PB PIMK3233

INSTITUT PENDIDIKAN GURU

KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
KAMPUS IPOH, 31150 HULU KINTA
PERAK DARUL RIDZUAN

PIMK3233

KEMAHIRAN AL-QURAN- ULASAN KRITIS

Nama : KARMILA AZWA BINTI AZIZAN

No. K/P : 030523101028

Angka Giliran : 2021242340349

Program : PISMP

Ambilan : JUN 2022

Unit : X11

Nama Pensyarah : Suriani binti Abdul

Mutalib

Tarikh Hantar : 6 SEPTEMBER 2022

PENGAKUAN PELAJAR

Saya mengaku bahawa tugasan kerja kursus ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali
nukilan dan ringkasan yang setiap satunya saya jelaskan sumbernya.

Tandatangan Pelajar: karmila Tarikh : 6 September 2022

PEMERIKSA MODERATOR
Markah Markah

Tandatangan Tandatangan

Cop Cop

Tarikh Tarikh

PENGESAHAN PELAJAR

Saya mengesahkan bahawa maklum balas yang diberikan oleh pensyarah telah saya
rujuki dan fahami.

Tandatangan Pelajar: karmila Tarikh : 6 September 2022

JKA/Ogos2022

Soalan Tugasan

Rangsangan:
Menurut Mazhab Imam As-Syafie, memelihara pembacaan kitab Allah Taala iaitu secara bertajwid
yang mu’tabar di sisi ahli Qiraat adalah suatu yang wajib (Abdullah 1994).

TUGASAN 1: ULASAN KRITIS (20%) (KPPB3073)

 Merujuk kenyataan di atas, anda dikehendaki menjelaskan bersama contoh hukum tajwid
al-Quran berdasarkan kaedah riwayat Hafs ‘An ‘Asim Tariq Asy-Syatibyy dan
menunjukkan cara aplikasi dhabt al-Quran di dalam mushaf Uthmani melalui ulasan kritis.

Arahan Pelaksanaan Tugasan
1. Tugasan ini perlu dilakukan secara individu.
2. Panjang ulasan tidak melebihi 1000 patah perkataan.
3. Persembahan penulisan dilaksanakan dengan kemas dan jelas iaitu:
a) Ulasan terhadap hokum tajwid al-Quran berdasarkan kaedah riwayat Hafs ‘An ‘Asim
Tariq Asy-Syatibyy.
b) Cara aplikasi dhabt al-Quran dalam mushaf Uthmani
4. Rujukan mengikut format American Psycological Assosiation (APA) terkini.
5. Format penulisan ulasan kritis, muka surat depan tugasan adalah seperti berikut:
 Kertas saiz A4
 Font Arial
 Saiz huruf ialah 11
 Langkau 1.5
 Rajah perlu dilabelkan (jika ada)
 Jawab dalam Bahasa Melayu
 Muat turun daripada halaman ITEMS
6. Ulasan kritis haruslah mempamerkan kemahiran menganalisis berdasarkan mutu sumber
yang dipilih dan menyatakan bahan tersebut dalam lampiran.
7. Amalan plagiat tidak dibenarkan sama sekali.

JKA/Ogos2022

Penghargaan

Terlebih dahulu saya ingin memanjatkan kesyukuran kepada Allah S.W.T kerana telah
memberikan kesihatan yang baik serta petunjuk untuk menyiapkan tugasan kerja kursus
Pengantar Kesusasteraan Melayu ini. Saya menjulang sepenuh penghargaan kepada pensyarah
saya bagi kursus ini iaitu Puan Suriani binti Mutalib yang sentiasa memberi dorongan sewajarnya
bagi menyiapkan tugasan yang diberikan. Beliau banyak membantu saya dan rakan-rakan
sepanjang proses pembentukan tugasan ini berlaku. Di kesempatan ini juga saya ingin
mengucapkan terima kasih kepada rakan-rakan yang tidak henti-henti membantu saya
memperolehi maklumat dalam pelbagai aspek sama ada secara langsung atau tidak langsung
sepanjang merealisasikan tugasan kerja kursus ini. Bukan itu sahaja, tidak lupa juga kepada
kedua ibu bapa saya yang sentiasa memberi sokongan, tunjuk ajar serta galakkan sejak
bermulanya tugasan diberikan sehinggalah selesai.

