ETNIK DI MALAYSIA(E-FOLIO) - KUMPULAN 1

PENGHARGAAN

Dengan nama Allah Yang Maha Pemurah lagi Maha Penyayang.
Alhamdulillah, segala puji-pujian hanya untuk-Nya kerana dengan izin
dan rahmat-Nya E-book ini dapat disiapkan.

Buku Etnik Di Malaysia ini adalah idea dan pengalaman oleh tenaga
akademik yang telah mengajar kursus ini di Politeknik Mukah, Sarawak
berdasarkan silibus yang telah ditetapkan oleh Kementerian Pendidikan
Malaysia.

Isi mengenai Etnik di Malaysia ini akan dibincangkan dalam buku ini
adalah merangkumi dan mengambil kira senarai bab yang terdapat
dalam kursus ini iaitu kod MPU21032 Etika dan Peradaban di Politeknik
Mukah berdasarkan silibus yang telah ditetapkan oleh Kementerian
Pendidikan Malaysia. Hal ini dibuktikan bahawa semua ahli kumpulan
saya telah membincang dan mengumpul maklumat yang ada mengenai
etnik-etnik yang terdapat di Malaysia.

Buku ini akan menjadi rujukan utama dalam pengajaran dan
pembelajaran kursus di Politeknik Mukah di samping buku-buku ilmiah
yang lain. Walaupun buku ini khusus untuk para siswa Politeknik Mukah,
namun ia juga sesuai digunakan oleh para siswa yang lain sama ada dari
Institusi Pengajian Tinggi Awam dan Institusi Pengajian Tinggi Swasta,
pelatih perguruan, pelajar pra-universiti, sekolah menengah dan orang
perseorangan yang berminat untuk mengetahui berkenaan wujudnya
etnik-etnik yang berada di seluruh Malaysia. Malah buku kami ini juga
dapat menjadikan rujukan untuk pelancong yang bakal mengetahui
perkara yang menarik mengenai Etnik di seluruh Malaysia.

Ucapan penghargaan dan terima kasih kepada pensyarah kami iaitu
Puan Dayangku Farah Azeila yang telah membantu kami untuk
menyelesaikan terhadap penulisan E-Book ini. Malah kepada kepimpinan
Politeknik Mukah yang sentiasa membantu dan menawarkan ruang
kepada kakitangan pensyarah dari Jabatan Pengajian AM untuk
mengembangkan potensi akademik para siswa di Politeknik Mukah.
Secara tidak langsung situasi ini turut membantu perkembangan dan
pengukuhan kursus MPU21032 Penghayatan Etika dan Peradaban di kolej
ini.

ISI KANDUNGAN

1 PENGHARGAAN PUNCA-PUNCA
2 PENGENALAN
9 BERLAKUNYA ISU ETNIK
DI MALAYSIA

10 KESAN-KESAN
TERCETUSNYA ISU ETNIK

3 OBJEKTIF 11 CARA-CARA MENGATASI
ISU ETNIK

4 ETNIK TERBESAR DI 12 KESIMPULAN
MALAYSIA

5 CIRI-CIRI ETNIK TERBESAR 13 LATIHAN PENGUKUHAN
DI MALAYSIA

6 14ETNIK DI SABAH & SARAWAK RUJUKAN

7 CIRI-CIRI ETNIK DI SABAH
& SARAWAK

8 ISU-ISU ETNIK

PENGENALAN

Malaysia merupakan salah satu negara berbilang kaum yang dapat
hidup dengan harmoni. Antara tiga kaum utama di Malaysia ialah
Melayu, Cina dan India. Selain itu Malaysia juga merupakan tanah air
kepada sebanyak kira-kira 80 kaum etnik, terutamanya di Malaysia
Timur. Antaranya termasuklah Melanau, dan Iban.

Etnik boleh didefinisikan sebagai hubungan antara kelompok
manusia yang mengamalkan budaya yang hampir seragam, termasuk
adat resam, pakaian, bahasa dan kegiatan ekonomi. Konsep etnik
mempunyai erti yang berkaitan rapat dengan konsep-konsep ras dan
bangsa. Ras dan bangsa memberikan penekanan pada perbezaan
fizikal atau sifat-sifat biologi (keturunan dan pertalian darah yang
sama) antara sesama manusia. Dalam konteks masyarakat majmuk
Malaysia, terdapat pelbagai kelompok etnik yang hidup berlainan
tetapi di bawah sistem politik yang sama. Hubungan etnik pula
membawa maksud kewujudan pertalian antara etnik.

Istilah etnik berasal daripada perkataan Yunani iaitu ethnos yang
bermakna orang. Satu kumpulan etnik ditafsirkan secara sosial atas
dasar ciri-ciri budayanya. Etnisiti ialah rasa kekitaan sesuatu
kumpulan etnik tertentu. Ini bererti wujudnya satu kebudayaan atau
sub-budaya yang jelas di mana anggotanya merasa disatukan dengan
satu sejarah, nilai, sikap dan tingkah laku yang sama.

Etnik sering berbeza dalam ciri-ciri budaya seperti adat resam, pola
keluarga, pakaian, pandangan mengenai kecantikan, orientasi
politik, kegiatan ekonomi dan hiburan. Di Malaysia, orang Melayu,
Cina, India, Melanau, dan pelbagai lagi boleh dianggap sebagai etnik.
Etnik pada dasarnya bersikap etnosentrik iaitu menganggap ciri-ciri
budayanya sebagai wajar, betul dan lebih utama daripada budaya
etnik lain yang dipandang rendah dan dianggap ganjil, berada di
tahap rendah atau tidak bermoral.

Etnik dapat dikelaskan melalui perbezaan budaya. Selain itu, etnik
juga dapat dikelaskan mengikut demografi iaitu mengikut
kedudukan geografi dan sempadan negeri. Contohnya di Sabah dan
Sarawak terdapat pelbagai kumpulan etnik pada kedudukan geografi
yang berbeza .

OBJEKTIF

Objektif kami dalam membuat e-folio adalah :

i. Untuk mengetahui dengan lebih lanjut tentang kepelbagaian
budaya yang merangkumi aspek perayaan, pemakanan , agama
dan juga pakaian yang dimiliki oleh masyarakat dari pelbagai
kaum di Malaysia.

ii. Mahasiswa juga dapat mempelajar untuk memahami etnik-
etnik di Malaysia melalui tradisi seperti makanan, pakaian, adat,
budaya, bahasa, tarian dan sebagainya yang dijadikan satu
sasaran para pelancong untuk melawat ke negara ini.

ii. Mahsiswa dapat mengetahui dengan lebih lanjut tentang
istiadat kaum-kaum dari pelbagai etnik yang terkenal di mata
dunia yang terdapat di Malaysia termasuk Sabah dan Sarawak.

iv. Kami juga akan mengetahui mengenai isu-isu yang telah
berlaku di Malaysia malah akan menyelesaikan isu-isu tersebut
melalui pelbagai sumber yang akan kami kajikan.

ETNIK TERBESAR DI MALAYSIA

Tiga Kaum Utama di Malaysia:
Kaum Melayu
Kaum Cina
Kaum India

Kaum Melayu
Orang Melayu Malaysia ialah orang Melayu yang tinggal di Malaysia. Orang Melayu di

Malaysia diperkirakan sebanyak 50% daripada jumlah keseluruhan penduduk di Malaysia,
Hal ini mengakibatkan keseluruhan penduduk di Malaysia, ditakrifkan secara umum sebagai
“Bangsa Melayu”

Kaum ini bertutur menggunakan Bahasa Melayu, beragama Islam dang mengamalkan
tradisi dan adat istiadat Melayu.

Dari sudut sejarah, rumpun Melayu meliputi penduduk yang mendiami Semenanjung
Tanah Melayu dan gugusan Kepulauan Melayu

Pakaian Tradisional Kaum Melayu

Pakaian Tradisional bagi Etnik Melayu secara
umunya telah pun dipakai sebelum zaman Kesultanan
Melayu Melaka lagi. Semua pakaian ini masih lagi
mengekalkan ciri-ciri keasliannya seperti mana ia
mula dipakai pada zaman dahulu, Berikut ialah
senarai pakaian tradisional Melayu di Malaysia: -

Baju Kurung
Baju Kebaya
Baju Melayu

Contoh Gambar Pakaian Tradisional Melayu

Tarian Tradisional Kaum Melayu

Tarian Tradisional yang amat terkenal Contoh Gambar Tarian Mak Yong
dengan pergerakkan badan, Kaki, dan tangan
mengikut rentak muzik yang dimainkan. Alat Muzik Tradisional Kaum Melayu
Contoh tarian yang dipersembahkan oleh dari
masyarakat Melayu di Malaysia adalah:- Alat Muzik Tradisional, Antara alat muzik
masyarakat melayu di Malaysia seperti
Tarian Mak yong Serunai, Geduk, Gedumbak, Canang, Kesi,
Tarian Zapin Tetawak, Seruling dan sebagainya
Tarian Gamelan

Contoh Gambar Alat Muzik Tradisi "Geduk"

Makanan Tradisional Kaum Melayu Contoh Gambar Perayaan Hari Raya

Makanan Tradisi bagi etnik ini Hari Perayaan Kaum Melayu
adalah seperti Nasi Lemak, Nasi
Kerabu, Nasi Dagang, Nasi Kandar, Nasi Masyarakat ini menyambut perayaan Hari
Tumpang, Nasi Ulam, Roti Jala, Ketupat, Raya Aidilfitri setiap tahun dan amat meriah
Lemang, Dodol dan sebagainya pada setiap bulan Syawal. Hal ini telah menarik
minat para pelancong untuk mengalami bulan-
Contoh Gambar Nasi Lemak bulan yang mulia itu bersama masyarakat di
Malaysia.

