ชุมชนคลองบางพระหลวง นครสวรรค์

ชมุ ชนคลองบางพระหลวง
นครสวรรค์

ลกั ษณะภูมปิ ระเทศ

ตามลักษณะภูมิศาสตร์โดยทั่วไป ส่วนใหญ่เป็นที่ราบลุ่ม
เหมาะแก่การเกษตร เป็นที่ราบประมาณ 3 ใน 4 ของพื้นที่
จังหวัด มีแม่น้าสายสาคัญคือ แม่น้าปิง แม่น้ายม และแม่น้า
น่าน ไหลมารวมกันเป็น แม่น้าเจ้าพระยา ไหลผ่านช่วงกลาง
ของจังหวัด แม่น้าที่กล่าวได้แบ่งพื้นที่ของจังหวัดออกเป็นด้าน
ตะวนั ออกและตะวนั ตก และมีเพียง 6 อาเภอที่ตั้งอยู่บนแม่น้า
สายหลัก สภาพภูมิประเทศทางด้านทิศตะวันตกของจังหวัดมี
ภูเขาสลบั ซับซ้อนและเป็นป่าทึบในเขตอาเภอลาดยาว อาเภอ
แม่วงก์ อาเภอแม่เปินและอาเภอชุมตาบง พื้นที่ป่าของจังหวัด
เป็นสภาพป่าที่เชื่อมโยงติดต่อกับป่าห้วยขาแข้งของจังหวัด
อทุ ยั ธานีในสว่ นทางใต้ของอาเภอแม่วงก์ ส่วนบนของอาเภอแม่
วงกแ์ ละอาเภอลาดยาวเป็นส่วนติดตอ่ กบั ปา่ ทึบของจังหวดั ตาก
ทเี่ ชอ่ื มโยงไปถงึ ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรของจังหวดั กาญจนบุรี

ภาพพืน้ ที่ส่วนใหญ่ของจงั หวดั

เป็นท่รี าบคอ่ นขา้ งเรียบแคบบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้า โดยเฉพาะตอนกลางของจังหวัด ซึ่งอยู่ในเขต
อาเมืองฯ, อาเภอบรรพตพิสัย, อาเภอชุมแสง, อาเภอท่าตะโก, อาเภอโกรกพระ และอาเภอพยุหะคีรี
สภาพพื้นที่ทางทิศตะวันตก (เขตอาเภอลาดยาว, อาเภอแม่วงก์, อาเภอแม่เปิน และอาเภอชุมตาบง)
และทิศตะวันออก (เขตอาเภอหนองบวั , อาเภอไพศาล,ี อาเภอตากฟ้า และอาเภอตาคลี) มลี กั ษณะเป็น
แบบลอนลกู คลน่ื ยกตวั ข้นึ จากตอนกลางของจังหวัด สูงจากระดับนา้ ทะเลปานกลาง 50-150 เมตร

ท่ีต้งั ขนาดพื้นที่และอาณาเขตการปกครอง

จังหวัดนครสวรรค์ เปน็ จังหวัดที่ตั้งอยใู่ นภาคเหนอื ตอนล่างของประเทศ ต้งั อยปู่ ระมาณละตจิ ูดท่ี
15.5 – 16.7 องศาเหนอื และลองจิจดู ท่ี 99.7 – 100.4 องศาตะวันออก ระยะทางจากกรงุ เทพฯ ถึง
จงั หวัดนครสวรรคต์ ามเสน้ ทางหลวงสายพหลโยธิน (สายท่ี 1) 237 กิโลเมตร หรือระยะทางตามทาง
รถไฟ 250 กิโลเมตร พืน้ ที่อยู่สงู จากระดับนา้ ทะเล 30 เมตร

ลักษณะภมู อิ ากาศ

มลี ักษณะอากาศรอ้ นชนื้ มีช่วงฤดูฝนและฤดูแล้งที่เห็นชัดเจน ฤดูฝนได้รับอิทธิพลจากมรสุม
ตะวนั ตกเฉียงใต้อยู่ในช่วงกลางเดือนพฤษภาคม - กลางเดือนตุลาคม และจะมีฝนตกชุกในเดือน
กนั ยายน – ตุลาคม สว่ นฤดหู นาวได้รับอิทธพิ ลจากลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ในช่วงกลางเดือน
ตุลาคม - กลางเดือนกมุ ภาพนั ธ์ และจะมีอากาศหนาวเย็นในช่วงปลายเดือนธันวาคม – กลางเดือน
มกราคม

