juni 2018 | 51 Ruben Hamans (24) ‘Ik wist van niks’, vertelt Ruben Hamans. ‘Ik hoorde pas later van mijn begeleider dat hij me had genomineerd.’ Tijdens zijn onderzoek aan de Technische Universiteit Eindhoven en DIFFER bekeek Hamans metalen nanodeeltjes die reageren op licht en reacties kunnen katalyseren. ‘Als we die nanodeeltjes met licht beschijnen, verwachten we dat de katalyse nog sneller gaat’, zegt Hamans. ‘Maar we konden de reactie nog niet volgen.’ Dus bouwde Hamans een microscoop waarmee hij de reactie kon volgen. De theorie was daarmee nog niet bewezen, maar de techniek bleek breed toepasbaar. ‘Inmiddels gebruiken meerdere groepen mijn opstelling.’ Of het genoeg gaat zijn voor de winst, weet Hamans niet. ‘De techniek die we gebruiken is niet nieuw, maar kan wel voor gave nieuwe ontdekkingen zorgen.’ Renée Moezelaar Michelle van der Helm (23) ‘Ik was bijna vergeten dat ik genomineerd was, dus het was een verrassing’, zegt Michelle van der Helm. Aan de Technische Universiteit Delft richtte haar onderzoek zich op hydroxynitrillyase, een enzym dat industrieel relevant cyanohydrine produceert. Om de stabiliteit te verbeteren, plaatste Van der Helm het enzym op een silicadrager in een microreactor. ‘Met ons poreuze systeem kun je de reactie continu uitvoeren, en ook heel snel met hoge opbrengst.’ Tijdens haar onderzoek mocht Van der Helm naar een universiteit in Polen om het systeem te testen. ‘Dat was heel gaaf en leverde interessante resultaten en leuke contacten op.’ Of ze gaat winnen, kan Van der Helm moeilijk voorspellen, maar ze heeft in ieder geval zin in de uitreiking. ‘De Avond van de Chemie lijkt me erg leuk!’ Jeroen Dobbelaar (25) ‘Ik wist dat ik was genomineerd, maar de top drie had niet verwacht’, reageert Jeroen Dobbelaar. Dobbelaar deed onderzoek aan de Technische Universiteit Eindhoven, waar hij keek naar een microreactor met luminescente zonneconcentrators. Die reactor bundelt de golflengtes uit zonlicht om foto-redoxreacties uit te voeren, maar werkte niet optimaal: ‘Veel oplosmiddelen maakten de reactor kapot en we konden hem maar in één kleur maken.’ Dobbelaar wist de reactor zo aan te passen dat hij meer foto-redoxreacties kan uitvoeren en toch goedkoop blijft. ‘Alle problemen die we tegenkwamen, wisten we op te lossen’, zegt Dobbelaar. ‘En het was leuk om echt een product in handen te hebben.’ Of hij met dit onderzoek de winst kan pakken weet Dobbelaar nog niet. ‘Ik hoop dat het genoeg is!’ Drie genomineerden Golden Master Award De top drie van Golden Master Award 2017 is bekend! Deze drie talentvolle studenten zijn nog in de running voor het beste afstudeeronderzoek in het wo. De winnaar maken we bekend tijdens de Avond van de Chemie op 9 oktober. KNCV
52 | juni 2018 Zonnecellen in alle soorten en maten René Janssen vertelt over zijn onderzoek naar zonnecellen bij de Chemische Kring Midden Nederland. Tijdens de eerste zomerse dag van 2018 ontdekken leden van de Chemische Kring Midden Nederland hoe we zonnestralen beter kunnen benutten. René Janssen, hoogleraar moleculaire materialen en nanosystemen aan de Technische Universiteit Eindhoven, vertelt over zijn onderzoek naar organische en hybride zonnecellen. 95 % ‘Het rendement van een zonnecel hangt af van de efficiëntie waarmee de cel licht absorbeert, de hoeveelheid ladingen die daardoor ontstaan en de energie in die ladingen’, vertelt Janssen. In theorie kunnen zonnecellen maar liefst 95 % van het zonlicht omzetten in energie. Dit lukt in de praktijk niet door de ShockleyQueisser-limiet, voor een zonnecel van één laag ligt die bij 33,7 % rendement. Janssen maakt organische zonnecellen, opgebouwd uit twee polymeerhalfgeleiders die je mixt om veel contactoppervlak te creëren. De morfologie is daarbij heel belangrijk’, zegt Janssen. ‘Bij een grof mengsel daalt het rendement.’ Uiteindelijk haalden ze met spincoating een rendement van 9,6 %. Om dit te verbeteren, keek Janssen naar meervoudige cellen. ‘Een tandemcel met twee actieve lagen kan in theorie 46 % rendement halen.’ In 2010 lukte het hem als eerste om een goede ‘sandwich’ te maken. De individuele lagen haalden 5,8 %, maar samen leverden ze bijna 9 % op. ‘We kunnen ook nog drie en vier lagen maken, maar dat verbetert het rendement nauwelijks.’ Deze ontwikkelingen klinken veelbelovend, maar organische zonnecellen zijn nog te duur. ‘De polymeren kosten € 1.000 KNCV in het kort Ken jij een goede, inspirerende docent scheikunde uit het voortgezet onderwijs? Nomineer die dan voor de KNCV Onderwijsprijs 2018! Dat kan tot 1 juli via www.kncv.nl/onderwijsprijs. Tijdens de jaarlijkse DAS-conferentie is de KNCV hbo-posterprijs uitgereikt aan Lieke Paerels. De jury koos Lieke unaniem als winnaar uit de negentien deelnemende posters. Het publiek van de conferentie mochten ook stemmen op hun favoriete poster, die prijs ging naar Geraldine Schnelting. De Stockholm Water Prize 2018 gaat naar Mark van Loosdrecht, hoogleraar milieubiotechnologie en waterzuivering aan de Technische Universiteit Delft. De prijs beloont zijn werk aan het verbeteren van (afval)waterbehandeling. Op 29 augustus reikt de Zweedse kroonprinses Victoria de prijs uit. Zelf een nieuwtje voor de rubriek ‘KNCV in het kort’? Mail het naar [email protected]! per g, en de coatings die ervoor zorgen dat ze niet kapotgaan zijn ook duur’, vertelt Janssen. ‘Silicium krijg je al voor € 70 per m2. Alleen voor architecten zijn ze aantrekkelijk, vanwege hun flexibiliteit en kleur.’ Perovskiet-revolutie Volgens de hoogleraar zijn perovskieten misschien wel dé revolutie in zonnecelland. In 2009 had een zonnecel van dit materiaal 3 % rendement, inmiddels maximaal 22,9 %. ‘Het gaat om perovskieten van loodjodide en methylamine. Ze zijn makkelijk te maken en de materialen zijn gewoon te koop.’ Maar het kan nog beter. ‘Een laag doorzichtige perovskiet op de bestaande silicium-zonnecellen geeft potentieel meer dan 30 % rendement.’ Maar lood mag je tegenwoordig niet meer in nieuwe producten gebruiken. Het wordt in ieder geval tijd dat we hard op zonnecellen inzetten, aldus Janssen. ‘Nederland loopt enorm achter. De hoop is dat de nieuwe generatie door initiatieven als de Solar Car Race geïnspireerd raakt en ons verder helpt.’ Renée Moezelaar X Meer informatie Interesse in dit soort onderwerpen? Ga dan eens langs bij een kring in jouw buurt! Kijk voor meer informatie op www.kncv.nl/kringen. KNCV
