10.4 KEUNIKAN MASYARAKAT BUMIPUTERA SARAWAK DAN SABAH

• IBAN SEBOP
• MELAYU SEKAPAN
• BIDAYUH SIPENG
• MELANAU TAGAL
• ORANG ULU TANJONG
• BISAYA UKIT
• BUKITAN KAJANG
• DUSUN KEJAMAN
• KEDAYAN LISUM
• LAHANAN LUGAT

• Berasal dari Sungai Kapuas
• Mereka berhijrah dan mula

tinggal menetap di kawasan
hulu Sungai Batang Lupar

• Kehadiran orang Melayu bermula dengan
kemunculan kerajaan-kerajaan awal di
Sarawak seawal abad ke 6.

• Mereka menetap diu semua bahagian
Sarawak termasuk di pedalaman seperti
I. Belaga
II. Baram
III. Skrang

• Berasal dari Sungkung, Kalimantan
• Berhijrah ke selatan Sarawak

• Mendiami kawasan
tengah Sarawak

• Terdiri daripada pelbagai kaum yang

mendiami kawasan pedalaman Sarawak.

• Terdiri daripada Kaum Kayan

Kaum Kenyah

Kaum Kelabit

Kaum Penan

Kaum Punan

• Kaum Kayan dan Kenyah – berasal dari

Sungai Kayan dan berhijrah ke kawasan

✓ Hulu Sungai Rajang

✓ Balui

✓ Baram

✓ Hulu Kemena





• Kadazandusun Binadan
• Murut Bisaya
• Bajau / Sama Bulungan
• Suluk Idahan
• Orang Sungai Kadayan
• Balabak / Molbog Berunai
• Iranun Cocos
• Lundayeh Rungus
• Tagaas Tatana

• Mendiami kawasan :
➢Penampang
➢Papar
➢Tuaran
➢Tambunan
➢Ranau

• Nama DUSUN ( petani
pedalaman ) diberi oleh

orang Brunei

• 2 pendapat tentang asal usul orang
Bajau :
❖Dari Sambaungan ( Zamboanga )
❖Dari Johor

• Mereka menetap di kawasan pantai
timur dan pantai Barat Sabah

• Keunikan : Budaya menunggang kuda

• Tinggal di kawasan Tenom
hingga Kalabakan .

• Nama MURUT ( Bukit / orang
dari pedalaman pergunungan
yang terpencil ) diberikan oleh
orang Brunei

• Berasal dari Kepulauan Sulu
• Menetap di pantai Timur Sabah

• Tinggal di :
✓Sg.Kinabatangan
✓Sg.Sugut
✓Sg.Paitan
✓Sg.Labuk





• Bekalan air untuk
minum, mandi dan
membasuh pakaian /
pinggan mangkuk

• Sampan dan bot –
pengangkutan utama
untuk bawa
penumpang dan
barang melalui
sungai

• Di kenali sebagai
Kampung Sungai





• Contoh : Pesta Regata / Perahu Berhias



• Penghasilan barang kesenian merupakan salah
satu keunikan masyarakat di Sarawak dan Sabah

• Ia mempunyai banyak kegunaan
• Dihiasi dengan pelbagai motif yang menarik
• Pada mulanya , dibuat untuk kegunaan sendiri

dan dijual secara kecil kecilan untuk sara diri
• Seterusnya , dikomersialkan apabila terdapat

lebihan dan permintaan



• Hasil tangan kaum IBAN
• Diperbuat dari kain kapas
• Digunakan dalam majlis kelahiran , perkahwinan dan kematian

• Kerja tangan kaum MELAYU
• Diperbuat daripada pelbagai jenis

kain seperti kain kapas , dan kain
sutera .
• Disulam dengan benang emas ,
perak dan tembaga

• Dihasilkan kaum IBAN
• Untuk bawa padi

• Kegunaan :
Bawa hasil padi

Untuk memburu

• Dihasilkan oleh orang Melanau
• Diguna ketika melakukan kerja harian dan adat tertentu ,

termasuk Pesta Kaul .

• Dihasilkan oleh Orang Ulu.
• Dihiasi manik
• Dihiasi simbol naga, manusia ,

burung kenyalang dan
harimau
• Digunakan orang atasan

• Dihasilkan oleh Orang ulu yang
melambangkan status masyarakat

• Hanya mayat golongan atasan
boleh diletak tinggi di atas tiang ini.

• Merupakan lambang
kepahlawanan kaum Iban .

• Ukiran ini digunakan sebagai
pemberi semangat kepada
pahlawan Iban.

• Ia juga menjadi penjaga rumah
panjang daripada semangat
jahat dan penyakit .



• Kaum Rungus

• Kaum Iranun
• Digunakan untuk buat tanjak

• Untuk membawa hasil • Bakul untuk • Tempat menyimpan
dari jkebun dan barang memnbawa barang
hantaran perkahwinan barang yang besar

• Kaum Bajau / sama
• Guuk & Badi’ - Untuk memotong rumput
• Pida’ – untuk upacara perkahwinan



• Iban
• Bidayuh
• Orang Ulu

• Acara KUMANG dan KELING • Miring – dirayakan oleh orang
GAWAI ( Pemilihan ratu IBAN
cantik dan jejaka tampan )
• Untuk menyatakan rasa terima
kasih kepada petara atau Tuhan

• Kaum Bisaya dan Kadayan
• Merupakan Pesta Menuai

• Kaum Bisaya dan Kadayan
• Sebagai tanda kesyukuran

atas hasil yang diperolehi
oleh petani
• Makanan wajib- Kelupis
,penyaram dan kuih muih

• Kaum Melanau
• Untuk mengelak

malapetaka buruk oleh
roh jahat yang dikenali
sebagai ipok

• Diraikan oleh penduduk KADAZANDUSUN dan MURUT
• Merupakan simbol kesyukuran untuk meraikan semangat padi ( Bambaazon /

Bambarayan )
• Dijalankan oleh Bobohizan / Bobolian
• Berharap agar tahun hadapan , mereka akan mendapat lebih banyak hasil tuaian padi .
• Ada pertandingan ratu cantik ( Unduk Ngadau ) – dikaitkan dengan asal usul

pengorbanan Huminodun .
• HUMINODUN – Seorang puteri ( anak Kinoingan / Minamangun – pencipta –

mengorbankan dirinya untuk bantu manusia dalam kesusahan semasa kemarau .



• Perayaan untuk mengingati peranan lepa dalam
kehidupan kaum Bajau / Sama di pantai Timur Sabah .

• Kaum Bajau / Sama menghiasi lepa

• Ditarikan oleh kaum IBAN dan ORANG ULU
• Jenis : Tarian Ngajat Indu dan Ngajat Lesung.
• Tujuan : Beri semangat kepada para pejuang yang

hendak pergi berperang .

• Acara bergendang.
• Gendang dipalu oleh wanita dan penarinya hanya lelaki
• Ditarikan semasa majlis perkahwinan
• Para pemukul gendang akan berbalas pantun