กลุ่มที่ 8 พฤษภาทมิฬ

พฤษภาทมิฬ

กลมุ่ ท่ี ๘

รายชอ่ื สมาชกิ

1.พมิ ผกา คงเอยี ด 2038
2.อภษิ ฎา นิลอุบล 2068
3.วสษิ ฐ์พล รกั ษแ์ กว้ 2048
4.ศิรศิ ักดิ์ รงุ่ โรจวรารกั ษ์ 2058

ก

คำนำ

เหตุการณ์พฤษภาทมิฬ เป็นหนึ่งในเหตุการณ์ที่มีการเคลื่อนไหวทางการการเมืองที่สำคัญใน
ครั้งประวัติศาสตร์ชาติไทยหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 เป็นเหตุการณที่มีการรวมตัวกัน
ของประชาชนเพื่อเรียกร้องความต้องการทางด้านการเมือง ที่นำไปสู้ความรุนแรงจนมีผู้คนเสียชีวิต
เป็นจำนวนมากอกี เหตกุ ารณห์ นง่ึ

รายงานเล่มนี้นำเสนอข้อมูล สาเหตุ และกลวิธีแก้ปัญหาต่างๆที่ทางรัฐบาลใช้ในการยับย้ัง
เหตุณ์นี้ รวมไปถึงผลกระทบทางการด้านเมือง ทางด้านต่างๆ หลังจากเหตุการณ์นี้ ทางกลุ่มของเรา
ต้องขอขอบคุณแหง่ ที่มาของเนอ้ื หา หนงั สอื พิมพ์ออนไลน์ไทยรัฐ และเวป็ ไซต์สรุปเนอื้ หาสาราณุกรมวิ
กพิ เี ดยี ร์ หวงั วา่ ผู้ศึกษาจะไดร้ ับความร้เู พมิ่ เตมิ

ศริ ิศกั ด์ิ และคณะ

ข

สารบัญ
หน้า

คำนำ..................................................................................................................................................ก
สารบญั ...............................................................................................................................................ข
เหตุการณพ์ ฤษภาทมิฬ.......................................................................................................................1
สาเหตุ.................................................................................................................................................2
พรรคเทพ พรรคมาร...........................................................................................................................3
การต่อต้านของประชาชน...................................................................................................................4
ลำดบั เหตุการณต์ ้งั แต่ปี พ.ศ. 2534 ถงึ พ.ศ. 2535............................................................................9
เหตกุ ารณส์ ืบเนื่อง.............................................................................................................................13
ผลกระทบต่อความคิดเปล่ียนแปลงสังคม.........................................................................................14

1

เหตุการณพ์ ฤษภาทมิฬ (17-24 พ.ค.2535)

เหตุการณ์พฤษภาทมิฬ เป็นเหตุการณ์ท่ีประชาชนเคลื่อนไหวประท้วงรัฐบาลครั้งสำคัญคร้ัง
หนึ่งในประวัติศาสตร์การเมืองที่มี พล.อ.สุจินดา คราประยูร เป็น นายกรัฐมนตรี และต่อต้านการสบื
ทอดอำนาจของ คณะรักษาความสงบเรยี บร้อยแหง่ ชาติ (รสช.) ระหว่างวนั ที่ 17-24 พฤษภาคม พ.ศ.
2535 ซึ่งเป็นการรัฐประหาร รัฐบาลพล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณ เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2534
นำไปสู่เหตกุ ารณ์ปราบปรามและปะทะกันระหวา่ งเจ้าหน้าทีต่ ำรวจและทหารกบั ประชาชนผู้ชุมนมุ มี
ผู้เสียชีวิตและบาดเจ็บจำนวนมาก (พลเอกสุจินดาแถลงว่ามีผู้เสียชีวิต 44 คน บาดเจ็บ 1,728
คน) และนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงทางการเมอื ง

เหตุการณ์ได้เริ่มต้นขึ้นเมื่อรสช. ได้ทำการรัฐประหารรัฐบาล พล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณ โดยมี
หัวหน้าคณะคือ พล.อ.สุนทร คงสมพงษ์ ผู้บัญชาการทหารสูงสุด ในขณะนั้นภายหลังการรัฐประหาร
ได้เลือกนาย อานันท์ ปันยารชุน เป็นนายกรัฐมนตรีและได้ร่างรัฐธรรมนญู จนมีการเลือกตั้งผลปรากฏ
ว่านายณรงค์ วงศ์วรรณ หัวหน้าพรรคสามัคคีธรรมที่ตั้งขึ้นและได้รับการสนับสนุนจากบุคคลในคณะ
รสช. ได้คะแนนมากที่สุด แต่สุดท้ายไม่สามารถดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีได้เนื่องจากถูกรัฐบาล

2

สหรัฐอเมริกาขึ้นบัญชีดำจากความใกล้ชิดกับนักค้ายาเสพติด ทำให้ พล.อ.สุจินดา ขึ้นเป็น
นายกรัฐมนตรแี ทน ซึง่ เปน็ การตระบดั สตั ย์ท่ีเคยกลา่ วไวว้ ่าจะไมด่ ำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี จนไดร้ ับ
ฉายา "เสียสตั ย์เพือ่ ชาติ" จากสื่อมวลชนในเวลาต่อมา