Kaum Cina

Orang Cina di Malaysia merupakan kaum yang
kedua terbesar di negara ini.

Malaysia dan China telah mempunyai hubungan
politik dan perdagangan sejak berabad dahulu.
Masyarakat ini menyambut Tahun Baru Cina setiap
tahun.

Sambutan Tahun Baru Cina ditandakan oleh
penziarahan ahli keluarga , saudara-mara dan
sahabat, serta penggunaan warna merah yang
berlainan. Biasanya orang yang sudah berkahwin
wajib memberikan ang pau kepada orang muda dan
kanak-kanak. Hal ini merupakan salah satu adat orang
Cina untuk memperoleh tuah malah mendapat
keberkatan dari masyarakat yang lain.

Masyarakat Cina di Malaysia terdiri daripada
beberapa suku dialek.

Terdapat enam kumpulan dialek utama iaitu
Hakka, Kantonis,
Teochew ,Hainan dan Fuzhou(Hokchiu).

Kebanyakkan keturunan Kaum Cina hari ini berasal
daripada pendatang ke negara ini pada kurun ke-19.
Mereka terkenal kerana kuat bekerja dan pandai
dalam berniaga.

Tiga kumpulan kaum ini yang berbicara dialek cina
berbeza adalah Hokkien yang tinggal di Utara Pulau
Pinang, Kantonis yang tinggal di Kuala Lumpur dan
juga kumpulan bertutur bahasa Mandarin yang
tinggal di kawasan selatan tanah air di Johor.

Pakaian Tradisional Kaum Cina Contoh Tarian Kaum Cina

Pakaian Jubah Labuh merupakan satu jenis Contoh Tarian Kaum Cina
baju tradisional yang biasa dipakai oleh lelaki
berbangsa Cina semasa Tahun Baru Cina. Alat Muzik Tradisional Kaum Cina
Kebanyakkan masih dihasilkan dari negeri China
menggunakan fabrik sutera dan broked yang
berwarna terang dengan ragam biasa benang
emas dan perak.

Pakaian tradisional yang terkenal dalam
kalangan wanita kaum Cina ialah Cheong Sam.
Cheong Sam merupakan leher yang tinggi,
butang pada bahagian bahu, bentuk yang sendat
pada pinggang dan belahan di kiri dan kanan
kain. Cheong Sam biasanya diperbuat daripada
kain sutera, satin dan lain-lain jenis kain lembut.
Cheong Sam juga merupakan baju yang angguh
serta dilihar pada hari ini sempena Tahun Baru
Cina.

Contoh Gambar Pakaian Tradisional CIna
Ini antara alat muzik tradisional yang
selalu digunakan oleh kaum cina iaitu
Tarian Tradisional Kaum Cina dikenali sebagai Pipa .Kadang kala
dipanggil"Lut Cina".Pipa merupakan salah
satu alat muzik Cina yang terkenal dan
telah dimainkan selamat hampir dua ribu
tahun di China. Beberapa alat muzik yang
diterbitkan daripada pipa termasuk biwa
Jepun dan bipa Korea di Asia Timur, dan
đàn tỳ bà Vietnam di Asia Tenggara.
Hanya bipa Korea tidak lagi digunakan
secara meluas.

Tarian Singa merupakan sejenis tarian Contoh Gambar Alat Muzik Kaum Cina
tradisional dalam adat warisan masyarakat
Cina.Tarian ini digerakkan oleh dua orang penari
iaitu pada bahagian kepala dan badan
singa.Tarian ini berbentuk akrobatik dan
memungut ”angpau” atau ”keuntungan”. Kedua-
dua tarian ini diiringi dengan paluan gendang
yang kuat.Dikatakan bahawa tuan rumah atau
pusat perniagaan yang mempersembahkan
tarian tersebut akan mendapat keuntungan
yang banyak pada tahun tersebut.

Makanan Tradisional Kaum Cina Hari Perayaan Kaum Cina

Kuih Bulan ialah salah sebuah kuih Tahun Baru Cina mungkin sambutan perayaan
tradisional cina. Ia dimakan semasa kaum Cina yang paling popular di Malaysia.
Perayaan Pertengahan Musim Luruh. Setiap tahun, perayaan ini disambut meriah
Pesta itu bagi sembahyang qamari dan oleh mereka berbangsa Cina selama 15 hari
memerhati bulan; kuih bulan dianggap bagi meraikan kedatangan tahun baru
sebagai satu makanan istimewa penting menurut kalendar mereka. Pada malam Tahun
pada peristiwa ini. Kuih bulan ditawar Baru, semua ahli keluarga akan berkumpul
antara rakan-rakan atau kepada untuk mengeratkan perhubungan sesama
perhimpunan keluarga sementara keluarga.
meraikan pesta, satu daripada tiga Kebiasaannya, sambutan Tahun Baru Cina ni
perayaan Cina yang paling penting. memang sinonim dengan makanan seperti yee
sang, kuih bulan dan limau
Contoh Gambar Makanan Tradisional Kaum Cina mandarin.Pemberian angpau pula sebenarnya
hanya dilakukan oleh mereka yang sudah
kahwin. Wang angpau akan dimasukkan ke
dalam sampul merah untuk diberikan kepada
kanak-kanak, remaja, mahupun yang belum
berkahwin.




Contoh Gambar Perayaan Tahun Baru Cina

Contoh Gambar Kuih Bulan dengan pelbagai warna

Contoh Gambar Perayaan Tahun Baru Cina
Contoh Gambar Kuih Bulan dengan pelbagai perisa

Kaum India Makanan tradisi Kaum India

Secara umumnya, Masyarakat India
Masakan India yang dibawa oleh etnik India di
merupakan etnik ketiga terbesar di Malaysia
Malaysia ini telah sebati dengan jiwa dan raga
dan juga salah satu kaum yang telah
rakyat Malaysia. Biarpun makanan kaum India
menyumbang ke arah pembentukan sebuah
diperbuat dari rempah ratus yang berbeza,
masyarakat majmuk di negara ini. Seperti
namun ia memiliki keenakan yang tersendiri.
masyarakat lain, masyarakat India juga kaya
Pelbagai makanan serta minuman kaum India
dengan ciri-ciri ke kebudayaan mereka dan
yang begitu enak dan unik boleh anda nikmati
masih mengekalkan kebudayaan tersebut
tanpa perlu terbang jauh hingga ke benua
sehingga kini. India. seperti :

1. Muruku
2. Tosai
3.Putu Mayam
4.Ayam Tandoori
5. Samosa
6. Vadai

Contoh gambaran keluarga dari Etnik India Contoh makanan kaum india sempena perayaan Deepavalii

Perayaan yang disambut dari Etnik India
Masyarakat ini mempunyai pelbagai jenis
perayaan seperti Ponggal, Deepavali/Dewali,
Thaipusam, Ugadi dan lain-lain. Perayaan
Deepavali atau Pesta Cahaya disambut penuh
kegembiraan sebagai tanda kemenangan
menurut kepercayaan masyarakat Hindu. Ini
kerana ia dikaitkan dengan latar belakang
sejaraha di sebalik perayaan ini yang dijadikan
rujukan kepada soal universal tentang
manusiawi dan keadilan sejagat.

Contoh gambar "Ayam Tandoori"

Contoh gambaran masyarakat India menyambut Deepavali

Pakaian tradisional masyarakat India
Dhoti ialah jenis pakaian yang dipakai oleh
lelaki. Pakaian ini diperbuat daripada kain
putih. Kebanyakan Dhoti hanya dipakai pada
majlis perkahwinan kerana generasi yang
lebih muda tidak lagi peduli tentang pakaian
ini. Dhoti ialah lembaran kain putih yang
panjang. tali pinggang diisi dengan tisu yang
dilarutkan dan kemudian dilampirkan ke
bahu. Pakaian-pakaian ini dihiasi dengan
botol-botol kecil supaya kelihatan cantik.
Terdapat juga Adhoti yang berwarna kuning
dan berwarna susu. Pakaian ini memakai
banyak pakaian.

Contoh gambaran wanita memakai sari Contoh gambaran lelaki memakai dhoti

Pakaian tradisional masyarakat India
Sari merupakan pakaian untuk kaum wanita dan
ia adalah pakaian seharian dan turut dipakai
pada musim perayaan. Sari terdiri daripada
lembaran kain yang berukuran semeter hingga
dua meter lebar dan panjangnya pula antara
lima hingga lima belas meter mengikut saiz
pemakai. Kebanyakan kain sati adalah jarang
dan lembut. Sebelum memakai sari, Si pemakai
perlu memakai anak baju yang ketat dan singkat.
Kemudian sati dililit dari pinggan dan
diselempang pada bahu kiri. Lilitan pinggang
sebanyak tiga hingga lima kali untuk
menguatkan lilitan supaya tidak terurai. SariDari
segi pemilihan warna, kebanyakan sari yang
dipakai berwarna gelap seperti merah, biru,
hijau dan ungu. Warna-warna ini lebih menarik
untuk sari yang dipakai pada musim perayaan.

