ประเพณีงานศพชาวไทยเชื้อสายมอญ ในจังหวัดเพชรบุรี

องค์ความรู้เกี่ยวกับพิธีการศพที่ได้รับพระราชทาน


กลุ่มพิธีการศพที่ได้รับพระราชทาน ส านักงานวัฒนธรรมจังหวัดเพชรบุรี


ประเพณีงานศพของชาวไทยเชื้อสายมอญในจังหวัดเพชรบุรี


๑. บทน า

ื
ุ้
ชาวมอญในจังหวัดเพชรบุร ตั้งบ้านเรอนอยู่ ๒ แห่ง คอ บ้านบางล าพู (หมู่ ๓) ต าบลบางครก และบ้านคงต าหนัก
ื
ี
ั
ิ
ี
ี
ุ
์
(หมู่ ๗) ต าบลบางตะบูน จังหวัดเพชรบุร ชาวมอญในจังหวัดเพชรบุร อพยพมาในสมัยกรงรตโกสนทรตอนต้น ตรงกับแผ่นดินสมเด็จ
พระพุทธเลิศหล้านภาลัย มีจ านวน ๔๐,๐๐๐ คน
ชาวมอญในจังหวัดเพชรบุรีนับถือศาสนาพุทธ มีการปฏิบัติกิจกรรมและพิธีกรรมทางศาสนา
ตามความเชื่อของบรรพบุรุษที่มีการสืบทอดกันมาอย่างยาวนาน ชาวมอญจะให้ความส าคัญในการประกอบ
พิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนาเป็นอย่างมาก ประเพณีที่เกี่ยวข้องกับการประกอบพิธีการทางศาสนา
ที่ชาวมอญในจังหวัดเพชรบุรีให้ความส าคัญมีหลายประเพณี โดยกลุ่มพิธีการศพที่ได้รับพระราชทาน
ส านักงานวัฒนธรรมจังหวัดเพชรบุรี ขอน าเสนอเนื้อหา ประเพณีงานศพของชาวไทยเชื้อสายมอญ

ในจังหวัดเพชรบุรี ดังมีรายละเอียดล าดับดังต่อไปนี้

๒. ธรรมเนียมปฏิบัติเกี่ยวกับการตายของชาวมอญ

ิ
ประเพณีงานศพถือเป็นหนึ่งในประเพณีชีวิตของชาวมอญทมีการปฏบัติตามขั้นตอนต่างๆมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน หากบ้านไหนมี
ี่
ั
ื

ู้
ื่
ผู้เสยชีวิต ชาวมอญทอยู่ในชุมชนเดียวกันหรอรจักกันก็จะช่วยเหลืองานศพกัน ชาวมอญได้ให้ความสาคญเรองประเพณีงานศพมาก
ี่
ี
เพราะเชื่อว่าการได้ไปช่วยเหลืองานศพนั้นจะได้บุญมาก
๓. การแยกประเภทการตายของชาวมอญ