Banyak perkara yang telah saya dan rakan-rakan perolehi serta pelajari sepanjang
beberapa minggu pembelajaran kami di Institut Pendidikan Guru Kampus Ipoh. Saya memohon
sejuta kemaafan sekiranya masih terdapat mana-mana kesalahan atau kekurangan dalam
merealisasikan tugasan PIMK3233, kursus Kemahiran Al-Quran.

Harapan saya agar segala tugasan yang saya hasilkan ini dapat dapat menambahkan lagi
ilmu pengetahuan saya dalam bidang Kemahiran Al-Quran ini. Di samping itu, saya juga berharap
agar saya menjadi seorang guru yang bakal membentuk modal insan yang berguna dan
cemerlang pada masa akan datang.

JKA/Ogos2022

ULASAN KRITIS
KEMAHIRAN AL-QURAN

 Susur Galur Riwayat Hafs ‘An ‘Asim Tariq Asy-Syatibby
 Hukum Tajwid al-Quran berdasarkan Riwayat Hafs ‘An ‘Asim Tariq As-Syatibby
 Cara Aplikasi Dhabt al-Quran di dalam Mushaf Uthmani

DITULIS OLEH
KARMILA AZWA BINTI AZIZAN

JKA/Ogos2022

PRAKATA
Buku penulisan Ulasan Kristis kemahiran al-Quran ini berfokus kepada tiga bahagian. Bahagian
pertama mengandungi Susur Galur Riwayat Hafs ‘An ‘Asim Tariq Asy-Syatiby yang menerangkan
sanad riwayat ini. Kemudian, pada bahagian kedua pula, buku ini membincangkan hukum tajwid
berdasarkan riwayat Hafs ‘An ‘Asim Tariq Asy-Syatiby. Terdapat beberapa hukum tajwid dan
contoh yang disentuh dalam konteks ini dan antaranya iaitu Sifat-Sifat Huruf, Makharij al-Huruf,
Tarqiq, Tafkhim, Taghliz, Iltiqa’as-Sakinain, Fawatih al-Suwar serta Waqaf dan Ibtida’. Seterusnya,
bahagian ketiga pula menyentuh aspek mengenai cara mengaplikasi Dhabt al-Quran di dalam
Mushaf Resam Uthamni. Semoga buku ini sedikit sebanyak dapat membantu pembaca-pembaca
di luar sana untuk menambah pengetahuan asas mereka tentang Riwayat Hafs ‘An ‘Asim Tariq
Asy-Syatiby.

JKA/Ogos2022

Isi Kandungan
1.0 Pengenalan..........................................................................................................................1
2.0 Susur Galur Riwayat Hafs ‘An ‘Asim Tariq As-Syatibby...................................................1
3.0 Hukum Tajwid al-Quran berdasarkan Riwayat Hafs ‘An ‘Asim Toriq Asy-Syatiby..........1

3.1 Sifat-sifat Huruf .................................................................................................................1
3.1.1 Pengertian ..................................................................................................................1
3.1.2 Sifat Berlawanan ........................................................................................................2
3.1.3 Sifat Tunggal ..............................................................................................................3

3.2 Makharij al-Huruf...............................................................................................................5
3.2.1 Pengertian ..................................................................................................................5
3.2.2 Makhraj Muqaddar......................................................................................................5
3.2.3 Makhraj Muhaqqaq.....................................................................................................5

3.3 Tarqiq, Tafkhim dan Taghliz ...............................................................................................5
3.3.1 Hukum Lam dan Ra....................................................................................................5

3.4 Iltiqa’ as-Sakinain ..............................................................................................................6
3.5 Fawatih al-Suwar...............................................................................................................7
3.6 Waqaf dan Ibtida’ ..............................................................................................................7
4.0 Cara Aplikasi Dhabt al-Quran di Dalam Mushaf Uthmani .................................................9
5.0 Penutup .............................................................................................................................11

JKA/Ogos2022

1.0 Pengenalan

Al-Quran Karim merupakan mukjizat yang diturunkan kepada baginda Rasulullah SAW oleh Allah
s.w.t yang dapat diamalkan dalam pelbagai bentuk qiraat. Erti kata lain, kita boleh membacanya
dengan pelbagai bentuk mazhab. Walau bagaimanapun, masih juga tidak boleh dibaca sesuka
hati tanpa dipandu oleh guru al-Quran. Riwayat Hafs merupakan sebuah riwayat al-Quran yang
benar dan terpelihara serta boleh dikatakan bacaan al-Quran mengikut riwayat Hafs sudah
menjadi sebahagian bacaan negara di Malaysia. Imam Hafs atau nama penuh beliau Hafs bin
Sulayman bin al-Mughirah bin Abu Dawud al-Asadi al-Kufi al Bazzaz al-Ghadiri menjadikan
bacaan Imam ‘Asim sebagai bacaan hariannya. Beliau juga mengaplikasikan qiraat gurunya
secara musyafahah dan talaqqi (Rajab et al,. 2013).