juni 2018 | 53 KNCV AGENDA 12 juni 2018, Terneuzen De Slimste Scheikundige - Voorronde Terneuzen Locatie: DOW Benelux KNCV-Bureau Informatie: Frank Sekeris [email protected] 14 juni 2018, Nijmegen Mercachem: Contract Research Organisation Drug Discovery Excursie Locatie: Mercachem, Nijmegen Bossche Chemische Kring Informatie: Tom Gribnau, 0412-45 3 794 [email protected], www.beceka.info 21 juni 2018, Utrecht KNCV Academy – Hoe schrijf ik een winnende subsidieaanvraag? Workshop Locatie: Het Coachhuis, Utrecht KNCV Informatie: KNCV-Bureau [email protected] 4 juli 2018, Haarlem Meet & Greet en ALV Locatie: Teylers Museum, Haarlem KNCV-Bureau Informatie: [email protected] 8 juli 2018, Amsterdam International Symposium on Homogeneous Catalysis Locatie: Beurs van Berlage, Amsterdam Informatie: www.ishc21.amsterdam Voor meer informatie over deze en andere activiteiten: www.kncv.nl/agenda Voor opname van uw activiteit in deze rubriek kunt u contact opnemen: Frans Koeman, [email protected] Telefoon: 070-337 87 93 KOTOMICREATIONS Meet & Greet De Meet & Greet staat dit jaar in het teken van chemisch erfgoed. Woensdag 4 juli staat alweer de vijfde editie gepland van de jaarlijkse Meet & Greet met de secties. Dit keer op een bijzondere locatie: het 18de-eeuwse Teylers Museum in Haarlem. Deze middag kroont de KNCV, samen met de Chemie Historische Groep, de Ovale Zaal van het museum (zie foto) namelijk tot het eerste ‘Nationaal Chemisch Erfgoed’ van Nederland. Een speciaal hiervoor ontworpen plaquette wordt officieel onthuld en daarmee behoort de Ovale Zaal voortaan tot het nationaal chemisch erfgoed. Lezingen Twee lezingen gaan in op de bijzondere rol die de Ovale Zaal heeft gespeeld bij de introductie van de moderne chemie in Nederland. De inbreng van Martinus van Marum, de eerste directeur van Teylers Museum, was daarbij cruciaal. Zijn onderzoek naar chemische processen met de grote elektriseermachine in de Ovale Zaal vormde belangrijk bewijs voor de toen nieuwe theorie van Lavoisier. Na afloop van de Meet & Greet vindt de KNCV Algemene Ledenvergadering plaats. Tijdens de ALV presenteert onderzoeksbureau Noordam & De Vries de resultaten van het ledenonderzoek van de KNCV, dat het dit voorjaar uitvoerde. We sluiten de middag af met een borrel en een buffet, waarbij er volop ruimte is om kennis te maken met de verschillende secties en hun leden. Deelname aan de Meet & Greet is gratis, graag wel even van tevoren aanmelden bij Frans Koeman, fkoeman@ kncv.nl.
54 | juni 2018 KVCV Het stikstofdioxidegevaar Arsène Lepoivre duikt in de wereld van stikstof en uit zijn bezorgdheid. Van stikstof zijn een half dozijn verbindingen met zuurstof bekend. Gelukkig verwarren zelfs de media N2O niet met NO2, want dat eerste is het vrij onschuldige lachgas, terwijl NO2, daarentegen een diep oranjerood gekleurd giftig gas is dat met vliegas de gelige kleur van smog veroorzaakt. Bij de verbrandingsmotorgassen spreek je meestal over NOX. Dit slaat dan op de formule NOx met x = 1 of 2. De gassen NO en voornamelijk NO2 zijn de voornaamste uitlaatgassen bij dieselwagens. NO2 noteer je ook vaak als N2O4, omdat dit molecuul gemakkelijk een paar vormt. De luchtstikstof kan pas reageren met zuurstof in extreme omstandigheden, bijvoorbeeld bij bliksem in de lucht, maar vanaf 600 °C ook in een verbrandingsmotor, doch gelukkig in heel beperkte mate. Problemen met gezondheid In 2007 verscheen in het medisch tijdschrift The Lancet een studie van professor Gauderman over gezondheidsproblemen bij 3.677 kinderen van de Universiteit Antwerpse meerdere alarmbellen doen rinkelen. Het Ringlandproject in Antwerpen Vrij recente metingen van het NO2-gehalte op de ring van Antwerpen geven 70 tot 200 µg/m³ binnen 100 m afstand. In spitsuren en bij files kan dit nog oplopen tot een veelvoud hiervan. Verder in de stad zakt dit tot 40 à 45 µg/m³. Met de geplande overkapping denkt men dit gehalte terug te brengen tot een aanvaardbaar niveau van 30 à 35 µg/m³. Op welke wijze dit effectief zal gebeuren is maar de vraag. Filters op alle uitlaatpijpen van het ventilatiesysteem zijn nuttig om vaste polluenten tegen te houden, maar voor gassen zijn wel speciale filters vereist. Hoe effectief dit op grote schaal zal worden is mij niet bekend. Een alternatief zou zijn om via pijpen de gassen naar verdere zones te voeren… maar waarheen? Hoe de NO2-uitstoot verlagen? Vanaf 600 °C gaan in de ontstekingskamer van de motor de koolwaterstofketens breken (cracking). Dit levert van 10 jaar die in de nabijheid van een drukke snelweg opgroeiden. De helft van hen woonde op minder dan 500 m (groep A). Bij hen werd een duidelijk effect vastgesteld in astmatische aandoeningen, chronische bronchitis en in longfuncties, vergeleken met de anderen die op meer dan 500 m woonden (groep B). Statistisch bleek het longvolume bij uitademen 81 ml kleiner te zijn bij groep A. Ook de snelheid van uitblazen was met 127 ml per seconde afgenomen. Door de kinderen van groep A te verhuizen naar groep B bleek in een verdere studie het verschil na acht jaar sterk te zijn afgenomen. Dit alarmerend bericht kreeg in politieke kringen weinig of geen weerklank. Meer nog, recentelijk worden heel wat sociale woningen gebouwd vlakbij drukke snelwegen. Goedkope gronden wegen bij sommige gemeentebesturen meer door dan gezondheidsproblemen. Hopelijk zal een lopend onderzoek ‘CurieuzeNeuzen’ CANSTOCKPHOTO/PHOTOCREATIVE