ETNIK Mengikut legenda, Maharaja China
menghantar seorang puteri, Hang Li Po, kepada

DI Sultan Melaka sebagai tanda penghargaan atas
penghormatannya.

SEMENANJUNG Raja-raja dan hamba-hamba yang mengiringi
puteri pada mulanya menetap di Bukit Cina dan

Kaum Baba dan Nyonya akhirnya berkembang menjadi sebuah kelas
kaum Cina yang lahir di Selat yang dikenal

Nyonya & Baba atau Peranakan adalah sebagai Peranakan.

keturunan imigran Cina yang datang ke Makanan Tradisi Kaum Baba dan Nyonya
Kepulauan Melayu pada abad ke-15. Nyonya
bermaksud wanita Peranakan manakala Baba Masyarakat Baba dan Nyonya sememangnya
merujuk kepada lelaki Peranakan. terkenal di Melaka. Masyarakat ini juga terkenal
dengan makanan tradisinya turun temurun dari

Dari seawal abad ke-16, ketika para pendatang nenek moyang mereka. Biasanya makanan
mengembara dari negara asal mereka ke Tanah kaum Baba berasal dari masakan Cina tetapi
Melayu, ada yang mula mengadaptasi budaya disesuaikan dengan selera kaum Baba yang
gemarkan masakan pedas kaum Melayu. Tetapi
setempat dan berkahwin dengan penduduk
amalan ini hanya dilakukan di rumah sahaja.
tempatan.
Makanan dan masakan tradisi masyarakat

Namun, terdapat banyak versi yang diceritakan Baba ini biasanya disajikan pada hari perayaan
dalam usaha untuk mengesan asal usul dan seperti sambutan Tahun Baru Cina, Hari Lahir
identiti kebudayaan masyarakat hibrid unik ini atau Majlis Perkahwinan. Di sinilah dihidangkan
yang disebut Peranakan. masakan dan kuih-muih tradisional mereka.

Jenis-jeins masakan Baba adalah seperti kari,

sambal, pang-teh, bak-wan kepiting iaitu

campuran daging babi dan sup ketam, itik timitik

yang disalut dengan sayur jeruk atau diperam,

itik sioh iaitu daging itik yang disalut dengan

rempah, hati babi bungkus, acar Nyonya dan

nasi lemak.

Selain itu, masyarakat Baba juga

menghidangkan Nasi Kunyit dan sejenis mee

Contoh gambar Kaum Baba dan Nyonya yang dibuat khas, iaitu 'mee sua tau'. Mee ini

Sejarah Baba dan Nyonya dibuat bertujuan untuk memenuhi hajat supaya
dipanjangkan umur.

Pada abad ke-15, sesetengah negeri-negeri Kuih-muih tradisional masyarakat Baba pula

kecil di Semenanjung Melayu sering memberi terdiri daripada kuih bakul atau tih kuey dan

penghormatan kepada pelbagai kerajaan kuey-ku yang berbentuk kura-kura berwarna

seperti China dan Siam. merah, biru dan hitam. Kuih bakul atau tih kuey

Hubungan rapat dengan China ditubuhkan ini adalah warisan masyarakat Cina terhadap

pada awal abad ke-15 semasa pemerintahan masyarakat Baba.

Parameswara ketika Laksamana Zheng He

(Cheng Ho), seorang Cina Muslim, melawat

Melaka dan Jawa.




Contoh gambar makanan tradisi Kaum Baba dan Nyonya

PAKAIAN TRADISIONAL BABA NYONYA

Baba dan Nyonya di Melaka adalah Cina
Peranakan dimana nenek moyang mereka telah
datang dan berkahwin dengan wanita tempatan.
Perkahwinan campure seperti ini telah
melahirkan budaya Cina yang unik serta tradisi
Melayu.

Pendatang Cina yang berkahwin dengan Contoh gambar pakaian tradisi Kaum Baba dan Nyonya
penduduk Melayu selalunya memakai pakaian
kebaya yang anggun. Baju buatan tangan ini
memerlukan kepakaran bagi menyulam corak-
corak yang kelihatan seakan-akan renda yang
halus. Hiasan utama baju kebaya adalah
sulaman tebuk lubang di mana garisan corak
motif bunga di jahit manakala bahagian tengah
dasar kain yang tidak terjahit pula ditebuk
lubang.Oleh hal yang demikian, menghasilkan
hiasan yang seakan-akan renda yang halus, yang
dikenakan pada bahagian leher, lengan, hujung
blaus serta dua bucu segitiga di bahagian depan
baju yang dikenali sebagai lapik.

Hingga ke hari ini masih terdapat banyak kaum Kebaya Nyonya
Nyonya yang memakai kain sarung dan kebaya.
Pakaian nyonya merupakan satu simbol identiti Pendatang Cina yang berkahwin dengan
bagimasyarakat Baba. Pakaian ini dapat penduduk Melayu selalunya memakai pakaian
membezakan kaum Baba dari Cina dan Baba kebaya yang anggun. Baju buatan tangan ini
yang lumrahnya memang tidak memakai sarung memerlukan kepakaran bagi menyulam corak-
dan kebaya. corak yang kelihatan seakan-akan renda yang
halus. Hiasan utama baju kebaya adalah
Namun sejak kebelakangan ini, masyarakat Cina sulaman tebuk lubang di mana garisan corak
bukan Baba mula berjinak – jinak dengan sarung motif bunga di jahit manakala bahagian tengah
sehingga sebilangan kecil masyarakat Cina dasar kain yang tidak terjahit pula ditebuk. Ini
bukan Baba telah dapat menyesuaikan diri menghasilkan hiasan yang seakan-akan renda
dengan memakai sarung. yang halus, yang dikenakan pada bahagian
leher, lengan, hujung blaus serta dua bucu
Masih terdapat perbezaan di antara di dalam segitiga di bahagian depan baju yang dikenali
pemakaian masyarakat Baba dengan masyarkat sebagai lapi
Cina di mana kebaya yang dipakai masyarakat
Baba memerlukan 3 pasang kerongsang untuk
dijadikan butang yang mana budaya yang
diwarisi masyarakat Melayu tidak mempunyai
butang.

ETNIK

DI

SABAH Contoh gambaran suku kaum Iban di Sarawak

DAN Kedudukan suku kaum Iban
Orang Iban banyak menduduki di lembah
Sungai Saribas, Sungai Skrang, Sungai
Batang Lupar dan Sungai Rajang .

SARAWAK Tradisi masyarakat Iban
Tradisi orang Iban adalah menyimpan

Contoh Kaum Utama di Sabah dan Sarawak: pasu, gong, dean tempayan yang

dipanggil tajau. Ia diwarisi secara turun-



temurun, bernilai, dianggap suci, dan

dihormati.Tajau merupakan nama yang

Sarawak : Sabah : diberikan kepada sejenis bekas tempayan

atau tembikar bersaiz sederhana atau

Kaum Iban Kaum Minangkabau besar yang diamalkan khususnya dalam

budaya etnik-etnik Borneo iaitu Iban,

Kaum Melanau Kaum Bajau termasuklah kaum Iban di

Sabah,terutama Kaum Dusun dan Murut.
Kaum Kenyah Kaum Bisaya Bagi suku Dayak, tajau dijadikan barang
pusaka yang digunakan untuk

Kaum Kadazan Dusun menyimpan barang berharga, malah
mempunyai harga yang tinggi
Kaum di Sarawak

Kaum Iban

Suku kaum Iban Contoh Tajau menurut kepercayaan iban
Orang Iban merupakan kumpulan etnik pribumi
yang terbesar di Sarawak .Suku kaum Iban pada
zaman dahulu dikenali sebagai dayak laut dengan
jumlah sebanyak 576000 iaitu 30% daripada
jumlah penduduk Sarawak, kaum Iban merupakan
kumpulan etnik yang paling besar di Sarawak.
Kebanyakan Orang Iban yang juga dikenali
sebagai Dayak Laut mendiami Bahagian Miri, Sibu,
Bintulu, Kapit, Sarikei, Sri Aman, Kuching, Mukah
dan Betong.

Perayaan kaum Iban Contoh masyarakat iban meraikan Hari Gawai Raya
Perayaan penting yang disambut oleh suku
Iban adalah Hari Gawai Dayak yang dijalankan
antara hari pertama dan kedua pada bulan
Jun. Biasanya, Tarian Ngajat ditarikan dalam
sambutan Hari Gawai sebagai tanda
kesyukuran dalam kehasilan menuai padi
sepanjang tahun ini. Sewaktu perayaan ini,
mereka memeriahkan lagi suasana dengan
berjumpa, berkumpul dan bersuka ria sambil
menikmati pelbagai jenis makanan tradisional
yang disediakan. Perayaan gawai ini turut
terkenal dengan tariannya yang dikenali
sebagai tarianNgajat. Selain itu juga,
perayaan Gawai ini juga diselitkan dengan
meminum arak beras (tuak) dan aktiviti hiburan
yang lain.

Gambar rajah merupakan Nasi Merah Makanan tradisi Kaum Iban
Gambar rajah merupakan Ayam Pansuh Sarawak terkenal dengan budaya kaumnya
yang berbilang kaum dengan pelbagai jenis
makanan yang unik dan eksotik pasti
membuat ada terpukau dan ingin mencuba.
Antara sajian utama tradisi yang biasanya
dihidangkan pada Hari Gawai termasuklah;

1.Ayam Pansuh tidak asing lagi,makanan
yang agak terkenal di kalangan
masyarakat Malaysia Ayam Pansoh atau
dikenali sebagai ‘Manok Pansoh’. ‘Manok’
yang membawa maksud ayam ‘Pansoh’
pula bermaksud dimasak dalam buluh.

