มัสยิดต้นสน 400ปีมุสลิมบางกอก

๑๗.ขนุ โยธาสมทุ (ฮจั ยอี าดา บนิ มะหมุด) เป็ นบตุ รทา่ นตวนมะหมดุ และทา่ นเผอ่ื น
(มานะจติ ต)์ บนิ อะหมดั รบั ราชการในกรมอาสาจาม ในตาแหน่งพนักงานเรง่ ชาระกรมทหารเรอื
สงั กดั กรมทหารเรอื ในเวลาต่อมาไดร้ บั พระมหากรุณาโปรดเกลา้ ฯพระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ นขนุ
โยธาสมทุ ตาแหน่งปลดั กรมอาสาจามซา้ ย ฝ่ ายพระราชวงั บวรสถานมงคล (วงั หนา้ ) เมอื่ วนั ที่ ๑๑
มถิ นุ ายน พ.ศ.๒๔๓๖ สงั กดั กรมทหารเรอื ตอ่ มาเมอ่ื ไดป้ ฏบิ ตั ริ าชการมานานพอสมควรแลว้ จงึ ได ้
ถวายบงั คมลาออกจากราชการแลว้ ไดม้ าประกอบอาชพี เองเป็ นส่วนตวั โดยมาจดั ตง้ั บรษิ ทั เดนิ เรอื
ชอื่ ว่า “บรษิ ทั เรอื เขยี ว มฮู าหมดั อาดา” ดาเนินกจิ การทง้ั เรอื กลไฟลากจงู เรอื กระแชงบรรทกุ
ขา้ วเปลอื กจากตา่ งจงั หวดั ทางภาคกลางตอนบน อาทิ อยธุ ยา บา้ นแพน ท่าหลวง ท่าลาน อ.ทา่ เรอื
และปากนา้ โพเป็ นตน้ นอกจากเรอื กลไฟลากจงู แลว้ ยงั มเี รอื บรรทุกผโู้ ดยสารขนาดใหญ่๒ชน้ั รบั
ผโู้ ดยสารเขา้ ออกกรงุ เทพฯเป็ นประจา และมสี นิ คา้ จากต่างจงั หวดั มากบั เรอื ดว้ ย ระยะตามรายทางจะ
มที ่าเทยี บเรอื รบั -สง่ ผโู้ ดยสาร ตงั้ แตท่ ่าเตยี น ทา่ เขยี วไขก่ า(บางกระบอื ) เกยี กกาย ตลาดแกว้
เรอื่ ยไปถงึ อยธุ ยา บา้ นแพน อา่ งทองจนถงึ ปากนา้ โพและพษิ ณุโลก โดยมเี รอื ลากจงู และเรอื โดยสาร
เกอื บรอ้ ยลา นอกจากกจิ การเดนิ เรอื แลว้ ยงั มกี ารคา้ ไมซ้ งุ ทบี่ า้ นของท่านขนุ โยธาสมุทเองดว้ ย ใน
บรเิ วณบา้ นนีค้ นท่วั ไปเรยี กว่า “บา้ นเขยี ว” มคี านเรอื สาหรบั ชกั ลากเรอื ขนึ้ ซอ่ มทอ้ งเรอื และยงั มี
โรงงานขนาดกลาง(โรงกลงึ )สาหรบั ซอ่ มสรา้ งอปุ กรณข์ องเครอื่ งจกั รเรอื กลไฟอกี ดว้ ย จนกระทง่ั
ท่านไดถ้ งึ แกก่ รรมเมอ่ื วนั ที่ ๔ กนั ยายน พ.ศ.๒๔๗๗ บุตรหลานไดด้ าเนินกจิ การเรอื่ ยมาจนถงึ พ.ศ.
๒๔๙๘ จงึ ไดเ้ ลกิ กจิ การเรอื ทง้ั หมดลง ขนุ โยธาสมุทสมรสกบั ท่านพนิ สทิ ธวิ นิช บุตรที า่ นหมา่ น
สทิ ธวิ นิช และท่านพว่ ง (บนิ อะหมดั )สทิ ธวิ นิช มบี ตุ ร ๔ คน คอื ๑.ตวนซอและห(์ นายสละ โยธา
สมทุ ร) ๒.ฮจั ยะฮเ์ หรยี ญ นิลพานิช ๓.ฮจั ยะฮฮ์ บั เซาะห ์ สทิ ธวิ นิช และตวนฮาซนั (นายประสทิ ธ)ิ ์
โยธาสมุทร
*หมายเหตุ ตวั สะกดในบรรดาศกั ดขิ ์ องขนุ โยธาสมุท ไมม่ ี “ร” ตอ่ ทา้ ย ภายหลงั บตุ รหลานไดข้ อ
อนุญาตทางราชการใชบ้ รรดาศกั ดิ ์ โยธาสมทุ มาเป็ นนามสกลุ โดยต่อทา้ ยตวั “ร” เขา้ ไป ให ้
เหมาะสมตามสมยั นิยมในสมยั จอมพลป.พบิ ลู สงคราม

