SADN1033_KUMPULAN_J5

WARNA-WARNI
MALAYSIA

KEPELBAGAIAN BUDAYA DI MALAYSIA

LIMA AHLI KUMPULAN

NHISHALINY A/P CHANDRA SEGRAN 287406

ERIKA ZAHARATUL SHAKIRA BINTI 288175
CHE SOFI

AHMAD ZAKI BIN MOHD NASIR 287704

FADZLI NAIM BIN JAFYUSRI 287855

SYAKIRAH NAJWA BINTI 288290
KAMARUDIN

ISI KANDUNGAN MUKA SURAT

PENDAHULUAN 1
KAUM MELAYU
I. KEPERCAYAAN 2
II. PERAYAAN 3
III. PAKAIAN TRADISI 4
IV. MAKANAN TRADISI 5
KAUM CINA
I. KEPERCAYAAN 8
II. PERAYAAN 9
III. PAKAIAN TRADISI 11
IV. MAKANAN TRADISI 12
KAUM INDIA
I. KEPERCAYAAN 15
II. PERAYAAN 16
III. PAKAIAN TRADISI 18
IV. MAKANAN TRADISI 19
ETNIK SARAWAK
I. KEPERCAYAAN 22
II. PERAYAAN 24
III. PAKAIAN TRADISI 26
IV. MAKANAN TRADISI 28
V. PERMAINAN TRADISIONAL 30
ETNIK SABAH
I. KEPERCAYAAN 31
II. PERAYAAN 33
III. PAKAIAN TRADISI 35
IV. MAKANAN TRADISI 37
V. PERMAINAN TRADISIONAL 39
KESIMPULAN 40
RUJUKAN 41

PENDAH

ULUAN



Malaysia yang dahulunya lebih dikenali sebagai Tanah
Melayu sebelum merdeka merupakan negara yang menjadi
tumpuan pedagang bukan sahaja dari kawasan Asia
Tenggara tetapi juga dari pelusuk dunia. Ini disebabkan oleh
kedudukan tanah melayu yang strategik menyebabkan
banyak pedagang asing datang untuk berehat dan
menjalankan perniagaan. Ini membuktikan sejak dari
zaman kesultanan Melayu Melaka lagi penduduk asal Tanah
Melayu merupakan masyarakat yang terbuka menerima
perbezaan adat dan budaya bangsa lain.

Malaysia merupakan negara yang terkenal kerana rakyatnya
yang terdiri dari pelbagai kaum dan mengamalkan adat dan
budaya yang berbeza. Walaupun terdiri dari pelbagai kaum,
tetapi rakyat di Malaysia masih mampu hidup dengan
harmoni dan sejahtera. Hal ini menyebabkan negara lain di
dunia menjadi kagum dan ingin menjadikan Malaysia
sebagai contoh untuk mereka membina negara bangsa
yang mampu hidup dengan harmoni walau dihuni rakyat
yang bebeza latar belakang.

Malaysia pada asalnya dihuni oleh orang Melayu dan orang
asli. Namun Tanah Melayu mula menerima kaum immigrant
secara besar-besaran ketika pendudukan British. British
membawa masuk kaum Cina dan India atas dasar ekonomi.
Kaum Cina dibawa masuk untuk bekerja di lombong-
lombong timah dan ada juga segelintir dari mereka yang
bekerja di ladang lada hitam dan lading getah. Kemasukan
kaum India secara besar-besaran pula dapat dikesan sejak
pendudukan British di Pulau Pinang. British mengambil
orang India untuk bekerja dan menguruskan estet-estet
getah mereka. British juga ingin mengimbangkan jumlah
kaum di Tanah Melayu ketika itu.

01

KAUM MELAYU
KEPERCAYAAN

MELAYU MERUPAKAN PENDUDUK YANG PALING RAMAI DI
NEGARA KITA MALAH BAHASA MELAYU JUGA DIJADIKAN
BAHASA RASMI NEGARA . AGAMA RASMI NEGARA KITA ADALAH
AGAMA ISLAM YANG DIANUT OLEH KAUM MELAYU. SEBELUM
WUJUDNYA AGAMA ISLAM MASYARAKAT MELAYU MEMEGANG
KEPERCAYAAN BAHAWA SEMUA PERKARA DI DALAM DUNIA
MEMPUNYAI ROH UNTUK MENENTUKAN MANUSIA MENJADI
BAIK ATAU BURUK. KEPERCAYAAN INI TELAH MENIMBULKAN
PANTANG LARANG, ADAT ISTIADAT,UNDANG-UNDANG DAN
SEBAGAINYA KERANA MEREKA MEMUJA ROH BAGI
MENAMBAHKAN REZEKI SERTA MENJAMIN KESELAMATAN.
BAGI MELAKUKAN PEMUJAAN INI TIMBULLAH TARIAN,
NYANYIAN, DRAMA, MUZIK DAN BANYAK LAGI BAGI
MELAKUKAN KEPERCAYAAN MEREKA.




SEBELUM KEDATANGAN ISLAM MEREKA MASIH MEMPERCAYAI
UPACARA JAMPI SERAPAH BOLEH MEMBANTU MELINDUNGI MEREKA
KETIKA MELAKUKAN AKTIVITI PEMUJAAN SEPERTI UNSUR MAINAN
DAN TARIAN. JAMPI SERAPAH INI DIPERCAYAI MAMPU
MENGHALANG SEBARANG BENCANA DAN MENGHALAU HANTU
DARIPADA MENGGANGGU PERSEMBAHAN YANG DILAKUKAN KETIKA
PEMUJAAN. SELAIN ITU, MEREKA JUGA PERCAYA BAHAWA SETIAP
PERSEMBAHAN ADA PERATURAN DAN PANTANG LARANG YANG
TERSENDIRI. HAL INI KERANA JIKA MEREKA MELANGGAR
PERATURAN DAN PANTANG LARANG MEREKA AKAN DIGANGGU
OLEH KUASA GHAIB. KEPERCAYAAN TERSEBUT TELAH MEWUJUDKAN
GOLONGAN DUKUN,TABIB,PAWANG DAN PELBAGAI LAGI BAGI
MENGUBATI SESEORANG YANG TELAH DIRASUK OLEH MAKLUK
HALUS.

DENGAN KEDATANGAN AGAMA ISLAM KEPERCAYAAN YANG
DIPEGANG OLEH PENDUDUK TANAH MELAYU DAHULU TELAH
TERHAKIS SEDIKIT DEMI SEDIKIT PADA ABAD KE 7. AGAMA ISLAM
TELAH MEMASUKI TANAH MELAYU DENGAN PELBAGAI CARA
ANTARANYA, MELALUI PERDAGANGAN ,PERNIKAHAN DAN
MENDEKATI KAUM BANGSAWAN. KEBANYAKAN AGAMA ISLAM
DISEBAR MELALUI PERDAGANGAN KERANA MEREKA MEMBAWA
AGAMA ISLAM KE TANAH MELAYU KETIKA MELAKUKAN
KEGIATAN PERNIAGAAN. SELAIN ITU, PEDAGANG AKAN
BERKAHWIN DENGAN PENDUDUK DITANAH MELAYU. HAL INI
MAMPU MENYEBARKAN AGAMA ISLAM DENGAN LEBIH MELUAS.
BAGI PENYEBARKAN MELALUI KAUM BANGSAWAN ADALAH
LEBIH MUDAH APABILA RAJA MEMELUK ISLAM KERANA RAKYAT
JUGA AKAN TURUT MEMELUK ISLAM. SETELAH KEDATANGAN
ISLAM KEPERCAYAN TELAH BERUBAH KEPADA AKIDAH DAN
SYARIAH

02

KAUM MELAYU

PERAYAAN

HARI RAYA AIDILFITRI

1 SYAWAL MERUPAKAN TARIKH SEMUA UMAT ISLAM
AKAN MENYAMBUT PERAYAAN HARI RAYA AIDILFITRI.
PERAYAAN INI BAGI MERAYAI UMAT ISLAM KERANA
TELAH MENJALANKAN KEWAJIBAN BERPUASA SELAMA
SEBULAN DI BULAN RAMADAN. HARI RAYA AIDILFITRI
AKAN DITENTUKAN OLEH ANAK BULAN SYAWAL DI
HUJUNG BULAN RAMADAN. JIKA ANAK BULAN INI
KELIHATAN MAKA TAKBIR RAYA AKAN BERKUMANDANG
MENUNJUKAN BAHAWA SYAWAL TELAH TIBA.PERAYAAN
INI ANTARA PERAYAAN YANG MERIAH SETIAP TAHUN
KERANA UMAT ISLAM AKAN MEMBUAT PERSIAPAN
APABILA RAMADAN MENJELMA. ANTARA PERSIAPAN
YANG AKAN DILAKUKAN ADALAH MENYEDIAKAN
PAKAIAN BARU , MENGHIAS RUMAH, DAN MEMBUAT
BERBAGAI-BAGAI JENIS KUIH TRADISI BAGI MENJAMU
KEPADA TETAMU. SEBELUM SYAWAL MENJELMA UMAT
ISLAM PERLU MEMBAYAR ZAKAT FITRAH UNTUK AHLI
KELUARGA. PADA PAGI RAYA, UMAT ISLAM AKAN
MENUNAIKAN SEMBAYANG SUNAT HARI RAYA SECARA
BERJEMAAH DI MASJID SETELAH ITU MEREKA AKAN
PULANG KERUMAH BAGI SESI BERSALAM-SALAMAN
BERSAMA KELUARGA. KEBIASAANYA PADA SYAWAL
PERTAMA UMAT ISLAM AKAN MENZIARAHI SAUDARA
MARA YANG TELAH LAMA TIDAK KETEMU.