2. Nasi Merah bermakna bahawa nasi yang
berwarna merah muda ini yang diperbuat
daripada beras yang berbeza daripada
beras biasa sememangnya banyak
memberi manfaat antaranya
meningkatkan kesihatan jantung,
mencegah kanser, meningkatkan
kesihatan pencernaan dan banyak
manfaat lain.

Masing-masing orang yang menyertai
pertandingan ini akan mengenakan
pemakaian tradisional Iban yang
lengkap. Pertandingan ini diadakan bagi
mengingati legenda ‘Keling dan Kumang’
masyarakat Iban di Sarawak, iaitu
dengan mengadakan pertandingan
Keling Gawai dan Kumang Gawai untuk
memilih mereka yang cantik dan
menawan.

Gambar gambaran lelaki kaum iban memakai Baju Burung

Pakaian tradisional kaum Iban Gambar gambaran wanita kaum iban
Baju Burung merupakan pakaian tradisi memakai Ngepan Iban atau Ngepan Indu
lelaki suku kaum Iban. Asal usul baju
burung dipercayai digunakan oleh lelaki Pakaian tradisional kaum Iban
Iban yang gagah dan berani. Lelaki yang Ngepan Iban atau Ngepan Indu
menggunakan pakaian ini akan dipanggil merupakan pakaian tradisi wanita suku
‘Keling’. Keling adalah lambang kepada kaum Iban. Asal usul ngepan Iban
kaum Iban yang membawa maksud dipercayai berasal daripada seorang gadis
seorang lelaki yang gagah dan kacak. yang bernama Kumang pada zaman
dahulu. Kumang merupakan seorang yang
Pakaian tradisional kaum Iban baik dalam kalangan wanita Iban
Secara kesimpulannya, pakaian tradisional terdahulu. Beliau seorang wanita yang
Iban ini kebiasaannya dipakai semasa hari pandai membuat sebarang kerja wanita
perayaan dan upacara-upacara tertentu. seperti menenun, ngebat, membuat
Contohnya, perayaan gawai. Upacara- anyaman dan lain-lain. Selain itu, beliau
upacara seperti upacara rasmi bukan sahaja terkenal dengan kecantikan
menyambut kedatangan tetamu, upacara tetapi beliau mempunyai sikap baik hati
perkahwinan, persembahan tarian ngajat kepada orang lain.
dan lain-lain. Apa yang menariknya di sini
ialah turut diadakan pertandingan khas di
Sarawak seperti ‘Kumang Gawai’ yang
dikenali sebagai pertandingan ratu cantik
pada setiap tahun semasa perayaan Hari
Gawai bulan Jun, turut serta juga
pertandingan ‘Keling’ untuk kaum lelaki.

Kaum Melanau

Melanau merupakan bangsa penduduk asal asli

Sarawak dan dikategorikan Austronesia. Kaum

Melanau juga merupakan penduduk pedalaman

sarawak terawal.Suku Melanau adalah dari kawasan

hulu, tinggal berjiran dengan suku Kayan, Kenyah,

Kajang, Bidayuh dan kesemua bahasa ini adalah

berkerabat.Pertukaran pada kali pertama

membabitkan identiti kebudayaan dan berlaku

selepas mereka berpindah ke pesisir

pantai.Sebahagian daripada mereka telah menukar

amalan hidup mengikut agama Islam.Kaum

Melanau dikategorikan sebagai Austronesia

berdasarkan penggunaan bahasa Yang tergolong

dalam Malayo-Polynesian, sama seperti kaum

Kayan, Kenyah, Bidayuh, Iban, Melayu dan lain-lain.

Perkampungan orang melanau Kebanyakannya

dibina di tepi sungai dan berdekatan dengan pantai.

Pada masa kini hampir keseluruhan masyarakat

Melanau menganuti agama Islam dan segelintir

menganuti agama Kristian namun terdapat juga

yang mempercayai tuhan laut iaitu "inah'' ataupun

juga dikenali sebagai "ipok" Kedudukan Suku Kaum Melanau

Perayaan Kaum Melanau Bangsa Suku Kaum etnik-ektnik Melanau
berkumpul di kawasan persisiran pantai
seperti kawasan lembah utara Sungai Rajang,
Igan, Roban, Kabong, Matu-Daro, Pulau Bruit,
Mukah, Gua Niah, Taman Negara Mulu, Dalat,
Oya, dan Bintulu.

Pesta Kaul adalah satu sambutan yang Contoh Gambar Pesta Kaul
menunjukkan jati diri semua suku kaum
Melanau di Sarawak . Pesta itu adalah
simbolik bagi penyatuan kaum berkenaan.
Pesta Kaul adalah sambutan atau perayaan
untuk bangsa-bangsa melanau di Sarawak,”
terus dan harus-wajib untuk setiap induvidu-
induvidu ber-bangsa melanau menyambut
pesta ini pada setiap tahun. Hari untuk pesta
kaul tiba sebagai satu lambang simbolik jati
diri kepada mana-mana induvidu-induvidu
ber-bangsa melanau dan juga bangsa-bangsa
asal sarawak seperti bidayuh,kenyah,kayan
dan lain-lain.

Contoh Makanan Tradisi Kaum Melanau (Sagu) Makanan Tradisi Kaum Melanau
Contoh Makanan Tradisi Kaum Melanau (Linut)
1.Sagu
Sagu adalah makanan utama masyarakat Melanau
pada masa dahulu. Sagu merupakan pengganti
kepada nasi untuk sesuatu hidangan bagi mereka.
Terdapat beberapa jenis sagu seperti sagu Mukah,
sagu Medong dan sagu tupek. Antara bahan-bahan
yang digunakan untuk membuat sagu ialah
lemantak (tepung sagu), santan, kelapa kering yang
halus, garam dan serbuk padi.

2.Linut
Masyarakat Melanau tidak asing lagi dengan Linut
kerana ianya merupakan makanan kegemaran
mereka. Linut diperbuat daripada lemantak dan air
panas. Linut adalah salah satu makanan tradisional
masyarakat Melanau yang paling mudah cara
penyediaannya. Tanpa sambal, linut tidak akan
terasa sedap dan bagi menambahkan lagi selera
ulam-ulaman seperti pucuk paku uban, pucuk
daun ulam raja, pucuk daun tebawan timun
sebagai menu tambahan.

Pakaian Tradisional Kaum Melanau

Pakaian Tradisional Lelaki

Lelaki menggayakan baju potongan moden
bersampin broked oren keemasan, pinggang berikat
selendang sifon dan berkopiah.

Contoh Gambar Pakaian Tradisional Lelaki

PakaianTradisional Perempuan

1.BAJU BALDU
Wanita Melanau menggayakan baju baldu hitam
dengan sarung songket Brunei tenunan Sarawak,
bertali pinggang pending besar, diserikan dokoh
dan perhiasan kepala kepih sanggul.

Contoh Gambar Pakaian Kaum Melanau(Baju Baldu)

2.BAJU BABAN
Wanita Melanau menggayakan Baju
Baban asal pakaian pengantin Melanau.
Baju kurung pendek warna hitam
dipadankan dengan kain songket. Di dada
memakai 2 helai selendang merah dan
perhiasan diri kepih dada dan kepih
sanggul

Contoh Gambar Pakaian Kaum Melanau(Baju Baban)

Kaum Kenyah Contoh Gambar Kaum Kenyah

Kaum Kenyah ialah salah satu kaum besar
orang asli (Bumiputera).Kaum ini digolongkan
bersama-sama dengan kaum-kaum asal di
Utara Sarawak seperti kaum Kayan, Penan,
Kelabit, Lun Bawang lalu membentuk golongan
yang lebih umum, iaitu kaum Orang Ulu(hanya
di Sarawak). Kaum Kenyah terdiri daripada
kumpulan sub-kaum kecil seperti Kenyah
Jamok, Kenyah Badeng, Kenyah Lepo' Tau,
Lepo' Maut, Uma' Bakah, Lepo' Kulit, Kenyah
Uma' Sambop, dan sebagainya. Kaum Kayan
dan Penan dikatakan pada asalnya merupakan
sub-kaum Kenyah berdasarkan sejarah nenek
moyang iaitu Lenjau Suuh + Bawe'. Berikut
adalah Nenek Moyang Kaum Kenyah.

Contoh Gambar Corak Dinding Tradisi Kaum Kenyah

Tempat Menetap

Rumah panjang masyarakat asli Kenyah
merupakan sebuah rumah panjang berukuran
sehingga 1,200 kaki yang didirikan di atas tiang-
tiang kayu keras seperti Kayu Belian. Corak
rumah panjang ini mengandungi satu deretan
bilik-bilik keluarga di bahagian belakang dan
sebuah serambi terlindung yang lebar di depan
untuk bertindak sebagai ruang kerja yang
umum serta sebagai lorong kampung.

