โคลงภาพพันท้ายนรสิงห์ถวายชีวิต ม.2

โคลงภาพพนั ท้ายนรสิงห์
ถวายชีวติ

ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ่ี 2

ก

คาํ นํา

ในปัจจุบันเทคโนโลยีมีความสําคัญเป็นอย่างยิ่งในการอํานวย
ความสะดวกในหน่วยงานต่าง ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งคือมีความสําคัญ
ในระบบการศึกษาของประเทศ เพราะเป็นสิ่งที่ช่วยอํานวยความสะดวก
รวดเร็ว และเข้าถึงง่ายในระบบการศึกษา อีกทั้งช่วยประหยัดเวลาใน
การเรียนรู้ นักเรียนสามารถที่จะเข้าถึงเนื้อหาได้ตลอดเวลา ตลอดทุกพื้นท่ี
ที่มีเครือข่าย เพื่อใช้ในการค้นคว้าความรู้ต่าง ๆ นําไปใช้ประโยชน์
ในการศึกษาและบูรณาการใหเ้ กดิ ประโยชน์ในอนาคต

หนังสือออนไลน์ (e-book) เรื่อง โคลงภาพพันท้ายนรสิงห์
เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชา การออกแบบและการผลิตสื่อเพื่อการเรียนรู้
ภาษาไทย รหัสวิชา 2191316 โดยมีจุดประสงค์เพื่อการศึกษาวรรณคดี
เรื่อง โคลงภาพพันท้ายนรสิงค์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ซึ่งหนังสือออนไลน์
(e-book) มีเนื้อหาเกี่ยวกับ ประวัติผู้แต่งโคลงภาพพันท้ายนรสิงค์
ลักษณะการประพนธ์ เนื้อเรื่อง คุณค่าที่ปรากฏ อธิบายคําศัพท์ยาก และ
กิจกรรมเสริมทักษะทา้ ยบทเรยี น

หนังสือออนไลน์ (e-book) เรื่อง โคลงภาพพันท้ายนรสิงห์
จะเป็นอีกทางเลือกที่จะอํานวยความสะดวกในการเรียนและสร้างทัศนคติท่ี
ดีให้นักเรียนที่มีต่อบทเรียนให้เกิดความเข้าใจมากยิ่งขึ้น หนังสือออนไลน์
(e-book) เรื่อง โคลงภาพพันท้ายนรสิงห์ นับเป็นตัวช่วยให้เกิดการเรียนรู้
ที่เพิ่มเติมนอกเหนือจากเนื้อหาในหนังสือเรียน เป็นอีกแนวทางในการเรียน
วนนณคดีให้เกิดความสนใจและไม่น่าเบื่ออีกต่อไป สร้างมุมมองที่ดีและ
เกิดความเข้าใจในบทเรียนอย่างถ่องแท้ สามารถนําไปประยุกต์ใช้
ในชีวิตประจําวันได้ ทางคณะผู้จัดทําหวังเป็นอย่างยิ่งว่า หนังสือออนไลน์
(e-book) เรื่อง โคลงภาพพันท้ายนรสิงค์ จะเป็นแหล่งความรู้และเป็น
ประโยชน์อย่างมากต่อผ้ทู ีส่ นใจศึกษาในเรอื่ ง โคลงภาพพันทา้ ยนรสงิ ห์

คณะผู้จัดทาํ
20 พฤศจิกายน 2565

ข

สารบัญ หน้า

คาํ นํา ก
สารบญั ข
มาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชี้วดั
และจดุ ประสงค์เชิงพฤติกรรม 1
แบบฝึกหดั ก่อนเรยี น 2
เฉลยแบบฝกึ หดั ก่อนเรียน 7
โคลงภาพพนั ทา้ ยนรสิงห์
- ประวัติผแู้ ตง่ 13
- ลกั ษณะบังคบั โคลงส่ีสุภาพ 14
- ฉันทลกั ษณ์โคลงส่ีสุภาพ 16
- เนือ้ เร่ืองยอ่ 17
- เน้อื เรอื่ ง 18
- คณุ คา่ ด้านเนอ้ื หา 19
- คณุ ค่าดา้ นสังคมและวฒั นธรรม 20
- คณุ คา่ ด้านวรรณศิลป์ 22
- คําศัพท์ยาก 26
แบบฝกึ หัดท้ายบท
เฉลยแบบฝึกหัดทา้ ยบท 27
บรรณานกุ รม 34
รายช่อื สมาชกิ 40
41

1

มาตรฐานการเรยี นรู้ ตวั ชี้วดั
และจดุ ประสงคเ์ ชงิ พฤตกิ รรม

สาระท2ี่ การเขียน
มาตรฐาน ท.2.1 ใช้กระบวนการเขียนสื่อสาร เขียนเรียงความ
ย่อความ และเขียนเรื่องราวในรูปแบบต่าง ๆ เขียนรายงานข้อมูล
สารสนเทศ และรายงานการศกึ ษาค้นควา้ อยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ
ตัวชีว้ ัด
ท.2.1 ม.2/3 เขียนเรยี งความ

สาระท5่ี วรรณคดีและวรรณกรรม
มาตรฐาน ท.5.1 เข้าใจและแสดงความคิดเห็น วจิ ารณว์ รรณคดแี ละ
วรรณกรรมไทย อย่างเหน็ คณุ ค่าและนํามาประยกุ ตใ์ ช้ในชวี ติ จรงิ
ตัวชวี้ ดั
ท.5.1 ม.2/4 สรปุ ความรู้ และ ขอ้ คดิ จากการอ่านไปประยกุ ตใ์ ช้ในชวี ิตจรงิ

จุดประสงค์เชงิ พฤติกรรม
1. นักเรยี นเขยี นฉันทลักษณ์โคลงภาพพันท้ายนรสิงหถ์ วายชวี ิตได้ถกู ตอ้ ง
2. นักเรียนบอกข้อคิดจากเรื่องโคลงภาพพันท้ายนรสิงห์ถวายชีวิต
ไดถ้ ูกต้อง
3. นักเรียนแต่งเรื่องสั้นจากข้อคิดของเรื่องโคลงภาพพันท้ายนรสิงห์
ถวายชีวติ ได้ถกู ตอ้ ง
4. นักเรียนมมี ารยาทในการเรยี น

2

แบบฝึกหดั กอ่ นเรยี น

3

โคลงภาพพนั ทา้ ยนรสิงหถ์ วายชวี ิต

คําช้แี จง ให้นกั เรียนกากบาทขอ้ ทถี่ กู ต้อง

1. เรอื พระท่ีนง่ั ทใ่ี ชป้ ระพาสมีชือ่ เรยี กว่าอะไร
ก. เรือเอกมัย
ข. เรอื เอกไชย
ค. เรอื สพุ รรณหงส์
ง. เรอื สบุ รรณ
2. เรือ่ งพนั ทา้ ยนรสงิ ห์ถวายชวี ติ เหตุการณใ์ นเรือ่ งน้ีเกดิ ขน้ึ ในรชั กาลใด
ก. สมเด็จพระเพทราชา
ข. สมเด็จพระบรมโกศ
ค. สมเดจ็ พระเจา้ ทา้ ยสระ
ง. สมเด็จพระเจ้าเสือ
3. โคลงภาพพนั ทา้ ยนรสิงหถ์ วายชวี ติ จัดเปน็ ภาพประกอบทีเ่ ท่าใด
ก. ภาพท่ี 50
ข. ภาพที่ 52
ค. ภาพท่ี 54
ง. ภาพที่ 56
4. เรื่องพันท้ายนรสงิ ห์ถวายชวี ิตนี้เกิดตอนพระเจ้าแผ่นดนิ เสดจ็ ไปทาํ อะไร
ก. ไปนมสั การพระพุทธบาทสระบุรี
ข. ยกทัพไปสู้รบพม่า
ค. ไปตกปลา
ง. ดแู ลทกุ ข์สุขของราษฎร์
5. โคลงภาพพันท้ายนรสงิ หถ์ วายชีวติ แต่งดว้ ยคําประพนั ธช์ นดิ ใด
ก. กาพย์ยานี
ข. กลอนเสภา
ค. กลอนสุภาพ
ง. โคลงส่สี ภุ าพ