HARI RAYA AIDILADHA

PADA TANGGAL 10 ZULHIJJAH UMAT ISLAM AKAN MENYAMBUT PERAYAAN
AIDILADHA. PERAYAAN INI BAGI MENGINGATKAN KITA KEPADA KISAH
ALLAH S.W.T TELAH MEMERINTAHKAN NABI IBRAHIM UNTUK MENYEMBELIH
ANAKNYA. OLEH ITU, UMAT ISLAM YANG MAMPU AKAN MEMBUAT
MENYEMBELIHAN BINATANG SEPERTI KAMBING, LEMBU , UNTA DAN
PELBAGAI LAGI BAGI MENGINGATI PERISTIWA BERIKUT. DAGING YANG
TELAH DISEMBELIH AKAN DIAGIHKAN, TERUTAMANYA KEPADA FAKIR
MISKIN. PADA PAGI HARI RAYA AIDILADHA AKAN DIMULAKAN DENGAN
TAKBIR DAN TAHMID RAYA LALU AKAN DIIKUTI DENGAN SOLAT SUNAT HARI
RAYA. SELAIN ITU, BACAAN KHUTBAH MENGENAI HARI RAYA AIDILADHA
AKAN DIBACA BAGI MENGINGATI PENGORBANAN NABI IBRAHIM. SETELAH
SEMUA SELESAI UMAT ISLAM AKAN MENGAMBIL PELUANG INI BAGI
BERKUNJUNG KE RUMAH SAUDARA MARA BAGI MENGERATKAN
SILATURAHIM.




03

BAJU MELYU

BAJU MELAYU MERUPAKAN BAJU TRADISIONAL YANG
SERING DIPERAGAKAN OLEH LELAKI MELAYU. KAUM
LELAKI AKAN MENGENAKAN BAJU SEAKAN KEMEJA
LENGAN PANJANG SERTA SELUAR PANJANG YANG
DILENGKAPI OLEH SAMPING DAN SONGKOK. INI
MERUPAKAN CARA YANG BETUL BAGI MEMAKAI BAJU
MELAYU LENGKAP. SELAIN ITU, BAJU TRADISIONAL INI
MEMPUNYAI DUA JENIS GARISAN LEHER IAITU TELUK
BELANGA DAN CEKAK MUSANG. BAJU INI SERING
DIPAKAI DI MAJLIS FORMAL ATAU BOLEH DIBUAT
SEBAGAI PAKAIAN HARIAN KERANA BAJU MELAYU
ADALAH BAJU RASMI MALAYSIA.




BAJU KURUNG

BAJU KURUNG ADALAH BAJU TRADISIONAL BAGI
WANITA MELAYU DI MALAYSIA. PAKAIAN INI BIASANYA
DIPAKAI KETIKA MENGHADIRI MAJLIS RASMI
SEPERTI,PERKAHWINAN, MAJLIS AGAMA DAN PELBAGAI
LAGI. PAKAIAN INI JUGA DIJADIKAN SEBAGAI PAKAIAN
RASMI SEKOLAH RENDAH DAN MENENGAH SEJAK DULU
LAGI. PELBAGAI JENIS BAJU KURUNG TRADISIONAL YANG
BERBEZA MENGIKUT NEGERI DAN MEMPUNYAI BENTUK
DAN POTONGAN YANG BERBEZA. NAMUN BEGITU BAJU
KURUNG INI TELAH MENGIKUT PEREDARAN ZAMAN
DENGAN PELBAGAI REKAAN BAJU YANG MODEN TETAPI
MASIH MENGEKALKAN KEASLIAN BAJU KURUNG.
WALAUPUN BEGITU BAJU KURUNG MASIH MENAMPAKAN
KESOPANAN SERTA KEAYUAN APABILA KAUM WANITA
MENGENAKAN BAJU TERSEBUT.

04

TRMAADKIASINOANNAL

LEMANG

LEMANG IALAH SEJENIS MAKANAN TRADISI BAGI

MASYARAKAT MELAYU TERUTAMA DIHARI RAYA.

LEMANG KEBIASAANYA AKAN DIHIDANGKAN

BERSAMA SERUNDING ATAU RENDANG. HIDANGAN

ISTIMEWA INI DISUKAI ORANG RAMAI DENGAN

RASANYA YANG UNIK BAHKAN LEMANG JUGA BOLEH

DIMAKAN BEGITU SAHAJA. BERAS PULUT DAN SANTAN

ADALAH BAHAN UTAMA BAGI MENGHASILKAN

LEMANG. SECARA RINGKASNYA ADALAH LEMANG INI

DIPERBUAT DARIPADA NASI DIDALAM DAUN PISANG

DIBAKAR BERSAMA BULUH. KAEDAH MENGHASILKAN




LEMANG JUGA UNIK DIBANDINGKAN MAKANAN

NASI LEMAK TRADISIONAL LAIN.

NASI LEMAK IALAH MAKANAN TRADISIONAL
KAUM MELAYU YANG DIGEMARI RAMAI
TERUTAMA DI MALAYSIA DAN SINGARAPURA.
NASI LEMAK SERING DIJADIKAN SEBAGAI
MAKANAN SARAPAN PAGI KERANA MUDAH
DIDAPATI DIMANA-MANA. NASI LEMAK INI
DIMINATI RAMAI KERANA LENGKAP DENGAN
SEMUA RASA YANG DIINGINKAN RAKYAT
MALAYSIA SEPERTI SAMBAL YANG PEDAS
DAN DIMAKAN BERSAMA LAUK ASAS YANG
LENGKAP SEPERTI TELUR, IKAN BILIS,KACANG
DAN TIMUN. BAGI NASINYA PULA
DIHASILKAN DENGAN SANTAN KELAPA
MUDA BAGI MELENGKAPKAN RASA
LEMAKNYA SERTA DIMASUKAN DAUN
PANDAN BAGI MENGHASILKAN BAU YANG
HARUM.




05

BAHULU

TAPAI KUIH BAHULU MERUPAKAN MAKANAN YANG
TERKENAL DALAM KALANGAN MASYARAKAT
MELAYU. KUIH BAHULU JUGA SEJENIS MAKANAN
TRADISIONAL YANG SERING DIHIDANG DI MAJLIS
KERAMAIAN DAN HARI RAYA.KUIH BAHULU INI
MUDAH DIDAPATI DIMANA-MANA TERUTAMANYA
DIPASARAYA KERANA RASANYA YANG ENAK TELAH
MEMUKAU ORANG RAMAI DAN MENDAPAT
SAMBUTAN DALAM PASARAN. BAHULU
MEMPUNYAI TIGA JENIS IAITU BAHULU CERMAI,
BAHULU LAPIS DAN BAHULU GULUNG. BAHULU
YANG MUDAH DIDAPATI ADALAH BAHULU CERMAI
KERANA BAHULU LAPIS DAN BAHULU GULUNG
PERLU DITEMPAH DARI PEMBUAT KUIH
BERPENGALAMAN DALAM PEMBUATAN MAKANAN
TRADISIONAL







TAPAI MERUPAKAN MAKANAN YANG UNIK
YANG DIHASILKAN OLEH KAUM MELAYU.
TAPAI INI SECARA RINGKASNYA DIPERBUAT
DARIPADA PULUT DAN DIPERAM SELAMA 3
HARI. BAGI MENGHASILKAN TAPAI INI
DIPERCAYAI MEMPUNYAI PELBAGAI PANTANG
LARANG KERANA JIKA MELANGGAR PANTANG
LARANG TERSEBUT TAPAI BAKAL BERWARNA
MERAH DAN TIDAK SEDAP. TAPAI TERBAHAGI
KEPADA DUA JENIS IAITU TAPAI UBI DAN
TAPAI PULUT. TAPAI PULUT LEBIH DIGEMARI
RAMAI KERANA RASANYA YANG LEBIH ENAK
BERBANDING TAPAI UBI. TAPAI PULUT INI
MEMERLUKAN PULUT, RAGI, DAN GULA BAGI
MENGHASILKANYA. TAPAI KEBIASAANYA
DIBUNGKUS BERSAMA DAUN TAPAI ATAU
DAUN PISANG TETAPI CARA PEMBUNGKUSAN
YANG BERBEZA AKAN MENGHASILKAN RASA
YANG BERBEZA. TAPAI INI BOLEH DIJADIKAN
PENCUCI MULUT BAGI MASYARAKAT MELAYU
DENGAN RASA MANIS ASLI.




06

SATE

SATE MERUPAKAN MAKANAN TRADISI MELAYU YANG
TERKENAL DI MALAYSIA DAN JUGA HIDANGAN YANG
TERKENAL SEMASA HARI RAYA. BAGI MENGHASILKAN
SATE, DAGING PERLU DIPERAP BERSAMA REMPAH
TERLEBIH DAHULU SEBELUM DIPANGGANG DI ATAS
API ARANG. PELBAGAI JENIS DAGING YANG BOLEH
DIGUNAKAN BAGI MENGHASILKAN SATE SEPERTI
DAGING LEMBU, KAMBING , AYAM DAN PELBAGAI
LAGI MENGIKUT KESUKAAN MASING-MASING. SATE
KEBIASAANYA AKAN DIHIDANGKAN BERSAMA KUAH
KACANG YANG CUKUP RASA SERTA DITAMBAH
DENGAN TIMUN , BAWANG DAN TIDAK DILUPAKAN
NASI IMPIT YANG MENJADI KEGEMARAN
MASYARAKAT MELAYU.