juni 2018 | 55 KVCV zeer reactieve fragmenten (radicalen) die snel reageren met zuurstof, maar in geringe mate ook het N2-gas splitsen in reactieve atomen. Zo ontstaan met zuurstof meerdere soorten stikstofoxides. Dit chemisch proces minimaliseren is niet eenvoudig. Sinds 2000 zijn heel wat studies gedaan over de vorming van NO2 in dieselmotoren. Experimenteel blijkt dat injecteren van zeer vochtige lucht de reactietemperatuur zeker 5 °C kan verlagen. Dit zou verklaren waarom er minder NO2 wordt gevormd. Bij mijn weten is dit laboratoriumonderzoek nog niet in praktijk gebracht. Voor een ander recent procedé is dit wel het geval. Sinds een paar jaren is het product AdBlue op de markt. Dit is een oplossing van 32 % ureum (NH2CONH2) in zuiver water die je apart vlak na de verbrandingskamer inspuit op een speciale katalysator. Met een weinig extra rest aan brandstof blijft de katalysator op voldoende temperatuur om eerst het ureum met water te ontbinden tot ammoniak en CO2. Vervolgens reageert NH3 met NO2 samen tot N2 en water. Voor de zware uitstoot van grote dieselwagens is dit al in toepassing. De laatste jaren bouwden VW en BMW in dieselwagens speciale katalysatoren in, de zogenoemde driewegkatalysatoren. De naam slaat op de drie schadelijke stoffen: CO, onverbrande brandstof en NOx. De eerste twee stoffen worden met overmaat zuurstof op platina bij 300 à 400 °C tot CO2 omgezet. Het NOx vergt evenwel een reducerend middel. Daarom wordt het tijdelijk in de ruime katalysatorknalpot geadsorbeerd op een bariumcomponent. Wanneer dit adsorbens volgeladen zit, gaat via speciale sensoren een computergestuurd mechanisme in werking. In een heel korte tijd wordt dat compartiment voorzien van extra brandstof, maar met een zuurstoftekort. Daardoor vormt zich veel CO-gas. Dit is een reducerende stof die op een hete rhodiumkatalysator NOx omzet tot N2 en CO2. Het is duidelijk een complex en kostelijk systeem dat spijtig genoeg tijdens korte ritten met een koude motor niet kan werken. Arsène Lepoivre X In de marge • De Europese Unie legt sinds 1992 limietwaarden op voor de NO2-uitstoot bij dieselwagens. Die normen zijn sindsdien in meerdere opeenvolgende decreten al zeven keer verlaagd. In 2014 werd de norm voor nieuwe wagens van een middenklasse dieselauto verlaagd tot 0,105 g per km, de zogenoemde EU-6-norm. Dat andere soorten motoren minder roet uitstoten is wel duidelijk, maar hoe zit het met NOx? • Een paar decades terug was het grote milieuprobleem de vorming van zure regen. NO2 reageert vlot met water tot het sterk corrosieve salpeterzuur (HNO3). Vandaar ook de prikkelende werking op onze neusslijmvliezen bij de geringste concentratie aan dit stinkende dioxide. Behalve NOx is ook SO2 hiervoor verantwoordelijk. Inmiddels lijkt de discussie daarover sterk geluwd en was het denkelijk een overroepen probleem. • Er is vrij goedkope meetapparatuur te koop om in de eigen omgeving het NO2-gehalte te meten (zie ook het project ‘CurieuzeNeuzen’). • Recentelijk lekte uit dat enkele automerken tests hadden gedaan om de schadelijkheid van NOx op apen en mensen te onderzoeken. Wat een schokkend verhaal! Zijn er ook al tests gedaan op chauffeurs die dagdagelijks op de drukste autosnelwegen rijden? Wat te denken van de nattevingernorm van de gezondheidsinspectie dat de maximale concentratie van 200 µg/m³ NO2 maar 18 keer per jaar mag worden overschreden?
56 | juni 2018 KVCV De provincie Antwerpen kent een subsidie toe aan het expertisecentrum van de Karel de Grote Hogeschool. Met die subsidie kan het samen met kmo’s, maar ook met grote bedrijven, bijvoorbeeld uit de Antwerpse haven, een aantal demoprojecten duurzame chemie uitwerken. De chemische industrie is een belangrijke werkgever in de regio Antwerpen en veel bedrijven werken al met duurzaamheid en circulaire economie. Vaak ontbreken echter de tijd en de nodige kennis en apparatuur om processen of producten te verduurzamen. De provincie Antwerpen wil bedrijven hierbij een duwtje in de rug geven. Event Bij afronding van de projecten wordt een event georganiseerd waar de verschillende demoprojecten en good practices worden voorgesteld, zodat ze kunnen dienen als inspiratiebron voor andere bedrijven. X Kijk voor meer info op www. kdg.be/duurzame-chemie Molecular frontiers and global challenges KEY DEADLINES Oral abstract deadline 29 January 2018 Poster abstract deadline 16 April 2018 Early bird registration deadline 4 June 2018 Standard registration deadline 16 July 2018 Late registration deadline 6 August 2018 @EuCheMS_2018 #euchems2018 De provincie Antwerpen zet samen met de Karel de Grote Hogeschool in op duurzame chemie. Expertisecentrum Duurzame Chemie CANSTOCKPHOTO/KHUNASPIX
juni 2018 | 57 Agenda COLOFON ACTIVITEITEN 17-21 juni 2018 International Symposium on Inorganic and Environmental Materials 2018 Locatie: Gent Organisatie: UGent, SIMJ Inlichtingen: http://isiem2018.org 8-12 juli 2018 12th International Symposium on the Scientific Bases for the Preparation of Heterogeneous Catalysts Locatie: Louvain-la-Neuve Organisatie: LD Organisation Inlichtingen: www.ldorganisation.com 8-13 juli 2018 16th Belgian Organic Synthesis Symposium Locatie: Brussel Organisatie: LD Organisation Inlichtingen: www.ldorganisation.com 9-12 juli 2018 Electroceramics XVI Locatie: Hasselt Organisatie: UHasselt Inlichtingen: www.electroceramicsxvi.org 16-20 juli 2018 4th International Conference on Advanced Complex Inorganic Nanomaterials Locatie: Namen Organisatie: Université de Namur, Université Catholique de Louvain Inlichtingen: http://webapps.fundp.ac.be/acin2018 26-30 augustus 2018 7th EuCheMS Chemistry Congress Locatie: Liverpool, Verenigd Koninkrijk Organisatie: EuCheMS, RSC Inlichtingen: www.euchems2018.org 2-6 september 2018 XXV EFMC International Symposium on Medicinal Chemistry Locatie: Ljubljana, Slovenië Organisatie: EFMC Inlichtingen: www.ldorganisation.com 6-7 september 2018 5th EFMC Young Medicinal Chemist Symposium Locatie: Ljubljana, Slovenië