36 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ และสมการบัญชี
37 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี สาระการเรียนรู้หน่วยที่ 2 1. ความหมายและประเภทของสินทรัพย์ 2. ความหมายและประเภทของหนี้สิน 3. ความหมายและประเภทของส่วนของเจ้าของ 4. ความหมายและประโยชน์ของสมการบัญชี 5. ความหมาย รูปแบบ และขั้นตอนการจัดทำงบแสดงฐานะการเงิน สมรรถนะประจำหน่วย หน่วยที่ 2 1. แสดงความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับสินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี 2. ปฏิบัติงานบัญชีเกี่ยวกับการคำนวณสินทรัพย์หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี ตามหลักการบัญชี 3. ประยุกต์ใช้ความรู้เกี่ยวกับสินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ และสมการบัญชีได้ 4. มีคุณลักษณะที่พึงประสงค์ตามเกณฑ์ที่กำหนด จุดประสงค์การเรียนรู้หน่วยที่ 2 1. จุดประสงค์ทั่วไป 1.1 เพื่อให้มีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับสินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและ สมการบัญชี 1.2 เพื่อให้มีทักษะในการนำเสนอข้อมูลเกี่ยวกับสินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและ สมการบัญชี 1.3 เพื่อให้มีกิจนิสัย มีระเบียบ ละเอียดรอบคอบ ซื่อสัตย์ มีวินัย ตรงต่อเวลา มีเจตคติ ที่ดีต่อวิชาชีพบัญชีและปฏิบัติตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง หน่วยที่ 2
38 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี 2. จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม ด้านพุทธิพิสัย 2.1 อธิบายความหมายและประเภทของสินทรัพย์ได้ 2.2 อธิบายความหมายและประเภทของหนี้สินได้ 2.3 อธิบายความหมายและประเภทของส่วนของเจ้าของได้ 2.4 บอกความหมายและประโยชน์ของสมการบัญชีได้ 2.5 บอกความหมาย รูปแบบ และขั้นตอนการจัดทำงบแสดงฐานะการเงินได้ ด้านทักษะพิสัย 2.6 สามารถคำนวณสินทรัพย์ได้ 2.7 สามารถคำนวณหนี้สินได้ 2.8 สามารถคำนวณส่วนของเจ้าของได้ 2.9 สามารถคำนวณสมการบัญชีได้ 2.10 นำเสนอข้อมูลเกี่ยวกับสินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ และสมการบัญชีได้ ด้านจิตพิสัย 2.11 เป็นผู้มีระเบียบ ละเอียดรอบคอบ 2.12 เป็นผู้มีความตรงต่อเวลา 2.13 เป็นผู้ที่ปฏิบัติงานตามที่ได้รับมอบหมายสำเร็จตามเวลาที่กำหนด 2.14 เป็นผู้ที่ไม่คัดลอกหรือกระทำการใด ๆ ที่เป็นการนำผลงานของผู้อื่นมาแอบอ้าง เป็นของตนเอง 2.15 เป็นผู้รู้จักประหยัด และมีเจตคติที่ดีต่อวิชาชีพบัญชี
39 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี ผังสาระการเรียนรู้หน่วยที่2 2.1 ความหมายและประเภทของสินทรัพย์ 2.2 ความหมายและประเภทของหนี้สิน 2.3 ความหมายและประเภทของส่วนของเจ้าของ 2.4 ความหมายและประโยชน์ของสมการบัญชี 2. สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ และสมการบัญชี 2.5 ความหมาย รูปแบบ และขั้นตอนการจัดทำ งบแสดงฐานะการเงิน
40 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี แบบทดสอบก่อนเรียน หน่วยที่ 2 คำสั่ง จงเลือกคำตอบที่ถูกต้องเพียงข้อเดียว 1. ส่วนได้เสียคงเหลือในสินทรัพย์ของกิจการ หลังจากหักหนี้สินทั้งหมดของกิจการ คือ ความหมายของข้อใด ก. ส่วนของเจ้าของ (ทุน) ข. หนี้สิน ค. หนี้สินหมุนเวียน ง. สินทรัพย์ 2. ข้อใดเป็นหนี้สินประเภทไม่หมุนเวียน ก. เงินฝากธนาคาร ข. เงินเบิกเกินบัญชีธนาคาร ค. เงินกู้จำนอง ง. เจ้าหนี้การค้า 3. ข้อใดคือความหมายของงบแสดงฐานะการเงิน ก. งบที่แสดงการเปลี่ยนในส่วนของเจ้าของกิจการ ข. งบที่แสดงรายรับ–จ่ายของกิจการ ค. งบที่แสดงผลการดำเนินงานของกิจการในช่วงเวลาหนึ่ง ง. งบที่แสดงฐานะทางการเงินของกิจการในช่วงเวลาหนึ่ง 4. “ภาระผูกพันในปัจจุบันของกิจการให้โอนทรัพยากรเชิงเศรษฐกิจ ซึ่งเป็นผลของเหตุการณ์ในอดีต” เป็นความหมายของข้อใด ก. หนี้สิน ข. หนี้สินหมุนเวียน ค. สินทรัพย์ ง. ส่วนของเจ้าของ (ทุน) 5. ทรัพยากรเชิงเศรษฐกิจในปัจจุบันที่กิจการควบคุม ซึ่งเป็นผลของเหตุการณ์ในอดีตคือ ข้อใด ก. สินทรัพย์ ข. หนี้สิน ค. ทุน ง. ส่วนของเจ้าของ
41 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี 6. นายสุธีร์มีเงินสด 10,000 บาท รถจักรยานยนต์20,000 บาท บ้าน 180,000 บาท เงินกู้ 15,000 บาท ดอกเบี้ยค้างจ่าย 500 บาท ทุน – นายสุธีร์คือข้อใด ก. 194,500 บาท ข. 180,000 บาท ค. 174,500 บาท ง. 165,000 บาท 7. ร้านฟาริน มีสินทรัพย์ หนี้สิน ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25X5 คือ เงินสด 50,000 บาท ลูกหนี้ 25,000 บาท เครื่องใช้สำนักงาน 45,000 บาท รถยนต์ 250,000 บาท อาคารและที่ดิน 155,000 บาท เงินเดือนค้างจ่าย 3,500 บาท และเจ้าหนี้-นายฟาดิล 22,000 บาท ข้อใดคือ ยอดรวมที่แสดงถึงความสมดุลในงบแสดงฐานะการเงินของร้านฟาริน ก. 499,500 บาท ข. 506,500 บาท ค. 550,500 บาท ง. 599,500 บาท 8. ข้อใดเป็นความหมายของสมการบัญชี ก. สมการที่แสดงความสัมพันธ์ระหว่างสินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ และค่าใช้จ่าย ข. สมการที่แสดงความสัมพันธ์ระหว่างสินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ และรายได้ ค. สมการที่แสดงความสัมพันธ์ระหว่างสินทรัพย์หนี้สิน และส่วนของเจ้าของ ง. สมการที่แสดงความสัมพันธ์ระหว่างรายได้และค่าใช้จ่าย 9. ข้อใดเป็นสินทรัพย์ประเภทไม่หมุนเวียน ก. เงินสด ข. อุปกรณ์สำนักงาน ค. วัสดุสำนักงาน ง. ลูกหนี้การค้า 10. ข้อใดคือสมการทางบัญชี ก. สินทรัพย์ = รายได้ + ค่าใช้จ่าย ข. สินทรัพย์ = รายได้ – ค่าใช้จ่าย ค. หนี้สิน = สินทรัพย์ + ส่วนของเจ้าของ (ทุน) ง. สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ (ทุน) แบบทดสอบก่อนเรียน หน่วยที่ 2
42 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี หน่วยที่ 2 สินทรัพย์หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ และสมการบัญชี สาระสำคัญ การจัดทำบัญชีสำหรับกิจการเจ้าของคนเดียวประเภทธุรกิจบริการจำเป็นต้องมีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับสินทรัพย์หนี้สิน และส่วนของเจ้าของ เพื่อนำไปคำนวณหาตัวเลขของข้อมูล ทางบัญชีต่าง ๆ ของรายการค้าได้อย่างถูกต้อง ซึ่งเป็นข้อมูลพื้นฐานในการจัดทำงบแสดงฐานะ การเงินเพื่อแสดงว่า ณ วันใดวันหนึ่ง กิจการมีสินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของเป็นจำนวนเท่าใด (มนัสชัย กีรติผจญ และคณะ, 2562) 2.1 ความหมายและประเภทของสินทรัพย์ 2.1.1 ความหมายของสินทรัพย์ สินทรัพย์ตามกรอบแนวคิดสำหรับการรายงานทางการเงิน (ปรับปรุง 2562) ได้กำหนด ความหมายของคำว่าสินทรัพย์ไว้ดังนี้ สินทรัพย์ (Assets) หมายถึง ทรัพยากรเชิงเศรษฐกิจในปัจจุบันที่กิจการควบคุม ซึ่งเป็นผล ของเหตุการณ์ในอดีต ทรัพยากรเชิงเศรษฐกิจ (Economic Resource) คือ สิทธิ (Right) ที่มีความเป็นไปได้ ในการสร้างผลประโยชน์เชิงเศรษฐกิจ โดยสิทธิดังกล่าวมีหลายรูปแบบ โดยรวมถึงสิทธิที่เกิด ภาระผูกพันกับอีกฝ่าย (เช่น สิทธิในการได้รับชำระเงิน หรือสิทธิในการได้รับสินค้าหรือบริการ เป็นต้น) สิทธิที่ไม่เกิดจากภาระผูกพันของอีกกิจการหนึ่ง (เช่น สิทธิในการใช้ที่ดิน อาคาร และอุปกรณ์ หรือสิทธิในการใช้ทรัพย์สินทางปัญญา) ตัวอย่าง เช่น กิจการซื้อที่ดิน อาคารและ อุปกรณ์ที่จะใช้ในการดำเนินงานเพื่อสร้างประโยชน์เชิงเศรษฐกิจในอนาคต เป็นต้น การควบคุม (Control) คือ ความสามารถในการสั่งการใช้ทรัพยากรเชิงเศรษฐกิจและ ได้รับประโยชน์เชิงเศรษฐกิจจากทรัพยากรนั้น เช่น กิจการใช้รายการที่ดิน อาคาร และอุปกรณ์ในการ ดำเนินธุรกิจเพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่ต้องการ เป็นต้น
