KOLEKSI TATABAHASA BM

Awalan meN-
1. Awalan meN- terdiri daripada lima bentuk, iaitu me-, mem-, men-, meng-, dan
menge- .

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

2. Imbuhan awalan meN- membawa beberapa fungsi atau maksud.

Awalan teR-
1. Imbuhan teR- bercantum dengan semua kata dasar.
2. Sekiranya imbuhan teR- bercantum dengan kata dasar yang bermula dengan
huruf r, satu daripada huruf r tersebut akan digugurkan.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

3. Imbuhan awalan teR- mempunyai beberapa fungsi atau maksud.
DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Awalan peN-
DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Awalan se-
Imbuhan se- bercantum dengan semua kata dasar.

Awalan ke-

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Awalan di-
Apabila imbuhan di- dicantumkan dengan kata dasar yang membawa
maksud perbuatan,

Awalan juru-
Juru- bermaksud orang yang ahli, mahir atau mempunyai kebolehan istimewa dalam
sesuatu lapangan atau pekerjaan.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Imbuhan Akhiran
1. Imbuhan akhiran ialah imbuhan yang hadir di akhir kata dasar.
2. Imbuhan akhiran terdiri daripada -an, -kan, dan -i.
Akhiran –an
Akhiran -an boleh bergabung dengan kata dasar.Tidak ada huruf yang akan berubah
apabila bergabung dengan akhiran ini.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Akhiran –kan
Akhiran -kan boleh bergabung dengan kata dasar.Biasanya gabungan akhiran ini
membawa maksud perbuatan.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Akhiran -i
Akhiran -i boleh bergabung dengan kata dasar.Biasanya gabungan akhiran ini
membawa maksud perbuatan.

Imbuhan Apitan
1. Imbuhan yang hadir serentak di hadapan dan di akhir kata dasar.

Apitan ber....-an
Apitan ber....-an bergabung dengan semua kata dasar.Sekiranya ber....-an
bergabung dengan kata dasar yang bermula dengan huruf r,satu daripada huruf r
tesebut akan digugurkan.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Apitan ber....-kan
Apitan ber....-kan bergabung dengan semua kata dasar.Sekiranya apitan ber....-kan
bergabung dengan kata dasar yang bermula dengan huruf r, satu daripada huruf r
tersebut akan digugurkan.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Apitan meN-....-i
Apitan meN-....-i terdiri daripada me-...-i, mem-...-i, men-...-i, meng-...-i dan menge-
...-i.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Apitan meN-....-kan
Apitan meN-....-kan terdiri daripada me-...-kan, mem-...-kan, men-...-kan, meng-...-
kan dan menge-...-kan.Kesemuanya membawa maksud perbuatan.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Apitan ke-....-an
Apitan ke-...-an bergabung dengan kata dasar tertentu tanpa melibatkan sebarang
perubahan huruf.

Apitan peN-....-an
1. Apitan peN-...-an terdiri daripada pe-...-an,pem-...-an, pen-...-an, peng-...-an dan
penge-...-an.
2. Apitan peN-...-an membawa maksud mengerjakan sesuatu.
DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

3. Terdapat juga apitan peN-...-an membawa makna tempat.

Apitan per-....-an
Apitan per-...-an bergabung dengan semua kata dasar.Apabila apitan ini bergabung
dengan kata dasar yang bermula dengan huruf r, satu daripada huruf r tersebut akan
digugurkan.Biasanya, apitan ini membawa maksud mengerjakan sesuatu.

Apitan di-....-kan dan di-...-i
1. Kata yang berapitan di-...-kan dan di-...-i merupakan kata kerja transitif
pasif daripada kata yang berapitan meN-...-kan dan meN-..-i.
2. Apitan di-....-kan dan di-....-i dapat menyatakan fungsi atau maksud yang berikut:

Imbuhan Sisipan
1. Imbuhan sisipan ialah imbuhan yang disisipkan di tengah kata dasar.
2. Antara imbuhan sisipan ialah

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Sisipan -el-
Sisipan -el- jarang digunakan sekarang.Namun terdapat beberapa perkataan yang
menggunakan imbuhan ini.