Organisatie: EFMC Inlichtingen: www.ldorganisation.com 9-12 september 2018 11th International Symposium on Drug Analysis and 29th International Symposium on Pharmaceutical and Biomedical Analysis Locatie: Leuven Organisatie: KU Leuven Inlichtingen: https://kuleuvencongres.be/DA-PBA-2018 CANSTOCKPHOTO/PAULISTA KVCV vzw p/a Universiteit Antwerpen - Campus Groenenborger - Departement Chemie - Groenenborgerlaan 171 - 2020 Antwerpen tel: +32 479 60 12 32, [email protected], www.kvcv.be BTW-nummer: BE410-934-461 IBAN: BE04 4310 6848 8131, BIC: KREDBEBB Redactie KVCV-pagina’s An Mammolito en Christophe De Bie. De KVCV-redactie kan gecontacteerd worden op [email protected]. Aankondigingen van activiteiten e.d. kunnen eveneens doorgegeven worden voor opname. KVCV-bestuur Algemeen Voorzitter: Christophe De Bie ([email protected]) Secretaris-Generaal: Christopher De Dobbelaere ([email protected]) Penningmeester-Generaal: Liene De Beuckeleer ([email protected]) Raadsleden: Eric Schouteden, Rudolf Vanheertum en Thomas Vranken KVCV-lidgelden € 55,- Standaard lidmaatschap € 30,- Young professionals (t. e. m. 29 jaar, kopie identiteitskaart) € 12,- Studenten (kopie studentenkaart) € 165,- Secundaire scholen € 363,- Universiteiten en hogescholen € 1.694,- (goud), € 1.029,- (zilver), € 363,- (brons) Bedrijven Al deze bedragen zijn inclusief 21 % BTW. Op www.kvcv.be vindt u de modaliteiten van de verschillende lidmaatschappen en is er de mogelijkheid tot intekenen op het gewenste lidmaatschap. Binnen het standaard lidmaatschap is er de mogelijkheid om het lidgeld over te maken via domiciliëring (www.kvcv.be). Indien u intekent voor domiciliëring, krijgt u een eenmalige korting van € 10,-, wat het lidgeld eenmalig op € 45,- brengt. KVCV wordt gesteund door Gouden KVCV-lidmaatschap: BASF Antwerpen, ExxonMobil Chemical Europe, Lab Support, Sumitomo Chemical Europe Zilveren KVCV-lidmaatschap: Janssen Pharmaceutica Bronzen KVCV-lidmaatschap: ACTA, Agilent Technologies, Analytik Jena, ARLANXEO Belgium, Bruker Belgium, Covestro, Evonik Antwerpen, Interscience Belgium, Laborama, Monsanto Europe, Optimus Instruments, Primoris Belgium, SerCoLab, Tessenderlo Chemie, Tiense Suikerraffinaderij, Umicore Lidmaatschap universiteiten en hogescholen: Odisee
advertentie www.cls-services.nl recruitment, selection and career coaching in chemistry | pharma | biotech | food CLS Services CHEMISTRY OF CONNECTING PEOPLE (SENIOR | MEDIOR) QA ASSOCIATE JANSSEN VACCINES & PREVENTION - LEIDEN Within Janssen Vaccines & Prevention, previously Crucell, entrepreneurial people are working in a dynamic culture in which innovation and a ‘can do’ state of mind are the central points. The teams are dedicated and focussed on the discovery, development, manufacturing and marketing of vaccines and antibodies to protect people world-wide from infectious diseases. In the position of Senior QA Associate you will provide support for special quality projects and will be the process owner for several quality processes. Enforcing quality requirements, establishing quality systems for new technologies, reviewing development data, approving quality documentation and supporting activities related to regulatory submissions and inspections. Interacting with the project teams, internal and external business partners, contractors and stake holders and supporting the site’s overall quality level. With at least a M.Sc. in a relevant disciple you have 6-8 years of experience in QA in a pharmaceutical environment. We are, however, also looking for a Medior candidate. You have good organisational and communication skills, while being pro-active and a team player. Interested to know more about this position? Then visit our website for more information. Sr Petrochemisch Analist Regio Rotterdam HLO analytische chemie Jr R&D Medewerker Regio Roosendaal HLO + formuleren, rheologie, FTIR Senior Chemisch Analist Regio Den Bosch HLO + 3 jaar, natchemie + NIR Analist Quality Control Regio Amsterdam MLO + HPLC, GC, ICP, AAS DSP Shift Coördinator Regio Groningen MLO/HLO met 3+ jaar ervaring Sr Chemisch Analist Regio Utrecht HLO + 5 jaar ervaring en ICP Experts in science staffing Laboratorium, QA, RA, Clinical, Sales LabResource biedt een gespecialiseerde recruitment service in geheel Nederland voor vaste en tijdelijke science- en laboratoriumbanen. Wij zijn op zoek naar startende en ervaren labprofessionals op MLO, HLO en WO niveau. Bekijk al onze vacatures op www.labresource.nl en schrijf je in! Tel: 020-4069750 - E-mail: [email protected] Vakblad voor chemie en life sciences Gratis publiciteit voor uw evenement! C2W, het vakblad voor moleculair Nederland bereikt via haar website ruim 13.000 unieke bezoekers per maand en iedere week via de nieuwsbrief nog eens ruim 13.500 abonnees. U kunt uw (niet commerciële) event/congres gratis onder de aandacht te brengen van al onze online bezoekers en abonnees. Hiermee bent u verzekerd van veel publiciteit voor uw evenement. Meld uw event gratis aan via www.c2w.nl/agenda/nieuwe-agenda C2W, het vakblad voor moleculair Nederland, bereikt via haar website ruim 13.000 unieke bezoekers per maand en iedere week via de nieuwsbrief nog eens ruim 13.500 abonnees. U kunt uw (niet-commerciële) evenement gratis onder de aandacht brengen van al onze online bezoekers en abonnees. Hiermee bent u verzekerd van veel publiciteit voor uw evenement. Meld uw event gratis aan via www.c2w.nl/agenda/nieuwe-agenda