สภาพภมู ิอากาศของจงั หวดั นครสวรรค์ สมั พนั ธ์กบั ปริมาณน้าฝนในแต่ละปี หากปีใดปริมาณ
น้าฝนมากกว่า 1,200 มิลลิเมตรต่อปี จะเกิดปัญหาน้าท่วม ถ้าปริมาณฝนต่ากว่า 1,000 มิลลิเมตร
ต่อปี จะประสบปัญหาฝนแล้ง ทั้งนี้สืบเนื่องจากสภาพพื้นที่ของจังหวัดที่มีลักษณะคล้ายท้องกระทะ
หรือผีเสอ้ื กางปีกบนิ

หมายเหตุ ค่าเฉลี่ยของปริมาณฝน คาบ 30 ปี(พ.ศ.2524-2553) ฝนรวม 1,149.7 มิลลิเมตร
จานวนวัน 112.1 วัน

ประวตั ชิ ุมชนคลองบางพระหลวง นครสวรรค์

ความเปน็ มาและวิถชี ีวิตชุมชนคลองบางพระหลวงนน้ั ส่วนใหญ่เปน็ คนในพื้นที่ อยู่กันมาหลาย
ชว่ั อายคุ นจึงมีลักษณะความเป็นเครือญาติ โดยชาวบ้านพึ่งพาอาศัยกัน อดีตที่ผ่านมา ชาวบ้านชุมชน
คลองบางพระหลวงนั้นชาวบ้านจะอาศัยอยู่ในแพเป็นหลัก เนื่องจากในสมัยก่อนชาวบ้านที่อาศั ยบน
เรือนแพส่วนมากยังไม่มีที่ดินเป็นของตัวเองชาวบ้านส่วนมากจะประกอบอาชีพเลี้ยงปลาขาย ทา
การเกษตรเป็นส่วนน้อย ในปจั จบุ นั ชาวบา้ นท่อี าศยั อยใู่ นเรอื นแพสว่ นมากได้อพยพย้ายถ่ินฐานขึ้นมา
อยู่บนพื้นที่ทากินของตัวเอง จึงเหลือชาวแพเพียงบางส่วนและจะอาศัยอยู่เป็นกลุ่มตลอดแนวคลอง
บางพระหลวงโดยชาวบ้านชุมชนคลองบางพระหลวงจะประกอบอาชีพทาการเกษตร และการประกอบ
อาชีพทาการประมงเลี้ยงปลา นอกจากน้นั ชาวเรือนแพกย็ ังจบั ปลาจากคลองบางพระหลวง หรือแหล่งน้า
อ่ืน ๆ มาแปรรปู เป็นปลาแหง้ ปลาเคม็ แล้วนาไปขายในตลาด ซ่ึงเป็นรายได้ให้กับครอบครวั

พื้นทช่ี ุมชนบางพระหลวง นครสวรรค์

ภมู ิประเทศ เป็นทรี่ าบลุ่ม น้าท่วมถงึ เปน็ แอง่ ทรี่ าบมลี กั ษณะเป็นสันริมน้า มีคลองบางพระหลวง
ผ่านพื้นที่ ตรงกลางมีหนอง บึง กระจายอยู่ทั่วไป จานวน 15 หนอง แบ่งการปกครองออกเป็น 6
หมบู่ า้ น มจี านวนครัวเรอื น จานวน 568 หลังคาเรือน

เขตติดต่อ
ทิศเหนอื ตดิ ตอ่ กบั ตาบลบางเคยี น อาเภอชมุ แสง จังหวัดนครสวรรค์
ทศิ ใต้ ตดิ ตอ่ กับ ตาบลเกรยี งไกร อาเภอเมอื ง จงั หวัดนครสวรรค์
ทศิ ตะวันตก ตดิ ต่อกบั ตาบลบ้านมะเกลอื อาเภอเมือง จังหวดั นครสวรรค์

