1 Θεωρία-Πράξη-της-Βυζαντινής-Μουσικής-Μέρος-Πρώτο

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

Βλέπουμε δηλ. ότι σε κάθε γραμμή στην ύφεση αφαιρούνται περίπου
2 μόρια. Και λέμε περίπου, διότι η ανθρώπινη φωνή δεν είναι όργανο για
να μετρούμε με μαθηματική ακρίβεια πόσο θα κατέβουμε. Απλά κατεβά-
ζουμε την φωνή μας, έτσι ώστε να ακουστεί κάτι διαφορετικό, αλλοιωμένο.

Ø(ЃЃЃ)ē

΢ε ορισμένες τώρα περιπτώσεις έχουμε και την γενική ύφεση η
οποία δεν ενεργεί μόνο σ’ ένα φθόγγο όπως οι υφέσεις της προηγούμενης
παραγράφου, αλλά σε ολόκληρη μουσική γραμμή, μέχρι να επέλθει η
λύση. Σίθεται στον φθόγγο ΚΕ και ζητά τον πρώτο ανιόντα φθόγγο,
δηλ. τον ΖΨ με απλή ύφεση (2 μορίων). Επεκτείνει την ενέργεια αυτή
σ’ ολόκληρη την μουσική γραμμή, όπου υπάρχει ο φθόγγος ΖΨ. Όπως
καταλαβαίνουμε, η γενική ύφεση δημιουργεί στο μέλος μία δέηση, μία
ικεσία.

Ας δούμε ένα παράδειγμα:

ŨşЂсēХсçттçттсØсöттãт¡çчт¡
στε ρε ε ε ω ω ω ω σον Κυ υ ρι ι ε ε

ссхМчÁ Ъттã ¡çчтçчтŨò ş
ε τη ην Ε εκ κλη σι ι ι ι α αν

΢την μουσική αυτή γραμμή, η γενική ύφεση είναι πάνω από τον
ΚΕ και απαιτεί τον ΖΨ με ύφεση, όπου κι αν βρεθεί μέσα στην πορεία του
μέλους. Και εξακολουθεί η ενέργειά της μέχρι τέλους του μέλους ή μέχρις
ότου βρεθεί ένα άλλο σημείο, το οποίο να παύση την ενέργεια της ύφεσης.

(Ø ЃЃЃЃЃЃ′)

Όταν σ’ ένα φθόγγο σημειώνεται η δίεση, σπρώχνει το φθόγγο
προς τα πάνω και τον οξύνει. Π.χ. στο παρακάτω παράδειγμα, έχει μπει
δίεση στον φθόγγο ΓΑ. Αυτό σημαίνει ότι το διάστημα μεταξύ ΒΟΤ – ΓΑ
έγινε μεγαλύτερο από τα 8 μόρια που ήταν αρχικά.

ũŠчсŇéссŬţş

51

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

Αντιθέτως το διάστημα μεταξύ ΓΑ – ΔΙ , έγινε μικρότερο από 12
που ήταν αρχικά. Επομένως, όταν η δίεση μπει στο φθόγγο της κορυφής
το διάστημα μεγαλώνει, ενώ όταν μπει στο φθόγγο της βάσης, το διά-
στημα μικραίνει.

Έχουμε 4 ειδών διέσεις:

απλή ЃØЃ′ЃŃ +2 μόρια
μονόγραμμη ØЃЃĿ +4 μόρια
ЃЃЃЃÿ +6 μόρια
δίγραμμη
τρίγραμμη +8 μόρια

Βλέπουμε δηλ. ότι σε κάθε γραμμή στην δίεση προστίθενται περίπου
2 μόρια. Ανεβάζουμε δηλ. κάθε φορά την φωνή μας, έτσι ώστε να ακουστεί
κάτι διαφορετικό, αλλοιωμένο.

(Ø ЃЃЃċ)

΢ε ορισμένες τώρα περιπτώσεις, όπως έχουμε την γενική ύφεση,
έχουμε ανάλογα και την γενική δίεση η οποία δεν ενεργεί μόνο σ’ ένα
φθόγγο, αλλά σε ολόκληρη μουσική γραμμή, μέχρι να επέλθει η λύση.
Σίθεται στον φθόγγο ΓΑ και ζητά τον πρώτο κατιόντα φθόγγο, δηλ. τον
ΒΟΤ με απλή δίεση (2 μορίων). Επεκτείνει την ενέργεια αυτή σ’
ολόκληρη την μουσική γραμμή, όπου υπάρχει ο φθόγγος ΓΑ. Δημιουργεί
έτσι κατά αυτόν τον τρόπο, μία δέηση του μέλους.

Να σημειώσουμε εδώ, ότι και η γενική δίεση, αλλά και η γενική
ύφεση που είδαμε στην ' 11.2, δεν είναι πολύ εύχρηστες και τις συναντούμε
συνήθως σε εκκλησιαστικά μέλη του Γ΄ ήχου.

52

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

ΚΕΥΑΛΑΙΟ 14ο

Οι χαρακτήρες ποιότητος ή έκφρασης, μπαίνουν κάτω ή πριν από
τους χαρακτήρες ποσότητας και μας χρησιμεύουν για τον καλλωπισμό και
τον τρόπο απαγγελίας των φθόγγων χωρίς να έχουν σχέση με το μέτρημα
του χρόνου. Ανάλογα με τη χρήση τους χωρίζονται σε δύο (2) κατηγορίες:
στους τονικούς (ψηφιστό, βαρεία) & στους καλλωπιστικούς (αντικένωμα,
ομαλό, σύνδεσμος, ενδόφωνο).

Α. ΣΟ ΧΗΥΙ΢ΣΟ ö

Γράφεται κάτω από χαρακτήρες ποσότητας που παίρνουν
τονιζόμενη συλλαβή, ενώ μετά από το χαρακτήρα που παίρνει ψηφιστό,
ακολοΣυθοοψύνηφυιπσοτόχρπεοωυτγικράάφδεύταοιτσοτυολάίσχονιστчον χö ήαρσατκοτοήλρίεγςοκсατάöβπαρσοησςδ.ίδει
στο φθόγγο δύναμη, που βαθμιαία εξασθενεί στους επόμενους φθόγγους, οι
οποίοι πρέπει να είναι ισόχρονοι. Σα κεντήματα παίρνουν το ψηφιστό, όταν
είναι επάνω στο ολίγο μόνα τους ή σε συνδυασμό με άλλους χαρακτήρες:
π.χ. ЛöМö, Ъö, Иö, Йö, Зö

΢τις περιπτώσεις αυτές ο φθόγγος των κεντημάτων πХροφö έρτεότατει πιο έντονα.
Μόνο όταν τα κεντήματα είναι κάτω από το ολίγο το ψηφιστό

ανήκει στο ολίγο. Να σημειώσουμε επίσης ότι το ψηφιστό μπορεί να γραφεί

κцαι Ùöтστ¡η. νΠπαερτααστητήρεμίτεαικλκάυσρμίωας, όταν όμως ακολουθεί απόστροφος με γοργό:
παλαιότερα μουσικά μαθήματα, όπου είναι

