องค์ประกอบทางดนตรีสากล

วิชาดนตรี

ครูเมย์

องค์ประกอบดนตรี

สารบัญ

1 จังหวะ (Rhythm) 4 การประสานเสียง(Harmony)
2 เสียง (Tone) 5 พื้นผิว (Texture)
3 ทำนอง (Melody) 6 คีตลักษณ์ (Forms)

จังหวะ (Rhythm)

จังหวะ เป็นความสัมพันธ์ระหว่างเสียงกับเวลา
องค์ประกอบที่เกี่ยวข้องกับจังหวะประกอบด้วย

1.ความเร็วของจังหวะ (Tempo)
2.บีตส์ (Beat)

3.อัตราจังหวะ (meter)

ความเ(รT็วeขmอpงo)จังหวะ ดนตรีมีการกำหนดความเร็วของแต่ละ

บทเพลง โดยมีเครื่องมือที่

เป็น ตัวกำหนดความเร็ว เรียกว่า

"เมโทรนอม (Metronome)" หรือเรียกว่า เครื่องกำหนดจังหวะ

โดยตัวเลขกำหนดความเร็ว หมายถึง จำนวนจังหวะที่เคาะต่อ 1 นาที

เช่น ถ้าตั้งความเร็วไว้ที่ 60 เครื่องกำหนดจังหวะจะเคาะ 60 ครั้ง ต่อ 1 นาที

ความเ(รT็วeขmอpงo)จังหวะ

บีตส์ (Beat)

จังหวะที่เคาะหรือดำเนินต่อเนื่องไปอย่างสม่ำเสมอ ซึ่งผู้ฟังสามารถรับรู้ได้
จากการเคาะเท้าหรือปรบมือไปพร้อมกับบทเพลง

อัต(รMาeจtังerห)วะ

นอกจากการเคาะจังหวะอย่างสม่ำเสมอคงที่แล้ว

ยังสังเกตได้ว่า บางจังหวะบีตส์มีความหนักเบาต่างกันออกไป

ด้วยเหตุนี้ ดนตรีจึงมีการจัดกลุ่มจังออกเป็น 2 3 4 จัง (ใน1ห้องเพลง)

เช่น อัตราจังหวะ 234 โดยที่ 1 เป็นจังหวะสำคัญและมีความหนัก

444

แน่นที่สุดเสมอ

เสียง (tone)

เสียง เกิดจากการสั่นของแหล่งกำเนิดเสียง
และเสียงเปลี่ยนแปลงได้เมื่อแหล่ง กำเนิดเสียงมีการสั่นที่แตกต่างกัน
เช่น เสียงพูดของมนุษย์ เกิดจากการสั่นสะเทือนของเส้นเสียงที่อยู่ภายในลำคอ
เสียงกลอง เกิดจากการสั่นสะเทือนของหนังกลองเมื่อะูกตีด้วยไม้กลอง

เสียงระฆัง เกิดจากการสั่นสะเทือนของตัวระฆังเมื่อถูกตีด้วยไม้
เสียงกีตาร์ เกิดจากการสั่นสะเทือนของสายกีตาร์เมื่อถูกดีด

ความดังของเสียงและระดับเสียงเป็นสมบัติของเสียง

ทำนอง (melody)

ทำนอง เกิดจากการผสมผสานระหว่างจังหวะ (สั้น-ยาว) และเสียง (สูง-ต่ำ)
ที่ไล่เรียงกันหรือสลับกันไป

การผสมผสานของจังหวะและเสียง ทำให้เพลงแต่ละเพลงมีทำนอง จังหวะ
และให้ความรู้สึกของเพลงที่แตกต่างกันออกไป

ซึ่งจะเป็นสิ่งที่แสดงถึงความเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของเพลงนั้น
ในทางดนตรีถือว่า “ทำนอง” เป็นการเคลื่อนที่ผสมผสานกันของเสียงในแนวนอน

คือแนวทำนองจะเคลื่อนที่ไปข้างหน้าตามจังหวะที่ดำเนินไปเรื่อย ๆ

การประสานเสียง (harmony)

การประสานเสียง คือ เสียงสูง-ต่ำ หรือทำนองที่เข้าไปสอดแทรกทำนองเดิม
เพื่อให้เกิดความไพเราะ หนักแน่น แต่สิ่งที่สำคัญของการประสานเสียง
คือ การผสมกลมกลืนกันระหว่าง เสียงร้องและทำนอง
ในทางดนตรีถือว่า “การประสานเสียง” เป็นการผสมผสานกันของเสียง
ในแนวตั้ง คือการผสมเสียงในช่วงเวลา จังหวะเดียวกัน

