กาพย์เห่เรือ บทเห่ชมไม้ วิชวิาภาษาไทย ๑๒ รหัส หั วิชวิา ท ๓๓๑๐๒ เสนอ คุณคุครูปิ่รูนปิ่อนงค์ หอมหวล
คำ นำ คณะผู้จัผู้ ดจัทำ ได้ทำด้ทำเอกสารฉบับบันี้ขึ้ นี้ น ขึ้ เพื่อ พื่ ประกอบการเรียรีนการสอน วิชวิาภาษาไทยโดยมีจุมีดจุประสงค์เค์พื่อ พื่ ให้ผู้ห้อ่ผู้ าอ่นได้ศึด้กศึษาค้นค้คว้าว้เเละนำ ไปใช้ ให้เห้กิดกิ ประโยชน์ทั้น์งทั้นี้เ นี้ นื้อ นื้ หาได้รด้วบรวมมาจากเเหล่งล่ข้อข้มูลมูในอินอิเตอร์เร์น็ตน็ ทางผู้จัผู้ ดจัทำ ได้ตั้ด้งตั้ ใจทำ ให้ เอกสารฉบับบันี้เ นี้ป็นป็อย่าย่งดีทดีางผู้จัผู้ ดจัทำ หวังวัว่าว่ รายงานฉบับบันี้จ นี้ ะมีปมีระโยชน์ต่น์อต่ผู้อ่ผู้ าอ่นไม่มม่ากก็น้ก็อน้ย คณะผู้จัดทำ
สารบับัญ บับั เรื่อง หน้า ประวัติผู้เเต่ง ๑ เนื้อหา ๒ เเผนผังโคลงสี่สุภาพ ๓ เเผนผังกาพย์ยานี ๑๑ ๔ โคลงเห่ชมไม้ ๕ บทเห่ชมไม้ ๖ ภาพประกอบที่เกี่ยวข้องกับบทเห่ชมไม้ ๑๐ คำ ศัพท์ ๑๔ คุณค่าทางวรรณคดี ๑๘ ข้อคิดบทเห่ชมไม้ ๒๑ เเหล่งข้อมูล ๒๒
ประวัติผู้แต่ง ประวัติ สมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนเสนาพิทักษ์ มีพระนามเดิมว่า เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรไชยเชษฐสุริยวงศ์หรือขานพระนามกันโดยทั่วไปว่า เจ้าฟ้ากุ้ง พระองค์ประสูติเมื่อ พ.ศ.๒๒๔๘ ในแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระซึ่งเป็นพระปิตุลา (ลุง) ของพระองค์ทรงเป็นพระราชโอรสของสมเด็จ พระบรมโกศหรือสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่๓ กับกรมหลวงอภัยนุชิต พระมเหสีใหญ่ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรมีพระอนุชาต่างพระมารดา อีก ๒ พระองค์คือ พระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าเอกทัศ(พระเจ้าเอกทัศ) และพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าดอกเดื่อ (ขุน หลวงหาวัด) ผลงาน ผลงานด้านวรรณกรรมที่พระองค์พระนิพนธ์ไว้เป็นสมบัติของชาติไทย ๑. กาพย์เห่เรือ ๒. บมเห่เรื่องกากี๓ ตอน ๓. บทเห่สังวาสและเห่ครวญอย่างละบท ๔. กาพย์ห่อโคลงนิราศธานโศก ๕. กาพย์ห่อโครงนิราศธารทองแดง ๖. ลิลิตนันโทปนันทสูตรคำหลวงทรงนิพนธ์พ.