วถิ ีชีวติ ของคนในชุมชน

อาชพี ของคนในชมุ ชน : อาชีพหลัก ทานา ทาสวน ทาไร่ และอาชีพเสรมิ การประมง
สาธารณูปโภค

จานวนครัวเรือนที่มีไฟฟ้าใช้ในเขต อบต. 595 ครัวเรือน คิดเป็นร้อยละ 80.00 จานวนบ้านที่มี
โทรศพั ท์ 20 หลงั คาเรอื น คดิ เป็นรอ้ ยละ 1.00 ของจานวนหลังคาเรือน
ผลติ ภัณฑข์ ้นึ ชอื่ ชุมชน : พริกแห้ง

การเดนิ ทาง

เดินทางไปตามถนนสาย พิษณุโลก ถึงทางแยกเข้าวัดบึงน้าใส ระยะทางห่างจากที่ว่าการอาเภอเ มือง
นครสวรรค์ ประมาณ 25 กิโลเมตร

สถานทที่ อ่ งเที่ยวใกล้คลองบางพระหลวง

วัดบางพระหลวง (วัดท่าดินแดง) ต.บางพระหลวง อ.เมอื งนครสวรรค์ จ.นครสวรรค์

วัดบางพระหลวง สร้างขึ้นเมื่อปี 2471 ตั้งอยู่ในพื้นที่ราบลุ่มริมน้า ทาให้ประสบปัญหาอุทกภัย
ตอ่ เนอื่ งทกุ ปี จึงต้องบรู ณะอาคารต่างๆที่ชารดุ ทรุดโทรม รวมถึงก่อสร้างอุโบสถเพอื่ ให้มีความสูงพ้นระดับ
นา้ ทว่ ม มเี สนาสนะสาคญั อาทิ อุโบสถ ศาลาการเปรียญ ศาลาอเนกประสงค์ มีพระพทุ ธรูปปางมารวชิ ยั
ขนาดหน้าตักกว้าง 39 นิ้ว สูง 55 นิ้ว หล่อด้วยทองเหลือง ที่พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี
พระวรราชาทินัดดามาตุ ทรงเททองหล่อ เมื่อปี 2553 ประดิษฐานเป็นพระพุทธรูปประจาอุโบสถ และ
เม่อื 24 กมุ ภาพันธ์ 2560 พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ เสด็จไปยัง
วดั ท่าดนิ แดง ทรงยกชอ่ ฟ้าเหนอื อโุ บสถ

พกิ ดั แผนท่ี https://goo.gl/maps/sZQTVfg5xFx



สถานที่ทอ่ งเท่ยี วใกลค้ ลองบางพระหลวง

ชมเพลนิ คาเฟ่

“แลนมารค์ แหง่ ใหม่” ในนครสวรรค์ ชมเพลนิ คาเฟ่ ชมุ ชนน่ารัก —ชาวบางพระหลวง—
หมูบ่ า้ นบางพระหลวงเปน็ ชมุ ชนที่น่ารกั เป็นกันเอง จดุ เชค็ อนิ แห่งใหม่ “ชมเพลนิ คาเฟ่”
คอกาแฟห้ามพลาด ชมิ กาแฟแล้ว เดนิ ไปไหว้พระที่วัดบางพระหลวง
โทร 081-6744394/ สอบถามเสน้ ทาง



สถานที่ทอ่ งเท่ียวใกลค้ ลองบางพระหลวง

หนองต้น บางพระหลวง ไม่ไกลตัวเมอื งนครสวรรค์

จุดเล่นน้า หนองต้น ตาบลบางพระหลวง อาเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ พิกัด...อยู่หน้า อบต.
บางพระหลวง ห่างจากตัวเมืองประมาณ 20 กโิ ลเมตร ทีก่ าลงั ไดร้ บั ความนิยมจากนักท่องเที่ยว เปิดให้
เล่นน้าช่วงหน้าร้อน สถานที่จอดรถกว้างขวาง อยู่ติดถนนสาย นว 3041 มีอาหาร เครื่องดื่ม จาหน่าย
ราคาย่อมเยา ลมเย็นทั้งวัน น้าใสสะอาด มีห่วงยาง และเสื้อชูชีพให้เช่า มาเที่ยวพักผ่ อนได้ทั้ง
ครอบครวั มีจุดเล่นนา้ หลายจุด อากาศรอ้ นอย่างนี้บอกเลย เพ่อื นๆตอ้ งห้าม...พลาด!!!