2.0 Susur Galur Riwayat Hafs ‘An ‘Asim Tariq As-Syatibby

Rasulullah Uthman bin Abi 'Asim bin Abi Hafs bin
'Affan Ali bin Abdurrahman al-Najud al- Sulayman bin
Abi Talib Zaid Abdullah bin Kufi at-Tabi'iy al-Mughirah
al-Asadi al-Kufi
bin Thabit Habib al-
Ubay bin Ka'ab Sulamiy

Rajah 1

Berdasarkan rajah 1 di atas, riwayat Hafs merupakan salah satu daripada riwayat yang sahih
serta bersambung sanadnya daripada Rasulullah sehingga ke Imam Hafs ‘An ‘Asim (Adi et al,.
2018). Umum mengetahui bahawa bacaan yang dririwayatkan Hafs daripada imam ‘Asim
menurut rekod imam Asy-Syatibby di dalam bukunya merupakan kaedah bacaan yang terkenal
di seluruh dunia.

3.0 Hukum Tajwid al-Quran berdasarkan Riwayat Hafs ‘An ‘Asim Toriq Asy-Syatiby
3.1 Sifat-sifat Huruf
3.1.1 Pengertian

Sifat-sifat huruf terdiri daripada dua sudut makna iaitu bahasa dan juga istilah. Sifat-sifat huruf
dari segi bahasa membawa erti, rupa khas sesuatu benda. Manakala dari sudut istilah pula, ia
merupakan cara mengeluarkan sesuatu huruf sama ada dengan cara yang nyaring, lembut, kuat
dan sebagainya. erti kata lain, dengan mempelajari sifat-sifat huruf, seorang pembaca dapat
membezakan setiap sebutan dengan baik dan tepat.

1

JKA/Ogos2022

Melalui skop bahagiannya, sifat-sifat huruf dapat diklafikasikan kepada dua bahagian iaitu:
Sifat-Sifat Huruf

Berlawanan Tunggal

Rajah 2: Bahagian Sifat-Sifat Huruf
Berdasarkan rajah 2 di atas, sifat-sifat huruf tergolong kepada dua bahagian sifat, iaitu sifat
berlawanan dan sifat tunggal. Namun, apakah istilah kedua-dua bahagian ini?

3.1.2 Sifat Berlawanan

Sifat Pengertian Huruf
Nafas
1. Al-Hams (ُ‫)ال َه ْمس‬ Terdiri daripada 10 huruf:

Nafas terlepas ketika menyebut ‫فحثهشخصسكت‬
huruf-hurufnya disebabkan tekanan
yang lemah semasa menyebut
makhrajnya.

2. Al-Jahr (ُ‫)ال َج ْهر‬ Terdiri daripada 19 huruf:
Nafas tertahan semasa melafazkan ‫ابجدذرزضطظعغقلمنوءي‬
huruf disebabkan tekanan yang

kuat pada sebutannya.

Suara 3. Al-Istila’ (‫)ال ِا ْس ِت ْعلاَ ُء‬ Terdiri daripada 7 huruf:
Terangkat
Suara terangkat ke lelangit semasa ‫خ ص ض ط ظ غ ق‬
Suara
melafazkan huruf.

4. Al-Istifal (‫)الِإ ْس ِتفَا ُل‬ Terdiri daripada 22 huruf:
Suara tidak terangkat ke lelangit
semasa melafazkan huruf. ‫ابتجحدذسرزشكعلمنوء‬
‫ثيفه‬

5. Al-Syiddah (ُ‫)ال ِش َّدة‬ Terdiri daripada 8 huruf:

Suara tertahan ketika menyebut ‫ء ج د ق ط ب ك ت‬

huruf.