ศ. ๒๒๗๙ ขณะทรงผนวช ๗. ลิลิตพระมาลัยคำหลวงทรงนิพนธ์พ.ศ. ๒๒๘๐ ขณะทรงผนวช ๘. เพลงยาวบางบท ประเพณีการเห่เรือ นับได้ว่าเป็นมรดกทางวัฒนธรรมของไทยมาช้านาน แม้ในปัจจุบันก็ยังถือว่า เป็นพระราชพิธีที่สำคัญอย่างหนึ่ง การเห่เรือหลวงจะใช้กาพย์เห่เรือประกอบการเห่ในพระราชพิธี ทางชลมารค เช่น ในการเสด็จพระราชดำเนินถวายผ้าพระกฐิน การเห่เรือสำหรับพลพายใน กระบวนเรือเสด็จ เพื่อเป็นเครื่องผ่อนแรงและให้เกิดความเพบิดเพลิน ตลอดจนทำให้เกิดจังหวะ พร้อมเพรียงกัน ประวัติผู้เเต่ง ๑
เนื้อหาของกาพย์เห่เรือ ประกอบด้วยบทเห่ ๔ ตอน คือ เห่ชมเรือกระบวน เห่ ชมปลา เห่ชมไม้ และเห่ชมนก บทเห่ชมเรือกระบวน กล่าวถึงการเสด็จโดยขบวนพยุหยาตราทางชลมารคจาก กรุงศรีอยุธยา กวีบรรยายและพรรณนากระบวนเรือที่งามสง่า ได้แก่ เรือต้น หรือเรือพระที่นั่งและเรือในกระบวน เรือส่วนใหญ่มีโขนเรือหรือหัวเรือเป็นรูป ศีรษะสัตว์ บทเห่ชมปลา กล่าวถึงปลา ๑๕ ชนิดเป็นสื่อความรำ ลึกคิดถึงนาง ได้แก่ ปลานวลจันทร์ ปลาคางเบือน ปลาเพียนทอง(ตะเพียนทอง) ปลากระแห ปลาแก้มช้ำ ปลาน้ำ เงิน ปลากราย ปลาหางไก่ ปลาสร้อย ปลาเนื้ออ่อน ปลา เสือ ปลาแมลงภู่ ปลาหวีเกศ ปลาชะแวง ปลาชะวาด บทเห่ชมไม้ กล่าวถึงไม้ดอกหอม ๑๓ ชนิด ได้แก่ นางแย้ม จำ ปา ประยงค์ พุดจีบ พิกุล สุกรม เต็ง แต้ว แก้ว กาหลง มะลิวัน ลำ ดวน และรำ เพย โดย เชื่อมโยงถึงนาง บทเห่ชมนก พรรณนาให้เห็นภาพยามใกล้ค่ำ พระอาทิตย์กำ ลังลาลับเหลี่ยม เขา สัมพันธ์กับอารมณ์ความรู้สึกของกวีที่มีจิตจดจ่อคอยหานางที่รัก ขยาย ความโดยกล่าวถึงนกหลายชนิด ได้แก่ นกยูง นกสร้อยทอง นกสาลิกา นก นางนวล นกแก้ว ไก่ฟ้า นกแขกเต้า นกดุเหว่า นกโนรี และนกสัตวา เนื้อหาเห่ชมไม้ ๒
