ULQINI, natyrë dhe lashtësi - ULCINJ, priroda i baština

LIQENI I SHASIT I vendosur në prapavijën e bukur
të rivierës së Ulqinit, Liqeni i Shasit
me rrethinën e tij është një oazë e
vërtetë e paqes dhe qetësisë, një
margaritar i vërtetë i natyrës.

Liqeni i Shasit është i dyti për nga
madhësia në Mal të Zi. Thellësinë
më të madhe (8 m) liqeni e ka
pranë bregut jugor, tek vendi i
quajtur Syri i Begut. Aty gjendet
burimi nënujor i cili këtë liqe verës
e furnizon me ujë të kripur dhe të
ftohtë.

I fshehur nga zhurma e përditshme
e jetesës urbane dhe nga turmat e
qendrave turistike verore, ky vend
tejet i bukuri ju ofron magjinë e vet
– bukuritë natyrore të panumërta,
thesarin e historisë, traditës, leg-
jendave dhe natyrisht peshkun e
shijshëm të liqenit.

ŠASKO JEZERO Ušuškano u neposrednom
zaleđu ulcinjske rivijere, Šasko
jezero je jedinstvena prirodna
znamenitost ulcinjske opštine,
oaza mira i spokoja. Zahvata
površinu od oko 5,5 kvadratnih
kilometara. Drugo je po veličini u
Crnoj Gori, sa najvećom dubinom
od devet metara. Na tom mjestu,
poznatom kao Begovo oko (Syri i
Begut), nalazi se podvodni izvor,
koji Šasko jezero ljeti snabdijeva
slanom vodom, zbog čega se u
njemu mogu naći i neke morske
riblje vrste.

Skriveno od svakodnevne buke
urbanog života i sezonske vreve,
ovo izuzetno lijepo mjesto nudi
vam svoju čaroliju - nebrojene
prirodne ljepote, riznicu istorije,
tradicije, legendi i, naravno, uku-
sne ribe.

QYTETI ANTIK I SHASIT Në pjesën verilindore të Ulqinit
në një rrafshnaltë mbi Liqenin
e Shasit ndodhet qyteti mesje-
tar i Shasit. Tani është lokalitet i
pabanuar me njerëz, por si i tillë
konsiderohet ndër qytetet më
atraktive “të vdekura” në bregde-
tin Adriatik.

Qyteti i vjetër i Shasit ka qenë
qendër e Peshkopatës se di-
kurshme me të njëjtin emër. Si-
pas legjendës ky qytet ka pasur
aq kisha sa ditë ka viti, por sot
në këto rrënoja mund të dallo-
hen dy më të mëdhatë: Kisha e
Shën Gjonit, e ndërtuar me stil
gotik dhe Kisha e françeskanëve
të Shën Mërisë, të lashta rreth
1300 vite.

Qyteti i lashtë i Shasit është mon-
ument i mbrojtur i kulturës i kat-
egorisë së parë.

Šas (Svač) je najatraktivniji mrtvi
grad na jadranskoj obali, neiscrp-
no vrelo za arheologe i istoričare,
svjedok milenijumskog konti-
nuiteta života i velikih civilizacija
na ovom području. Uz predivno
Šasko jezero, čini prekrasan spoj
kulture i prirode.

U srednjem vijeku imao je, po
legendi, crkava koliko u godini
dana, svoj novac (sovacii civitas),
grbove i skriptorije. Danas se
mogu vidjeti ostaci 15 crkava,
među kojima je najpoznatija kat-
edrala Sv. Marije, u donjem dijelu
grada.

Stari grad Šas uživa poseb-
nu zaštitu države kao kulturni
spomenik prve kategorije.

STARI GRAD ŠAS

URA E KLLEZNËS Kjo urë është ndërtuar prej guri
mbi përroin e Megjyreçit, në vi-
tin 1696, në fshatin Kllezna e
sipërme (në Anë të Malit). Për
ndërtimin e kësaj ure ekziston
një rrëfim interesant që u përcoll
brez pas brezi deri në ditët tona.