๕๑

๑๘.ขนุ รามฤทธไิ กร (แป้ น มานะจติ ต)์ เป็ นบุตรหลวงลกั ษมณา (หมา่ น มานะจติ ต)์ และทา่ น
เอม มานะจติ ต ์ เกดิ เมอ่ื พ.ศ.๒๔๐๐ เขา้ รบั ราชการกรมอาสาจาม ต่อมามบี รรดาศกั ดเิ ์ ป็ นหมนื่ อาจ
สาคเรศ ครนั้ ถงึ ปี พ.ศ.๒๔๑๙ โปรดเกลา้ ฯพระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ นขนุ รามฤทธไิ กร ดารง
ตาแหน่งปลดั กรมซา้ ยในกรมอาสาจามขวา ขนุ รามฤทธไิ กรสมรสกบั ทา่ นเหรยี่ ม บนิ มะหมุด บตุ รี
ทา่ นตวนมะหมดุ บนิ อะหมดั และท่านเผอ่ื น (มานะจติ ต)์ บนิ อะหมดั มบี ตุ รี ๑ คน คอื ทา่ นเลอื่ น
(มานะจติ ต)์ สทิ ธวิ นิช ขนุ รามฤทธไิ กรถงึ แกก่ รรมเมอ่ื พ.ศ. ๒๔๒๙.

๑๙.ขนุ สุวรรณกจิ บรหิ าร (มณี การมิ พาศน)์ บตุ รนายอบั ดลุ การมิ และนางฟาตมิ ะห ์ การมิ
พาศน์ รบั ราชการในกรมสรรพสามติ กระทรวงการคลงั ตอ่ มาในปี พ.ศ. ๒๔๗๔ โปรดเกลา้ ฯ
พระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ นขนุ สวุ รรณกจิ บรหิ าร ทา่ นสมรสกบั นางโสม แสงวนิชย ์ มบี ุตร ๗ คน
อาทิ รศ.ดร.อานวย สวุ รรณกจิ บรหิ าร , นางสาวสมร สวุ รรณกจิ บรหิ าร , รศ.สุวรรณา ไวถนอม
สตั ว ์ ขนุ สุวรรณกจิ บรหิ าร ถงึ แกก่ รรมเมอ่ื ๒๖ มนี าคม พ.ศ.๒๕๒๖
๒๐.ขนุ รชั ตป์ ราสาท (หมดั ไวถนอมสตั ว)์ เป็ นบตุ รของนายหลแี ละนางจนั เกดิ เมอื่ วนั ที่ ๑๗
ตุลาคม พ.ศ.๒๔๐๙ ในปี พ.ศ.๒๔๒๖ ไดร้ บั ราชการในกรมชาวที่ กระทรวงวงั พ.ศ.๒๔๓๑ เป็ น
มหาดเล็กเวรสทิ ธิ ์ พ.ศ.๒๔๓๘ เป็ นมหาดเล็กเวรศกั ดิ ์ พ.ศ.๒๔๖๓ เป็ นมหาดเล็กสารอง ครนั้ ถงึ พ.ศ.
๒๔๖๕ โปรดเกลา้ ฯพระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ นขนุ รชั ตป์ ราสาท มตี าแหน่งเป็ นผูช้ ว่ ยหวั หนา้ รกั ษา
พระทนี่ ่ังบรมพมิ าน ท่านสมรสกบั นางยวง สดุ เสรฐิ สนิ บุตรนี ายสกุ และนางน่ิม มบี ตุ ร ๖ คน อาทิ พนั
เอก ขนุ ไวถนอมสตั ว ์ (แชม่ หรอื สมิ่ ไวถนอมสตั ว)์ , นางหวา่ บูรณวนิชและนายยมิ้ ไวถนอมสตั ว ์
ขนุ รชั ตป์ ราสาทถงึ แกก่ รรมเมอื่ วนั ที่ ๑๖ พฤศจกิ ายน พ.ศ.๒๔๗๘.

๕๒

๒๑.ขนุ วทิ ูรโทรกจิ (เจมิ กลั ยาณสตุ ) เป็ นบตุ รหลวงสนุ ทรวารี (พ่วง กลั ยาณสุต) เกดิ เมอ่ื
พ.ศ. ๒๔๑๓ รบั ราชการกรมไปรษณียโ์ ทรเลข สงั กดั กระทรวงคมนาคม ในปี พ.ศ.๒๔๕๘ โปรดเกลา้
ฯพระราชทานยศเป็ นรองอามาตยโ์ ท ดารงตาแหน่งนายตรวจไปรษณียส์ งขลา ตอ่ มาในปี พ.ศ.
๒๔๕๙ โปรดเกลา้ ฯพระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ นขนุ วทิ ูรโทรกจิ ทา่ นสมรสกบั นางคลา้ ยบุตรพี ระ
ปรชี าชาญสมทุ (นุต นุตตโยธนิ ) มบี ตุ ร ๖ คนคอื นายเจอื กลั ยาณสุต, นางอาอซี ะห ์ ชลายนเดชะ
, นางเสงยี่ ม กลั ยาณสตุ , นายประสทิ ธิ ์ กลั ยาณสตุ , นางสง่า ศรจี รูญและนางสงวน นุตตะโยธนิ
ขนุ วทิ รู โทรกจิ ถงึ แกก่ รรมเมอ่ื วนั ที่ ๘ กมุ ภาพนั ธ ์ พ.ศ.๒๔๖๔