σύνηθες το φαινόμενο, να παρατηρείται η σύνθεση πεταστής με κλάσμα &

ψηφιστό. Απλά οι παλιοί διδάσκαλοι δεν εξήγησαν την σημασία αυτής της

γραφής, αλλά φαίνεται ότι, στην ποιότητα της πεταστής, το ψηφιστό

προσδίδει μια ζωηρότερη έκφραση. Πολλοί από τους νεότερους

διδασκάλους, αντί της πεταστής με κλάσμα & ψηφιστό, προτιμούν το ολίγο
με αντικένωμα και απλή. Δηλαδή, αντί της γραφής цöÙт¡ χρησιμοποιούν
τη γραφή стïø ¡

53

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

Β. Η ΒΑΡΕΙΑ ç

Γράφεται πριν από ένα χαρακτήρα ποσότητας, και θέλει τον
χαρακτήρα που είναι μετά από τη βαρεία να προφέρεται με ιδιαίτερο
τονισμό, ενώ ακολουθεί χαρακτήρας κατάβασης. Η διαφορά με το
ψηφιστό, είναι ότι στη βαρεία η ένταση είναι πιο ήπια. Η βαρεία χάνει την
εκφραστική της αξία όταν με μία ή περισσότερες απλές σχηματίζει τις
παύσεις ενός ή περισσοτέρων χρόνων που μιλήσαμε στην '3.5 στη σελ. .

Α. ΣΟ ΑΝΣΙΚΕΝΨΜΑ ø

Σο αντικένωμα γράφεται κάτω από χαρακτήρες ποσότητας και μετά

από αυτό ακολουθεί πάντα χαρακτήρας κατάβασης. Σο συναντούμε σε 2

περιπτώσεις:
1ον) Κάτω από ολίγο στην άρση & κάνουμε ένα τίναγμα της

φωνής μας προς τα επάνω.

2ον) Κάτω από αοπλόίσγτοροήφοπςεμταεσγτοήργήό.αΠπ.όχσ.τροсφος øïтμεήЃ¡ ЃЃЃαЃЃЃπцλήõЃâ ЃтμαήЃ¡ζЃЃЃίЃЃт&ãт¡
ακολουθεί μετά πάντα

΢τις περιπτώσεις αυτές, το αντικένωμα εκτελείται στη θέση (στο ισχυρό

μέρος του μέτρου) και θέλει ένα ελαφρό κυματισμό της φωνής στο

χαρακτήρα που έχει το αντικένωμα αλλά στο δεύτερο χρόνο κατά τη

διάρκεια της απλής. à

Β. ΣΟ ΟΜΑΛΟ

΢ημειώνεται κάτω από 1 χαρακτήρα που έχει κλάσμα ή ανάμεσα
από 2 χαρακτήρες ποσότητας ισόχρονους, όπου ο δεύτερος είναι ίσο. Με το
ομαλό κάνουμε ένα κυματισμό στη φωνή, σαν να θέλουμε να

προσεγγίσουμε τον αμέσως οξύτερο φθόγγο. Είναι δηλαδή:

счЃá=ЃЃЃЃЃсхт®

Επίσης σε συνθετικούς χαρακτήρες όπως: ХàØ και έχει ενέργεια στο

ολίγον.

54

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

Ý

Γ. ΢ΤΝΔΕ΢ΜΟ΢ ή ΕΣΕΡΟΝ

Ενώνει 2 χαρακτήρες ποσότητας και θέλει ένα ελαφρό κυματισμό
της φωνής και για τους 2 χαρακτήρες, κάτι ανάλογο με το ομαλό.

Είναι δηλαδή:

ччЃ÷=ЃЃЃЃЃМт¿

Οι φθόγγοι που συνδέονται με σύνδεσμο, δεν προφέρονται με

ζωηράδα αλλά κάπως άτονα. ΢ε καμία περίπτωση δεν παίρνουμε αναπνοή

όταν έχουμε σύνδεσμο. Οι 2 χαρακτήρες που παίρνουν σύνδεσμο, παίρνουν

πάντα την ίδια συλλαβή και ποτέ διαφορετική, και συνήθως γράφεται στον

πρώτο χαρακτήρα.

Δ. ΣΟ ΕΝΔΟΥΨΝΟ ŝ

Σο ενδόφωνο το συναντάμε σπάνια στα μουσικά κείμενα11. Γράφεται
κάτω από χαρακτήρα ποσότητας (κυρίως κατάβασης) και μας ζητάει
να προφέρουμε τον χαρακτήρα αυτό με κλειστό το στόμα και λίγο
παρατεταμένα. Δηλαδή σαν να βγαίνει ο ήχος από τη μύτη. Είναι το

λεγόμενο «μπους φερμέ» της Ευρωπαϊκής Μουσικής.

Α. Η ΠΕΣΑ΢ΣΗ
Η πεταστή, όταν ακολουθείται από χαρακτήρα κατάβασης, τότε
λέγει τον φθόγγο μ’ ένα μικρό πέταγμα προς τα επάνω. Δηλαδή, η
ανάλυση σ’ αυτήν την περίπτωση είναι:

цтЃЃЃ=ЃЃЃЃЃЃЛЫт´ т

11 Σο ενδόφωνο το συναντούμε κυρίως σε συλλαβές που έχουν (εμ) και στα κρατήματα. Κράτημα είναι
ένα μέλος, που χρησιμοποιεί άσημες συλλαβές, όπως, τεριρεμ, τορορο, νενενα κι άλλες, που
χρησιμοποιούνται συνήθως σε Δύναμις, Κοινωνικά, Καλοφωνικούς Χαλμούς, κ.ά.

55

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

Όταν η πεταστή έχει κλάσμα και ακολουθεί χαρακτήρας κατάβασης
τότε αναλύεται ως εξής:

цÙтЃЃ=ЃЃЃЃЃЃЃЛ±тЫ т

Όταν υπάρχουν συμπλέγματα χαρακτήρων με την πεταστή, όπως
αυτά που ακολουθούν:

ЦЃ,О,ЃПЃ,ГЃ,цЃи , цжЃ,ЃП,Ѓз р,ЃкЃ,ДЃ,ЕЃ,дЃ,лЃ
τότε η ποιότητα της πεταστής, μεταφέρεται σ’ όλους τους υπόλοιπους χαρα-
κτήρες.

Β. ΣΑ ΚΕΝΣΗΜΑΣΑ

Σα κεντήματα δεν δέχονται ξεχωριστή συλλαβή, αλλά συνεχίζουν
την προηγούμενη συλλαβή. Επομένως εξαρτώνται από τον προηγούμενο
απ’ αυτούς χαρακτήρα. Σα κεντήματα προφέρονται με λιγότερη ζωηράδα,
χωρίς να χωρίζεται η φωνή από τον προηγούμενο χαρακτήρα. Εξάλλου
γι’ αυτό και δεν μπαίνουν ποτέ σε θέση χρόνου, που όπως ξέρουμε είναι το
ισχυρό μέρος του μέτρου.
Ας δούμε ένα παράδειγμα: ччЛтт . Σα κεντήματα

εξαρτώνται από το ολίγο & όταν ψάλλουμε, η φωνή μας δεν χωρίζεται
από την φωνή του ολίγου. Προφέρονται όμως ασθενέστερα από ότο το
ολίγο αλλά και της αποστρόφου που ακιολουθεί των κεντημάτων.

