หน่วยที่ 7 วิธีการสอบเทียบเครื่องมือวัด

95

หน่วยที่ 7
วธิ ีการสอบเทียบเครื่องมือวดั

วธิ ีสอบเทยี บตลบั เมตร/ฟุตเหลก็ /สายวดั ผ้า

ไม้บรรทดั เหลก็ หรือฟุตเหลก็
วสั ดุท่ีใชท้ ำไมบ้ รรทดั น้ีมีต้งั แต่ ไม้ พลำสติก ไปจนถึงเหลก็ กลำ้ กรณีท่ีไมบ้ รรทดั ทำจำก

วสั ดุเหลก็ กลำ้ ทว่ั ไปจะเรียกวำ่ ฟุตเหลก็ เพอื่ ควำมตอ้ งกำรควำมคงทนในกำรใชง้ ำน และเพอ่ื ใหม้ ี
สัมประสิทธ์ิกำรขยำยตวั เชิงอุณหภูมิต่ำ ท่ีปลำยดำ้ นหน่ึงมีโลหะท่ีหกั งอ 90 องศำติดอยู่ เพ่อื ทำเป็น
ขอเกี่ยวระหวำ่ งกำรใชง้ ำน ขอเกี่ยวท่ีวำ่ มีท้งั แบบยดึ ติดตำยตวั กบั แถบวดั และแบบไม่ยดึ ติดตำยตวั
กบั แถบวดั สำมำรถขยบั ตวั ไดบ้ ำ้ งตำมมำตรฐำน JIS 7512-1993 กำหนดให้โดยประมำณควำมหนำ
ของตวั เกี่ยวเอง เพื่อใหเ้ กิดควำมคล่องตวั ในกำรใชง้ ำนสำหรับใชว้ ดั แบบชนปลำยและเกี่ยวปลำย
ส่วนท่ีเกบ็ แถบวดั ทำดว้ ยวสั ดุท่ีป้องกนั แถบวดั จำกควำมเสียหำย และสำมำรถพกพำไดส้ ะดวก

ตาราง ความผดิ พลาดของตลบั เมตร

เกรด ควำมผดิ พลำด
1 ±(0.20 + 0.10 L) mm.
2 ±(0.25 + 0.15 L) mm.

L คือ ควำมยำวของตลบั เมตร หน่วยเป็น
เมตร กรณีตลบั เมตร เพ่มิ ควำมผดิ พลำด
จำกขอเก่ียวเขำ้ ไปในสูตรเพ่ิมอีก ± 0.2
mm.

อำ้ งอิงจำก JIS B 7512-1993

ควำมผดิ พลำดของตลบั เมตรตำมที่กำหนด ทดสอบที่อุณหภูมิ 20 องศำเซลเซียส เป็นเกณฑ์
วธิ ีกำรหำค่ำควำมผดิ พลำดท่ียอมใหไ้ ดข้ องตลบั เมตร ตวั อยำ่ งเช่น

ตลบั เมตรที่จะถูกสอบเทียบควำมยำว 3 เมตร แบบขอเก่ียว ควำมผดิ พลำดของตลบั เมตรน้ี
เท่ำกบั ± (0.25+0.2+(0.15×2) = ±0.75 mm. กรณีท่ีตลบั เมตรไม่ไดร้ ะบุเกณฑไ์ ว้แนะนำวำ่ ใหถ้ ือค่ำท่ี
เกรดต่ำสุดก่อน

96

สายวดั ผ้า
เป็นเคร่ืองวดั อีกชนิดหน่ึงที่พบกนั มำกในอุตสำหกรรมผำ้ (Textile industry) และในงำนรัง

วกั ตำ่ งๆ

รูป สำยวดั ผำ้ แบบต่ำงๆ ตำมมำตรฐำน JIS B 7522

แถบวดั ท่ีมีควำมกวำ้ งของแถบวดั คร่ึงนิ้วโดยประมำณวสั ดุท่ีทำตวั แถบวดั ทำมำจำกไฟ
เบอร์กลำส หรือไฟเบอร์วสั ดุสงั เครำะห์ เคลือบดว้ ยเรซิ่นสงั เครำะห์ซ่ึงมีควำมยดื ตวั ต่ำ สเกลบอก
ระยะที่พบมีท้งั ใชส้ ีแดงและดำ ลบเลือนไดย้ ำก ส่วนสำยวดั ผำ้ สำหรับอุตสำหกรรมผำ้ ที่ปลำยท้งั
สองขำ้ งมีแถบโลหะติดอยู่ ซ่ึงเป็นโลหะที่เป็ นสนิมยำก

ควำมยำวโดยทว่ั ไปสำหรับสำยวดั ผำ้ ในงำนรังวดั น้ีมีต้งั แต่ 0.5 เมตร ไปถึงกวำ่ 9 เมตร
สำหรับสำยวดั ในอุตสำหกรรมผำ้ ท่ีพบคือ 2 เมตร

กำรออกแบบสำยวดั มี 2 แบบ คือแบบท่ีมีระยะฟรีก่อนที่จะถึงสเกลที่ใชว้ ดั ระยะ เรียกวำ่
แบบ Line graduation คือ แบบที่วดั โดยดูสเกลเริ่มตน้ และแบบที่ปลำยสำยวดั ในอุตสำหกรรมผำ้ ก็
เช่นเดียวกนั มำตรฐำนสำยวดั ผำ้ ตำม JYS B 7522 แบ่งออกเป็น 2 แบบ คือ Line graduation และ
Boundary graduation ตำมที่ไดก้ ล่ำวมำขำ้ งตน้ และแต่ละแบบยงั แบ่งออกเป็น 2 เกรด คือ เกรด 1
และ 2 ซ่ึงควำมผดิ พลำดของสำยวดั ผำ้