07

KAUM CINA
KEPERCAYAAN

Agama dan kepercayaan berkait rapat dalam


masyarakat Cina. Majoriti orang Cina di Malaysia


beragama Buddha atau Tao.Majoriti, orang Cina


mengamalkan satu bentuk agama yang

menggabungkan prinsip agama Cina, Buddhisme,

Taoisme, Konfusianisme, serta penyembahan nenek

moyang. Walaupun begitu, agama Kristian, Hindu, Islam,


dan agama lain diamalkan oleh peratusan kecil

penduduk Cina. Perlu ada pantang larang dan

konvensyen yang menghiasi kehidupan setiap kaum.

Beberapa latar belakang dan warisan nenek moyang

mereka masih penting pada hari ini, sementara yang


lain tidak lagi.




Antara kepercayaan kaum cina ialah

Percaya pada nombor mempunyai kedua-

dua aspek positif dan negatif. Contohnya,


angka 4 iaitu membawa kepada nasib

malang kerana bunyi sama seperti mati.

Selain itu, angka 8 pula membawa kepada

tuah dan kekayaan. Sesetengah masyarakat

Cina sanggup membayar puluhan ribu

ringgit untuk mencapai angka yang cantik.






Terdapat pelbagai pantang larang kaum Cina.

Perkara yang amat penting bagi kaum Cina iaitu

perkahwinan mempunyai pantang larangnya

contohnya, tetamu tidak dibenarkan mamakai baju

berwarna hitam dan tarikh perkahwinan tidak boleh

dibuat pada bulan April iaitu bulan perayaan hantu


(Qing Ming)



08

PPEERRAAYYAAAANN

TTAAHHUUNN

BBAARRUU

CCIINNAA




Apakah perayaan yang diraikan kaum Cina? Kaum Cina menyambut pelbagai

perayaan setiap tahun. Perayaan yang paling terkenal dan diraikan bukan sahaja
kaum Cina malah kaum lain iaitu Tahun Baru Cina. Menjelang tahun baru dalam

kalendar Cina ialah kesempatan untuk perayaan Tahun Baru Cina. Ia merupakan

perayaan Cina terbesar dan paling penting di pelosok dunia. Tuntasnya, semua anak

masyarakat Cina akan pulang ke kampung untuk beraya. Pada malam sebelum

tahun baru Cina, semua ahli keluarga dan saudara mara berkumpul dan akan makan

beramai-ramai atas tanda berjumpa semula. Tidak lupa tentang buah limau

mandarin yang lazat, kaum Cina akan memakannya pada tahun baru Cina dan akan

memberikan buah tersebut kepada saudara mara dan kenalan tidak kira warna kulit.


15 hari kaum Cina meraikan perayaanTahun Baru Cina dengan meriah.



09

PPEERRAAYYAAAANN KKUUIIHH BBUULLAANN AATTAAUU PPEESSTTAA TTAANNGGLLUUNNGG


Adakah anda tahu inti

Perayaan Kuih Bulan atau Pesta Tanglung
kuih bulan?
diraikan kerana menyambut kemenangan

orang Cina menumpaskan penjajah Mongol
Antaranya ialah:
Kacang merah
pada akhir Dinasti Yuan. Perarakan

tanglung pada malam perayaan akan
Biji Teratai
diadakan dan kuih yang istimewa iaitu kuih
Telur masin

bulan akan dihidangakn.



Kuih bulan juga dianggap

dihidangkan pada perayaan itu

sebagai persembahan kepada

Dewa Dapur, yang diamanahkan


untuk memberitahu tuhan-

tuhan di syurga tentang apa

yang berlaku di Bumi. Mulut


Tuhan Dapur akan penuh

dengan kuih bulan jika dia

makan kuih bulan, oleh itu dia

tidak akan menyampaikan


berita yang tidak

menyenangkan kepada tuhan.






10

PPAAKKAAIIAANN TTRRAADDIISSIIOONNAALL



Cheongsam lazimnya dipakai semasa majlis perkahwinan

dan Tahun Baru Cina. Cheongsam didatangkan dalam

pelbagai gaya, tetapi versi asalnya dilapisi dan disulam

dengan benang emas dan sutera.

Butang bunga pelbagai bentuk yang menarik akan diikat

pada bahagian hadapan Cheongsam atau pada kolar.
Pelbagai corak yang menarik akan menghiasi bahagian sisi

Cheongsam




Cheongsam

Kain samfoo nipis, bercorak atau berbunga. Lelaki kaum Cina
memakai samfu, yang hampir sama daripada samfu yang

dipakai oleh wanita kaum Cina.
Baju samfoo dan seluar yang dipakainya longgar.

Seluarnya versi asal diperbuat daripada kain lembut seperti

kain sutera





Samfoo

11

MMAAKKAANNAANN TTRRAADDIISSIIOONNAALL

Chang Shou Mian

Chang Shou Mian dihasilkan daripada tepung

gandum dan merupakan mi telur Kantonis yang


paling nipis. Antara ciri uniknya ialah warna

kuning keemasan dan sedikit keanjalan.

Mee chang shou mian ini selalunya ditawarkan

pada majlis hari jadi. Sawi, cendawan, dan juga cili


sering dihidang bersama



Dumpling atau

Jiaozi

Dumpling, juga dipanggil sebagai Jiaozi, mempunyai

kulit yang dibuat daripada tepung gandum. Ia terdiri

daripada pelbagai bahan seperti udang segar, daging


babi, dan juga sayur-sayuran seperti cili, halia,

cendawan dan herba.

Hidangan tradisional Cina ini juga bermaksud 'wang

datang' kerana ia menyerupai wang emas atau perak

pada zaman dahulu, juga dikenali sebagai Yuanbao.


Ladu digunakan sebagai ubat pada zaman dahulu,

dan orang yang dijangkiti pelbagai penyakit diberi

makan ladu. Kerana patinya mengandungi herba

berkhasiat, ia cukup berkesan dalam penyembuhan.

12

Kuih Bakul

Jika dodol popular dalam kalangan orang Melayu,

kuih bakul pula popular di kalangan orang Cina. Kuih


ni serupa dodol cuma lebih kenyal.
Kuih ini kerap dimakan dalam pelbagai cara,

termasuk dengan kelapa, digoreng dengan keladi


serta keledek

Char Koay Teow

Masyarakat di Malaysia kerap melihat char koay

teow dipasarkan di merata tempat. Tetapi adakah


anda tahu, char koay ialah hidangan tradisional

kaum Cina?

Kerana char koay teow tinggi dengan protein, serat

dan nutrien lain. Penambahan tauge dan sayur-

sayuran lain pada makanan ini meningkatkan

kelazatan char koay teow.



13

Ding Bian Hu

Ding bian hu ialah hidangan Cina klasik yang sering dimakan

oleh warga emas. Ia biasanya ditawarkan semasa sarapan

atau larut malam.
Ding bian hu serupa dengan bubur nasi dan juga disebut

sebagai bubur cendawan. Bubur ini akan disediakan dan

diproses daripada sup makanan laut untuk dijadikan bubur

sup. Bubur nasi ini tinggi khasiat.

Dim Sum

Dim sum adalah hidangan yang bentuk yang comel.
Rasanya enak sebelum sarapan pagi, makan tengah
hari atau minum petang. Pada hakikatnya, ia sesuai

untuk dimakan pada bila-bila masa.
Dim sum dimasak dengan tepung gandum dan
tepung jagung, serta udang, daging babi, ayam dan

sayur-sayuran. Hidangan ini pernah selalu
disediakan di rumah pemilik kedai teh, kerana ramai

petani akan pergi untuk minum teh.

14

KAUM INDIA
KEPERCAYAAN

BUDAYA INDIA MEMPUNYAI PELBAGAI

PANTANG LARANG DAN ADAT RESAM,

KEBANYAKANNYA UNIK UNTUK NEGARA INI.

KEBANYAKAN KEPERCAYAAN INI BERMULA

DI INDIA. KEPERCAYAAN DAN SIKAP INI

BERKEMBANG MENGIKUT PERUBAHAN

ZAMAN. KEPERCAYAAN DALAM BUDAYA

INDIA UMUMNYA DIKAITKAN DENGAN

TUHAN, ALAM SEMULA JADI, ROH, DAN

PEMERHATI. SEBAGAI CONTOH,

MASYARAKAT INDIA PERCAYA BAHAWA

JIKA SESEORANG MAKAN DI TEMPAT YANG

TIADA LAMPU, BENDA ALAM AKAN

MENGUSIR MEREKA. SESEORANG ITU TIDAK

AKAN TENANG KERANA BENDA ALAM

TERSEBUT.