ในการจัดพิธีงานศพของชาวมอญ ก่อนทาพิธีงานศพจะต้องดูลักษณะการตายของผู้นั้นด้วย การทาพิธีงานศพในลักษณะใดขึ้นอยู่กับ
ลักษณะการตายของผู้นั้นด้วย เช่น ตายตามธรรมชาติ ถือว่าตายดี และถ้าตายด้วยอุบัติเหตุหรือผูกคอตาย ถือว่าตายไม่ดี
๓.๑ ธรรมเนียมปฏิบัติกับผู้ตายดี การตายดีมี ๒ ประการ คือ ผู้ตายเป็นผู้สูงอายุและเสียชีวิตจากความชรา หรอเจ็บป่วยและจะต้องในบ้าน
ื
ของตนเท่านั้น เพราะถ้าตายนอกบ้านคนมอญจะห้ามน าศพเข้าบ้านเด็ดขาด จึงท าให้จัดงานศพที่บ้านไม่ได้ ดังนั้น หากว่าคนมอญไม่สบาย
แล้วจะต้องรักษาที่โรงพยาบาล และหากไม่มีโอกาสจะรักษาให้หายได้ ญาติพี่น้องก็จะน าตัวผู้ป่วยกลับมารกษาตัวทบ้านจนกว่าจะถึงวาระ
ั
ี่
สุดท้าย และจัดงานศพที่บ้าน
ี่
๓.๒ ธรรมเนียมปฏิบัติกับผู้ตายไม่ดี การตายทเกิดขึ้นกะทนหัน อุบัติเหตุ ฟ้าผ่า จมน้ าตาย หรอการฆ่าตัวตาย รวมถึงการตายของเด็ก
ื
ั
ื
่
ั
ิ
อายุต่ ากว่า ๑๒ ปี เป็นต้น ชาวบ้านจะเรียกคนตายประเภทนี้ว่า ศพตายโหง ซึ่งจะมีข้อห้ามข้อปฏบัติทสบทอดกันอย่างเครงครด หากเป็น
ี่
่
การจัดงานศพของผู้ตายไม่ดีนั้น จะไม่มีการจัดงานศพใดๆทั้งนั้น แต่จะเก็บศพไว้ภายในวัดก่อน โดยการน าศพใสโลงและฝังไว้ ๑ ปี ก็จะ
น าศพมาประกอบพิธีกรรมต่างๆ ได้ตามประเพณีงานศพของมอญ สาเหตุทจะต้องปฏบัติต่อศพไม่ดีเช่นนี้ เพราะชาวมอญมีความเชื่อจาก
ิ
ี่
ั
ี
โบราณประเพณีว่าศพคนตายไมดี ถ้าหากว่ามการจัดงานต่างๆในขณะนั้น เชื่อว่าจะเกิดความหายนะขนภายในครอบครว และยังเป็น
ึ้
่
เสนียดจัญไร

๓.๓ ศพพระสงฆ์ มีการจัดงานยิ่งใหญ่ หากผู้ตายเป็นพระผู้ใหญ่จะมีการจัดงานอย่างยิ่งใหญ่
เพราะถือว่าจะได้บุญทั้งยังเป็นการส่งพระที่มรณภาพขึ้นสวรรค์ ซึ่งในพิธีกรรมจะมีการสรางเมรุลอยปราสาทและ
้
โลงศพมอญปลายบานก้นสอบมีฝาครอบเป็นยอดปราสาท ประดับตกแต่งด้วยกระดาษสี ตัดลวดลายฉลุอย่าง
สวยงาม การจัดงานศพนั้นจะมีมหรสพสมโภชน์ ๗ วัน ๗ คืน และมีปี่พาทย์มอญประโคมมีการแสดงมอญว่า
มอญร้องไห้ จุดดอกไม้ไฟด้วยถือว่าศพพระเป็นของสูง