ท่ีปลำยดำ้ นหน่ึงของฟุตเหล็กเป็นจุดเริ่มสำหรับใชว้ ดั ซ่ึงสำมำรถใชด้ ำ้ นน้ีวดั โดยชน หรือ
ทำบเขำ้ กบั ขอบงำนที่วดั ไดท้ นั ที ปลำยอีกดำ้ นท่ีเป็ นปลำยสเกล จะมีท้งั แบบเหลือควำมยำวไว้
เลก็ นอ้ ยสำหรับจบั ถือ หรืออำจไม่เหลือไวก้ ็ได้

สเกลบนไมบ้ รรทดั มีท้งั หน่วย SI (เซนติเมตร) และหน่วยองั กฤษ (นิ้ว-ฟุต) ควำมยำวของ
ไมบ้ รรทดั ท่ีมีออกมำจำหน่ำยเร่ิมต้งั แต่ 6 นิ้วฟุต (15 cm.) ไปถึง 6 ฟุต (200 cm.) เกินกวำ่ น้ีมกั ไม่
ค่อยพบ ควำมผดิ พลำดของฟุตเหลก็ อำ้ งอิงตำมมำตรฐำนอุตสำหกรรมญี่ป่ ุน (JIS : Japanese
Industrial Standard)

97

มำตรฐำนควำมผดิ พลำดดงั ตำรำงมำจำกสูตรดงั น้ี
เกรด 1 =±(0.10+0.05×(L/500)
เกรด 2 =±(0.10+0.10×(L/500)
ซ่ึง L คือ ควำมยำวของฟุตเหลก็ หน่วยเป็น mm.
สภำวะท่ีทำกำรสอบเทียบท่ีอุณหภูมิ 20 องศำเซลเซียส และเกรดของฟุตเหลก็ หำกผผู้ ลิต

ตำมมำตรฐำนน้ีตอ้ งระบุเกรดไวบ้ นตวั เคร่ืองมือดว้ ย กรณีที่ไม่มีหรือเคร่ืองมือของทำ่ นไมไ่ ดผ้ ลิต
ตำมมำตรฐำนน้ี อำจอำ้ งอิงตำมเกรด 2 เป็นแนวทำงได้

ตลบั เมตร

เป็นเคร่ืองมือวดั ควำมยำว มีกำรออกแบบใหแ้ ถบวดั สำมำรถมว้ นเขำ้ เกบ็ ในตลบั หรือกลบั

ได้ ดว้ ยแรงยึดของสปริงเพื่อควำมสะดวกในกำรพกพำควำมยำวของแถบวดั มีกำรผลิตออกมำ

หลำกหลำยขนำดควำมยำว เริ่มต้งั แต่ 1 เมตรข้ึนไปถึง 200 เมตรกเ็ คยพบ แถบวดั ทำจำกสเตนเลส

ผสมโครเมียมและคำร์บอน ท่ีมีคุณสมบตั ิในกำรยดื ตวั และค่ำสัมประสิทธ์ิกำรขยำยตงั เชิงอุณหภูมิ

ต่ำ ตำมมำตรฐำนระบุวำ่ หำกตลบั เมตรไดร้ ับแรงดึงระหวำ่ งใชง้ ำน จะยดื ตวั ไดไ้ มเ่ กิน 10% ของคำ่

ควำมผดิ พลำดท่ียอมได้ แถบวดั เคลือบสีรองพ้ืนเป็นสีเหลือง และสเกลที่บอกค่ำเป็นสีดำหรือแดง

หน่วยวดั ที่ปรำกฏบนแถบวดั มีท้งั หน่วย SI (เซนตอเมตร) และหน่วยองั กฤษ (นิ้ว-ฟุต)

ตาราง มาตรฐานความผดิ พลาดของสายวดั ผ้า

เกรด Glass 1 Glass 2

(Line graduation) (Boundary graduation)

เกรด 1 ±(0.6 + 0.4 L) mm. ±(1.2 + 0.4 L) mm.

เกรด 2 ±(1.2 + 0.8 L) mm. ±(2.4 + 0.4 L) mm.

หมำยเหตุ
1. L คือ ควำมยำวของสำยวดั ผำ้ มีหน่วยเป็นเมตร
2. อุณหภูมิอำ้ งอิงคือท่ี 20 °C
3. มีแรงดึงกระทำตำมที่ระบุบนตวั สำยวดั กรณีไม่มีกำหนดใหท้ ี่แรงดึงเท่ำกบั 5N สำหรับสำยวดั
2 m. หรือนอ้ ยกวำ่ และแรงดึงเทำ่ กบั 50N สำหรับสำยวดั ผำ้ ที่มีควำมกวำ้ ง เทำ่ กบั 50 mm. หรือ
มำกกวำ่
4. ควำมผดิ พลำดเพ่ิมจำกตำรำงอีก ±0.5 mm. สำหรับสำยวดั ที่ปลำยวดั เป็นจุดเร่ิม

อำ้ งอิงจำก JIS B 7522 - 1993

98

วธิ ีกำรหำค่ำควำมผดิ พลำดท่ียอมใหไ้ ดข้ องสำยวดั ในอุตสำหกรรมผำ้ ตวั อยำ่ งเช่น สำยวดั ที่
จะถูกสอบเทียบควำมยำว 2 เมตร Class 2 ควำมผดิ พลำดของสำยวดั น้ีเท่ำกบั

±(1.2+0.5+(0.8×2) = ± 3.3 mm.
เช่นเดียวกนั กบั ตลบั เมตร กรณีที่สำยวดั ไม่ไดร้ ะบุเกรดแนะนำใหใ้ ชค้ ่ำควำมผดิ พลำดที่
เกรดต่ำสุดไว้