Γ. Η ΤΠΟΡΡΟΗ
Η υπορροή, δεν δέχεται δική της συλλαβή, αλλά συνεχίζει αυτήν
που έχει ο προηγούμενος χαρακτήρας. Άρα η ενέργειά της εξαρτάται από
τον προηγούμενο χαρακτήρα. Επομένως οι δύο φθόγγοι της υπορροής (2
απόστροφοι), θα ψαλλούν χωρίς διακοπή από τον προηγούμενο αυτής
φθόγγο, αλλά ασθενέστερα.

56

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

1)ŧæŞччéстéсчéстéсчéстéс

чéстŪšæсчéстéсчéстéсчéс
тéсчéчёñçèЃŧŮšæЃЃччéтсéтчéтсéтчŬţşæ
éтсéтчéтсéтчéтсéтчũŠæтсéтчé
éтсéтчéчØéчтéсёçñ èЃŧŞé

2)ŧŞæчсéстéчсéстéчсéстéч

сéцтéчсéцтéчсéстéчсéцютÚЃŧŮšæ
éчтéтсéчтéтсéчтéтсéчтéтсé
éчтéтсéчтéтсéчтéтсéчñёçèЃŧŞé

3)ŧŞчтéтсéссéтÚŧŞтæ сéссéттéсØ

ŨşæссéттéссéсØūæţŞттéтсéссéсØŬţşæ
éттéтсéссéсØŭŮŠЃæттéтсéссéсØŧæŮšЃЃçèè

57

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

éттéттéссéсŭØ ŮŠæЃттéттéссéсØЃŬæţşЃттéт
тéссéсçèЃūŞţæттéттéссéсŪØ šтæ тéттéс
сéсũØ тæŠ тéттéссéччéчçñё èЃŧŞé

΢τις παρακάτω Ασκήσεις, ο ρυθμός που θα εκτελείται θα είναι
δίσημος, εκτός και αν σημειώνεται άλλος ρυθμός (3-σημος ή 4-σημος).
Διότι μ’ αυτό τον τρόπο είναι γραμμένα τα μουσικά κείμενα που θα
συναντήσουμε στα επόμενα έτη σπουδών.

4)ŧŞчХтчХтчХтчХтūţŞч

ХтчХтчХтéчñёçèЃŧŮšæЃчттХтч
ттХтчттХтчттХтŪšчттХ
тчттХтŨşчттХтчтсчоéчØŧŞé

5)ŧŞччЛтчЛтчЛтчЛтūţŞ

чЛтчЛтчЛтéчñёçèЃŧŮšæЃчØттЛт
чттЛтŬţşчттЛтчттЛтŪšчт
тЛтчттЛтчттЛтŧŞчтсч
чéчŧñя Şé

6)ŧŞчссшхЛшЃŨşсхцшхЛшсх

58

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

цшūхŞţ ЛшсхцшсéчñёçèЃŧЃæšŮ ЃчшХтттūţŞ
чХтттчХтттũŠчхцштчхцш
тŧчŞ Хтттчхцшсчéчñçё èЃŧŞé

7)ŧŞЃчХХтЛтūţŞтЛтттцтчũŠ

чшсчшсччéчёñçèЃŧŞé

8)ŨşЃчХХтЛтŬţşтЛтттцтчŪš

чшсчшсччéчёçñ èЃŨşé

9)ũŠЃчХХтЛтŭŮŠЃтЛтттцтчūţŞ

чшсчшсччéчёçñ èЃũéŠ

10)ŧŞчтсхцтсттсссстŪš

чттсчхсūţŞчшсчшсшŧŞсч
счсчсчūţŞттчтхцтчттŧŞ
счттсчéчñяЃŧŞé

11)ŨşчтсхцтсттсссстūţŞ

59

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

чттсчхсŬţşчшсчшсшŨşсч
счсчсчŬţşттчтхцтчттŨş
счттсчéчяñЃŨşé

12)ŭŤчтсхцтсттсссстũŠ

чттсчхсŪšчшсчшсшŭŤсч
счсчсчŪšЃттчтхцтчттŭŤ
счттсчéчñЃя ŭŤé

13)ŧŞчссчсттчŨşсссч

стттũŠссссстттūţŞссс
сттéсёчñŧŮšæЃЃчттттссчŬţşстт
ттссчūţŞсттттссчŪšстт
тттсчéчñёçèЃŧŞé

14)ŧŞчсцтсстчũŠчсцтс

стчūţŞссцтцтéсёчñŧæŮšЃчтцт
сттчŬşţцтцтсттчūцŞţ тцтс

60

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

ттчŪšцтцтсттчũŠцтцтст
тчŨşцтцтсттчŧŞцтцтчтс
чччоŧŞé

15)ŧŞчтсчцтсчŨşцтсчц

тччоũŠцтссцтсчоŬţşсттч
сссчоŧŮš

16)ŧŞччтðŭŤсстðŧŞсстðЎсстðũŠ

сстðЎсстðūţŞсчтðЎсстðŬţşс
чтðЎтчтðŪšччтðЎччтðŨşччтðЎ
чтчØŧéŞ

17)ŧŞчхцтчхцтũŠчхцтчхц

тūţŞсхцтсстчЬŧŮšЃЃчттсстт
тūţŞцтчхстттŪšцтчхстттũŠ
цтчхстттŨşцтчхстттŧŞцт
чхстттŭŤсттссчччоŧéŞ

61

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

18)ŧŞччпЛтÚŨşчØЛтÚũŠчхЛстūţŞ

чØччтÚŪšччпччтÚũŠччпчч
чØЃтÚŨşччØ чтŧÚ ЃŞ чтЛéтòçèЃё ŧŞé

19)ŧŞчтттéсёïñŹсæŰ чтсéсñЃïё ŧŞсæ сц

тéсёñïŪšæтсссéЃтðòѐЃūţŞæЃссссéЃтòðѐЃŧŮšæЃЃтт
ттЃéЃтòðѐЃũŠЃæ ссттЃéЃтЃѐòð ŨşЃæ стттЃéЃсёЃñï ŧŞé