จากผลดังกล่าว ทำให้ประชาชนหลายส่วนไม่พอใจการขึ้นดำรงตำแหน่งเป็นนายกรัฐมนตรี
ของพล.อ.สจุ ินดา ซ่ึงขัดกับหลกั ประชาธิปไตย จนนำไปสู่การประท้วงทั้งการอดอาหาร การเดินขบวน
และการชุมนุมในสถานที่ต่างๆ ในกรุงเทพฯ ทำให้รัฐบาลพล.อ.สุจินดาใช้คำสั่งสลายการชุมนุม เกิด
การปะทะขึ้น มีประชาชนเสียชีวิตและบาดเจ็บเป็นจำนวนมาก ในเวลาต่อมาพระบาทสมเด็จพระ
ปรมินทรมหาภูมิพลอดลุ ยเดชได้ทรงรับสั่งให้พลเอกสุจนิ ดา คราประยูรและพล.ต.จำลอง ศรีเมืองเขา้
เฝ้า โดยทรงพระราชทานพระราชดำรัสแก่คณะผู้เข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ซึ่งได้มีการเผยแพร่
ผ่านโทรทัศน์รวมการเฉพาะกิจแห่งประเทศไทย(ทรท.) หลังจากนั้นอีก 4 วัน พล.อ.สุจินดา จึงได้
ประกาศลาออกจากการเป็นนายกรัฐมนตรี และนายอานันท์ ปันยารชุน ได้ดำรงตำแหน่ง
นายกรฐั มนตรีอกี คร้ัง กอ่ นการเลือกต้ังในเวลาตอ่ มา

สาเหตุ
เหตกุ ารณค์ ร้งั นี้ เริม่ ต้นมาจากเหตุการณ์รัฐประหาร 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2534 หรอื 1 ปีก่อน

หน้าการประทว้ ง ซง่ึ รสช. ไดย้ ดึ อำนาจจากรัฐบาล ซึ่งมีพล.อ.ชาตชิ าย ชุณหะวัณ เปน็ นายกรฐั มนตรี
โดยใหเ้ หตุผลหลกั ว่า มกี ารฉอ้ ราษฎร์บงั หลวงอยา่ งหนักในรัฐบาล และรฐั บาลพยายามทำลายสถาบัน
ทหาร โดยหลังจากยึดอำนาจ คณะ รสช. ได้เลือก นายอานันท์ ปันยารชุน เป็นนายกรัฐมนตรี มีการ
แต่งตั้งสภานิติบัญญัติแห่งชาติขึน้ รวมทั้งการแต่งตั้งคณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ 20 คน โดย มีชัย
ฤชุพันธุ์ เป็นประธานคณะกรรมการ เพื่อร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ขึ้นแทนธรรมนูญการปกครอง
ราชอาณาจกั ร พุทธศักราช 2534 ประกาศใชเ้ ม่อื วันที่ 1 มนี าคม 2534

หลงั จากร่างรัฐธรรมนญู สำเร็จ กไ็ ดม้ ีการจดั การเลือกตงั้ ทว่ั ไปเมอ่ื วันที่ 22 มนี าคม พ.ศ. 2535
โดยพรรคทีไ่ ด้จำนวนผู้แทนมากที่สุดคอื พรรคสามัคคีธรรม (79 คน) ได้เป็นแกนนำจดั ตั้งรัฐบาล โดย
มีการรวมตัวกับพรรคร่วมรัฐบาลอื่น ๆ คอื พรรคชาตไิ ทย พรรคกจิ สงั คม และพรรคราษฎร และมกี าร
เตรียมเสนอนายณรงค์ วงศ์วรรณ หัวหน้าพรรคสามัคคีธรรมในฐานะหัวหน้าพรรคที่มีผู้แทนมากที่สดุ

3

ขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรี แต่ปรากฏว่า ทางโฆษกกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐอเมริกา มาร์กาเร็ต
แท็ตไวเลอร์ ได้ออกมาประกาศว่า นายณรงค์ นั้นเป็นผู้หนึ่งที่ไม่สามารถขอ วีซ่าเดินทางเข้า
สหรฐั อเมริกา ได้ เนอ่ื งจากมีความใกลช้ ิดกับนักค้ายาเสพติด

ในที่สุดจึงมีการเสนอชื่อ พล.อ.สุจินดา คราประยูร ขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรีแทน ซึ่งเมื่อได้รับ
พระราชทานแต่งตั้งอย่างเป็นทางการแลว้ ก็เกิดความไม่พอใจของประชาชนในวงกว้าง เน่ืองจากก่อน
หน้านี้มีการทักท้วงโต้แย้งเกี่ยวกับรัฐธรรมนูญที่ร่างขึ้นมาใหม่ว่า ไม่มีความเป็นประชาธิปไตยซึ่ง
รฐั ธรรมนูญฉบับนกี้ ็ได้ถกู ประกาศใช้

พรรคเทพ พรรคมาร
พรรคเทพ พรรคมาร เปน็ คำที่ส่ือมวลชนใช้เรียกกล่มุ พรรคการเมอื งในเหตกุ ารณ์พฤษภาทมิฬ