43 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี ภาพที่ 2.1 สินทรัพย์ (Assets) สินทรัพย์แบ่งออกเป็น 2 ลักษณะ ดังนี้ 1. สินทรัพย์ที่มีตัวตน (Tangible Assets) คือ สินทรัพย์ที่มีรูปแบบทางกายภาพซึ่งสามารถ จับต้องได้สัมผัสได้มองเห็นและมีตัวตน เช่น เงินสด เงินฝากธนาคาร เครื่องตกแต่ง วัสดุสำนักงาน เครื่องใช้สำนักงาน เครื่องจักร รถยนต์อาคาร ที่ดิน เป็นต้น 2. สินทรัพย์ที่ไม่มีตัวตน (Intangible Assets) คือ สินทรัพย์ที่ไม่มีรูปแบบทางกายภาพ จึงไม่สามารถสัมผัสได้ ไม่อาจมองเห็นได้ แต่คาดคะเนว่ากิจการจะได้รับประโยชน์เชิงเศรษฐกิจ ในอนาคต จากสินทรัพย์ที่ไม่มีตัวตนเหล่านั้น เช่น สิทธิบัตร ลิขสิทธิ์ สัมปทาน ค่าความนิยม เป็นต้น แผนภูมิที่ 2.1 ลักษณะสำคัญของสินทรัพย์
44 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี 2.1.2 ประเภทของสินทรัพย์ การจัดประเภทสินทรัพย์ จะทำให้ผู้ใช้งบการเงินได้รับข้อมูลทางบัญชีที่มีประโยชน์สูงสุด สำหรับนำไปใช้ในการตัดสินใจเชิงเศรษฐกิจมากขึ้นเนื่องจากสินทรัพย์ที่กิจการมีไว้ใช้ใน การดำเนินงานระยะยาวจะถูกแสดงแยกต่างหากจากสินทรัพย์ที่กิจการมีไว้ใช้เป็นเงินทุนหมุนเวียน อย่างต่อเนื่อง จึงทำให้การประเมินสภาพคล่อง และความสามารถในการชำระหนี้ของกิจการนั้น ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ สินทรัพย์ แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ดังนี้ 1. สินทรัพย์หมุนเวียน (Current Assets) ศัพท์บัญชีได้ให้ความหมายไว้ว่า “สินทรัพย์หมุนเวียน” หมายถึง เงินสดหรือสินทรัพย์อื่นที่มี เหตุผล หรือคาดหมายได้ว่าจะเปลี่ยนเป็นเงินสด หรือขายหรือใช้หมดไประหว่างรอบระยะเวลา การดำเนินงานตามปกติของกิจการ" มาตรฐานการบัญชี ฉบับที่ 1 พ.ศ.2562 เรื่อง การนำเสนองบการเงิน ระบุว่าสินทรัพย์ต้อง จัดประเภทเป็นสินทรัพย์หมุนเวียนเมื่อเป็นไปตามเงื่อนไขข้อใดข้อหนึ่ง ดังนี้ (1) คาดว่าจะได้รับประโยชน์ หรือตั้งใจสำหรับขายหรือใช้ภายในระยะรอบระยะเวลา ดำเนินงานตามปกติของกิจการ (2) ถือสินทรัพย์ไว้โดยมีวัตถุประสงค์เบื้องต้นคือมีไว้เพื่อค้า (3) คาดว่าจะได้รับประโยชน์ภายในรอบระยะเวลา 12 เดือน นับจากรอบระยะเวลา รายงาน (4) สินทรัพย์ที่เป็นเงินสด หรือรายการเทียบเท่าเงินสด และไม่มีข้อจำกัดในการ แลกเปลี่ยนหรือการใช้ชำระหนี้สินภายในระยะเวลาอย่างน้อย 12 เดือนนับจากรอบระยะเวลา รายงาน ภาพที่ 2.2 สินทรัพย์หมุนเวียน ( Current Assets)
45 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี บัญชีที่จัดเป็นสินทรัพย์หมุนเวียนมีดังนี้ (ก) เงินสดและเงินฝากธนาคาร (Cash on Hand) หมายถึง ธนบัตรและ เหรียญกษาปณ์ที่กิจการมีอยู่ รวมทั้งเงินสดย่อย ธนาณัติ ตั๋วแลกเงินไปรษณีย์ เช็คที่ยังไม่ได้ นำฝากดราฟต์ธนาคาร และเช็คเดินทาง (ข) เงินฝากธนาคาร (Cash at Bank) หมายถึง เงินที่กิจการนำไปเปิดบัญชี เงินฝากประเภทกระแสรายวัน และออมทรัพย์ไว้กับธนาคาร ทั้งนี้ไม่รวมเงินฝากประเภทจ่ายคืนเมื่อ สิ้นระยะเวลา (เงินฝากประจำ) รวมทั้งบัตรเงินฝากที่ออกโดยธนาคารพาณิชย์และสถาบันการเงินอื่น (ค) ลูกหนี้การค้า (Account Receivable) หมายถึง จำนวนเงินที่ลูกค้าค้างชำระ ค่าสินค้าหรือค่าบริการที่กิจการได้ขายเป็นเงินเชื่อ (ง) ตั๋วเงินรับ (Note Receivable) หมายถึง ตราสารหรือหนังสือสัญญาซึ่งลูกค้า และบุคคลอื่น ๆ เขียนรับรองว่าจะจ่ายเงินจำนวนหนึ่งให้กิจการภายในกำหนดเวลาที่แน่นอนโดยปกติ กิจการจะได้รับเงินภายใน 1 ปี (จ) สินค้าคงเหลือ (Inventory) หมายถึง วัตถุดิบ งานระหว่างทำหรือสินค้า ระหว่างผลิต และสินค้าสำเร็จรูปซึ่งกิจการมีไว้เพื่อรอขายหรือเพื่อรอการใช้ในการดำเนินงานตามปกติ ของกิจการ (ฉ) วัสดุสำนักงาน (Office Supplies) หมายถึง วัสดุที่กิจการมีไว้สำหรับ ใช้อำนวยความสะดวกในการดำเนินงาน ซึ่งมักใช้แล้วหมดไป บางครั้งจึงเรียกว่า วัสดุสิ้นเปลือง เช่น กระดาษ ยางลบ ไม้บรรทัด ปากกา หมึกพิมพ์เป็นต้น (ช) รายได้ค้างรับ (Accrued Revenue) หมายถึง รายได้อื่น ๆ ของกิจการ ที่เกิดขึ้นแล้วแต่ยังไม่ได้รับชำระเงิน เช่น ค่าเช่าค้างรับ ดอกเบี้ยค้างรับ เป็นต้น (ซ) ค่าใช้จ่ายจ่ายล่วงหน้า (Prepaid Expenses) หมายถึง ค่าใช้จ่ายต่าง ๆ ที่กิจการได้จ่ายเงินสำหรับค่าบริการเป็นการล่วงหน้าไปแล้ว แต่จะได้รับประโยชน์ในอนาคตอันสั้น เช่น ค่าเช่าจ่ายล่วงหน้า ค่าโฆษณาจ่ายล่วงหน้า เป็นต้น (ฌ) สินทรัพย์หมุนเวียนอื่น 2. สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน (Non-Current Assets) หมายถึง สินทรัพย์มีตัวตน สินทรัพย์ไม่มีตัวตน และสินทรัพย์ทางการเงินซึ่งมีลักษณะที่เป็น ระยะยาว รายการสินทรัพย์ที่จัดประเภทเป็นสินทรัพย์ไม่หมุนเวียนมีลักษณะดังนี้ มาตรฐานการบัญชีฉบับที่ 1 พ.ศ.2562 เรื่อง การนำเสนองบการเงิน ระบุว่าสินทรัพย์ ต้องจัดประเภทสินทรัพย์ที่ไม่เป็นไปตามเงื่อนไขข้างต้นเป็นสินทรัพย์ไม่หมุนเวียน
46 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี เป็นสินทรัพย์ที่กิจการถือไว้เพื่อการค้าหรือถือไว้ในระยะยาวและคาดว่าจะได้รับประโยชน์ จากสินทรัพย์นั้นเกินกว่า 1 ปี นับจากวันที่ในงบแสดงฐานะการเงิน (1) เป็นสินทรัพย์ที่กิจการคาดว่าจะได้รับประโยชน์เชิงเศรษฐกิจจากสินทรัพย์เหล่านั้น เกินรอบระยะเวลาการดำเนินงานตามปกติ เนื่องจากกิจการได้สินทรัพย์ไม่หมุนเวียนมาด้วยจุดประสงค์ที่แตกต่างกัน ดังนั้นสินทรัพย์ ไม่หมุนเวียนจึงประกอบด้วยบัญชีต่าง ๆ ดังนี้ (ก) เงินลงทุนระยะยาว หมายถึง การลงทุนซื้อหุ้น หรือพันธบัตรของกิจการอื่น เพื่อหาดอกผลจากการลงทุนนั้นให้ยาวนานเกินกว่า 1 ปี (ข) ที่ดิน อาคาร และอุปกรณ์หมายถึง สินทรัพย์ที่มีลักษณะคงทนถาวรซึ่งกิจการ มีไว้ใช้ในการดำเนินงานต่อเนื่องตลอดไป โดยไม่มีวัตถุประสงค์ซื้อมาเพื่อขาย (ค) สินทรัพย์ไม่มีตัวตน หมายถึง สินทรัพย์ที่ไม่สามารถสัมผัสได้ ไม่อาจมองเห็นได้ แต่มีค่าเป็นเงินซึ่งกิจการมีอยู่และคาดว่าจะได้รับประโยชน์เชิงเศรษฐกิจในอนาคตจากสินทรัพย์ ที่ไม่มีตัวตนเหล่านั้นซึ่งได้แก่ สิทธิบัตร ลิขสิทธิ์ สัมปทาน ค่าความนิยม เครื่องหมาย ฯลฯ สิทธิบัตร (Patents) คือ สิทธิตามกฎหมายที่รัฐให้แก่บุคคลที่ประดิษฐ์ คิดค้นสิ่งหนึ่งสิ่งใดขึ้นใหม่ซึ่งมีประโยชน์ เช่น การประดิษฐ์เครื่องตัดทะลายปาล์ม เครื่องทำขนม ครองแครง เป็นต้น ลิขสิทธิ์(Copyrights) คือ สิทธิที่กิจการได้รับจากรัฐในการจัดพิมพ์ขาย หรือใช้ประโยชน์จากศิลปกรรม ดนตรีหรือวรรณกรรมอย่างใดอย่างหนึ่ง สัมปทาน (Franchises) คือ สิทธิที่กิจการได้รับจากรัฐหรือธุรกิจอื่น เช่น สิทธิที่กิจการได้รับจากรัฐในการทำป่าไม้ขุดแร่ เป็นต้น ค่าความนิยม (Goodwill) เกิดจากการที่กิจการมีความสามารถสูงในการ หากำไร มีความสามารถในด้านการบริหารสูง หรือพนักงานมีขวัญและกำลังใจดี ฯลฯ จึงเป็นสิ่งที่มีค่า ซึ่งสามารถขายต่อให้ผู้อื่นได้ เครื่องหมายการค้า (Trademarks) คือ สิทธิที่กิจการได้รับจากรัฐในการ ใช้ประโยชน์จากเครื่องหมายการค้าหรือชื่อที่กำหนดอย่างถาวรแต่เพียงผู้เดียว สิทธิการเช่า (Leasehold) คือ สิทธิในการใช้ประโยชน์จากทรัพย์สินที่เช่า จากเจ้าของสินทรัพย์ตามระยะเวลาที่กำหนดไว้ในสัญญา (ง) สินทรัพย์ไม่หมุนเวียนอื่น