20)ŧŞчссстÚтÚЃéЃтѐòðЃŧŞæссçèèЃũŠчс

ссттÚ ÚЃéЃтòðЃѐ ũчŠæ тттсØсЃØ éЃтѐЃðò ŧŞé

21)ŧŞчæ ёéñïчтØ тéсñïёéсёŧñï ŞæсчочØЎчсØ с

éсïñёūţŞæчтØ тéсïñёŪšæччочØЎттÚ тéсñïёŨşæчØтт
ччочçèЃŧŞé

22)ŧŞчØОтОтОтŪšОтОтсØуŧŮšЃЃч

ЌцЌūţŞцЌцЌũŠцЌцЌŧŞц
ЌéсñёçèЃŧŞé

23)ŧŞчéсуссцØ тчтсттÚũŠчс

62

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

счтттÚŨşЃтсстттéсёçñ èЃŧŞé

24)ŧŞчéЂзттттцфссØЃūţŞЃщчЂт

тÚЃéЃтçò èёЃŧŞé

25)ŧŞЦÙЙтсÚ ØсŨØ şЦÙЙтсÚ сØ ØũŠЦÙЙ

тÚсØсØŪšОÙЙтÚсØсØūţŞцЩтÚŪšЦЩтÚ
ŨЦş ЩтÚсŧØ Şé

26)ŧŞчØЛтЛтЛūţŞтЛтЛтЛтЛ

тЃÚ ŧЃšŮ ЦÙЃшЃтЃÚ ЎЃцÙЃшЃтЃÚ ũŠЃцÙЃшЃтÚЃЎЃцЃÙ шЃтЃÚ сØЃéЃсçñё èЃŧŞé

27)ŧŞчХХХсéЃчёñïЃŧŮšæЃЃГÙЃшЃчØЃЎЃГÙЃшЃчØ

ŨЃş ЦЃÙ шЃчØЃсчоéчçёñ èЃŧŞé

΢τις παρακάτω Ασκήσεις, το γοργό ανήκει στα κεντήματα.
Επομένως, όταν τα Κεντήματα είναι κάτω από το Ολίγο, το γοργό
ισχύει για τα Κεντήματα και τον προηγούμενο απ’ αυτά φθόγγο, ενώ
όταν τα Κεντήματα είναι πάνω από το Ολίγο, ισχύουν γι’ αυτά και το
Ολίγο.

28)ŧŞчХ°тХ°тХ°тХ°ЃŬţşЃтс°ттс°тт

с°ттст° тст° чтЃ¡ Лт° ÚŧŞé

63

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

29)ŧŞчЛ°тЛ°тЛ°тЛ°тÚūţŞЦтт¡цтт¡

цттц¡ тт¡ЃéЃсёçñ èЃŧŞé

30)ŧŞчх®Л°тÚЃũŠЃтх®Л°тÚЃŪšЃтх®Л°тÚЃūţŞтх®

Л°тÚЃŬţşтх®Л°тÚЃŭŮŠЃЃтх®Л°тÚЃŧŮšЃЃчт¡тт¡сØŬţş
ст¡тт¡сØūţŞст¡тт¡сØŪšст¡тт¡сØũŠс
тт¡ т¡сŨØ şстт¡ т¡ЃéЃсёçñ èЃŧŞé

Ακολουθεί η ίδια ακριβώς άσκηση με την 30, αλλά σε διαφορετική
γραφή μ’ αυτήν. Σο αποτέλεσμα είναι το ίδιο.

31)ŧŞчХ°с°тÚũŠтХ°с°тŪšтХ°с°тÚūţŞт

Хс° т° ÚŬţşтХс° °тÚŭŮŠЃтХ°ст° ÚŧšŮЃчшˉЃЃт®сŬşţ
сшˉЃЃт¡сØūţŞсшˉЃЃт¡сØŪšсшˉЃЃт¡сØũŠсшˉЃЃт¡сØ
Ũсş шˉЃЃт¡ЃЃéЃсñёçèЃŧŞé

32)ŧŞЦÙт¡ЛЛтÚũŠЦÙт¡ЛЛтÚūţŞЦÙт¡Л

ЛтÚŭŮŠЃЃЦÙт¡сХтчØŧŮšЃЃЦÙт¡ЛтÚЃŧŮšЃЃГÙт¡
ЛтÚŭŮŠЃЃГÙт¡ЛтÚŬţşГÙт¡ЛтÚūţŞГÙтЛтÚŪšГÙ
тЛ¡ тũÚ ŠГÙт¡ЛтÚŨşГтÙ ¡ЛтÚéЃчёч°чñŧŞé

64

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

33)ŧŞЦÙшˉЃхсØŧŞцÙшˉЃхсØŨşцшˉЃхсØũŠцÙшˉЃх

сØŪšцшˉЃхсØūţŞЦÙшˉЃтсØũŠцшˉЃтсØŨşцÙшˉЃт
éсёçñ èЃŧŞé

34)ŧŞЦÙшˉðЛ°тсØŧŞцÙшˉðЛ°тсØŨşцÙшˉЛ°т

сũØ цŠ шÙ ˉðЛ°тсØŪšцшÙ ðˉЛт° сØūЦŞţ ÙшˉðЙт¿ сØ
ũцŠ шÙ ðЃˉ ЃЙт¿ сØŨşцÙшðЃˉ ЃЙ¿тЃéЃсñёçèЃŧŞé

35)ŧŞчсссчØЄØŧŞЂтттЂÙЄØŧŞ

чссссØЄØŨşцттссØũŠçèèЃчс
ЛтÚчØūţŞсссЄПÙЄØūţŞттттПÙЄØŧŞ
ччЂЄéчёñçèЃŧŞé

36)ŧŞчØЛ°тЛ°тЛ°тт¡схчØūţŞчс

Л°тт¡тÚчтЛ°тшˉðЃũŠЃчтЛ°тт¡ттéсñёçèŧæŞ

37)ŧŞччЌссØŧŞЃсчЌссØŨş

счЌссØЃũŠсчЌссØŪšсч
ЌссØūţŞсчЌссØŬţşсчЌс

65

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

сØŭŮŠЃЃсчЌссØŧŮšЃЃЃсчшˉЃтсØŭŮŠЃЃс
чЌтсØŬţşсчшˉЃтсØūţŞсчЌтсØ
ŪšсчшˉЃтсØũŠсчЌтсØŨşсчшˉЃт
éсçёñ èЃŧŞé

38)ŧŞчёХ°ЌØéсёХ°ЌØéсёХ°ЌØũŠæсёХ°

ЌØéсёХ°ЌØūţŞæчёХ°ЌØéсёХ°ЌØéсёХ
ЌØéсёХ°ЌØŧŮšæЃЃтѐХ°ЌØéтХѐ Ќ° éØтѐХЌ° ūØ Şţæ
éтѐХ°ЌØéтѐХ°ЌØũŠæтѐХ°ЌØéтѐХ°ЌØéчёт
сЃØ ŧŞé

39)ŧŞЦÙЌхсцØ ÙЌхсØŨşцÙЌхсØцÙ

ЌхсØŪšцÙЌхсØцÙЌхсØŬşţцÙЌх
сØцÙЌхсØŧŮšЃЃЦЌсØЦЌсØЦЌ
сūţŞØЦЌсØЦЌсØũŠЦЌсØЦЌ
счØ тсØŧŞé

40)ŧŞЦЌх®Л°тт¡сØŧŞцЌх®Л°тт¡сØ

66

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

ŨşцЌх®Л°тт¡сØũŠЛ°тéсñёçèЃūţŞæЃцÙЌØцÙ
ЌũØ ŠцÙЌØцÙЌцØ ÙЌЃØ éсñçё èЃŧŞé

41)ŧŞЦÙЃшˉЃЛ°тсØŧŞЃцÙт¡тÚЛ°тсØŨşцÙЌØ

Л°тсØũŠцÙЃшˉЃЛ°тсØŪšЃцÙт¡тÚЛ°тсØūŞţцÙ
ЌЛØ °тсØŬţşцÙЃшˉЃЛ°тсØŭŠŮЃЃцÙтт¡ ЛÚ т° сØŧŮš
чтЌХтшˉЃЃŪšЃЃХтт¡тХтЌŨşЃХтшˉ
Хттт¡ сéчçёñ èЃŧŞé