juni 2018 | 59 COLOFON Terugblik op NBC-18 De Nederlandse Biotechnologische Vereniging (NBV) is dé beroepsvereniging van professionals werkzaam in de toegepaste life sciences. De achthonderd leden zijn werkzaam op gebieden als farma, landbouw, voedsel, milieu en industriële biotechnologie. Kennisuitwisseling en netwerken staan bij ons centraal. Het lidmaatschap is 52 euro per jaar. Leden ontvangen zevenmaal per jaar C2W life sciences. De contributie bedraagt tussen de 25 euro en 52 euro per jaar (afhankelijk van leeftijd). KNCV-leden betalen slechts 25 euro per jaar. Studenten betalen de eerste 3 jaar 16 euro per jaar (mits nog student). Meer informatie vindt u op www.nbv.kncv.nl. WWW.NBVSITE.NL Parallelsessies Naast het hoofdpodium vonden nog acht parallelsessies plaats over cel- en fermentatietechnologie, groene biotechnologie, maatschappelijke aspecten van de biotechnologie, microbiële systeembiologie en synthetische biologie, microbiële fysiologie, productisolatie- en zuivering, toegepaste biokatalyse en Young NBV. Tijdens die parallelsessies gingen sprekers dieper in op de ontwikkelingen van het vakgebied en werden contacten uitgewisseld. Graag bedanken wij alle aanwezige bezoekers en zien wij jullie weer volgend jaar. X Kijk voor meer informatie en foto’s van de NBC-18 op www.nbv.kncv.nl/nbc18. Op 22 mei 2018 vond de 18de editie plaats van de Nederlandse Biotechnologie Conferentie in het Akoesticum in Ede. Enkele hoogtepunten lichten wij uit in dit artikel. Tijdens de 18de editie van de Nederlandse Biotechnologie Conferentie in het Akoesticum in Ede kwamen meer dan 150 biotechnologen bij elkaar om Het NBC-18 wordt mogelijk gemaakt door onze sponsoren: elkaar te informeren en inspireren. Wat was er zoal te doen? Keynotes Tijdens NBC-18 beklimmen jaarlijks drie sprekers het hoofdpodium voor een keynotelezing. Dit jaar kende dit gezelschap zowel nationale als internationale gasten: Véronique de Bruijn (Photanol), Nicholas Turner (University of Manchester) en Mark Lynas (auteur/journalist/environmentalist). Daarnaast beklom het iGEMteam van 2017 van de Technische Universiteit Delft de bühne. De teamleden spraken over hun ervaringen en over het onderzoek, waarmee zij maar liefst negen prijzen binnensleepten, waaronder de Grand Prize. NBV
60 | juni 2018 Carrière Wat kun je verwachten wanneer je als starter in de chemie begint? Voor het bedrijf is het handig als jij zo snel mogelijk bent ingewerkt, maar je moet ook de tijd krijgen om de procedures en gewoontes te leren kennen. Hoe vinden bedrijven hierin de balans om nieuwe werknemers zo efficiënt mogelijk in te werken? Bij BASF in Antwerpen begint het inwerken al voor de eerste werkdag. ‘Als mensen een contract tekenen, duurt het nog even voor ze echt beginnen’, vertelt Alain Molinard, learning & development manager bij BASF Antwerpen. ‘Die weken gebruiken wij goed. We sturen filmpjes over wat ze kunnen verwachten op de eerste dag en een virtuele rondleiding over de site.’ Het bedrijf hoopt dat nieuwe werknemers zich op deze manier op hun gemak gaan voelen. Eerste introductie Zodra de eerste echte werkdag aanbreekt, krijgen de nieuwe werknemers eerst een introductie over het bedrijf en de site. ‘Ze moeten weten waar ze terecht zijn gekomen’, zegt Tim Timmermans, operational expert bij Covestro Antwerpen. ‘Hoe het vervoer op de site werkt, wat ze moeten doen bij een calamiteit en wat de veiligheidsregels zijn.’ Ook bij DSM in Delft zijn de veiligheidsregels het eerste wat iedereen leert, aldus Jort Gerritsma, senior scientist en groepsleider van de analyseafdeling. ‘Nieuwe werknemers krijgen een training in de veiligheidsaspecten die ze moeten kennen voor ze aan hun werkzaamheden beginnen.’ Voor het vervolgtraject krijgen nieuwe werknemers een coach of mentor aangewezen. Gerritsma: ‘Die coach loopt een stappenplan met je door en vertelt je wat je kunt verwachten. Eigenlijk volg je de eerste paar weken je coach die je introduceert in het lab, het gebouw en de projecten.’ Ook bij BASF zorgt de mentor ervoor dat je het bedrijf leert kennen. ‘Hij introduceert je gedurende de eerste maanden’, zegt Molinard. ‘Daarna zorgen je collega’s en leidinggevende ervoor dat je de techniek binnen het bedrijf leert kennen.’ Hoe lang je mentor blijft helpen, verschilt per bedrijf. ‘Gemiddeld duurt het vier tot zes jaar voor een operator alle facetten van ons bedrijf kent’, vertelt Timmermans. ‘Maar je werkt wel steeds zelfstandiger, na een paar jaar heb je je mentor vaak minder nodig.’ Bij BASF en DSM verwachten ze dat je na een paar maanden zonder mentor kunt, maar dat bekijken ze wel per persoon. Gerritsma: ‘Je wilt iemand zo snel mogelijk zelfstandig aan het werk zetten. Maar voor ze bijvoorbeeld een analytische techniek gaan toepassen met onze procedures wil je wel zeker weten dat ze de techniek onder de knie hebben, en soms duurt dat even.’ Snelle feedback Het lijkt er dus op dat de bedrijven hun nieuwe werknemers redelijk bij de hand nemen. Al is dit niet altijd zo. Bij BASF bijvoorbeeld starten enkele tientallen medewerkers in een soort back-up-pool voor medewerkers die ze wel graag willen aannemen, maar voor wie ze niet direct een geschikte positie hebben. Die medewerkers worden ingewerkt voor ze een echte officiële positie krijgen. ‘We geven ze een probleem, bijvoorbeeld een destillatiekolom die niet soepel loopt. Ze moeten uitzoeken wat er mis is en wat ze eraan kunnen doen en hun bevindingen toelichten. Zelfstudie dus, maar ze mogen wel aan iedereen vragen stellen.’ Is al die begeleiding echt nodig? Timmermans: ‘We zien dat de jeugd meer behoefte heeft aan snelle feedback en persoonlijke begeleiding, op deze manier Grote chemiebedrijven krijgen jaarlijks tientallen starters over de vloer. Om die goed in te werken, is veel persoonlijke begeleiding nodig. Maar je krijgt niet alles voorgekauwd. Goed van start ‘Verantwoordelijkheid is van primair belang’ Renée Moezelaar