ที่แบ่งแยกเป็น 2 ฝ่ายชัดเจน พรรคที่ถูกเรียกว่า พรรคเทพ คือพรรคที่ประกาศตัวเป็นฝ่ายค้านไม่
สนับสนนุ การดำรงตำแหนง่ นายกรัฐมนตรีของ พล.อ.สุจนิ ดา คราประยรู ผนู้ ำคณะรัฐประหาร รสช.ท่ี
ไมไ่ ดม้ าจากการเลือกตั้ง และไดป้ ระกาศต่อสาธารณะมาตลอดวา่ จะไมร่ ับตำแหน่งนายกรัฐมนตรี โดย
ที่กระแส "นายกฯ ต้องมาจากการเลือกตั้ง" เป็นกระแสหลักของสังคมไทยในขณะนั้นพรรค
เทพ ประกอบด้วย 4 พรรคการเมือง ได้แก่
-พรรคความหวงั ใหม่ (72 เสียง)
-พรรคประชาธปิ ตั ย์ (44 เสียง)
-พรรคพลงั ธรรม (41 เสยี ง)
-พรรคเอกภาพ (6 เสยี ง)
ในขณะที่ พรรคมาร คือพรรคทสี่ นับสนนุ พลเอกสุจินดา คราประยรู ประกอบดว้ ยพรรคการเมอื งร่วม
รัฐบาล 5 พรรค ไดแ้ ก่
-พรรคสามคั คีธรรม (79 เสยี ง)
-พรรคชาติไทย (74 เสยี ง)
-พรรคกิจสงั คม (31 เสียง)
-พรรคประชากรไทย (7 เสียง)

4

-พรรคราษฎร (4 เสยี ง)
ซ่ึงก่อนเกิดเหตกุ ารณ์พฤษภาทมิฬมีกระแสเรยี กร้องใหแ้ กไ้ ขรัฐธรรมนูญ ให้นายกรัฐมนตรีต้อง

มาจากการเลือกตั้ง และทั้ง 5 พรรคนี้ต่างเคยตอบรับมาก่อน แต่ในที่สุดกลับหันมาสนับสนุน
พล.อ.สุจินดา คราประยูร และเหน็ วา่ เป็นการพยายามสืบทอดอำนาจของคณะรฐั ประหาร (รสช.)

การตอ่ ต้านของประชาชน
พลเอกสุจนิ ดา คราประยูร ได้ใหส้ ัมภาษณ์หลายครงั้ ว่า ตนและสมาชิกในคณะรักษาความสงบ

เรียบรอ้ ยแห่งชาตจิ ะไม่รบั ตำแหนง่ ทางการเมอื งใด ๆ แตภ่ ายหลงั ได้มารบั ตำแหน่งรัฐมนตรี ซึ่งไม่ตรง
กับที่เคยพูดไว้ เหตุการณ์นี้ จึงได้เป็นที่มาของประโยคที่ว่า "เสียสัตย์เพื่อชาติ" และเป็นหนึ่งในชนวน
ใหฝ้ า่ ยทค่ี ดั คา้ นรัฐธรรมนูญฉบับน้ีทำการเคลื่อนไหวอีกดว้ ย

การรับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีของพลเอกสุจินดา ดังกล่าว นำไปสู่การเคลื่อนไหวคัดค้านต่าง
ๆ ของประชาชน รวมถึงการอดอาหารของ ร.ต.ฉลาด วรฉัตร และ พล.ต.จำลอง ศรีเมือง (หัวหน้า
พรรคพลังธรรมในขณะนั้น) สหพันธ์นิสิตนักศึกษาแห่งประเทศไทย ที่มีนายปริญญา เทวานฤมิตร
กุล เป็นเลขาธิการ ตามมาด้วยการสนับสนุนของพรรคฝ่ายค้านประกอบด้วยพรรค

5

ประชาธิปัตย์, พรรคเอกภาพ, พรรคความหวังใหม่และพรรคพลังธรรมโดยมีข้อเรียกร้องให้
นายกรฐั มนตรีลาออกจากตำแหนง่ และเสนอวา่ ผูด้ ำรงตำแหนง่ นายกรัฐมนตรีตอ้ งมาจากการเลือกตั้ง
หลังการชุมนุมยืดเยื้อตั้งแต่เดือนเมษายน เมื่อเข้าเดือนพฤษภาคม รัฐบาลเริ่มระดมทหารเข้ามา
รักษาการในกรุงเทพมหานคร และเริ่มมีการเผชิญหน้ากันระหว่างผู้ชุมนุมกับเจ้าหน้าที่ตำรวจและ
ทหารในบริเวณราชดำเนนิ กลาง ทำให้สถานการณต์ งึ เครยี ดมากขึ้นเรื่อย ๆ