พิกดั แผนที่ https://goo.gl/maps/eAkGS4iTDBK2



วฒั นธรรมของคนในชุมชน

การไหวพ้ ระแม่โพสพ
ชาวบา้ น จะนาเครอื่ งไหว้ ประกอบด้วย กล้วยนา้ หว้า สม้ ไข่ต้ม และน้า อย่างละ 1 คา ใส่ตะกร้าสาน
และหมาก พลจู ีบ 1 คา มาไหวพ้ ระแม่โพสพ ให้ออกรวงสวยงามเป็นเสมือนการแต่งตัวให้ข้าวสวยงาม
ตามความเชื่อ ว่าถ้าได้ทาขวัญข้าวและถ้าพระแม่โพสพได้รับเครื่องสังเวยแล้ว ไม่ทาให้เมล็ดข้าวล้ม
หนอน เพลี้ย สัตว์ต่างๆ ไม่มากล้ากราย ได้ผลผลิตอุดมสมบูรณ์ โดยในการทาขวัญและไหว้แม่พระ
โพสพ จะกระทากนั 4 ครงั้ คือครัง้ แรกตอนขา้ วตั้งตน้ ครั้งที่ 2 ก็จะทาอีกในขณะที่ข้าวกาลังตั้งท้อง และ
ครง้ั ที่ 3 ก็จะทาเมือ่ เก่ียวข้าวและนาขึ้นยุง้ ฉาง กจ็ ะทาขวญั ข้าว คร้งั สดุ ท้าย เมื่อขายข้าวเสร็จก็จะทาการ
ฉลองให้กบั พระแม่โพสพ กนั ท่วี ัด ซง่ึ การทาขวัญข้าวน้นั เปน็ การสรา้ งขวัญและกาลงั ใจให้กับชาวบ้าน
ใหร้ ้วู า่ การทานาปลูกข้าวของตนนั้นจะไม่สูญเปล่า เพราะพระแม่โพสพเป็นผู้ดูแล และเมื่อมีการเกี่ยว
ข้าวกจ็ ะมาชว่ ยกนั เก่ยี วข้าว เป็นการสรา้ งความสมัครสมานสามัคคี และที่สุดคือการร่วมสนุกสนานเมื่อ
ทกุ คนเหนอื่ ยยาก และประสบความสาเรจ็ ด้วยดี

วัฒนธรรมของคนในชมุ ชน

พิธีส่ขู วัญข้าว
เพราะเชื่อว่าแม่โพสพช่วยปกปักรักษาข้าวให้เติบโต จึงเกิดพิธีแห่งความศรัทธาในการเรียกขวัญแม่
โพสพสนู่ า ในโบราณ พิธสี ขู่ วัญหรอื ทาขวัญข้าวจะทาทั้งหมด 4 ช่วงเวลา นั่นคือตอนลงมือไถหว่านครั้ง
แรก ตอนขา้ วเร่ิมต้งั ทอ้ ง ตอนเกบ็ เกี่ยวขนขา้ วขึน้ ลาน และตอนขนข้าวเข้ายุ้งฉาง เพื่อเป็นการบอกกล่าว
แม่โพสพเพื่อเรียกขวัญแม่โพสพในช่วงแรกหว่าน เรียกขวัญในยามตั้งท้อง เรียกขวัญที่ตกหล่นใน
ตอนนวดข้าว และอญั เชญิ ขวญั ขา้ วมาสู่ยุ้งฉาง ซึ่งสิ่งสาคัญที่เราจะเห็นคู่กันเสมอในพิธีสู่ขวัญคือพาน
บายศรี ไก่ต้ม เหล้า ข้าวเหนียว ข้าวตอกดอกไม้ ชุดหมากพลู บางพื้นที่มีข้าวของที่ผู้หญิงชอบ เช่น
แปง้ ผัดหนา้ หรอื สีผ้ึงทาปากดว้ ย ซ่ึงเจ้าของนาบางแห่งจะกล่าวคาสังเวยเอง แต่ในบางบ้าน อาจขอให้
ปู่จารย์ของชมุ ชนมาทาพิธใี ห้