juni 2018 | 61 Colofon C2W is het onafhankelijke nieuwsorgaan van de KNCV, de Nederlandse beroepsvereniging voor mensen met een passie voor moleculen. Mens & Molecule (MeMo) is het onafhankelijke nieuwsorgaan van de KVCV, de beroepsvereniging van alle Vlaamse chemici, ongeacht hun diploma. C2W en MeMo zijn inhoudelijk identiek. Redactie +31 88 6440640 hoofdredacteur: dr. Erwin Boutsma vak-/eindredacteur: ir. Puck Moll vakredacteur: ir. Arjen Dijkgraaf eindredacteur: drs. Franny Scholte stagiair: Laura Siepman Advertentie-exploitatie Bas van den Engel +31 6 42306937, [email protected] Media-order/traffic Charlotte Jongeneel +31 88 6440654, [email protected] Marketing Lisa Plenge +31 88 2266670, [email protected] Abonnementen KNCV-leden ontvangen C2W gratis; de contributie bedraagt tussen de € 32 en € 122. C2W-abonnement voor niet-KNCV-leden: Nederland en België: € 277,50; daarbuiten € 309. KVCV-leden ontvangen MeMo gratis; de contributie bedraagt tussen de € 12 en € 55. MeMo-abonnementen voor niet-KVCV-leden en bedrijven: € 109,95 in België en Nederland; daarbuiten € 123,45. Ledenadministratie KNCV-ledenadministratie: Postbus 249, 2260 AE, Leidschendam, +31 70 3378797, [email protected]. Het lidmaatschap van de KNCV en/of de secties kan schriftelijk worden opgezegd vóór 15 november van het lopende jaar. Hiervan krijgt u een bevestiging. Abonnementenadministratie +31 88 2266633, [email protected] of [email protected] Verschijningsfrequentie C2W verschijnt 12 keer per jaar en is online te lezen op www.c2w.nl. De niet-KNCV-leden van de NBV ontvangen 7 edities. De niet-KNCV-leden van de NVBMB ontvangen 4 edities. MeMo verschijnt 12 keer per jaar en is online te lezen op www.mensenmolecule.be. Vormgeving Content Innovators, Marije van der Linde Druk Veldhuis Media Reproductie Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, hetzij mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. Uitgever Roeland Dobbelaer Vakbladen.com Postbus 19949 2500 CX Den Haag Rijswijkseweg 60 (13de etage) 2516 EH Den Haag Meer informatie www.c2w.nl/colofon en www.mensenmolecule.be/colofon Credit cover Canstockphoto/Natalyka kunnen we dat bieden.’ Ook volgens Gerritsma werkt de begeleiding positief. ‘Door mee te lopen, zien ze hoe het binnen ons bedrijf gaat en de makkelijke dingen pakken ze meteen op.’ Toch benadrukken de bedrijven dat ze niet alles voorkauwen, ze verwachten ook iets terug. ‘Verantwoordelijkheid vind ik van primair belang’, benadrukt Molinard. ‘Ik kan je vertellen hoe je veilig werkt en je de middelen geven, maar als je er niet verantwoordelijk mee omgaat, houdt het snel op.’ Daarmee is Timmermans het eens: ‘Ik adviseer de mentor altijd om niet het handje te blijven vasthouden, op een gegeven moment moeten starters zelf initiatief en verantwoordelijkheid nemen.’ Gerritsma hecht ook veel waarde aan starters die goed kunnen samenwerken. ‘Sommige nieuwkomers zijn gewend om alles zelfstandig te doen. Wij moedigen werknemers aan om nooit een belangrijke beslissing alleen te nemen, maar altijd samen te werken.’ Open houding Als starter moet je bereid zijn om nieuwe dingen te leren. ‘We verwachten uiteraard een basiskennis aangezien je je opleiding hebt afgerond’, zegt Timmermans. ‘Maar als je dingen tegenkomt die je nog niet kent, heb je bij Covestro keuze uit een ruim opleidingsaanbod.’ Ook Molinard ziet graag een open houding. ‘Je kunt op zo veel manieren leren tegenwoordig, van virtual reality tot aan spreken met collega’s. Maar dan moet je wel de wil hebben om te leren.’ Verder moet je openstaan voor procedures die je nog niet kent, vindt Gerritsma. ‘Soms gaat het bij een bedrijf anders dan je gewend bent, maar vaak heeft die procedure een goede reden.’ Maar je hoeft ook niet alles zonder uitleg te accepteren. ‘Blijf altijd kritisch, als je het idee achter een procedure niet snapt, vraag er dan naar’, zegt Gerritsma. ‘Soms is het fijn om een frisse blik te krijgen van mensen die de procedures niet kennen.’ Timmermans vergelijkt het starten bij een bedrijf met het besturen van een auto. ‘De starter zit aan het stuur en hij bepaalt waar de auto heengaat. Maar er zitten ook passagiers in de auto, namelijk de ploegleider of collega’s, en je moet niet bang zijn om aan andere mensen de weg te vragen.’
advertentie de beste banen voor bèta’s KIJK VOOR MEER BANEN OP WWW.BETABANEN.NL • (Junior) Product Manager Smit & Zoon, Weesp • (Senior) QA Associate farma LabResource Schiphol, Leiden • Adviseur chemie CheckMark, Haarlem • Analytisch chemisch laborant Labresource, Breda • Analytisch Engineer GC en GC/MS Interscience, Breda • Assistant scientist Clinical Immunology CLS Services, Leiden • Associate Scientist Immunology CheckMark, Leiden • Associate Scientist/Engineer DSP CLS Services, Leiden • Chemocatalysis Expert CLS Services, Geleen • Clinical Trial Submission Manager CheckMark, Leiden • Ervaren Analytisch Chemicus LabResource Schiphol, Utrecht • farmaceutisch analist of laborant CheckMark, Noord-Holland • Field Service Engineer GC systemen LabResource Schiphol, Rotterdam • Klinisch Chemisch Analist CheckMark, Rotterdam • Kwaliteitsmedewerker grondstoffen en logistiek LabResource Nijmegen, Enschede • Lab technician paint formulation CheckMark, Amsterdam area • Laborant Analytische Chemie LabResource Schiphol, Rotterdam • LIMS medewerker CheckMark, Utrecht • Logistiek Assistent Chemie LabResource Schiphol, Groningen • Medewerker Monsterkamer CheckMark, Boxmeer • Microbiologisch Laborant LabResource Schiphol, Nijmegen • Petrochemisch Analist HBO CheckMark, Spijkenisse • Planner CLS Services, Leiden • Productie supervisor LabResource Schiphol, Eindhoven • Sales Engineer GC en GC/MS Interscience, Breda • Sales Representative LabResource Schiphol, Den Bosch • Senior Associate scientist USP CheckMark, Leiden • Senior Chemisch Analist LabResource Schiphol, Den Bosch • Specialist Ringonderzoeken CheckMark, Rotterdam • Sr. Associate Scientist USP CLS Services, Leiden • Supervisor DSP of USP large scale productie CheckMark, Groningen area • Synthetic Organic Chemist CLS Services, Geleen • Teamleider formuleren LabResource Schiphol, Den Bosch Een deskundige partner in lab equipment nu ook op de Nederlandse markt ! Het Life Science product pakket bevat onder andere : WWW.ANALIS.NL Meer info: Analis nv - Hogehilweg 16 - 1101 CD AMSTERDAM | Marco Markus - Tel +31 (0)20 3081048 - [email protected] • Lab furniture • PCR cabinets • Water purifications systems • Pipettes & liquid handling systems • Calibration and volume verification tools for pipettes & liquid handlers • DNA/RNA extraction kits • Real-time PCR kits • Fully automated sample-to-results systems for rtPCR • Imaging systems for chemiluminescence & gel-documentation • And more … OPLOSSINGEN VOOR : ⊲ Life Science ⊲ In-vitro Diagnostiek ⊲ Biotech & Farma research ⊲ Metrologie & Material Testing ⊲ Basis lab equipment ⊲ Laboratorium ontwerp & inrichting De missie van ANALIS: ‘Helping with scientific expertise and innovative solutions’
