Kesantunan Berbahasa Dalam Sistem Sapaan

File Edit Format View TEACHER OLIVIA'S CLASS

Kesantunan
Berbahasa Dalam

Sistem Sapaan

Selamat Membaca

AHMAD IMRAN BIN ABU HUZAIFAH
MUHAMMAD IZZAT BIN MOHD ROZI
MUHAMMAD AFIQ IQMAL BIN MAT RAHIM

Konsep Sistem
Sapaan

Page 3 CLASSROOM RULES

Sistem sapaan bermaksud
kaedah yang digunakan oleh
sesuatu masyarakat atau
bangsa untuk menegur atau
menyapa seseorang, baik
dalam konteks rasmi mahupun
tidak rasmi.

Page 4 CLASSROOM RULES

SISTEM SAPAAN

la merupakan penghubung Bahasa sapaan mesti
langsung antara pihak digunakan dengan betul dan
yang menyapa dengan sesuai mengikut konteks
pihak yang disapa. semasa berkomunikasi
bertujuan untuk menjaga air
muka orang lain serta tidak
menyinggung perasaan orang
lain.

Page 7 CLASSROOM RULES

MENURUT MENURUT AMAT JUHARI MOAIN
PANDANGAN
kata sapaan dapat memanifestasikan status
TOKOH atau taraf dan kedudukan seseorang
individu dalam hierarki sosial masyarakat
yang dianggotainya. Beliau juga
berpendapat bahawa masyarakat Melayu
mempunyai suatu sistem sapaan dan
panggilan yang tertentu. Menurutnya lagi,
istilah sapaan ini tidak boleh digunakan
sesuka hati ataupun sewenang-wenangnya,
kerana kata sapaan itu digunakan mengikut
urutan yang tertentu, iaitu urutan dari
segi hubungan kekeluargaan, usia,
kedudukan, pangkat serta gelaran yang
selaras dengan kehidupan masyarakat
Melayu.

Page 5 BENTUK SAPAAN CLASSROOM RULES

SUSUNAN KATA YANG DIGUNAKAN PADA SEBUTAN SENARAI ORANG DISAPA
MASA MEMBUAT SAPAAN DAN DARIPADA PERINGKAT PALING KANAN
PANGGILAN HINGGA BAWAHANNYA

SAPAAN YANG LENGKAP DENGAN PENGGUNAAN SAPAAN RINGKAS YANG MENYEBUT
KATA RUJUKAN KEHORMAT, KATA NAMA NAMA GELARAN DAN/ATAU PANGKAT
GELARAN ATAU PANGKAT YANG DENGAN ATAU TANPA NAMA
DISANDANG DAN NAMA PERIBADI PERIBADI
YANG LENGKAP CONTOHYA, DYMM (DULI YANG MAHA
CONTOHNYA, DATO' SRI HAJI AIMAN MULIA) SERI PADUKA BAGINDA
BIN HAJI MAHMUD

Page 6

ASPEK KATA
GANTI NAMA

DIRI

Page 10 CLASSROOM RULES

KATA GANTI DIRI RAISE YOUR HAND AND WAIT
TO BE ACKNOWLEDGED
Kata ganti nama diri dalam bahasa
Melayu terbahagi kepada tiga, iaitu
“kata ganti nama diri pertama”,
“kata ganti nama diri kedua” dan
“kata ganti nama diri ketiga”.
Bentuk kata ganti nama diri
bergantung pada kata ganti nama diri
itu digunakan, sama ada dalam
suasana dan urusan rasmi atau dalam
suasana dan urusan tidak rasmi.

Page 10 CLASSROOM RULES

Jumlah kata ganti nama diri yang digunakan RAISE YOUR HAND AND WAIT
untuk suasana dan urusan rasmi agak kecil. TO BE ACKNOWLEDGED
Contoh-contoh kata ganti nama diri bagi
urusan rasmi adalah seperti saya, kami,
kita, tuan, puan, beliau, dia, ia dan
mereka.
Kata ganti nama diri yang digunakan dalam
suasana dan urusan tidak rasmi amat
banyak. Hal ini disebabkan oleh banyaknya
dialek yang ada dalam bahasa Melayu dan
dapat dikatakan bahawa dalam setiap dialek
terdapat kata ganti nama diri yang
tersendiri.



Page 7 CLASSROOM RULES

KATA GANTI NAMA KATA GANTI NAMA DIRI ORANG PERTAMA
DIRI PERTAMA IALAH KATA GANTI NAMA YANG DIGUNAKAN
PENUTUR BAGI MENGGANTIKAN NAMA ASAL
DIRINYA KETIKA BERCAKAP DENGAN
SESEORANG. TERDAPAT DUA KATEGORI KATA
GANTI DIRI ORANG PERTAMA, IAITU KATA
GANTI NAMA DIRI ORANG PERTAMA TUNGGAL
DAN KATA GANTI NAMA DIRI ORANG PERTAMA
JAMAK. KATA GANTI NAMA DIRI ORANG
PERTAMA TUNGGAL IALAH ‘AKU,’ ‘SAYA,’
‘BETA’ DAN ‘PATIK.’ MANAKALA, KATA
GANTI NAMA DIRI ORANG PERTAMA JAMAK
(RAMAI) IALAH ‘KAMI’ DAN ‘KITA.’