พื้นผิว (texture)

ดนตรีประกอบด้วยการประสานเสียงในแนวตั้งกับทำนองในแนวนอน
เมื่อรวมกันจะปรากฏเป็นพื้นผิว พื้นผิวทางดนตรี (musical texture)
เป็นลักษณะการจัดความสัมพันธ์ระหว่างทำนองกับการประสานเสียง
ลักษณะพื้นผิวของดนตรีขึ้นอยู่กับการแปรทำนองและการประสานเสียง

การจัดประเภทของพื้นผิวดนตรีที่ควรรู้จัก มีดังนี้
1.พื้นผิวโมโนโฟนิก (Monophonic texture)
2.พื้นผิวโฮโมโฟนิก (homophonic texture)

พื้นผิวดนตรี (Musical Texture )

พื้นผิวโมโนโฟนิก พื้นผิวโฮโมโฟนิก
(Monophonic texture) (HoMophonic texture)

เป็นพื้นผิวของดนตรีทำนองเดียว เป็นพื้นผิวของดนตรีที่มีแนวทำนองหลัก
ไม่มีดนตรีประกอบ ส่วนใหญ่ และแนวประสานเสียงประกอบ
จะเป็นประเภทบทสวดต่าง ๆ เป็นเสียงซ้อนกัน เกิดจากการ
มีเพียงเส้นเดียว ขับร้องประสานเสียง การเรียบเรียงประสาน
ที่เล่นทำนอง ไม่มีเสียงประสานใด ๆ ในวงดนตรีและบทเพลง

คีตลักษณ์ (Forms)

บทเพลงโดยทั่วไปจะมีการกำหนดรูปแบบและท่อนเพลงไว้อย่างชัดเจนเรียกว่า
“คีตลักษณ์” หรือ “รูปแบบ”

รูปแบบของบทเพลงขึ้นอยู่กับความประสงค์ของผู้ประพันธ์เพลงที่ต้องการ
บทเพลงที่มีรูปแบบปกติหรือรูปแบบซับซ้อน ซึ่งรูปแบบที่ควรรู้จัก ได้แก่

1.รูปแบบเอกบท (Unitary form)
2.รูปแบบทวิบท (Binary Form)
3.รูปแบบตรีบท (Ternary form)

รูปแบบเอกบท (Unitary Form)

เป็นบทเพลงที่มีเพียงท่อนเดียว
สัญลักษณ์ที่ใช้ในเพลงเอกบท คือ A
และอาจมีการซ้ำทำนองกัน เช่น AAAA
ซึ่งท่อนที่เพิ่มมาไม่ควรมีทำนองที่ต่างจากเดิมมากนัก

รูปแบบทวิบท (Binary Form)

เป็นบทเพลงที่มีทำนองหลัก 2 ท่อน หรือมากกว่า
แต่ทำนองที่เพิ่มขึ้นต้องมีทำนองช้าต่อกันมา

โดยไม่สลับทำนอง สัญลักษณ์ที่ใช้ในเพลงทวิบท คือ ab
นอกจากนี้ ยังมีการซ้ำกันหลาย ๆ เที่ยวก็ได้
เช่น ซ้ำทำนองแบบ aabb

รูปแบบตรีบท (Ternary Form)

เป็นบทเพลงที่มีทำนองหลัก 2 ทำนอง แต่นำทำนอง A
ย้อนกลับมาบรรเลงใหม่ ซึ่งทำนองจะขัดแย้งตรงกลางของ

ทำนองเดิม สัญลักษณ์ที่ใช้ในเพลงตรีบท คือ ABA
เป็นลักษณะของเพลงไทยสากลในปัจจุบัน

สรุป

จังหวะ เสียง ทำนอง
คีตลักษณ์ การประสานเสียง
องค์ประกอบดนตรี

พื้นผิว

ภาระงาน

คำสั่ง : ให้นักเรียนออกแบบ Mine Mapping ในหัวข้อเรื่อง องค์ประกอบทางดนตรี
ส่งก่อนวันที่ 17 พฤศจิกายน 2564
ส่งทางไลน์ส่วนตัวได้เลยนะคะ

THANK YOU

See you next time!