4

6. ใครคือผ้แู ตง่ โคลงภาพพันท้ายนรสิงห์ถวายชวี ติ
ก. เจ้าพระยาพระคลงั (หน)
ข. กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์
ค. เจา้ ฟ้ากรมพระยานรศิ รานุวตั วงศ์
ง. พ่อขนุ รามคําแหงมหาราช
7. พระเจ้าเสือเปล่ยี นโทษใหฟ้ ันอะไรแทนพนั ทา้ ยนรสงิ ห์
ก. ตุก๊ ตาคน
ข. รูปป้ัน
ค. ภรรยา
ง. รูปวาด
8. พระเจา้ เสือตอ้ งการไปตกปลาที่ใด
ก. ปากคลอง
ข. ปากคลองตลาด
ค. ปากนํา้ วน
ง. ปากนํา้
9. ผ้วู าดโครงภาพพนั ทา้ ยนรสงิ ห์ถวายชีวิตคอื ใคร
ก. พระเจา้ วรรณากร
ข. พระวรรณวาดวจิ ติ ร
ค. สมเดจ็ พระเจ้าบรมวงเธอเจ้าฟ้าพระยานรศิ รานุวัตวิ งศ์
ง. พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา้ เจา้ อยู่หัว
10. โขนเรือหักท่ีใด
ก. โคกขาม
ข. โคกกระโดน
ค. โคกหนองนา
ง. โคกเขา

5

11. ขอ้ ใดกล่าวผดิ จากฉนั ทลักษณโ์ คลงสสี่ ุภาพ
ก. โคลงสี่สุภาพ บงั คับเอก 7 โท 4
ข. โคลงสี่สภุ าพ 1 บท มี 4 บาท
ค. ตําแหน่งคาํ สร้อยจะเตมิ ทา้ ยบทท่ี 1 และบทท่ี 2
ง. คําสรอ้ ยมีทง้ั หมด 2 แหง่
12. “ พระเปลย่ี นโทษปลอม ฟนั รปู แทนพ่อ” คําทข่ี ดี เสน้ ใตห้ มายถึงใคร
ก. พระเจ้าเสือ
ข. พันท้ายนรสงิ ห์
ค. นายทอง
ง. พระองคเ์ จา้ วรรณากร
13. จดุ ประสงค์การแต่งของเรือ่ งโครงภาพพันทา้ ยนรสิงห์ถวายชีวติ คืออะไร
ก. เพือ่ สดุดวี ีรกรรมอันเลวรา้ ยของพนั ทา้ ยนรสงิ ห์
ข. เพ่ือสดุดวี ีรกรรมอันกล้าหาญของพันท้ายนรสงิ ห์
ค. เพือ่ ใหท้ ราบถึงขนบธรรมเนยี มสมัยอยุธยา
ง. เพ่อื แสดงถงึ ความรกั ของพันท้ายนรสงิ ห์
14. ขอ้ ใดไมไ่ ดห้ มายถงึ พระเจ้าเสอื
ก. ภูบาล
ข. ภมู ี
ค. ภตู บดี
ง. สรรเพชญทแี่ ปดเจา้
15. สาเหตุใดท่ที าํ ให้หัวเรือหกั
ก. พายแุ รง
ข. คลองคดเคี้ยว
ค. ไม่ชาํ นาญในการพายเรอื
ง. คล่นื แรง

6

16. กฎหมายเกย่ี วกบั คนถอื ทา้ ยเรือทาํ ให้โขนเรือพระทนี่ ั่งหกั
ก. ถูกประหารชวี ติ และนําศีรษะกับโขนเรอื พระท่ีนงั่ บวงสรวงบนศาล
เพียงตา
ข. ถกู ประหารชวี ติ
ค. ถกู ประหารชวี ิตและนาํ ศีรษะบวงสรวงบนศาลเพยี งตา
ง. ถูกจาํ คุกตลอดซีวิตและรบิ ทรัพย์
17. ขอ้ ใดแสดงถึงสิ่งท่ีเปน็ อนุสรณ์ถงึ คุณงามความดขี องพันท้ายนรสิงห์
ก. ศาลสบื กฤติคุณเคา้ คตไิ ว้ในสยาม
ข. โขนเรือกบั หัวพนั เซ่นท่ศี าลแล
ค. จําสง่ั เพชฌฆาตฟนั ฟาดเกลา้
ง. ภูมีปลอบกลับตงั้ ขอบรร ลัยพ่อ
18. ขอ้ ใดแสดงถึงความมเี มตตากรณุ า
ก. พนั ไมย่ อมอยยู่ อม มอดมว้ ย
ข. ภมู ปี ลอบกลับตงั้ ขอบรร ลยั พ่อ
ค. พนั กราบทลู ทดดี ้วย ทา่ นทิง้ ประเพณี
ง. พระโปรดเปลี่ยนโทษปลอม ฟันรูป แทนพอ่
19. พนั ทา้ ยนรสงิ ห์ต้องการให้พระเจา้ อยู่หวั กระทําการใด
ก. ยกโทษใหต้ น
ข. ประหารชวี ิตตนเอง
ค. ปนู บาํ เหน็จรางวัลให้
ง. ลงโทษดว้ ยการเฆ่ียนตี
20. ข้อใดมคี าํ โทโทษ
ก. พนั ทา้ ยประหมา่ ส้นิ สติคิด
ข. โดดจากเรือทลู อทุ ศิ โทษรอ้ ง
ค.พนั ท้ายนรสงิ หผ์ ดิ บทฆา่ เสยี เทอญ
ง. หวั กับโขนเรือต้อง คเู่ ส้นทําศาล

7

เฉลยแบบฝกึ หัดกอ่ นเรยี น

8

โคลงภาพพนั ทา้ ยนรสิงหถ์ วายชวี ิต

คําช้แี จง ให้นกั เรียนกากบาทขอ้ ทถี่ กู ต้อง

1. เรอื พระท่ีนง่ั ทใ่ี ชป้ ระพาสมีชือ่ เรยี กว่าอะไร
ก. เรือเอกมัย
ข. เรอื เอกไชย
ค. เรอื สพุ รรณหงส์
ง. เรอื สบุ รรณ
2. เรือ่ งพนั ทา้ ยนรสงิ ห์ถวายชวี ติ เหตุการณใ์ นเรือ่ งน้ีเกดิ ขน้ึ ในรชั กาลใด
ก. สมเด็จพระเพทราชา
ข. สมเด็จพระบรมโกศ
ค. สมเดจ็ พระเจา้ ทา้ ยสระ
ง. สมเด็จพระเจ้าเสือ
3. โคลงภาพพนั ทา้ ยนรสิงหถ์ วายชวี ติ จัดเปน็ ภาพประกอบทีเ่ ท่าใด
ก. ภาพท่ี 50
ข. ภาพที่ 52
ค. ภาพท่ี 54
ง. ภาพที่ 56
4. เรื่องพันท้ายนรสงิ ห์ถวายชวี ิตนี้เกิดตอนพระเจ้าแผ่นดนิ เสดจ็ ไปทาํ อะไร
ก. ไปนมสั การพระพุทธบาทสระบุรี
ข. ยกทัพไปสู้รบพม่า
ค. ไปตกปลา
ง. ดแู ลทกุ ข์สุขของราษฎร์
5. โคลงภาพพันท้ายนรสงิ หถ์ วายชีวติ แต่งดว้ ยคําประพนั ธช์ นดิ ใด
ก. กาพย์ยานี
ข. กลอนเสภา
ค. กลอนสุภาพ
ง. โคลงส่สี ภุ าพ