juni 2018 | 63 Media ‘Voor Stephen Hawking was wetenschap ook kunst’, concludeerde de hoofdredactie van het dagblad NRC bij het overlijden van de man die ‘de pure, fundamentele wetenschap voor het voetlicht wist te houden’. Het Stedelijk Museum Breda hing meteen een afdrukje van dit commentaar bij de ingang van True Beauty, een expositie die probeert te laten zien hoe kunstzinnig wetenschap kan zijn. Met de nadruk op probeert. Want terwijl Hawking vooral de conceptuele schoonheid van wetenschappelijke inzichten uitdroeg, gaat het in Breda meer om visuele bijproducten die je zonder enig inzicht ook mooi kunt vinden. Sterren Neem bijvoorbeeld de spil van de expositie, de 83-jarige Bredanaar Hubert Leyendeckers. Die is zijn hele leven al gefascineerd door de sterren, en zijn werk ademt dan ook een onmiskenbaar sciencefictionsfeertje. Maar als typisch product van de kunstacademie heeft hij al zijn wetenschap Gefotoshopte schoonheid ARJEN DIJKGRAAF van horen zeggen. Het levert kunst op die, hoe aantrekkelijk ook, eigenlijk weinig met het thema te maken heeft. Maar wat te zeggen van het fotografische werk dat ernaast hangt? Wie kan omgaan met een elektronenmicroscoop, en met Photoshop voor de inkleuring, hoeft enkel nog een willekeurig organisme in de vacuümkamer te schuiven om iets kunstzinnigs te produceren. Wie achter een telescoop zit en foto’s van planeten schiet, kan Photoshop overslaan. Van de objecten in kwestie hoef je verder niets te weten. Zelfs als de kunstenaar er wel degelijk verstand van heeft (de vrouw die met haar pasgeboren zoontje een MRI-selfie maakte, blijkt neurowetenschapper) zie je dat er niet aan af. Je ziet soms niet eens meer over welke tak van wetenschap het gaat. Een haarzakje van een kat blijkt amper te onderscheiden van Jupiter, een bekermos lijkt op een met fractals gegenereerde computertekening en de balletjes en stokjes van Franck Bragigand blijken geen moleculen voor te stellen, maar sterrenbeelden. Slechts een paar mensen weten kunst en wetenschap serieus te combineren. Zo maakt de Canadees FrançoisJoseph Lapointe abstracte afbeeldingen door verwantschappen uit te Arjen Dijkgraaf True Beauty laat zien hoe de kunst voldoende heeft aan de buitenkant van de wetenschap. u Open communicatie Na Nature Chemistry, Nature Reviews Chemistry en Nature Catalysis is Communications Chemistry (niet te verwarren met Chemical Communications) alweer de vierde Nature-chemietitel. De nieuwe open-accessuitgave dient als aanvulling op Nature Communications, met de belofte dat de inhoud specialistischer kan zijn, omdat niet-chemici het toch niet hoeven te lezen. Bij wijze van proef krijgt de redactie een editorial board, een adviesraad van actieve onderzoekers die de relevantie van manuscripten wellicht beter kunnen beoordelen. www.nature.com/commschem u Grondstoffenscanner Speciaal voor de maakindustrie hebben het Nederlandse ministerie van Economische Zaken en de brancheclubs Metaalunie en FME een grondstoffenscanner laten maken, op basis van data uit de koker van onderzoeksinstelling TNO. Hij laat ondernemers ontdekken of hun producten kritische grondstoffen bevatten, zoals zeldzame aardmetalen, en geeft aan uit welke landen die moeten komen en hoe groot de kans is op tekorten, onverwachte prijsfluctuaties of klachten over milieuschade. Ook geeft hij suggesties bij het zoeken naar duurzame alternatieven. www.grondstoffenscanner.nl plotten tussen de leden van zijn microbioom. De leukste bijdrage is wellicht die van Jan-Maarten Luursema, die als atypisch product van de kunstacademie tevens is gepromoveerd in de cognitieve psychologie en nu trainingen ontwikkelt voor chirurgen. Hij toont filmpjes van slijmzwam Andi die zich een weg vreet door een labyrint van gelabelde havermoutklonten, daarbij orakelspraak uitend via een eigen Twitteraccount. True Beauty is zeker inspirerend. Maar alles bij elkaar ga je snappen waarom Hawking meer van de klassieke muziek was. Geluidsgolven zijn tenminste wél pure fundamentele wetenschap. True Beauty is te zien tot en met 19 augustus. ‘Het gaat meer om visuele bijproducten’
advertentie Op 19 juni brengt Labtechnology haar kennispartners en wetenschappers samen om u te informeren over de laatste stand van zaken rond veiligheid in het lab, de cleanroom en de industrie. Bijvoorbeeld kleinere, zuiniger sensoren en slimme verwerking van grote hoeveelheden data openen nieuwe mogelijkheden voor laboratoria, cleanrooms en de (bio)procesindustrie, maar er is ook winst te boeken met eenduidiger protocollen, training en een beter inzicht in risico’s. Het Labtechnology Monitoring & Veiligheid Seminar zet het voor u in één middag op een rij. Na deze middag weet u wat er speelt in het veld, of het goed gaat binnen uw organisatie en wat u moet doen om het te verbeteren. Meld u nu aan op www.labtechnology-monitoring.com! Labtechnology Monitoring & Veiligheid Seminar Slimme inzet van sensoren, data en protocollen voor veiligheid in het lab, de cleanroom en de industrie Locatie: Utrecht, Galgenwaard Datum: 19 juni Tijd: 13:00 - 17:00 uur Kosten: € 95 Labtechnology Monitoring & Veiligheid Seminar is een initiatief van Ga naar www.labtechnology-monitoring.com en meld u aan! Ervaar met uw eigen ogen wat er mogelijk is! MONITORING & VEILIGHEID C2W-STOPPER.indd 1 25-04-18 08:21