42)ŧŞЦш˚ЃхсØЃцш˚ЃхсØŨşЃцш˚ЃхсØцш˚Ѓх

сØЃЎЃцш˚ЃхсØЃūţŞЃЃчш˚ЃчсØŪšЦш˚ЃчсØũŠ
Цш˚ЃчсØŨşЦш˚ЃчéсñяŧŞé

43)ŧŞчтт¤ссØŧŞЃстт¤ссØŨşстт¤

ссØũŠстт¤ссØŪšстт¤ссØūţŞцтш˚
сŪØ šЃцтш˚сØũŠЃцтш˚сØŨşЃцтш˚ЃЃéЃсёçñ èЃŧŞé

44)ŧŞчтш΄ЃЃхсхсØŨşчтш΄ЃЃхсхсØũŠ

чтш΄ЃЃхсхсØŪšЃчтш΄ЃЃхсхсØūţŞчтш΄

67

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

хсчŪšчтш΄хсчũŠчтш΄хсчŨş
чтш΄хсчŧéŞ

45)ŧŞччХс¯ чХ¯ччХ¯ŧЃŮš ЃЄч

Хŭ¯ ЃŮŠ ЃЄчХ¯ŬşţЄчХū¯ ЃŞţ тчшðЃˉ ЎЃсчшðˉЃŧŞ
счшЃðˉ стЛ°тЃÚ ŧŞé

46)ŧæŞчёХ¯тéЛтÚũŠæчХ¯тЛтÚūţŞфХ¯ч

тттччХ¯чтттÚЃŧŞЃчХ¯чтттÚŭŤ
стØ ÚЃéЃсñçё èЃŧŞé

47)ŧŞæчёХÛéчёХÛūţŞæтѐХÛéчёХÛŧŮšæЃЃЄёХÛéЄё

ХÛŬşЃæţ тѐшˉòЃЃéЃЃчшё òЃˉ ЃŧŞé

48)ŧŞчхЛсØūţŞçчтçчтçчтçчтŧŞ

чöттÚсöттÚсхЛтÚŧŞсХöттÚЎЛЛö
ттсūØ чţŞ öттÚЎсöттЎÚ сöтЃéЃтòçèёЃŧŞé

49)ŧŞччтá ÚЛтÚЃŧŞЃсХØàтÚЃЎЃчхЛЃéЃтòçѐ èЃūţŞæ

68

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

ччтá ЎÚ ччтá ũÚ чŠ чтá тÚ тсØŧŞé

50)ŧŞçччáтÚсхтÚŧŞсхЛтÚçччáтÚũŠ

çччáтÚçччтá ЎÚ тХØàéЃтòçèёЃŧŞé

51)ŧŞчсøтХсøтХсøтÚūţŞчс°øттÚЎ

чсøт° тũÚ ŠЃчс°øттЎÚ чстø° éЃтòçèёЃŧŞé

52)ŧŞсчáтхсчáттŧŞЂчáтхсчá

ттũŠЂчáтхсчáттūţŞЂчáтхсчá
тÚЃŧŮšЃЃчч°áчт¡тÚЃŬţşсчá°чЌØЎсчá°ч
шˉðЃЃŪšЃсчáчт¡тÚЎсчá°чЌØŨşсчá°чшˉðЃ
счч°á т¡тхÚ ®ЃéЃчñçё èЃŧŞé

53)ŧŞçчøïт¡сØçсïøт¡сØŨşçсïøт¡сØçсïøт¡сØ

çстøï с¡ ūØ ЃţŞ ЃЦтâõ ¡чтïø ¡çЦâõтч¡ øïт¡ЃéЃчñçё èЃЃŧŞé

54)ŧŞçчт¡чÞх®сØŨşçчт¡чхÞ ®сØũçŠ ч

т¡чхÞ ®сØŪšçчтч¡ хÞ ®сØūЃţŞ ЦЙтÜ¿ ЦÚ Й¿ÜтÚ

69

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

ЦЙÜт¿ ЦÚ Йт¿ ÚŧŞé

55)ŧŞчМ¿ÜтÚсМ¿ÜтÚŨşсМ¿ÜтÚсМ¿ÜтÚŪš

сМтÜ¿ сÚ МтÜ¿ ÚŬşţсМт¿Ü ÚсМ¿ÜттЃéЃсёñïŧŮš
тМ¿ÜтÚЃЎЃЃтМ¿ÜтÚŬşţтМ¿ÜтÚЎтМ¿ÜтÚŪšтМ¿ÜтÚ
тМ¿ÜтŨÚ şтМÜт¿ ÚЎчтсØŧŞé

56)ŧŞчсссссŬІţş сжŬчţş тттт

тцжІЃéЃсñïŨё şæчсссссŭЃŠŮ ЃІсжŭŮŠ
чтттттцжІЃéЃсïёũñ æчŠ сссссŧŮš
ІсжŧЃšŮ ЃІсжŧЃšŮ ЃчтттттцжІЃéЃсïёŪñ šæч
сссссŨЃŮş ЃІсŨж şŮЃЃчттттцжІт
ттЃÚ ŧŞé

57)ŧŞчссссссŭØ ЃæŠŮ ЇÚЂѐ ÙЃи ŭŠŮæЃЃчт

тттттПЃи éЃЇсÚё ØЃŨşæЃчссссссØ
ŧæЃŮš ЇЂÚё ÙЃи ŧæЃšŮ ЃчттттттПЃи éЃЇёсÚ ũØ æчŠ с
сссссЃØ ŨşŮæЃЃЇЃёÚ ЂиЃÙ ЃŨЃæşŮ чттттттПи

70

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

éЃЇѐттÚЃŧŞé

58)ŧŞчсссссссŧЃŮæš ЃЈЂёÚ зÙЃŧšŮæЃч

тттттттЃéЃчñёçèЃЃŧŞæчсссссс
ссŨşŮЃæЃЈÚёЂзЃŨŮşæЃчтттттттŨşæЃПзёÙЈÚЃŨşæ
чссссссссũŠŮæЃЈёÚЂзũŮŠæЃЃчт
ттттттЃéЃПЈÙёз ũÚ ŠЃæ ЃчттŧÚ éŞ

59)ŧæŞчØёПзÙéЃчтттттттŧŞчØссс

ссссЃØ éЃЈÚçё èèŧŞé

60)ŨşæчØёЂзÙéЃчтттттттŨşчØссс

ссссØЃéЃЈçÚё èèŨşé

61)ŧŞчéсуссцØ тчтстЃéЃтюЃò ũŠчæ с

счтттÚŨşЃтсстттЃéЃсñёçèЃŧŞé

62)ŧŞчéЂзттттЃЎЃцфсЃéЃсñяūţŞæЃчс

чттцттÚЃũŠсØуЃфсéсñяūţŞæщчЂттÚЃ

71

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

éЃтòçèЃё ŧŞé

63)ŧŞчéсуссØЃЎЃттсссхфØūţŞч

тсчфчсттхфØЃŧŞсуЃхттсс

чхчØūţŞсØтттссØūţŞçèЃччтттЛ

ттЃéЃтòçèёЃŧŞé

64)ŧŮšЃЃчéсттстÚŭŮŠЃЃтстÚЃŬţşЃтстÚтс

тЃÚ ŪšЃтстÚЃЎЃтстЃÚ ЎЃтсЃéЃтçò èёЃŧŞé

65)ŧŞæЃЦѐЌñЃéЃсёХ°Х°Х°éЃчёЌñЃéЃсñёçèЃūţŞæГё

ЌЃñ éЃчёсХш° тˉ ®ЃéЃчёЌЃñ éЃсçñё èЃЃŧŞé

66)ŧŞчхсхсхŬсşţ тŅ тттттÚŧŞé
67)ŧŞчхсŅхсūØ чţŞ тттŅ тЃÚ ŧŞé
68)ŧŞчхсхсхŅЃéЃтюūò сæţŞ ŅтттттЃéЃчёçñ èŧŞé
69)ŧŞчхŅсхЃéЃсñçё èЃūæЃţŞ чтттŅЃéЃтçò èёЃŧŞé