Sisipan -er-
Sisipan -er- jarang digunakan sekarang.Namun terdapat beberapa perkataan yang
menggunakan imbuhan ini.

Sisipan -em-
Sisipan -em- turut jarang digunakan sekarang.Namun terdapat beberapa perkataan
yang menggunakan imbuhan ini.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Sisipan -in-
Sisipan -in- juga jarang digunakan sekarang.Namun terdapat beberapa perkataan
yang menggunakan imbuhan ini.

Imbuhan Pinjaman
1. Imbuhan pinjaman ialah imbuhan asing yang diterima sebagai imbuhan baru
dalam bahasa Melayu.
2. Kebanyakan imbuhan tersebut berasal daripada bahasa Sanskrit, Arab dan
Inggeris.
3. Imbuhan ini berfungsi sebagai imbuhan kata nama.
4. Imbuhan pinjaman terbahagi kepada imbuhan awalan dan imbuhan akhiran.
Imbuhan Awalan
1. Maha- bermaksud paling atau tahap besar, tertinggi dan teragung.

2. Pra-bermaksud sebelum atau syarat kepada sesuatu.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

3. Tata-bermaksud peraturan atau susunan.
4. Dwi-bermaksud dua.
5. Anti-bermaksud menentang, mencegah, atau benci terhadap sesuatu.

6. Pro-bermaksud menyokong atau berpihak kepada sesuatu.

Imbuhan Akhiran
1. Imbuhan -man/-wanbermaksud pemilik atau pelaku sesuatu atau pekerjaan
yang berhubung dengan lelaki.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

2. Imbuhan -wati/-ita bermaksud sesuatu pemilik atau pelaku sesuatu atau pekerjaan
yang berhubung dengan wanita.
3. Imbuhan -wi/-i mencirikan sifat yang terkandung dalam kata dasar.
4. Imbuhan -iah bermaksud bersifat atau mempunyai sifat.
Kesalahan dan Pembetulan

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

25. JENIS AYAT

Ayat Penyata • Memberi keterangan / menyatakan sesuatu hal
AyatTanya • Menanyakan sesuatu hal
• Diakhiri dengan tanda tanya ( ? )
Ayat Seruan • Kata tanya biasanya diikuti dengan partikel “-kah”
• Melahirkan sesuatu keadaan perasaan seperti takut,
Ayat Perintah
marah, kesewa, gembira dan geram.
• Diakhiri dengan tanda seru (!)
• Menimbulkan sesuatu tindakan
• Terdapat 4 jenis ayat perintah

i) suruhan – arahan / perintah
ii) larangan – jangan / usah
iii) silaan – sila / jemput
iv) permintaan – minta / tolong

Ragam Ayat

1. Terdapat empat jenis ragam ayat dalam bahasa Melayu, iaitu:
(i) ayat penyata
(ii) ayat tanya
(iii) ayat perintah
(iv) ayat seruan

Ayat penyata ialah ayat yang menyatakan atau menerangkan sesuatu cerita,
benda, kejadian dan sebagainya.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Ayat tanya boleh dibahagikan kepada dua jenis, iaitu:
(i)Ayat tanya tanpa kata tanya

(a) Mereka akan ke Kota Kinabalu?
(b) Adik kamu sakit?
(c)Kamaruddinkah yang masih tidur?
(d)Azmikah yang masih belum pulang?
(ii)Ayat tanya dengan kata tanya
(a) Nama kamu siapa?
(b) Dia sampai bila?
(c) Apakah benda itu?
(d) Di manakah Iskandar tinggal?
Ayat perintah ialah ayat yang menyuruh, melarang, mempersilakan atau meminta
seseorang melakukan sesuatu.

Ayat seruan diucapkan untuk melahirkan perasaan

26. PELUASAN SUBJEK
• Peluasan subjek ialah proses pemancangan ayat ke dalam satu ayt lain sebagai

frasa relatif kepada subjek ayat yang menerima pancangan.
• Peluasan subjek menggunakan perkataan “yang”.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Ayat tanpa Peluasan Subjek Ayat dengan Peluasan Subjek
Puan Panchavarnam melawat ke Langkawi. Puan Panchavarnam yang ditemani
Puan Panchavarnam ditemani oleh suaminya. oleh suaminya melawat ke Langkawi.
Gerai Pak Amir menjual buah-buahan. Gerai Pak Amir yang menjual buah-
Gerai Pak Amir dikunjungi para pelanggan. buahan itu dikunjungi para
pelanggan.