47 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี ภาพที่2.3 สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน (Non Current Assets) ตัวอย่างที่ 2.1 นายอดุลย์ มีสินทรัพย์ส่วนตัวดังนี้ เงินสด 100,000 บาท เงินฝากธนาคาร 200,000 บาท รถยนต์ 650,000 บาท บ้าน 1,000,000 บาท ที่ดิน 1,500,000 บาท รวมสินทรัพย์ของนายอดุลย์ 3,450,000 บาท ต่อมานายอดุลย์ต้องการเปิดร้านซ่อมเครื่องใช้ไฟฟ้า จึงได้นำสินทรัพย์ส่วนตัวที่มีอยู่ส่วนหนึ่ง เข้ามาลงทุนในร้าน ประกอบด้วย เงินฝากธนาคาร 100,000 บาท รถยนต์ 650,000 บาท ที่ดิน 1,500,000 บาท รวมสินทรัพย์ของร้านอดุลย์การไฟฟ้า 2,250,000 บาท จากตัวอย่างข้างต้น นายอดุลย์ มีสินทรัพย์ส่วนตัวทั้งสิ้น 3,450,000 บาท และได้นำ สินทรัพย์บางส่วนไปลงทุนเปิดร้านซ่อมเครื่องใช้ไฟฟ้า จำนวน 2,250,000 บาท ดังนั้นสินทรัพย์ ส่วนตัว-ของนายอดุลย์ คงเหลือเท่ากับ 1,200,000 บาท (3,450,000 – 2,250,000 ) ประกอบด้วย เงินสด 100,000 บาท เงินฝากธนาคาร 100,000 บาท บ้าน 1,000,000 บาท รวมสินทรัพย์ส่วนตัวที่เหลือ 1,200,000 บาท
48 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี 2.2 ความหมายและประเภทของหนี้สิน 2.2.1 ความหมายของหนี้สิน หนี้สินตามกรอบแนวคิดสำหรับการรายงานทางการเงิน (ปรับปรุง 2562) ได้กำหนด ความหมายของคำว่าหนี้สินไว้ดังนี้ หนี้สิน (Liabilities) หมายถึง ภาระผูกพันในปัจจุบันของกิจการให้โอนทรัพยากร เชิงเศรษฐกิจ ซึ่งเป็นผลของเหตุการณ์ในอดีต โดยหนี้สินที่เกิดขึ้นต้องเป็นไปตามเงื่อนไขทุกข้อ ดังต่อไปนี้ 1. กิจการมีภาระผูกพันในปัจจุบัน ตามเงื่อนไข กิจการมีภาระผูกพันในปัจจุบันที่ให้ต้อง รับผิดชอบ โดยไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ ซึ่งอาจเป็นภาระผูกพันตามกฎหมาย (Legal Obligation) หรือภาระผูกพันจากการอนุมาน (Constructive Obligation) 2. ภาระผูกพันของกิจการในปัจจุบันทำให้กิจการต้องโอนทรัพยากรเชิงเศรษฐกิจ ไม่ว่า จะเป็นโอนทรัพยากรเชิงเศรษฐกิจให้กับอีกฝ่ายหนึ่งหรือหลายฝ่าย เช่น การจ่ายเงินสด การส่งมอบ สินค้าหรือบริการ เป็นต้น 3. ภาระผูกพันในปัจจุบันของกิจการเป็นผลจากเหตุการณ์ในอดีต กล่าวคือ กิจการมีภาระ ผูกพันจากการกระทำในอดีต และกิจการได้รับประโยชน์จากการกระทำนั้นแล้ว 2.2.2 ประเภทของหนี้สิน การจัดประเภทหนี้สินทำให้ผู้ใช้งบการเงินได้ข้อมูลทางบัญชีที่มีประโยชน์สำหรับนำไปใช้ ในการตัดสินใจเชิงเศรษฐกิจมากขึ้น เนื่องจากกิจการได้แสดงหนี้สินแต่ละรายการโดยแยกแสดง จำนวนที่คาดว่าจะชำระคืนภายใน 12 เดือน ออกจากจำนวนที่คาดว่าจะชำระคืนเกิน 12 เดือน นับจากวันที่ที่ปรากฏในงบแสดงฐานะการเงิน จึงทำให้การประเมินสภาพคล่อง และความสามารถ ในการชำระหนี้ของกิจการนั้น ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ หนี้สินแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ดังนี้ 1. หนี้สินหมุนเวียน (Current Liabilities) ศัพท์บัญชีได้ให้ความหมายไว้ว่า "หนี้สินซึ่งมีระยะเวลาการชำระคืนภายใน 12 เดือน นับจากวันที่ในงบแสดงฐานะทางการเงิน แม้ว่า มีหลักฐานเป็นสัญญาที่แสดงถึงการชำระหนี้โดยการก่อหนี้สินระยะยาวใหม่ หรือมีการต่ออายุหนี้ ให้เป็นหนี้ระยะยาว ซึ่งสัญญาดังกล่าวจัดทำเสร็จสมบูรณ์ภายหลังวันที่ในงบการเงินและก่อนวันที่ ได้รับอนุมัติให้ออกงบการเงิน"
49 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี มาตรฐานการบัญชี ฉบับที่ 1 พ.ศ.2562 เรื่อง การนำเสนองบการเงิน ระบุว่าหนี้สิน ต้องจัดประเภทเป็นหนี้สินหมุนเวียนเมื่อเป็นไปตามเงื่อนไขข้อใดข้อหนึ่งต่อไปนี้ (1) คาดว่าจะมีการชำระภายในรอบระยะเวลาดำเนินงานตามปกติของกิจการ (2) ถือไว้โดยมีวัตถุประสงค์เบื้องต้นคือมีไว้เพื่อค้า (3) ถึงกำหนดชำระภายใน 12 เดือน นับจากรอบระยะเวลารายงาน (4) กิจการไม่มีสิทธิอันปราศจากเงื่อนไขให้เลื่อนการชำระหนี้ออกไปอีกเป็นเวลา ไม่น้อยกว่า12 เดือน นับจากรอบระยะเวลารายงาน บัญชีที่จัดเป็นหนี้สินหมุนเวียนมีดังนี้ (ก) เงินเบิกเกินบัญชีธนาคาร (Bank Overdrafts) หมายถึง จำนวนเงินที่กิจการ เป็นหนี้ธนาคารอันเกิดจากการขออนุมัติเบิกเงินจากธนาคารเกินวงเงินฝากที่กิจการได้ฝากไว้ในบัญชี ประเภทกระแสรายวัน (ข) เจ้าหนี้การค้า (Accounts Payable) หมายถึง จำนวนเงินซึ่งกิจการมีภาระ ผูกพันจะต้องชำระให้แก่บุคคลอื่นหรือกิจการอื่น อันเนื่องมาจากการซื้อสินค้าหรือบริการเป็นเงินเชื่อ (ค) ตั๋วเงินจ่าย (Notes Payable) หมายถึง เอกสารที่เป็นลายลักษณ์ซึ่งกิจการ ได้รับรองให้ไว้ต่อบุคคลอื่นว่ากิจการจะชำระเงินจำนวนหนึ่งให้แก่บุคคลนั้นภายในเวลาที่กำหนด (ง) ค่าใช้จ่ายค้างจ่าย (Accrued Expenses) หมายถึง ค่าใช้จ่ายต่าง ๆ ที่กิจการ ได้รับประโยชน์แล้วในงวดบัญชีที่จัดทำบัญชีแต่ ณ วันสิ้นงวดบัญชีกิจการยังไม่ได้ชำระเงิน (จ) รายได้รับล่วงหน้า (Deferred Revenue) หมายถึง หนี้สินที่เกิดจากกิจการ ได้รับเงินค่าสินค้าหรือค่าบริการจากลูกค้ามาก่อนล่วงหน้า โดยที่ยังไม่ได้จัดส่งสินค้าหรือให้บริการ แก่ลูกค้าจึงเกิดเป็นภาระผูกพันที่กิจการจะต้องส่งมอบสินค้าหรือให้บริการแก่ลูกค้าในโอกาสต่อไป (ฉ) หนี้สินระยะยาวที่ถึงกำหนดชำระภายในหนึ่งปี(Current Portion of Long - Term Debt) หมายถึง ภาระผูกพันที่กิจการจะต้องจ่ายชำระโดยกำหนดระยะเวลาเกินกว่า 1 ปี (ช) เงินกู้ยืมระยะสั้น (Short-Term Debt) หมายถึง จำนวนเงินที่กิจการกู้ยืมจาก ผู้อื่นและกำหนดชำระภายในหนึ่งปี (ซ) เจ้าหนี้อื่น ๆ (Other Payable) หมายถึง สิทธิเรียกร้องของกิจการอื่นหรือบุคคล อื่นที่มีต่อกิจการ ซึ่งมิได้เกิดจากรายการค้าปกติ เช่น เจ้าหนี้ที่เกิดจากการซื้อสินทรัพย์มาใช้สำหรับ ดำเนินกิจการ เป็นต้น (ฌ) หนี้สินหมุนเวียนอื่น