2

JKA/Ogos2022

6. Al-Rakhawah (ُ‫)ال َّر َخا َوة‬ Terdiri daripada daripada 16
Suara tidak ditahan
menyebut huruf-hurufnya. ketika huruf:

‫اثحخذزسشصضطظغفهو‬
‫ي‬

Himpit atau 7. Al-Idbaq (ُ‫)الِإ ْطبَاق‬ Terdiri daripada 4 huruf:
Buka Suara terhimpit ketika menyebut ‫صضطظ‬
hurufnya.
Lancar atau 8. Al-Infitah (‫)الِإ ْن ِفتَا ُح‬ Terdiri daripada 25 huruf:
Tersekat Suara terbuka dengan lapang ketika ‫ابتثجحخدذرزسشعغفق‬
menyebut hurufnya. ‫كلمنوهءي‬
9. Al-Izlaq (‫)الِإ ْذلاَ ُق‬
Huruf disebut dengan lancar. ‫فرمنلب‬

10. Al-Ismat (‫)الِإ ْص َما ُت‬ ‫اتثجحخدذزسشعغصضطظ‬
Huruf disebut tersekat. ‫قكوهءي‬

Rajah 3: 10 Sifat Berlawanan
Berdasarkan rajah 3 di atas, terdapat sepuluh sifat yang tergolong dalam sifat berlawanan ini.
Sifat ini juga boleh dikatakan mempunyai sifat berlawanan secara berpasangan.

3.1.3 Sifat Tunggal

Memahami sifat huruf adalah sangat penting. Hal ini pembaca dapat menentukan makhraj yang
tepat sewaktu membaca melafazkannya sama ada tebal, nipis dan sebagainya. Selain itu, melalui
pengetahuan sifat-sifat huruf ini, pembaca boleh memastikan ketepatan serta memperkemaskan
bacaan. Sifat tunggal ini sifatnya berubah-ubah mengikut kesesuaian. Ia terdiri daripada tujuh
bahagian iaitu:

3

JKA/Ogos2022

Al- Al- Safir Al-Lin
Qalqalah (‫)ال َّص ِف ْير‬ (‫)ا ْل ِل ْين‬
Desiran
(‫)القَ ْلقَلَة‬ Lembut

Detakan

Al-Tafasyy Sifat Al-Inhiraf
(‫)التَّفَ ِشى‬ Tunggal (‫)ال ِا ْن ِح َراف‬
Melencong
Tersebar/b
erselerak

Al- Al-Takrir
Istitholah (‫)التَّك ِر ْير‬
(‫)ال ِا ْستِ َطالَة‬
Bergetar &
Memanjan berulang
g

Rajah 4: Sifat Tunggal

Melalui peta minda rajah 4, sifat tunggal dinyatakan bahagiannya yang terdiri daripada tujuh
bahagian utama serta diberitahu juga makna ringkas pada setiap pembahagian sifat tersebut.
Pada setiap pembahagian sifat tunggal, ada beberapa huruf yang perlu diketahui iaitu:

Huruf-Huruf Sifat Tunggal

Sifat Tunggal Huruf-hurufnya
Al- Safir ‫سزص‬
Al-Lin ‫ْو ْي‬
Al-Inhiraf ‫لر‬
Al-Takrir ‫ر‬
‫ض‬
Al-Istitholah ‫ش‬
Al-Tafasyy ‫قطبجد‬
Al-Qalqalah

Rajah 5: Huruf Sifat Tunggal

4

JKA/Ogos2022

3.2 Makharij al-Huruf
3.2.1 Pengertian

Makharij atau makhraj dapat didefinisikan sebagai tempat keluarnya sebutan huruf-huruf al-
Quran. Melalui skop makhraj huruf ini juga akan menekankan mengenai cara menyebut huruf
hija’iyah dengan cara yang lebih tepat. Selain itu, dalam menyempurnakan makhraj huruf perlulah
melibatkan nafas dan juga suara ketika membunyikan setiap huruf al-Quran. Di samping itu juga,
untuk menyebut makhraj huruf, ia melibatkan lima bahagian rongga am iaitu rongga kerongkong,
dua bibir, lidah, pangkal hidung dan rongga mulut Makhraj huruf dapat diklafikasikan kepada dua
bahagian utama iaitu, Makhraj Muqaddar dan Makhraj Muhaqqaq.

Apakah yang dimaksudkan dengan Makhraj Muqaddar dan Makhraj Muhaqqaq?