27. PEMBINAAN AYAT

Ayat yang lengkap dan sempurna mestilah terdiri daripada subjek dan predikat.

Terdapat 4 rumus pola ayat dasar :

POLA AYAT AYAT CONTOH
Frasa Nama + Frasa Nama Balu adalah seorang guru Bahasa Melayu.
( FN + FN )
Frasa Nama + Frasa Kerja Shantini membaca buku cerita.
( FN + FK )
Frasa Nama + Frasa Adjektif Shanthakumar sangat bijak.
( FN + FA )
Frasa Nama + Frasa Sendi Nama Uma berasal dari Kedah.
( FN + FS )

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Subjek ( pembuat ) Kata kerja transitif Penyambut ( Objek )
Dia suka membaca buku
Jamilah memukul seekor ular
Abidin menjual kuih-muih
Ramli berjalan ke sekolah
Kereta itu melanggar seekor lembu

Subjek ( pembuat ) Kata kerja tak Transitif Keterangan
Kami mandi di tasek itu.
Dia senyum semasa berjalan
Saya menyanyi dengan kuat
Hassan berjalan ke sekolah

Ayat Aktif dan Ayat Pasif

Ayat Aktif ialah ayat yang mengutamakan subjek dan mempunyai kata kerja
berimbuhan awalan meN- iaitu me-, mem-, men-, meng- dan menge-

(a) Puan Fateha membawa sepiring kuih.
(b) Encik Yasin membeli sepasang kasut untuk anaknya.
(c) Syakilah mengambil kaset di dalam bilik.
(d) Syafril sedang memancing ikan.
(e) Nasimah menyanyikan sebuah lagu irama asli.

Ayat pasif ialah ayat yang kata kerjanya yang terdiri daripada:
(a) ayat pasif diri pertama, iaitu ayat yang kata kerjanya tidak berawalan men- dan
didahului kata ganti diri pertama seperti aku, kami, kita, saya dan sebagainya.
(b) ayat pasif diri kedua, iaitu ayat yang kata kerjanya tidak berawalan men- dan
didahului kata ganti diri kedua seperti awak,anda, kamu, engkau dan
sebagainya.
(c) ayat pasif diri ketiga iaitu ayat yang kata kerjanya berawalan di- diikuti
kata sendi oleh serta kata ganti diri ketiga seperti ia, dia, beliau, baginda dan
sebagainya.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Kedua-dua ayat aktif dan pasif membawa maksud yang sama walaupun bentuknya
berbeza. Berikut ialah contoh ayat aktif dan ayat pasif diri pertama:

Berikut ialah contoh ayat aktif dan ayat pasif kedua:

Yang berikut ialah contoh ayat aktif dan ayat pasif diri ketiga:

28. CAKAP AJUK DAN CAKAP PINDAH
• Cakap ajuk ialah percakapan seseorang yang ditulis secara bulat-bulat tanpa

mengubah maksudnya.Apabila menulis cakap ajuk, tanda ("....") mesti
digunakan.
• Cakap pindah ialah percakapan seseorang yang ditulis semula tanpa mengubah
maksudnya dengan gaya bahasa sendiri.
• Perhatikan beberapa contoh cakap ajuk dan cakap pindah di bawah.
DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

• Apabila menukarkan cakap ajuk kepada cakap pindah, beberapa perkara perlu
diubah. Antaranya ialah perubahan kata ganti nama dan masa.

Kesalahan dan Pembetulan
DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

29. PENJODOH BILANGAN

• Penjodoh bilangan digunakan sebelum sesuatu kata atau nama yang menunjukkan
jumlah atau bilangan.

• Kadangkala kata bilangan disertai penjodoh bilangan seperti batang, buah, ekor,
orang, dan sebagainya.