มาตรฐานและอปุ กรณ์สาหรับสอบเทยี บ
เคร่ืองมือมำตรฐำนสำหรับใชส้ อบเทียบเคร่ืองมือ
1. สเกลแกว้ มำตรฐำน (Standard glass scale) เป็ นมำตรฐำนกำรสอบเทียบเคร่ืองมือวดั มิติ

อนั หน่ึง ลกั ษณะเหมือนฟุตเหล็กน้ีเองแตต้ วั เป็นแกว้ ซ่ึงมีค่ำสมั ประสิทธ์ิกำรขยำยตวั เชิงอุณหภูมิต่ำ
มำก และมีควำมถูกตอ้ งสูงในระดบั ±0.75-3.5 µm. ทีเดียว

2. เคร่ืองวดั มิติโดยใชแ้ สงเงำ (profile projector) เป็นเครื่องวดั มิติโดยดูจำกแสงเงำของวตั ถุ
ท่ีถูกวดั ใชใ้ นกำรตรวจสอบ และทดสอบผลิตภณั ฑก์ นั มำกในอุตสำหกรรมที่ตอ้ งกำรวดั งำน
ละเอียด และสำมำรถนำมำใชเ้ ป็นมำตรฐำนไดเ้ ช่นกนั สำมำรถปรับตำแหน่งกำรวดั ไดท้ ้งั แกน
แนวต้งั แนวนอน และวดั มุมอ่ืนๆ ไดโ้ ดยมีควำมถูกตอ้ งในกำรวดั ±0.0005 mm.

3. เวอร์เนียคำลิปเปอร์ เป็นเคร่ืองมือวดั ท่ีเรำคุน้ ตำเป็นอยำ่ งดี ควำมถูกตอ้ งในรุ่นละเอียด
สุด สำมำรถทำไดถ้ ึง ±0.003 mm.

4. กลอ้ งขยำย สำหรับขยำยเพ่ือควำมสะดวกในระหวำ่ งกำรสอบเทียบมำตรฐำนที่สำมำรถ
ใชไ้ ดด้ งั ขำ้ งตน้ ซ่ึงสำมำรถใชส้ อบเทียบตลบั เมตร ฟุตเหลก็ และสำยวดั ผำ้ ไดส้ บำยๆ ท่ีจะลืมเสีย
ไมไ่ ด้ นน่ั คือ มำตรฐำนเหล่ำน้ีตอ้ งไดร้ ับกำรสอบเทียบมำก่อนแลว้

เกจบลอ็ ค
เกจบลอ็ ค หรือเรียกอีกช่ือหน่ึงวำ่ สลิปเกจ (Slip gauge) เป็นชิ้นวตั ถุที่สร้ำงข้ึนใหม้ ีขนำด

ควำมหนำประจำตวั แต่ละชิ้นที่แน่นอน ซ่ึงสร้ำงดว้ ยวสั ดุที่มีควำมสำมำรถในกำรรักษำค่ำประจำตวั
ใหท้ นตอ่ กำรใชง้ ำนที่มีกำรขดั สี

เกจบลอ็ ค ท่ีผลิตออกมำปัจจุบนั มีรูแพรรณตำ่ งๆ โดยแบง่ ตำมลกั ษณะตำมพ้ืนที่หนำ้ ตดั
ควำมหนำที่ใชง้ ำนทว่ั ไป พบวำ่ มีผลิต 3 แบบคือ

1. ส่ีเหล่ียมผนื ผำ้ (rectangular gauge block)
2. สี่เหล่ียมจตั ุรัส (square gauge block)
3. แทง่ ทรงกลม (pin gauge)
เกจบล็อคท่ีมีจำหน่ำยโดยทวั่ ไป ผผู้ ลิตจะจดั เป็นชุดๆ มีขนำดควำมหนำต้งั แต่ 0.9 มิลลิเมตร
ข้ึนไปถึง 100 มิลลิเมตรหรือมำกกวำ่ โดยควำมหนำของเกจบล็อคจะเพิม่ ควำมหนำต้งั แตข่ ้นั ละ

99

0.001 มิลลิเมตร ไปจนถึงข้นั 25 มิลลิเมตร และสำหรับหน่วยวดั องั กฤษมีขนำดต้งั แต่ 0.02 นิ้ว ถึง
ควำมหนำ 4 นิ้ว หรือมำกกวำ่ โดยควำมหนำของเกจบล็อคจะเพม่ิ ควำมหนำต้งั แต่ข้นั ละ 0.0001 นิ้ว
ถึงข้นั ละ 1 นิ้ว

วธิ ีการต่อเกจบลอ็ ค
กำรต่อเกจบลอ็ คกม็ ีสิ่งท่ีตอ้ งคำนึงถึง ดงั น้ี
1. กำรตอ่ เกจบลอ็ คควรต่อนอ้ ยชิ้นท่ีสุดเท่ำท่ีทำได้ เพื่อควำมสะดวกในกำรใชง้ ำนและลด

ควำมผดิ พลำด เน่ืองจำกกำรตอ่ เกจบล็อค
2. ควรเลือกใชเ้ กจบลอ็ คท่ีมีควำมหนำ เพือ่ หลีกเลี่ยงควำมเสียหำยที่อำจเกิดกบั เกจบลอ็ ค

บำงๆ
3. กรณีมีกำรต่อเกจบล็อคหลำยชิ้น ควรต่อชิ้นท่ีหนำก่อนและตอ่ เกจบล็อคบำงหลงั สุด

วธิ ีต่อเกจบลอ็ ค 2 ชิ้นทมี่ ีความหนาพอประมาณ
1. ใชม้ ือ 2 ขำ้ งจบั ชิ้นเกจบล็อค โดยใหพ้ ้ืนท่ีหนำ้ ตดั ควำมหนำสัมผสั กนั ลกั ษณะไขวบ้ ริเวณ