Perayaan Kaum Kenyah Contoh Gambar Perayaan Ledoh

Kebiasaannya perayaan kaum Kenyah adalah lebih
kepada “tau nugan” (hari menanam padi dan “tau
majau” (hari menuai). Perayaan ini disambut besar-
besaran dengan seluruh kampung merayakannya
bagi memuja “ bali pa’dei” (roh padi) agar
memberikan hasil yang baik kepada setiap keluarga.
Pelbagai aktiviti dan upacara dibuat sempena
perayaan ini seperti persembahan “”, lawak jenaka,
minum “burak” serta “payuh” iaitu menguji kekuatan
mempertahankan diri. Pada pagi keesokan selepas
perayaan ini, seluruh ahli keluarga hingga ke anak
cucu akan pergi ke sawah untuk menanam padi bagi
mendapatkan rahmat serta rezeki yang baik agar
tetap berkekalan.

Makanan Kaum Melanau

Makanan di atas dinamakan "adut" dan
"Selukung" dalam bahasa Kenyah.Ianya
diperbuat daripada daun. Selukung dan adut
biasanya dibuat semasa waktu keramaian
dan semasa waktu menugal. Cara
pembuatannya amat mudah dan ringkas
iaitu dengan hanya menggunakan beras
pulut.Keaslian baunya kerana diperbuat
daripada daun.

Tarian Kaum Kenyah Contoh Gambar Tarian Kaum Kenyah

Tarian kenyah adalah tarian suku kaum Kenyah di
Sarawak yang terdiri daripada pelbagai jenis.Salah
satu jenis ini yang popular ialah datun julud.
Tarian ini biasanya dipersembahkan untuk
meraikan kedatangan para pengunjung ke rumah
panjang.
Pada umumnya,para penari tarian ini terdiri
daripada lapan orang wanita yang akan menari
mengikut alunan alat muzik sape.Peralatan utama
dalam tarian kenyah ialah bulu-bulu burung
kenyalang.Bulu-bulu ini menghiasi kedua-dua
belah tangan setiap penari.

Contoh Gambar Pakaian Tradisional Kaum Kenyah PAKAIAN TRADISIONAL KAUM KENYAH
(lelaki)
Pakaian Tradisional Lelaki
Pakaian tradisional bagi lelaki bagi kaum Kenyah
adalah seperti “abet” iaitu cawat dan “tapung
puk” atau juga “terega” iaitu topi yang dihiaskan
dengan bulu binatang atau bulu burung
kenyalang serta “besunung” yang diperbuat
daripada kulit rusa ataupun beruang. Lelaki juga
menggunakan gelang iaitu “gelam bete” untuk
gelang dipakaikan pada betis dan “gelam lengen”
untuk gelang dipakaikan pada lengan.

Pakaian Tradisional Perempuan
Pakaian tradisional bagi kaum wanita adalah
seperti “ta’a” iaitu baju dan skirt panjang disulam
dengan ukiran menggunakan manik. Kaum wanita
juga menggunakan “lavung” sebagai hiasan kepala.
Anting-anting yang digunakan oleh kebanyakan
kaum wanita dahulu dinamakan sebagai “belaong”
yang khas untuk wanita yang bertelinga panjang.

Contoh Gambar Pakaian Tradisional Kaum Kenyah
(Perempuan)

Kaum di SaBAH

Kaum Minangkabau Contoh Gambar Tradisi Kaum Minangkabau

Orang Minangkabau merupakan kumpulan Perayaan Kaum Minangkabau
etnik Nusantara yang berbahasa dan Tabuik atau Tabut adalah perayaan tempatan
menjunjung adat Minangkabau. Masyarakat diamalkan dalam kalangan masyarakat
Minangkabau merupakan masyarakat Minangkabau Pariaman di daerah pantai
matrilineal yang terbesar di dunia.Masyarakat Sumatera Barat, Indonesia dalam rangka
Minang, terbahagi kepada beberapa buah suku, memperingati Hari Asyura, terbunuhnya Saidina
iaitu, Suku Koto, Piliang, Bodi, Caniago, Imam Hussein, cucu Nabi Muhammad.
Tanjuang, Sikumbang, Malayu, Jambak dan lain- Perayaan ini termasuk menampilkan kembali
lain. Kadang-kadang juga, keluarga yang sesuku Pertempuran Karbala, dan memainkan dram
tinggal dalam satu rumah besar yang dipanggil tassa dan dhol. Istilah tabuik khususnya
Rumah Gadang. merujuk kepada upacara untuk pengusungan
jenazah yang dibawa selama keraian tersebut
Contoh Gambar Kaum Minangkabau dilangsungkan. Walaupun awal mulanya
merupakan upacara Syiah, akan tetapi
Tradisi Kaum Minangkabau penduduk terbanyak di Pariaman dan daerah
lain yang melakukan upacara serupa,
Upacara Turun Mandi kebanyakan penganut Sunni. Di Bengulu
dikenali pula dengan nama Tabot.Festival
Upacara Turun Mandi adalah salah satu Tabuik merupakan sebahagian daripada cara
upacara tradisional masyarakat Minangkabau masyarakat merayakan tradisi Tabuik secara
yang dilakukan sebagai bentuk rasa syukur atas tahunan. Ketika upacara adat ini sudah diakui
lahirnya seorang anak ke dunia, sekaligus oleh pemerintah sebagai sebahagian berharga
memperkanlkan sang bayi kepada masyarakat. dari kehidupan berbangsa, maka festival Tabuik
Upacara Turun Mandi ini digelar di sungai pun menjadi sebahagian daripada bangsa
(batang aia), dengan prosesi arak-arakan. Indonesia.
Upacara ini sendiri hanya bisa dilaksanakan di
Batang Aia atau Sungai.

Contoh Gambar Perayaan Kaum Minangkabau

Makanan Tradisional Kaum Minangkabau

Rendang Contoh Makanan Tradisional Kaum Minangkabau

Rendang merupakan makanan khas suku
Minangkabau yang paling terkenal. Makanan ini
bahkan dinobatkan sebagai salah satu makanan
terlezat di dunia. Rendang merupakan daging
yang diolah menggunakan rempah dan santan
lalu dimasak dalam waktu yang lama. Rendang
dapat bertahan hingga berminggu-minggu.

Tarian Kaum Minangkabau

Tarian Plat (Piring)

Hidangan tarian yang dilakukan oleh 3 hingga 7

penari boleh menjadi lelaki atau perempuan, atau

juga boleh berpasangan. Tarian ini sebagai satu

bentuk kesyukuran kerana hasil daripada hasil

pertanian yang banyak. Pada mulanya upacara tarian

plat telah dilengkapi dengan sesajen sebagai prestasi.

Tetapi apabila Islam memasuki, upacara menjadi

tarian yang menghiburkan sahaja dan sesajen mula

dihapuskan.

Dalam tarian plat penari membawa satu plat dalam

setiap sawit tangan dan perubahan, bermula dari

gerakan perlahan untuk pergerakan cepat. Tarian ini

diiringi oleh Music sarunai, talempong, bansi dan

Contoh Gambar Tarian Piring saluang. Plat di dalam pokok tangan penari tidak

sepatutnya jatuh atau terkeluar. Dalam tarian ini,

penari memakai pakaian tradisional berwarna terang

dan dinamakan Bundo Kanduang, tengkuluk, dan

minsia untuk pakaian penari.

Pakaian Tradisional Kaum Minangkabau


Pakaian lelaki pula menyerupai Baju Sikap yang

dipakai sebagai sut berlima mengandungi baju

atau jaket sederhana labuh, baju di dalam,

berseluar dipadan dengan samping dihias pula

dengan tengkolok. Kaum wanita pula berbaju

kurung Teluk Belanga dan berkebaya labuh

dipadan dengan kain sarung.

Bagi wanita bangsawan berketurunan

Minagkabau pula, pakaiannya dari kain baldu

bersulam benang emas bertakhtakan labuci.

Sarungnya pula dari kain songket penuh tenun

dari Pandai Sikek atau dari Batu Bara di Contoh Pakaian Tradisional Kaum Minangkabau

Sumatera.

Kaum Bajau

Bajau terbahagi kepada dua kumpulan yang

telah menetap di Pantai Barat dan Timur Sabah

sejak beberapa ratus tahun yang lepas dan

diiktiraf sebagai penduduk asli Nusantara dan

antara bumiputera terbesar di negeri Ѕabah dan

sekitarnya.Manakala di sebelah Pantai Barat

pula, mereka dikenali sebagai Bajau Samah.

Orang Bajau boleh dibahagikan kepada Orang

Bajau Samah (Darat)Bajau Pantai Timur Khasnya

di daerah Semporna terbahagi kepada Bajau

darat dan Bajau laut yang mana Bajau darat

lebih tertumpu kepada sektor Pertanian

Manakala Bajau laut lebih tertumpu kepada

sektor Penangkapan Hasil laut. Bajau Samah

yang berasal dari daerah Kota Belud dan Tuaran

pula amat dikenali di seluruh dunia sebagai

'koboi Timur' kerana kemahiran dan kecekapan

mereka menunggang kuda yang tiada tolok

tandingnya. Selain itu, mereka juga pakar dalam

pembuatan pedang Samurai yang dipercayai contoh gambar kaum Bajau

diperturunkan oleh tentera Jepun suatu ketika

dahulu kepada kaum Bajau Samah dan Iranun Makanan tradisional

di Kota Belud.

contoh makanan kaum Bajau Tompek/Tinompek
Makanan yang berupa ubi kayu yang diparut dan
telah diperah airnya. Ia kemudiannya digoreng
tanpa minyak di dalam kuali, sehingga berwarna
kekuning-kuningan.
Secara umumnya, makanan tradisional
masyarakat Bajau ialah makanan laut dan
makanan ubi-ubian dan tanaman huma yang
lain. Makanan tradisi orang Bajau boleh
dibahagikan kepada dua jenis utama iaitu
makanan yang dimasak dan makanan yang
dimakan mentah (inta'an). Makanan yang
dimasak sama ada direbus, digoreng, dibakar
dan dipanggang. Intaan (makanan mentah)
terdiri daripada makanan laut seperti "ballog-
ballog", "bantunan", tehe-tehe, tayum, kilau, baat
atau timun laut, lato', kima, tehe-tehe kabboggan
atau nasi putih direbus dengan isi tehe tehe
dalam cangkerang tehe-tehe dan sebagainya.