เเผนผังโคลงสี่สุภาพ ตัวอย่าง แต่งเป็นกาพย์ห่อโคลง มีโคลงสี่สุภาพนำ ๑ บท เรียกว่าเกริ่นเห่ และตามด้วยกาพย์ ยานี ๑๑ พรรณนาเนื้อความโดยไม่จำ กัดจำ นวนบท โคลง ปางเสดจ็ประเวศดา้ว ชลาลยัย ทรงรัตนพิมานไชย กิ่งเเก้ว พรั่งพร้อมพวกพลไกร เเหนเเห่ เรือกระบวนตน้แพร้ว เพิศพริงพายทอง ฯ ถอดคำ ประพันธ์ โคลง ........เมื่อพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศเสด็จทางชลมารคแล้วทรงประทับเรือกิ่งซึ่ง พรั่งพร้อมด้วยกำ ลังพลทหารห้อมล้อมกันไปเป็นขบวนภาพของเรือต้น แวววาวระยิบระยับจากแสงสะท้อนที่มาจากพายสีทอง ๓
เเผนผังกาพย์ยานี ๑๑ คำ ประพันธ์ไทยประเภทกาพย์หนึ่งที่กวีนิยมแต่งมากที่สุด มีทั้งแต่งสลับกับคำ ประพันธ์ประเภทอื่นและแต่งเพียงลำ พัง กาพย์ยานี หนึ่ง บท มี สองบาท ๑บาท มี ๑๑ พยางค์ แบ่งเป็น ๒ วรรค วรรคแรก ๕ พยางค์ ตัวอย่วย่ารงรคหลัง ๖พยางค์ พระเสดจ็โดยแดนชล ทรงเรือต้นงามเฉิดฉาย กิ่งเเก้วพรรณราย พายอ่อนหยบัจับงามงอน นาวาแน่นเป็นขนดั ลว้นรูปสัตวแ์สนยากร เรือลิ่วปลิวธงสลอน สาครสั่นครั้นคร้ืนฟอง ถอดคำ ประพันธ์ พระเจ้าอยู่หัวเสด็จพยุหยาตราชลมารค พระองค์ประทับบนเรือพระที่นั่งอันงดงาม วิจิตรบรรจง กระบวนพยุหยาตรางดงามยิ่ง ลีลาการพายเรือนั้นอ่อนช้อยงดงาม จับตา กระบวนพยุหยาตรานั้นมากมายแน่นขนัดเต็มท้องน้ำ เรือแต่ละลำ ประดิษฐ์ ตกแต่งโขนเรือเป็นรูปสัตว์นานาชนิด ริ้วกระบวนเรือเคลื่อนมามองเห็นทิวธงประดับ เป็นทิวแถว กระบวนเรือล่องลอยมาเสียงน้ำ แตกกระจายเป็นคลื่นฟองดังไปทั่วท้องน้ำ ๒
โคลงเห่ห่ช ห่ห่ มไม้ม้ ม้ม้ เรือชายชมมิ่งไม้ มีพีรรณ ริมท่าสาครคันธ์ กลิ่นเกลี้ยง เพลด็ดอกออกแกมกัน ชูช่อ หอมหื่นรื่นรสเพี้ยง กลิ่นเน้ือนวลนาง ฯ ฯ ถอดคำประพันธ์ เรือของพ่ีแล่นคล้อยไปจนพบพรรณไม้ต่างๆ อยู่ริมมีกล่ินหอม สดชื่นผลิดอกออกช่อผสมกันกลิ่นหอมน่าชื่นชมเหมือนกลิ่นเนื้อ ของน้อง โคลง ๕