พ้ืนท่ีก่ึงกลำงเกจบล็อค
2. ออกแรงกดเกจบลอ็ ค 2 ชิ้นเขำ้ หำกนั เลก็ นอ้ ยและบิดเกจบลอ็ ค 2 ชิ้นสวนทำงกนั เพ่ือให้

พ้ืนท่ีหนำ้ ตดั ควำมหนำสัมผสั กนั สนิทเตม็ หนำ้
3. ทดลองดึงเกจบล็อคออกจำกกนั โดยใชแ้ รงเบำๆ หรือใชว้ ธิ ีจบั เกจบล็อคชิ้นใดชิ้นหน่ึง

และอีกชิ้นหน่ึงอยไู่ ดด้ ว้ ยแรงยดึ เกจบล็อคท่ีตอ่ กนั สนิทดี เม่ือทดลองดึงแลว้ จะไม่หลุด หรือเกจ-
บล็อคชิ้นที่ปล่อยลอยจะไม่เล่ือนหลุดออกจำกกนั เอง

รูป วำงเกจบลอ็ กใหพ้ ้นื ท่ีหนำ้ ตดั รูป บิดเกจบลอ็ กกลบั ทิศกนั เพ่ือให้ รูป จบั เกจบลอ็ กที่ต่อเสร็จขำ้ งหน่ึง

สมั ผสั กนั ลกั ษณะไขว้ พ้นื ท่ีหนำ้ ตดั สมั ผสั กนั เตม็ หนำ้ หำกตอ่ กนั สนิทจะไม่เลื่อนหลดุ

จำกกนั

วธิ ีต่อเกจบลอ็ คชิ้นบางและชิ้นหนาเข้าด้วยกนั

1. วำงเกจบลอ็ คชิ้นหนำบนพ้นื สะอำดๆ โดยใหพ้ ้ืนที่หนำ้ ตดั ควำมหนำดำ้ นหน่ึงหงำยข้ึน

จำกน้นั ใชน้ ิ้วโป้งและนิ้วกลำงของมือขำ้ งท่ีถนดั จบั เกจบล็อคบริเวณสัน ใหพ้ ้ืนท่ีหนำ้ ตดั ของเกจบ

ลอ็ คชิ้นบำงสัมผสั กบั เกจบล็อคชิ้นหนำเล็กนอ้ ย

100

2. ใชน้ ิ้วช้ีกดเกจบลอ็ คชิ้นบำงดว้ ยแรงพอประมำณและเลื่อนเกจบล็อคชิ้นบำงใหพ้ ้นื ท่ี
หนำ้ ตดั สัมผสั กนั สนิด

วธิ ีต่อเกจบลอ็ บาง 2 ชิ้นเข้าด้วยกนั
เน่ืองจำกเกจบล็อคบำงมีควำมไวตอ่ ควำมเสียหำย ดงั น้นั กำรต่อเกจบล็อคบำง 2 ชิ้นเขำ้

ดว้ ยกนั ตอ้ งอำศยั เกจบลอ็ คหนำเป็นฐำนเพื่อใชร้ ับน้ำหนกั และใหง้ ่ำยต่อกำรจบั ยดึ โดยมีวธิ ีกำรดงั น้ี
1. ตอ่ เกจบลอ็ คชิ้นบำงชิ้นแรกเขำ้ กบั ชิ้นหนำท่ีใชเ้ ป็ นฐำนก่อน
2. ตอ่ เกจบล็อคชิ้นบำงชิ้นท่ี 2 บนเกจบลอ็ คบำงชิ้นที่ 1
3. เล่ือนเกจบล็อคชิ้นหนำก่อนออก โดยใชเ้ ล็บ หรือวสั ดุพลำสติกปลำยแหลมเข่ียออก

การใช้งานเกจบลอ็ ค สำมำรถสรุปลกั ษณะกำรใชง้ ำนได้ 3 ลกั ษณะดงั น้ี
1. เป็นมำตรฐำนสำหรับสอบเทียบเครื่องมือวดั กำรใชง้ ำนลกั ษณะน้ีพบเห็นมำกท่ีสุด

เนื่องจำกเกจบล็อกมีควำมถูกตอ้ งสูงมำก เพียงพอที่จะใชใ้ นกำรสอบเทียบเคร่ืองมือวดั ทำงลบทุก
ประเภท

2. ใชส้ ำหรับตรวจสอบผลิตภณั ฑร์ ะหวำ่ งกระบวนกำร เป็นอีกงำนหน่ึงที่สำมำรถประยกุ ต์
เกจบลอ็ กมำใชง้ ำนได้ สำหรับกำรตรวจสอบผลิตภณั ฑบ์ ำงประเภท ที่มีรูปร่ำงซบั ซอ้ น และมีขนำก
เล็ก ซ่ึงเป็นกำรยำกท่ีจะใชเ้ ครื่องมือวดั ซอกซอนเขำ้ ไปในจุดที่ตอ้ งกำรตรวจสอบ เช่น

- ใชเ้ กจบล็อคตรวจผำ่ น – ไม่ผำ่ น (go-no go gauge )
- ใชต้ รวจสอบควำมกวำ้ งของชิ้นงำน
- ใชพ้ นิ เกจบลอ็ คสำหรับกำรตรวจสอบโตของรูไขสกรูของงำนฉีดพลำสติก

101

3. ใชเ้ ป็นคำ่ คงท่ีสำหรับถ่ำยคำ่ ไปยงั ผลิตภณั ฑ์
- ดว้ ยกำรใชเ้ กจบล็อคประกอบร่วมกบั อุปกรณ์ร่วม
-ใชเ้ กจบล็อคสำหรับกำรต้งั ระยะกำรทำงำนของเคร่ืองจกั รหรือใชเ้ กจบล็อกในกำรปรับต้งั
เคร่ืองจกั ร