๔. การปฏิบัติและจัดการร่างของผู้ตาย มอญร้องไห ้

ี่
ื
ี่
การอาบน้ าศพจะท าในตอนบ่ายหรอในตอนเย็น เพราะมีข้อห้ามในการอาบน้ าศพในตอนเทยงการอาบน้ าศพนั้นจะมีผู้ทร ู้
ั้
ี่
่
้
ี่
่
พิธีเป็นผู้ด าเนินการ และญาติพี่น้องผู้ตายรวมทงผู้ท ให้การนับถือก็จะมารวมอาบน้ า จะใช้น้ าสมป่อยผสมขมิ้นราดไปทรางผู้ตาย
จากนั้นใช้น้ าอาบให้อีกครั้งจะราดตั้งแต่ปลายเท้าจนถึงศีรษะผู้ตายเมื่ออาบเสร็จแล้วจะมีการแต่งตัวให้ศพ ไม่ว่าจะเป็นหญิงหรอชายจะนุ่ง
ื
โปงมอย เป็นการผ่าผ้านุ่งตามยาวแล้วเย็บตะเข็บให้ติดกันคล้ายลักษณะกางเกง แล้วจึงน าเสอผ้าตามประเพณีนิยมมาสวมทบอีกชั้น
ื้
ั
ี
ั้
ั้
ั้
ึ้
ั
่
ึ้
จากนั้นเป็นการหวีผม โดยหวีขน ๑ ครง หวีลง ๑ ครง และหวีขนอก ๑ ครง ทาแป้งปะพรมน้ าอบน้ าหอม จากนั้นเป็นการมดศพสวน
ใหญ่ผู้ชายจะมาช่วยกันมัด โดยใช้ด้ายขาวขนาดเดียวกับสายสิญจน์ มัดที่หัวแม่มือทั้ง ๒ ข้าง ในลักษณะประนมมือเหนืออกเข้าไว้ด้วยกัน
และมัดที่หัวแม่เท้าทั้งสองด้วยกันน าดอกไม้ธูปเทียนไว้ในมือ ต าหมากพลูพร้อมเงิน ๑ บาท ใส่ไว้ในปากและน าใบพลูปิดปากอีกทีหนึ่ง
๕. การตั้งศพ
ในการก าหนดที่ตั้งศพจะอยู่ในเขตเสาผี บริเวณของผีเรือน หันศีรษะศพไปทางทิศตะวันออก
ตามธรรมเนียมมอญ จะมีข้อห้ามไม่ให้น าโลงศพขึ้นบ้าน ให้ท าแคร่ไม้ส าหรับวางศพ
เรียกว่า โจ้งแนะ แปลว่า เตียงชนะ ซึ่งเตียงชนะ ประกอบด้วย การท าเสา ๖ ต้น
ท าแคร่ เป็น ๔ ชั้น แคร่ปูด้วยไม้ยาว ๘ ชั้น เพดานใช้ไม้ ๒๐ แผ่น บริเวณปลายเตียงหัวเตียง แคร่ส าหรับวางศพ
แขวนกระทงดอกไม้ ด้านละ ๒ กระทง กระทงใส่ดอกไม้ ๓ ดอก จากเพดานผูกเชือกให้หย่อนมาที่บริเวณสะดือ
ปรัมส าหรับวางหีบศพ ปลายเชือกผูก แหวน ๑ วง และกรรไกรหมาก ๑ อัน
๖. เครื่องประกอบการตั้งศพ
ื้
่
ี่
จะวางไว้ปลายเทาของผู้ตาย ประกอบด้วยถาดใสของ ๒ ถาด (ถาดท ๑) มีตะเกียง ๑ ดวง จุดไฟไว้ตลอด เสอผ้า
้
้
ี่
ชุดใหม่ ๑ ชุด แหวนทอง ๑ วง แป้งหอม กระจกส่องหน้า หวี (ถาดท ๒ ) มีมะพราว ๒ ผล ผ้าขาวบางผืนใหญ่ ๒ ผืน ผ้าขาวบางผืน
เล็ก ๑ ผืน ไต้ก่อไฟ ๑ มัด ขมิ้น ส้มป่อย ธูปเทียน และโกศใส่กระดูก ๑ อัน
๗. ขบวนแห่ศพ
ั
ี่
ชาวมอญมีธรรมเนียมปฏิบัติที่เคร่งครัด คือ ไม่ให้น าโลงศพขึ้นบ้าน เมื่อไม่ให้น าโลงขึ้นบ้านก็ต้องน าโลงรบศพทเชิงบันได
การน าศพลงจากเรือนในสมัยโบราณไม่ให้เอาลงทางบันไดแต่ให้รื้อฝาเรอนแล้วเอาศพออกทางนั้น เพราะถือว่าบันไดเป็นทางสาธารณะ
ื
ั่
ั
สาหรบคนทวไป ถ้าน าศพลงทางบันไดต้องทาบันไดสาหรบผีสง บันไดทาด้วยไม้ไผ่ซีก ยาวประมาณ ๒ ศอก กว้างประมาณ ๑




ิ
ั
ศอก ๑ คืบ พาดบนบันไดบ้าน เวลาน าศพลงต้องยกเท้าลงก่อน ส่วนเตียงตั้งศพยกลงมาทหลัง เมอหามศพลงมาจากบ้านแล้วยกศพใสใน
่
ื่
ี
ื
โลงที่เตรียมไว้ที่ข้างบันได ส่วนเตียงตั้งศพยกลงมาไว้ข้างโลงหรอบนโลงก็ได้ การหามโลงศพต้องทาคนหามด้วยไม้ไผ่ยาว ๘ ศอก ๒