50 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี 2. หนี้สินไม่หมุนเวียน (Non-Current Liabilities) หมายถึง หนี้สินซึ่งมีระยะเวลาการชำระคืนเกินกว่า 12 เดือน หรือ เกินกว่า 1 รอบระยะเวลา การดำเนินงานตามปกติของกิจการ มาตรฐานการบัญชี ฉบับที่ 1 พ.ศ.2562 เรื่อง การนำเสนองบการเงิน ระบุว่าหนี้สินต้องจัด ประเภทเป็นหนี้สินที่ไม่เป็นไปตามเงื่อนไขข้างต้นเป็นหนี้สินไม่หมุนเวียน (1) หนี้สินนั้นไม่สามารถชำระให้หมดไปภายใน 12 เดือน นับจากวันที่ในงบแสดง ฐานะการเงิน (2) กิจการคาดว่าจะชำระหนี้คืนให้เจ้าหนี้เกินรอบระยะเวลาการดำเนินงานปกติ บัญชีที่จัดเป็นหนี้สินไม่หมุนเวียนมีดังนี้ (ก) เงินกู้จำนอง หมายถึง เงินกู้ระยะยาวซึ่งกิจการใช้สินทรัพย์จำนองเป็น หลักประกัน (ข) เงินกู้หมายถึง เงินกู้ระยะยาวซึ่งกิจการกู้มาโดยมีผู้ค้ำประกัน (ค) หุ้นกู้หมายถึง ตราสารที่แสดงการเป็นหนี้ซึ่งกิจการออกให้แก่ผู้ให้กู้ยืม หรือผู้ซื้อ (ง) หนี้สินไม่หมุนเวียนอื่น ตัวอย่างที่ 2.2 วันที่ 31 ธันวาคม 25X5 ซึ่งเป็นวันสิ้นงวดบัญชี ร้านมนัสการไฟฟ้าได้สำรวจ หนี้สินที่มีต่อกิจการและบุคคลภายนอกพบข้อมูล ดังนี้ เงินเบิกเกินบัญชีธนาคาร 10,000 บาท เจ้าหนี้การค้า 8,000 บาท ค่าแรงงานค้างจ่าย 5,000 บาท เงินกู้ยืมระยะยาว 500,000 บาท รวมหนี้สิน 523,000 บาท จากตัวอย่างข้างต้น ร้านมนัสการไฟฟ้ามีหนี้สินทั้งสิ้น 523,000 บาท ประกอบด้วย 1. หนี้สินหมุนเวียน ซึ่งจะถึงกำหนดชำระภายในงวดบัญชีหน้ามี 3 บัญชี คือ เงินเบิกเกินบัญชีธนาคาร 10,000 บาท เจ้าหนี้การค้า 8,000 บาท ค่าแรงงานค้างจ่าย 5,000 บาท รวมหนี้สินหมุนเวียน 23,000 บาท 2. หนี้สินไม่หมุนเวียน ซึ่งเป็นหนี้สินที่กิจการไม่สามารถชำระให้หมดภายใน 12 เดือน นับจากวันสิ้นงวดบัญชีมี1 บัญชี คือ เงินกู้ยืมระยะยาวจำนวน 500,000 บาท
51 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี 2.3 ความหมายและประเภทของส่วนของเจ้าของ 2.3.1 ความหมายของส่วนของเจ้าของ ส่วนของเจ้าของตามกรอบแนวคิดสำหรับการรายงานทางการเงิน (ปรับปรุง 2562) ได้กำหนดความหมายของคำว่าส่วนของเจ้าของไว้ดังนี้ ส่วนของเจ้าของ (Owners'Equity) หมายถึง ส่วนได้เสียคงเหลือในสินทรัพย์ของ กิจการหลังจากหักหนี้สินทั้งหมดของกิจการ ส่วนของเจ้าของอาจเรียกอีกอย่างว่าสินทรัพย์สุทธิ (Net Assets) เนื่องจากสินทรัพย์นั้น ไม่มีภาระผูกพันแล้ว สิทธิเรียกร้องส่วนของเจ้าของ คือ สิทธิเรียกร้องต่อส่วนได้เสียคงเหลือในสินทรัพย์ของ กิจการ สิทธิหลังหักหนี้สินทั้งหมด เช่น กิจการมีสินทรัพย์ทั้งหมด 1,000 บาท และมีหนี้สินทั้งหมด 400 บาท ส่วนได้เสียคงเหลือในสินทรัพย์เท่ากับ 600 บาท (1,000 - 400) ซึ่งเป็นสิทธิเรียกร้อง จะถูกระบุไว้ในสัญญา หรือในบางกรณี สิทธิเรียกร้องต่อส่วนได้เสียอาจแตกต่างกัน ซึ่งผู้ถือสิทธิ จะทราบถึงความแตกต่างดังกล่าว เช่น การประกาศจ่ายเงินปันผล ดังแผนภูมิที่ 2.2 ส่วนของเจ้าของมีลักษณะสำคัญ ดังนี้ 1. มูลค่าของส่วนของเจ้าของ คำนวณหาได้จากการนำมูลค่าสินทรัพย์รวมหักด้วย หนี้สินรวมของกิจการ 2. ส่วนของเจ้าของจะเพิ่มขึ้นเมื่อมีการเพิ่มทุนและหรือเมื่อมีผลกำไรและจะลดลงเมื่อมี การลดทุนและหรือเมื่อมีผลขาดทุนจากการดำเนินงาน มาจาก มาจาก หัก เท่ากับ แผนภูมิที่ 2.2 ส่วนได้เสียในสินทรัพย์กรณีกิจการมีหนี้สินและไม่มีหนี้สิน ส่วนของเจ้าของ 600 สินทรัพย์ 1,000 1,000 หนี้สิน 400 ส่วนของเจ้าของ 1,000 สินทรัพย์ 1,000 1,000
52 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี 2.3.2 ประเภทส่วนของเจ้าของ ส่วนของเจ้าของในกิจการจะมีลักษณะแตกต่างกันตามรูปแบบองค์กรธุรกิจ แต่สำหรับ การศึกษาในวิชาการบัญชีเบื้องต้น จะกล่าวถึงเฉพาะการจัดทำบัญชี และงบการเงินสำหรับกิจการ เจ้าของคนเดียว ประเภทธุรกิจบริการเท่านั้น กิจการเจ้าของคนเดียว (Single Proprietorship) คือ กิจการที่มีบุคคลคนเดียว เป็นเจ้าของหรือลงทุนคนเดียว ควบคุมการดำเนินเองทั้งหมด ดังนั้น เมื่อกิจการดำเนินงาน ประสบความสำเร็จมีผลกำไรก็จะได้รับประโยชน์เพียงคนเดียว ส่วนของเจ้าของในกิจการเจ้าของคนเดียวประกอบด้วยบัญชีต่าง ๆ ดังนี้ 1. บัญชีทุน (Capital Account) ใช้สำหรับบันทึกรายการลงทุนครั้งแรก และการเพิ่มทุน ของกิจการ อันเนื่องมาจากเจ้าของกิจการได้นำเงินสดหรือสินทรัพย์อื่นมาลงทุน และบันทึกรายการ ลดทุนเนื่องมาจากเจ้าของกิจการถอนเงินสดหรือสินทรัพย์อื่นของกิจการ เพื่อต้องการลดมูลค่า การลงทุนกิจการลง 2. บัญชีถอนใช้ส่วนตัว/เงินถอน (Drawing or Withdrawals Account) ใช้สำหรับ บันทึกรายการที่เจ้าของกิจการถอนเงินสด หรือสินทรัพย์อื่นของกิจการไปใช้ส่วนตัว ซึ่งมีผลกระทบ ทำให้ส่วนของเจ้าของในกิจการลดลง 3. บัญชีกำไรขาดทุน (Profit and Loss Account) ใช้สำหรับบันทึกผลการดำเนินงาน ของกิจการทั้งที่เป็นกำไรสุทธิและขาดทุนสุทธิในแต่ละรอบระยะเวลาบัญชี จากความหมายของส่วนของเจ้าของดังกล่าวข้างต้นระบุไว้ว่า ส่วนของเจ้าของ คือ ส่วนได้เสียคงเหลือในสินทรัพย์หลังจากหักหนี้สินทั้งสิ้นออกแล้ว ดังนั้น ส่วนของเจ้าของจึงเป็นผลต่าง ระหว่างยอดรวมของสินทรัพย์กับหนี้สินนั่นเอง ตัวอย่างที่ 2.3 ต่อไปนี้เป็นสินทรัพย์ และหนี้สินของร้านมนัสการไฟฟ้า เงินสด 100,000 บาท เงินฝากธนาคาร 80,000 บาท อุปกรณ์สำนักงาน 32,500 บาท รถยนต์ 650,000 บาท เงินเบิกเกินบัญชีธนาคาร 50,000 บาท เจ้าหนี้-ร้านมิตรภาพการไฟฟ้า 12,500 บาท จากตัวอย่างสามารถคำนวณหาส่วนของเจ้าของหรือทุน-นายมนัสได้ดังนี้
53 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี 1. คำนวณหายอดรวมของสินทรัพย์ เงินสด 100,000 บาท เงินฝากธนาคาร 80,000 บาท อุปกรณ์สำนักงาน 32,500 บาท รถยนต์ 650,000 บาท รวมสินทรัพย์ 862,500 บาท 2. คำนวณหายอดรวมของหนี้สิน เงินเบิกเกินบัญชีธนาคาร 50,000 บาท เจ้าหนี้-ร้านมิตรภาพการไฟฟ้า 12,500 บาท รวมหนี้สิน 62,500 บาท 3. คำนวณหาส่วนของเจ้าของ รวมสินทรัพย์ 862,500 บาท (หัก) รวมหนี้สิน 62,500 บาท ส่วนของเจ้าของ 800,000 บาท ในกรณีที่กิจการไม่มีหนี้สิน ยอดรวมของสินทรัพย์ก็คือส่วนของเจ้าของ ดังตัวอย่าง รวมสินทรัพย์ 862,500 บาท รวมหนี้สิน 0 บาท ส่วนของเจ้าของ 862,500 บาท 2.4. ความหมายและประโยชน์ของสมการบัญชี 2.4.1 ความหมายของสมการบัญชี สมการบัญชี (Accounting Equation) คือ สมการที่แสดงความสัมพันธ์ระหว่างสินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของ (ทุน) โดยเขียนเป็นสมการได้ดังนี้ กรณีมีหนี้สิน สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ Assets = Liabilities + Owners' Equity สัญลักษณ์ย่อ A = L + OE
54 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี กรณีไม่มีหนี้สิน สินทรัพย์ = ส่วนของเจ้าของ Assets = Owners' Equity A = OE จากสมการบัญชีจะเห็นได้ว่าสินทรัพย์ของกิจการเกิดจากแหล่งเงินทุน 2 แหล่ง คือ 1. แหล่งเงินทุนจากเจ้าหนี้ (หนี้สิน) เช่น กิจการซื้อรถยนต์เป็นเงินเชื่อ แสดงว่ากิจการ ได้รับสินทรัพย์(รถยนต์) เข้ามา ซึ่งเป็นสินทรัพย์ที่ได้มาจากการก่อหนี้สินที่ต้องชำระคืนในภายหลัง เป็นต้น 2. แหล่งเงินทุนจากเจ้าของ (ส่วนของเจ้าของ) เช่น เจ้าของกิจการนำสินทรัพย์มาลงทุน ดำเนินธุรกิจ แสดงว่ากิจการได้รับสินทรัพย์เข้ามา ซึ่งเป็นสินทรัพย์ที่ได้มาจากเจ้าของกิจการ 2.4.2 ประโยชน์ของสมการบัญชี จากความสัมพันธ์ระหว่างสินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของ (ทุน) ซึ่งมีลักษณะสมดุล ตามที่กำหนดไว้ในสมการบัญชี จึงสามารถนำมาใช้ประโยชน์ เพื่อคำนวณหาสินทรัพย์ หนี้สิน และ ส่วนของเจ้าของ เป็นพื้นฐานในการบันทึกบัญชี และการจัดทำรายงานทางการเงิน ดังตัวอย่างต่อไปนี้ ตัวอย่างที่2.4 เมื่อวันที่ 1 มกราคม 25X5 กิจการแห่งหนึ่งมีสินทรัพย์ 1,000 บาท มีหนี้สิน ทั้งสิ้น 400 บาท และมีส่วนของเจ้าของ (ทุน) จำนวน 600 บาท สามารถแสดงเป็นสมการบัญชีได้ ดังนี้ กรณีหาสินทรัพย์ สินทรัพย์(A) = หนี้สิน (L) + ส่วนของเจ้าของ (OE) 1,000 400 600 กรณีหาหนี้สิน หนี้สิน (L) = สินทรัพย์ (A) - ส่วนของเจ้าของ (OE) 400 1,000 600
