บทเรียนที่ 1 แมลงที่กินได้ในท้องถิ่น

Local edible insects

กรกฎาคม 2565 | ฉบับที่ 1

มารู้จักกับแมลงที่กินได้
ในท้องถิ่นของเรากันเถอะ

คณะผู้จัดทำ




นางสาวช่อผกา ผกาหวน 620113116040

นางสาวบริญพฤกษ์ จัยสำคัญ 620113116044

นางสาวมณีรัตน์ เจริญรัมย์ 620113116049

นางสาวรุ่งนภา อิสสัยยะ 620113116050

นางสาววาสนา ยีรัมย์ 620113116052




เสนอ

ผศ.ดร.เทพพร โลมารักษ์

ผศ.ดร.วรวัฒน์ พรหมเด่น




สาขาวิทยาศาสตร์ทั่วไป คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์

คำนำ

แบบเรียนเล่มนี้เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาการสอนวิทยาศาสตร์ชีวภาพ
รหัสวิชา 1163206 จัดทำขึ้นเพื่อเป็นบทเรียนในการจัดการการสอนใน
รายวิชาวิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษา เนื้อหาประกอบไปด้วยแมลง การแบ่ง
ประเภทของแมลง วงจรชีวิตของแมลง แมลงกับชีวิตประจำวันและเทคนิค
การจับแมลง

คณะผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่สนใจและนำไป
ประยุกต์ได้อย่างเหมาะสมกับการจัดการเรียนการสอน

คณะผู้จัดทำ

สารบัญ

แมลง………………………………………………………………………………………
การแบ่งประเภทของแมลง…………………………………………………
วงจรชีวิตของแมลง……………………………………………………………
แมลงกับชีวิตประจำวัน………………………………….……………………
เทคนิคการจับแมลง…………………………………………………………….

มหัศจรรย์แห่งแมลง

Miracle of Insects

เมื่อประมาณ 300 ล้านปีก่อน โลกเริ่มมีป่าไม้และหนองน้ำบนแผ่นดิน
มีแมลงชนิดแรกก็คือ แมลงปอยักษ์ เป็นแมลงที่ปีกทั้งสองข้างรวมกัน
ยาวประมาณ 75 เซนติเมตร รวมทั้งบรรพบุรุษแมลงสาบซึ่งมีลักษณะ
นิสัยและรูปร่างเหมือนกัน แต่ในปัจจุบันแมลงเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง
ที่พบอาศัยอยู่ตามพื้นที่ต่าง ๆ ครอบคลุมทุกพื้นที่ ทั้งใต้น้ำ บนบก และ
ในอากาศมีจำนวนที่มากกว่าสัตว์ทุกกลุ่มบนโลกรวมกันและยังค้นพบชนิด
ใหม่อย่างต่อเนื่อง

มหัศจรรย์แห่งแมลง

Miracle of Insects

‘’แมลง” คือสัตว์ที่มีลำตัวและรยางค์เป็นข้อปล้องลำตัวแบ่งเป็น 3
ส่วน ได้แก่
ส่วนหัว ทําหน้าที่รับสัมผัสและกินอาหาร ประกอบด้วยปาก ตา และหนวด
ส่วนอก มีกล้ามเนื้อใช้สำหรับเคลื่อนที่ แบ่งเป็น 3 ปล้องย่อย แต่ละปล้อง
มีขา 1 คู่ ซ้าย-ขวา ปล้องที่สองและสาม มีปีกปล้องละ 1 คู่
ส่วนท้อง ทําหน้าที่ย่อยอาหารและสืบพันธุ์ Insect ร่างกายของแมลงแบ่ง
ออกเป็นปล้องมีเปลือก (ไคติน) หุ้มภายนอกทำหน้าที่ป้องกันอวัยวะภายใน
และยึดติดกับกล้ามเนื้อ เพื่อให้แมลงสามารถขยับและเคลื่อนไหวร่างกายได้