3.2.2 Makhraj Muqaddar

Huruf yang disebut meliputi huruf mad. Makhraj Muqaddar ini merupakan vokal panjang. Ia
berbeza dengan makhraj Muhaqqaq, hal ini disebabkan tempat keluarnya huruf tidak dapat
ditentukan dengan tepat. Terdapat tiga huruf dalam makhraj ini iaitu Alif, Waw dan Ya.

3.2.3 Makhraj Muhaqqaq
Makhraj Muhaqqaq atau erti kata lain dikenali sebagai konsonan dimana tempat keluar huruf
huruf dapat ditentukan. Misalnya, huruf yang keluar daripada bibir, lidah dan sebagainya. huruf-
hurufnya merupakan terdiri daripada 30 abjad al-Quran.

3.3 Tarqiq, Tafkhim dan Taghliz
Tajwid al-Quran mengikut kaedah riwayat Imam Hafs ‘An ‘Asim Toriq Asy-Syatibyy juga
mengaplikasikan Hukum Lam dan Ra iaitu Tarqiq, Tafkhim. Selain itu, Hukum Lam, Taghliz juga
ditekankan di dalamnya. Namun begitu, apa yang dimaksudkan dengan Tarqiq, Tafkhim dan
Taghliz?

3.3.1 Hukum Lam dan Ra
Secara ringkasnya, Hukum Lam dan Ra dapat dibahagikan kepada tiga bahagian utama

i. Tarqiq
- Tarqiq merupakan bacaan nipis apabila menyebut sesuatu huruf. Ia menjadikan
sebutan lebih ringan pada makhrajnya.
- Tarqiq melibatkan huruf ‘Lam’ dan ‘Ra’.

5

JKA/Ogos2022

ii. Tafkhim
- Tafkhim pula boleh diertikan sebagai bacaan agak tebal semasa menyebut hurufnya
yang menjadikan makhrajnya lebih berat dan kuat.
- Tafkhim berlaku pada ‘Lam’ dan ‘Ra’.

iii. Taghliz
- Taghliz lebih kurang sama dengan tarqiq jika dilihat daripada sudut istilahnya.
Bacaannya tebal yang membuatkan huruf tersebut berat pada makhrajnya.
- Namun begitu, ia hanya berlaku pada huruf ‘lam’ sahaja.

3.4 Iltiqa’ as-Sakinain
Iltiqa’ as-Sakinain boleh diertikan sebagai membunyikan huruf ‘nun’ dalam keadaan baris
bawah. Sebagai contoh pada rajah 6 di bawah:

Rajah 6: Misal Iltiqa’ as-Sakinain

Berdasarkan rajah misal di di atas, sekiranya tanwin bertemu hamzah wasal, tanwin tersebut
perlulah dibaca dengan satu baris sahaja dan ditambah nun berbaris bawah. Bacaannya adalah
seperti rajah 7 di bawah:

Rajah 7: Misal Iltiqa’ as-Sakinain

6

JKA/Ogos2022

3.5 Fawatih al-Suwar

Fawatih merupakan jama’ kepada fatihah yang membawa maksud permulaan atau awalan.
Manakala, al-Suwar pula jama’ kepada sekumpulan surah di dalam al-Quran yang terdiri yang
mempunyai awalan dan akhiran (Salman et al., 2016). Secara ringkasnya, Fawatih as-Suwar ini
bermaksud pembuka-pembuka surah.

Kesalahan yang serinh dilakukan ketika membaca ialah pembaca meletakkan baris pada huruf -
huruf tersebut. Terdapat lima kelompok yang perlu di ambil tahu dalam hukum bacaan Fawatih
al-Suwar ini. Contoh-contohnya pada rajah 8 di bawah:

Kelompok

Fawatih-as Suwar

ُ‫ٓص‬ ‫ي ُٓس‬ ُ‫ا ٓل ٓم‬ ‫ا ٓل ٓمر‬ ‫ٓكهي ٓع ُٓص‬

1 Huruf 2 Huruf 3 Huruf 4 Huruf 5 Huruf

Rajah 8: 5 Kelompok Fawatih as-Suwar

3.6 Waqaf dan Ibtida’
Umum mengetahui bahawa dalam bacaan al-Quran, terdapat beberapa hukum “berhenti” atau
erti kata lain memberhentikan bacaan. Selain Waqaf dan Ibtida’, terdapat beberapa lagi hukum
memberhentikan bacaan iaitu Iftitah dan Qatha’ (Saleh et al., 2012).
Namun begitu, apa yang dimaksudkan dengan Waqaf dan Ibtida?’