เรือชายชมมิ่งไม้ ริมท่าไลวหลากหลายพรรณ เพล็ดดอกเเกมกัน ส่งกลิ่นเกลี้ยงเพียงกลิ่นสรม ถอดคำประพันธุ์ กระบวนเรือของพี่ที่เเล่นอยู่ในเเม่น้ำต่างก็พากันชื่นชมพรรณไม้ที่กำลังพากัน บานชูช่อเเละส่งกลิ่นหอมมาจากชายตลิ่ง ชมดวงพวงนางเเย้ม บานเเสล้มเเย้มเกสร คิดความยามบังอร เเย้มโอษฐ์ยิ้มพริ้มพรายงาม ถอดคำประพันธุ์ ดอกนางเเย้มที่บานเเย้มเกสรออกมาคิดถึงเมื่อน้องยิ้มออกมาอย่างร่าเริง จำปาหนาเเน่นเนื่อง ระย้าย้อยห้อยพวงกรอง คิดคะนึงถึงนงราม ผิวเหลืองกว่าจำปาทอง ถอดคำประพันธ์ ดอกจำปาที่ขึ้นอยู่หนาเเน่นคลื่กลีบสีเหลืองอร่ามออกมานึกถึงน้องที่มีผิวสี เหลืองนวล บทเห่ห่ช ห่ห่ มไม้ม้ ม้ม้ ๖
เต็งเเต้วเเก้วกาหลง บานบุษบงส่งกลิ่นอาย หอมอยู่ไม่รู้หาย คล้ายกลิ่นผ้าเจ้าตราตรุ ถอดคำประพันธ์ ต้นเต็ง ต้นเเต้ว ต้นเเก้ว เเละต้นกาหลง ต่างก็มีดอกบานหอม อบอวรไม่รู้หายกลิ่น ผ้าของน้อง มะลิวันพันจิกจวง ดอกเป็นพวงร่วงเรณู หมอน่าเห็นดู ชูชื่นจิตต์คิดวนิดา ถอดคำประพันธ์ ดอกมะลิวัลย์ดอกจิกดอกจวงพันกันเป็นพวงส่งกลิ่นหอมใชยมาชื่นใจยิ่งนักทำให้พี่ คิดถึงน้อง รวยรินกลิ่นรำเพย คิดพี่เชยเคยกลิ่นปราง นั่งเเนบเเอบเอวบาง ห่อนเเหห่างว่างเว้นวัร ถอดคำประพันธ์ กลิ่นดอกรำเพยก็โชยมาเรื่อยๆ ทำให้คิดถึงเมื่อครั้งเคยเชยชมน้องอยู่ทุกวันไม่มี ห่าง บทเห่ห่ช ห่ห่ มไม้ม้ ม้ม้ ๗
ประยงค์ทรงพวงห้อย ระย้าย้อยห้องพวงกรอง เหมือนอุบะนวลลออง เจ้าแขวนไว้ให้เรียมชม ถอดคำประพันธ์ ดอกประยงคเ์ป็นพวงห้อยระย้าเปรียบเหมือนอุบะที่ร้อยแขวนประดับให้พี่ดู น้อง พุดจีบกลีบแสล้ม พิกลุนแกมแซมสุกรม หอมชวยรวยตามลม เหมือนกลิ่นน้องต้องติดใจ ถอดคำประพันธ์ ดอกพุดจีบมีกลีบสวยงามดอกพิกุลขึ้นแซมดอกสุกรมนั้น ต่างโชยกล่ินหอม ระรวยมาตามลมหอมเหมือนกล่ินของน้องท่ีพี่ติดใจ สาวหยุดพุดทชาด บานเกลื่อนกลาดดาษดาไป นึกน้องกรองมาไลย วางให้พี่ข้างที่นอน ฯ ถอดคำประพันธ์ ดอกสายหยุด ดอกพุทธชาติบานเกลื่อนกลาดเต็ม ไปหมดนึกถึงน้องซึ่งเคยร้อย มาลัยวางไว้ข้างที่นอนให้ บทเห่ชมไม้ ๘