๒๓.ขนุ ประสทิ ธหิ ์ ตั ถการ (นิเตะ๊ สวุ รรณประสพ) เป็ นบุตรนายสนิ และนางภู่ สวุ รรณประสพ
เกดิ เมอ่ื เดอื นพฤษภาคม พ.ศ.๒๔๐๘ ต่อมาในปี พ.ศ.๒๔๕๑ ถวายตวั เป็ นมหาดเล็กในสมเดจ็ พระ
บรมโอรสาธริ าช เจา้ ฟ้ ามหาวชริ าวุธ สยามมกุฎราชกุมาร (ต่อมาคอื พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา้
เจา้ อยูห่ วั ) ในปี พ.ศ.๒๔๕๙ มตี าแหน่งราชการในกรมชา่ งมหาดเล็ก พ.ศ.๒๔๖๐ โปรดเกลา้ ฯ
พระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ น ขนุ ประสทิ ธหิ ์ ตั ถการ พ.ศ.๒๔๖๕ เป็ นมหาดเล็กวเิ ศษ ขนุ ประสทิ ธิ ์
หตั ถการมบี ุตรหลายคน อาทิ นางสาลี่ บูรณานุวตั , นางฉ่า สวุ รรณประสพ, นายสาอางค ์ สวุ รรณ

๕๓

ประสพและ นายสมชยั สวุ รรณประสพ พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อย่หู วั โปรดเกลา้ ฯ
พระราชทานนามสกุล “สวุ รรณประสพ” เมอื่ วนั ที่ ๑๓ กรกฎาคม พ.ศ.๒๔๕๖ ขนุ ประสทิ ธห์ ตั ถการถงึ
แกก่ รรมเมอื่ พ.ศ. ๒๔๘๕.

๒๓.ขนุ อนุชติ (ชนื่ ) เป็ นบตุ รของขนุ วชิ ติ สงคราม (แหล) ซง่ึ รบั ราชการในตาแหน่งปลดั
กรมอาสาจามขวา กบั ทา่ นนูน (บตุ รที ่านพนู และทา่ นมอน) ท่านไดเ้ ขา้ รบั ราชการในกรมทา่ ขวา
ฝ่ ายพระราชวงั บวรสถานมงคล (วงั หนา้ ) ครนั้ ต่อมาไดโ้ ปรดเกลา้ ฯพระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ นขนุ
อนุชติ มตี าแหน่งราชการในกรมทา่ ขวา ฝ่ ายพระราชวงั บวรสถานมงคล ขนุ อนุชติ (ชนื่ ) สมรสกบั
ท่านนิ่ม มบี ุตรี ๔ คน คอื ๑.ท่านนวม สมรสกบั ตวนหมุด ๒.ท่านผ่อง สมรสกบั ทา่ นขา ๓. ทา่ น
พลอย สมรสกบั หลวงศรมี หาราชา(ชมุ่ ) ๔. ทา่ นผล (โสด) ขนุ อนุชติ ถงึ แกก่ รรมในสมยั รชั กาลที่ ๕.

สาหรบั ขา้ ราชการมุสลมิ นิกายชอี ะฮม์ ดี งั นีค้ อื

๑.พระยาจฬุ าราชมนตร(ี กอ้ นแกว้ ) เป็ นบตุ รพระยาจฬุ าราชมนตร(ี เชน)และคุณหญงิ
กอ้ นทอง ถวายตวั เป็ นมหาดเล็กในสมเดจ็ พระทนี่ ่ังสุรยิ ามรนิ ทร ์รบั ราชการในแผน่ ดนิ กรุงศรอี ยธุ ยา
จนกระท่งั เสยี กรงุ ศรอี ยุธยาเมอ่ื พ.ศ.๒๓๑๐ ตอ่ มาไดถ้ วายตวั เป็ นมหาดเล็กในสมเด็จพระเจา้ ตากสนิ
มหาราช โปรดเกลา้ ฯพระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ นขนุ ป้ องพลขนั ธ ์ ครง้ั ถงึ รชั สมยั พระบาทสมเด็จพระ
พทุ ธยอดฟ้ าจฬุ าโลกมหาราช ในปี พ.ศ.๒๓๒๕ โปรดเกลา้ ฯพระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ นพระยา
จฬุ าราชมนตรี เจา้ กรมทา่ ขวา และปกครองดแู ลมสุ ลมิ ทว่ั ราชอาณาจกั ร ท่านดารงตาแหน่งพระยา
จฬุ าราชมนตรที ่านแรกแห่งกรุงรตั นโกสนิ ทร ์ทา่ นเป็ นผสู้ รา้ งมสั ยดิ กฎุ หี ลวง หรอื กฎุ เี จา้ เซน พระยา
จฬุ าราชมนตร(ี กอ้ นแกว้ )สมรสกบั คุณหญงิ เสม บุตรที ่านนอ้ ย (ท่านนอ้ ยเป็ นบตุ รพี ระยาราชบงั สนั
(หวงั ))มบี ตุ รี ๓ คน คอื ท่านแจม่ ท่านนก และเจา้ จอมหงสใ์ นรชั กาลที่ ๒ และบตุ รกบั ภรรยาอนื่ อาทิ
พระยาจฬุ าราชมนตร(ี เถอื่ น) พระยาจฬุ าราชมนตร(ี กอ้ นแกว้ )ถงึ อนิจกรรมในปลายสมยั รชั กาลท๑ี่