72

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

70)ŧŞчсстŅ ŨşсстсŅтũŠссŅтс

тŪšссŅтсттŪšтссŅттссŅтŪš
стссŅтсЃéЃтòçèЃё ūЃæţŞ ттŅстŅттЃéЃчñçё èЃŧŞé

71)ŧŞчсстņссЃéЃсñёçèЃūţŞæфсттņц

фŧØ ŞЃчхсöтттņЃéЃсñёçèЃŧŞé

72)ŧŞчсссцтņЃéЃсñёçèЃūţŞæЃсöттņстņт

ттЃéЃчçñё èЃŧŞé

73)ŧŞчстņсстņссстņсØūţŞтттņ

стņстттсņ ЃéЃчçёñ èЃЃŧŞé

74)ŧŞчхЛсöтçттņсØũŠчхсØūţŞсØàŅтÚ

чхсöтŅ тÚЃūЃŞţ чöтņçтŅтçттЃņ éЃсçёñ èЃŧŞé

Οι παρακάτω ασκήσεις έχουν ως βάση τον φθόγγο ΠΑ, και
αντιστοιχούν σε Ειρμολογικά μέλη του Πρώτου (Α΄) Ήχου.

75)ŨşччсссöттссØūţŞчссöŅ

тттцтЦтЛчØūţŞцтЦтчöттÚŨşци

73

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

тсчсöŅттÚūţŞчöттхЛöттчтЁöтт
тчØŨşé

76)ŨşЂссöŅттÚūţŞцтччçттсчт

ссХ°фØūţŞчтсчтЌсссØūţŞ
çèчсчтчЦЌсссфчхчØ
ūЃţŞ тсÚ тØ тЁöтттã ч¡ ØŨşé

77)ŨşчсссцÙшˉЃЎЃсПтттЁöŅттÚūţŞ

тссчтсМ¿Ыçчт¡чØŬţşцŅттсГõâ
ЌсГõâт¡Лтт¡ðчçèЃЃŨşЃЂт¡Л°Þçфт¡с
Мт¿ Ќсøт° ЃéЃчñёçèЃŨşé

78)ŨşччцÙфЂМ¿тЌс°øтчØŨşси

сссöттŅтãт¡чтс¡ сØŬţşцŅтт¡чØЎЛ°
тсЛç° тÚшсˉ тø° чØŬцşţ ŅфЛт° тттссØ
ūЙŞţ ¿тЌссЛт° Йç¿ тшÚ сˉ °тø ЃéЃчñçё èЃŨşé

Οι παρακάτω ασκήσεις έχουν ως βάση τον φθόγγο ΚΕ, και
αντιστοιχούν σε Ειρμολογικά μέλη του Πλαγίου Πρώτου (πλ. Α΄)
Ήχου.

74

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

79)ŬţşцĩтМöттссçсчáтцтчт

тЛ°ттÚūţŞЦтсссöттччтцÙтт
тчсуХч° ØŬşţé

80)ŬţşчéЦтссЛöттОтчччт

сöттссŧŮšЃЃччЌчхччсöттÚ
ŬţşтÚсссчЌØŬşţчХ°фчЁöттч
чöттсЛçчтчŬØ şéţ

81)ЃЃЃŬţşЁöттчЦтсссØŧŮšЃЃцтчт

Л°тЌссØŧŮšЃЃЄтсчссчхчØ
ŧЃšŮ ЃттсучттЛ°ттÚŬşţé

Οι παρακάτω ασκήσεις έχουν ως βάση τον φθόγγο ΒΟΤ, και
αντιστοιχούν σε Ειρμολογικά μέλη του Σετάρτου (Δ΄) Ήχου.

82)ũŠЃтчņ сХ°чЃØ ūЃŞţ щсÚ сцтЂöттт

суччöттÚũŠЃЃтņчсссччöтттņ
сØũŠЃЃтņсцÙтсцÙтттÚŨşсссØЃЎЃс
чсöттчтÚсØūсŞţ öтттЁöттÚũéŠ

75

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

83)ũŠсуçсчáтчччцЌсØūţŞч

ссöттччтсöттũŠЃЃтсņ ссучтÚ
ūţŞччтхчфЛ°ттÚũŠциÙттсöтттЁö
ттũÚ éŠ

84)ũŠЃЃтņссцÙтсЛ°ттÚūţŞчттЁч

ЌЛ°ттÚũŠттссцтцтсчцÙтт
тÚЃŨşччсссчтсЛ°ттÚЃūţŞЃтч
цÙттЁöттЃÚ ũŠé

Οι παρακάτω ασκήσεις έχουν ως βάση τον φθόγγο ΓΑ, και
αντιστοιχούν σε Ειρμολογικά μέλη του Σρίτου (Γ΄) Ήχου, αλλά και
του Βαρέως Ήχου. Διαφέρουν όμως ως προς τους δεσπόζοντες
φθόγγους. Παρατηρείστε και μόνοι σας.

85)ŪšфчссЛфссØŬţşцфсØф

сччтттÚŨşсиссчтЌсØŬţşт
чсцтЌЛфØŪšé

86)Ū š О т ч ч с à Ø т ч ч ч ч ö т т с

ЛчØŬţşчччöтттОÙтттÚŨşссс
ссöттÚЃūţŞсттÚЃЎЃтсссчØŬţşчс

76

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

сöттŬчşţ чçттсчсöтçттсņ ØŪš

87)ŪšсцтчссĩфЛ°ттцтччö

тЌØŨşссцтссЛöттттсØūţŞт
чсссöттчсöтттттсХ°чØŪš

88)ŪšчéПÙĩттчхчЌсØūţŞцÙтÚтÚЁöт

ттЃéЃсñёЃŪšЃсЃéсöтçттсöтттсХ°чØŪš
сØЛ°ттЃÚ ЎЃттсöтттсХч° ЃØ Ūšé

89)ŪšчтЛчччöттссØūţŞтчс

ссĩчттЁöттÚūţŞттсöтттЃЎЃсХ°
чŪØ šé

90)ŪšчéПÙĩЙöттччтЌсссØūţŞт

ссссЦтЌсчтÚūţŞттсöттт
сХ°чŪØ š

77

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

Για την γνωριμία με τους ήχους της Βυζαντινής Μουσικής αλλά
και για εφαρμογή των όσων μάθαμε, παρατίθενται τα παρακάτω μέλη (α-
πό διάφορους ήχους και όχι με την σειρά), τα οποία έχουν ληφθεί από το
Αναστασιματάριο του Πέτρου Λαμπαδαρίου του Πελοποννησίου (έκδοση
Ιωάννου Πρωτοψάλτου), και όπου κρίνεται σκόπιμο γίνονται οι απαραίτη-
τες αλλαγές προς ευκολία των μαθητών. Όλα τα μέλη είναι 2-σημος ρυθ-
μός, και θα σημειώνονται όπου χρειάζονται οι 3-σημοι και οι 4-σημοι ρυθ-
μοί, ανάλογα με την αναγκαιότητα του τονικού ρυθμού του μέλους, αλλά
στις τελικές καταλήξεις προστίθενται οι μαρτυρίες των φθόγγων.