พิกุลบุนนาคบาน กลิ่นหอมหวานซ่านขจร แม้นนุชสุดสายสมร เห็นจะวอนอ้อมพี่ชาย ถอดคำประพันธ์ ดอกพิกลุดอกบุนนาคก็บานส่งกล่ินหอมหวานกระจายไปทั่วหากน้องมาเห็น ก็คงอ้อนวอนให้พี่เก็บให้ ลำดวนหวนหอมตระหลบ กลิ่นอายอบสบนาสา นึกถวิลกลิ่นบุหงา รำไปเจ้าเศร้าถึงนาง ถอดคำประพันธ์ ดอกลำดวนก็หอมตระหลบติดจมูก คิดถึงกลิ่นบุหงาดอกไม้ท่ีอบเคร่ืองหอมห่อ ด้วยผ้าโปร่งที่น้องทำ แล้วเศร้าใจคิดถึงน้อง ชมดวงพวงมาลี ศรเีสาวภาคยห์ลากหลายพรรณี วนิดามาด้วยกัน จะอ้อนพี่ชี้ชมเชย ฯ ถอดคำประพันธ์ พ่ีชมดอกไม้หลากหลายชนิด แล้วคิดว่า หากน้องมา คงอ้อนวอนให้พี่ช่วยชี้ชม ดอกไม้ด้วยกัน บทเห่ห่ช ห่ห่ มไม้ม้ ม้ม้ ๙
ภาพประกอบที่เกี่ยวข้องกับบทเห่ชมไม้ ดอกพุดจีบ ดอกเเก้ว พุทธชาด ดอกจวง ๑๐
ภาพประกอบที่เกี่ยวข้องกับบทเห่ชมไม้ ดอกลำ ดวน ดอกจิก ดอกจำ ปา ดอกพิกุล ๑๑
ภาพประกอบที่เกี่ยวข้องกับบทเห่ชมไม้ ดอกหยุด ดอกเเต้ว ดอกบุนนาค สุกรม ๑๒
ภาพประกอบที่เกี่ยวข้องกับบทเห่ชมไม้ ดอกประยงค์ มะลิวัลย์ ดอกนางเเย้ม ๑๓
คำศัพท์ ๑.สาคร แปลว่า แม่น้ำ ทะเล ๒.สมร แปลว่า นางซึ่งเป็นที่รัก ๓.บังอร แปลว่า เด็กๆที่กำลังน่ารัก ๔.แสล้ม แปลว่า สวย งดงาม แช่มช้อย แฉล้ม ๕.ขจร แปลว่า ฟุ้งไป กระจายไป ๖.บุษบง แปลว่า ดอกไม้ ๗.วนิดา แปลว่า หญิง หญิงสาว ๘.ตรลบ แปลว่า ฟุ้งกระจาย ๙.นาสา แปลว่า จมูก ๑๐.ศรีเสาวภาคย์แปลว่า ความสุขเกษม ความเจริญ โชคลาภ ความ สำเร็จ ๑๑.เพล็ด แปลว่า ผลิ ๑๒.หอมหื่น แปลว่า หอมมาก ๑๓.บุหงารำไป แปลว่า ดอกไม้ที่ปรุงด้วยเครื่องหอม แล้วบรรจุในถุงผ้า โปร่งเล็กๆ ทำเป็นรูปทรงต่างๆ คำคำคำคำ คำคำ ศัศัพ ศัศั ท์ท์ ท์ท์ ๑๔
๑๔.กาหล แปลว่า แตรงอน ๑๕.กิ่ง แปลว่า คือเรือพระที่นั่งกิ่ง เป็นเรือหลวงเเบบโบราณ ๑๖.ขำเพราคม แปลว่า สวยซึ้งน่ามอง ๑๗.ฆ้อมยามย่ำ แปลว่า การตีฆ้องเพื่อบอกเวลาตอนกลางคืน ๑๘.ง่าเท้าโผน แปลว่า ยกเท้าเตรียมกระโจน ๑๙.ชัย แปลว่า เรือพระที่นั่งชัย เช่น เรือสุพรรณหงส์ ๒๐.ด้าว แปลว่า หญิง เเดน ๒๑. ตาล แปลว่า ชื่อผ้าชนิดหนึ่ง ทอด้วยไหมควบกับเงินเเล่งหรือ ทองเเล่ง ๒๒.ทิพากร แปลว่า ดวงอาทิตย์ ๒๓.ทีผาดเผ่น แปลว่า ท่าทางเหมือนกระโจน ๒๔.เท่าถึง แปลว่า จนกระทั่งถึง ในความว่า “เเต่เช้าเท่าถึงเย็น” ๒๕.ปิ้น เเปลว่า ราวกับ ๒๖. พลพาย เเปลว่า ทหารที่พายเรือ ๒๗.กราย เเปลว่า เคลื่อนไหวอย่างมีท่าทีเนิบช้า คำ ศัพท์ คำ ศัพท์ ๑๕
