกวน สัตว์มีพิษ สัตว์ร่วมคอกที่ทำร้ายกันเอง ฯลฯ การจัดการสุขภาพ จึงต้อง มีกระบวนการและระบบที่ครอบคลุม คือ - เวชศาสตร์ป้องกัน ที่รวมถึงระบบสุขาภิบาล มาตรการ ป้องกันโรคต ่าง ๆ การทำวัคซีน การตรวจพยาธิการตรวจ ร่างกายสัตว์ประจำปีเป็นต้น - การรักษาพยาบาลสัตว์โดยสัตวแพทย์รวมถึงอุปกรณ์ เครื่องมือ และเวชภัณฑ์ ที่เหมาะสมเพียงพอในการดูแลสัตว์ที่มี ในสถานที่นั้น - การชันสูตรและวินิจฉัยสัตว์ที่ตายทุกตัว เพื่อทราบสาเหตุ การตาย ช่วยให้ทบทวนการจัดการ และสามารถระวังป้องกัน สาเหตุได้ พฤติกรรม Behavior นอกจากปัจจัยพื้นฐานในเรื่องพฤติกรรมสัตว์เกี่ยวเนื่อง จากการออกแบบ enclosure ให้เหมาะกับพฤติกรรมธรรมชาติ ของสัตว์แต ่ละชนิดแล้ว สิ่งสำคัญอีกเรื่องในการทำงานด้าน พฤติกรรมสัตว์ป่าในที่เลี้ยง ให้ลดสภาพความจำเจ เบื่อหน่าย และ ส่งผลต่อพฤติกรรมสัตว์ในระยะยาว เช่น พฤติกรรมการทำซ้ำ Stereotype หรือการทำร้ายตัวเอง self mutilation จึงต้องอาศัย งานส่งเสริมพฤติกรรมสัตว์ ที่เรียกว่า Behavioral Enrichment เป็นตัวช่วยให้สัตว์ได้สามารถแสดงพฤติกรรมธรรมชาติลดความ เบื่อหน่ายจำเจได้ซึ่งจะต้องมีการสรรหาวิธีการใหม่ ๆ มาส่งเสริม พฤติกรรมสัตว์ให้ได้ทุกตัวและทุกวัน รวมถึงการพัฒนาการฝึกสัตว์ แบบเชิงบวก positive reinforcement ที่ทำให้สัตว์มีพฤติกรรม ไม่กร้าวร้าว และให้ความร่วมมือกับการปฏิบัติของคนโดยไม่ต้อง จับบังคับ เช่น การฝึกให้สัตว์สนใจการป้อนอาหารจากคนเลี้ยง และสัตวแพทย์สามารถเจาะเลือดจากหางสัตว์ได้โดยไม ่ต้อง จับบังคับ หรือให้ยาสลบแต่อย่างใด สภาพแวดล้อม
25 VCT • CE Credit สุขภาพจิต Mental Health เป็นเรื่องที่ต้องมีความรู้ความเข้าใจ พฤติกรรมสัตว์แต่ละชนิด เพื่อประเมินปรากฏการณ์ด้านสุขภาพจิตหรือจิตใจของสัตว์ได้ การแสดงออกของสัตว์ที่มีความกลัว ความเครียด อาจแตกต่าง กันไป ทั้งนี้สามารถพิจารณาได้จากประเด็นหลัก ๆ ดังนี้ - สัตว์ที่อยู่เป็นสังคมฝูง หากแยกสัตว์ออกมาอยู่ตัวเดียว ด้วยเหตุใดก็ตาม จะส่งผลต่อจิตใจของสัตว์อย่างรุนแรง เช่น ลิงมะแคคทุกชนิด, ชิมแปนซี, เมียแคท, นกฟลามิงโก เป็นต้น และในทางกลับกัน สัตว์ที่อยู่ในฝูงแต่ถูกสมาชิกในฝูงข่มจนไม่ สามารถใช้ชีวิตอย่างปกติสุขได้ก็ต้องมีการจัดการแก้ไข อาจมี การแยกไปตั้งเป็นฝูงใหม่ (เหมือนในธรรมชาติ) - สัตว์ต่างขนาด ต่างชนิด หรือเป็นสัตว์ผู้ล่าและเหยื่อ ที่นำมาเลี้ยงใกล้ชิดกัน ส่งผลให้สัตว์ที่ด้อยกว่าเกิดความกลัว ความเครียดได้ - สัตว์ที่อยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีผลต่อความกลัว ความ เครียดเช่น จากสภาพอากาศ เสียงจากกิจกรรมของมนุษย์(รวมถึง การชมสัตว์ในสวนสัตว์) การถูกแหย่รังแกจากคน การซ่อมแซม คอกกรงในขณะที่สัตว์ยังอาศัยอยู่ เป็นต้น การประเมินสุขภาพจิต หรือจิตใจของสัตว์ จึงเป็นเรื่อง ที่ต้องอาศัยเวลาการสังเกตพฤติกรรม และสืบสาวเหตุปัจจัย