๒.พระยาจฬุ าราชมนตร(ี อากาหย)ี่ เป็ นบตุ รพระยาจฬุ าราชมนตร(ี เชน) และเป็ น
นอ้ งชายพระยาจฬุ าราชมนตร(ี กอ้ นแกว้ ) ในสมยั พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธยอดฟ้ าจฬุ าโลกมหาราช
โปรดเกลา้ ฯพระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ น พระยาจฬุ าราชมนตรี ซง่ึ เป็ นพระยาจฬุ าราชมนตรลี าดบั ที่
๒ แห่งกรงุ รตั นโกสนิ ทร ์ ทา่ นเป็ นผูส้ รา้ งกุฎเี จรญิ พาศน์ พระยาจฬุ าราชมนตร(ี อากาหย)ี่ มบี ตุ ร
ธดิ ารวม ๑๕ คน อาทิ พระยาจฬุ าราชมนตร(ี นอ้ ย) หลวงศรยี ศ(สน) หลวงศรนี วรตั น(์ มุก) พระยา
จฬุ าราชมนตร(ี อากาหย)ี่ ถงึ แกอ่ นิจกรรมในสมยั รชั กาลที่ ๒

๕๔

๓.พระยาจฬุ าราชมนตร(ี เถอื่ น) เป็ นบตุ รพระยาจฬุ าราชมนตร(ี กอ้ นแกว้ ) เกดิ ทตี่ าบล
ทา้ ยคู ในแผ่นดนิ ของพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั บรมโกศแห่งกรุงศรอี ยธุ ยา เมอ่ื เสยี กรงุ ศรอี ยธุ ยา
ทา่ นไดถ้ ูกพม่ากวาดตอ้ นเป็ นเชลย และไปอาศยั อยู่ทพี่ มา่ เป็ นเวลา ๗ ปี ต่อมาเมอื่ กองทพั ไทยใน
สมยั สมเดจ็ พระเจา้ ตากสนิ มหาราชยกทพั ไปตหี วั เมอื งเหนือ ท่านทราบขา่ วกไ็ ดต้ ามไปยงั ทตี่ ง้ั ของ
กองทพั และไดต้ ามหาบดิ าซง่ึ ขณะน้ันรบั ราชการทกี่ รุงธนบุรี พระยาจฬุ าราชมนตร(ี เถอื่ น)เรมิ่ รบั
ราชการในตอนปลายแผ่นดนิ รชั กาลที่ ๑ ตอ่ มาในสมยั รชั กาลที่ ๒ ท่านไดร้ ว่ มออกรบในสงครามตี
เมอื งถลางและไทรบรุ ี หลงั จากนั้นโปรดเกลา้ ฯพระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ นพระราชเศรษฐี ตอ่ มามี
บรรดาศกั ดเิ ์ ป็ น พระยาวรเชษฐภกั ดศี รวี รขา่ น ภายหลงั โปรดเกลา้ ฯพระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ นพระ
ยาจฬุ าราชมนตรี ซงึ่ เป็ นพระยาจฬุ าราชมนตรลี าดบั ที่ ๓ แห่งกรุงรตั นโกสนิ ทร ์ดารงตาแหน่งเจา้
กรมทา่ ขวา และมอี านาจปกครองมุสลมิ ท่วั ราชอาณาจกั ร พระยาจฬุ าราชมนตร(ี เถอื่ น) มบี ุตร ๔ คน
๑.ท่านสดุ ๒.เจา้ จอมจบี ในรชั กาลท๒ี่ ๓. พระยาจฬุ าราชมนตร(ี นาม) และ๔.พระศรยี ศประเทศ
มนตรี (ฉิม) พระยาจฬุ าราชมนตร(ี เถอื่ น) ถงึ แกอ่ นิจกรรมในสมยั สมเด็จพระน่ังเกลา้ เจา้ อยู่หวั

๔.พระยาจฬุ าราชมนตรี (นอ้ ย) เป็ นบตุ รพระยาจฬุ าราชมนตร(ี อากาหย)ี่ และคณุ หญงิ
สะ รบั ราชการในกรมทา่ ขวา ในสมยั รชั กาลที่ ๔ โปรดเกลา้ ฯพระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ น หลวงศรี
นวรตั น์ ครนั้ ต่อมาเมอื่ พระยาจฬุ าราชมนตร(ี เถอื่ น)ถงึ อนิจกรรมแลว้ โปรดเกลา้ ฯพระราชทาน
บรรดาศกั ดเิ ์ ป็ นพระยาจฬุ าราชมนตรี เจา้ กรมทา่ ขวา และปกครองดแู ลมสุ ลมิ ทว่ั พระราชอาณาจกั ร
ท่านดารงตาแหน่ง พระยาจฬุ าราชมนตรี ลาดบั ที่ ๕ แห่งกรุงรตั นโกสนิ ทร ์พระยาจฬุ าราชมนตรี
(นอ้ ย) สมรสกบั คุณหญงิ สา มบี ตุ ร ๔ คน คอื ๑.ทา่ นเอยี่ ม ๒.ทา่ นว่าน ๓.ทา่ นเทศ ๔.ท่านนิน พระยา
จฬุ าราชมนตร(ี นอ้ ย) ถงึ แกอ่ นิจกรรมเมอื่ วนั ที่ ๘ กุมภาพนั ธ ์ พ.ศ.๒๔๑๐