Thuhet se mjeshtri i cili e ka
ndërtuar këtë urë ka qenë nga
Dibra. Kjo punë atij i është ofruar
nga banorët vendas, të cilët sipas
porosisë së tij, gëlqeren që do të
përdorej për ndërtimin e urës
e mbajtën në gropë për 15 vite.
Mjeshtri që ndërtoi urën u vra
nga ndihmësi i tij dhe u varros
në afërsi të xhamisë së fshatit
ku edhe sot gjendet ky varr. Me
shekuj kjo urë iu ka shërbyer
banorëve të këtyre trevave dhe
udhëtarëve që kanë kaluar nëpër
këto zona.

Me rastin e ndërtimit të rrugës
magjistrale Ulqin-Krythë, kjo urë
e lashtë e humbi rëndësinë e qa-
rkullimit, por jo edhe bukurinë e
vetë arkitektonike.

Jedan od najljepših arhitekton-
skih objekata u ulcinjskoj opštini
je kameni most u selu Klezna, na
rječici Međureč.

Podignut je 1696. godine, a
njegovi graditelji su bili nasljedni-
ci čuvenog Mimara Sinana.

Dugo vremena je ova monu-
mentalna građevina imala prven-
stveno vojni, ali i važan saobraća-
jni značaj.

Danas most u Klezni svjedoči o
remek-djelima islamske arhitek-
ture na ovom prostoru.

STARI MOST U KLEZNI

DELTA E ADËS – BUNA “Ada e Bunës” është ishull lumor
në grykën e lumit Buna, në cepin
juglindor të Malit të Zi, përgjatë
kufirit me Shqipërinë. Ishulli Ada
është në formë trekëndore. Dy
anët e tij lagen nga lumi Buna
dhe njëra anë nga deti. Shtrihet
në një sipërfaqe prej 4.9 km.
Dega e djathtë e lumit Buna e
ndan ishullin me Plazhin e Madh
të Ulqinit, të gjatë 13 km.

Për shkak të dualitetit të tij,
lumi Buna është një mrekulli e
vërtetë e natyrës. Në shtratin e
vet ka edhe kripë deti dhe ujë të
freskët lumi, kjo e bën këtë lumë
një fenomen të jashtëzakon-
shëm natyror, veçanërisht duke
pasur parasysh rrjedhën e tij të
madhe.

Deltën e Bunës e zbukurojnë
bimët subtropikale dhe mesd-
hetare, madje edhe disa nga
speciet që janë unike në Evropë.

DELTA BOJANE Naučnici se slažu da je delta Bo-
jane najvažnija prirodna ili po-
luprirodna močvara na istočnom
Mediteranu. Odlikuje se neo-
bično raznolikim kompleksom je-
dinstvenih i ugroženih prirodnih i
kulturnih pejzaža, staništa i vrsta,
te različitih vegetacijskih zajedni-
ca.

Upravo gusta i bujna vegetaci-
ja daje ovom prostoru čar Am-
azonije i zajedno s neobičnim
životinjskim svijetom pretvara je
u pravi raj.

Na samom ušću rijeke Bojane u
more nalazi se ostrvo Ada, oaza
za naturiste. Dvije strane ovog
trouglastog ostrva zapljuskuje
Bojana, a južni dio, dužine 2,9
kilometara, je predivna pjesko-
vita plaža na obali Jadranskog
mora.

KRIPORJA E ULQINIT Me një sipërfaqe prej rreth 1500 hek-
tarë, kriporja e Ulqinit është një nga më
të mëdhatë në Mesdhe. Që kur u ndal
puna në fabrikën e kripës, ky vend është
bërë i preferuar për mijëra zogj shteg-
tarë që këtu dimërojnë dhe ngrenë fole.

Mbi 250 lloje zogjsh të regjistruar vijnë
këtu çdo vit e mes tyre edhe pelikanët
dhe flamengot e famshëm. Kriporja e
Ulqinit ka statusin e parkut natyror dhe
është përfshirë listën “Ramsar” të ligati-
nave me rëndësi ndërkombëtare.