ั้
่
ล า ไม้ไผ่ยาว ๔ ศอก ๔ ล า ไม้ยาว ๒ ล า นั้นไว้วางขนานกันแล้วเอาไม้สนทง ๔ ล า วางตามขวางบนไม้ยาวให้ทงระยะห่างเทาๆกัน
ั้
ิ้
ั้
ให้ปลายไม้โผล่พันไม้ยาวออกมาทงสองข้างแล้วเชือกผูกให้ติดกับไม้ยาวทงคให้แน่นแล้วยกศพวางบนคานคนหามศพทงหมดจะมี
ั้
ั้
ู่
จ านวน ๑๒ คน การเคลื่อนศพออกจากบ้านจะเริ่มเคลื่อนช่วงบ่าย เรยกว่า บ่ายควาย หมายถึง ตะวันยามบ่ายทรมเงาของบ้านทรมพอดี
่
ี่
ี่
ี
่
ควายอาศัยนอนได้ทั้งตัว คือ เริ่มตั้งแต่เวลาบ่ายโมงขึ้นไป ถือว่าฤกษ์ดีการเคลื่อนศพ

๘. การสวดพระอภิธรรมศพพระสงฆ์

การบ าเพ็ญกุศลสวดพระอภิธรรม คณะสงฆ์และมรรคทายกจัดตั้งตู้พระธรรม เสร็จแล้วพระ

ภิกษุสงฆ์ที่มาร่วมงานและเยี่ยมศพจะเยี่ยมศพกันเองเพื่อขึ้นสวดพระอภิธรรมโดยไม่ต้องอาราธนา จะสวดเป็นชุดๆ
การร าทะแยมอญ
ไปชุดละ ๔ รูป จะสวดกี่จบก็ได้ผลัดเปลี่ยนกันไปตลอดทั้งคืนโดยไม่มีเจ้าภาพถวายเครื่องปัจจัยไทยทานส่วนพุทธศาสนิกชนที่มา

ฟังสวดจะน าเพียงปัจจัยใส่ไว้ในตู้ที่มรรคทายกวัดจัดตั้งไว้ให้เท่านั้น จะถวายพระผู้สวดก็เพียงแต่น้ าปานะ น้ าร้อน น้ าชา เครื่องดื่ม
ซึ่งจะสวด และท าอย่างนี้ไปจนกว่าจะถึงท าบุญ ๗ วัน เมื่อท าบุญ ๗ วัน แล้วจะเก็บศพ การเก็บศพนั้นถ้า
ศพเป็น เจ้าอาวาส จะต้องเก็บในกุฏิที่ท่านเคยอยู่มาจนกว่าจะถึงวันก าหนดเผา ในส่วนของการร้องร าของ

ชาวมอญ จะมีการร าระแยมอญ และมอญร้องไห้ สลับกับการสวดพระอภิธรรมในแต่ละจบตลอดทั้งคืน
การแสดงของชาวมอญเป็นการแสดงเพื่อร าลึกถึงคุณงามความดีและความกตัญญูต่อการจากไปของผู้ตาย
งานสวดพระอภิธรรมเจ้าอาวาสวัดคุ้งต าหนัก
๙. การสวดพระอภิธรรมศพชาวมอญ


ิ่
การสวดพระอภิธรรมหรือการสวดศพจะเรมตั้งแต่วันแรกที่ผู้ตายจากไปโดยญาติตกลงกัน
ว่าสวดกี่วัน เช่น สวด ๓ วัน สวด ๕ วัน เพราะจะไม่มียาฉีดรักษาศพ ซึ่งศพอาจจะเน่าและส่งกลิ่นเหม็น
รบกวนคนที่มาร่วมงานได้ ถึงเวลาค่ าชาวบ้านที่มาร่วมงานจะผลัดเปลี่ยนกันกลับบ้าน อาบน้ าแต่งตัว หนังสือสวดพระอภิธรรมภาษามอญ

เตรียมฟังพระสวดพระอภิธรรมหรือไปนอนเป็นเพื่อนเฝ้าศพ ครั้งถึงเวลา ๒๐.๐๐ น. พระเริ่มสวดตั้งแต่ ๒-๔ จบ สวดเป็นภาษามอญ
บาลี เมื่อสวดจบแล้วเจ้าภาพถวายปัจจัยไทยทาน กรวดน้ าอุทิศส่วนกุศลแก่ผู้ตายเป็นอันเสร็จพิธี