9

6. ใครคือผ้แู ตง่ โคลงภาพพันท้ายนรสิงห์ถวายชวี ติ
ก. เจ้าพระยาพระคลงั (หน)
ข. กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์
ค. เจา้ ฟ้ากรมพระยานรศิ รานุวตั วงศ์
ง. พ่อขนุ รามคําแหงมหาราช
7. พระเจ้าเสือเปล่ยี นโทษใหฟ้ ันอะไรแทนพนั ทา้ ยนรสงิ ห์
ก. ตุก๊ ตาคน
ข. รูปป้ัน
ค. ภรรยา
ง. รูปวาด
8. พระเจา้ เสือตอ้ งการไปตกปลาที่ใด
ก. ปากคลอง
ข. ปากคลองตลาด
ค. ปากนํา้ วน
ง. ปากนํา้
9. ผ้วู าดโครงภาพพนั ทา้ ยนรสงิ ห์ถวายชีวิตคอื ใคร
ก. พระเจา้ วรรณากร
ข. พระวรรณวาดวจิ ติ ร
ค. สมเดจ็ พระเจ้าบรมวงเธอเจ้าฟ้าพระยานรศิ รานุวัตวิ งศ์
ง. พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา้ เจา้ อยู่หัว
10. โขนเรือหักท่ีใด
ก. โคกขาม
ข. โคกกระโดน
ค. โคกหนองนา
ง. โคกเขา

10

11. ขอ้ ใดกล่าวผดิ จากฉันทลกั ษณโ์ คลงสส่ี ุภาพ
ก. โคลงสี่สุภาพ บังคับเอก 7 โท 4
ข. โคลงส่สี ภุ าพ 1 บท มี 4 บาท
ค. ตําแหนง่ คําสรอ้ ยจะเติมทา้ ยบทท่ี 1 และบทที่ 2
ง. คําสรอ้ ยมีทัง้ หมด 2 แหง่
12. “ พระเปลยี่ นโทษปลอม ฟนั รูปแทนพอ่ ” คาํ ทข่ี ีดเสน้ ใตห้ มายถงึ ใคร
ก. พระเจา้ เสอื
ข. พันทา้ ยนรสงิ ห์
ค. นายทอง
ง. พระองคเ์ จา้ วรรณากร
13. จุดประสงค์การแต่งของเรอื่ งโครงภาพพันท้ายนรสิงหถ์ วายชีวิตคืออะไร
ก. เพื่อสดดุ ีวรี กรรมอันเลวรา้ ยของพนั ทา้ ยนรสงิ ห์
ข. เพ่อื สดดุ ีวรี กรรมอันกล้าหาญของพนั ทา้ ยนรสงิ ห์
ค. เพอ่ื ให้ทราบถงึ ขนบธรรมเนียมสมัยอยุธยา
ง. เพื่อแสดงถงึ ความรักของพันท้ายนรสงิ ห์
14. ขอ้ ใดไม่ได้หมายถึงพระเจ้าเสือ
ก. ภบู าล
ข. ภูมี
ค. ภตู บดี
ง. สรรเพชญทแี่ ปดเจา้
15. สาเหตใุ ดทีท่ ําให้หวั เรือหัก
ก. พายุแรง
ข. คลองคดเคย้ี ว
ค. ไมช่ าํ นาญในการพายเรอื
ง. คลืน่ แรง

11

16. กฎหมายเกยี่ วกับคนถอื ทา้ ยเรอื ทําให้โขนเรือพระทน่ี งั่ หกั
ก. ถกู ประหารชวี ิตและนําศีรษะกับโขนเรือพระท่ีน่งั บวงสรวงบนศาลเพียงตา
ข. ถกู ประหารชีวิต
ค. ถกู ประหารชวี ิตและนําศรี ษะบวงสรวงบนศาลเพียงตา
ง. ถกู จําคุกตลอดซีวิตและริบทรพั ย์
17. ขอ้ ใดแสดงถึงส่งิ ทีเ่ ปน็ อนุสรณ์ถงึ คณุ งามความดีของพันทา้ ยนรสิงห์
ก. ศาลสืบกฤตคิ ณุ เค้า คตไิ วใ้ นสยาม
ข. โขนเรอื กบั หัวพนั เซน่ ทศี่ าลแล
ค. จําสั่งเพชฌฆาตฟัน ฟาดเกลา้
ง. ภมู ปี ลอบกลบั ตัง้ ขอบรร ลัยพอ่
18. ขอ้ ใดแสดงถงึ ความมีเมตตากรณุ า
ก. พนั ไมย่ อมอยยู่ อม มอดมว้ ย
ข. ภมู ปี ลอบกลบั ต้ัง ขอบรร ลัยพอ่
ค. พนั กราบทูลทดดี ว้ ย ท่านท้ิงประเพณี
ง. พระโปรดเปลยี่ นโทษปลอม ฟนั รูป แทนพอ่
19. พนั ทา้ ยนรสงิ หต์ ้องการให้พระเจา้ อยูห่ วั กระทาํ การใด
ก. ยกโทษใหต้ น
ข. ประหารชีวิตตนเอง
ค. ปนู บาํ เหน็จรางวัลให้
ง. ลงโทษดว้ ยการเฆยี่ นตี
20. ข้อใดมีคําโทโทษ
ก. พันทา้ ยประหมา่ สน้ิ สตคิ ดิ
ข. โดดจากเรอื ทูลอุทศิ โทษร้อง
ค.พนั ทา้ ยนรสิงห์ผดิ บทฆ่า เสยี เทอญ
ง. หัวกับโขนเรอื ตอ้ ง คูเ่ สน้ ทาํ ศาล

12

โคลงภาพพันท้ายนรสงิ ห์

ถวายชวี ิต

- ประวัตผิ แู้ ตง่ - เน้ือเร่ือง
- ลักษณะคําประพนั ธ์ - คุณค่าของวรรณคดี
- คําศพั ท์ยาก

13

ประวตั ผิ แู้ ต่ง

พระเจา้ บรมวงศ์เธอกรมพระนราธิปประพนั ธ์พงศ์
เกดิ เม่ือวันที่ 20 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2404เสียชีวิต
เมื่อวนั ท่ี 11 ตลุ าคม พ.ศ. 2474

เป็นพระราชโอรสพระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจ้าอยหู่ ัว
ประสูตแิ ตเ่ จา้ จอมมารดาเขยี นสมยั ท่ที รงพระเยาว์
พระองคเ์ จ้าวรวรรณากรสนพระทยั ศิลปะ วรรณคดี
ประวัตศิ าสตร์ และภาษา รวมทัง้ ภาษาองั กฤษจนถึงข้ันอา่ น
เขียน และแปลได้คล่อง จนกระทั่งทรงดาํ รงตําแหนง่ รองอธบิ ดี
กรมพระคลงั มหาสมบตั ิ
ในรชั กาลท่ี 5 พ.ศ. 2432 ไดร้ บั พระกรุณาโปรดเกล้าฯ
สถาปนาเปน็ พระเจ้านอ้ งยาเธอกรมหมืน่ นราธปิ ประพนั ธ์พงศ์
ซึ่งพระองคม์ ีงานการประพันธ์มากมาย ทั้งบทละคร กลอน
รอ้ ยแกว้ คาํ ฉนั ท์ โคลงและลลิ ิต