วธิ ีสอบเทยี บเวอร์เนียคาลปิ เปอร์
ปัจจุบนั บริษทั ผผู้ ลิตตำ่ งๆ ไดอ้ อกแบบเวอร์เนียออกมำหลำกหลำยแบบ และยงั ไดน้ ำเอำ

เทคโนโลยดี ิจิตอลเขำ้ มำเป็นส่วนหน่ึงของกลไกลกำรทำงำน เพื่อเพม่ิ ควำมถูกตอ้ งในกำรวดั และ
ควำมสะดวกในกำรอำ่ นค่ำมำกข้ึน บำงรุ่นยงั สำมำรถต่อพว่ งเขำ้ กบั อุปกรณ์เฉพำะ หรือคอมพิวเตอร์
ท่ีทำงำนร่วมกบั โปรแกรม เพอ่ื นำเอำผลกำรวดั จำกเวอร์เนียมำทำกำรประมวลผลทำงสถิติ เพ่ือ
ควบคุมผลิตภณั ฑท์ ี่ถูกวดั ไดด้ ว้ ย

มาตรฐานความผดิ พลาด
กำรออกแบบเวอร์เนีย ส่วนมำกจะมีสเกลวดั 2 ระบบในตวั เดียวกนั คือ ระบบองั กฤษ (นิ้ว)

และระบบเมตริก (มิลลิเมตร) ระบบใดจะอยดู่ ำ้ นล่ำงข้ึนอยกู่ บั วำ่ ตลำดนิยมระดบั ใดมำกกวำ่ เช่น
ตลำดที่ขำยนิยมระบบเมตริกสเกลดำ้ นล่ำงเป็นมิลลิเมตร ดำ้ นบนเป็ นระบบองั กฤษ

ขนำดควำมยำวของเวอร์เนีย ในระบบเมตริกท่ีผลิตจำหน่ำย มีขนำดควำมยำว 150, 200, 300,
600, 1000, 2000, มิลลิเมตร ควำมละเอียดในกำรวดั ค่ำควำมละเอียด 1/10 (0.1), 1/20 (0.05), 1/50
(0.02), 1/1000 (0.001) มิลลิเมตร ใหเ้ ลือกใชต้ ำมควำมละเอียดของงำนท่ีตอ้ งกำรวดั

ขนำดควำมยำวของเวอร์เนีย ในระบบองั กฤษที่ผลิตจำหน่ำยมีขนำดควำมยำว 6 “, 8”, 12”,
24”, 40”, 80” ควำมละเอียดในกำรวดั คำ่ มีควำมละเอียด 1/128, 1.1000 (0.001”), 1/10000 (0.0001”)
มำตรฐำนควำมผดิ พลำด

ควำมผดิ พลำดท่ียอมรับไดข้ องเวอร์เนีย อำ้ งอิงจำกมำตรฐำน JIS ISOและ 40 ตำมลำดบั
และมำตรฐำนควำมผดิ พลำดของเวอร์เนียวดั ลึก

ตาราง มาตรฐานความผดิ พลาดของเวอร์เนียความละเอยี ดต่างๆ ตาม JIS B 7597

102

Measuring length Scaleumterval minimum Indicating quantities

or minimum reading value

0.1 or 0.05 0.02 or 0.01

50 or under ± 0.05 ± 0.02

Over 50 to 100 or under ± 0.06 ± 0.03

Over 100 to 200 or under ± 0.07

Over 200 to 300 or under ± 0.08 ± 0.04

Over 300 to 400 or under ± 0.09

Over 400 to 500 or under ± 0.10 ± 0.05

Over 500 to 600 or under ± 0.11

Over 600 to 700 or under ± 0.12 ± 0.06

Over 700 to 800 or under ± 0.13

Over 800 to 900 or under ± 0.14 ± 0.07

Over 900 to 1.000 or under ± 0.15

อำ้ งอิงจำก JIS B 7507

Remark :

1. The values of this Table shell be those at 20 °C

2. The permissible values shall include the measuring errors generated due to the flatness and

parallelism of the measuring face.

ตาราง มาตรฐานความผดิ พลาดของเวอร์เนียความละเอยี ดต่างๆ ตาม ISO 3599 และ ISO6906

103

ISO 3599 0.1 and 0.05 ISO 6906 0.02 mm.
mm.
Measured length Maximum Maximum forefaces
Mm. Measuring uncertainty at permissible error in in
(95%) mm.
reading um Parallelism of
0 ±50 external
100 ±60 ±20
200 ±70 ±30 Measuring faces um.
300 ±80 ±30 10
400 ±90 ±40 10
500 ±100 ±40 10
600 ±110 ±50 15
700 ±120 - 15
800 ±130 - 20
900 ±140 - -
1000 ±150 - -
อำ้ ง อิงจำก ISO 3599 และ ISO 6909 - -
-
-

ตาราง มาตรฐานความผดิ พลาดของเวอร์เนียความละเอยี ดต่างๆ ตาม JIS B 7518

Measuring length Graduation minimum medicating amount

(mm.) Or minimum reading value

0.05 mm. 0.02 or 0.01 mm.