เพื่อแก้ไขไปให้ถึงต้นเหตุให้ชัดเจน มิฉะนั้น สุขภาพจิตสัตว์ที่แย่ ก็จะส่งผลต่อสุขภาพและชีวิตสัตว์ในที่สุด และจึงเป็นสาเหตุที่ต้อง แยกเรื่องสุขภาพจิตของสัตว์ในการประเมินสวัสดิภาพสัตว์ออกมา โดดเด่นเฉพาะ นอกเหนือจากหลักสวัสดิภาพสัตว์ในสัตว์ป่าสวนสัตว์ที่ กล่าวมา ทางสมาคมสวนสัตว์และสถานแสดงสัตว์น้ำเอเชีย ตะวันออกเฉียงใต้ (SEAZA) ก็ยังได้กำหนดเกณฑ์มาตรฐาน เน้นประเด็นที่ไม่ยอมรับหากเกิดขึ้นในสวนสัตว์ได้แก่ - การฝึกสัตว์ที่ส ่งผลร้ายต ่อสัตว์ทั้งด้านกายภาพ สุขภาพจิตการดำรงชีวิตและจิตใจที่เป็นสุขของสัตว์ - การแสดงสัตว์หรือกิจกรรมอื่นใดที่ให้ผู้เที่ยวมีปฏิสัมพันธ์ กับสัตว์จะต้องไม่เป็นภัยต่อสัตว์ทั้งทางกายภาพและจิตใจต่อสัตว์ และจะต้องไม่เป็นการเหยียดหยามศักดิ์ศรีของสัตว์ - การกักขังสัตว์ในที่เลี้ยงที่มีผลให้สัตว์ไม ่สามารถ เคลื่อนไหวได้อย่างปกติรวมทั้งเป็นผลเสียต่อสุขภาพจิตด้วย - การตัดทำลายส่วนใดของร่างกาย เพื่อไม่ให้สัตว์ได้ มีพฤติกรรมตามธรรมชาติและส่งผลต่อสภาพร่างกายและจิตใจ - การปล่อยให้ผู้เที่ยวให้อาหารสัตว์อย่างไรการควบคุม จนส่งผลร้ายต่อสัตว์ทั้งด้านกายและจิตใจ - การปล่อยให้สัตว์ขยายพันธุ์อย่างไร้การควบคุม จนส่งผล ให้เกิดประชากรล้น เกิดโรคภัย การบาดเจ็บ หรือต้องมีการ แยกกักสัตว์ - การให้สัตว์มีกระดูกสันหลังที่มีชีวิตมาเป็นอาหารสัตว์ ที่ทำให้สัตว์เหยื่อเกิดความทุกข์ทรมานทั้งกายและใจ - การจับบังคับ ผูกล่ามสัตว์โดยไม่มีความจำเป็น ทำให้ สัตว์นั้นไม่สามารถมีพฤติกรรมหรือเคลื่อนไหวได้ตาม เห็นได้ว่า การจัดการด้านสวัสดิภาพสัตว์มีความหลากหลาย ในสัตว์แต่ภาคส่วนกิจการที่มนุษย์นำสัตว์มาใช้ประโยชน์ และ มีรายละเอียดที่ต้องอาศัยความรู้ความเข้าใจและทักษะของ สัตวแพทย์ในแต่ละแขนง และนอกเหนือจากหลักสวัสดิภาพสัตว์ ตามหลักการ ก็ยังต้องใช้หลักจริยธรรมเป็นพื้นฐานประกอบไปด้วย สำหรับบริบทประเทศไทย จะเห็นได้ว่ามีกฎหมายคุ้มครอง สัตว์ได้ตราขึ้นเป็นพระราชบัญญัติป้องกันทารุณกรรมและการจัด สวัสดิภาพสัตว์พ.ศ. 2557 ตามความในมาตรา 22 ได้กำหนด ให้เจ้าของสัตว์ต้องดำเนินการจัดสวัสดิภาพสัตว์ให้แก่สัตว์เลี้ยง ของตนให้เหมาะสมตามหลักเกณฑ์วิธีการ และเงื่อนไขที่รัฐมนตรี ประกาศกำหนด โดยให้คำนึงถึงประเภท ชนิด ลักษณะ สภาพ และอายุสัตว์ ทำให้ประเทศไทยได้มีการบัญญัติกฎหมายลำดับ รองในการคุ้มครองสวัสดิภาพสัตว์ตามรายชนิดสัตว์ขึ้น ได้แก่ ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์เรื่อง การจัดสวัสดิภาพช้าง ในปางช้าง พ.ศ. 2563 ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เรื่อง การจัดสวัสดิภาพสุนัขในสถานที่เพาะพันธุ์สุนัข พ.ศ. 2563 ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์เรื่อง การจัดสวัสดิภาพแมว ในสถานที่เพาะพันธุ์แมว พ.ศ. 2563 ประกาศกระทรวงเกษตร และสหกรณ์ เรื่อง การจัดสวัสดิภาพสัตว์ในสถานที่จำหน่าย สัตว์เลี้ยง พ.ศ. 2563 เป็นต้น เพื่อยกระดับการจัดสวัสดิภาพสัตว์ ในประเทศไทย และให้สอดคล้องกับมาตรฐานด้านสวัสดิภาพ ในต่างประเทศอีกด้วย