BUKAN SAHAJA SEMUA


KEPERCAYAAN ORANG INDIA ADALAH

PERKARA YANG SERAM, TETAPI RAKYAT MALAYSIA HARUS TAHU BAHAWA

TERDAPAT JUGA KEPERCAYAAN PENGANUT HINDU TIDAK MAKAN DAGING

POSITIF YANG DIKAITKAN DENGAN LEMBU. LEMBU DIANGGAP SEBAGAI HAIWAN

CERITA YANG POSITIF. SEBAGAI SUCI DALAM AGAMA HINDU. SEBAB UTAMA

CONTOH, ORANG INDIA, MASYARAKAT INDIA TIDAK MEMAKAN

TERUTAMANYA HINDU, PERCAYA LEMBU IALAH KERANA BUDAYA DAN

BAHAWA PADA HARI CUTI SEPERTI KEPERCAYAAN TRADISIONAL MEREKA.

TAHUN BARU, DEEPAVALI, DAN ORANG INDIA HINDU DI SELURUH DUNIA

PONGAL, MEREKA MEMBUKA MATA PERCAYA BAHAWA LEMBU ADALAH

PADA WAKTU SUBUH DAN MELIHAT ANUGERAH ISTIMEWA DARIPADA TUHAN

PERKARA ATAU OBJEK YANG DAN HARUS DIHORMATI. DALAM

DIANGGAP SUCI. TINDAKAN KEPERCAYAAN MEREKA LEMBU DIANGGAP

SEDEMIKIAN DIKATAKAN MEMBAWA MEMPUNYAI KUALITI YANG SAMA SEPERTI

KEBAHAGIAAN, KEMEWAHAN DAN BUMI.

SEGALA YANG TERBAIK DALAM HIDUP

MEREKA.

15

PERAYAAN

HARI DEEPAVALI

Deepavali adalah perayaan popular yang
diraihkan oleh masyarakat India di seluruh
bumi. Ini juga cuti umum di Malaysia. Perayaan
Deepavali mencerminkan kecemerlangan
cahaya dan kelancaran hidup. Deepavali
diraihkan pada bulan "Aipasi" dalam kalendar
Tamil iaitu pada Oktober dan November.
Perayaan ini juga mempunyai nama lain iaitu

Festival Cahaya. Menurut legenda, raja
Naragasuran yang kejam telah dikalahkan dan
dibunuh oleh Maha Krishnan.
Isi rumah Hindu sering memasang lampu
untuk melambangkan kebaikan semasa
Deepavali. Pada hari Deepavali, orang India
menggunakan minyak semasa mandi sebagai
simbol pembersihan diri dan jiwa mereka.
Seterusnya, orang India melawat kuil untuk
sembahyang dewa Hindu dihiasi dengan
bunga. Sebuah kolam hiasan dilukis di pintu
masuk rumah Hindu. Kolam ini biasanya
diperbuat daripada beras atau tepung beras
yang mempunyai warna.

16

HARI THAIPUSAM

Thaipusam diraihkan oleh masyarakat India
di seluruh bumi. Tujuan Thaipusam adalah
untuk menyembah Tuhan Murugan.
Perayaan ini diraihkan pada bulan ke-10
dalam kalendar Tamil iaitu bulan "Thai".
Thaipusam adalah hari untuk menyatakan
keinsafan dan membersihkan diri daripada
dosa lampau. Masyarakat India Malaysia
meraihkan Thaipusam di Batu Caves. Orang
India akan membawa pedati dan
meraikannya bersama irama tradisional
semasa Thaipusam. Tarikan utama

Thaipusam ialah masyarakat India akan
memakai "kavadi" yang dihiasi dengan
bunga yang berwarna. Ini adalah taubat
kepada Dewa Murugan.

HARI THAIPONGGAL

Perayaan Thaiponggal disambut mengikut
kalendar Hindu. Hari perayaan Thaiponggal
disambut selepas musim menuai sebenar.
Ponggal biasanya diadakan pada bulan
Januari. Pada permulaan Thaiponggal,

masyarakat India akan memasak bijirin
yang dikenali sebagai Ponggal. Ponggal ini
adalah hidangan segar yang disajikan di
bawah sinar matahari pagi. Pesta
Thaiponggol terdiri daripada hari untuk
meraikan Tuhan Matahari yang istimewa.

17

PAKAIAN

TRADISIONAL

DHOTI

Dhoti ialah pakaian untuk lelaki. Dhoti dibuat daripada kain putih. Lelaki India
memakai dhoti pada hari perkahwinan dan juga pada semua hari istimewa
tradisional. Kain dhoti dililit di pinggang.Kain itu kemudiannya dihias dengan
manik-manik kecil agar menjadi cantik. Dhoti juga terdapat dalam warna
kuning pucat atau putih susu.

SARI

Sari ialah pakaian yang dipakai oleh
wanita India. Ia juga dianggap sebagai
pakaian untuk majlis-majlis khas,
seperti musim perayaan. Sari ialah kain
panjang dan lebar yang terdiri
daripada banyak helaian nipis. Sari
dibuat dalam pelbagai warna dengan
pelbagai jenis fabrik.Kebanyakan
wanita memilih sari yang datang
dalam pelbagai warna dan gaya untuk
menjadikannya kelihatan menarik.




18

/MAKANAN
TRADISIONAL/

Murukku biasanya dibuat daripada dhal
urad dan beras. Murukku dijual di banyak
tempat dan disajikan sebagai kudapan.
Murukku adalah hidangan yang sedap dan
mudah dibuat. Murukku boleh dibuat
daripada pelbagai bahan seperti ajwain dan
jintan manis. Selalunya, Murukku disediakan
semasa sambutan Hari Deepavali.

Tosai juga dikenali sebagai dosa atau thosa.
Tosai juga mempunyai pelbagai hidangan
seperti tosai telur, tosai sambal, masala tosai
dan lain-lain. Semua rakyat Malaysia
biasanya memakan makanan tradisional
India ini. Tosai boleh didapati di semua
restoran India dan kedai Mamak. Tosai
mengandungi karbohidrat dan protein yang
tinggi. Beberapa hidangan India yang biasa
dihidang dengan tosai ialah sambar, kari
dan lain-lain. Terdapat kentang dan bawang
dalam masala tosai.

19

Idli adalah berbentuk bulat dan
berwarna putih. Idli disajikan sebagai
sarapan pagi atau snek. Makanan ini
selalunya dihidangkan bersama chutney
yang diperbuat daripada kelapa parut,
sambar dan kari. Bahan utama hidangan
ini ialah beras dan dal urad.

Dua jenis vadai yang pertama ialah
Ulundu Vadai dan kedua ialah Paruppu
Vadai. Vadai ialah kuih yang disediakan
dengan tepung beras dan berbentuk
seperti roda. Boleh dimakan dengan
sambar dan kari.

Nasi biryani adalah hidangan yang
berasal dari India. Ini adalah hidangan
nasi masak dengan kuah kari. Nasi Biryani
yang popular ialah Nasi Biryani Dam di
kalangan rakyat Malaysia.

20

Putu Mayam adalah hidangan tradisional
India yang telah menjadi sangat popular
dan dinikmati oleh semua orang. Ia
biasanya dikukus dan ditambah air
pandan wangi sebagai penyedap rasa.
Putu mayam ialah hidangan yang
disajikan dengan kelapa parut dan gula
merah atau gula melaka.

21

SARAWAK
KEPERCAYAAN

NEGERI SARAWAK MEMPUNYAI KIRA-KIRA 28 KUMPULAN ETNIK PERIBUMI,
ANTARA KAUM MAJORITI DI SARAWAK IALAH KAUM IBAN DAN MELANAU.

KAUM IBAN

DALAM ASPEK AGAMA, KAUM IBAN

PADA MASA DAHULU MENGANUT

AJARAN ANIMISME YANG

DIPENGARUHI OLEH UNSUR-UNSUR

FAHAMAN AGAMA HINDU-BUDDHA.

NAMUN BEGITU, SETELAH

KEDATANGAN BARAT DI SARAWAK

MENYEBABKAN SEBAHAGIAN BESAR

KAUM IBAN BERPEGANG KEPADA

AGAMA KRISTIAN.

DALAM ASPEK KEPERCAYAAN KAUM IBAN, SELAIN ITU, KAUM IBAN JUGA PATUH
MEREKA MENGAMALKAN ADAT YANG DIWARISI
DAN DITULIS OLEH ‘TUAI RABAN BANSA’ DI KEPADA KEPERCAYAAN ‘MALI’ YANG
DALAM ‘PAPAN TURAI’ YANG BERPANDUKAN
NASIHAT ‘BELIAU’ DAN ‘LEMAMBANG’. SEGALA BERMAKSUD PANTANG LARANG.
PETANDA-PETANDA AKAN DITAKSIR OLEH
‘BELIAU’ UNTUK MEMATUHI ADAT SUPAYA PANTANG LARANG INI DIWARISI OLEH
TIDAK BERLAKU SEBARANG MALAPETAKA.
SEBAGAI CONTOH, ‘BELIAU’ ATAUPUN NENEK MOYANG MEREKA.
‘MANANG’ MEMPERTERJEMAHKAN MIMPI
YANG MERUPAKAN SUMBER ALAMAT CONTOHNYA, ‘MALI ABU’ YANG
MENGENAI PERKARA YANG AKAN TERJADI DI
MASA HADAPAN. DENGAN ITU, UPACARA MERUPAKAN SALAH SATU PANTANG
‘NGINTU BURUNG’ DAN ‘BELIAN’ AKAN
DILAKSANAKAN DENGAN MENGIKUT ADAT LARANG KAUM IBAN. GOLONGAN
YANG DIRUJUK DARIPADA TUAI RABAN BANSA
UNTUK MENGELAK DARIPADA MALAPETAKA. PETANI IBAN PERCAYA BAHAWA LABU

TIDAK BOLEH DIBAWA ATAU DITANAM

KE DALAM LADANG MEREKA. JIKA

PANTANG LARANG INI DILANGGAR,

MEREKA PERCAYA BAHAWA MEREKA

AKAN MENGHADAPI MALAPETAKA

ATAU BENCANA.