๕.พระยาจุฬาราชมนตรี (นาม) เป็ นบตุ รพระยาจฬุ าราชมนตร(ี เถอื่ น) และคุณหญงิ นก
(บตุ รพี ระยาจฬุ าราชมนตร(ี กอ้ นแกว้ ) และทา่ นเสม) เกดิ ในแผ่นดนิ พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลศิ หลา้
นภาลยั ต่อมารบั ราชการในกรมท่าขวา มบี รรดาศกั ดเิ ์ ป็ นหลวงราชเศรษฐี ในสมยั พระบาทสมเด็จ
พระน่ังเกลา้ เจา้ อยูห่ วั มบี รรดาศกั ดเิ ์ ป็ นพระราชเศรษฐี มตี าแหน่งวา่ ราชการคลงั วเิ ศษ และชว่ ย
ราชการต่างประเทศในกรมทา่ กลาง ในสมยั พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั เป็ นจางวางว่า
การคลงั วเิ ศษ และกากบั ราชการกรมพระคลงั นอก(รกั ษาพระราชทรพั ยท์ เี่ ป็ นเครอื่ งราชบรรณาการ
จากประเทศราชหรอื เมอื งขนึ้ ตา่ งๆ) ภายหลงั จากทพี่ ระยาจฬุ าราชมนตร(ี นอ้ ย)ถงึ แกอ่ นิจกรรม ทา่ น
ไดร้ บั พระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ นพระยาจฬุ าราชมนตรี ดารงตาแหน่งเจา้ กรมทา่ ขวา พระยา
จฬุ าราชมนตร(ี นาม)มบี ตุ รธดิ า ๑๒ คน อาทิ พระยาจฬุ าราชมนตร(ี สนิ ) พระยาจฬุ าราชมนตรี
(นาม)ถงึ แกอ่ นิจกรรม พ.ศ.๒๔๓๒

๕๕

๖.พระยาจุฬาราชมนตรี (สนิ อหะหมดั จฬุ า) เป็ นบตุ รพระยาจฬุ าราชมนตร(ี นาม) และ
คุณหญงิ กลนิ่ (บุตรพี ระยารามญั วงศ(์ มะโดด)) เกดิ เมอื่ พ.ศ.๒๓๙๑ในสมยั พระบาทสมเด็จพระน่ัง
เกลา้ เจา้ อย่หู วั เมอื่ อายไุ ด ้ ๑๘ ปี บดิ านาขนึ้ ถวายตวั เป็ นมหาดเล็ก รบั ราชการเป็ นมหาดเล็กเวร
ศกั ดิ ์ ต่อมาในสมยั สมเด็จพระจอมเกลา้ เจา้ อยูห่ วั โปรดเกลา้ ฯพระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ น หลวง
ราชเศรษฐี ดารงตาแหน่งเจา้ หนา้ ทใี่ นกรมท่าขวา ระหวา่ งนีท้ ่านไดศ้ กึ ษาวชิ ากฎหมายดว้ ย ครน้ั ถงึ
รชั สมยั พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั โปรดเกลา้ ฯพระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ น พระราช
เศรษฐี เมอ่ื พ.ศ.๒๔๒๗ ภายหลงั จากทพี่ ระยาจฬุ าราชมนตร(ี นาม)ถงึ แกอ่ นิจกรรมแลว้ ครนั้ ถงึ วนั ที่
๒๗ พฤศจกิ ายน พ.ศ.๒๔๓๒ โปรดเกลา้ ฯใหพ้ ระราชเศรษฐมี บี รรดาศกั ดเิ ์ ป็ นพระยาจฬุ าราชมนตรี
ดารงตาแหน่งเจา้ กรมท่าขวา และท่านไดเ้ ป็ นผพู้ พิ ากษาศาลคดตี า่ งประเทศในกระทรวงยตุ ธิ รรม อกี
ทงั้ ดารงตาแหน่งหวั หนา้ กองแสตมป์ สงั กดั กระทรวงยตุ ธิ รรม พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา้
เจา้ อย่หู วั โปรดเกลา้ ฯพระราชทานเครอื่ งราชอสิ รยิ าภรณ์ ประถมาภรณม์ งกุฎไทย แกพ่ ระยา
จฬุ าราชมนตร(ี สนิ )เมอ่ื พ.ศ.๒๔๔๙ ซงึ่ เป็ นเครอื่ งอสิ รยิ าภรณช์ นั้ สายสะพายตระกลู มงกุฎไทยทสี่ ูง
ทสี่ ุดในขณะน้ัน นอกจากนี้ พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั โปรดเกลา้ ฯพระราชทาน
เหรยี ญรตั นาภรณ์ ม.ป.ร. ชน้ั ที่ ๔ แกพ่ ระยาจฬุ าราชมนตรดี ว้ ย พระยาจฬุ าราชมนตร(ี สนิ ) สมรสกบั
คณุ หญงิ แพมบี ุตร ๔ คน ๑.พระยาจฬุ าราชมนตร(ี สนั อหะหมดั จฬุ า) ๒.เจา้ จอมละมา้ ยในรชั กาลที่
๕ ๓.ถงึ แกก่ รรมแต่ยงั เยาว ์ ๔.ทา่ นลมดุ หรอื เล็ก เป็ นหวั หนา้ พนักงานภษู ามาลา และทา่ นไดส้ มรสกบั
นางแดง มบี ตุ ร ๕ คน อาทิ พระจฬุ าราชมนตรี (เกษม อหะหมดั จฬุ า) และพระราชเศรษฐ(ี สทุ ธิ ์ อหะ
หมดั จฬุ า) เป็ นตน้ พระยาจฬุ าราชมนตรี (สนิ อหะหมดั จฬุ า) ถงึ แกอ่ นิจกรรมเมอื่ วนั ที่ ๑๐ มถิ ุนายน
พ.ศ.๒๔๕๓ พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั โปรดเกลา้ ฯพระราชทานพระบรมราชานุ
เคราะหใ์ นพธิ ฝี ังศพพระยาจฬุ าราชมนตรอี ยา่ งสมเกยี รติ และพระราชทานไมน้ ิซา่ นปักทหี่ ลมุ ฝังศพ
พระยาจฬุ าราชมนตรดี ว้ ย