Tarian Tradisional

Tarian Igal atau Igal-Igal Contoh gambar Tarian Igal
Contoh gambar Tarian Igal
Tarian yang sangat dipelihara oleh masyarakat Contoh gambar Tarian Igal
Bajau di Negeri Sabah, Selatan Filipina dan
beberapa kepulauan di Indonesia.
Igal bermaksud "tari" manakala magigal bermaksud
"menari." Tarian ini boleh ditarikan secara
perseorangan, berkumpulan mahupun secara
berpasangan-pasangan. Penekanan penting dalam
tarian igal sebagai sistem pergerakan berstruktur
orang Bajau adalah pada pelenturan jari dan
telapak tangan, gerakan lengan, postur tubuh
badan dan kehalusan peralihan pergerakan bahu.
Langkah tari dan pergerakan kaki dalam tarian ini
dilakukan dengan pelbagai tempo seperti perlahan
atau cepat bergantung kepada ensemble muzik
tagunggu yang mengiringinya.
Lagu-lagu tertentu (titik) menunjukkan bentuk-
bentuk spesifik igal yang dipersembahkan samada
oleh lelaki semata-mata, wanita atau kumpulan
jantina campuran. Tarian Igal turut
dipersembahkan untuk acara suci (sacred) seperti
upacara magpaiibahau, magpaigal--jin dan juga
acara sekular seperti acara perkahwinan, sambutan
tetamu, Festival Regatta Lepa dan lain-lain. Ketika
acara perkahwinan, penari atau pengantin yang
menarikan tarian ini akan diselitkan wang di
celahan jari mereka oleh ahli keluarga pengantin
dan tetamu yang hadir sebagai hadiah dan tanda
penghargaan kepada mereka yang menari.

Pakaian Tradisional

Pakaian Tradisinal Suku Kaum Bajau
Kota Belud dikenali sebagai "Badu
Sipak". Nama jenis pakaian tradisional
bagi Ѕuku Кaum Bajau di Рantai Тimur
Ѕemporna dikenali dengan nama "Alal
Bimbang".

Contoh pakaian kaum bajau

Kaum Bisaya Contoh gamabr Kaum Bisaya
Bisaya adalah suku kaum pribumi yang berasal
dari barat laut dan sepanjang pantai
Borneo(Sabah), Malaysia dan hanya tertumpu
di sekitar daerah Beaufort, Sungai Padas,
Sungai Klias(Klias River),Wilayah Persekutuan
Labuan dan Sungai Limbang di timur Sarawak.
Suku Kaum Bisaya mempunyai banyak
persamaan dengan suku kaum Dusun Tatana
terutama sekali dari segi bahasa. Ini terbukti
sebilangan percakapan bahasa dialog mereka
hampir sama jika mereka berdialog sesama
sendiri.

Bisaya dikatakan di antara yang pertama Pemerintahan di pulau Borneo atau dikenali
menerima islam pada awal kurun ke-13. Ketua sebagai Pulau Paraca oleh Kaum Bisaya ini
Bisaya pertama adalah Awang Alak bertatar telah wujud beribu-ribu abad lamanya seawal
atau dikenali sebagai Sultan Mohammad Shah. 977 Masihi dan ini telah mengakibatkan
Peringkat awal kemasukan kaum Bisaya ke berlakunya penindasan yang melampau lalu
dalam Islam adalah melalui hubungan dagang mendorong mereka ke tempat lain secara
dengan pedagang dari tanah Arab. Jika dilihat kekal. Jika diteliti oleh Para Pengkaji Sejarah
daripada segi kehidupan sosial, sedikit dan diteliti bahasa pertuturan mereka
sebanyak pengaruh Arab memainkan peranan menujukan bahawa banyak persamaan lebih
dalam urusan mereka sehari-harian dan dekat kepada Bahasa Melayu yang mempunyai
mereka terlalu menitik berat terhadap hukum hubung kait bahasa melayu yang diamalkan
hakam islam. Bangsa Bisaya memiliki minat oleh pemerintahan Kesultanan Melayu
dalam bidang pertanian dan ia juga Barunai(Brunei).
merupakan sumber utama pendapatan
mereka. Walaupun suku kaum ini dikatakan Contoh gamabr Kaum Bisaya
berkait dengan Visayas yang berada di Filipina
namun tetapi suku kaum Bisaya ini hanya
ditemui dan didapati kewujudan kaum mereka
di Borneo sahaja iaitu Sabah dan
Sarawak,Malaysia sahaja. Ini kerana suatu
ketika dahulu ada terdapat sebilangan kaum
Bisaya yang telah melakukan penghijrahan
beramai-ramai ke sana disebabkan oleh faktor
ekonomi atau pengaruh politik yang tidak
disenangi oleh sebilangan mereka. Selepas
mereka melakukan penghijrahan ke sana pada
beratus-ratus abad lamanya , mereka
menukarkan visi kaum mereka bisaya kepada
visayas kerana tidak mahu berkait rapat
dengan Suku Kaum Asli Bisaya yang terdapat di
borneo suatu ketika dahulu.

Sejarah bangsa Bisaya

Nenek moyang Bisaya yang berasal dari barat
laut borneo yang bersama satu keluarga
berhijrah dan menetap di utara Pulau Borneo.
Keluarga ini mempunyai 7 orang anak di mana 6
darinya lelaki iaitu Peti Berambai atau Pati
Berabai, Si Garamba, Peti Garamba, Peti Runa
atau Pati Bagunak, Semaun atau Si Maun dan
Alak Betatar atau Urak Betatar atau Lok Batata
atau Awang Alah Bertabar dan seorang
perempuan (Siti Duyah atau Duri atau Bunga
Sunting).
Satu pertandingan lumba perahu diadakan untuk
menentukan siapakah yang layak menjadi Raja
Barunai. Perlumbaan ini dimenangi oleh Alak
Betatar yang paling bongsu. Dia kemudiannya
dilantik menjadi Raja Brunei yang pertama, dan
kemudiannya memeluk agama islam dengan
menggunakan nama Sultan Mohammad Shah,
iaitu Sultan Brunei yang Pertama.


Asal usul perkataan Bisaya

Perkataan Bisaya berasal daripada sebutan
“Bisai Iya” yang bermakna seseorang lelaki atau
wanita nampak tampan dan gagah serta cantik
molek. Dan setengah pendapat mengatakan ia
berasal daripada perkataan "Ma Bisa" iaitu
bermaksud bisa yang dikaitankan dengan ilmu
sihir atau perubatan yang biasanya diamalkan
oleh suku kaum ini pada ketika itu.Sebutan
kemudian bertukar kepada Bisaya sehingga
pada hari ini.Sama ada perkataan Bisaya itu
berasal dari perkataan "Bisai Iya","Ma Bisa" dan
"Bisa Iya" tiada kesahihan secara bertulis.
Sementara itu, Beyer H.O pada tahun 1926,
Hester E.D pada tahun 1954 dan Harrison pada
tahun 1956 menyatakan bahawa perkataan
Bisaya kemungkinan berasal dari Empayar
Srivijaya (Sonza, 1972). Pada tahun 1960, John
Carol menyatakan bahawa perkataan Bisaya
berasal dari Pahlawan Bangsa yang bernama
Śrīvijaya. Derek Headly (1950) menyatakan
legenda Bisaya Borneo apabila Sultan Brunei
semasa kunjungannya untuk meninjau kawasan
penduduk Bisaya dan baginda memberitahu
“Bisai-Yah!” yang bermaksud betapa cantiknya.

Peninggalan Senjata Lama Contoh gambar peninggalan senjata
Keris sebenar mempunyai 15 luk
Sejarah perjalanan Awang Alak Betatar
sebenarnya telah menempuh pelbagai onak dan
duri yang bertali arus. Secebis kisah yang tidak
diuar-uarkan ialah perjalanan pertama baginda
ke gunung Kinabalu yang mana telah membawa
penemuan besi tahi bintang atau Karusani.
Setelah berjaya menumbangkan tembadau
bertanduk emas yang selama ini merosakkan
tanaman halianya, tanpa disedari pemburuan
tersebut membawa baginda ke gunung Kinabalu.
Besi tahi bintang yang diperolehi baginda telah
ditempa menjadi dua bilah pedang yang panjang
dan berwarna hitam. Menurut maklumat yang
diperolehi, semasa Awang Alak Betatar
menguasai kerajaan Barunah, bersama-sama
baginda tersisip sebilah pedang dipinggang
baginda sebagai senjata dalam perjuangan
menegakkan kalimah Allah Azza wa jalla. Sebilah
pedang lagi baginda titipkan kepada anakanda
baginda Sultan Awang Koyoh. Oleh itu, senjata
yang menjadi tanda keturunan baginda telah
hilang dan menjadi misteri sehingga kini.