๒๘.เพล็ด แปลว่า ผลิ ๒๙.โพยม แปลว่า ท้องฟ้า ๓๐.มี่แปลว่า เสียงดัง ๓๑.ย่องเยื้อง แปลว่า เดินเบาๆอย่างไว้ท่า ๓๒.ย่ำอก แปลว่า ตีอกเเสดงอาการทุกข์โศก ๓๓.ระหง แปลว่า สง่างาม ๓๔.เรือต้น แปลว่า เรือของพระเจ้าเเผ่นดิน ๓๕.ลำพอง แปลว่า ฮึกห้าว ๓๖.เส้า แปลว่า ไม้กระทุ้งจังหวะ ๓๗.เเสนยากร แปลว่า หมู่ทหาร กองทัพ ๓๘.หอมหื่น แปลว่า หอมมาก ๓๙.อึงอล เเปลว่า ดังลั่น ๔๐.อ่อนหยัง เเปลว่า ขึ้นลงอย่างเนิบๆ ๔๑.รัตนพิมาน เเปลว่า ชื่อเรือพระที่นั่งกิ่ง คำ ศัพท์ คำ ศัพท์ ๑๖
คุคุณ คุคุ ค่ค่า ค่ค่ ทางวรรณคดีดี ดีดี คุณค่าด้านเนื้อหา การชมพรรณนาดอกไม้ใม้นเวลากลางวันวั สอดใส่คส่วามรู้สึรู้ กสึเเละอารมณ์ใณ์ห้ผู้ห้อ่ผู้ าอ่นคล้อล้ย ตาม คุณค่าด้านวรรณศิลป์ ๑.มีกมีารใช้ภช้าพพจน์อุน์ ปอุมา เรือรืชายชมมิ่งมิ่ไม้ มีพมีรรณ ริมริท่าท่สาครคันคัธ์ กลิ่นลิ่เกลี้ย ลี้ ง เพล็ดล็ดอกออกเเกม ชูช่ชูอช่ หอมหื่น หื่ รื่น รื่ รสเพี้ย พี้ ง กลิ่นลิ่เนื้อ นื้ นวลนาง คำ ว่าว่เพี้ย พี้ ง เเปลว่าว่เหมือมืน เป็นป็อุปอุมาโวหาร เปรียรีบกลิ่นลิ่พรรณไม้ต่ม้าต่งๆว่าว่หอม เหมือมืนกลิ่นลิ่นางอันอัเป็นป็ที่รั ที่ กรั ประยงค์ทค์างพวงห้อห้ย ระย้าย้ย้อย้ยห้อห้ยพวงกรอง เหมือมืนอุบอุะนวลละออง เจ้าจ้เเขวนไว้ใว้ห้เห้รียรีงชม คำ ว่าว่เหมือมืน เป็นป็การเปรียรีบว่าว่ดอกประยงค์เค์หมือมืนกับกัอุบอุะมาลัยลัที่น ที่ างอันอัเป็นป็ ที่รั ที่ กรัร้อร้ยให้เห้ชยชม พุดจีบจีกลีบลีเเสล้มล้พิกุพิลกุเเกมเเซมสุกสุรม หอมชวยรวยตามลม เหมือมืนกลิ่นลิ่น้อน้งติดติใจ คำ ว่าว่เหมือมืน เป็นป็การเปรียรีบว่าว่กลิ่นลิ่หอมของดอกพุดจีบจีดอกพิกุพิลกุเเละดอกสุกสุรม ที่ล ที่ อยมาตามลมเหมือมืนกับกักลิ่นลิ่ของนางอันอัเป็นป็ที่รั ที่ กรัที่ทำ ที่ ทำให้เห้ขาติดติใจ ๑๗