22

SARAWAK
KEPERCAYAAN

KAUM MELANAU

DARI SEGI KEAGAMAAN KAUM MELANAU

YANG MERUPAKAN GOLONGAN PAGAN

IAITU TIDAK MEMPUNYAI MENGANUT

MANA-MANA AGAMA PADA ASALNYA.

ORANG MELANAU PADA KETIKA ITU HANYA

PERCAYA KEPADA HANTU YANG

MENGAKIBATKAN MEREKA SAKIT PERUT

DAN KEJANG, MANAKALA HANTU LANGIT

MENYEBABKAN SESEORANG ITU SAKIT

KEPALA ATAU DEMAM DAN HANTU GURUN

MENYEBABKAN KAKI BENGKAK DAN

LENGUH SENDI TANGAN. SELEPAS

PEMERINTAHAN KESULTANAN BRUNEI DAN

KEDATANGAN KELUARGA BROOKE

MENYEBABKAN RAMAI KAUM MELANAU

MULA MEMELUK AGAMA ISLAM DAN

AGAMA KRISTIAN.

DARI SEGI KEPERCAYAAN PULA, ORANG

MELANAU SEBELUM MEMELUK AGAMA ISLAM

PERCAYA TENTANG KUASA GHAIB DAN KUASA

LUAR BIASA. ORANG MELANAU JUGA PERCAYA

BAHAWA TERDAPAT TIGA LAPISAN DI DUNIA

YANG MEMPUNYAI UNSUR BAIK DAN JAHAT

IAITU LAPISAN ATAS, LAPISAN PERTENGAHAN

DAN LAPISAN BAWAH. KUASA GHAIB YANG

MELINDUNGI LAPISAN-LAPISAN INI TIDAK

BOLEH DIGANGGU KERANA BOLEH

MENGAKIBATKAN MEREKA MENGIDAP

PENYAKIT ATAU MENGHADAPI BENCANA.

WALAUPUN BEGITU, KEPERCAYAAN INI

SEMAKIN BERKURANGAN KERANA

KEBANYAKAN KAUM MELANAU MULA

MENGANUT AGAMA ISLAM.

23

SARAWAK
PERAYAAN

KAUM IBAN
Hari Gawai

SEMUA KAUM IBAN MENGADAKAN PERAYAAN GAWAI YANG HANYA DISAMBUT SETAHUN
SEKALI IAITU PADA BULAN JUN. PERAYAAN INI DISAMBUT APABILA BERAKHIRNYA MUSIM
MENUAI PADI. BAGI MERAYAKAN PERAYAAAN INI, KAUM IBAN AKAN BERKUMPUL DI
SERAMBI UMUM IAITU DI DALAM RUMAH PANJANG. PADA HARI PERAYAAN TERSEBUT,
ORANG-ORANG IBAN MEMAKAI PAKAIAN TRADISIONAL MEREKA YANG MEWARISI BUDAYA
DAN ADAT NENEK MOYANG MEREKA PADA MASA DAHULU. SETERUSNYA, ORANG IBAN AKAN
BERJUMPA, BERKUMPUL DAN BERSERONOK SESAMA MEREKA DENGAN MENIKMATI
BERBAGAI MAKANAN TRADISIONAL YANG DIHIDANGKAN BAGI MEMERIAHKAN LAGI
SUASANA PERAYAAN TERSEBUT. TAMBAHAN PULA, PERAYAAN INI DAPAT DISEMPURNAKAN
DENGAN TARIAN MEREKA IAITU TARIAN NGAJAT. TARIAN NGAJAT LESUNG DIADAKAN OLEH
PENARI KAUM IBAN BAGI MENONJOLKAN KEHEBATAN DENGAN MENGANGKAT LESUNG
PENUMBUK PADI DENGAN GIGI.

24

SARAWAK
PERAYAAN

KAUM MELANAU
Pesta Kaul

PERAYAAN KAUL MELANAU ATAU PESTA KAUL MERUPAKAN PERAYAAN YANG POPULAR
DISAMBUT OLEH KAUM MELANAU. PERAYAAN INI BERTUJUAN UNTUK MENGHARGAI
SEMANGAT CONTOHNYA SEMANGAT TANAH,LAUT,HUTAN DAN KEBUN MEREKA.
PERAYAAN INI DISAMBUT MENGIKUT TARIKH BERLANDASKAN KALENDAR UNIK YANG
MERUPAKAN SISTEM KALENDAR BERDASARKAN KEDUDUKAN BULAN IAITU BULAN
PERTAMA ATAU DIKENALI SEBAGAI PENGEJIN.
SETERUSNYA, SEMASA UPACARA PESTA KAUL INI DIJALANKAN, ORANG LELAKI YANG
MEMPUNYAI KEDUDUKAN DILANTIK SEBAGAI KETUA YANG DIGELAR BAPAK KAUL. BAPAK
KAUL INI MEMAINKAN PERANAN YANG SANGAT PENTING DALAM MENJAYAKAN PESTA
KAUL INI DENGAN MENJADI ORANG TENGAH YANG MENGHUBUNGKAN IPOK DAN
MANUSIA. BAPAK KAUL JUGA BERTANGGUNGJAWAB MEMUJUK DAN MERAYU KEPADA
IPOK ATAU MAKHLUK HALUS SERTA MENGHALAU SEBARANG KEJAHATAN DAN
MALAPETAKA YANG MUNGKIN AKAN DITIMPA OLEH SESIAPA SAHAJA. SEMUA KELUARGA
KAUM MELANAU AKAN DATANG MEMBAWA MAKANAN KE TEMPAT UPACARA KAUL.
SETIAP ORANG MELANAU DIHARUSKAN UNTUK DATANG KECUALI ORANG YANG SUDAH
UZUR. SELAIN ITU, TERDAPAT ACARA HIBURAN SEPERTI LUMBA PERAHU, PENCAK SILAT,
DAN TARIAN TRADISIONAL KAUM MELANAU IAITU TARIAN BULUH.

25

SARAWAK
PAKAIAN TRADISIONAL

KAUM IBAN

PAKAIAN TRADISIONAL BAGI KAUM LELAKI IBAN
TERDIRI DARIPADA DUA JENIS PAKAIAN
TRADISIONAL ANTARANYA IALAH DANDONG DAN
KAIN SIRAT. DANDONG INI DIPAKAI OLEH LELAKI
IBAN DAN IA JUGA MERUPAKAN KAIN SELENDANG
YANG LEBIH LEBAR DARIPADA BEDONG
MANAKALA PANJANGNYA PULA TIDAK DAPAT
DITENTUKAN KERANA KAIN INI BERFUNGSI
UNTUK DIJADIKAN SEBAGAI PEMBUNGKUS
BARANG-BARANG PERSEMBAHAN DALAM MANA-
MANA UPACARA TERTENTU. SELAIN ITU, KAIN
SIRAT DIJADIKAN SEBAGAI PAKAIAN ASAS KAUM
IBAN YANG MANA KAIN SIRAT ITU DILILIT DI
BAHAGIAN PINGGANG DAN DI KELENGKANG.
PAKAIAN TRADISIONAL BAGI KAUM WANITA IBAN
PULA, TERDAPAT TIGA JENIS IAITU BIDANG,
KALAMBI DAN BEDONG. SEJENIS KAIN SARUNG
YANG SEMPIT DAN MEMPUNYAI PANJANG
SEPARAS LUTUT DIKENALI SEBAGAI BIDANG
MANAKALA KELAMBI PULA MEMPUNYAI DUA
JENIS ANTARANYA KELAMBI BERLENGAN DAN
KELAMBI TANPA LENGAN. KAUM WANITA IBAN
MEMAKAI KAIN SELENDANG YANG SEMPIT DAN
PANJANG, BEDONG ATAU DIKENALI SEBAGAI KAIN
SELEMPANG YANG DIHIASI DENGAN REKA CORAK
TENUNAN YANG AMAT HALUS DAN CANTIK.

26

SARAWAK
PAKAIAN TRADISIONAL

KAUM MELANAU

PAKAIAN TRADISIONAL BAGI LELAKI MELANAU
DIGAYAKAN DENGAN POTONGAN BAJU MODEN
YANG MERUPAKAN KAIN SATIN BERWARNA
GELAP DAN DIPADANKAN DENGAN KAIN
SONGKET KEEMASAN. BAHAGIAN PINGGANG
PULA DIIKAT DENGAN SELENDANG SIFON
MANAKALA DI BAHAGIAN KEPALA BERKOPIAH
JAWA. SETERUSNYA, BAGI KAUM WANITA
MELANAU PULA PAKAIAN PENGANTIN
MELANAU DIGAYAKAN MENJADI BAJU BABAN.
BAJU TRADISIONAL INI MENYERUPAI BAJU
KURUNG PENDEK YANG BERWARNA HITAM
DAN DISERTAI DENGAN KAIN SONGKET.
WANITA MELANAU MEMAKAI DUA HELAI
SELENDANG BERWARNA MERAH DAN
PERHIASAN DI BAHAGIAN DADA SERTA
MEMAKAI PERHIASAN DI BAHAGIAN KEPALA
IAITU KEPIH SANGGUL. BAJU BALDU HITAM
DIGAYAKAN OLEH WANITA MELANAU DENGAN
MEMAKAI SARUNG SONGKET BRUNEI
TENUNAN SARAWAK, DAN BERTALI PINGGANG
PENDING BESAR, SERTA PERHIASAN
DIBAHAGIAN KEPALA.