14

ลกั ษณะบังคับของโคลงสสี่ ุภาพ

1. คณะ
โคลงสี่สุภาพ 1 บทมี 4 บาท โดย 1 บรรทดั คอื 1 บาท

แตล่ ะบาทมี 2 วรรค
บาทที่ 1 บาทท่ี 2 และบาทท่ี 3 มีจาํ นวนคาํ เท่ากัน คอื

วรรคหนา้ มี 5 คาํ ส่วนวรรคหลังมี 2 คํา
บาทท่ี 4 วรรคหน้ามี 5 คําเชน่ กัน แตว่ รรคหลังจะมี 4 คาํ

รวมทัง้ สนิ้ 1 บทจะมี 30 คํา

2. คําสรอ้ ย
คําสรอ้ ย คือ คําท่แี ต่งทา้ ยบาทของโคลงตาม
ขอ้ บังคับ เพอ่ื ทาํ ให้ไดใ้ จความครบถ้วน ถ้าโคลงบาทใด
ไดค้ วามครบถ้วนแล้ว กไ็ ม่ตอ้ งเติมคาํ สรอ้ ย
ตําแหน่งทก่ี าํ หนดให้เติมคําสรอ้ ยคอื ท้ายบาทท่ี 1 และ

ทา้ ยบาทท่ี 3
คาํ สรอ้ ยตอ้ งมแี หง่ ละ 2 คําเสมอ โดยคําแรกเป็นคาํ สภุ าพท่ี
ตอ้ งการเสริมความให้สมบรู ณ์ ส่วนคําหลงั มักลงท้ายดว้ ย
คาํ ตอ่ ไปน้ี “พอ่ แม่ พ่ี รา แล เลย เอย นา นอ เนอ ฤๅ
ฮา แฮ เฮย” และมอี กี คาํ หนงึ่ ที่พบในโคลงโบราณ คอื คําว่า
“บารนี” ซึง่ ใชค้ ําสรอ้ ยไดค้ รบพยางค์โดยไม่ต้องเติมคาํ อืน่

15

3. คําสัมผสั เอก โท และ คําตาย
โคลงสีส่ ุภาพบังคับรูปวรรณยุกต์ เอก โท คือ บงั คับรปู
วรรณยกุ ต์เอก 7 ตําแหน่ง รปู วรรณยกุ ต์โท 4 ตาํ แหน่ง
ในการแตง่ โคลงส่สี ุภาพ บางครงั้ เม่อื ไม่สามารถหาคาํ ท่ีมรี ูป
วรรณยุกตเ์ อก หรือรปู วรรณยกุ ต์โทมาใช้ในท่บี ังคับวรรณยกุ ต์
ตามแผนผงั ได้ จําเปน็ ตอ้ งใชค้ าํ “เอกโทษ” หรือคํา “โทโทษ”
คอื นําคําท่ีต้องการใช้ไปเปลย่ี นให้เป็นรปู วรรณยกุ ต์เอก หรือโท
แต่ถา้ ไม่จาํ เปน็ อยา่ งยิง่ แลว้ ก็ไม่ควรใช้ เพราะทาํ ให้รูปคําเสยี
และความหมายอาจเปล่ียนไป
เช่น ใช้คาํ วา่ “ขา้ ” แทนคาํ วา่ “ฆ่า” เปน็ ต้น และในอีกกรณหี น่ึง
คอื คาํ เอกและคาํ โททอ่ี ยู่ตดิ กัน บางครง้ั อาจสลับที่กันก็ได้
ในโคลงส่ีสภุ าพนั้น มกี ารใช้เสยี ง “คาํ ตาย” แทนวรรณยุกตเ์ อก
ได้ทกุ แห่งท่บี ังคับรปู วรรณยุกต์เอก ไมว่ า่ คาํ ตายนน้ั ๆ จะมเี สียง
วรรณยกุ ต์ใด อาจเป็นคาํ ตายเสยี งเอก เช่น บาด จิต หรือคําตาย
เสียงโท เช่น วาด ภาพ หรือคําตายเสยี งตรี เช่น พบ รกั
เปน็ ตน้

ฉันทลักษณ์ 16
โคลงสส่ี ุภาพ
)
(

()

เนอ้ื เร่ืองย่อ
เม่ือสมเดจ็ พระพทุ ธเจา้ เสอื (สมเดจ็ พระสรรเพชญท์ ่ี ๘)
ประพาส ณ ปากนํา้ ได้ประทบั เรือเอกไชย เขา้ มาถึงตําบลโคกขาม
ลําคลองลักษณะคดเคีย้ วมาก นายท้ายเรือ (พนั ทา้ ยนรสงิ ห)์ คดั ท้าย
เรอื ด้วยความลาํ บาก ทําให้โขนเรือพระทน่ี งั่ ชนกงิ่ ไมท้ ย่ี นื่ มาหัก
พันท้ายนรสิงหจ์ ึงรบั ผดิ ชอบขอใหพ้ ระเจา้ เสือประหารชีวิตตน
เพอ่ื เอาโขนเรอื และศรี ษะมาเซน่ สรวงทาํ ศาลตามประเพณี
พระเจา้ เสอื พระราชทานโทษให้ แต่ทรงโปรดใหป้ ้นั รปู พนั ทา้ ยนรสงิ ห์
ข้ึนมาฟันคอรปู แทน พนั ทา้ ยนรสิงห์ไม่ยอมรบเร้าให้พระเจา้ เสือ
ประหารชีวิตตนให้ได้ เพอื่ มใิ หข้ ดั ต่อพระราชประเพณีและเพื่อรักษา
ความศักด์ิสทิ ธข์ิ องกฎหมายเอาไว้ พระเจ้าเสอื จงึ ต้องจาํ พระทัยส่ังให้
เพชฌฆาตประหารชีวิตพันทา้ ยนรสงิ หแ์ ล้วใหน้ ําศรี ษะของ
พันท้ายนรสิงหก์ ับโขนเรอื วางเซน่ ไว้ท่ีศาลเพอื่ เปน็ ทเี่ ตอื นใจแก่คน
ทวั่ ไป

17

สรรเพชญท่ีแปดเจ้า เนอื้ เรอื่ ง
เสดจ็ ประพาสทรงปลา
ล่องเรอื เอกไชยมา อยุธยา
คลองคดโขนเรือคํ้า ปากนาํ้
ถงึ โคก ขามพอ่
ขดั ไมห้ กั สลาย

พันทา้ ยตกประหม่าสิน้ สติคิด
โดดจากเรอื ทูลอทุ ิศ โทษรอ้ ง
พันท้ายนรสิงห์ผิด บทฆ่า เสยี เทอญ
หวั กบั โขนเรอื ตอ้ ง ค่เู ส้นทาํ ศาล

ภบู าลบาํ เหนจ็ ให้ โทษถนอม ใจนอ
พนั ไม่ยอมอยู่ยอม มอดมว้ ย
พระโปรดเปลย่ี นโทษปลอม ฟันรปู แทนพอ่
พนั กราบทูลทดั ด้วย ท่านทิ้งประเพณี

ภมู ปี ลอบกลบั ตั้ง ขอบรร ลัยพ่อ
จาํ สั่งเพชฌฆาตฟนั ฟาดเกล้า
โขนเรือกับหัวพนั เซ่นที่ ศาลแล
ศาลสืบกฤติคุณเค้า คติไว้ในสยาม

18

คุณค่าด้านเนื้อหา

- เป็นบนั ทึกสาํ คญั ทางประวัตศิ าสตร์
โครงบรรยายภาพพันท้ายนรสิงหถ์ วายชีวิตเปน็ บนั ทึกสําคญั

ทางประวัตศิ าสตรท์ พี่ ระเจ้าบรมวงศเ์ ธอ กรมพระนราธปิ ประพันธพ์ งศ์
ทรงถ่ายทอดเร่ืองราวทางประวัตศิ าสตร์ไวใ้ นโคลงส่ีสุภาพจํานวน ๔ บท
ซง่ึ ไดท้ รงค้นควา้ และเรียบเรยี งมาจากพระราชพงศาวดารกรงุ ศรีอยยุ า