กระทั่งในคืนวันที่ 17 พฤษภาคม ขณะที่มีการเคลื่อนขบวนประชาชนจากสนามหลวงไปยัง
ถนนราชดำเนินกลางเพื่อไปยังหน้าทำเนียบรัฐบาล ตำรวจและทหารได้สกัดการเคลื่อนขบวนของ
ประชาชน ณ สะพานผ่านฟา้ ลีลาศ เรมิ่ เกดิ การปะทะกันระหว่างประชาชนกับเจ้าหน้าที่ตำรวจในบาง
จุด และมีการบกุ เผาสถานตี ำรวจนครบาลนางเลิ้ง จากนั้นวนั ที่ 18 พฤษภาคม เวลา 00.30 น.รัฐบาล
ได้ประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินในกรุงเทพมหานคร จังหวัดปทุมธานี จังหวัดสมุทรปราการ จังหวัด
สมุทรสาคร และจังหวัดนนทบุรี,ประกาศ ห้ามมิให้ชุมนุมหรือมั่วสุมกันและประกาศให้วันที่ 18 - 20
พฤษภาคม เป็นวันหยุดราชการพร้อมกับปิดโรงเรียนและมหาวิทยาลัยในจังหวัดที่ประกาศ
สถานการณ์ฉุกเฉินเป็นเวลา 3 วัน และงดการตรวจร่างกายและเอกซเรย์ เนื่องจากวันหยุดราชการ
โดยให้ตรวจระหว่างวันที่ 21 - 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2535 แทน โดยให้ทหารกับตำรวจตระเวน
ชายแดนทำหน้าที่รกั ษาความสงบ แต่ได้นำไปสูก่ ารปะทะกันกับประชาชน มีการใช้กระสุนจริงยิงใสผ่ ู้
ชุมนุมในบริเวณถนนราชดำเนินจากนั้นจึงเข้าสลายการชุมนุมในเช้ามืดวันเดียวกันน้ัน ตามหลักฐานที่
ปรากฏมีผเู้ สยี ชวี ติ หลายสบิ คน

เวลา 15.30 นาฬิกา ของวันที่ 18 พฤษภาคม ทหารได้เคลื่อนกำลังครั้งสำคัญครั้งหนึ่งและ
ควบคุมตัวพลตรีจำลอง ศรีเมือง จากบริเวณที่ชุมนุมกลางถนนราชดำเนินกลาง และรัฐบาลได้ออก
แถลงการณ์หลายฉบับและรายงานข่าวทางโทรทัศน์ของรัฐบาลทุกช่องยืนยันว่าไม่มีการเสียชีวิตของ
ประชาชน แต่การชมุ นุมต่อต้านของประชาชนยงั ไม่ส้ินสุด เริ่มมีประชาชนออกมาชมุ นุมอย่างต่อเนื่อง
ในหลายพื้นที่ทั่วกรุงเทพมหานคร โดยเฉพาะที่มหาวิทยาลัยรามคำแหง พร้อมมีการตั้งแนวป้องกัน
การปราบปรามตามถนนสายตา่ ง ๆ ขณะท่รี ฐั บาลไดอ้ อกประกาศจบั แกนนำอีก 7 คน คือ
-นายปรญิ ญา เทวานฤมิตรกุล
-นพ.เหวง โตจริ าการ

6

-นพ.สนั ต์ หตั ถรี ัตน์
-นายสมศักดิ์ โกศยั สุข
-นางประทปี องึ้ ทรงธรรม ฮาตะ
-นางสาวจติ ราวดี วรฉตั ร
-นายวีระ มสุ ิกพงศ์

โดยต้ังข้อหาฝ่าฝืนพระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ. 2495 และ
ระบุว่าบุคคลเหล่านี้ยังคงชุมนุมไม่เลิก และยังปรากฏข่าวรายงานการปะทะกันระหว่างเจ้าหน้าที่กับ
ประชาชนในหลายจุดและเริ่มเกิดการปะทะกันรุนแรงมากขึ้นในคืนวันนั้นในบริเวณถนนราชดำเนิน
กลาง

19 พฤษภาคม เจ้าหน้าที่เริ่มเข้าควบคุมพื้นที่บริเวณถนนราชดำเนินกลางได้ และควบคุมตัว
ประชาชนจำนวนมากขึ้นรถบรรทุกทหารไปควบคุมไว้พลเอกสุจินดา คราประยูร นายกรัฐมนตรี
แถลงการณ์ย้ำว่าสถานการณ์เริ่มกลับสู่ความสงบและไม่ให้ประชาชนเข้าร่วมชุมนุมอีก แต่ยังปรากฏ
การรวมตัวของประชาชนใหม่ที่มหาวิทยาลัยรามคำแหงในคืนวันเดียวกัน และมีการเริ่มก่อความไม่
สงบเพื่อต่อต้านรัฐบาลโดยกลุ่มจกั รยานยนต์หลายพื้นที่ในกรุงเทพมหานคร เช่น การทุบทำลายป้อม
จราจรและสัญญาณไฟจราจร เปน็ ต้น

วันเดียวกันนั้นเริ่มมีการออกแถลงการณ์เรียกร้องให้นายกรัฐมนตรีลาออกจากตำแหน่งเพ่ือ
รบั ผดิ ชอบต่อการเสยี ชีวิตของประชาชน ขณะทส่ี ือ่ ของรัฐบาลยังคงรายงานว่าไม่มีการสญู เสยี ชีวิตของ
ประชาชน แต่สำนักข่าวต่างประเทศอย่างซีเอ็นเอ็นและบีบีซีได้รายงานภาพของการสลายการชุมนุม
และการทำร้ายผู้ชุมนุม หนังสือพิมพ์ในประเทศไทยบางฉบับเริ่มตีพิมพ์ภาพการสลายการชุมนุม
ขณะที่รัฐบาลได้ประกาศให้มีการตรวจและควบคุมการเผยแพร่ข่าวสารทางสื่อมวลชนเอกชนใน
ประเทศ