Contoh gambar Tarian Liliput Bisaya Adat dan kebudayaan

Kaum asli Bisaya mempunyai adat yang
diwarisi daripada nenek moyang mereka sejak
turun-temurun. Contohnya, orang muda kaum
asli Bisaya mesti menghormati orang dewasa
kaum asli Bisaya. Anak gadis kaum Asli Bisaya
mesti pandai menjaga kesopanan dan
kesusilaan. Kebudayaan Kaum Asli Bisaya
adalah seperti:

Tarian Liliput Bisaya
Tarian Jipin (Zapin) Bisaya
Tarian Sayau bagarus (Tarian
menggarus batang rumbia)
Tarian Mengalawat (Tarian memijak
hempas batang rumbia)

Kadazandusun Contoh gambar kaum Kadazandusun

Contoh gambar kaum Kadazandusun
Contoh gambar kaum Kadazandusun
Kaum Kadazandusun (juga dikenali sebagai
bangsa "Mamasok Sabah") atau Bangsa
Mamasok Kadazan-Dusun merupakan kumpulan
kaum bumiputera asal yang terbesar di
Sabah.Kaum Kadazan-Dusun juga merupakan
satu kumpulan etnik dari dua bangsa iaitu
Bangsa Kadazan dan Bangsa Dusun di Borneo
yang digabungkan menjadi satu kumpulan
kaum/etnik. Kaum ini juga telah dikenali dalam
bahasa asal sebagai "Mamasok" atau "Pasok"
yang ertinya "original", "yang sudah menduduki",
"orang asal " ataupun "orang asli pribumi".
Kaum etnik Kadazandusun ini menggunakan
pelbagai bahasa dan dialect dengan pelbagai
kebudayaan dan adat resam tradisional. Etnik
Kadazan-Dusun telah diiktiraf sebagai etnik
masyarakat orang asal Borneo Utara (Sabah)
dengan warisan dan budaya yang
didokumenkan oleh United Nations Educational,
Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
sejak tahun 2004.Kadazan-Dusun turut diiktiraf
sebagai kumpulan Pribumi asal di Sabah yang
mempunyai hak istimewa tersendiri dari hak
tanah, sungai, sehingga penjagaan adat resam.
Beberapa pertubuhan telah ditubuhkan untuk
menjaga hak istimewa Kadazan-Dusun di
Malaysia dan salah satunya adalah, Pertubuhan
Kadazan-Dusun Murut (KDM) Malaysia, atau
dikenali sebagai Pertubuhan KDM (Organisation)
Malaysia yang berpusat di Donggongon,
Penampang Sabah, Malaysia.

Asal usul kaum Kadazandusun



mtDNA haplogroup M Sejak tahun 2009, heboh diperkatakan bahawa
etnik Kadazandusun berasal daripada Taiwan dan
dikaitkan khusus dengan suku Bunun. Teori ini
hebat diperkatakan setelah kajian mendapati
etnik Kadazandusun dan Bunun mempunyai
budaya dan tradisi yang hampir mirip antara satu
sama lain. Teori ini dibuktikan tidak relevan
melalui kajian mtDNA dan juga kajian Y-DNA.




mtDNA haplogroup M1

ISETU-NIISKU

Isu-isu perkauman bermaksud isu-isu yang
melibatkan hubungan antara kaum dalam
aspek penggunaan bahasa, dimensi agama,
tingkah laku sosial, perlakuan fizikal, sektor
pekerjaan, perbuatan buli, penulisan dan
literatur, rasisme dan seumpamanya. Dalam
konteks Malaysia, isu-isu sensitif pula
membawa erti isu-isu yang melibatkan
perkara-perkara yang sensitif dalam Malaysia
berkaitan dengan hak-hak keistimewaan
Melayu, status Bumiputera, kontrak sosial,
bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan,
sistem kuota dan perkara-perkara stereotype.

Isu-isu ini tidak boleh dibahaskan, didebatkan Isu-isu perkauman dan isu-isu sensitif boleh
atau dibincangkan secara terbuka kerana ia menggugat perpaduan dan kesepakatan antara
akan membawa kepada api permusuhan kaum, mewujudkan huru-hara dan ancaman
hasil daripada perasaan kurang senang dan ketenteraman awam, mencetuskan konflik dan
tidak berpuas hati. Isu-isu sensitif ibarat api perselisihan kaum dan konflik antara agama,
dalam sekam yang menyala dalam diam-diam mewujudkan suasana prejudis, prasangka, dan
hingga boleh membawa kepada kebakaran. hubungan tidak baik antara kaum,
Ini juga adalah salah satu sebab yang bakal menghilangkan semangat toleransi,
membawa kepada insiden konflik atau menimbulkan suasana tidak aman serta
pergaduhan antara kaum. Isu-isu perkauman mengurangkan persefahaman bangsa berbilang
dan isu-isu sensitif juga melibatkan perlakuan kaum. Kesemua elemen-elemen negatif ini akan
memperlekehkan dan merendah-rendahkan mengganggu-gugat keharmonian hubungan
kaum lain serta mempertikaikan hak orang antara kaum sehingga menjejaskan perpaduan,
lain. Termasuk juga dalam ruang lingkup menghilangkan kesedaran tentang kepentingan
tafsiran isu perkauman dan isu sensitif ialah hubungan antara kaum, merencatkan keselesaan
ucapan, perbuatan, perkataan, penerbitan rakyat pelbagai kaum agar dapat hidup dengan
atau sebarang cara yang boleh ditafsirkan harmoni dan mengusutkan hubungan interaksi
sebagai kecenderungan menghasut (Akta antara agama dan budaya.
Hasutan 1948).

Perbezaan agama dan budaya

PUNCA Kaum melayu sebahagian besarnya
PUNCA beragama islam Kaum cina beragama Buddha,
Lao-Tza, Taoisme, Conficius manakala kaum

india beragama hindu. Di samping itu
terdapat juga yang beragama kristian. Setiap
kaum juga mempunyai kebudayaan yang

belakunya tersendiri. Masalah perpaduan ini bukannya
bermula disebabkan agama lain tetapi
akibat dari sikap jahil terhadap agama-
ISU ETNIK agama lain hingga banyak perkara yang
dilakukan secara tidak sengaja telah
menyinggung emosi penganut agama lain.

Inilah punca yang telah mengakibatkan

DI MALAYSIA peristiwa 13 Mei 1969.

Masalah Ekonomi

Dasar Pecah & Perintah Penjajah Inggeris Kegiatan ekonomi berbeza telah
mewujudkan jurang pendapatan berbeza

antara kaum dan menimbulkan rasa tidak
Disebabkan oleh dasar “pecah dan perintah” puas hati dan persaingan ekonomi secara
yang diamalkan oleh British telah menyebabkan tidak sihat. Ketidakseimbangan ini
berlakunya rusuhan etnik di Tanah Melayu. Dasar menyebabkan setiap kaum saling
yang mengamalkan konsep pecah dan perintah mencemburui satu sama lain. Orang
merupakan satu tindakan yang berkesan
melayu mencemburui kemewahan dan
diamalkan oleh penjajah British menyebabkan
kejayaan orang cina manakala orang cina
wujudnya jurang antara kaum sama ada dari sudutdan india mencemburui kelebihan orang
ekonomi dan juga pola penempatan kaum.
melayu yang mendapat peluang
contohnya orang-orang Cina tinggal di bandar- perkhidmatan dalam sektor pentadbiran
bandar menjalankan perniagaan dan juga di

kawasan-kawasan lombong sebagai pelombong

dan kaum cina memiliki aset yang paling tinggi

dalam ekonomi masyarakat Malaysia. Sementara

orang-orang Melayu tinggal di luar bandar bekerja

sebagai petani atau nelayan kecil. Manakala kaum

India kebanyakannya pula sebagai buruh kasar

kerajaan dan pekerja di ladang. Pada hakikatnya

kegiatan ekonomi orang-orang Melayu dan India

adalah bercorak sara diri. Keadaaan ini

menyebabkan kedudukan ekonomi masyarakat

bumiputera khususnya Melayu menjadi lemah dan

ketinggalan. Corak penglibatan ekonomi antara

kaum dalam kegiatan ekonomi yang berbeza telah

menjadikan kedudukan sosio-ekonomi mereka

tidak seimbang.