มหัศจรรย์แห่งแมลง

Miracle of Insects

การแบ่งประเภทของแมลง

เราสามารถจําแนกแมลงได้เป็น 2 ประเภทดังนี้

แมลงบก (Terrestrial insect) คือแมลงที่ดำรงชีวิตบนบก หายใจ
ด้วย ท่อลมด้านข้าง ลำตัว เช่น ผีเสื้อ จักจั่น

แมลงน้ำ (Aquatic Insect) คือแมลงที่มีส่วนหนึ่งของวงชีวิตอยู่ใน
น้ำ เช่น แมลงปอ แมลงดานา มวนกรรเชียง

วงจรชีวิตของแมลง


แมลงทุกชนิดจะอาศัยการลอกคราบเพื่ อให้ร่างกายเจริญเติบโตขึ้น

แต่การเปลี่ยนแปลงรูปร่างจากไข่กลายเป็นตัวเต็มวัยย่อมแตกต่างกันตาม

ชนิดแมลง แมลงในยุคแรก ๆ มีการเปลี่ยนแปลงอย่างค่อยเป็นค่อยไป

ต่างจากแมลงรุ่นหลังที่มีการเปลี่ยนแปลงรูปร่างที่น่าสนใจอย่างมาก

วงจรชีวิตของแมลงแบ่งได้ เป็น 2 แบบใหญ่ ๆ ดังนี้

1. การเจริญเปลี่ยนแปลงรูปร่างแบบไม่สมบูรณ์ ได้แก่ แมลงปอ ตั๊กแตน
มวน แมลงสาบ จิ้งหรีด จักจั่น ฯลฯ

2. การเจริญเปลี่ยนแปลงรูปร่างแบบสมบูรณ์
ได้แก่ ผีเสื้อ ผึ้ง มด หิ่งห้อย แมลงเต่าทอง ยุง แมลงวัน ฯลฯ

แมลงกับชีวิตประจำวัน

แมลงไม่เพี ยงแต่มีบทบาทสำคัญในธรรมชาติแต่ยังสร้างสีสันให้กับ
ชีวิตประจำวันอีกมาก ไม่ว่าจะเป็นการละเล่นยอดนิยม หรือเป็นต้นแบบงาน
ศิลปกรรมหลายแขนง ซึ่งแรงบันดาลใจจากรูปร่างสีสันลวดลายที่สวยงาม
ของแมลงหลายชนิด และแมลงบางชนิดยังให้เสียงเพลงขับกล่อม
เช่น เสียงของจิ้งหรีด ตั๊กแตน และจักจั่น นอกจากนี้แมลงยังมีคุณค่าทาง
อาหารไม่ด้อยไปกว่าเนื้อสัตว์ชนิดอื่นปัจจุบันคนไทยนิยมรับประทานแมลง
มากขึ้นและยังผลิตแมลงเพื่ อใช้เป็นอาหารสัตว์อีกด้วย

แมลงกับชีวิตประจำวัน

การนำแมลงมาประกอบอาหารของคนไทยในภาคต่างๆของประเทศถือ
เป็นภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมาคนไทยรู้จักว่าแมลงชนิดไหนที่รับประทานได้
รวมถึงวิธีการจับและการนำมาปรุงอาหารได้อย่างไร

แมลงพื้นบ้านที่คนไทยส่วนใหญ่รู้จักและนำมารับประทานบ่อย ๆ ได้แก่
แมลงจีนูน แมลงกุดจี่ แมลงดานา ตัวอ่อนผึ้ง มดแดง ตัวอ่อนของต่อ จิ้ง
โกร่ง จิ้งหรีด ตั๊กแตนปาทังก้า ดักแด้และหนอนเจาะลำต้นอ้อย หนอนม้วน
ใบกล้วย แมลงกระชอน แมลงเหนี่ยง ด้วงติ่ง แมลงมัน(ตัวเต็มวัย) แมลง
ค่อมทอง หนอนและดักแด้ไหม และหนอนกินเยื่อไผ่ ตัวอ่อนด้วงสาคู วิธีนำ
มาปรุงเป็นอาหารใช้วิธีทอดเป็นส่วนใหญ่