26 VCT • CE Credit เอกสารอ้างอิง Animal Welfare Institute. AWI Quarterly; 2021. Available from: https://awionline.org/ Mellor, D. J., Hunt, S. & Gusset, M. (eds) (2015) Caring for Wildlife: The World Zoo and Aquarium Animal Welfare Strategy. Gland: WAZA Executive Office, 87 pp. The International Dairy Federation (IDF). The IDF guide to good animal welfare in Dairy production 2.0[internet]. Belgium: IDF; 2019. Available from: https://fil-idf.org/publications/bulletin/guide-to-good-animal-welfare-in-dairy-prod-2-0/ Wild Welfare. Nutrition and Feeding, Captive animal feeding practices to promote good animal welfare; 2020. Available from:https://wildwelfare.org/wp-content/uploads/Nutrition-and-Feeding.pdf ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เรื่อง การจัดสวัสดิภาพช้างในปางช้าง พ.ศ.2563 https://legal.dld.go.th/web2012/news /P15/153/T_0022.PDF ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เรื่อง การจัดสวัสดิภาพสุนัขในสถานที่เพาะพันธุ์สุนัข พ.ศ.2563 https://legal.dld.go.th/ web2012/news/P15/153/T_0012.PDF ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เรื่อง การจัดสวัสดิภาพแมวในสถานที่เพาะพันธุ์แมว พ.ศ.2563 https://legal.dld.go.th/ web2012/news/P15/153/T_0017.PDF ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เรื่อง การจัดสวัสดิภาพสัตว์ในสถานที่จำหน่ายสัตว์เลี้ยง พ.ศ.2563 https://legal.dld.go.th/web2012/news/P15/153/T_0026.PDF
VCT • Highlight 27 VCT • CE Credit 1. การจัดการสวัสดิภาพสัตว์ไม่น่าจะเกี่ยวเนื่องกับสัตว์ชนิดใด ก. สัตว์ทดลอง ข. สัตว์เลี้ยงตามบ้าน ค. สัตว์เลี้ยงเพื่อการค้า ง. สัตว์ในธรรมชาติ 2. การจัดการสวัสดิภาพสัตว์ นอกจากยึดหลักการสวัสดิภาพ สัตว์แล้ว ควรยึดหลักใดด้วย ก. หน้าที่พลเมือง ข. จริยธรรม ค. เศรษฐศาสตร์ ง. นิติศาสตร์ 3. หลักสวัสดิภาพสัตว์ที่ใช้เป็นพื้นฐานในการจัดการ สวัสดิภาพสัตว์ คือ ก. 5 Free life ข. 5 Free domain ค. 5 Freedoms ง. 5 Free living 4. หลักสวัสดิภาพสัตว์ในข้อ 3. เริ่มต้นคิดและวางหลักการ มาใช้กับสัตว์กลุ่มใดก่อน ก. ปศุสัตว์ ข. สัตว์ทดลอง ค. สวนสัตว์ ง. สัตว์เลี้ยงตามบ้าน 5. นอกจากการปฏิบัติตามหลักสวัสดิภาพสัตว์ในสัตว์ทดลอง (Animal in Laboratory) Animal Welfare Institute ยังเน้นหลักใดเพิ่มเติม ก. 3 Fs: Forward, Forgive, Forget ข. 3 As: Appoint, Absent, Approve ค. 3 Ts: Test, Trial, Treatment ง. 3 Rs: Replacement, Reduction, Refinement 6. การอนุรักษ์สัตว์ป่า