๕๖

๗.พระยาจุฬาราชมนตร(ี สนั อหะหมดั จฬุ า) เป็ นบตุ รพระยาจฬุ าราชมนตร(ี สนิ อหะ
หมดั จฬุ า)และคณุ หญงิ แพ เกดิ เมอื่ พ.ศ.๒๔๑๑ ตอ่ มาไดถ้ วายตวั เป็ นมหาดเล็กในพระบาทสมเด็จ
พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั ครนั้ ถงึ ปี พ.ศ.๒๔๓๒ มบี รรดาศกั ดเิ ์ ป็ นหลวงราชเศรษฐี ดารงตาแหน่ง
ปลดั กรมท่าขวา ต่อมายา้ ยมารบั ราชการในกระทรวงยุตธิ รรม มตี าแหน่งจา่ ศาลต่างประเทศ พ.ศ.
๒๔๕๒ มบี รรดาศกั ดเิ ์ ป็ น พระราชเศรษฐี สงั กดั กรมทา่ ขวา แตย่ งั คงรบั ราชการอยูใ่ นกระทรวง
ยตุ ธิ รรม ครง้ั ถงึ พ.ศ.๒๔๕๔ โปรดเกลา้ ฯพระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ นพระยาจฬุ าราชมนตรี ซงึ่ ท่าน
ดารงตาแหน่งพระยาจฬุ าราชมนตรี ลาดบั ที่ ๗ แหง่ กรุงรตั นโกสนิ ทร ์และดารงตาแหน่งเจา้ กรมกอง
แสตมป์ สงั กดั กระทรวงยุตธิ รรม ตอ่ มาในพ.ศ.๒๔๖๐ พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อยูห่ วั โปรด
เกลา้ ฯพระราชทานยศเป็ นอามาตยต์ รี พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อย่หู วั โปรดเกลา้ ฯใหพ้ ระ
ยาจฬุ าราชมนตรี (สนั ) เขา้ เฝ้ าทูลละอองธลุ พี ระบาทอยเู่ สมอ เมอื่ พระองคท์ รงมปี ัญหาเกยี่ วกบั
เรอื่ งราวทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั ศาสนาอสิ ลาม กจ็ ะมพี ระบรมราชโองการใหพ้ ระยาจฬุ าราชมนตร(ี สนั ) เขา้
เฝ้ าฯเพอ่ื กราบบงั คมทลู ในเรอื่ งราวต่างๆ ทที่ รงมพี ระราชประสงคจ์ ะปรกึ ษาหารอื ดว้ ย พระบาทสมเด็จ
พระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อย่หู วั โปรดเกลา้ ฯพระราชทานนามสกุลแกพ่ ระยาจฬุ าราชมนตร(ี สนั )และบรรดา
ผสู้ บื สายสกุลจากเจา้ พระยาบวรราชนายกลงมาทางพระยาจฬุ าราชมนตร(ี กอ้ นแกว้ ) ว่า “อหะหมดั
จฬุ า” เมอ่ื วนั ที่ ๒๗ กรกฎาคม พ.ศ.๒๔๕๖ พระยาจฬุ าราชมนตร(ี สนั )มบี ตุ รหลายคน อาทิ พระ
จฬุ าราชมนตร(ี สอน), ฮจั ยกี ระแส จฬุ ารตั น ,คณุ อรอนงค ์ อหะหมดั จฬุ า –จฬุ ารตั น พระยา
จฬุ าราชมนตร(ี สนั ) ถงึ แกอ่ นิจกรรมเมอ่ื วนั ที่ ๒๗ เมษายน พ.ศ.๒๔๖๖