ΗΦΟ΢ ΠΛΑΓΙΟ΢ ΣΟΤ ΣΕΣΑΡΣΟΤ (πλ. δ΄)

ΕΙ΢ ΣΟΝ Ε΢ΠΕΡΙΝΟΝ

ẅЃЃỲЃЃ”ЃЃΝη‘

ŧŞцжтчссöттчттссЛ°ттЎч
Ιυ ρι ε ε κε κρα ξα προς σε ει σα κου σο ον μου ει

ЦтЌх®сöтттÚŧţŞЃОтсссчч
σα κου σο ον μου Κυ ρι ε Κυ ρι ε ε κε κρα ξα

чттссЛ°ттÚЎЁöŅтттсØЄссö
προς σε ει σα κου σο ον μου προ σχες τη φω νη της δε η
тЙфØŧţŞЃччсуссöттссччö
σε ως μου εν τω κε κρα γε ναι με προς σε ει σα
тттЁöтттã ¡ЃéЃчŧñё Ş
κου σονμου Κυ υ ρι ι ε

ŧŞчéсусЛ°тттссЛ°ттÚūţŞЃчтс
Ια τευ θυν θη η τω η προ σευ χη η μου ως θυ μι

78

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

чЄссöтЙ¿тт¡чØŧţŞéЂöяттéссЛ
α μα ε νω πι ο ο ον σου ε παρ σις των χει ρων

тчЛ°ттттссЎччöтттЁöттÚé
μου θυ σι ι αν ε σπε ρι νη ει σα κου σονμου Κυ υ ρι
éтçò ёèŧéŞ

ε

ŧŞчéсуссØЎЛфччччтцтт¡
Δ σπε ρι νον υ μνον και λο γι κην λα τρει ει ει

чØЎсучфсöтттÚŧŞЂхчтсöттт
αν σοι Χρι στε προ σφε ρο μεν ο ο τι ηυ δο κησαςτου

ссЛчфéсёñЎчéчöтттЁöттãт¡
ε λε η σαι η μας δι α της Α να στα α σε ε

чŧØ Şé
ως

ŧЂŞ хччéЁöтŅя тéсчя тéчхчфсūØ ţŞ
Ι υ υ ρι ε Κυ ρι ε μη α πορ ρι ι ψης η μας

ччфсöттéтÚŧŞячéсуссöтттс
α πο του προ σωπου σου αλ λα ευ δο κη σοντου ε

сЛчфсØūţŞс°øттттЁöттãт¡ЃéчñёçèŧŞé
λε η σαι η μας δι α της Α να στα α σε ε ως

ΕΚ ΣΨΝ ΑΠΟ΢ΣΙΦΨΝ

ŧŞчéЛиöтттссØЎчссöŅттчтЌ
Α νηλ θες ε πι Σταυ ρου Ι η σου ο κα τα βας εξ

79

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

сссūØ ŞţцтчтсöттчÚ тсØЎтхс® ö
ου ρα νου ηλ θες ε πι θα να τον η ζω η η α α

ттéЃтÚŧŞячéсусéсяччéМöтттсéсØя
θα να τος προς τους εν σκο τει το φως το α λη θι νον
ūţŞЄéссéсяччçéчтсссöŅтéЃтÚюūţŞ

προς τους πε σον τας η πα αν των Α να στα σις
чéччцтчччöтттЁöтçтт

ο φω τι σμος και ο Σω τη ηρ η μων δο ο ξα α
éчёçñ èŧéŞ

σοι

ΘΕΟΣΟΚΙΟΝ ΑΠΟ΢ΣΙΦΨΝ – ΔΟΞΑ. ΚΑΙ ΝΤΝ.

ŧŞчéОтссЛöтттссччöттт
Α νυμ φευ τε Παρ θε νε η τον Θε ον α φρα στως συλλα

ЁöтттчØŧŞéЂяччéсöётттéЛöтттÚŧŞé
βου ου σα σαρ κι Μη τηρ Θε ου του ου Υ ψι ι ι στου
циюфсéсяччéцфсØфсöттéЃтÚючé
σων ι κε των πα ρα κλη σεις δε χου Πα να μω με η
ОтссЛтчччЄхсöттÚтÚŧŞ
πα σι χο ρη γου σα κα θα ρι σμο ον των πται σμα των
éПютсéсяччéсöтттссЛ°ттūţŞ
νυν τας η μων ι κε σι ι ας προ σδε χο με ε νη
сЁöтттттéсяöттé(*)чяñштæˉ Хь ê¯çèѐ èŧéŞ
δυ σω ω πει σω θη ναι παν τας η μα α α ας

80

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

Ας δούμε λίγο η κατάληξη του παραπάνω Θεοτοκίου, πως αναλύεται για να
μην κάνουμε λάθος στο μέτρημα:

(*)чØячтЭ ¡éтть х¡ЃéсØçё èèŧŞ

μα α α α α α ας

ΕΙ΢ ΣΟΝ ΟΡΘΡΟΝ

ΑΝΣΙΥΨΝΟΝ Α΄

ŧŞччсуссчччçттссЛ
Δκ νε ο τη τος μου ο εχ θρο ος με πει ρα

фЎччтЛöтттЎчЦтсссØч

ζει ταις η δο νες φλεγει με ε γω δε πε ποι θως εν
сöттЌссöтЙфŧØ Şé

σοι Κυ ρι ε τρο που μαι του τον

ΑΝΣΙΥΨΝΟΝ Β΄

ŧŞсуссчччттссЛöфØЎч
Ζ καρ δι α μου τω φο βω σου σκε πε σθω τα

ччтéцютт¡чéЎцжтяЌéЛ°ттÚЎфс

πει νο φρο νου ου ου σα μη υ ψω θει ει σα α πο
ЛтЎчЄхчфЛфŧØ éŞţ

πε ση εκ σου ου Πα νοι κτιρ μων

ΑΝΣΙΥΨΝΟΝ Γ΄

ŧŞчéОтссéсяччéЎцтЁöŅттч
Δ κε κρα ξα σοι Κυ ρι ε προ σχες κλι νον μοι το

çттссЛ°ттЎссчттЁöттÚЎЄ

ου ου σου βο ω ων τι και κα θα ρον πριν α ρης με α

81

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

счфЛфØŧéŞ
πο των εν θεν δε

ΑΝΣΙΥΨΝΟΝ Δ΄

ŧŞчéОтсссчцфсЎчцтч
Θ δου δη τι κα λον η τι τερ πνον αλλ η το κα

чттссЛ°ттЎсЁöтттЁöттÚūţŞ
τοι κειν α δελ φους α α μα εν του ου τω γαρ Κυ ρι ος
чссöттчЄхчфЛфŧØ éţŞ
ε πηγ γει λα το ζω η ην αι ω νι ως