Penjodoh Penggunaannya Contohnya

Bilangan

angkatan untuk sekumpulan manusia atau kapal, tentera, pelukis, penulis

benda

baris untuk kedudukan orang, kedai, rumah, pokok, tulisan,

benda/manusia yang berbaris ayat, meja, kerusi

batang untuk menunjukkan benda- sungai, lilin, galah, tiang, pen, pokok,

benda yang panjang gigi, tongkat, kapur, jambatan, jarum

bentuk untuk benda-benda kecil yang mata kail, subang, cincin

berkeluk

berkas untuk benda-benda yang diikat kunci, lidi, kayu

bersama-sama

bidang untuk benda-benda yang tanah, kain, sawah, permaidani, layar,

terbentang luas kebun, tikar

biji untuk jenis buah, sayur-sayuran, labu, lobak, kubis, terung, bola,

dan benda-benda yang kecil cawan, guli, belon, ketupat, batu,

telur, gelas

Bilah untuk benda-benda yang tajam parang, pisau, golok, gunting, sabit,

keris

buah untuk benda-benda besar dan kereta, negeri, rumah, buku, kotak,

padu, yang tidak mempunyai radio, bandar, kampung, piano,

bentuk yang tertentu komputer, kamera

buku untuk benda-benda yang sabun, roti, benang

keadaannya

berketul/berbongkah

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

butir untuk benda-benda yang bulat telur, batu, manik, beras, peluru

atau kecil

carik/cebis untuk benda-benda yang kertas, kain

dikoyakkan

cubit untuk benda yang diambil sedikit garam, gula, kunyit

dengan jari

cucuk untuk benda-benda yang sate

dicucuk dengan lidi

das untuk bunyi letupan atau meriam, pistol, senapang

tembakan

deret untuk benda-benda yang bangunan, rumah, kedai, kereta

tersusun

ekor untuk semua jenis binatang nyamuk, semut, kuda, buaya,

musang, gajah, arnab, rama-rama

genggam untuk benda-benda yang pasir, beras, padi

digenggam

gugus untuk buah-buah ataupun benda anggur, langsat, kelapa sawit, sawit,

kunci

gulung untuk benda-benda yang filem, permaidani, tikar, dawai, kertas

bergulung

helai untuk benda-benda yang nipis daun, baju, kertas, kain, tuala, rambut,

dan lebar rumput

ikat untuk benda-benda yang diikat kayu, lidi, tebu, sayur, papan

iris untuk benda-benda yang bawang, timun, daging, buahbuahan

dipotong kecil-kecil

jambak untuk benda-benda yang bunga, kunci

bertangkai atau berangkai-

rangkai

kaki untuk benda-benda yang payung, cendawan, bungs

bertangkai

kawan untuk kumpulan haiwan lembu, kambing, lebah, gajah, merpati

kelompok untuk sekumpulan manusia, burung, awan, pulau, bintang

haiwan, dan benda

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

kepal untuk benda-benda yang dikepal nasi, pulut, tanah
keping
kerat dengan tangan
Ketul
Kotak untuk benda-benda yang nipis roti, papan, kad, gambar, biskut,
kuntum
Laras atau pipih tanah
lembar
longgok untuk bahagian benda-benda roti, tiang
naskhah
Orang yang dipotong
Papan
pasang untuk benda-benda yang ais, daging, tulang, sabun, roti
pangsa
pasukan berketul dan padu
patah
potong untuk benda-benda yang diisikan mancis, pensel, rokok, sabun, ubat
pucuk
puntung di dalam kotak nyamuk