juni 2018 | 65 Mensen ‘Door oesterzwammen te kweken op koffiedik wil ik de blauwe economie tastbaar maken in Friesland’, vertelt Michiel de Groot, oprichter van Fryslân Fungies. ‘In zo’n nieuwe economie zijn de reststromen van de een, grondstoffen voor de ander.’ De jury van de Van Hall Larenstein Golden Globes 2018 zag de potentie van zijn concept voor de lokale economie en beloonde hem in april met de eerste prijs. De Groot begon in 2011 aan zijn studie milieukunde bij de hogeschool Van Hall Larenstein in Leeuwarden. Daar maakte hij kennis met de biobased economy en ‘blauwe economie’, waarin hergebruik van afval en lokale initiatieven leidend zijn. ‘Ik deed mijn afstudeerscriptie bij Coffee Based in Rotterdam, een bedrijf dat biobased producten maakt van koffiedik’, vertelt hij. ‘Zo kwam ik in aanraking met Blue City, de circulaire voorbeeldstad in het oude zwembad Tropicana.’ In Blue City is ook RotterZwam gevestigd, waarvan het concept De Groot erg aansprak. Daarop besloot hij het naar Friesland te halen. ‘Het concept van RotterZwam is direct uitvoerbaar Van koffiedik tot zwam en maakt gebruik van open source. Het is een kloppend concept om een maximaal rendement uit grondstoffen te halen en een directe toevoeging voor de lokale economie. Toen wist ik dat mijn toekomst daar lag.’ Bakfiets met koffiedik Inmiddels werkt De Groot bij KNN Advies als consultant biobased en circulaire economie, en werkt hij daarnaast verder aan Fryslân Fungies. ‘Ik begon met een testopzet bij Van Hall Larenstein. Nu ben ik bezig een kwekerij op te zetten op een iets grotere schaal. Daarbij komt de € 500 die ik met de Golden Globes won goed van pas.’ Eerder kreeg De Groot al een subsidie vanuit de provincie Friesland. De Groot legt uit hoe hij het aanpakt, nadat hij met een bakfiets koffiedik heeft opgehaald in Leeuwarden, bijvoorbeeld bij het Provinciehuis of Van Hall Larenstein. ‘Je groeit de zwammen op koffiedik in een kokervormige plastic zak. De schimmel overgroeit het koffiedik tot de zwammen door gaten in het plastic heen gaan groeien. Wat overblijft is koffiedik met de wortels van de zwam: het mycelium.’ De Groot ziet zelfs nog kansen voor deze reststroom, die rijk aan eiwitten is. Je zou er enzymen uit kunnen isoleren of eiwitten voor in voedingsmiddeMichiel de Groot kweekt oesterzwammen op lokaal verzameld koffiedik. Met zijn start-up Fryslân Fungies won hij de Van Hall Larenstein Golden Globes 2018. len, of het mycelium direct kunnen gebruiken als biobased materiaal. ‘Je afval op waarde schatten en transformeren tot iets bruikbaars, dat is waar de blauwe economie om draait.’ Femke Jaarsma De Royal Society of Chemistry heeft de Supramolecular Chemistry Award 2018 toegekend aan Sijbren Otto, hoogleraar systeemchemie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij krijgt hem onder meer voor zijn onderzoek naar chemische evolutie, waarbij stapelende moleculen hun eigen productie katalyseren. De prijs omvat een medaille, £ 2.000, een uitnodiging voor een lezingentour in Groot-Brittannië en een zeker carrièreperspectief: van de winnaars van een (willekeurige) RSC-award kregen er vijftig later een Nobelprijs. Bij de jaarlijkse Nederlandse lintjesregen is Wilhelm Huck, hoogleraar fysisch-organische chemie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Isabel Arends, hoogleraar biokatalyse en organische chemie aan de TU Delft, werd Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Ongetwijfeld zijn meer chemici onderscheiden zonder dat de Staatscourant hun beroep vermeldde. Onder de 21 nieuwe leden van de KNAW zijn twee moleculaire wetenschappers uit Utrecht: schimmelexpert Pedro Crous en nanomaterialenbouwer Petra de Jongh. Vanuit Leiden mochten celbioloog Peter ten Dijke, spectroscopist Michel Orrit en bioorganicus Hermen Overkleeft toetreden. Peter Visscher, kwantitatief geneticus in Australië, is toegelaten als buitenlands lid. Op 17 september worden ze geïnstalleerd. ‘Toen wist ik waar mijn toekomst lag’
66 | juni 2018 In Beeld Zinkionen getemd Dat zinkanodes in accu’s te kort meegaan om bruikbaar te zijn, ligt volgens de Amerikaanse onderzoeker Chunsheng Wang vooral aan de binding van Zn2+ door watermoleculen in het elektrolyt. Verpakt als (Zn(H2O)6)2+ willen de ionen niet meer neerslaan op de anode. In Nature Materials zoekt Wang de oplossing in bis(trifluormethaansulfonyl)imide, afgekort TFSI-. Met zijn drieën schermen die anionen één Zn2+ volledig af tegen water. Met 20 mol LiTFSI en 2 mol Zn(TFSI)2 per kg in het elektrolyt, wist Wang een efficiënte, onbrandbare zinkaccu te bouwen die na vierduizend laadcycli nog 80 % van zijn capaciteit overheeft. Een bijkomend voordeel is dat TFSI- zelf zo hygroscopisch is dat er geen deksel op de accu hoeft. ERIC PROCTOR
C2W INTERNATIONAL Online chemistry magazine From whiskey waste to automotive biofuel Read more www.c2winternational.nl Sign up now! C2W-int-A4.indd 1 11-1-2018 16:44:00
Bruker‘s LUMOS is a fully automated FT-IR microscope with an integrated FT-IR spectrometer. LUMOS is designed to combine highest quality in visible inspection and highest performance in infrared spectral analysis. With motorization and networking of all moveable components, the LUMOS provides an ease of use never before seen in FT-IR microscopy. Bruker‘s HYPERION is the high end R&D microscope for very demanding applications. Next to transmission, refl ection and ATR it also provides a dedicated GIR objective for the analysis of very thin layers at grazing angle. The HYPERION is available with modern focal plane array (FPA) detector technology to study even very complex samples at highest lateral resolution by FT-IR imaging. Contact us for more details: www.bruker.com/optics To have a deep insight FT-IR Innovation with Integrity Bruker Nederland B.V. Elisabethhof 15 2353 EW Leiderdorp Tel: +31 88 1122-770 Fax: +31 88 1122-779 Email: [email protected] C2W 6 | Vakblad voor chemie en life sciences | juni 2018