55 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี กรณีหาส่วนของเจ้าของ ส่วนของเจ้าของ (OE) = สินทรัพย์ (A) - หนี้สิน (L) 600 1,000 400 ตัวอย่างที่ 2.5 เมื่อวันที่ 1 มกราคม 25X5 กิจการมีสินทรัพย์100,000 บาท และ มีส่วนของเจ้าของ (ทุน) จำนวน 100,000 บาท (ไม่มีหนี้สิน) สามารถแสดงเป็นสมการบัญชีได้ดังนี้ สินทรัพย์ (A) = ส่วนของเจ้าของ (OE) 100,000 100,000 ตัวอย่างที่ 2.6 เมื่อวันที่ 1 มกราคม 25X5 กิจการมีเงินสด 50,000 บาท เงินฝากธนาคาร 60,000 บาท วัสดุสำนักงาน 5,000 บาท อุปกรณ์สำนักงาน 40,000 เจ้าหนี้การค้า 20,000 บาท จงคำนวณหาส่วนของเจ้าของ (ทุน) โดยใช้สมการบัญชี สินทรัพย์ (A) = หนี้สิน (L) + ส่วนของเจ้าของ (OE) 50,000+60,000+5,000+40,000 = 20,000 + ส่วนของเจ้าของ (ทุน) 155,000 = 20,000 + ส่วนของเจ้าของ (ทุน) แทนค่าสูตร (OE) = A - L ส่วนของเจ้าของ (ทุน) = 155,000 - 20,000 ส่วนของเจ้าของ (ทุน) = 135,000 ตัวอย่างที่ 2.7 เมื่อวันที่ 1 มกราคม 25X5 กิจการมีสินทรัพย์ และหนี้สินดังรายการ ด้านล่าง ให้คำนวณหาส่วนของเจ้าของ (ทุน) โดยใช้สมการบัญชี เงินสด 100,000 บาท เงินฝากธนาคาร 50,000 บาท ลูกหนี้การค้า 30,000 บาท เจ้าหนี้การค้า 20,000 บาท เงินกู้ 40,000 บาท
56 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี สินทรัพย์(A) = หนี้สิน (L) + ส่วนของเจ้าของ (OE) 100,000 + 50,000 + 30,000 = 20,000 + 40,000 + ส่วนของเจ้าของ (ทุน) 180,000 = 60,000 + ส่วนของเจ้าของ (ทุน) แทนค่าสูตร OE = A - L ส่วนของเจ้าของ (ทุน) = 180,000 - 60,000 ส่วนของเจ้าของ (ทุน) = 120,000 สมการบัญชีนอกจากจะมีประโยชน์สำหรับใช้ในการคำนวณหาสินทรัพย์ หนี้สิน และ ส่วนของเจ้าของแล้ว ยังถือเป็นพื้นฐานในการบันทึกบัญชีและการจัดทำรายงานทางการเงินหรือ งบการเงินซึ่งจะต้องนำไปใช้สำหรับการศึกษาในระดับที่สูงขึ้นต่อไปอีกด้วย 2.5 ความหมาย รูปแบบ และขั้นตอนการจัดทำงบแสดงฐานะการเงิน สมการบัญชีเป็นพื้นฐานเบื้องต้นของการจัดทำงบแสดงฐานะการเงินตามมาตรฐานการบัญชี ฉบับปรับปรุง ซึ่งได้ให้ความหมาย งบแสดงฐานะการเงิน (Statements of Financial Position) คือ รายงานที่จัดทำขึ้นเพื่อแสดงฐานะการเงินของกิจการ ณ วันใดวันหนึ่ง ซึ่งรูปแบบของงบแสดง ฐานะการเงินตามประกาศกรมทะเบียนการค้า เรื่องกำหนดรายการย่อที่ต้องมีในงบการเงิน มีรูปแบบ เดียว คือรูปแบบรายงาน (Report Form) แต่ก็ยังมีการจัดทำแบบบัญชีอยู่ในประเทศไทย เนื่องจาก หลักการบัญชีที่รับรองทั่วไปรับแบบอย่างมาจากสมาคมผู้สอบบัญชีรับอนุญาตของสหรัฐอเมริกา (AICPA) และจากประเทศอังกฤษ อีกทั้งเพื่อเป็นการสื่อความหมายให้เข้าใจง่ายยิ่งขึ้น จึงนำเอา แบบบัญชีมาใช้ในการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างสินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของ (มนัสชัย กีรติผจญและคณะ, 2562) 2.5.1 ความหมายของงบแสดงฐานะการเงิน งบแสดงฐานะการเงิน (Statement of Financial Position) หมายถึง งบที่ต้องมี รายการแสดงจำนวนเงินของกิจการ ณ วันใดวันหนึ่ง บัญชีที่แสดงจำนวนเงินในงบแสดงฐานะการเงิน สินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของ
57 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี จากความหมายดังกล่าวข้างต้น จะเห็นได้ว่างบแสดงฐานะการเงินเป็นรายงานทางการเงิน ของกิจการเพื่อรับรู้ข้อมูลเกี่ยวกับจำนวนเงิน ของสินทรัพย์หนี้สิน และส่วนของเจ้าของ (ทุน) ซึ่งสอดคล้องกับสมการบัญชี ดังนั้น การจัดทำงบแสดงฐานะการเงินจึงต้องใช้สมการบัญชีเป็นหลัก 2.5.2 รูปแบบของงบแสดงฐานะการเงิน เนื่องจากกิจการเจ้าของคนเดียวไม่ต้องจดทะเบียนเป็นนิติบุคคล ทำให้เจ้าของกิจการมีหน้าที่ เสียภาษีเงินได้แบบบุคคลธรรมดา และไม่ต้องยื่นงบการเงินต่อกรมสรรพากร และกรมพัฒนาธุรกิจ การค้า ดังนั้น การจัดทำงบการเงินของกิจการเจ้าของคนเดียวจึงไม่ต้องเป็นไปตามประกาศ กรมพัฒนาธุรกิจการค้า เรื่อง กำหนดรายการย่อที่ต้องมีในงบการเงิน งบแสดงฐานะการเงินกิจการเจ้าของคนเดียว จัดทำได้ 2 รูปแบบ คือ แบบบัญชี (Account Form) และแบบรายงาน (Report Farm) สำหรับในหน่วยนี้จะกล่าวถึงเฉพาะการทำ งบแสดงฐานะการเงินแบบบัญชีของกิจการเจ้าของคนเดียว เพื่อเป็นแนวทางสำหรับทำความเข้าใจ เรื่องการวิเคราะห์รายการค้าในหน่วยที่ 3 เท่านั้น และจะกล่าวถึงงบแสดงฐานะการเงินอย่างละเอียด อีกครั้งหนึ่งในหน่วยที่ 6 เรื่องกระดาษทำการและงบการเงิน โครงสร้างงบแสดงฐานะการเงินแบบบัญชีของกิจการเจ้าของคนเดียว ร้าน……………………………………….. งบแสดงฐานะการเงิน ณ วันที่…….เดือน...............พ.ศ............ สินทรัพย์ บาท สต. หนี้สินและส่วนของเจ้าของ บาท สต. สินทรัพย์หมุนเวียน : หนี้สินหมุนเวียน : ………………… XXX ……………… XXX ………………… XXX ……………… XXX XXX - ………………… XXX XXX - หนี้สินไม่หมุนเวียน : สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน : ……………… XXX XXX - ……………… XXX ส่วนของเจ้าของ : ……………… XXX XXX - ทุน - ชื่อ XXX - รวมสินทรัพย์ XXX - รวมหนี้สินและส่วนของเจ้าของ XXX -
58 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี 2.5.3 ขั้นตอนการจัดทำงบแสดงฐานะการเงินแบบบัญชี ตัวอย่างที่ 2.8 ต่อไปนี้เป็นสินทรัพย์ และหนี้สินของร้านมนัสการไฟฟ้า ณ วันที่ 31 มกราคม 25X5 สำหรับใช้อธิบายขั้นตอนการทำงบแสดงฐานะการเงินแบบบัญชี เงินสด 100,000 บาท เงินฝากธนาคาร 50,000 บาท วัสดุสำนักงาน 5,000 บาท อุปกรณ์การซ่อม 40,000 บาท เจ้าหนี้- ร้านอดุลย์การไฟฟ้า 5,000 บาท เจ้าหนี้- องค์การโทรศัพท์ 5,000 บาท เงินกู้ 40,000 บาท จากข้อมูลข้างตันสามารถจัดทำงบแสดงฐานะการเงินแบบบัญชีได้ตามขั้นตอน ดังนี้ ขั้นที่ 1 เขียนหัวงบแสดงฐานะการเงิน 3 บรรทัด ประกอบด้วย 1.1 เขียนชื่อกิจการ 1.2 เขียนคำว่า "งบแสดงฐานะการเงิน" 13 เขียนวัน เดือน ปีที่ทำงบแสดงฐานะการเงินว่า “ณ วันที่ ...เดือน.....พ.ศ.…….” ดังตัวอย่าง ร้านมนัสการไฟฟ้า งบแสดงฐานะการเงิน ณ วันที่ 31 มกราคม 25X5 ขั้นที่ 2 สร้างรูปแบบงบแสดงฐานะการเงินแบบบัญชี ดังตัวอย่าง เขียนคำว่า "สินทรัพย์" ทางช่องด้านซ้าย และ "หนี้สินและส่วนของเจ้าของ" ทางช่อง ด้านขวาของแบบฟอร์ม พร้อมทั้งขีดเส้นใต้ 1 เส้น ดังตัวอย่าง ร้านมนัสการไฟฟ้า งบแสดงฐานะการเงิน ณ วันที่ 31 มกราคม 25X5 สินทรัพย์ บาท สต. หนี้สินและส่วนของเจ้าของ บาท สต.