ซึ่งการชุมนุมในครั้งนี้ ด้วยผู้ชุมนุมส่วนใหญ่เป็นชนชั้นกลางในเขตตัวเมือง เป็นนักธุรกิจหรือ
บุคคลวัยทำงาน ซึ่งแตกต่างจากเหตุการณ์ 14 ตุลา ในอดีต ซึ่งผู้ชุมนุมส่วนใหญ่เป็นนิสิต นักศึกษา
ประกอบกับเทคโนโลยีโทรศัพท์มือถือที่เพิ่งเข้ามาในประเทศไทย และใช้เป็นเครื่องมือสำคัญในการ
ติดตอ่ สอ่ื สารในครั้งน้ี เหตุการณพ์ ฤษภาทมฬิ นจ้ี งึ ได้ช่ือเรยี กอกี ช่ือนึงวา่ "มอ็ บมอื ถือ"

7

ไอ้แหลม
ไอ้แหลม เป็นชื่อที่เรียกบุคคลลึกลับซึ่งไม่ทราบว่าเป็นผู้ใดจนถึงทุกวันนี้ เป็นชายที่ส่งเสียง

รบกวนวิทยุสื่อสารของทหารและตำรวจตลอดระยะเวลาการชุมนุม โดยมักกวนเป็นเสียงแหลมสูง
และมีประโยคด่าทอรัฐบาล ทหารและตำรวจด้วยวาทะทเ่ี จ็บแสบ
แผนไพรีพนิ าศ

แผนไพรีพินาศ เป็นแผนยุทธการจัดวางกองกำลังและสลายการชุมนุม ในลักษณะของแผน
เผชิญเหตุ จัดทำขึ้นโดยกองกำลังรักษาพระนครตั้งแต่ปี พ.ศ. 2524 เพื่อให้หน่วยงานต่าง ๆ ที่
เก่ยี วขอ้ งกบั การรกั ษาความสงบ ไดแ้ ก่ ทหาร ตำรวจ และขา้ ราชการพลเรือน นำไปปฏบิ ัติ ต่อมาในปี
พ.ศ. 2527 และ พ.ศ. 2529 ไดม้ กี ารพฒั นาปรบั ปรุงแผนใหส้ อดคล้องกับสถานการณม์ ากข้นึ
สว่ นแผนท่ีมผี ลบังคับใช้ขณะเกดิ เหตุการณพ์ ฤษภาทมฬิ คอื แผนไพรพี นิ าศ/33 ซงึ่ มี 4 ขนั้ ตอน ไดแ้ ก่

1.ขั้นการเตรียมการ โดยให้ทุกกองกำลังออกหาข่าว รวบรวมข่าวสาร และเตรียมกำลัง
เจ้าหนา้ ที่ รวมถงึ อปุ กรณต์ า่ ง ๆ ในการปฏบิ ัติการ

2.ขั้นป้องกัน ใช้กองกำลังตำรวจในการสกัดกั้น ให้การประชาสมั พันธ์เพือ่ ให้ผู้ก่อความไมส่ งบ
ทราบถึงข้อเท็จจริงเกี่ยวกับสถานการณ์โดยถูกต้องและยุติการกระทำเอง ทางเจ้าหน้าที่จะปิดล้อม
พื้นที่สำคัญ เพื่อป้องกันมิให้เกิดความเสียหายเพิ่มขึ้น พร้อมทั้งอารักขาสถานที่และบุคคลสำคัญของ
ประเทศ

3.ขั้นปราบปรามรุนแรง หากการปฏบิ ัติการขั้นที่ 2 หรือกองกำลังตำรวจไม่สามารถท่ีจะระงับ
สถานการณไ์ ดส้ ำเร็จ และสถานการณ์ทวคี วามรนุ แรงจนไมส่ ามารถควบคมุ ได้แล้ว จงึ ใชก้ องกำลังของ
กองทพั บก กองทัพเรือ และกองทัพอากาศ เข้าระงบั ยบั ยง้ั ยุติภัยคกุ คาม

4.ขั้นสุดท้าย คือ การส่งมอบพื้นที่และความรับผิดชอบ ให้แก่เจ้าหน้าที่ฝ่ายพลเรือนหรือ
ตำรวจรับผิดชอบตอ่ ไป เมอ่ื สถานการณ์คลี่คลายแล้ว

เม่ือเวลาประมาณ 21:30 นาฬกิ า ของวนั พุธท่ี 20 พฤษภาคม พ.ศ. 2535 พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช พระราชทานพระบรมราชวโรกาสให้
-ศ.สัญญา ธรรมศกั ด์ิ ประธานองคมนตรี
-พล.อ.เปรม ติณสูลานนท์ องคมนตรแี ละรัฐบุรุษ

8

ในขณะนนั้ นำโดย
-พล.อ.สจุ นิ ดา คราประยรู นายกรัฐมนตรี
-พล.ต.จำลอง ศรีเมอื ง

เข้าเฝ้าทูลละอองธุลพี ระบาท โอกาสนี้ ทรงพระกรณุ าโปรดเกล้าโปรดกระหมอ่ ม พระราชทาน
พระราชดำรัสแก่คณะผู้เข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทด้วย ซึ่งโทรทัศน์รวมการเฉพาะกิจแห่งประเทศ
ไทย นำเทปบันทึกภาพเหตุการณ์ดังกล่าว ออกอากาศทางสถานีโทรทัศน์ทั้ง 5 ช่อง เมื่อเวลา 24:00
นาฬิกาของคืนเดียวกัน วันที่ 24 พฤษภาคม พล.อ.สุจินดา จึงกราบบังคมทูล ลาออกจากตำแหน่ง
นายกรัฐมนตรี และมอบหมายให้มีชัย ฤชุพันธ์ุ รองนายกรัฐมนตรี เป็นผู้รักษาราชการแทนเป็นการ
ช่วั คราว