50 or under ± 0.05 ± 0.02

Over 50 to 100 or under ± 0.06 ± 0.03

Over 100 to 200 or under ± 0.07

Over 200 to 300 or under ± 0.08 ± 0.04

อำ้ งอิงจำก JIS B 7518

Remark : The values of this table shall be those of at 20 °

104

ควำมหมำยของขอ้ มูลในตำรำงตำ่ งๆ ตวั อยำ่ งเช่น เวอร์เนีย ควำมยำวขนำด 150mm. ควำม
ละเอียด 0.01 mm. ตำมมำตรฐำน JIS B 7507 ตำรำงที่ 39 กำหนดควำมผิดพลำดไดไ้ ม่เกิน ±0.03 mm.
นนั่ คือ ค่ำท่ีอำ่ นไดจ้ ำกเวอร์เนียน้นั จะคลำดเคลื่อนจำกค่ำควำมจริงของส่ิงท่ีวดั ไดไ้ มเ่ กิน 30 µm.
นน่ั เอง

วธิ ีสอบเทยี บ
กำรสอบเทียบเวอร์เนียควรทำกำรสอบเทียบอยำ่ งนอ้ ยครอบคลุมยำ่ นกำรใชง้ ำน โดยกำร

สอบเทียบจะกำหนดจุดกำรสอบเทียบ 5-10 จุด ตลอดยำ่ นที่ท่ำนจะสอบเทียบ ก่อนดำเนินกำรสอบ
เทียบตอ้ งทำควำมสะอำดเกจบลอ็ คและเวอร์เนีย บริเวณปำกวดั ใหส้ ะอำดปรำศจำกฝ่ นุ อำจชโลม
น้ำมนั บำง ๆ เพอ่ื หล่อล่ืน

สอบเทยี บปากวดั นอก
1. เริ่มจำกกำรนำเอำเกจบล็อคควำมหนำนอ้ ยสุดมำวดั วำมหนำดว้ ยเวอร์เนียท่ีถูกสอบเทียบ

โดยใหผ้ วิ หนำ้ ปำกวดั สัมผสั กบั ผวิ ของเกจบล็อคสนิท อำ่ นค่ำท่ีและบนั ทึกค่ำไวใ้ นแบบบนั ทึก
หวั ขอ้ กำรรำยงำนผลกำรสอบเทียบ

2. เปล่ียนชิ้นเกจชิ้นต่อไป ทำตำมขอ้ 1 จนครบทุกชิ้น
3. ระหวำ่ งกำรวดั ควรเล่ือนเวอร์เนียมท่ีตุม่ กนั ลื่น และหนีบเกจบลอ็ คดว้ ยควำมแรง
พอประมำณไม่มำกหรือนอ้ ยเกินไป จะส่งผลใหม้ ีควำมผิดพลำดในกำรสอบเทียบและกรณีเวอร์เนีย
ท่ีอำ่ นค่ำที่วดั เป็นแบบสเกลตรงกนั ควรใชค้ วำมระมดั ระวงั ในกำรอ่ำนค่ำ

สอบเทยี บปากวดั ใน
กำรสอบเทียบปำกวดั ในของเวอร์เนีย จำเป็ นตอ้ งใชอ้ ุปกรณ์เสริม คือ ชุดแคลมป์ ยดึ และชิ้น

ประกบร่วมกนั ตำม เพ่ือใหป้ ำกวดั สำมำรถวดั ควำมหนำของเกจบลอ็ คได้
1. เสียบชิ้นเกจเขำ้ ระหวำ่ งแคลมป์ ยดึ และชิ้นประกบ โดยเร่ิมจำกชิ้นที่บำงท่ีสุด และขนั

แคลมป์ ใหแ้ น่น แตเ่ กจบล็อคตอ้ งไม่บำงนอ้ ยกวำ่ 5 mm. มิเช่นน้นั จะไมส่ ำมำรถเสียบปำกวดั ใน
เขำ้ ระหวำ่ งชิ้นประกบเกจบล็อคได้

2. วดั ควำมหนำดว้ ยเวอร์เนียที่ถูกสอบเทียบ ตำมโดยใชแ้ รงในกำรวดั พอสมควร ขยบั เวอร์
เนียไปมำระหวำ่ งถ่ำงปำกวดั ออกเพ่ือใหแ้ น่ใจวำ่ ปำกวดั แนบสนิทและขนำนกบั เกจบล็อค อำ่ นค่ำท่ี
เวอร์เนีย และบนั ทึกในแบบบนั ทึกหวั ขอ้ กำรรำยงำนผลกำรสอบเทียบ

3. เปลี่ยนควำมหนำของเกจบล็อคและทำตำมขอ้ 1-2 ซ้ำจนครบค่ำ

105

สอบเทยี บวดั ลกึ
กำรสอบเทียบวดั ลึก สำหรับเวอร์เนียวดั ลึกและเวอร์เนียทวั่ ไป จำเป็นตอ้ งทำกำรสอบเทียบ

บนพ้นื ที่ที่มีควำมเรียบ ในท่ีน้ีใชแ้ ทน่ หินแกรนิตท่ีใชส้ ำหรับกำรตรวจสอบผลิตภณั ฑ์
1. วำงแทง่ เกจบล็อคลงบนแทน่ หินแกรนิต อำจหำอุปกรณ์ช่วยยนั เกจบล็อคไว้ เพ่อื ไม่ให้

ลม้ และควำมสะดวกในกำรสอบเทียบ โดยเริ่มจำกชิ้นที่มีควำมหนำนอ้ ยสุดก่อน
2. นำเวอร์เนียที่ถูกสอบเทียบมำวดั ควำมหนำดว้ ยกำรวดั ลึก วธิ ีต้งั วดั ใหก้ ำ้ นวดั ลึกแนบ

สนิทกบั ชิ้นเกจเพื่อใหม้ น่ั ใจวำ่ เวอร์เนียต้งั ในแนวด่ิงมำกท่ีสุด
3. เปลี่ยนควำมหนำของเกจบล็อคและทำตำมขอ้ 1-2 ซ้ำจนครบคำ่