27

SARAWAK
MAKANAN TRADISIONAL

KAUM IBAN KEMIDIN

ORANG-ORANG IBAN BUKAN SELAIN ITU, KEMIDIN ATAU DENGAN NAMA
HANYA TERKENAL DENGAN ADAT LAIN SAYUR MIDIN MERUPAKAN SEJENIS
DAN BUDAYA MEREKA SAHAJA, SAYURAN YANG DIMASAK DENGAN
TERDAPAT MAKANAN-MAKANAN BELACAN DAN SANGAT TERKENAL DI
YANG SANGAT LAZAT DAN SELURUH SARAWAK. SAYUR MIDIN INI
POPULAR DI SARAWAK. MERUPAKAN TUMBUHAN YANG TUMBUH DI
KAWASAN TANAH GAMBUT ATAU LEMBAP
MANUK PANSUH DI SARAWAK. SAYUR MIDIN BIASANYA
DIMASAK DENGAN BAWANG MERAH,
MANUK PANSUH YANG MERUPAKAN BAWANG PUTIH, IKAN BILIS ATAU UDANG
HIDANGAN MAKANAN TRADISIONAL KERING, CILI MERAH, DAN BELACAN
KAUM IBAN YANG SANGAT TERKENAL DAN
SEDAP. MANUK PANSUH INI IALAH KASAM ENSABI
MAKANAN YANG BIASANYA WAJIB UNTUK
DIHIDANGKAN SEMASA MENYAMBUT HARI SETERUSNYA, MAKANAN SAYURAN YANG
PERAYAAN CONTOHNYA HARI GAWAI. AGAK TERKENAL DI KALANGAN ORANG
MENU MANUK PANSUH INI DISEDIAKAN IBAN IALAH KASAM ENSABI ATAUPUN
DENGAN MEMASAK AYAM DI DALAM SAYUR PEKASAN ENSABI YANG MANA SAYUR
BULUH BERSAMA DENGAN DAUN UBI SEPERTI SAYUR SAWI AKAN DIAWET
UNTUK DIJADIKAN SEBAGAI PENAMBAH TERLEBIH DAHULU DENGAN BAHAN-BAHAN
AROMA. KEBIASAANYA, MANUK PANSUH TERTENTU SUPAYA SAYUR TERSEBUT
INI SESUAI UNTUK DIMAKAN BERSAMA MENJADI SEPERTI JERUK. TAMBAHAN PULA,
DENGAN NASI PUTIH. HIDANGAN PEKASAM ENSABI INI
MERUPAKAN SANTAPAN KAUM IBAN YANG
DIWARISI SEJAK BERKURUN-KURUN DAN
AMAT DIGEMARI UNTUK DIMAKAN
BERSAMA DENGAN NASI YANG PANAS.

28

SARAWAK
MAKANAN TRADISIONAL

KAUM MELANAU UMAI

LINUT SETERUSNYA, MAKANAN TRADISIONAL

KAUM MELANAU SANGAT SUKA KAUM MELANAU YANG DIPERBUAT
DENGAN MAKANAN TRADISIONAL
MEREKA IAITU LINUT YANG DIHASILKAN DARIPADA IKAN MENTAH IAITU UMAI.
DARIPADA LEMANTAK DAN AIR YANG
PANAS. MAKANAN TRADISIONAL INI MAKANAN INI DISEDIAKAN DENGAN
JUGA SANGAT MUDAH UNTUK
DISEDIAKAN. LINUT INI SELALUNYA MENGGUNAKAN LIMAU, BAWANG, CILI
DIMAKAN DENGAN SAMBAL DAN JUGA
ULAM-ULAMAN SEPERTI PUCUK PAKU DAN GARAM SEBAGAI BAHAN UNTUK
UBAN, PUCUK DAUN TEBAWAN TIMUN
DAN PUCUK DAUN ULAM RAJA YANG MENJADIKAN IKAN MENTAH TERSEBUT
MERUPAKAN SEBAGAI HIDANGAN
SAMPINGAN BAGI MENAMBAHKAN LAGI MASAK. NAMUN, TIDAK SEMUA SPESIES
KEENAKKAN DAN SELERA ORANG
MELANAU. IKAN DAPAT DIGUNAKAN UNTUK

MENGHIDANGKAN MAKANAN

TRADISIONAL INI. ANTARA IKAN YANG

DIGUNAKAN SEBAGAI BAHAN HIDANGAN

TRADISIONAL INI IALAH IKAN TENGGIRI

DAN IKAN PIRANG. SELAIN IKAN, OBOR-

OBOR DAN UDANG-UDANG JUGA BOLEH

DIGUNAKAN UNTUK MENGHIDANG UMAI

CELUP YANG AGAK SEDIKIT BERBEZA

DENGAN UMAI BIASA.

ULAT MULONG

ULAT MULONG ATAU DALAM BAHASA

MELANAU DIPANGGIL SIET MERUPAKAN

MAKANAN TRADISIONAL YANG UNIK

KERANA IANYA DIPEROLEHI DARIPADA

BATANG POKOK SAGU YANG TELAH

DITEBANG. ORANG MELANAU

MENGHIDANG MAKANAN TRADISIONAL INI

DENGAN CARA SIET ITU DIMASAK DENGAN

SECARA GORENG KERING, SUP DAN DISALAI.

29

SARAWAK

PERMAINAN TRADISIONAL

TIBOW

PISA’TIBOW ATAU DIKENALI SEBAGAI TIBOW MERUPAKAN PERMAINAN TRADISIONAL
YANG DIWARISI SEJAK BERKURUN LAMANYA DI SARAWAK. PERMAINAN INI SELALUNYA
DIMAINKAN OLEH KAUM MELANAU DAN IBAN KETIKA MENYAMBUT KETIBAAN MUSIM
BERBUAH. TAMBAHAN PULA, PERMAINAN INI JUGA MERUPAKAN SATU PERMAINAN
YANG DIJALANKAN OLEH ORANG-ORANG KAMPUNG BAGI TUJUAN PERPADUAN DAN
BERSERONOK SERTA MENJADI PESTA UNTUK MENCARI PASANGAN.

TIBOW MEMERLUKAN DUA TIANG KAYU YANG MEMPUNYAI KETINGGIAN KIRA-KIRA 30
KAKI UNTUK PEMBINAAN TIANG TIBOW ITU DAN BEBERAPA TIANG YANG MEMPUNYAI
KETINGGIAN BERUKURAN SEDERHANA UNTUK DIGUNAKAN SEBAGAI TANGGA RAK.
SETERUSNYA, PENGHAYUN PULA YANG DIPERBUAT DARIPADA ROTAN SEGA DAN DAUN
MUDA MANAKALA SET CANANG SERTA GENDANG MELELA DIPALUKAN UNTUK
MEMERIAHKAN LAGI SUASANA AKTIVITI PERMAINAN TRADISIONAL TERSEBUT.

MENURUT KEPERCAYAAN KAUM MELANAU, SATU PANTUN YANG AKAN DINYANYIKAN
OLEH MEREKA IAITU “KAT KERAKAT, KERURIENG UDAT, TIBOW IDEI PADA MEKAT”
SEMASA MEMBINA TIANG TIBOW TERSEBUT KERANA UNTUK MEMINTA BANTUAN
DARIPADA IPO’TIBOW YANG MERUPAKAN DEWA YANG MEMPUNYAI KUASA DALAM
PERMAINAN TIBOW TERSEBUT. TUJUANNYA IALAH UNTUK MENJAYAKAN AKTIVITI
PERMAINAN TERSEBUT DENGAN SEMPURNA DAN DIBERKATI OLEH DEWA. PERMAINAN
TRADISIONAL INI BIASANYA DIMAINKAN DI KAWASAN YANG LAPANG DAN LEMBUT
SUPPAYA PEMAIN TIDAK RABUN MATA DAN TIDAK CEDERA PARAH APABILA JATUH DARI
PENGHAYUN.

30

SABAH
KEPERCAYAAN

NEGERI SABAH MEMPUNYAI BILANGAN KAUM YANG MELEBIHI
DARIPADA 32 SUKU KAUM. ANTARA KAUM YANG TERBESAR DI
SABAH IALAH KAUM KADAZAN-DUSUN DAN BAJAU.

Kaum Kadazan-Dusun



DALAM UNSUR KEAGAMAAN KAUM KADAZAN-

DUSUN, MEREKA MEMPUNYAI KEPERCAYAAN

ANISMISME YANG MERUPAKAN

KEPERCAYAAN TERHADAP SETIAP BENDA

MEMPUNYAI ROH. TERDAPAT SEBILANGAN

KECIL KAUM KADAZAN-DUSUN MENGANUT

AGAMA ISLAM DAN KRISTIAN NAMUN

KEBANYAKKAN MEREKA MASIH PAGAN DI

KAWASAN PENDALAMAN. SELAIN ITU,

MENURUT KAUM KADAZAN-DUSUN, TUHAN

MERUPAKAN “KINOROHINGAN” YANG

BERSEMAYAM DI DUNIA LAIN.