Page 3 CLASSROOM RULES

CONTOH: 1




(a)Aku

Digunakan oleh seseorang ketika berkomunikasi dengan rakan. Lazimnya,
mereka mempunyai hubungan rapat, akrab, sedarjat dan mesra. Kata ganti
nama diri aku tidak boleh digunakan apabila berkomunikasi dengan orang
lebih tinggi statusnya. Contoh ayat.

Aku sokong cadangan engkau.

Kata ganti diri aku juga digunakan ketika seseorang berdoa kepada Tuhan.
Ia sebagai tanda simbolik hubungan mesra atau erat antara penutur dengan
Tuhan. Contoh ayat.

Ya Allah, aku mohon perlindungan daripada Engkau.

Page 8 CLASSROOM RULES

KATA GANTI NAMA
DIRI KEDUA

Kata ganti nama diri orang kedua
ialah kata ganti nama yang digunakan
oleh penutur (orang pertama) bagi
menggantikan nama asal pendengar
(orang kedua). SEBAGAI CONTOH,
ANDA,AWAK, TUAN HAMBA DAN ENGKAU

Page 3 CLASSROOM RULES

CONTOH: 2




(b)Anda
Digunakan oleh penutur terhadap seseorang (pendengar) yang baharu
dikenali, atau dalam majlis rasmi, atau pendengar yang lebih rendah
statusnya. Lazimnya, tujuan penggunaan adalah untuk mewujudkan
kemesraan. Contoh ayat.

Siapakah nama anda?

Page 9 CLASSROOM RULES

KATA GANTI NAMA
DIRI KETIGA

Ia digunakan apabila penutur (orang
pertama) bercakap dengan seseorang
(orang kedua) tentang orang yang
tiada di hadapannya (orang ketiga).
Kata ganti nama diri orang ketiga
terdiri daripada ‘dia.’ ‘beliau,’
‘mereka’ dan ‘baginda.’

Page 3 CLASSROOM RULES

CONTOH: 3




(c)Dia
Boleh digunakan secara umum sama ada bagi lelaki atau
perempuan, kecuali raja dan ahli keluaraga raja dan tokoh
masyarakat. Contoh ayat.

Dia pandai sebab dia rajin belajar.



Orang itu ditangkap selepas dia mencuri.

Page 6

ASPEK
PANGGILAN

HORMAT

Page 11 CLASSROOM RULES

Panggilan Hormat atau "Honorific‟ atau dikenali
sebagai "sebutan hormat, "Gelaran Panggil‟ dari segi
bahasa bermaksud "sebutan awalan" atau "sapaan awalan‟
yang tertentu yang diucapkan sebagai menghormati
seseorang
Dari segi bahasa budaya masyarakat Melayu amalan
menggunakanpanggilan hormat ini telah lama diamalkan
misalnya sebagaimenghormati seseorang yang tidak
dikenali.
Di antara sapaan awalan yang digunakan ialah:

Saudara dan Saudari, tuan-tuan dan puan-puan

Page 12 CLASSROOM RULES

GELARAN PERGAULAN FORMAL

Pergaulan yang menunjukkan Contoh :

adanya sekatan-sekatan Tuan - Orang lelaki yang lebih tinggi
sosial tertentu sama ada pangkatnya dan yang bergelar Haji,
sekatan pangkat dalam Doktor dan Profesor.

pekerjaan, keududukan sosial Puan - Perempuan yang sudah bersuami/
disebabkan sipenyapa belum belum kahwin tetapi memegang jawatan
Guru besar.
begitu kenal antara satu
sama lain. Encik/Cik - Sama seperti 'tuan'

Saudara/ saudari - Orang muda

Page 11 CLASSROOM RULES

GELARAN Gelaran yang diwarisi sejak kelahirannya
WARISAN
Contoh :
Tengku/Engku
Tuan Syed
Megat
Dayangku
Nik
Awang

Page 12 CLASSROOM RULES

GELARAN WARISAN

Contoh: Gelaran warisan kepada
Raja (Perak, Selangor) keturunan Nabi Muhammad SAW
Pangeran, Pangeran seperti Syed atau Sayid bagi
Anak, Pangeran Muda lelaki dan Syarifah bagi
(Brunei Darussalam) perempuan. Sesetengah pihak
Tengku (Kelantan, mengatakan bahawa gelaran
Pahang, Kedah, Syarif, Syeikh dan Siti juga
Terengganu tergolong dalam jenis ini