59 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี ขั้นที่3 ด้านสินทรัพย์แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ 1. สินทรัพย์หมุนเวียน เขียนชิดริมช่องทางด้านซ้าย และนำชื่อบัญชีประเภท สินทรัพย์หมุนเวียนทุกบัญชีมาเขียน โดยการย่อหน้าเข้าไปเล็กน้อย และเขียนจำนวนเงินไว้ใน ช่องเดียวกันกับช่องบัญชีพร้อมทั้งขีดเส้นใต้ 1 เส้น ใต้จำนวนเงินยอดสุดท้าย แล้วรวมยอดเงิน เพื่อนำไปใส่ในช่องจำนวนเงิน ดังตัวอย่าง 2. สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน เขียนชิดริมช่องทางด้านซ้ายให้ตรงกับ "สินทรัพย์หมุนเวียน" และนำชื่อบัญชีประเภทสินทรัพย์ไม่หมุนเวียนทุกบัญชีมาเขียนโดยการย่อหน้าเข้าไปเล็กน้อย ให้ตรงกับชื่อบัญชีประเภทสินทรัพย์หมุนเวียน และเขียนจำนวนเงินไว้ในช่องเดียวกับชื่อบัญชี ให้ตรงกับจำนวนเงินของสินทรัพย์หมุนเวียน พร้อมทั้งขีดเส้นใต้ 1 เส้น ใต้จำนวนเงินยอดสุดท้ายแล้ว รวมยอดเงินเพื่อนำไปใส่ในช่องจำนวนเงิน ดังตัวอย่าง ร้านมนัสการไฟฟ้า งบแสดงฐานะการเงิน วันที่ 31 มกราคม 25X5 สินทรัพย์ บาท สต. หนี้สินและส่วนของเจ้าของ บาท สต. สินทรัพย์หมุนเวียน : เงินสด 100,000 เงินฝากธนาคาร 50,000 วัสดุสำนักงาน 5,000 155,000 - สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน : อุปกรณ์สำนักงาน 40,000 40,000 - ขั้นที่ 4 ด้านหนี้สินแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ 1. หนี้สินหมุนเวียน เขียนชิดริมช่องทางด้านขวา และนำชื่อบัญชีประเภทหนี้สิน หมุนเวียนทุกบัญชีมาเขียนโดยการย่อหน้าเข้าไปเล็กน้อย และเขียนจำนวนเงินไว้ในช่องเดียวกับ ชื่อบัญชีพร้อมทั้งขีดเส้นใต้ 1 เส้น ใต้จำนวนเงินยอดสุดท้ายแล้วรวมยอดเงิน เพื่อนำไปใส่ในช่อง จำนวนเงิน ดังตัวอย่าง 2. หนี้สินไม่หมุนเวียน เขียนชิดริมช่องทางด้านขวาให้ตรงกับ "หนี้สินหมุนเวียน”และ นำชื่อบัญชีประเภทหนี้สินไม่หมุนเวียนทุกบัญชีมาเขียนโดยการย่อหน้าเข้าไปเล็กน้อยให้ตรงกับ ชื่อบัญชีประเภทหนี้สินหมุนเวียน และเขียนจำนวนเงินไว้ในช่องเดียวกับชื่อบัญชีให้ตรงกับจำนวนเงิน
60 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี หนี้สินหมุนเวียน พร้อมทั้งขีดเส้นใต้ 1 เส้นใต้จำนวนเงินยอดสุดท้ายแล้วรวมยอดเงิน เพื่อนำไปใส่ ในช่องจำนวนเงิน ดังตัวอย่าง ร้านมนัสการไฟฟ้า งบแสดงฐานะการเงิน ณ วันที่ 31 มกราคม 25X5 สินทรัพย์ บาท สต. หนี้สินและส่วนของเจ้าของ บาท สต. สินทรัพย์หมุนเวียน : หนี้สินหมุนเวียน : เงินสด 100,000 เจ้าหนี้-ร้านอดุลย์ 5000 เงินฝากธนาคาร 50,000 เจ้าหนี้-องค์การโทรศัพท์ 5,000 10,000 - วัสดุสำนักงาน 5,000 155,000 - หนี้สินไม่หมุนเวียน : สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน : เงินกู้ 40,000 40,000 - อุปกรณ์สำนักงาน 40,000 40,000 - ขั้นที่ 5 ด้านส่วนของเจ้าของ เขียนชิดริมช่องขวาของแบบฟอร์ม ให้ตรงกับคำว่า "หนี้สินไม่หมุนเวียน" โดยเขียนคำว่า "ทุน" ย่อหน้าเข้าไปให้ตรงกับชื่อบัญชีประเภทหนี้สิน และถ้าโจทย์ไม่ได้ระบุจำนวนเงินของบัญชีทุนไว้ก็ให้คำนวณหาจากสมการบัญชีดังนี้ สินทรัพย์(A) = หนี้สิน (L) + ส่วนของเจ้าของ (OE) 100,000+50,000+5,000+40,000 = 5,000+5,000+40,000 + ส่วนของเจ้าของ (ทุน) 195,000 = 50,000 + ส่วนของเจ้าของ (ทุน) แทนค่าสูตร OE = A – L ส่วนของเจ้าของ (ทุน) = 195,000 - 50,000 ส่วนของเจ้าของ (ทุน) = 145,000 เมื่อทราบจำนวนเงินของบัญชีทุนเรียบร้อยแล้ว ให้นำไปเขียนลงในช่องจำนวนเงินให้ตรงกับ จำนวนเงินของหนี้สิน ดังตัวอย่าง
61 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี ร้านมนัสการไฟฟ้า งบแสดงฐานะการเงิน ณ วันที่ 31 มกราคม 25X5 สินทรัพย์ บาท สต. หนี้สินและส่วนของเจ้าของ บาท สต. สินทรัพย์หมุนเวียน : หนี้สินหมุนเวียน : เงินสด 100,000 เจ้าหนี้-ร้านอดุลย์ 5000 เงินฝากธนาคาร 50,000 เจ้าหนี้-องค์การโทรศัพท์5,000 10,000 - วัสดุสำนักงาน 5,000 155,000 - หนี้สินไม่หมุนเวียน : สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน : เงินกู้ 40,000 40,000 - อุปกรณ์สำนักงาน40,000 40,000 - ส่วนของเจ้าของ : ทุน -นายมนัส 145,000 - ขั้นที่ 6รวมเงินในช่องจำนวนเงินทางด้านซ้าย คือสินทรัพย์ และด้านขวา คือหนี้สิน และ ส่วนของเจ้าของ ซึ่งจะต้องเท่ากันตามหลักของสมการบัญชีที่ว่าสินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ และขีดเส้นคู่ใต้ยอดรวมของทั้งสองด้านให้อยู่ในระดับเดียวกัน ดังตัวอย่าง ร้านมนัสการไฟฟ้า งบแสดงฐานะการเงิน ณ วันที่ 31 มกราคม 25X5 สินทรัพย์ บาท สต. หนี้สินและส่วนของเจ้าของ บาท สต. สินทรัพย์หมุนเวียน : หนี้สินหมุนเวียน : เงินสด 100,000 เจ้าหนี้-ร้านอดุลย์ 5,000 เงินฝากธนาคาร 50,000 เจ้าหนี้-องค์การโทรศัพท์ 5,000 10,000 - วัสดุสำนักงาน 5,000 155,000 - หนี้สินไม่หมุนเวียน : สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน : เงินกู้ 40,000 40,000 - อุปกรณ์สำนักงาน 40,000 40,000 - ส่วนของเจ้าของ : ทุน -นายมนัส 145,000 - รวมสินทรัพย์ 195,000 - รวมหนี้สินและส่วนของเจ้าของ 195,000 -
62 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี สรุปสาระสำคัญ คำนิยามของสินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ ตามกรอบแนวคิดข้างต้นสรุปได้ดังนี้ คำนิยามตามกรอบแนวคิด สินทรัพย์ ทรัพยากรเชิงเศรษฐกิจในปัจจุบันที่กิจการควบคุม ซึ่งเป็นผลของเหตุการณ์ในอดีต หนี้สิน ภาระผูกพันในปัจจุบันของกิจการให้โอนทรัพยากรเชิงเศรษฐกิจ ซึ่งเป็นผลของ เหตุการณ์ในอดีต ส่วนของเจ้าของ ส่วนได้เสียคงเหลือในสินทรัพย์ของกิจการ หลังจากหักหนี้สินทั้งหมดของกิจการ สินทรัพย์ (Assets) ในความหมายที่เข้าใจง่าย หมายถึง สิ่งของที่มีมูลค่าเป็นเงิน ทั้งที่มี ตัวตนและไม่มีตัวตนซึ่งกิจการเป็นเจ้าของ สินทรัพย์แบ่งเป็นประเภทต่าง ๆ ดังนี้ 1. สินทรัพย์หมุนเวียน เช่น เงินสด เงินฝากธนาคาร ลูกหนี้การค้า วัสดุสำนักงาน 2. สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน เช่น ที่ดิน อาคาร และอุปกรณ์ เงินลงทุนระยะยาว 2.1. สินทรัพย์ไม่มีตัวตน เช่น ค่าความนิยม ลิขสิทธิ์ สิทธิบัตร เครื่องหมายการค้า 2.2 สินทรัพย์อื่น เช่น เงินมัดจำ ค่าใช้จ่ายรอตัดบัญชี หนี้สิน (Liabilities) หมายถึง ภาระผูกพันในปัจจุบันของกิจการให้โอนทรัพยากร เชิงเศรษฐกิจ ซึ่งเป็นผลของเหตุการณ์ในอดีต โดยหนี้สินที่เกิดขึ้นต้องเป็นไปตามเงื่อนไข หนี้สินแบ่งออกเป็นประเภทต่าง ๆ ดังนี้ 1. หนี้สินหมุนเวียน เช่น เจ้าหนี้การค้า เงินเบิกเกินบัญชี 2. หนี้สินไม่หมุนเวียน เช่น เจ้าหนี้จำนอง เงินกู้ระยะยาว สมการบัญชี(Accounting Equation) คือ สมการที่แสดงความสัมพันธ์ระหว่างสินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของ สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ สัญลักษณ์ย่อ A = L + OE งบแสดงฐานะการเงิน (Statement of Financial Position) หมายถึง งบที่ต้องมี รายการแสดงจำนวนเงินของกิจการ ณ วันใดวันหนึ่ง บัญชีที่แสดงจำนวนเงินในงบแสดงฐานะการเงิน สินทรัพย์ หนี้สิน และ ส่วนของเจ้าของ