KINOROHINGAN INI BERMAKSUD TUHAN DI

MANA KAUM KADAZAN-DUSUN INI MEMINTA

SESUATU CONTOHNYA PERLINDUNGAN DAN

KESELAMATAN DARIPADA PENYAKIT. DALAM UNSUR KEPERCAYAAN PULA, KAUM

KADAZAN-DUSUN MEMPUNYAI

KEPERCAYAAN KEPADA PANTANG LARANG

DAN TAFSIRAN MIMPI DI MANA MIMPI

YANG BURUK AKAN MEMPENGARUHI

MEREKA APABILA MEMBUAT SESUATU

KEPUTUSAN. KAUM INI JUGA

MENJALANKAN UPACARA KEAMATAN IAITU

UPACARA “MAGAVAU” PADA SETIAP TAHUN

SELEPAS MENUAI PADI. SETERUSNYA,

SEKIRANYA BERLAKU KEMATIAN PADA

HARI HUJAN, KAUM KADAZAN-DUSUN

PERCAYA BAHAWA ROH ITU AKAN

MENANGIS DI ALAM LAIN.

31

SABAH

KEPERCAYAAN

KAUM BAJAU



AGAMA KAUM BAJAU PADA TAHUN
1950-AN TELAH MENCAPAI HAMPIR
SEBANYAK 75% ORANG BAJAU YANG
MEMELUK AGAMA ISLAM OLEH KERANA
DASAR PEMERINTAHAN KESULTANAN
BRUNEI. KAUM BAJAU PADA MASA ITU
MENGAMALKAN UPACARA AGAMA
ISLAM CONTOHNYA AKAD NIKAH,
BERKHATAN, MEMBACA AL-QURAN DAN
SEBAGAINYA.

KEPERCAYAAN KAUM BAJAU PADA MASA
ITU JUGA PERCAYA BAHAWA JIN YANG
MERUPAKAN MAKHLUK YANG MEMPUNYAI
KUASA LUAR BIASA IU WUJUD. ORANG
BAJAU JUGA MEMPUNYAI KEPERCAYAAN
KEPADA KONSEP “TULAH” YANG
MERUPAKAN MALAPETAKA YANG AKAN
BERLAKU SEKIRANYA SESEORANG ITU
MELANGGAR ADAT ATAU KEPERCAYAAN
TERSEBUT. NAMUN BEGITU, KEPERCAYAAN
INI SEMAKIN BERKURANGAN KERANA
KEBANYAKAN KAUM BAJAU TELAH
BERPEGANG KEPADA PRINSIP AGAMA
ISLAM.

32

SABAH
PERAYAAN

Kaum Kadazan-Dusun



Pesta Keamatan

“TADAU KA’AMATAN” ATAU DIPANGGIL PESTA KEAMATAN IAITU PADA TARIKH 30 DAN 31
MEI SETIAP TAHUN DISAMBUT OLEH KAUM KADAZAN-DUSUN SEJAK ZAMAN BERZAMAN
UNTUK MERAIKAN HASIL MENUAI YANG BAIK. PERAYAAN INI JUGA DISAMBUT OLEH SEMUA
KAUM LAIN DI SABAH. PESTA KEAMATAN IALAH PERAYAAN KHAS UNTUK MEMBERI
KEHORMATAN KEPADA “BAMBAZON” YANG BERERTI SEMANGAT PADI. KEMUNCAK PESTA
KEAMATAN INI ADALAH DENGAN MENGADAKAN PERADUAN RATU CANTIK ATAU
DIPANGGIL “UNDUK NGADAU”, TARIAN TRADISIONAL IAITU TARIAN SUMAZAU, DAN
SETERUSNYA UPACARA YANG DIADAKAN OLEH “BOBOHIZAN” YANG BERMAKSUD KETUA
PENDITA. SELAIN ITU, ORANG KADAZAN-DUSUN DAN SEMUA KAUM DI SABAH AKAN
MENEGUR ANTARA SATU SAMA LAIN DENGAN UCAPAN “KOPIVOSIAN TADAU KA’AMATAN”
YANG BERMAKSUD ‘SELAMAT HARI MENUAI’.

33

SABAH
PERAYAAN

KAUM BAJAU



Regatta Lepa Semporna

SUKU KAUM BAJAU MERUPAKAN KAUM YANG TERKENAL DENGAN KEHEBATAN MEREKA
SEBAGAI PELAUT. SAMBUTAN REGATTA LEPA SEMPORNA DISAMBUT SETIAP TAHUN IAITU
PADA BULAN APRIL DAN DIADAKAN DI SEPANJANG JALAN YANG MENUJU KEARAH PEKAN
SEMPORNA. SAMBUTAN INI DISAMBUT DENGAN MENGHIAS PEMIDANG LAYAR YANG
BERWARNA-WARNI DI SEPANJANG BAHU JALAN MANAKALA RUMAH,SEKOLAH DAN PREMIS
PERNIAGAAN JUGA MENGIBARKAN KAIN LAYAR YANG MEMPUNYAI PELBAGAI JENIS WARNA.
SAMBUTAN INI MERUPAKAN PERAYAAN TAHUNAN UNTUK ORANG BAJAU DAN JUGA
MERUPAKAN SAMBUTAN PESTA AIR DI DAERAH SEMPORNA, SABAH. SELAIN ITU, TERDAPAT
ACARA SUKAN YANG MENGGUNAKAN PERAHU. SEBAGAI CONTOH, PERLUMBAAN PERAHU,
TARIK PERAHU SECARA BERPASANGAN, ACARA RENANG DAN PERSEMBAHAN JUGA
DIJALANKAN UNTUK MEMERIAHKAN LAGI SUASANA PERAYAAN INI. ACARA KEMUNCAKNYA
IALAH DENGAN KEHADIRAN PELBAGAI LEPA IAITU PERAHU YANG DIHIAS DAN DIPIMPIN
OLEH KETUA KAMPUNG DARI SETIAP KAMPUNG DI DAERAH SEMPORNA.

34

SABAH
PAKAIAN TRADISIONAL

Kaum Kadazan-Dusun



KAUM KADAZAN-DUSUN DARI KAWASAN
PENAMPANG MEMPUNYAI PAKAIAN ISTIADAT
MEREKA IAITU KAUM LELAKI KADAZAN MEMAKAI
BAJU GAUNG,SELUAR SOUVA, BENGKUNG
TOOGOT DAN PERHIASAN DI KEPALA YANG
DIPANGGIL SIGA.

KAUM WANITA KADAZAN PULA MEMAKAI BAJU
PENDEK SINUANGGA, KAIN YANG LABUH DAN
SELENDANG BATIK YANG DILENGKAPI DENGAN
TALI PINGGANG HIMPOGOT. SELAIN ITU, BAJU
TRADISIONAL BAGI KAUM KADAZAN-DUSUN DI
KAWASAN DAERAH PAPAR MEMAKAI BAJU FABRIK
BALDU HITAM YANG DIHIAS DENGAN
RENDAKUNING KEEMASAN.

ORANG LELAKI MEMAKAI SIGAL DI KEPALA YANG
DIPERBUAT DARIPADA KAIN DESTAR MANAKALA
WANITA PULA MEMAKAI SIUNG YANG DIPERBUAT
DARIPADA ANYAMAN BULUH YANG HALUS SERTA
MEMAKAI PERHIASAN DIRI SEPERTI GELANG
TANGAN DAN TALI PINGGANG SYILING PERAK.

35

SABAH
PAKAIAN TRADISIONAL

KAUM BAJAU



PAKAIAN TRADISIONAL BAGI KAUM BAJAU IAITU
BAJU ALAL BIMBANG YANG MERUPAKAN
WARISAN BAGI ORANG KAUM BAJAU DI KAWASAN
SEMPORNA.

BAGI KAUM LELAKI MEMAKAI BAJU POTONGAN
CEKAK MUSANG, SELUAR, SAMPING DAN DESTAR.
SELAIN ITU, KAUM WANITA MENGGAYAKAN
BLAUS BADU SAMPIT, KAIN SARUNG OLOS
BERANGKIT DAN MEMAKAI PERHIASAN LEHER
MANDAPUN SERTA PERHIASAN DI KEPALA IAITU
SEREMPAK.

PAKAIAN TRADISIONAL BAGI KAUM BAJAU
SELALUNYA DIPAKAI PADA MAJLIS DAN
PERAYAAN YANG DISAMBUT OLEH MEREKA
CONTOHNYA, MAJLIS PERKAHWINAN DI MANA
ORANG BAJAU MEMAKAI BAJU ALAL BIMBANG
BAGI MELAMBANGKAN SESUATU ADAT TERTENTU.