Në Kripore ka një “Shteg Edukimi” 3.9
km të gjatë dhe për ta parë duhen të
paktën tri orë por mund të vizitohet
edhe me biçikletë. Turi në këmbë fillon
me një vizitë në Muzeun e Kripores.
Vetë shtegu fillon në dyqanin e suve-
nireve në hyrje dhe kalon pranë pish-
inës së kristalizimit, ku ka një pishinë
demonstruese të përshtatur në mënyrë
që vizitorët të mund të shohin se si
tradicionalisht nxirret kripa e pastër.

Zona e Kripores ka kushte të shkëlqyera
për t’u angazhuar me aktivitete në një
mjedis unik natyror.

SOLANA Po ukupnoj površini koju zahva-
ta (14,5 kilometara kvadratnih)
Ulcinjska solana spada među
najveće na Mediteranu. Počela je
sa radom 1934. godine i jedan je
od simbola Ulcinja, Park prirode
i prepoznata ekoturistička desti-
nacija u planetarnim okvirima.

Solana je omiljeno mjesto za
hiljade ptica selica koje ovdje zi-
muju i gnijezde se. Riječ je o pre-
ko 250 vrsta ptica, uključujući ču-
vene pelikane i flamingose.

Zbog svog značaja Solana je
uvrštena i na Ramsarsku lis-
tu močvara od međunarodnog
značaja.

VALDANOSI Valdanosi është një ëndërr për pesh-
katarët, zhytësit dhe eksploruesit e
thellësive të detit.

Sipërfaqja plazhit të Valdanosit është
me gurë të vegjël, por ka edhe gurë
të mëdhenj dhe disa tarraca betoni.
Ullishtat në Valdanos janë ndër më të
mëdhatë dhe më produktivet të Malit
të Zi, duke përfshirë më shumë se
400 mijë metra katrorë dhe rreth 18
mijë rrënjë ullinj.

Deti është i pastër dhe jeshil i errët.
Valdanosi arrihet si nga deti ashtu
edhe nga toka. Të dyja rrugët janë in-
teresante dhe të bukura dhe në varësi
të cilës zgjidhet, bukuria e gjirit do të
përjetohet në mënyra të ndryshme.

VALDANOS Uvala mira, ljepote i maslina.
Tako su putopisci stoljećima opi-
sivali prelijepu uvalu Valdanos u
kojoj se nalazi oko 18.000 stoljet-
nih stabala maslina.

Valdanos je mjesto gdje Ulcinja-
ni, njihovi turisti i posjetioci od-
laze da bi se kupali, šetali, udisali
čist vazduh i divili se ljepotama
prirode, ili pak lovili ribu. Jer, i
podmorje Valdanosa je prekras-
no, sa morskim livadama (posi-
donia oceanica), koje potvrđuju
da je voda u ovoj uvali kristalno
čista i da u njoj ima mnogo kval-
itetne ribe.

Na ulazu u tu uvalu, na poluostr-
vu Mendra, je najstariji svjetionik
u Crnoj Gori i jedan od posljed-
njih svjetionika na Jadranu na
kome je zadržana ljudska posa-
da.

ULLISHTA Përgatituni për një udhëtim
në histori mijëra vjeçare, shije
dhe produkte që do t’ju trego-
jnë shumë më tepër sesa keni
mësuar deri tani për Mesdhe-
un, Malin e Zi dhe Ulqinin.

Lugina e Valdanosit ka ullinjtë
më të vjetër, të cilët për shekuj
kanë mbajtur jetën e banorëve
të vyeshëm të këtij qyteti.
Plantacioni i ullirit të Ulqinit
(Ullishta) me 74 mijë rrënjë,
për nga madhësia është i dyti
në bregdetin e Adriatikut pas
atij në Tivar.