ข้อมูลรายละเอียดคุณค่าทางอาหารของแมลงต่างๆ ดังนี้
คุณค่าอาหารของแมลงชนิดต่าง ๆ ต่อแมลง 100 กรัม

มาเป็นนักสำรวจแมลงกัน

ตามล่าหาแมลง

เทคนิคการจับแมลง
วิธีกา
รดักแมลงกระชอน และแมลงชนิดอื่นๆ ของชาวบ้าน

จะใช้จอบหรือเสียมทำการขุดดินให้เป็นหลุมกว้าง 30 เซนติเมตร
ยาว 50 เซนติเมตร ลึก 30 เซนติเมตร แล้วทำการขุดหลุมฝังเสาไม้โดยให้
ความสูงประมาณ 3-4 เมตร ที่ข้างหลุม เพื่อปักเสาไม้ติดหลอดไฟสีม่วง
และไฟสีฟ้า จากนั้นก็ปูพื้นด้วยผ้ายางหรือพลาสติกสีขาวก่อนจะนำน้ำมาใส่
ไว้ในหลุมพร้อมติดตั้งเครื่องขยายเสียงและลำโพง ซึ่งจะเป็นการเปิดเสียง
แมลงกระชอน หรือ แมงจีซอน เพื่อล่อให้แมลงกระชอน หรือ แมงจีซอน
บินเข้ามาโดยในการใช้เครื่องขยายเสียงมาเปิดล่อแมลงกระชอน หรือ แมง
จีซอน ซึ่งจะสามารถดังได้ดีกว่าและได้จำนวนแมลงที่มากกว่าการใช้วิธีเดิม
ที่เปิดเพี ยงแค่ไฟล่อแมงกับขุดหลุมใส่น้ำเอาไว้ซึ่งเทคนิคนี้สามารถล่อแมลง


อื่นๆให้บินเข้ามาที่แสงไฟได้อีกด้วย

การแหย่ไข่มดแดงและแม่เป้ง เป็นการใช้เทคนิคแบบภูมิปัญญา
ชาวบ้านโดยใช้ถุงผูกที่ปลายไม้ไผ่แล้วนำไปสอยรังมดแดงเพื่ อกระทุ้งให้ไข่
ตกลงมาใส่ในถุง จากนั้นนำไปเทใส่ถาดใส่แป้งผสมไว้ โดยมดก็จะทิ้งไข่แล้ว
เดินหนีไป ทิ้งไข่มดแดงไว้

มาสำรวจแมลงในท้องถิ่นกัน…

ตัวอย่าง แมลงในท้องถิ่นที่สามารถนำมารับประทานได้ นักเรียนเคยกินกันบ้าง
ไหมเอ่ย…
คำชี้แจง : ให้ผู้เรียนทำเครื่องหมาย ❌ รอบแมลงที่เคยรับประทาน

กิจกรรมที่1

แมลงที่กินได้ในท้องถิ่น

คำชี้แจง:ให้ผู้เรียนยกตัวอย่างแมลงในท้องถิ่นที่รู้จักและสามารถรับประทานได้
มา 2 ชนิด โดยวาดภาพพร้อมกับเขียนชื่อและบอกแหล่งที่อยู่

ภาพที่1 คือ …………………………………………………………
พบได้ตาม………………………………………………………………

ภาพที่2 คือ …………………………………………………………
พบได้ตาม………………………………………………………………

เอกสารอ้างอิง

มหัศจรรย์แห่งแมลง [ออนไลน์].แหล่งที่มา : https://www.google.co.th/url
[ 22 มิถุนายน 2565]

สุนทร ตรีนันทวัน.แมลงที่กินได้[ออนไลน์].2563,
แหล่งที่มา:https://www.scimath.org%2Farticlebiology%2Fitem%2F565-
insect&usg=AOvVaw1gNmPLrTOx8SLRea-aVlsk [ 22 มิถุนายน 2565]