ดอก - ออก เล่นล่สระ ออ หื่น หื่- รื่น รื่ เล่นล่สระ อืออืและ ไม้เม้อก ดวง - พวง เล่นล่สระ อัวอั เเสล้มล้ - เเย้มย้เล่นล่สระ แอ และ ไม้โม้อ ความ - ยาม เล่นล่สระ อา ยิ้มยิ้- พริ้มริ้เล่นล่สระ อิ และ ไม้โม้ท เหลือลืง - เรือรืง เล่นล่สระ เอืออื ย้อย้ย - ห้อห้ย เล่นล่สระ ออ และ ไม้โม้ท จีบจี- กลีบลีเล่นล่สระ อี เเกม - แซม เล่นล่สระ เเอ ซวย - รวย เล่นล่สระ อัวอั น้อน้ง - ต้อต้ง เล่นล่สระ ออ เเละไม้โม้ท หยุดยุ- พุทธชาด เล่นล่สระ อุ กลาด - ดาษ เล่นล่สระ อา นุชนุ- ลุดลุเล่นล่สระ อุ วัลวัย์ - พันพัเล่นล่สระ ไม้หัม้นหัอากาศ พวง - ร่วร่ง เล่นล่สระ อัวอั มา - น่าน่เล่นล่สระ อา จิตจิ- คิดคิเล่นล่สระ อิ คุณค่าทางวรรณคดี ๒.มีการเล่นสัมผัสสระ ๑๘
ชาย - ชม เล่นล่ตัวตัช มิ่งมิ่- ไม้ เล่นล่ตัวตัม กลิ่นลิ่- เกลี้ย ลี้ ง เล่นล่ตัวตัควบกล้ำ กล เเกม - กันกัเล่นล่ตัวตัก ชู - ช่อช่เล่นล่ตัวตัช หอม - หื่น หื่ เล่นล่ตัวตัห รื่น รื่- รส เล่นล่ตัวตัร เนื้อ นื้- นวล - นาง เล่นล่ตัวตัน พริ้มริ้- พราย เล่นล่ตัวตัควบกล้ำ พร หนา - เเน่นน่ - เนื่อ นื่ ง เล่นล่ตัวตัน (ระ)ย้าย้ - ย้อย้ย เล่นล่ตัวตัย ต้อต้ง - ติดติเล่นล่ตัวตัต ชู - ชื่น ชื่ เล่นล่ตัวตัช คุณค่าทางวรรณคดี ๓.มีการเล่นสัมผัสพยัญชนะ ๑๙
เป็นป็การพิจพิารณาคุณคุค่าค่บทประพันพัธ์ว่ธ์าว่ผู้แผู้ต่งต่มี จุดจุประสงค์ อย่าย่งไรในการจรรโลงสังสัคม ซึ่ง ซึ่ พิจพิารณาจากทรรศนะ แนวคิดคิการให้ คติเติตือตืนใจ การแสดงให้เห้ห็นห็ถึงถึชีวิชีตวิความ เชื่อ ชื่ ค่าค่นิยนิม วัฒวันธรรม ขนบธรรมเนียนีม ประเพณี โดยการ สอดแทรกไว้ใว้นบทประพันพัธ์อธ์ย่าย่งแนบเนียนีน ประกอบด้วด้ย ๑.ชีวิชีตวิความเป็นป็อยู่ คือคืลักลัษณะความเป็นป็ ไปของการดําดํรง ชีวิชีตวิเช่นช่ที่อ ที่ ยู่อยู่ าศัยศัการประกอบอาชีพชีการทําทํมาหากินกิ ๒. วัฒวันธรรม คือคืรูปรูแบบกิจกิกรรมของมนุษนุย์ที่ย์เ ที่ ด่นด่ชัดชัและ มีคมีวามสําสํคัญคัต่อต่วิถีวิกถีารดําดํเนินนิชีวิชีตวิเช่นช่การแต่งต่กาย การ กินกิ ๓. ขนบธรรมเนียนีมประเพณี