Mosha mesatare e ullinjve
është mbi 600 vjeçare dhe
disa prej tyre datojnë dhe nga
kohët e Greqisë së Lashtë.

MASLINADA Maslina i Ulcinj su neraskidivo
povezani. Nigdje na Jadranu ne
postoji maslinjak sa preko 85
hiljada stabala ove blagoslovl-
jene biljke prosječne starosti oko
600 godina.

Ulcinjani su veoma ponosni na
svoje masline i tradiciju koja je sa
njima povezana.

Postoje brojni mlinovi u kojima
se cijedi ulje najboljeg kvaliteta
(ekstradjevičansko). Ono se do-
bija upravo od najstarijih stabala.
U ovoj predivnoj ambijentalnoj
cjelini nalazi se dvadesetak izvo-
ra vode, od kojih su neki kulturni
spomenici.

MALI I SUMËS Vendi ku ndërthuren mitologjia
dhe historia, paganizmi dhe mono-
teizmi, periudha ilire dhe mesjeta,
e vërteta dhe iluzioni. Panorama
qe ofron kjo pike, shtrihet në të
gjithë bregdetin, që nga Kepi i
Rodonit e deri në Ulqin.

Misteret që lidhen me Malin e
Sumës janë të shumta, por rrëfimet
rreth princit Gjon Vladimirit dhe
luftës se tij me ushtrinë bullgare të
Samuilit, zënë vendin qendror.

Nga ky mal mund te shihen kon-
turat e mbetura të fortesës së
Princ Vladimirit, mund të vizitohen
burimet e shumta me ujë të ftoftë
që gjenden rreth e qark malit dhe
të sodiset pamja madhështore
që shtrihet prej majës së malit
në hapësirën e Liqenit të Shasit,
Bunës dhe fshatrave përreth.

BRDO SUMA Mjesto gdje se prepliću mi-
tologija i istorija, paganstvo i
monoteizam, ilirski i srednjov-
jekovni period, istina i iluzija, je
brdo Suma (Oblik).

Zbog svog piramidalnog oblika
ona je krajem 10. vijeka pred-
stavljala sigurno utočište kne-
zu Vladimiru i njegovoj vojsci u
ratu sa silnom armadom bugar-
skog cara Samuila.

Ostaci crkvice sv. Vladimira i
nakon jednog milenijuma još
se mogu vidjeti na vrhu Sume
(487 metara), sa kojeg se pruža
prekrasan pogled na jadrans-
ku obalu, Deltu Bojane i Šasko
jezero.

QYTETI I VJETËR - KALAJA I vendosur në gadishull me mure të lar-
ta deri në 60 metra mbi nivelin e detit,
Qyteti i Vjetër i Ulqinit paraqet një atrak-
sion turistik për të gjithë ata që zgjedhin
Malin e Zi si destinacion turistik.

Kalaja e Ulqinit është një nga kështjellat
më të vjetra në të gjithë Detin Adriatik
me një histori mbi 2.500 vjeçare. Ky
qytet mbart gjurmë të shumë qytetëri-
meve që kanë jetuar në këtë zonë. Ilirët,
Romakët, Grekët, Turqit, Venedikasit
kanë lenë shumë gjurmë të periudhës
së tyre në Kalanë e Ulqinit.

Në ditët e sotme Qyteti i Vjetër i Ulqinit
përfaqëson një qendër të turizmit kul-
turor dhe historik të këtij qyteti. Bren-
da mureve të kësaj kalaje, gjatë sezonit
verorë mund të ndiqni festivalin “Skena
verore e Ulqinit”.

Ulcinjski Stari grad je jedna od
najstarijih urbanih aglomeracija
na Jadranu, mjesto u kojem živ-
ot buja već 25 vjekova, prostor
u kojem su se stoljećima plo-
donosno miješale velike kul-
ture, civilizacije, religije, narodi i
jezici, grad gusara i pomoraca,
ljepote i mističnosti.