การนาํ เรอื่ งราวทางประวตั ิศาสตร์ดังกล่าวมาถ่ายทอดเปน็ คํา
ประพันธ์อย่างกระชบั และไพเราะ จึงถือเปน็ หลักฐานทางประวัติศาสตร์
ท่แี สดงให้เห็นถึงพระปรียาสามารถของพระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ
กรมพระนราธิปประพนั ธพ์ งศ์ กวีผู้สรา้ งสรรค์

-ให้ขอ้ คิดเกี่ยวกบั การมคี วามรบั ผดิ ชอบตอ่ หนา้ ที่

โคลงภาพพันท้ายนรสงิ หถ์ วายชวี ติ มเี นอ้ื หามุ่งใหแ้ ง่คิดสอนใจผู้อา่ น

รู้จักรบั ผิดชอบตอ่ หนา้ ท่ี มีความองอาจกลา้ หาญ ดงั เช่นพนั ทา้ ยนรสงิ หท์ ่ี

รจู้ ักเสียสละชวี ิตเพอ่ื ปกปอ้ งพระราชกําหนดใหค้ งอย่ตู ลอดไป

ดังบทประพนั ธ์ตอ่ ไปนี้

ภบู าลบําเหน็จให้ โทษถนอม ใจนอ

พันไมย่ อมอย่ยู อม มอดม้วย

พระโปรดเปล่ียนโทษปลอม ฟนั รูป แทนพ่อ

พันกราบทูลทัดดว้ ย ท่านทง้ิ ประเพณี

19

คณุ คา่ ดา้ นสังคมและวฒั นธรรม

- บทบาทและหน้าทขี่ องขา้ ราชการ
พนั ท้ายนรสิงห์ถอื เปน็ ตัวแทนของข้าราชการไทยที่มี

ความจงรกั ภกั ดตี อ่ สถาบนั พระมหากษัตริยแ์ ละชาติบ้านเมือง
โดยไม่ยึดถือประโยชนส์ ว่ นตน ซ่งึ ถือไดว้ ่าเป็นบทบาทหน้าที่ท่ีควร
ยกยอ่ งและยดึ ถือเปน็ แบบอยา่ งสําหรับขา้ ราชการในปัจจบุ ัน

ดงั บทประพนั ธต์ อ่ ไปน้ี

พนั ทา้ ยตกประหม่าสิน้ สติคิด

โดดจากเรือทลู อุทศิ โทษร้อง

พันท้ายนรสงิ หผ์ ิด บทฆ่า เสียเทอญ

หัวกับโขนเรอื ตอ้ ง คู่เส้นทําศาล

20

คุณคา่ ดา้ นสงั คมและวฒั นธรรม (ตอ่ )

- ความศักดสิ์ ิทธ์ิของกฎมณเทยี รบาล
การทีพ่ นั ทา้ ยนรสงิ ห์ยืนยันอยา่ งแน่วแน่ในการรบั โทษให้

พระเจ้าเสอื ส่งั ประหาตามกฎมณเทียรบาลนน้ั ถอื เป็นการรกั ษา
ขนบธรรมเนยี มโบราณราชประเพณีทีย่ ึดถอื สืบตอ่ กนั มาชว่ ยทําให้
บ้านเมอื งมีความศักดิ์สทิ ธ์ิ และชว่ ยสง่ เสรมิ พระราชอํานาจของผู้ปกครอง
ให้น่าเคารพมากยิ่งข้นึ

ดังบทประพันธต์ ่อไปนี้

ภูมีปลอบกลับต้งั ขอบรร ลยั พ่อ

จําสงั่ เพชฌฆาตฟัน ฟาดเกลา้

โขนเรือกับหวั พัน เช่นที่ ศาลแล

ศาลสืบกฤติคุณเค้า คตไิ ว้ในสยาม

21

คุณคา่ ดา้ นสังคมและวัฒนธรรม (ต่อ)

- วิถีชีวิตทผ่ี กู พันกับสายนาํ้
โคลงบรรยายภาพพระราชพงศาวดารพนั ท้ายนรสิงห์

ถวายชวี ติ สะท้อนให้เห็นถงึ ภาพวถิ ีชวี ติ ของคนไทยสมัยอยธุ ยา
ทมี่ ีชีวติ ผูกพันกับสายนา้ํ การเสด็จประพาสทางชลมารคและ
การทรงปลาซ่ึงเป็นกิจกรรมของชนชัน้ ปกครองกล็ ้วนแตอ่ าศยั
แม่นาํ้ เพอ่ื ความสําราญพระราชหฤทยั เชน่ เดียวกับพสกนกิ ร
ทว่ั ไป

ดังบทประพนั ธ์ตอ่ ไปน้ี อยุธยา
สรรเพชญท่แี ปดเจา้ ปากน้ํา
เสด็จประพาสทรงปลา ถึงโคก ขามพ่อ
ล่องเรือเอกไชยมา ขดั ไม้หกั สลาย
คลองคดโขนเรอื คา้ํ

22

คุณค่าด้านวรรณศิลป์

- การใชค้ ําน้อยแตก่ ินความมาก
• พันทา้ ยตกประหมา่ สน้ิ สติคดิ

โดดจากเรือทูลอทุ ิศ โทษร้อง

พนั ท้ายนรสงิ หผ์ ิด บทฆา่ เสียเทอญ

หัวกบั โขนเรอื ต้อง คเู่ ส้นทาํ ศาล

กวีใช้คําว่า บท ที่มุ่งหมายถึง กฎมณเทียรบาล อันเป็น
พระราชกําหนดที่กษัตริย์ทรงใช้เป็นตัวบทกฎหมายเพื่อลงโทษผู้ทํา
ความผิดอีกนัยหนึ่ง หมายถึง ธรรมเนียมโบราณราชประเพณีที่เป็น
หลักยดึ ใชใ้ นบ้านเมอื งเพือ่ ม่งุ หมายให้เกิดความสงบสุข ในท่ีน้ี
พันท้ายนรสิงห์ทําผิดบท จึงต้องลงโทษด้วยการประหารชีวิต
คําว่า บท จงึ ถอื เป็นการใช้คําน้อยแต่กนิ ความมาก

23

คณุ คา่ ดา้ นวรรณศลิ ป์ (ตอ่ )

- การใช้คาํ ทําให้เกิดจินตภาพ
• พันทา้ ยตกประหมา่ ส้ิน สตคิ ดิ

โดดจากเรือทลู อุทิศ โทษร้อง

พันท้ายนรสงิ หผ์ ดิ บทฆ่า เสยี เทอญ

หัวกับโขนเรือตอ้ ง ค่เู สน้ ทําศาล

คําว่า ตกประหม่า สิ้นสติ โดด ทูล ร้อง ล้วนแต่เป็น
การสรรคําของกวีที่มุ่งหมายให้เกิดจินตภาพต้านเสียงและ
การ กระทํา ช่วยให้เห็นภาพของพันท้ายนรสิงห์ที่แม้จะตกใจ
แต่กย็ งั แน่วแนท่ ี่จะยอมรบั โทษตามพระราชกาํ หนด

24

คุณค่าด้านวรรณศลิ ป์ (ตอ่ )

- การเลน่ เสียงพยัญชนะ
• สรรเพชญท่ีแปดเจ้า อยธุ ยา

เสดจ็ ประพาสทรงปลา ปากนํา้

ล่องเรือเอกไขยมา ถงึ โคก ขามพ่อ

คลองคดโขนเรือคา้ํ ขัดไมห้ ักสลาย

โคลงบทนี้ บาทที่ ๔ มกี ารเล่นเสียงพยัญชนะ ข และ
ค ในคาํ วา่ คด โขน ค้าํ ขัด ทาํ ใหเ้ หน็ ภาพของลาํ คลองท่มี ี
ความคตเคี้ยวจนทําใหโ้ ขนเรอื ถกู คา้ํ และขัดให้หักลงในท่ีสดุ