9

ลำดับเหตกุ ารณ์ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2534 ถงึ พ.ศ. 2535
พ.ศ. 2534
• 23 กมุ ภาพันธ์ - เวลา 11.30 น. คณะรักษาความสงบเรียบรอ้ ยแห่งชาติ ยดึ อำนาจจาก
รฐั บาลพลเอกชาติชาย ชุณหะวณั
พ.ศ. 2535
• 22 มีนาคม - มีการเลือกตั้งใหญ่ทั่วประเทศ พรรคสามัคคีธรรม ของนายณรงค์ วงศ์
วรรณ ไดร้ บั เลือกตง้ั มาเปน็ ลำดบั หนึ่ง แต่ถกู ขนึ้ บัญชดี ำผู้ค้ายาเสพติดจากสหรัฐอเมริกา
• 27 มนี าคม - พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มพี ระบรมราชโองการ
โปรดเกลา้ ฯ พระราชกฤษฎีกาเรยี กประชมุ รฐั สภา พ.ศ. 2535
• 2 เมษายน - เวลา 15.40 น. พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เสด็จ
พระราชดำเนินทรงเปิดประชุมรัฐสภา ณ พระที่นั่งอนันตสมาคม พระราชวังดุสิต และ
ทรงพระราชทานพระราชดำรัส
• 5 เมษายน - นายมนตรี พงษ์พานชิ หัวหนา้ พรรคกิจสังคม ไดแ้ ถลงขา่ ววา่ พรรคสามัคคี
ธรรม พรรคชาติไทย พรรคกิจสังคม พรรคประชากรไทย และพรรคราษฎร ได้มีมติให้

10

พลเอกสุจินดา คราประยูร ผู้บัญชาการทหารสูงสุด และผู้บัญชาการทหารบก เป็น
นายกรฐั มนตรี ท้งั นี้ เพอ่ื ความม่นั คงของประเทศและเศรษฐกิจ
• 7 เมษายน - พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มีพระบรมราชโองการ
โปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง พลเอกสุจินดา คราประยูร ขึ้นดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนทื่
19 ของประเทศไทย
• 8 เมษายน - ร้อยตรีฉลาด วรฉัตร เร่มิ อดอาหารประทว้ งวันแรก
• 17 เมษายน - มีพระบรมราชโองการแต่งตงั้ คณะรฐั มนตรีชดุ ใหม่
• 20 เมษายน - พรรคฝ่ายค้านเริ่มการปราศรัยที่ลานพระบรมรูปทรงม้ามีผู้ร่วมชุมนุม
เกอื บ 100,000 คน
• 4 พฤษภาคม -พลตรจี ำลอง ศรเี มอื ง เร่มิ อดอาหารประทว้ งวันแรก
• 7 พฤษภาคม -พลเอกสุจินดา แถลงนโยบายต่อรัฐสภา แต่พรรคฝ่ายค้านไม่เข้าร่วม
ขณะเดียวกันบริเวณหน้ารัฐสภามีผู้ชุมนุมร่วมประท้วง จนต้องมีการปิดประชุมโดย
กะทนั หนั ให้มาประชุมใหม่ในวนั รุง่ ขึ้น
• 8 พฤษภาคม -พลเอกสจุ นิ ดา แถลงถึงเหตุผลท่ีตอ้ งมารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรี
• 9 พฤษภาคม - นายอุกฤษ มงคลนาวิน ประธานรัฐสภาประสานให้พรรคร่วมรัฐบาล
และพรรคฝ่ายค้านร่วมกันตกลงว่าจะแก้ไขรัฐธรรมนูญบางประการ และพลตรีจำลอง
ประกาศเลิกอดอาหาร
• 11 พฤษภาคม -พลตรีจำลอง ประกาศสลายการชุมนุมและประกาศชุมนุมใหม่อีกครั้ง
ในวันที่ 17 พฤษภาคม หากในวันท่ี 15 พฤษภาคม ซึ่งเป็นวันที่พรรคร่วมรัฐบาลให้
สญั ญาวา่ จะแถลงถึงเรื่องแกไ้ ขรฐั ธรรมนญู ไมม่ คี วามคบื หน้า
• 15 พฤษภาคม - พรรครว่ มรัฐบาลเปล่ยี นท่าทีเรอ่ื งแก้ไขรัฐธรรมนูญ โดยอา้ งว่าเป็นการ
ให้สัมภาษณ์โดยพลการของ นายอาทิตย์ อุไรรัตน์ ประธานสภาผู้แทนราษฎร โดยอ้าง
ว่าจะแกใ้ ห้มีบทเฉพาะกาล วา่ นายกรัฐมนตรีตอ้ งมาจากการเลอื กต้ัง ซ่ึงพลเอกสุจินดา
ต้องดำรงตำแหน่งจนครบวาระ 4 ปี เสยี ก่อน