36

SABAH
MAKANAN TRADISIONAL

Kaum Kadazan-Dusun UMBUT TEPUS


SELAIN ITU, UMBUT TEPUS ATAU TUHAU
TONSOM YANG MERUPAKAN SAYUR YANG
MEMPUNYAI BAU DAN RASA YANG MASAM
DI SABAH, MAKANAN TRADISIONAL BAGI SEPERTI HALIA. TUHAU INI DIJADIKAN
ORANG KADAZAN-DUSUN IALAH TONSOM SEBAGAI MAKANAN TRADISIONAL KAUM
ATAU DIKENALI SEBAGAI BOSOU YANG KADAZAN-DUSUN YANG KEBIASAANYA
LEBIH KURANG SEPERTI JERUK ATAUPUN SAYUR INI DIJUMPAI DI KAWASAN
PEKASAM. IKAN KEPAYANG ATAU DAGING TAMBUNAN, RANAU DAN KENINGAU DI
MENTAH DIJADIKAN SEBAGAI BAHAN SABAH. TUHAU INI DIHIDANGKAN SEBAGAI
UTAMA BAGI HIDANGAN INI. CARA MAKANAN SAMPINGAN DAN SELALUNYA
PENYEDIAAN BOSOU INI MUDAH KERANA DIMAKAN DENGAN SUP IKAN ATAU
IKAN ATAU DAGING MENTAH DIGAUL DIMASAK BERSAMA DAGING ATAU AYAM.
DENGAN NASI, GARAM, DAN BUAH-BUAHAN MAKANAN TRADISIONAL INI JUGA AMAT
SEPERTI BUAH NENAS DAN BUAH NANGKA. BAIK UNTUK KESIHATAN KERANA IA DAPAT
BOSOU MERUPAKAN MAKANAN YANG MENURUNKAN TEKANAN DARAH TINGGI
MUDAH ROSAK ATAU BASI. OLEH ITU, PANGI DALAM BADAN.
DICAMPURKAN DENGAN BOSOU UNTUK
MENGELAKKAN BOSOU ITU BERBAU DAN 37
BASI. SELEPAS BAHAN-BAHAN INI DICAMPUR
DAN DIGAUL DENGAN SEMPURNA, IA AKAN
DIBIARKAN TERLEBIH DAHULU SELAMA
LEBIH KURANG SEMINGGU DI DALAM BEKAS
YANG TERTUTUP.

SABAH
MAKANAN TRADISIONAL

KAUM BAJAU

SECARA
MAKANAN SAGOL

UMUMNYA, MAKANAN TRADISIONAL LAIN YANG
BERASASKAN MAKANAN LAUT BERNAMA
TRADISIONAL BAGI KAUM BAJAU INI SAGOL ATAU SENAGOL YANG MANA ISI
IKAN DIMASAK DENGAN KUNYIT. ANTARA
SELALUNYA BERDASARKAN MAKANAN LAUT IKAN YANG SESUAI DIMASAK UNTUK
MENYEDIAKAN HIDANGAN INI IALAH IKAN
DAN UBI. YU, IKAN BUNTAL, DAN IKAN PARI. IKAN
YANG AKAN DIMASAK PERLU DIREBUS
PUTU TERLEBIH DAHULU BAGI TUJUAN
MEMUDAHKAN PEMBERSIHAN PADA
PUTU IALAH MAKANANAN ORANG BAJAU BAHAGIAN KULIT IKAN YU ATAU DURI
YANG TINGGAL DI KAWASAN SEMPORNA. IKAN BUNTAL BAGI MEMUDAHKAN ISI
MAKANAN TRADISIONAL INI MERUPAKAN IKAN TERSEBUT HANCUR DAN SENANG
MAKANAN YANG BERASASKAN UBI KAYU UNTUK DICAMPUR DENGAN KUNYIT. HATI
YANG DIPARUT, DIPERAH, DAN DIKUKUS. IKAN PULA DICINCANG UNTUK
PUTU MEMPUNYAI RASA SEPERTI UBI YANG MENGELUARKAN MINYAK DAN MEMBERI
DICAMPURKAN DENGAN TEPUNG DAN RASA KEPADA SAGOL INI.
JUGA MERUPAKAN MAKANAN YANG
MENGGANTIKAN NASI DAN SESUAI
DIMAKAN BERSAMA DENGAN IKAN BAKAR.

38

SABAH

PERMAINAN TRADISIONAL

SEPAK MANGGIS

TERDAPAT SATU PERMAINAN TRADISIONAL YANG ISITIMEWA DI SABAH. PERMAINAN INI
DIMAINKAN SEMASA HARI KERAIAN SEBAGAI SATU TRADISI ORANG SABAH SEPERTI
MAJLIS PERKAHWINAN. PERMAINAN TRADISIONAL INI DINAMAKAN SEBAGAI SEPAK
MANGGIS YANG MERUPAKAN AKTIVITI SUKAN TRADISI WARISAN BAGI KAUM KADAZAN-
DUSUN DAN BAJAU. PERMAINAN SEPAK MANGGIS INI MEMERLUKAN SATU TIANG BULUH
YANG MEMPUNYAI KETINGGIAN 25 KAKI.
SELAIN ITU, TERDAPAT SATU KOTAK BERWARNA-WARNI YANG MENGANDUNGI HADIAH
WANG TUNAI, DIGANTUNG PADA HUJUNG BULUH TERSEBUT. SELAIN ITU, SATU BOLA
YANG DIHASILKAN DARIPADA ROTAN DIGUNAKAN UNTUK DITENDANG OLEH PEMAIN KE
ARAH KOTAK HADIAH TERSEBUT. PERMAINAN TRADISIONAL INI DAPAT MERAPATKAN
LAGI HUBUNGAN ANTARA MEREKA DAN PERLU DITERUSKAN SERTA DIWARISI SUPAYA
KEUNIKAN PERMAINAN TRADISIONAL BAGI ORANG SABAH TIDAK DILUPAKAN.

39

KESIMPULAN





DENGAN KEMASUKAN IMMIGRANT DI MALAYSIA,
TERJADILAH PROSES ASIMILASI KAUM DAN LAHIRLAH
NEGARA MALAYSIA YANG KAYA DENGAN PELBAGAI
BANGSA DAN BUDAYA. SEGELINTIR PENDUDUK
DUNIA MUNGKIN MENGANGGAP PERBEZAAN
AGAMA, BANGSA, DAN BUDAYA AKAN
MENYEBABKAN SUASANA HARMONI GAGAL
DILAHIRKAN DAN MEWUJUDKAN SUASANA POLITIK
YANG HURU HARA, NAMUN MALAYSIA TELAH
MEMBUKTIKAN DENGAN SIKAP TOLAK ANSUR,
KEHARMONIAN BOLEH DILAHIRKAN.


RAKYAT MALAYSIA TELAH MENUNJUKKAN BAHAWA
PERBEZAAN LATAR BELAKANG BUKAN BERERTI
IANYA AKAN MENJADI FAKTOR BERLAKUNYA
PERBALAHAN, TETAPI RAKYAT MALAYSIA TELAH
MEMBUKTIKAN PERBEZAAN MAMPU MELAHIRKAN
KEHARMONIAN DAN KEINDAHAN WARNA-WARNA
YANG HARMONI DI MALAYSIA.





40

RUJUKAN

A. (2022b, June 13). Permainan Tradisional di Malaysia. Blogspot.Com.
http://ammal90.blogspot.com/2010/08/permainan-tradisional-di-malaysia.html

F., Subeditor, Subeditor, & Editor. (2019, December 23). Budaya Masyarakat India
yang sepatutnya diketahui oleh semua rakyat Malaysia. Orangkata.My.
https://orangkata.my/budaya/budaya-masyarakat-india-yang-sepatutnya-diketahui-
oleh-semua-rakyat-malaysia/.

H.A.R. (2022, June 13). Falsafah busana Melayu. Hmetro.
https://www.hmetro.com.my/nuansa/2020/01/530930/falsafah-busana-melayu

H. (2019, November 4). Regatta Lepa Semporna, Hari Perayaan Suku Kaum Bajau
Di Sabah Penuh Dengan Warna-Warni. LIBUR. https://www.libur.com.my/regatta-
lepa-semporna-hari-perayaan-suku-kaum-bajau-di-sabah-penuh-dengan-warna-
warni-2/

Najmin22, V. A. P. B. (2017, June 5). PERAYAAN. KAUM IBAN.
https://kaumibandimalaysia.wordpress.com/2017/06/05/perayaan/
Perayaan dan Makanan Tradisi Suku Kaum KadazanDusun di Sabah. (2018,
December 17). Mysite.
https://mixmalaysianpublic.wixsite.com/mysite/post/perayaan-dan-makanan-
tradisi-suku-kaum-kadazandusun-di-sabah

Perayaan Kaum Melanau. (2018, December 17). Mysite.
https://mixmalaysianpublic.wixsite.com/mysite/post/perayaan-kaum-melanau

Rusli, M. H. M. (2018, July 27). Melayu kaum pendatang di Tanah Melayu?
Malaysiakini. https://www.malaysiakini.com/news/436171

Z. (2019b, May 24). TOP 5+ Pakaian Tradisional Cina Dan 6 Simbol Di Sebalik
Pakaian. Bidadari.My. https://bidadari.my/pakaian-tradisional-cina/

U. (2022b, June 13). Kepercayaan dan Kebudayaan Sabah dan Sarawak.
Dpi1bpengajianmalaysia.

U. (2022, June 13). Kepercayaan dan Kebudayaan Sabah dan Sarawak.
dpi1bpengajianMalaysia.Blogspot.
http://dpi1bpengajianmalaysia.blogspot.com/2015/02/muqaddimah-
assalamualaikum-w.html

41