25

คุณค่าด้านวรรณศลิ ป์ (ต่อ)

- การใช้บรรยายโวหาร
• สรรเพชญท่ีแปดเจ้า อยุธยา

เสดจ็ ประพาสทรงปลา ปากน้ํา

ลอ่ งเรือเอกไชยมา ถึงโคก ขามพอ่

คลองคดโขนเรือคํา้ ขดั ไมห้ ักสลาย

โคลงบทนี้แสดงให้เห็นความสามารถของกวีที่สามารถ
เลือกใช้คําในการบรรยายเหตุการณ์จากบันทึกทางประวัติศาสตร์ท่ี
ค่อนข้างละเอียดให้อยู่ภายในโคลงเพียงบทเดียว และเป็น
การบรรยายที่เข้าใจได้ง่ายทําให้เห็นภาพเหตุการณ์ของเรื่องได้
อย่างกระชบั รดั กมุ

26

คําศพั ทย์ าก

• ประพาส หมายถึง เท่ียว
• ทรงปลา หมายถงึ ตกปลา
• ภมู ี , ภบู าล หมายถึง พระมหากษตั ริย์
• ทูล หมายถึง บอก
• บท หมายถงึ บทบัญญัตใิ นกฎหมาย
• โขนเรอื หมายถงึ ไม้เสรมิ หัวเรือให้เชิดขนึ้
• เส้น (คาํ โทโทษ) หมายถงึ สงั เวยผีหรอื เจ้า ด้วยอาหาร
• บําเหนจ็ หมายถงึ ตอบแทนความชอบ
• ใหโ้ ทษ หมายถงึ ยกโทษให้
• ม้วย หมายถึง ตาย
• ถนอมใจ หมายถงึ รกั ษานาํ้ ใจ
• รูป หมายถงึ รูปปัน้
• ทดั หมายถึง ตา้ นไว้
• เพชฌฆาต หมายถงึ เจา้ หนา้ ท่ีประหารชีวิต
• เกล้า หมายถึง หวั
• กฤติคณุ หมายถงึ คณุ งามความดี
• ตกประหม่า หมายถงึ ตนื่ เตน้ , เงอะงะ เพราะ ไม่มัน่ ใจ
• บรรลัย หมายถงึ ยอ่ ยยับ , วอดวาย

27

แบบฝกึ หัดท้ายบท

28

โคลงภาพพันทา้ ยนรสิงห์ถวายชีวติ

คําชแี้ จง ใหน้ กั เรยี นกากบาทขอ้ ท่ถี ูกต้อง

1. โคลงภาพพันท้ายนรสงิ ห์ถวายชีวติ แตง่ ดว้ ยคําประพันธช์ นิดใด
ก. กาพย์ยานี
ข. กลอนเสภา
ค. กลอนสภุ าพ
ง. โคลงส่สี ภุ าพ
2. โคลงภาพพนั ทา้ ยนรสิงห์ถวายชีวติ จดั เปน็ ภาพประกอบที่เท่าใด
ก. ภาพท่ี 50
ข. ภาพที่ 52
ค. ภาพที่ 54
ง. ภาพท่ี 56
3. เร่อื งพันท้ายนรสิงห์ถวายชีวติ เหตุการณใ์ นเร่ืองนเ้ี กดิ ขึน้ ในรัชกาลใด
ก. สมเดจ็ พระเพทราชา
ข. สมเดจ็ พระบรมโกศ
ค. สมเด็จพระเจ้าทา้ ยสระ
ง. สมเดจ็ พระเจ้าเสอื
4. เรือ่ งพนั ทา้ ยนรสงิ หถ์ วายชีวติ นเ้ี กิดตอนพระเจา้ แผ่นดินเสดจ็ ไปทาํ อะไร
ก. ไปนมัสการพระพุทธบาทสระบรุ ี
ข. ยกทพั ไปสรู้ บพมา่
ค. ไปตกปลา
ง. ดูแลทกุ ข์สุขของราษฎร์
5. เรือพระทนี่ ัง่ ทใ่ี ชป้ ระพาสมชี ื่อเรยี กวา่ อะไร
ก. เรือเอกมัย
ข. เรอื เอกไชย
ค. เรือสุพรรณหงส์
ง. เรือสุบรรณ

29

6. ใครคอื ผแู้ ตง่ โคลงภาพพันทา้ ยนรสงิ หถ์ วายชวี ติ
ก. เจ้าพระยาพระคลงั (หน)
ข. กรมพระนราธิปประพันธพ์ งศ์
ค. เจา้ ฟ้ากรมพระยานริศรานุวัตวงศ์
ง. พ่อขุนรามคาํ แหงมหาราช
7. โขนเรอื หักทใ่ี ด
ก. โคกขาม
ข. โคกกระโดน
ค. โคกหนองนา
ง. โคกเขา
8. พระเจา้ เสือต้องการไปตกปลาทีใ่ ด
ก. ปากคลอง
ข. ปากคลองตลาด
ค. ปากน้าํ วน
ง. ปากนํา้
9. ผวู้ าดโครงภาพพนั ท้ายนรสงิ หถ์ วายชวี ิตคือใคร
ก. พระเจา้ วรรณากร
ข. พระวรรณวาดวจิ ิตร
ค. สมเด็จพระเจา้ บรมวงเธอเจา้ ฟ้าพระยานรศิ รานวุ ัตวิ งศ์
ง. พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
10. พระเจ้าเสอื เปลยี่ นโทษใหฟ้ นั อะไรแทนพันทา้ ยนรสิงห์
ก. ต๊กุ ตาคน
ข. รปู ปัน้
ค. ภรรยา
ง. รูปวาด

30

11. ขอ้ ใดไม่ได้หมายถึงพระเจ้าเสือ
ก. ภบู าล
ข. ภูมี
ค. ภตู บดี
ง. สรรเพชญท่แี ปดเจา้
12. “ พระเปลย่ี นโทษปลอม ฟันรูปแทนพอ่ ” คาํ ท่ขี ดี เสน้ ใตห้ มายถึงใคร
ก. พระเจา้ เสอื
ข. พนั ทา้ ยนรสิงห์
ค. นายทอง
ง. พระองคเ์ จ้าวรรณากร
13. จดุ ประสงคก์ ารแตง่ ของเรื่องโครงภาพพนั ทา้ ยนรสงิ หถ์ วายชีวิตคืออะไร
ก. เพอื่ สดดุ ีวีรกรรมอันเลวรา้ ยของพนั ทา้ ยนรสิงห์
ข. เพอื่ สดดุ วี ีรกรรมอันกล้าหาญของพันท้ายนรสงิ ห์
ค. เพ่อื ใหท้ ราบถงึ ขนบธรรมเนียมสมัยอยธุ ยา
ง. เพอื่ แสดงถึงความรักของพันท้ายนรสงิ ห์
14. ขอ้ ใดกล่าวผดิ จากฉนั ทลกั ษณ์โคลงสีส่ ภุ าพ
ก. โคลงสส่ี ภุ าพ บังคบั เอก 7 โท 4
ข. โคลงสส่ี ภุ าพ 1 บท มี 4 บาท
ค. ตําแหนง่ คาํ สร้อยจะเติมทา้ ยบทท่ี 1 และบทที่ 2
ง. คําสรอ้ ยมที งั้ หมด 2 แห่ง
15. สาเหตใุ ดท่ีทาํ ใหห้ ัวเรอื หกั
ก. พายุแรง
ข. คลองคดเคย้ี ว
ค. ไมช่ าํ นาญในการพายเรือ
ง. คลน่ื แรง