63 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี คำศัพท์หน่วยการเรียนรู้ ที่ 2 สินทรัพย์ สินทรัพย์ที่มีตัวตน สินทรัพย์ที่ไม่มีตัวตน เงินสด เงินฝากธนาคาร ลูกหนี้การค้า สินค้าคงเหลือ วัสดุสำนักงาน สิทธิบัตร ลิขสิทธิ์ ค่าความนิยม เครื่องหมายการค้า หนี้สิน หนี้สินหมุนเวียน เจ้าหนี้การค้า ค่าใช้จ่ายค้างจ่าย หนี้สินไม่หมุนเวียน ส่วนของเจ้าของ ทุน บัญชีถอนใช้ส่วนตัว/เงินถอน บัญชีกำไรขาดทุน สมการบัญชี งบแสดงฐานะการเงิน แบบบัญชี แบบรายงาน Assets Tangible Assets Intangible Assets Cash on Hand Cash at Bank Accounts Receivable Inventory Office Supplies Patents Copyrights Good will Trademarks Liabilities Current Liabilities Accounts Payable Accrued Expenses Non-Current Liabilities Owners' Equity Capital Drawing or Withdrawals Account Profit and Loss Account Accounts Equation Statement of Financial Position Account Form Report Form คำศัพท์ท้ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2
64 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี คำสั่ง กิจกรรมฝึกทักษะ หน่วยที่ 2 รหัสวิชา 20200-1002 วิชาการบัญชีเบื้องต้น สอนครั้งที่ 5-12 หน่วยที่ 2 สินทรัพย์หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี สัปดาห์ที่ 2-3 ……………………………………………………………………………………………………………………………… จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม 1. อธิบายความหมายและประเภทของสินทรัพย์ได้ 2. อธิบายความหมายและประเภทของหนี้สินได้ 3. อธิบายความหมายและประเภทของส่วนของเจ้าของได้ 4. บอกความหมายและประโยชน์ของสมการบัญชีได้ 5. บอกความหมาย รูปแบบ และขั้นตอนการจัดทำงบแสดงฐานะการเงินได้ 6. สามารถคำนวณสินทรัพย์ได้ 7. สามารถคำนวณหนี้สินได้ 8. สามารถคำนวณส่วนของเจ้าของได้ 9. สามารถคำนวณสมการบัญชีได้ 10. นำเสนอข้อมูลเกี่ยวกับสินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชีได้ 11. เป็นผู้มีระเบียบ ละเอียดรอบคอบ 12. เป็นผู้มีความตรงต่อเวลา 13. เป็นผู้ที่ปฏิบัติงานตามที่ได้รับมอบหมายสำเร็จตามเวลาที่กำหนด 14. เป็นผู้ที่ไม่คัดลอกหรือกระทำการใด ๆ ที่เป็นการนำผลงานของผู้อื่นมาแอบอ้างเป็นของ ตนเอง 15. เป็นผู้รู้จักประหยัด และมีเจตคติที่ดีต่อวิชาชีพบัญชี 1. ให้แบ่งผู้เรียนออกเป็น 5 กลุ่ม โดยแต่ละกลุ่มเลือกหัวหน้ากลุ่ม เลขานุการ และสมาชิก ทุกคนร่วมกันปรึกษาหารือตอบคำถามที่ได้รับมอบหมายข้างล่างนี้ โดยศึกษาค้นคว้าความรู้ จากเอกสารประกอบการเรียน หน่วยที่ 2 และสื่อต่าง ๆ มาประกอบ แล้วนำเสนอหน้าชั้นเรียน เพื่อเป็นการแลกเปลี่ยนความรู้ให้กลุ่มอื่น ๆ ได้รับทราบ
65 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี 2. ให้ผู้เรียนร่วมกันศึกษาหาความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับสินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ และสมการบัญชีโดยจัดทำรายงานในหัวข้อ ดังนี้ 2.1 ความหมายและประเภทของสินทรัพย์ 2.2 ความหมายและประเภทของหนี้สิน 2.3 ความหมายและประเภทของส่วนของเจ้าของ 2.4 ความหมายและประโยชน์ของสมการบัญชี 2.5 ความหมาย รูปแบบ และขั้นตอนการจัดทำงบแสดงฐานะการเงิน วิธีการนำเสนอ 1. จัดนำเสนอหน้าชั้นเรียน 2. จัดทำเป็นรูปเล่มรายงานส่งหลังนำเสนอ
66 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี แบบประเมินผลกิจกรรมฝึกทักษะ หน่วยที่ 2 กลุ่มที่......................ชื่อสมาชิก. 1.................................................................................... 2..................................................................................... 3..................................................................................... 4..................................................................................... 5..................................................................................... รายการประเมิน ดี (5) พอใช้ (3) ปรับปรุง (1) 1. ความถูกต้องของผลงาน 1.1 ข้อมูลถูกต้องตามหัวข้อที่กำหนด 1.2 เนื้อหาทันสมัย ปฏิบัติได้ครบถ้วน ทุกข้อ ปฏิบัติได้ 2 ข้อ ปฏิบัติได้ 1 ข้อ 2. วิธีการนำเสนอ 2.1 การนำเสนอน่าสนใจ 2.2 บุคลิกภาพเหมาะสม 2.3 น้ำเสียงดัง ฟังชัด ปฏิบัติได้ครบถ้วน ทุกข้อ ปฏิบัติได้ 2 ข้อ ปฏิบัติได้ 1 ข้อ 3. ความร่วมมือในการทำงาน 3.1 มีการแบ่งงานกันทำ 3.2 มีความรับผิดชอบ 3.3 ทำงานเสร็จตามเวลาที่กำหนด ปฏิบัติได้ครบถ้วน ทุกข้อ ปฏิบัติได้ 2 ข้อ ปฏิบัติได้ 1 ข้อ คะแนน คะแนนรวม ลงชื่อ........................................................ผู้ประเมิน (....................................................) สรุปผลการประเมิน ดี พอใช้ ปรับปรุง
67 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี เกณฑ์การตัดสินคุณภาพ ช่วงคะแนน ระดับคุณภาพ คะแนน 1 – 5 มีทักษะอยู่ในระดับที่ต้องปรับปรุง คะแนน 6 – 10 มีทักษะอยู่ในระดับที่พอใช้ คะแนน 11 – 15 มีทักษะอยู่ในระดับที่ดี กิจกรรมเสริมทักษะ หน่วยที่ 2 รหัสวิชา 20200-1002 วิชาการบัญชีเบื้องต้น สอนครั้งที่ 5-12 หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี สัปดาห์ที่ 2-3 ……………………………………………………………………………………………………………………………....................……..........................................................................................…… จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม 1. อธิบายความหมายและประเภทของสินทรัพย์ได้ 2. อธิบายความหมายและประเภทของหนี้สินได้ 3. อธิบายความหมายและประเภทของส่วนของเจ้าของได้ 4. บอกความหมายและประโยชน์ของสมการบัญชีได้ 5. บอกความหมาย รูปแบบ และขั้นตอนการจัดทำงบแสดงฐานะการเงินได้ 6. สามารถคำนวณสินทรัพย์ได้ 7. สามารถคำนวณหนี้สินได้ 8. สามารถคำนวณส่วนของเจ้าของได้ 9. สามารถคำนวณสมการบัญชีได้ 10. เป็นผู้มีระเบียบ ละเอียดรอบคอบ 11. เป็นผู้มีความตรงต่อเวลา 12. เป็นผู้ที่ปฏิบัติงานตามที่ได้รับมอบหมายสำเร็จตามเวลาที่กำหนด 13. เป็นผู้ที่ไม่คัดลอกหรือกระทำการใด ๆ ที่เป็นการนำผลงานของผู้อื่นมาแอบอ้างเป็นของ ตนเอง 14. เป็นผู้รู้จักประหยัด และมีเจตคติที่ดีต่อวิชาชีพบัญชี
68 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี คำสั่ง จากรายการต่อไปนี้ให้ใส่อักษรย่อ ไว้ต่อท้ายแต่ละรายการ A หมายถึง สินทรัพย์ L หมายถึง หนี้สิน OE หมายถึง ส่วนของเจ้าของ 1. เงินสด .................. 11. ตั๋วเงินรับ ................. 2. เงินฝากธนาคาร .................. 12. ลิขสิทธิ์ ................. 3. เจ้าหนี้การค้า .................. 13. วัสดุสำนักงาน ................. 4. ตั๋วเงินจ่าย .................. 14. ทุน ................. 5. ลูกหนี้การค้า .................. 15. เงินกู้จำนอง ................. 6. รถยนต์ .................. 16. เครื่องใช้สำนักงาน ................. 7. เงินเดือนค้างจ่าย.................. 17. เงินเบิกเกินบัญชีธนาคาร ................. 8. อาคาร .................. 18. ที่ดิน ................. 9. ถอนใช้ส่วนตัว ................. 19. ค่าโทรศัพท์ ................. 10. เครื่องตกแต่ง ................. 20. รายได้ค่าบริการ ................. คำสั่ง ให้พิจารณาชื่อบัญชีต่อไปนี้แล้วทำเครื่องหมาย √ ลงในช่องประเภทบัญชีสินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของตามแบบฟอร์มที่กำหนด ลำดับที่ ชื่อบัญชี ประเภทบัญชี สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ 1 เงินเบิกเกินบัญชีธนาคาร 2 ค่าความนิยม 3 วัสดุสิ้นเปลือง 4 อุปกรณ์สำนักงาน 5 เงินกู้ 6 เงินเดือน 7 ค่าแรงงาน 8 ค่าแรงงานค้างจ่าย กิจกรรมเสริมทักษะ 2.1 กิจกรรมเสริมทักษะ 2.2