TKEEIRSSCUAENET-TUKNSEINSKAYNA

Kesan Sosial atau defisit dimana perbelanjaan melebihi

pendapatan. Antara sebabnya, apabila berlaku

Dari segi kesan terhadap sosial, dimana kita rusuhan kaum , kerajaan terpaksa

dapat lihat bahawa wujudnya salah faham dan membelanjakan banyak duit untuk

buruk pandangan terhadap kaum-kaum lain mengamankan Negara dan pada masa yang

kerana wujudnya sikap perkauman. Sikap sama pendapatan Negara akan berkurang

perkauman ini akan membecah-belahkan disebabkan ekonomi terbantut. Selain daripada

kaum bukan sahaja memberi kesan dalam itu, pelabur-pelabur juga akan menghentikan

jangka masa yang pendek namun turut pelaburan mereka di Malaysia kerana risau

memberi kesan dalam jangka masa yang mengalami kerugian dan pelabur luar negara
panjang. Kesan dalam jangka masa yang masa ingin melabur di Malaysia juga akan
yang pendek, contohnya sekiranya orang membatalkan hasrat mereka. Mata wang
Malaysia juga akan jatuh teruk dimana apabila
melayu tidak diberi peluang pekerjaan di
berlakunya ketidaktenteraman di Malaysia,
kebanyakkan perniagaan yang dipunyai oleh ramai akan meninggalkan Negara Malaysia
masyarakat Cina. Ini akan mewujudkan
untuk mencari tempat yang lebih selamat dan
pandangan yang serong dan rasa tidak puas ini akan mengakibatkan duit ringgit Malaysia
hati. Dalam jangka panjang pula, perasaan ini keluar dengan banyaknya dari Malaysia.

akan menjadi teruk dan lebih mendalam dan Kesan kepada Integriti dan Imej Negara

mungkin akan membawa kepada rusuhan

kaum seperti yang berlaku pada 13 Mei Seperti yang telah dicatatkan dalam sejarah
1969,dan ini akan membawa keancaman Malaysia Tunku Abdul Rahman ,Tun V.T
kepada struktur sosial di Malaysia dan rakyat Sambanthan dan ahli politik kaum yang lain
tidak akan dapat hidup aman lagi. mendapatkan kebebasan Negara dengan

Kesan Ekonomi membuktikan kepada kerajaan British yang
rakyat di Tanah Melayu mampu bersatu padu

di bawah satu pentadbiran maka atas sebab

Ekoran daripada keruntuhan struktur sosial di inilah kita diberi kemerdekaan dan atas sebab

Malaysia ataupun perpecahan kaum di itu jugalah Negara kita dipandang tinggi

Malaysia mungkin akan menyebabkan aktiviti kerana mampu bergerak walaupun rakyatnya

ekonomi tidak dapat berjalan dengan lancar terdiri daripada banyak kaum.Jikalau rusuhan

dan juga mungkin berhenti dengan serta- kaum berlaku lagi, ini akan mencemarkan

merta. Hal ini akan mengakibatkan Negara nama baik Negara.

mengalami kerugian

CARA-CARA Hal ini akan menjalinkan hubungan yang erat antara
masyarakat Malaysia yang terdiri daripada pelbagai
MENGATASI kaum. Semangat patriotisme yang akan dipupuk ini
ISU ETNIK. perlu dimulakan dari kecil lagi bah kata pepatah
melayu, “ melentur buluh biarlah dari rebungnya”.

Ibu bapa perlu mendorong anak-anak untuk bergaul
Persepakatan diantara Kaum sesama masyarakat yang terdiri dari pelbagai etnik.
Masyarakat kita juga perlu bergaul, berkongsi

pendapat dan membina kumpulan dengan
Malaysia merupakan satu negara yang unik dimana ia masyarakat kaum lain. Kita perlu sentiasa berusaha
merupakan satu negara yang mempunyai banyak kaum meningkatkan keupayaan bersatu dan berusaha
yang didiami oleh Masyarakat Melayu, Cina dan India menghindari segala faktor yang boleh
yang merupakan tiga kaum utama negara Malaysia. memecahbelahkan kesepakatan. Ia perlu diberi
Bilangan penduduk Malaysia sehingga tahun 2010 perhatian kerana masih wujud golongan yang
dianggarkan melebihi 28.25 juta penduduk .Daripada berkepentingan untuk bermain dengan api sentimen
bilangan penduduk ini, bangsa Bumiputera Melayu perkauman dan agama. Hakikat kita mampu
meliputi 50.4%, Cina 23.7%, dan India 7.1% dan mengekalkan cara hidup aman dan damai tidak boleh
selebihnya adalah kaum-kaum bumiputera bukan Melayu dijadikan alasan untuk kita terus berasa selesa. Kita
dan lain-lain. Sejak mengecapi kemerdekaannya sejak sentiasa berdepan dengan pelbagai cabaran dari
tanggal 31 Ogos 1957, banyak cabaran dan dugaan yang dalam mahupun luar. Justeru itu, kita perlu sentiasa
telah dilalui oleh negara dan yang paling utama berhati-hati agar tidak berprasangka buruk sesama
diantaranya adalah mewujudkan perpaduan dikalangan kaum supaya mengelak sikap mementingkan diri.
kaum yang pelbagai ini. Perkara ini menjadi semakin
penting selepas tercetusnya peristiwa berdarah 13 Mei CARA MENGATASI 2
1969 dimana negara menyaksikan rusuhan kaum yang
dahsyat sehingga negara terpaksa diletakkan dibawah Untuk menyelesaikan masalah yang sedang kita
pemerintahan tentera. Ekoran daripada peristiwa hadapi ini, pertama sekali sebagai bangsa Malaysia,
tersebut, Rukun Negara telah diwujudkan dan banyak bahasa dan cara berkomunikasi kita seharusnya
program serta inisiatif telah dijalankan untuk menguasai dengan baik agar jurang antara kaum
mengeratkan perpaduan diantara kaum bagi memastikan tidak akan berlaku disebabkan oleh
“pisang tidak berbuah dua kali” .Perpaduan antara ketidaksefahaman dan prasangka. Seterusnya
semakin menyerlah dari semasa ke semasa sejak dari saranan dan pengaruh daripada ibu bapa amat
peristiwa berdarah tersebut sehingga kini penting terhadap anak-anak mereka. Hal ini kerana
anak-anak tersebut merupakan pemimpin hari esok
CARA MENGATASI 1 dan perpaduan antara satu sama lain amat
diperlukan agar negara menjadi maju dan kuat. Di
Perselisihan faham antara kaum dapat dielakkan samping itu, program dan polisi perpaduan kaum
melalui perancangan beberapa program yang tidak harus sama sekali dipolitikkan kerana
mewajibkan setiap kaum untuk melibatkan diri. Program perbuatan tersebut adalah paling tidak
yang dilaksanakan perlu merangkumi aktiviti-aktiviti yang bertanggungjawab yang hanya akan memusnahkan
berunsurkan perpaduan. Program seperti “Program 1 masa hadapan anak-anak yang bersih dan tidak
Malaysia”, program penubuhan Sekolah Wawasan dan berdosa. Sebagai contoh, program 1Malaysia dimana
banyak lagi program-progrm yang lain perlu adalah tuntutan sama dan peluang yang diberikan
diperbanyakkan. Program lain seperti rumah terbuka kepada semua rakyat Malaysia. Untuk konsep
bagi perayaan-perayaan setiap etnik yang diamalkan tersebut berjaya, kami rasa kerajaan harus berhenti
dalam Negara kita juga perlu diperluaskan dalam seluruh dengan bangsa politik kerana ini benar-benar
Negara. Program-program seperti ini diperlukan kerana, melelahkan. Kami membesar dan mengikuti dengan
ini dapat memupuk semangat cinta akan tanah air kita borang aplikasi meminta kami untuk menanda
sekaligus dengan melahirkan perasaan menghormati bangsa kami. Kita seharusnya berhenti memberi
adat-resam kaum lain. tanggapan negatif terhadap bangsa lain dan berhenti
berfikir tentang ‘kaum kami’, ‘etnik kami’ tetapi
sebaliknya kita harus tumpukan bahawa kita tiada
kaum melayu, tiada kaum cina, tiada kaum india
kerana kita cuma terdapat bangsa Malaysia, bangsa
Malaysia yang mempunyai kebebasan memilih
agama dan kepercayaan yang sesuai dan disukainya

KESIMPULAN

Kesimpulan dari hasil pelaksanaan E-book ini, kami sekumpulan tidak menafikan lagi

bahawa Malaysia merupakan sebuah negara majmuk yang mempunyai
pelbagai suku kaum, budaya dan agama. Hal ini menyebabkan terjalinnya satu

hubungan perpaduan yang merupakan pemangkin utama kepada kemajuan
negara yang kita kecapi sehingga kini. Tanpa perpaduan yang utuh,

keharmonian bermasyarakat tidak dapat dinikmati kerana tiada persefahaman
dan kerjasama daripada semua kaum untuk mempertahankan keaslian di bumi

Melayu ini. Peristiwa 13 Mei 1969 menjadikan panduan dan iktibar bagi kita
untuk meneruskan lagi kemajuan ke arah mercu kejayaan. Dalam hal ini kita
semua tidak mahu balik kata pepatah yang mengatakan yang dikejar tak dapat
yang dikendong keciciran berlaku ke atas kita. Jika kita tidak berjaya mencari

satu rumusan yang berkesan kepada masalah ini, memadailah jika kita
berusaha memperkukuhkan tahap hubungan silaturahim diantara suku etnik

yang sedia ada agar tidak terus menjadi lemah atau terhakis. Secara
kesimpulannya , setiap warganegara Malaysia haruslah terlibat dalam usaha
untuk mengekalkan suku etnik dalam kalangan masyarakat Malaysia bak kata

pepatah, duduk sama rendah, berdiri sama tinggi yang bermaksud dalam
kehidupan masyarakat, perlu wujudnya amalan duduk sama rendah dan berdiri
sama tingi bagi mengeratkan perpaduan antara satu sama lain. Apabila perkara

ini dapat diwujudkan dikalangan rakyat Malaysia, maka tidak berlakunya
jurang dari segi pengkat, kedudukan dan harta sama orang yang berharta

mahupun mempunyai pangkat. Ini adalah bentuk kesamarataan dalam
masyarakat yang boleh dipupuk oleh rakyat Malaysia untuk mengekalkan

jalinan etnik di Malaysia.

KUIZ UJI MINDA

Scan QR code ini untuk mengakseskan

kerja pengukuhan dari topik ini

RUJUKAN