31

16. กฎหมายเกยี่ วกับคนถอื ท้ายเรอื ทาํ ใหโ้ ขนเรือพระท่ีนง่ั หกั
ก. ถกู ประหารชวี ติ และนําศีรษะกับโขนเรอื พระทีน่ ั่งบวงสรวงบนศาลเพยี งตา
ข. ถูกประหารชวี ติ
ค. ถูกประหารชีวิตและนาํ ศีรษะบวงสรวงบนศาลเพยี งตา
ง. ถกู จําคุกตลอดซวี ติ และริบทรพั ย์
17. พันทา้ ยนรสงิ หต์ อ้ งการให้พระเจา้ อยหู่ วั กระทาํ การใด
ก. ยกโทษใหต้ น
ข. ประหารชวี ติ ตนเอง
ค. ปูนบําเหนจ็ รางวลั ให้
ง. ลงโทษด้วยการเฆย่ี นตี
18. ขอ้ ใดแสดงถึงความมเี มตตากรณุ า
ก. พนั ไม่ยอมอยูย่ อม มอดมว้ ย
ข. ภมู ปี ลอบกลับตงั้ ขอบรร ลยั พ่อ
ค. พันกราบทูลทดดี ้วย ท่านทิง้ ประเพณี
ง. พระโปรดเปลยี่ นโทษปลอม ฟนั รปู แทนพอ่
19. ข้อใดแสดงถึงสงิ่ ที่เปน็ อนุสรณ์ถึงคณุ งามความดขี องพนั ทา้ ยนรสงิ ห์
ก. ศาลสบื กฤตคิ ุณเค้า คติไว้ในสยาม
ข. โขนเรอื กบั หวั พัน เซ่นทีศ่ าลแล
ค. จาํ สัง่ เพชฌฆาตฟัน ฟาดเกล้า
ง. ภูมีปลอบกลบั ตงั้ ขอบรร ลัยพอ่
20. ขอ้ ใดมีคําโทโทษ
ก. พนั ท้ายประหม่าส้ิน สติคดิ
ข. โดดจากเรอื ทูลอุทิศ โทษร้อง
ค.พนั ทา้ ยนรสิงห์ผิด บทฆ่า เสียเทอญ
ง. หวั กบั โขนเรือต้อง คูเ่ สน้ ทําศาล

32

โคลงภาพพันท้ายนรสงิ ห์ถวายชวี ติ
คาํ ชแี้ จง ให้นกั เรยี นเตมิ คําในบทประพนั ธใ์ ห้สมบรู ณ์

สรรเพชรท่ีแปดเจา้ อยธุ ..........
เสดจ็ ประพาสทรง.......... ปาก..........
ล่องเรอื เอก..........มา ถงึ โคก..........พอ่
คลองคดโขนเรอื ค้าํ ขดั ไมห้ กั สลาย

..........ตกประหมา่ สิ้น สต.ิ .........
โดดจากเรือทลู อุทิศ โทษรอ้ ง
พันทา้ ยนรสิงห.์ ......... บทฆ่าเสียเทอญ
หัวกับโขนเรือ.......... ค.ู่ .........ทําศาล

ภูบาลบําเหน็จให้ โทษถนอมใจนอ
..........ไมย่ ่อมอยู่.......... มอด..........
พระเปล่ียนโทษ.......... ฟนั .......... แทนพอ่
พนั กราบทลู ทัดด้วย ท่านท้งิ ประเพณี

ภมู ปี ลอบกบั ตัง้ ขอบรร ลยั พ่อ
จําสั่งเพชฆฆาตฟนั ฟาด..........
..........เรือกับ..........พนั เซ่น.......... ศาลแล
ศาลสืบกฤติคุณเค้า คตไิ ว้ใน..........

33

โคลงภาพพันทา้ ยนรสงิ หถ์ วายชีวติ
กิจกรรมอัตนยั

คาํ ชี้แจง ใหน้ ักเรยี นแต่งเรอ่ื งสน้ั จากข้อคิด ทไี่ ดจ้ ากการเรียนเรื่องโคลงภาพพัน
ทา้ ยนรสิงหถ์ วายชวี ิต

………………………………………………………………
………………………………………………….……………
………………………………………………………………
……………………………………….………………………
………………………………………………………………
…………………………….…………………………………
………………………………………………………………
………………….……………………………………………
………………………………………………………………
……….………………………………………………………
…………………………………………………………….…
………………………………………………………………
………………………………………………….……………
………………………………………………………………
……………………………………….………………………
………………………………………………………………
…………………………….…………………………………
………………………………………………………………
………………….……………………………………………
………………………………………………………………
……….………………………………………………………
…………………………………………………………….…
………………………………………………………………
………………………………………………………………

34

เฉลยแบบฝกึ หดั ท้ายบท

35

โคลงภาพพันทา้ ยนรสิงห์ถวายชีวิต

คําชแี้ จง ใหน้ ักเรยี นกากบาทขอ้ ที่ถกู ตอ้ ง

1. โคลงภาพพันท้ายนรสิงหถ์ วายชวี ติ แตง่ ด้วยคําประพันธช์ นิดใด
ก. กาพย์ยานี
ข. กลอนเสภา
ค. กลอนสุภาพ
ง. โคลงสส่ี ภุ าพ
2. โคลงภาพพนั ท้ายนรสงิ ห์ถวายชีวิต จัดเป็นภาพประกอบท่ีเทา่ ใด
ก. ภาพท่ี 50
ข. ภาพท่ี 52
ค. ภาพที่ 54
ง. ภาพท่ี 56
3. เร่อื งพันทา้ ยนรสงิ ห์ถวายชีวิตเหตกุ ารณใ์ นเร่ืองนเ้ี กดิ ข้ึนในรชั กาลใด
ก. สมเดจ็ พระเพทราชา
ข. สมเด็จพระบรมโกศ
ค. สมเด็จพระเจ้าท้ายสระ
ง. สมเด็จพระเจ้าเสือ
4. เรือ่ งพันท้ายนรสิงหถ์ วายชีวติ นีเ้ กิดตอนพระเจา้ แผน่ ดนิ เสดจ็ ไปทําอะไร
ก. ไปนมสั การพระพุทธบาทสระบรุ ี
ข. ยกทพั ไปสูร้ บพมา่
ค. ไปตกปลา
ง. ดูแลทุกขส์ ขุ ของราษฎร์
5. เรือพระทีน่ งั่ ทใ่ี ช้ประพาสมชี ่อื เรียกวา่ อะไร
ก. เรือเอกมัย
ข. เรอื เอกไชย
ค. เรือสุพรรณหงส์
ง. เรือสบุ รรณ

36

6. ใครคอื ผแู้ ตง่ โคลงภาพพันทา้ ยนรสงิ หถ์ วายชวี ติ
ก. เจ้าพระยาพระคลงั (หน)
ข. กรมพระนราธิปประพันธพ์ งศ์
ค. เจา้ ฟ้ากรมพระยานริศรานุวัตวงศ์
ง. พ่อขุนรามคาํ แหงมหาราช
7. โขนเรอื หักทใ่ี ด
ก. โคกขาม
ข. โคกกระโดน
ค. โคกหนองนา
ง. โคกเขา
8. พระเจา้ เสือต้องการไปตกปลาทีใ่ ด
ก. ปากคลอง
ข. ปากคลองตลาด
ค. ปากน้าํ วน
ง. ปากนํา้
9. ผวู้ าดโครงภาพพนั ท้ายนรสงิ หถ์ วายชวี ิตคือใคร
ก. พระเจา้ วรรณากร
ข. พระวรรณวาดวจิ ิตร
ค. สมเด็จพระเจา้ บรมวงเธอเจา้ ฟ้าพระยานรศิ รานวุ ัตวิ งศ์
ง. พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
10. พระเจ้าเสอื เปลยี่ นโทษใหฟ้ นั อะไรแทนพันทา้ ยนรสิงห์
ก. ต๊กุ ตาคน
ข. รปู ปัน้
ค. ภรรยา
ง. รูปวาด