คือคืสิ่งสิ่ที่สั ที่ งสัคมไทยประพฤติ ปฏิบัฏิติบัต่ติอต่เนื่อ นื่ ง สืบสืกันกัมาเป็นป็เวลานาน เช่นช่การรดน้ํา น้ํ ดําดํหัวหั ผู้ใผู้หญ่ ประเพณีสํณีาสํคัญคัต่าต่ง ๆ ๔. ค่าค่นิยนิม คือคืแนวความคิดคิความเชื่อ ชื่ ที่บุ ที่ คบุคลในสังสัคม ยึดยึถือถืเป็นป็เครื่อ รื่ ง ตัดตัสินสิใจและกํากํหนดการกระทําทํของตนเอง เช่นช่การไหว้ผู้ว้อผู้ าวุโวุส ๕. ความเชื่อ ชื่ คือคืความรู้สึรู้ กสึนึกนึคิดคิของคนในสังสัคมที่ยึ ที่ ดยึมั่นมั่ และยอม คุคุณ คุคุ ค่ค่า ค่ค่ ทางวรรณคดีดี ดีดี คุณค่าด้านสังคม ๒๐
ข้อคิดบทเห่ชมไม้ บทชมไม้มีม้กมีารพรรณนาถึงถึลักลัษณะเด่นด่ของดอกไม้ชม้นิดนินั้นนั้ๆเเละมี การเปรียรีบเปรยลักลัษณะเด่นด่ของดอกไม้ชม้นิดนิต่าต่งๆ กับกัความงาม ของนางอันอั เป็นป็ที่รั ที่ กรัซึ่ง ซึ่ ทำ ให้ไห้ด้ทำด้ทำความรู้จัรู้ กจักับกัดอกไม้นม้านาชนิดนิเเละรูถึรูงถึ ลักลัษณะเด่นด่ต่าต่งๆ ของดอกไม้เม้หล่าล่นั้นนั้นอกจากนี้บ นี้ ทเห่ชห่มไม้เม้เส ดงให้เห้ห็นห็ถึงถึความรักรัของตัวตัผู้ปผู้ ระพันพัธ์ต่ธ์อต่นางอันอัเป็นป็ที่รั ที่ กรัว่าว่รักรั กันกัเเละกันกัมากเพียพีงใด จึงจึได้เด้กิดกิมาเป็นป็กาพย์เย์ห่เห่รือรืเเละคอย นึกนึถึงถึตอนที่ไที่ ด้อด้ยู่ร่ยู่ วร่มกันกัเมื่อ มื่ เห็นห็พรรณให้ต่ห้าต่งๆ ๒๑
เเหล่งข้อมูล https://online.anyflip.com/sxgow/ryeb/mobile/ สำ สำ นักงานคณะกรรมการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (๒๕๓๙) หนังสือเรียนสาระ การเรียนรู้พื้น ฐานภาษาไทย วรรณคดีวิจักษ์ ชี้นมัธยมศึกษาปีที่ ๖ พิมพ์ครั้งที่ ๑๕ กรุงเทพ :สกสค.ลาดพร้าว ๒๒
รายชื่อสมาชิก ชั้นมัธยมศึกษาปีที่๖ ชื่อ นาย วิทวัส รุ่งเรือง เลขที่ ๕ ชื่อ นาย คณิศร ศิริดล เลขที่ ๑๐ ชื่อ นาย พีรพัฒน์ บุญโต เลขที่ ๑๕ ชื่อ นาย พัชรพล ศรีจันทร์ เลขที่ ๑๖ ชื่อ นาย ทรงชัย แก่นจำ ปา เลขที่ ๒๐ ชื่อ นางสาว กุลนิษฐ์ ตรีบาตร เลขที่ ๒๕ ชื่อ นางสาว ลักษิกา โสมสวนนอก เลขที่ ๓๐ กลุ่มที่ ๖ บทเห่ชมไม้