Page 11 CLASSROOM RULES

RUJUKAN HORMAT

Yang di-Pertuan Agong dan Raja Permaisuri Agong : Kebawah
Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda.
Sultan, Raja, Sultanah, Tengku Ampuan, Raja Permaisuri :
Duli Yang Maha Mulia.
Balu Raja : Yang Maha Mulia
Raja Muda atau Tengku Mahkota : Duli Yang Teramat Mulia Atau
Yang Teramat Mulia

Page 12 CLASSROOM RULES

GELARAN Dianugerahkan oleh Kerajaan kerana
KURNIAAN berjasa.
KERAJAAN
Contoh :

Tun Doktor Nama
Tan Sri Profesor
Datuk Sri Haji
Datuk Paduka

Page 11 CLASSROOM RULES

GELARAN Gelaran yang diperola+eh kerana kejayaan
KURNIAAN dalam bidang ikhtisas atau akademik
IKHTISAS
Contoh :
Profesor
doktor
Cikgu
Ustazah
Ustaz

Page 12 CLASSROOM RULES

PANGGILAN Panggilan Hormat juga digunakan dalam
KEAGAMAAN aspek keagamaan, sebagai contoh, bagi
Mufti panggilan hormat yang digunakan
ialah “Sahibus Samahah” yang membawa
maksud Tuan Yang Berbahagia dan Kadi
pula dipanggil sebagai “Sahibul
Fadillah” yang membawa makna Tuan Yang
Terhormat.

Page 7 CLASSROOM RULES

BAHASA SAPAAN Penggunaan bahasa sapaan antara
BERDASARKAN ahli keluarga mencerminkan
KEDUDUDKAN kedududkan seseorang itu dalam
sususnan kekeluargaan.
DALAM KELUARGA
Kata ganti nama diri dalam
sesebuah keluarga ditentukan
melalui pertalian darah keluarga
asas, keluarga suku dan keluarga
turun-temurun

Bahasa Sapaan Dalam Keluarga Asas

Panggilan bapa yang memegang kedudukan sebagai ketua keluarga lelaki dalam rumah
biasanya disebut Yah ataupun Bah
Manakala bagi ibu yang mewakili ketua keluarga perempuan dalam rumah pula biasanya
disebut mak ataupun Ibu
Panggilan bagi datuk iaitu bapa kepada ayah dan ibu kita pula disebut Tok ataupun Tok
Wan
Panggilan bagi nenek iaitu emak kepada ayah dan ibu kita disebut Nenek ataupun Opah
Panggilan untuk adik beradik lelaki yang lebih tua daripada kita ialah abang. Contohnya kita
memanggil abang kita Abang Ali
Panggilan bagi adik beradik perempuan yang lebih tua daripada kita pula ialah kakak.
Contohnya kita memanggil kakak kita Kak Timah
Panggilan untuk adik beradik yang lebih muda daripada kita pula ialah adik. Panggilan ini
tidak terikat kepada mana-mana jantina dan bebas untuk digunakan bagi orang lelaki
ataupun perempuan. Contohnya kita memanggil adik kita sebagai Adik Iman

Sambungan

Panggilan anak sulong dalam keluarga kita dipanggil sebagai long. contohnya Bang
Long ataupun Kak Long

Panggilan bagi anak kedua pula ialah ngah yang boleh dipanggil sebagai Bang Ngah
ataupun Kak Ngah

Panggilan bagi anak yang ketiga ialah lang yang boleh disebut sebagai Bang Lang
ataupun Kak Lang

Panggilan bagi anak keempat ialah uda yang mana apabila disebut akan berbunyi
Bang Uda ataupun Kak Uda

Panggilan bagi anak kelima pula ialah andak yang disebut sebagai Bang Andak
ataupun Kak Andak

Panggilan bagi anak keenam ialah teh yang disebut sebagai Bang Teh ataupun Kak
Teh

Panggilan yang terakhir sekali iaitu bagi anak bongsu ialah busu yang biasanya
disebut Busu ataupun Kak su

File Edit Format View TEACHER OLIVIA'S CLASS

Borcelle Learning School For Children BIU

Kesimpulan

Masyarakat Melayu mempunyai sistem sapaan dan rujukan mengikut situasi dan konteks
yang sesuai. Kesalahan penggunaan kata sapaan ini boleh menimbulkan hubungan yang
tidak harmoni di antara penutur dan pendengar. Ini disebabkan kata-kata ini membawa
implikasi yang berbeza apabila digunakan dalam situasi yang berlainan. Kata sapaan ini juga

berfungsi untuk memperlihatkan kesopanan seseorang dalam menggunakan bahasa
tersebut. Situasi formal dan tidak formal mempunyai sistem sapaannya tersendiri dan setiap
penutur tidak sewajarnya mencampuradukkan penggunaan kata-kata tersebut sesuka hati.
Hal ini jelas menunjukkan bahawa masyarakat Melayu adalah bersopan-santun atau berbudi

bahasa.

Daripada kumpulan 7

Sekian Terima
Kasih