Waqaf: Waqaf boleh diertikan sebagai menghentikan bacaan atau suara seketika pada akhir suku
kata dalam ayat al-Quran untuk mengambil nafas.
Ibtida’: Ibtida’ pula didefinisikan sebagai memulakan bacaan al-Quran.

Di samping itu, Waqaf dan Ibtida’ ini terdiri daripada beberapa bahagian dan jenis. Contohnya
dapat dilihat pada rajah dibawah:

7

JKA/Ogos2022

Waqaf Ikhtiari Tam
Idhthirari Kafi
Ikhtibari Hasan
Qabih

Waqaf dan Ibtida'

Ibtida' Jaiz
- Memulakan bacaan daripada rangkai kata yang sempurna maknanya.

Qabih
- Permulaan yang tidak sempurna maknanya.

Rajah 9: Bahagian Waqaf dan Ibtida’

Berdasarkan rajah 9, waqaf terdiri daripada empat bahagian dan ditambah lagi dengan

pembahagian Waqaf Ikhtiari yang sama juga jumlahnya iaitu tiga. Manakala Ibtida’ pula hanya

dikategorikan kepada dua bahagian sahaja.

Waqaf Pengertian

Ikhtiari Waqaf yang direncanakan/berhenti pada

perkataan yang dipilih oleh pembaca.

Idhtirari Tam - Waqaf sempurna
Ikhtibari Hasan – Waqaf baik
Kafi – Waqaf memadai
JKA/Ogos2022 Qabih – Waqaf buruk
Pembaca terpaksa memberhentikan
bacaan disebabkan kurang nafas/terdesak
dan sebagainya.
Waqaf pada sesuatu kalimah yang
dilakukan untuk mengajar pembaca. Waqaf
ini hanya dalam proses belajar dan
mengajar.

Rajah 10: Pengertian Pembahagian Waqaf

8

Merujuk rajah 10 di atas, pengertian tersebut cukup menjelaskan serta membezakan setiap
waqaf di dalam qiraat al-Quran. Oleh hal yang demikian, pembaca al-Quran perlulah cakna
dalam konteks waqaf supaya setiap bacaan di dalam kitab suci al-Quran dapat dilafazkan
dengan baik (Hassan et al,. 2013).

4.0 Cara Aplikasi Dhabt al-Quran di Dalam Mushaf Uthmani

Dhabt al-Quran dari segi istilah ilmu Dhabt, ia dapat diertikan sebagai sebuah ilmu yang berfokus
kepada tanda bagi huruf-huruf di dalam al-Quran (Afaf Tarmizi et al,. 2015).

Dhabt Quran
(Mushaf
Uthmani)

Naqt al- I'rab Naqt al- I'jam

Rajah 11: Bahagian utama Dhabt Quran (Mushaf Uthmani)

Berdasarkan rajah 11 di atas, tanda-tanda Naqt ini dapat diklafikasikan kepada dua jenis dhabt
iaitu Naqt al-I’rab serta Naqt al-I’jam.

Namun begitu, apakah yang dimaksudkan dengan Naqt al-I’rab dan Naqt al-I’jam?

Naqt al-I’rab diertikan sebagai simbol atau erti kata lain tanda seperti:

 Baris dua tanwin
 Fathah
 Dhammah
 Kasrah
 Tanda sukun
 Tanda Tasyidid
 Tanda panjang dan lain-lain lagi.

9

JKA/Ogos2022

Tanda Bacaan Mushaf Uthmani

Tanda Bacaan Keterangan Misal Ayat
Tanda Bulat (‫)ه‬
Terletak pada kalimah illah iaitu alif, wau dan ‫َواُو ٰۤل ِٕى ُك ْم َج َع ْل َنا‬
Huruf Mim Kecil )‫(م‬ ya. Ia merupakan huruf tambahan yang tidak
dibaca sebagai huruf mad. Boleh (Al-Nisa’ 4:91)
meneruskan/memberhentikan bacaan.
‫ِم ْۢ ْن بَ ْع ِد َما‬
Merupakan ganti kepada tanwin. Sekiranya
terletak di atas huruf nun diikuti dengan ba’ (Al-Baqarah 2: 211)
selepasnya, bacaannya perlulah dibaca
dengan Iqlab.