๘.พระจุฬาราชมนตร(ี เกษม อหะหมดั จฬุ า) เป็ นบตุ รพระยาจฬุ าราชมนตร(ี สนิ อหะ
หมดั จฬุ า)และนางแดง อหะหมดั จฬุ า เกดิ เมอ่ื วนั ที่ ๑๔ พฤศจกิ ายน พ.ศ.๒๔๓๓ เขา้ รบั ราชการใน
กระทรวงยตุ ธิ รรม ในสมยั พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั ต่อมาในปี พ.ศ.๒๔๕๑ มี
บรรดาศกั ดเิ ์ ป็ น หลวงศรเี นาวรตั น์ พ.ศ.๒๔๖๐ เป็ นผชู้ ว่ ยกองแสตมป์ พ.ศ.๒๔๖๖ โปรดเกลา้ ฯ
พระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ น พระจฬุ าราชมนตรี ซงึ่ เป็ นจฬุ าราชมนตรลี าดบั ที่ ๘ แห่งกรงุ
รตั นโกสนิ ทร ์ในปี เดยี วกนั น้ันไดด้ ารงตาแหน่งเจา้ กรมกองแสตมป์ สงั กดั กระทรวงยุตธิ รรมดว้ ย พระ

๕๗

จฬุ าราชมนตรมี ธี ดิ า ๑ คน คอื คณุ สดุ ายงค ์ มณีวงศ ์ พระจฬุ าราชมนตรถี งึ แกก่ รรมเมอื่ วนั ที่ ๑๒
กรกฎาคม พ.ศ.๒๔๖๙

๙.พระจุฬาราชมนตร(ี สอน อหะหมดั จฬุ า) เป็ นบตุ รพระยาจฬุ าราชมนตร(ี สนั อหะ
หมดั จฬุ า) และคุณหญงิ ถนอม เกดิ เมอื่ วนั ที่ ๑๗ กรกฎาคม พ.ศ.๒๔๓๗ เขา้ รบั ราชการในกรมทา่
ขวา ครน้ั ถงึ ปี พ.ศ.๒๔๕๖ มบี รรดาศกั ดเิ ์ ป็ น หลวงราชเศรษฐี ตอ่ มาในปีพ.ศ.๒๔๗๓ โปรดเกลา้ ฯ
พระราชทานบรรดาศกั ดเิ ์ ป็ น พระจฬุ าราชมนตรี เจา้ กรมทา่ ขวา ดารงตาแหน่ง “จฬุ าราชมนตรี
ลาดบั ที่ ๙ และเป็ นลาดบั สดุ ทา้ ยในสายนิกายชอี ะฮ”์ พระจฬุ าราชมนตรสี มรสกบั คณุ จาเนียน อหะ
หมดั จฬุ า ไมม่ สี ายสบื พระจฬุ าราชมนตร(ี สอน) ถงึ แกก่ รรมเมอื่ วนั ที่ ๑๒ พฤศจกิ ายน พ.ศ.๒๔๙๓

๕๘

บรรณานุ กรม

ก.ศ.ร.กหุ ลาบ กฤษณานนท.์ ประวตั เิ จา้ พะญาอภยั ราชา(ม.ร.ว.ลพ) เจา้
พะญาบดนิ ทรเดชา(ม.ร.ว.อรุณ) , พระนคร : โรงพมิ พส์ ยามประเภท, 2456

จดหมายเหตแุ ห่งชาต,ิ กอง . การแตง่ ตง้ั ขนุ นางไทยในสมยั รชั กาลท5ี่ , กรงุ เทพ : โรง
พมิ พก์ รมศาสนา , 2521

จลุ จอมเกลา้ เจา้ อยูห่ วั , พระบาทสมเด็จพระ . จดหมายเหตรุ าชกจิ รายวนั ภาค
16,19,22

แชน ปัจจสุ านนท ์ , พลเรอื ตร.ี ประวตั กิ ารทหารเรอื ไทย , พระนคร : โรงพมิ พก์ รมสาร
บรรณทหารเรอื , 2509 (กองทพั เรอื พมิ พใ์ นงานเสด็จพระราชดาเนินพระราชทานเพลงิ ศพ พลเรอื
เอกหมอ่ มเจา้ ครรชติ พล อาภากร)

ดารงราชานุภาพ , สมเด็จพระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมพระยา . พระราชพงศาวดารกรุง
รตั นโกสนิ ทร ์รชั กาลท2ี่ , พระนคร : โรงพมิ พบ์ ุญส่งการพมิ พ,์ 2511 (พมิ พเ์ ป็ นอนุสรณใ์ นงาน
พระราขทานเพลงิ ศพ พลเรอื เอกหลวงอาจณรงค ์ (องิ ชว่ งสวุ นิช))

ทพิ ากรวงศ ์ (ขา บนุ นาค) , เจา้ พระยา . พระราชพงศาวดารกรุงรตั นโกสนิ ทร ์รชั กาล
ท1ี่ , กรมศลิ ปากรจดั พมิ พเ์ ผยแพร่ พุทธศกั ราช 2531

.พระราชพงศาวดารกรุงรตั นโกสนิ ทร ์รชั กาลท3ี่ , กรม
ศลิ ปากรจดั พมิ พเ์ ผยแพร่ พุทธศกั ราช 2538