11

• 17 พฤษภาคม - รัฐบาลจัดคอนเสิร์ตต้านภัยแล้งสกัดม็อบที่สนามกีฬากองทัพบกและ
วงเวียนใหญ่ โดยขนรถสุขาของกรุงเทพ ฯมาไว้ที่นี่หมด ช่วงเทีย่ งคืนเริม่ เกิดการตำรวจ
ปะทะกันระหวา่ งผูช้ มุ นุมกับตำรวจต่อเนื่องถึงเชา้ วันท่ี 18 พฤษภาคม

• 18 พฤษภาคม - ก่อนรุ่งสาง รัฐบาลเริ่มนำกำลังทหารและตำรวจตระเวนชายแดน
จดั การกบั ผ้ชู มุ นุมอย่างรุนแรงและประกาศสถานการณฉ์ กุ เฉนิ พรอ้ มกับแถลงการณ์ของ
รัฐบาล,กองทัพบกและกองกำลังรักษาพระนครให้เลิกการชุมนุม และออกประกาศอีก
หลายฉบับ เช่น ประกาศ ห้ามเสนอข้อความหรือเผยแพร่รวมไปถึงพิมพ์เอกสารที่
กระทบกระเทอื นตอ่ ความมัน่ คงเวลาบ่ายพลตรีจำลอง ศรเี มอื ง และผชู้ มุ นมุ บางส่วนถูก
จบั กมุ

• 19 พฤษภาคม - กลุ่มผู้ชุมนุมที่ไม่ได้ถูกจับกุมย้ายสถานที่ชุมนุมไปที่มหาวิทยาลัย
รามคำแหง

• 20 พฤษภาคม - พลเอก สุจินดา คราประยูร ได้ประกาศห้ามมิให้บุคคลใดใน
กรุงเทพมหานครออกนอกเคหสถาน เวลา 21.00 น. ถึง 04.00 น. ของวันที่ 21
พฤษภาคม

• - พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชมีรับสั่งให้ผู้นำทั้งสองฝ่าย คือพล
เอกสุจินดา และพลตรีจำลอง เข้าเฝ้า โดยผู้ที่นำเข้าเฝ้าคือพลเอกเปรม ติณสูลา
นนท์ และสัญญา ธรรมศักด์ิ ประธานองคมนตรี ในขณะน้ัน

• - กระทรวงศึกษาธิการ ประกาศให้สถานศึกษาปิดเรียนเพิ่มเติมในจังหวัดที่ประกาศ
สถานการณฉ์ ุกเฉินตอ่ ไปจนถงึ วนั ท่ี 22 พฤษภาคม

• 21 พฤษภาคม - เวลา 12.00 น. พลเอก สุจนิ ดา คราประยรู ได้ประกาศยกเลกิ การหา้ ม
มิให้บุคคลใดในกรุงเทพมหานครออกนอกเคหสถาน เนื่องจากสถานการณ์ได้คลี่คลาย
ลงแล้ว

• 23 พฤษภาคม - พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มีพระบรมราช
โองการโปรดเกล้าฯ พระราชกำหนดนิรโทษกรรมแก่ผู้กระทำความผิดเนอ่ื งในการชมุ นมุ
กันระหว่างวันที่ 17 พฤษภาคม พ.ศ. 2535 ถึงวันที่ 21 พฤษภาคม พ.ศ. 2535 พ.ศ.
2535

12

• 24 พฤษภาคม - พลเอกสจุ ินดา และพลตรจี ำลอง แถลงการณ์รว่ มกันผ่านโทรทัศน์รวม
การเฉพาะกจิ แห่งประเทศไทยและพลเอกสุจินดา ลาออกจากตำแหนง่ นายกรัฐมนตรี

• 26 พฤษภาคม - ได้มีประกาศยกเลิกประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินในกรุงเทพมหานคร
จังหวัดสมุทรปราการ จังหวัดสมุทรสาคร จังหวัดนนทบุรี และจังหวัดปทุมธานี โดย
ยกเลกิ ตัง้ แตเ่ วลา 12.00 น.ของวันท่ี 26 พฤษภาคม พ.ศ. 2535

• 10 มิถุนายน - แกนนำจัดตั้งรัฐบาลเสนอชื่อพลอากาศเอกสมบุญ ระหงษ์ หัวหน้า
พรรคชาติไทย เป็นนายกรัฐมนตรี แต่นายอาทิตย์ อุไรรัตน์ รองหัวหน้าพรรคสามัคคี
ธรรม ในฐานะประธานสภาผู้แทนราษฎร และรักษาการประธานรัฐสภา ตดั สินใจนำชื่อ
นายอานันท์ ปันยารชุน ขึ้นทูลเกล้าฯ เพื่อโปรดเกล้าฯ ให้ กลับมาดำรงตำแหน่ง
นายกรัฐมนตรีอีกครั้งหนึ่ง เพื่อบริหารประเทศชั่วคราว ยุบสภาผู้แทนราษฎร และ
จัดการเลือกตั้งใหม่