วธิ ีสอบเทยี บไมโครมเิ ตอร์
หลกั กำรทำงำนของไมโครมิเตอร์ ประยกุ ตม์ ำจำกกำรหมุนเคล่ือนท่ีของชุดเกลียว ที่

ประกอบดว้ ยสกรูและนตั เหมือนกำรทำงำนของแคลมป์ จบั งำนรูปตวั ซี โดยที่แนวคิดมำจำกกำร
หมุนสกรูใหเ้ คลื่อน ซ่ึงเมื่อสกรูเคล่ือนท่ีไป 1 รอบ สกรูจะมีระยะทำงกำรเคลื่อนท่ีเทำ่ กบั 2 ฟิ ต(pitch)
ของเกลียว เช่น เกลียวท่ีมีระยะพติ เทำ่ กบั 0.5 mm. เม่ือหมุนเกลียวครบ 1 รอบ ระยะทำงเดินของ
เกลียวจึงเท่ำกบั 0.5 mm. นน่ั เอง

มาตรฐานความผดิ พลาด
ในประเทศไทย ไมโครมิเตอร์ที่นิยมใชส้ ่วนมำกเป็ นหน่วยเมตริก ดงั น้นั จะขออำ้ งอิง

มำตรฐำนควำมผดิ พลำดตำมมำตรฐำน JIS B 7502 และ JIS B 7544

106

ตาราง ความผดิ พลาดของไมโครมเิ ตอร์แบบวดั นอก

Measuring Flatness Parallelism Instrumental Deviation Measuring Dispersion Deflection

Range (mm.) Measuring Of Error (µm.) of force (N) Of Frame per

Face measuring traverse measuring load

(mm.) Face (mm.) to spindle force (N) Of 10N

(µm.) (µm.)

000 to 025 0.6 2 ±2 3 5 to 15 3 2

025 to 050

050 to 075 3

075 to 100 3 ±3

100 to 125 4

125 to 150 5

150 to 175 ±4 6

175 to 200 4

200 to 225 7

225 to 250 ±5 8

250 to 275

275 to 300 5 9

300 to 325 1 ±6 10

325 to 350

350 to 375 11

375 to 400 6 ±7 12

400 to 425

425 to 450 13

450 to 475 ±8 14

475 to 500 7 15

อำ้ งอิงจำก JIS B 7502
Remark :
1. The values of this table shall be those of at 20 °C

107

2. For those of the electronic type digital indications. The errors to the uncertainty per one digit at
the last place being indicated are not included in the instrumental errors and deviation of traverse
of the spindles.

ตาราง ความผดิ พลาดของไมโครมเิ ตอร์แบบวดั ใน

Measuring range (mm.) Instrumental (µm.) Deviation of traverse of

spindle (µm.)

100 or under ±4 3

Over 100 up to and incl. 150 ±5

Over 150 up to and incl. 250 ±6

Over 250 up to and incl. 350 ±7

Over 350 up to and incl. 425 ±8

Over 425 up to and incl. 500 ±9

อำ้ งอิงจำก JIS B 7502

Remark :

1. The values of this table shall be those of at 20 °C

2. For those of the electronic type digital indications. The errors to the uncertainty per one digit at

the last place being indicated are not included in the instrumental errors and deviation of traverse

of the spindles.

108

ตาราง มาตรฐานความผดิ พลาดของไมโครมิเตอร์แบบวดั ความหนาฟันเฟื อง

Measuring Flatness Parallelism Instrumental Deviation Measuring Dispersion Deflection

Range Measuring Of Error (µm.) of force (N) Of Frame per

(mm.) Face measuring traverse measuring load

(mm.) Face to spindle force (N) Of 10N

(mm.) (µm.) (µm.)

000 to 025 1 4 ±4 3 5 to 15 3 2

025 to 050

050 to 075 6 ±6 3

075 to 100

100 to 125 1.3 7 ±7 4

125 to 150 5

150 to 175 8 ±8 6

175 to 200

200 to 225 1.6 7

225 to 250 9 ±9 8

250 to 275

275 to 300 9

อำ้ งอิงจำก JIS B 7502

Remark :

1. The values of this table shall be those of at 20 °C

2. For those of the electronic type digital indications. The errors to the uncertainty per one digit at

the last place being indicated are not included in the instrumental errors and deviation of traverse

of the spindles.

109

ตาราง มาตรฐานความผดิ พลาดของหัววดั ไมโครมิเตอร์

Measuring Flatness Parallelism Instrumental Deviation Measuring Dispersion

Range Measuring measuring Error (µm.) of force (N) Of

(mm.) Face face in traverse to measuring

(mm.) respect to spindle force (N

axial of (µm.)

spindle.

(µm.)

000 to 025 2 2 ±2 3 5 to 15 3

อำ้ งอิงจำก JIS B 7502
Remark :
1. The values of this table shall be those of at 20 °C
2. For those of the electronic type digital indications. The errors to the uncertainty per one digit at
the last place being indicated are not included in the instrumental errors and deviation of traverse
of the spindles.

110

ตาราง ความผดิ พลาดของไมโครมเิ ตอร์แบบวดั ลกึ

Measuring Flatness Flatness Parallelism Instrumental Fee Measuring Dispersion

Range (mm.) Measuring Reference measuring Error error force (N) Of

plane plane plane in (µm.) Of measuring

(µm.) (µm.) respect to spindle force (N

Reference (µm.)

plane

(µm.)

25 or under 0.6 2 5 ±4 4 5 to 15 3

Over 25 up ±5

to and incl.

50

Over 50 up 6 ±6

to and incl.

100

Over 100 up 7 ±7

to and incl.

150

Over 150 up 8 ±8

to and incl.

200

Over 200 up 9 ±9

to and incl.

250

Over 250 up 10 ±10

to and incl.