นายสวนมหาดเล็ก . โคลงยอพระเกยี รตพิ ระเจา้ กรุงธนบุร,ี กรงุ เทพฯ : ชยั วโิ รจนก์ าร
พมิ พจ์ ากดั , 2535 (พมิ พเ์ ป็ นอนุสรณใ์ นงานเทดิ พระเกยี รตสิ มเด็จพระเจา้ ตากสนิ มหาราช)

นิธิ เอยี วศรวี งศ ์ . การเมอื งไทยสมยั พระเจา้ กรุงธนบรุ ี กรุงเทพฯ : บรษิ ทั พฆิ เนศ
พรนิ้ ทต์ งิ้ เซน็ เตอร ์จากดั , 2539

ประชมุ พงศาวดารภาคท6ี่ 5 (พระราชพงศาวดารกรุงธนบรุ ฉี บบั พนั จนั ทนุมาศ),
กรุงเทพฯ: บรษิ ทั ชยั วโิ รจนก์ ารพมิ พ ์ จากดั , 2539 (พมิ พเ์ ป็ นอนุสรณใ์ นงานเทดิ พระเกยี รตสิ มเด็จ
พระเจา้ ตากสนิ มหาราช)

ประชมุ พงศาวดารภาคท6ี่ 6 (จดหมายเหตุรายวนั ทพั สมยั กรงุ ธนบรุ ี คราวปราบเมอื งพุท
ไธมาศและเขมร), พระนคร : โรงพมิ พอ์ ดุ ม, 2496 (พมิ พใ์ นงานพระราชทานเพลงิ ศพดร.ประจวบ
บุนนาค)

๕๙

พระราชพงศาวดารฉบบั พระราชหตั ถเลขาเลม่ 2 กรมศลิ ปากรจดั พมิ พ ์ พุทธศกั ราช
2542

ภาณุรงั ษีสวา่ งวงศ ์ กรมพระยาภาณุพนั ธวุ งศว์ รเดช, สมเด็จฯเจา้ ฟ้ า . ราชนิ ิกูลรชั กาล
ท3ี่ , พระนคร : โรงพมิ พโ์ สภณพพิ รรฆธนากร, 2471 (พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หวั ทรงพระกรณุ า
โปรดเกลา้ ฯ ใหพ้ มิ พพ์ ระราชทานในงานทรงบาเพ็ญพระราชกศุ ลศตมาห พระศพสมเดจ็ พระราช
ปิ ตุลา บรมพงศาภมิ ขุ ฯ)

. ราชนิ ิกูลรชั กาลท5ี่ , พมิ พใ์ นงานพระราชทานเพลงิ พระศพ พระว
รวงศเ์ ธอ พระองคเ์ จา้ ราไพประภา, 2522

มยรุ ี (โยธาสมทุ ร)บญุ เทยี ม และพนัส โยธาสมทุ ร . ประวตั ขิ นุ โยธาสมุทร(ขนุ ด่า)ใน
หลากหลายเรอื่ งราวอนั เกยี่ วเนื่อง”สลุ ตา่ นสลุ ยั มาน”, กรุงเทพฯ : บรษิ ทั นัทชาพบั ลชิ ชงิ่
,2541

ราชกจิ จานุเบกษา รชั กาลท5ี่ – รชั กาลท7ี่
ศลิ ปากร,กรม . ทาเนียบนามภาคท2ี่ และทาเนียบขา้ ราชการวงั หลงั , พระนคร : โรง
พมิ พอ์ กั ษรบรกิ าร, 2511 (พมิ พเ์ ป็ นอนุสรณใ์ นงานฌาปนกจิ ศพนายสขุ กนั ตไ์ พเราะ)
ศลิ ปากร, กรม . จดหมายเรอื่ งทูตอเมรกิ นั เขา้ มาในรชั กาลท3ี่ เมอื่ ปี จอ พ.ศ.2493,
พระนคร : โรงพมิ พอ์ าศรมอกั ษร, 2503 (พมิ พเ์ ป็ นอนุสรณใ์ นงานพระราชทานเพลงิ ศพนายแถม
สวุ รรทตั )
สายสกุลสมั พนั ธ ์ พ.ศ.2543
สายสกลุ สลุ ต่านสลุ ยั มาน พ.ศ.2145-2531, กรงุ เทพฯ : บรษิ ทั อมรนิ ทร ์พรนิ้ ตงิ้ กรุพ๊
จากดั , 2531
อรอนงค ์ อหะหมดั จฬุ า – จฬุ ารตั น . ทรี่ ะลกึ ในการทาบญุ ปักไมน้ ิซา่ นใหก้ บั ท่าน
บรรพบุรุษแหง่ ตระกูลอหะหมดั จุฬา – จุฬารตั นและบรรพบรุ ุษแห่งนิกายชอี า่ หอ์ สิ นาอะ
ชะรใี นประเทศไทย วนั ที่ 1 กมุ ภาพนั ธ ์ 2529 (อดั สาเนา)
อกั ขรานุกรมขนุ นางรตั นโกสนิ ทรศก124, พระนคร : โรงพมิ พบ์ ารงุ นุกลู กจิ
อกั ขรานุกรมนามสกุลพระราชทานในพระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลา้ เจา้ อยูห่ วั ,
กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พช์ วนพมิ พ,์ 2534

๖๐