Huruf sin kecil )‫(س‬ Merupakan bacaan Sakinah. ‫ِع َو ًجا‬

(Al-Kahf 18:1)

Rajah 12: Tanda Bacaan Mushaf Uthmani

Rajah 12 di atas, hanya menunjukkan beberapa sahaja contoh tanda bacaan Mushaf Uthmani,
terdapat banyak lagi tanda bacaan Mushaf Uthmani yang perlu dipelajari dan kuasai supaya
pembacaan lebih lancar dan tepat.

Manakala, Naqt al-I’jam pula lebih memfokuskan kepada tanda dalam bentuk titik di dalam al-
Quran. Hal ini bertujuan bagi membezakan huruf hija’iyah yang mempunyai bentuk tulisan huruf
yang sama (Muhaimin, 2021). Ia terdiri daripada huruf Mu’jam dan juga huruf Muhmalah. Huruf
Mu’jam merupakan huruf yang mempunyai titik. Huruf Muhmalah pula huruf yang tidak mempunyai
titik.

10

JKA/Ogos2022

5.0 Penutup

Kesimpulannya, bacaan al-Quran mengikut kaedah Riwayat Hafs ‘An ‘Asim Tariq Asy-Syatibby
merupakan bacaan rasmi bagi negara Malaysia. Rata-rata orang Islam yang membaca al-Quran
bersikap tidak endah dalam membaca al-Quran seperti memandang enteng terhadap hukum
tajwid, kaedah Qiraat dan sebagainya. Oleh hal yang demikian, sebab itulah penting adanya guru
sebagai panduan dalam mendalami ilmu al-Quran supaya tidak tersilap ketika membacanya.
Para guru dan ilmuan perlulah berganding bahu dalam memberi kefahaman seutuhnya kepada
masyarakat Islam mengenai kaedah riwayat Hafs yang diamalkan.

(Bilangan patah perkataan:1192)

11

JKA/Ogos2022

Rujukan

Adi, F. A., Hashim, I. Z., & Saad, S. (2018). Bacaan Al-Quran Riwayat Hafs ’An ’Asim: Penyusunan
Tatacara Bacaan Mengikut Tariq Yang Betul. 4th International Conference On Islamiyyat
Studies 2018, September, 152–158.

Afaf Tarmizi, Wardah Rujhan, Nurul Najihah Zubit, Nurul Aiman Abdul Rahman, Fatimah Najwa
Mohd Zakaria, . (2015). Pengenalan Ilmu Dhabtul Quran .
http://lovedhobt.blogspot.com/2015/02/pengenalan-ilmu-dhabtul-quran.html

Ahmad, M. N. (2018). Makhraj dan Sifat-Sifat Huruf. Retrieved from anyflip :
https://anyflip.com/qvzm/axdb/basic

Al-quran, P. D. I. A. M., & Muhaimin, A. (2021). Sorotan Terhadap Aspek Ilmu Dhabt Al-Quran
Differences Between Quran Copies ( Mushaf ): Highlights on Aspects of Dhabt of Quran
57–45 ,)2(17 .

Farahmohammat. (2015). Imam 'Asim. slideshare:
https://www.slideshare.net/farahmohammat/imam-asim

Hassan, S. S. B., & Zailaini, M. A. B. (2017). Bentuk-bentuk Kesalahan Bacaan Al-Quran Pelajar
di Sebuah IPTA. O-JIE: Online Journal of Islamic Education, 3(2), 1-9.

Islam, S. (2012). Naqtul I'jam . Retrieved from dhobtulquran:
http://dhobtulquran.blogspot.com/2012/01/naqtul-ijam.html

Rajab, Z., Ismail, M. R., & Ahmad, A. A. K. S. (2021). [Rasm Uthmani: Comparison of Al-Hazf in
Al-Quran Al-Karim and Quran Majid] Rasm Uthamni: Perbandingan Prinsip Al- Hazf
dalam Al-Quran Al–Karim dan Quran Majid. Malaysian Journal Of Islamic Studies
(MJIS), 5(1), 119-128.

12

JKA/Ogos2022

Saleh, M. H., Raus, N. M., Hashim, M., Zakaria, M. Z., & Alias, N. (2012). Ilmu Tajwid QBA 2013:
Program Pensiswazahan Guru

Salman, M. M. (2016). Panduan Tahsin Tilawah Al-Quran Kelas X. 31–41.

13

JKA/Ogos2022