300

อำ้ งอิงจำก JIS B 7544
Remark :
1. The values of this table shall be those of at 20 °C

111

2. For those of the electronic type digital indications. The errors to the uncertainty per one digit at
the last place being indicated are not included in the instrumental errors and deviation of traverse
of the spindles.

วธิ ีสอบเทยี บ
กำรเลือกควำมหนำของเกจบลอ็ คในกำรสอบเทียบควรเลือกใหค้ รอบคลุมยำ่ นกำรทำงำน

หรืออยำ่ งนอ้ ยครอบคลุมยำ่ นกำรใชง้ ำนของไมโครมิเตอร์ ประมำณ 5-10 จุด หำกทรำบวำ่
ไมโครมิเตอร์ตวั น้นั ใชง้ ำนในกำรวดั คำ่ บริเวณใดบ่อยจะเกิดควำมสึกหรอมำกท่ีสุด ตวั อยำ่ งเช่น ใน
กำรตรวจสอบขนำดของผลิตภณั ฑ์ ที่ 15 mm. ดงั น้นั กำรสอบเทียบ ควรสอบเทียบค่ำใกล้ 15 mm.
หลำย ๆ จุด เป็นตน้

วธิ ีการสอบเทียบไมโครมิเตอร์วดั นอก
ไมโครมิเตอร์วดั นอกที่มีปำกวดั ต่ำง ๆ กนั ลว้ นทำกำรสอบเทียบดว้ ยวธิ ีเดียวกนั ดงั น้ี
1. นำชิ้นเกจบลอ็ คมำวดั ค่ำดว้ ยไมโครมิเตอร์ท่ีถูกสอบเทียบโดยเริ่มจำกชิ้นท่ีบำงสุดก่อน
2. กำรหมุนแกนวดั ใหท้ ำโดยกำรหมุนท่ีปลอกหมุนกระทบเล่ือนชำ้ ๆ จนแกนวดั สนิทกบั

ชิ้นเกจบล็อคและหยดุ หมุน หมุนปลอกหมุนกระทบเล่ือนต่อไปจนเกิดกำรฟรีใหไ้ ดย้ นิ เสียง คลิก 1-
2 คร้ัง

3. อำ่ นคำ่ ที่ไมโครมิเตอร์ ตำมรูปท่ี 172 และบนั ทึกค่ำลงในแบบบนั ทึกตำมหวั ขอ้ กำร
รำยงำนผลกำรสอบเทียบ

4. เปลี่ยนชิ้นเกจบลอ็ คใหม่ และทำซ้ำตำมขอ้ 1 จนครบเกจบล็อคทุกชิ้น ตำมที่กำหนด

วธิ ีการสอบเทียบไมโครมิเตอร์วดั ในและไมโครมเิ ตอร์วดั ความโตใน
1. กรณีท่ีสอบเทียบดว้ ยเกจบลอ็ ค นำอุปกรณ์เสริมประกอบกบั เกจบล็อค พร้อมท่ีจะใช้

สอบเทียบในรูปท่ี 173 ล่ำงซำ้ ย โดยเร่ิมจำกเกจบล็อคชิ้นท่ีบำงที่สุดก่อน
2. จบั ไมโครมิเตอร์เพ่ือวดั ขนำดควำมกวำงของเกจบลอ็ ค ดำ้ นในของชิ้นเกจบลอ็ คเสริม ซ่ึง

ตอ้ งพยำยำมจบั ใหไ้ มโครมิเตอร์ขนำน มิเช่นน้นั กำรสอบเทียบจะไดค้ ่ำที่ผดิ
3. ปรับปลอกสเกลหมุนวดั ใหก้ ำ้ นวดั สนิทกบั ชิ้นเกจบลอ็ คเสริม โดยปรับปลอกสเกลหมุน

วดั ใหม้ ีควำมตึงมือเล็กนอ้ ยเท่ำน้นั กรณีไมโครมิเตอร์แบบวดั ใน ถำ้ หำกเป็นไมโครมิเตอร์วดั ควำม
โตใน ใหป้ รับที่ปลอกหมุนกระทบเลื่อนแทนที่จะเป็ นปลอกสเกลหมุนวดั

4. อำ่ นค่ำท่ีไมโครมิเตอร์ และบนั ทึกค่ำลงในแบบบนั ทึกตำมหวั ขอ้ กำรรำยงำนผลกำรสอบ
เทียบ

5. เปล่ียนชิ้นเกจบลอ็ คใหม่ และทำซ้ำตำมขอ้ 1 จนครบควำมลึกตำมท่ีกำหนด

112

วธิ ีสอบเทยี บไมโครมิเตอร์วดั ลกึ
1. กรณีที่สอบเทียบดว้ ยเกจบล็อค นำชิ้นเกจบล็อควำงบนแทน่ หินแกรนิต เริ่มจำกชิ้นบำง ๆ

ก่อน และจบั ไมโครมิเตอร์โดยใหฐ้ ำนดำ้ นหน่ึงวำงบนเกจบลอ็ คกดใหส้ นิท
2. ปรับปลอกหมุนกระทบเลื่อนใหก้ ำ้ นวดั สนิทกบั ผวิ แท่งหินแกรนิต และหมุนต่อจน

ปลอกหมุนกระทบเลื่อนฟรี ไดย้ นิ เสียง คลิก 1-2 คร้ัง
3. อ่ำนคำ่ ท่ีไมโครมิเตอร์และบนั ทึกคำ่ ลงในแบบบนั ทึก ตำมหวั ขอ้ กำรรำยงำนผลกำรสอบ

เทียบ
4. เปลี่ยนควำมหนำของชิ้นเกจบล็อคใหม่ และทำซ้ำตำมขอ้ 1 จนครบลึกตำมท่ีกำหนด

113