ตามปรัชญาหรือพันธกิจสวนสัตว์ มีเป้าหมายสูงสุดคือ ก. Reintroduction ข. Replacement ค. Reduction ง. Refinement 7. เกณฑ์ประเมินสวัสดิภาพสัตว์ตาม 5 Domains Model มีการแยกเน้นด้านใดในการประเมินสวัสดิภาพสัตว์ ก. Physical Health ข. Nutrition ค. Behavior ง. Mental Health 8. ที่อยู่หรือสภาพแวดล้อมที่สัตว์ป่าอยู่ในสวนสัตว์ เรียกว่า ก. Enrichment ข. Endangers ค. Enclosure ง. Envelop 9. งานที่มีส่วนช่วยลดความจำ เจ เบื่อหน่าย ที่ส่งผลต่อพฤติกรรม ในสัตว์ที่เลี้ยงในที่จำ กัด คือ ก. Behavioral Punishment ข. Behavioral Enrichment ค. Behavioral Entertainment ง. Behavioral Assignment 10. ข้อใดเป็นเรื่องที่ SEAZA เน้นเรื่องที่ยอมรับไม่ได้หากเกิดขึ้น ในสวนสัตว์ ก. การให้อาหารสัตว์ไม่ตรงเวลา ข. การไม่ฉีดวัคซีนโควิด-19 ก่อนเที่ยวสวนสัตว์ ค. การนำ รถยนต์เข้าไปวิ่งในสวนสัตว์ ง. การให้สัตว์มีกระดูกสันหลังที่มีชีวิตมาเป็นอาหารสัตว์ คำ�ถาม
VCT • Highlight 28 VCT • CE Credit ก 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ข ค ง ชื่อ-สกุล เลขที่ใบอนุญาตฯ กระดาษคำ�ตอบ สารสัตวแพทยสภา ฉบับที่ 43 ช่องทางการส่งคำ ตอบเพื่อขอหน่วยกิตสะสมจากศูนย์การศึกษาต่อเนื่องทางสัตวแพทย์(เลือกช่องทางใดช่องทางหนึ่งเท่านั้น) 1. ทำ ในกระดาษคำ ตอบ แล้วพับปิดผนึก ส่งไปรษณีย์ ทางธุรกิจตอบรับ (ไม่ต้องติดแสตมป์) 2. ทำ ในกระดาษคำ ตอบ แล้วถ่ายรูปส่งมาทาง LINE Official Account ของสัตวแพทยสภา LINE ID: @vetcce หรือส่งมาที่อีเมล [email protected] 3. ทำแบบทดสอบผ่าน Google form https://forms.gle/7epVpCxem4v2buhq5 หรือ Scan QR code เพื่อเข้าทำ หมดเขตส่งคำ ตอบ ภายในวันที่ 31 ธันวาคม 2566
VCT • Highlight 29 VCT • Higtlight 2626 VET COUNCIL THAILAND Newsletter (กระดาษคำตอบสำหรับชุดคำถาม-คำตอบ สารสัตวแพทยสภา ฉบับที่ 40) ศูนยการศึกษาตอเนื่องทางสัตวแพทย VCT • CE Credit (กระดาษคำ ตอบสำ หรับชุดคำ ถาม-คำ ตอบ สารสัตวแพทยสภา ฉบับที่ 43) ศูนย์การศึกษาต่อเนื่องทางสัตวแพทย์
34
MOBILE APPLICATION ขาวสารประชาสัมพันธ ขอมูล ความรู และบร�การดานตางๆ แกสมาชิกสัตวแพทยสภา สัตวแพทยสภา ดาวนโหลดเลย 02-0170700-8 @vetcce สำนักงานสัตวแพทยสภา ขาวประชาสัมพันธ สวัสดิการสมาชิก สิทธิตางๆ ของสมาชิก และภารกิจสำคัญตางๆ สัตวแพทยสภา ปฏิทินกิจกรรม งานสัมมนา การจัดอบรม และกิจกรรมตางๆ ของหนวยงานที่เกี่ยวของกับว�ชาชีพ คลังความรู อาทิ สัตวแพทยสภาอีนิวส บทความเพ��มพ�นความรู บร�การของแอปพลิเคชัน ตรวจสอบรายชื่อสัตวแพทย รายชื่อนายสัตวแพทย, สัตวแพทยหญิง และสัตวแพทย ผูมีใบอนุญาตประกอบว�ชาชีพ การสัตวแพทย ในปจจ�บัน ดวยชื่อหร�อนามสกุล ตรวจสอบหนวยกิต การอบรม งานสัมมนา และอื่นๆ ดาวนโหลดเอกสาร เอกสารสำคัญในการข�้นทะเบียน การตออายุใบอนุญาตหนังสือรับรอง และเอกสารสำคัญตางๆ