37

11. ขอ้ ใดไม่ได้หมายถึงพระเจ้าเสือ
ก. ภบู าล
ข. ภูมี
ค. ภตู บดี
ง. สรรเพชญท่แี ปดเจา้
12. “ พระเปลย่ี นโทษปลอม ฟันรูปแทนพอ่ ” คาํ ท่ขี ดี เสน้ ใตห้ มายถึงใคร
ก. พระเจา้ เสอื
ข. พนั ทา้ ยนรสิงห์
ค. นายทอง
ง. พระองคเ์ จ้าวรรณากร
13. จดุ ประสงคก์ ารแตง่ ของเรื่องโครงภาพพนั ทา้ ยนรสงิ หถ์ วายชีวิตคืออะไร
ก. เพอื่ สดดุ ีวีรกรรมอันเลวรา้ ยของพนั ทา้ ยนรสิงห์
ข. เพอื่ สดดุ วี ีรกรรมอันกล้าหาญของพันท้ายนรสงิ ห์
ค. เพ่อื ใหท้ ราบถงึ ขนบธรรมเนียมสมัยอยธุ ยา
ง. เพอื่ แสดงถึงความรักของพันท้ายนรสงิ ห์
14. ขอ้ ใดกล่าวผิดจากฉนั ทลกั ษณ์โคลงสีส่ ภุ าพ
ก. โคลงสส่ี ภุ าพ บังคบั เอก 7 โท 4
ข. โคลงสส่ี ภุ าพ 1 บท มี 4 บาท
ค. ตําแหนง่ คาํ สร้อยจะเติมทา้ ยบทท่ี 1 และบทที่ 2
ง. คําสรอ้ ยมที งั้ หมด 2 แห่ง
15. สาเหตใุ ดท่ีทําใหห้ ัวเรอื หกั
ก. พายุแรง
ข. คลองคดเคย้ี ว
ค. ไมช่ าํ นาญในการพายเรือ
ง. คลน่ื แรง

38

16. กฎหมายเกยี่ วกับคนถอื ท้ายเรอื ทาํ ใหโ้ ขนเรือพระท่ีนง่ั หกั
ก. ถกู ประหารชวี ติ และนําศีรษะกับโขนเรอื พระทีน่ ั่งบวงสรวงบนศาลเพยี งตา
ข. ถูกประหารชวี ติ
ค. ถูกประหารชีวิตและนาํ ศีรษะบวงสรวงบนศาลเพยี งตา
ง. ถกู จําคุกตลอดซวี ติ และริบทรพั ย์
17. พันทา้ ยนรสงิ หต์ อ้ งการให้พระเจา้ อยหู่ วั กระทาํ การใด
ก. ยกโทษใหต้ น
ข. ประหารชีวติ ตนเอง
ค. ปูนบําเหนจ็ รางวลั ให้
ง. ลงโทษด้วยการเฆย่ี นตี
18. ขอ้ ใดแสดงถึงความมเี มตตากรณุ า
ก. พนั ไม่ยอมอยูย่ อม มอดมว้ ย
ข. ภมู ปี ลอบกลับตงั้ ขอบรร ลยั พ่อ
ค. พันกราบทูลทดดี ้วย ท่านทิง้ ประเพณี
ง. พระโปรดเปลยี่ นโทษปลอม ฟนั รปู แทนพอ่
19. ข้อใดแสดงถึงสงิ่ ที่เปน็ อนุสรณ์ถึงคณุ งามความดขี องพนั ทา้ ยนรสงิ ห์
ก. ศาลสบื กฤตคิ ุณเค้า คติไว้ในสยาม
ข. โขนเรอื กบั หวั พัน เซ่นทีศ่ าลแล
ค. จาํ สัง่ เพชฌฆาตฟัน ฟาดเกล้า
ง. ภูมีปลอบกลบั ตงั้ ขอบรร ลัยพอ่
20. ขอ้ ใดมีคําโทโทษ
ก. พนั ท้ายประหม่าส้ิน สติคดิ
ข. โดดจากเรอื ทูลอุทิศ โทษร้อง
ค.พนั ทา้ ยนรสิงห์ผิด บทฆ่า เสียเทอญ
ง. หวั กบั โขนเรือต้อง คูเ่ สน้ ทําศาล

39

โคลงภาพพันทา้ ยนรสงิ หถ์ วายชวี ติ
คาํ ชี้แจง ให้นกั เรียนเติมคาํ ในบทประพันธ์ใหส้ มบรู ณ์

สรรเพชญที่แปดเจา้ อยุธยา
เสดจ็ ประพาสทรงปลา ปากน้ํา
ล่องเรือเอกไชยมา ถงึ โคก ขามพอ่
คลองคดโขนเรอื ค้ํา ขดั ไม้หกั สลาย

พนั ทา้ ยตกประหม่าสนิ้ สติคดิ
โดดจากเรือทูลอุทิศ โทษรอ้ ง
พนั ทา้ ยนรสิงห์ผิด บทฆ่า เสียเทอญ
หวั กบั โขนเรือตอ้ ง คเู่ ส้นทําศาล

ภบู าลบําเหน็จให้ โทษถนอม ใจนอ
พนั ไม่ยอมอยู่ยอม มอดมว้ ย
พระโปรดเปล่ียนโทษปลอม ฟันรูป แทนพ่อ
พันกราบทูลทดั ดว้ ย ทา่ นทง้ิ ประเพณี

ภูมปี ลอบกลบั ต้ัง ขอบรร ลยั พ่อ
จาํ สัง่ เพชฌฆาตฟัน ฟาดเกล้า
โขนเรือกบั หัวพัน เซ่นท่ี ศาลแล
ศาลสืบกฤตคิ ณุ เค้า คติไวใ้ นสยาม

40

บรรณานกุ รม

กระทรวงศึกษาธกิ าร. (๒๕๕๖). วรรณคดวี ิจักษ์ ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๑.
กรุงเทพมหานคร: ลาดพร้าว

เช้ือ จารวุ ัตร กบั ขนุ ประสมสีสมาน. (๒๔๗๑). ประชุมเชิญขวัญ.
สืบคน้ จาก : http://knowledgecenter.museumsiam.org/

ดิจติ อลสคลู คลบั . (๒๕๖๔). โคลงสส่ี ภุ าพ. [ออนไลน์].
สืบคน้ จาก : http://www.digitalschool.club

มูลนิธิการศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียมในพระบรมราชูปถมั ภ.์ (ไม่ปรากฏ).
โคลงภาพพนั ท้ายนรสงิ หถ์ วายชีวิต. สบื ค้นจาก : http://knowledge-
center.museumsiam.org

สุมาลี วรี ะวงศ์. (ไม่ปรากฏ). นามานกุ รมวรรณคดไี ทย. สบื คน้ จาก
https://www.sac.or.th/databases

41

สมาชกิ

1. นายอาตบิ โดวาเห็ง รหสั 6321124048
รหสั 6321124051
2. นางสาวอรั ฟานี เด็ง รหสั 6321124059
รหสั 6321124062
3. นางสาวฟิรฮานา เละสนั รหสั 6321124073
รหสั 6321124074
4. นางสาวสไุ รดา เจะมะ รหัส 6321124086

5. นางสาวเกวลนิ ผลโคกสูง

6. นางสาวจนิ ตนา มูลเกษ

7. นางสาวนสุ บา แลแมแน