• 30 มิถุนายน - พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มีพระบรมราช
โองการ โปรดเกล้าฯ ประกาศใช้ พระราชกฤษฎีกายุบสภาผ้แู ทนราษฎร โดยกำหนดให้
วันอาทิตยท์ ่ี 13 กนั ยายน พ.ศ. 2535 เปน็ วนั เลือกตงั้ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร

• 13 กนั ยายน - มกี ารเลอื กตง้ั ใหญ่ทั่วทั้งประเทศ พรรคประชาธปิ ัตย์ได้รับคะแนนเสียง
มาเป็นลำดบั หนึ่ง พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู ิพลอดุลยเดช มพี ระบรมราช
โองการ โปรดเกล้าฯแต่งต้ังนายชวน หลกี ภยั เป็นนายกรัฐมนตรี

13

เหตกุ ารณ์สบื เน่อื ง
• ภายหลังการประกาศลาออกของพลเอกสจุ นิ ดา คราประยูร ทำให้นายมีชัย ฤชุพันธ์ รอง
นายกรัฐมนตรี ได้รักษาการแทนนายกรัฐมนตรี จนกระทั่งมีการแต่งตั้งนายกรัฐมนตรี
คนใหมใ่ นวันท่ี 10 มถิ ุนายน 2535 คณะรัฐมนตรคี ณะที่ 48 ของรฐั บาลพลเอก สุจินดา
คราประยูร จึงพน้ จากตำแหนง่ ไปตามวาระ
• ภายหลังเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ พ.ศ. 2535 และ พล.อ.สุจินดา คราประยูร ประกาศ
ลาออกจากตำแหน่ง นายกรัฐมนตรี ในเวลานั้น พล.อ.อ.สมบุญ อดีตผู้ว่าการการท่า
อากาศยานแหง่ ประเทศไทย ดำรงตำแหน่งเป็น หัวหน้าพรรคชาติไทย สบื ต่อจาก พล.อ.
ชาติชาย ชณุ หะวัณ ที่ลาออกหลงั รัฐประหาร เป็นทเี่ ชอ่ื กนั ในขณะน้นั ว่า พล.อ.อ.สมบุญ
จะต้องได้ขึ้นดำรงตำแหน่ง นายกรัฐมนตรี ต่อจาก พล.อ.สุจินดา อย่างแน่นอน แต่แลว้
เมื่อ ดร.อาทิตย์ อุไรรัตน์ นำชื่อขึ้นทูลเกล้าฯ กลับกลายเป็นการแต่งตั้งให้ นายอานันท์
ปันยารชุน อดีตนายกรัฐมนตรีระหว่างการรัฐประหาร กลับมารับตำแหน่ง

14

นายกรัฐมนตรี และทำให้เป็นที่พูดต่อๆ กันมาถึงเหตุการณ์ครั้งนั้นว่า พล.อ.อ.สม
บุญ "แต่งชดุ ขาวรอเกอ้ "
• 5 พรรคที่สนับสนุนสุจินดาเป็นนายกรัฐมนตรี ได้แก่ พรรคสามัคคีธรรม
พรรคชาติไทย พรรคประชากรไทย พรรคราษฎร ยกเว้น พรรคกิจสังคม เป็นฝ่ายค้าน
ในสภาผแู้ ทนราษฎรไทย ชุดท่ี 18
• มกี ารแก้รัฐธรรมนูญแหง่ ราชอาณาจักรไทย พทุ ธศกั ราช 2534 จำนวน 6 คร้งั มีประเด็น
สำคัญในการแก้ไขเพิ่มเติม คือ แก้ไขให้ประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภา
และประธานวุฒิสภาเป็นรองประธานรัฐสภา รวมทั้งแก้ไของค์ประกอบของคณะตุลา
การรัฐธรรมนูญให้เหมาะสมยิ่งขึ้น , การกำหนดคุณสมบัติของผู้จะดำรงตำแหน่ง
นายกรัฐมนตรี ต้องเปน็ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร
• รัฐบาลได้เปิดให้เอกชนประมูลจัดต้ังสถานีโทรทัศน์แห่งใหม่ในระบบยูเอชเอฟ เพื่อเป็น
ทางเลอื กในการรับขอ้ มูลขา่ วสารของประชาชน ภายใตช้ อ่ื สถานโี ทรทัศนไ์ อทวี ี ซ่งึ ต่อมา
ได้กลายเป็น สถานีโทรทัศน์ทีไอทีวี และกลายเป็น สถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส ใน
ปจั จบุ ัน

ผลกระทบต่อความคิดเปลีย่ นแปลงสงั คม

อนุสรณส์ ถานสตรีทอาร์ท ใกล้ถนนขา้ วสาร
จากเหตุการณ์สูญเสียชีวิตประชาชนดังกล่าว ได้ก่อให้เกิดทัศนะ
ว่าผู้นำการประท้วงหรือชุมนุมพึงรู้จักใช้วิธีการเพื่อรักษาชวี ติ ของ
ประชาชนไว้ อาจยอมลดเป้าหมายของขอ้ เรียกรอ้ งเพือ่ ลดโอกาส
นองเลือด หรือยอมแพ้ทางการเมืองเสียดีกว่า[30]:102 ซึ่งสุรพล
ธรรมร่มดีมองว่าเป็นการยอมรับอนุรักษนิยมทางสังคม และบอก
ใหป้ ระชาชนทนกบั ความเลวร้ายทน่ี อ้ ยกว่า