untuk bungs mawar, melati, anggerik

untuk senjata api pistol, senapang, meriam

benda-benda yang lurus dan kertas, dawai, benang

panjang

untuk benda-benda yang berada durian, pakaian, tanah, cili

dalam longgokan

untuk bahan bacaan yang berjilid surat khabar, risalah, majalah,

makalah, buku

untuk manusia guru, jururawat, doktor, pekedai,

runcit, posmen

untuk benda-benda yang coklat, petai, mercun

berbentuk kepingan

untuk benda dan manusia yang pakaian, kasut, subang, suami isteri,

berpasangan anak

untuk bahagian dalam buah durian

untuk sekumpulan orang yang pemain kompang, polis, tentera

berpakaian seragam pengakap

untuk kata perkataan, kata-kata

untuk benda-benda yang sudah kuih, daging, roti

dipotong

untuk benda-benda yang halus jarum, surat, pistol, meriam,

serta tipis dan senjata api senapang, rebung

untuk sebahagian benda yang rokok, bara, kayu api

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

masih menyala

rangkap untuk puisi pantun, sajak, syair
rawan
untuk benda-benda yang halus, jala, jaring, pukat
ruas
rumpun labuh, dan bersirat

sikat/sisir untuk benda yang beruas-ruas tebu, buluh
tandan
untuk tumbuhan yang tumbuh buluh, tebu, serai, pandan, padi
tangkai
rapat-rapat
titik
tongkol untuk buah pisang pisang
ulas
untuk buah-buahan yang pisang, kelapa, pinang, kelapa sawit
urat
bertandan
utas
untuk buah-buahan, bunga- rambutan, duku, kenanga, padi, daun

bungaan, dan daun yang

bertangkai

untuk cecair yang menitis air, darah, dakwat, embun

untuk buah yang bertongkol jagung

untuk isi buah-buahan yang durian, limau, nangka, cempedak

berpangsa

untuk benda-benda yang halus rambut, benang, dawai,

dan panjang

untuk benda-benda yang tali, dawai, rantai

panjang

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

Contoh Kesalahan Dalam Penggunaan Penjodoh Bilangan:
1. (a) Setiap orang peserta dikehendaki mematuhi
peraturan yang telah ditetapkan. (salah)
(b) Setiap peserta dikehendaki mematuhi
peraturan yang telah ditetapkan. (betul)
Penjelasan : Ada kalanya penjodoh bilangan tidak
digunakan bersama-sama dengan kata bilangan.
2. (a) Encik Ikmal telah memberikan sebuah pendapat
yang bernas. (salah)
(b) Encik Ikmal telah memberikan pendapat yang
bernas. (betul)
Penjelasan : Penjodoh bilangan tidak diperlukan
untuk menghitung kata nama abstrak.

3. (a) Ayu memetik sejambak bunga lalu disematkan
di rambutnya. (salah)

(b) Ayu memetik sekuntum bunga lalu disematkan di
rambutnya. (betul)

Penjelasan : Penjodoh bilangan perlu digunakan
bersesuaian dengan konteks ayat.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

30. PERIBAHASA
• Peribahasa ialah kumpulan kata atau ayat yang tetap susunannya dan mempunyai

maksud yang tertentu.
• Pada umumnya, peribahasa digunakan untuk memberikan pengajaran atau

teguran dengan cara yang sopan dan halus.
• Peribahasa dalam bahasa Melayu terdiri daripada :

(a)Simpulan bahasa
(b) Perumpamaan
(c) Bidalan
(c) Pepatah
(e) Kata-kata hikmat
(f) Bandingan semacam
A. Simpulan Bahasa
• Simpulan bahasa adalah bentuk peribahasa yang paling mudah.
• Biasanya, simpulan bahasa terdiri daripada dua patah kata yang membawa
maksud yang tepat dan padat

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

B. Perumpamaan
1. Perumpamaan ialah susunan kata-kata yang indah, ringkas dan kemas serta
mempunyai maksud yang tersirat.
2. Biasanya, perumpamaan dimulai dengan kata bagai, ibarat, laksana,
seperti dan umpama.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

C. Bidalan
1. Bidalan ialah peribahasa yang maksudnya tersirat di sebalik susunan kata-kata
yang membentuknya.
2. Bidalan tidak mengandungi sesuatu kata yang tertentu seperti perumpamaan.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

D. Pepatah
1. Pepatah ialah peribahasa yang berangkap dan terdapat pengulangan kata di
dalamnya.
2. Pepatah digunakan untuk menyatakan penegasan, falsafah atau pengajaran yang
hendak disampaikan.

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU

DISEDIAKAN OLEH : CIKGU CHEETALAKCHUMY BALU