Η ΣΜΙΨΣΕΡΑ

ŧŞччсусЛтттссØЎЦтсс
Την τι μι ω τε ραντων Χε ρου βιμ και εν δο ξο

сöтттсØфсöтттÚŧŞччсусс
τε ραν α συγ κρι τως των Σε ρα φιμ την α δι α φθο

чччçттссЛфūţŞчсŅучтт
ρως Θε ον Λο ο γον τε κου σαν την ον τως Θε ο
цтчöтттЁöттãт¡éчçñѐ èŧŞé
το κον σε ε με γα λυ υ νο ο μεν

ΠΑ΢Α ΠΝΟΗ – ΑΙΝΕΙΣΕ

ŧŞцюжтчéсöюттéсØфсöттéтÚŧŞясиéЛ°тт
Οα σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι ον Αι νει ει ται

сЁöтттчöттссØūţŞЃЃч½Л°ттчЦ
τον Κυ υ ρι ον εκ των Ου ρα νων αι νει ει ται Αυ τον

82

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

ЌссЛфūţŞччöтттЁöттãт¡éчяØŧŞ
εν τοις υ ψι στοις σοι πρε πει υ μνος τω ω Θε ε ω

ŧŞчéЛичфсØЎЛффЁöтттéтÚŧŞючé
Αι νει τε Αυ τον παν τες οι Αγ γε λοι Αυ του αι

ОтсссØЎцтччтшˉсссūţŞч
νει ει τε Αυ τον πα σαι αι Δυ να α μεις Αυ του σοι

чöтттЁöттÚéтòçèѐŧéŞ
πρε πει υ μνος τω ω Θε ω

ΕΙ΢ ΣΟΤ΢ ΑΙΝΟΤ΢

ŧŞсуХ°ччцтччçттссЛ°ттÚ
Ι υ υ ρι ε ει και ως νε κρο ον εν μνη μει ει ω

ūчţŞ чЦтЌх®сöтттÚŧŞчччсéцю
Ι ου δαι οι σε ε κα τε θεν το αλλ ως Βα σι λε

тсçéст¡стÚчсцтЌх®сöттéтÚŧţŞя
α υ πνου ου ουν τα στρα τι ω ται σε ε ε φυ λατ τον
чéсуссöттсéсØяЎчéцтчтсöтé
και ως ζω η ης θη σαυ ρον σφρα γι δι ε σφρα γι σαν
éтÚũŠючéЂчтЌссЛ°ттÚЎчччö
το αλ λα Α νε στης και πα ρε ε σχες α φθαρ σι
тттЁöтçттéчñçѐ èŧéŞ
αν ταις ψυ χαι αις η η μων

83

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

΢ΣΙΦΟΙ ΕΚ ΣΗ΢ ΔΟΞΟΛΟΓΙΑ΢

ŧŞсжчáтÚчччöттссØЎцтчч
Δο ο ξα σοι τω δει ξαν τι το φως δο ξα εν υ
сХ°ттéтÚūţŞющéсусцтцтт¡чØЎтс
ψι ι στοιςΘε ω και ε πι γης ει ρη η η νη εν αν
сöтттЛéфØŧŞю
θρω ποις ευ δο κι α
ŧŞсиçéсчáтчччцфсØūţŞччц

Υ μνου ου μεν σε ευ λο γου μεν σε προ σκυ νου
тчччтсöтттсссучтÚūţŞч
μεν σε δο ξο λο γου μεν σε ευ χα ρι στου μεν σοι δι
чччЄхчфЛфØŧŞ

α την με γα α λην σου δο ξαν
ŧŞсéиПтÙ тт¡чсцфЛ°ттЎÚ фчсöт

Οα ρα τει ει ει νον το ε λε ο ος σου τοις γι νω σκου
ЙфŧØ ЛŞ °жттттссЎØ Л°ттттссØūŞţ

σι σε Α α γι ος ο Θε ος Α α γι ος Ι σχυ ρος
цтчтсöтттсучттçчт¡ðŧŞé

Α γι ος Α θα να τος ε λε η σον η μα ας

Δείτε περισσότερα μαθήματα του Όρθρου & του Εσπερινού στον ήχο
Πλάγιο του Σετάρτου, στο «ΑΝΑ΢ΣΑ΢ΙΜΑΣΑΡΙΟΝ» του Πέτρου
Λαμπαδαρίου, σελ. 382-440 για τα αργά & 528-537 για τα σύντομα.

84

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

ΣΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΑΚΑΘΙΣΤΟΥ ΥΜΝΟΥ

«Τῇ Ὑπερμάχῳ» ẅЃЃỲЃЃ”ЃЃΝη‘

éсчØ éØ
ŧŞæчюччéЂöттÚЃЎЃччсöЌсс
чХΤ°тηшˉЃЃΥéсπεñѐũρ µŠЃфμα éЃчα χωчσЂτéсρα τöтчØη тγéØωÚЃЎЃчτα чνι сκη ö

τη η ρι ι α Ως λυ τρω θει ει σα των δει νων
ЌссчХтЃшˉЃЃсЃЃũŠЃчссчч

ευ χα ρι στη η ρι ι α α ŧνŞчα γρчα φωЂéсσοöтØчι тØé Ú
тсØЄх ®сçтЌЛЃЃфØЃ

η πο λι ις σου Θε ο το κε Αλλ ως ε ε χου
чЃЎЃчсöЌссчХ°тЃшˉЃЃсØũŠЃчс

σα το κρα τος α προ σμα α χη η τον εκ παν
сччччöтттЁöттãт¡чŧŞсич

τι ων με κιν δυ νων ε λευ θε ε ρω ω σον ι να
ПÙтттÚЃЎЃЁöŅттттЎЃЃ(*)ЃтЁöттãт¡ЃéчñäçèŧŞё

κρα ζω ω σοι χαι ρε Νυ υμ φη Α νυ υμ φε ευ τε

é το τέλος ччХт° шЃˉ чшØ тˉ х®ЃéЃсñçѐ èЃЃŧŞ
α νυ υμ φε ε τε ε ε ε ε

«Χαῖρε Νύμφη Ἀνύμφευτε». Ἦχος ὁ αὐτός.

ŧŞсучцâõт¡ЛфØũŠс½уЂöтшˉðЃтЁâЃéЃтòѐçèé
Χαι ρε Νυ υ υμ φη Α νυ υ υμ φε ευ τε

ūщţŞ ãшˉХХ° °ф°сЃØà éЃтçò èёЃЃŧŞ

εε ε ε ε ε ε

85

ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΗ΢ ΒΤΖΑΝΣΙΝΗ΢ ΜΟΤ΢ΙΚΗ΢

«Ἀλληλούϊα». Ἦχος ὁ αὐτός.

ŧŞсучцâõт¡ЛфØũŠччсжöтЃЃшˉðЃЃЃтЁâЃЃ
Α λ λη λου ου ου ι Αλ λη λου ου ου ι ι

éтçѐò èéЃЃūţŞЃЃЃщãЃшЃˉ ХХ° °ф°сØЃà éЃтòçèёЃЃŧŞ
α αα α α α α α

86