69 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี ลำดับที่ ชื่อบัญชี ประเภทบัญชี สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ 9 รายได้เบ็ดเตล็ด 10 ลูกหนี้การค้า 11 เจ้าหนี้การค้า 12 วัสดุเสริมสวย 13 วัสดุซ่อมรถ 14 รายได้ค่าบริการ 15 ที่ดิน 16 ทุน-นายมนัส 17 ถอนใช้ส่วนตัว 18 สิทธิบัตร 19 เงินสด 20 เงินฝากธนาคาร 21 ค่าไฟฟ้า 22 รถยนต์ 23 เครื่องจักร 24 เครื่องใช้สำนักงาน 25 เครื่องตกแต่ง คำสั่ง ให้พิจารณาชื่อบัญชีต่อไปนี้แล้วทำเครื่องหมาย √ ลงในช่องสินทรัพย์ หนี้สิน และ ส่วนของเจ้าของลงในแบบฟอร์มที่กำหนด ลำดับที่ ชื่อบัญชี สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของ หมุนเวียน ไม่หมุนเวียน หมุนเวียน ไม่หมุนเวียน เจ้าของ 1 เงินสด 2 ลูกหนี้การค้า 3 วัสดุสำนักงาน 4 ทุน กิจกรรมเสริมทักษะ 2.3
70 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี ลำดับที่ ชื่อบัญชี สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของ หมุนเวียน ไม่หมุนเวียน หมุนเวียน ไม่หมุนเวียน เจ้าของ 5 อาคาร 6 เจ้าหนี้การค้า 7 ค่าใช้จ่ายค้างจ่าย 8 เครื่องตกแต่ง 9 เงินเบิกเกินบัญชี 10 อุปกรณ์สำนักงาน 11 เงินกู้จำนอง 12 ค่าแรงงานค้างจ่าย 13 ถอนใช้ส่วนตัว 14 เงินกู้ยืมระยะยาว 15 รายได้ค่าบริการ 16 ที่ดิน 17 เงินกู้ยืมระยะสั้น 18 ตั๋วเงินรับ 19 ค่าแรงงาน 20 เครื่องหมายการค้า คำสั่ง ให้เติมคำลงในช่องว่างโดยใช้สมการบัญชีแทนค่า ตามรายการดังต่อไปนี้ สมการบัญชี A = L + OE ตัวอย่าง 40,000 = 10,000 + 30,000 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ 1. 100,000 = 40,000 2. 65,000 = 60,000 3. = 50,000 150,000 4. 330,000 = 250,000 กิจกรรมเสริมทักษะ 2.4
71 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ 5. 80,000 = 80,000 6. 460,000 = 160,000 7. = 22,000 80,000 8. 180,000 = 0 9. 78,000 = 15,000 10. = 40,000 150,000 เมื่อวันที่31 ธันวาคม 25X5 นายอดุลย์ได้สำรวจสินทรัพย์ และหนี้สินของกิจการ ปรากฏ รายละเอียด ดังนี้ เงินสด 5,000 บาท เงินฝากธนาคาร 26,000 บาท เครื่องตกแต่ง 45,000 บาท รถยนต์ 290,000 บาท อาคาร 300,000 บาท ที่ดิน 180,000 บาท เจ้าหนี้-ร้านบัดดี้ 70,000 บาท เงินกู้ธนาคาร 200,000 บาท ให้ทำ 1. คำนวณหาสินทรัพย์ทั้งสิ้น 2. คำนวณหาหนี้สินทั้งสิ้น 3. คำนวณหาส่วนของเจ้าของ (ทุน) ของนายอดุลย์โดยใช้สมการบัญชี 4. งบแสดงฐานะการเงินแบบบัญชี ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25X5 เมื่อวันที่ 31 มีนาคม 25X5 ร้านโชคอนันต์ได้สำรวจสินทรัพย์ และหนี้สินของกิจการปรากฏ รายละเอียด ดังนี้ เงินสด 80,000 บาท เงินฝากธนาคาร 100,000 บาท กิจกรรมเสริมทักษะ 2.5 กิจกรรมเสริมทักษะ 2.6
72 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี ลูกหนี้-ร้านอิงอร 4,000 บาท วัสดุสำนักงาน 1,500 บาท เครื่องใช้สำนักงาน 30,000 บาท รถยนต์ 150,000 บาท อาคาร 320,000 บาท เงินเบิกเกินบัญชีธนาคาร 18,000 บาท เจ้าหนี้-ร้านยอดยิ่ง 2,500 บาท เงินกู้จำนอง 160,000 บาท ให้ทำ 1. คำนวณหาสินทรัพย์ทั้งสิ้น 2. คำนวณหาหนี้สินทั้งสิ้น 3. คำนวณหาส่วนของเจ้าของ (ทุน) ของร้านโชคอนันต์โดยใช้สมการบัญชี 4. งบแสดงฐานะการเงินแบบบัญชี ณ วันที่ 31 มีนาคม 25X5 แบบประเมินผลกิจกรรมเสริมทักษะ หน่วยที่ 2 รหัสประจำตัว...............................ชื่อ – สกุล...............................แผนก/ชั้น/กลุ่ม..................... คำสั่ง จงเขียนเครื่องหมายถูก (✓) ลงในช่องตามเกณฑ์ที่กำหนด ระดับ คะแนน ระดับคุณภาพของการปฏิบัติงาน 1 1 - 5 พบคำตอบที่ผิดตั้งแต่ 10 จุดขึ้นไป 2 6 - 8 พบคำตอบที่ผิด 1-9 จุด 3 9 - 10 คำตอบถูกต้องทุกข้อ ลงชื่อ........................................................ผู้ประเมิน (...................................................) สรุปผลการประเมิน ดี พอใช้ ปรับปรุง เกณฑ์การตัดสินคุณภาพ ช่วงคะแนน ระดับคุณภาพ คะแนน 1 – 5 ปรับปรุง คะแนน 6 – 8 พอใช้ คะแนน 9 – 10 ดี
73 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี แบบฝึกหัด หน่วยที่ 2 คำสั่ง จงตอบคำถามต่อไปนี้ให้ได้ใจความสมบูรณ์ 1. จงอธิบายความหมายและประเภทของสินทรัพย์ ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... 2. จงอธิบายความหมายและประเภทของหนี้สิน ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... 3. จงอธิบายความหมายและประเภทของส่วนของเจ้าของ ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... 4. จงบอกความหมายและประโยชน์ของสมการบัญชี ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... 5. จงบอกความหมาย รูปแบบ และขั้นตอนการจัดทำงบแสดงฐานะการเงิน ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................
74 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี แบบทดสอบหลังเรียน หน่วยที่ 2 คำสั่ง จงเลือกคำตอบที่ถูกต้องเพียงข้อเดียว 1. ทรัพยากรเชิงเศรษฐกิจในปัจจุบันที่กิจการควบคุม ซึ่งเป็นผลของเหตุการณ์ในอดีต คือ ข้อใด ก. หนี้สิน ข. ทุน ค. สินทรัพย์ ง. ส่วนของเจ้าของ 2. ข้อใดเป็นสินทรัพย์ประเภทไม่หมุนเวียน ก. เงินสด ข. ลูกหนี้การค้า ค. วัสดุสำนักงาน ง. อุปกรณ์สำนักงาน 3. “ภาระผูกพันในปัจจุบันของกิจการให้โอนทรัพยากรเชิงเศรษฐกิจ ซึ่งเป็นผลของเหตุการณในอดีต” เป็นความหมายของข้อใด ก. หนี้สิน ข. สินทรัพย์ ค. หนี้สินหมุนเวียน ง. ส่วนของเจ้าของ (ทุน) 4. ข้อใดเป็นหนี้สินประเภทไม่หมุนเวียน ก. เงินกู้จำนอง ข. เจ้าหนี้การค้า ค. เงินฝากธนาคาร ง. เงินเบิกเกินบัญชีธนาคาร
75 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี 5. ส่วนได้เสียคงเหลือในสินทรัพย์ของกิจการ หลังจากหักหนี้สินทั้งหมดของกิจการ คือ ความหมายของข้อใด ก. หนี้สิน ข. สินทรัพย์ ค. หนี้สินหมุนเวียน ง. ส่วนของเจ้าของ (ทุน) 6. ข้อใดเป็นความหมายของสมการบัญชี ก. สมการที่แสดงความสัมพันธ์ระหว่างรายได้และค่าใช้จ่าย ข. สมการที่แสดงความสัมพันธ์ระหว่างสินทรัพย์หนี้สิน และส่วนของเจ้าของ ค. สมการที่แสดงความสัมพันธ์ระหว่างสินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ และรายได้ ง. สมการที่แสดงความสัมพันธ์ระหว่างสินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ และค่าใช้จ่าย 7. ข้อใดคือสมการทางบัญชี ก. สินทรัพย์ = รายได้ – ค่าใช้จ่าย ข. สินทรัพย์ = รายได้ + ค่าใช้จ่าย ค. สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ (ทุน) ง. หนี้สิน = สินทรัพย์ + ส่วนของเจ้าของ (ทุน) 8. นายสุธีร์ มีเงินสด 10,000 บาท รถจักรยานยนต์ 20,000 บาท บ้าน 180,000 บาท เงินกู้ 15,000 บาท ดอกเบี้ยค้างจ่าย 500 บาท ทุน – นายสุธีร์คือข้อใด ก. 165,000 บาท ข. 174,500 บาท ค. 180,000 บาท ง. 194,500 บาท 9. ข้อใดคือความหมายของงบแสดงฐานะการเงิน ก. งบที่แสดงรายรับ–จ่ายของกิจการ ข. งบที่แสดงการเปลี่ยนในส่วนของเจ้าของกิจการ ค. งบที่แสดงฐานะทางการเงิน แสดงจำนวนเงินรายการสินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของ ของกิจการในช่วงเวลาหนึ่ง ง. งบที่แสดงผลการดำเนินงานของกิจการในช่วงเวลาหนึ่ง
76 ผู้เรียบเรียง : นางสาวฮัสนะห์ เจะโวะ รายวิชา การบัญชีเบื้องต้น (20200-1002) หน่วยที่ 2 สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของและสมการบัญชี 10. ร้านฟาริน มีสินทรัพย์ หนี้สิน ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25X5 คือ เงินสด 50,000 บาท ลูกหนี้ 25,000 บาท เครื่องใช้สำนักงาน 45,000 บาท รถยนต์250,000 บาท อาคารและที่ดิน 155,000 บาท เงินเดือนค้างจ่าย 3,500 บาท และเจ้าหนี้-นายฟาดิล 22,000 บาท ข้อใดคือ ยอดรวมที่แสดงถึงความสมดุลในงบแสดงฐานะการเงินของร้านฟาริน ก. 499,500 บาท ข. 506,500 บาท ค. 550,500 บาท ง. 599,500 บาท แบบทดสอบหลังเรียน หน่วยที่ 2