Uske i živopisne ulice Starog
grada okružuju vjekovima stare
građevine sa elementima an-
tičkog, baroknog i renesansnog
stila. Kula i Dvori Balšića, Palata
Venecija, Pijaca robova, muze-
ji, kao i mnogi sakralni objekti,
samo su dio onoga što ovdje
vrijedi posjetiti.

STARI GRAD ULCINJ

QYTETI I VJETËR – KRRUÇI Parku Natyror I Ulqinit të vjetër
është zona e tretë e mbrojtur
detare që përfshin një pjesë të
bregdetit në pjesën e Komunës
së Tivarit dhe Komunës së Ul-
qinit.

Zona e Parkut Natyror e qytetit
të vjetër të Ulqinit shtrihet nga
ana jugore e Kepit të Karastanit
në veri, deri në skajin verior të
plazhit të Valdanosit në jug.

Ishulli është shkëmbor, ka një
sipërfaqe prej vetëm 1.7 hek-
tarësh, i larguar 150 metra nga
bregu dhe është i pabanuar. Tu-
ristët në ishull mund të vizitojnë
mbetjet e Ulqinit të Vjetër - qyteti
Dolcigno, i cili u përmbyt pas
tërmetit.

Kërkimet arkeologjike na lejojnë
të themi se aty ishte një kullë
veneciane - një kala, e cila ishte
ndërtuar posaçërisht në periferi
të Ulqinit me qëllim që të para-
lajmëronte njerëzit për rreziqet e
afërta. Ishulli mund të arrihet me
varkë.

UVALA KRUCE Vlada Crne Gore je nedavno
SA OSTRVOM STARI ULCINJ proglasila širi akvatorij uvale
Kruče sa ostrvom Stari Ulcinj
za zaštićeno morsko područje.
Radi se o prekrasnom lokalite-
tu bogatom ribom, okruženom
stoljetnim maslinjacima, koje
je zbog obilja mediteranskog
rastinja i izvora vode, izuzetno
blagotvorno po ljudski organ-
izam.

U Kručama je poznata „villa
rustica“, seoski ljetnjikovac iz
6. vijeka, u kojem su pronađeni
ostaci mozaika, keramike i
novca iz vremena vizantijskih
careva Anastasija, Justina I i
Justinijana I.

Kjo broshurë publikohet në kuadër të projektit “Rrugët e zhvillimit të karrierës: Përgatitja e
të rinjve në Shqipëri dhe Mal të Zi për mundësitë e karrierës në sektorin e turizmit” i cili real-
izohet me mbështetjen financiare të Bashkimit Evropian: Programi IPA II për Bashkëpunim
Ndërkufitar Mal i Zi – Shqipëri 2014-2020, i cili zbatohet nga World Vision Albania në part-
neritet me OJQ Horizonti i Ri, si dhe shkollat e mesme “Vëllazërim Bashkim” nga Ulqini
dhe “Hamdi Bushati” nga Shkodra. Projekti bashkëfinancohet nga Ministria e Administratës
Publike, Shoqërisë Digjitale dhe Medias. Përmbajtja e këtij publikimi është përgjegjësi e
vetme e autorit dhe nuk pasqyron detyrimisht pikëpamjet e donatorëve.

Ova publikacija je izrađena u okviru projekta „Putevi razvoja karijere: Priprema mladih iz
Albanije i Crne Gore za mogućnosti razvoja karijere u sektoru turizma“ koji se realizuje
uz finansijsku podršku Evropske unije u sklopu IPA II Programa prekogranične saradnje
Crna Gora – Albanija 2014-2020, kojim upravlja Ministarstvo finansija i socijalnog staranja.
Projekat sprovodi organizacija World Vision Albania u partnerstvu sa NVO „Novi Horizont“
kao i srednjim školama “Bratstvo-jedinstvo” iz Ulcinja i “Hamdi Bushati” iz Skadra. Projekat
kofinansira Ministarstvo javne uprave, digitalnog društva i medija Crne Gore. Sadržaj ove
publikacije isključiva je odgovornost autora i ne odražava nužne stavove donatora.