๑๐. พิธีฌาปนกิจของพระสงฆ์

เมื่อก าหนดวันเผาศพเจ้าอาวาสหรือรักษาการเจ้าอาวาส มรรคทายก ชาวบ้าน จะร่วมแรงรวมใจกันทาโลงมอญการสรางปราสาทมอญ
้

่
การจัดเตรียมเรื่องอาหารต่างๆ

ี่

๑๐.๑ การท าโลงมอญ จะเป็นโลงที่ใช้บรรจุศพพระมอญในเวลาทจะทาฌาปนกิจศพ โดยจะเรมทากันก่อนวันงานเป็นระยะเวลาแรม
ิ่
เดือน โดยจะท าโลงกันอย่างประณีตบรรจง








โลงมอญน้ าเค็ม โลงมอญน้ าจืด โลงมอญญี่ปุ่น
ั่
้
่
ุ
๑๐.๒ การสร้างเมรุลอย ชาวมอญเชื่อกันว่าพระสงฆ์เป็นผู้ทรงศีล จะไม่เผารวมกับจิตกาธานของคนทวไป จะสรางเมรลอยและปราสาท
ื
ตามสมณศักดิ์ กล่าวคือ พระรูปใดเป็นที่เคารพนับถือ ศิษยานุศษย์จะสรางปราสาทให้ถึง ๙ ยอด หากเป็นพระผู้ใหญ่หรอพระสงฆ์ทรง
้
ิ
สมณศักดิ์ สร้างปราสาท ๗ หรือ ๕ ยอด หากเป็นลูกวัดจะเป็นปราสาทยอดเดียว เมื่อสรางปราสาทเสรจจะมีพิธีชักปราสาท ในการนี้จะ
็
้


ั
์
มีร าผีประกอบศพ เรียกการร า ๓ ถาด โดยมีวัตถุประสงคเพื่อสกการะเจ้าทและเพื่อเป็นสรมงคลกับงาน ในการทาพิธีชักปราสาทจะทา
ิ
ี่
ิ

ประมาณกุมภาพันธ์หรอมีนาคมก่อนสงกรานต์ ดังนั้นศพพระสวนใหญ่จึงเป็นศพเก็บ การชักปราสาทจะทาก่อนวันเผา
่
ื
๓ วัน ซึ่งจะมีการสวดก่อนเผา ๒ คืน และจะท าพิธีเผาหลอกประมาณ ๕ โมงเย็น และเผาจริงประมาณ ๔ ทุ่ม

๑๐.๓ การแย่งศพมอญ คือ พิธีการแย่งศพมอญจะท าในช่วงหลังจากที่เวียนเมรุศพรอบ
เชิงตะกอน ๓ รอบ พอเอาศพวางก็มีพิธีแย่งศพ เป็นการแสดงความอาลัยและความหวงแหงของผู้ตาย

ของญาติพี่น้อง ศพที่มีการแย่งชิงโดยปกติแล้วเป็นศพของผู้ที่นับถือ เช่น ศพพระสงฆ์หรือสมภารเจ้าวัด
ซึ่งจะต้องสร้างเมรุเผาศพที่เป็นปราสาท เพราะส่วนบนที่เป็นยอดปราสาทเมรุนั้นท าตะเฆ่ใส่ล้อไว้
มีเชือกชัก ๒ สาย ผูกติดกับตะเฆ่แล้วแบ่งออกเป็น ๒ ฝ่าย ฝ่ายใดคนมากก็ชักลากไปทางนั้น

ดูเหมือนแย่งกันจริงๆ พิธีแห่ประสาทในการแย่งศพพระ


ี่
๑๐.๔ ก่อนฌาปนกิจศพพระสงฆ์ ชาวมอญจะให้หญิงผู้สงอายุทาหน้าทรองโอดครวญพรรณนาคณงามความดีของผู้ตาย
ู
้
ุ
เรียกกันว่า มอญร้องไห้ มอญร้องไห้เป็นการ้องแบบไม่มีน้ าตา เมื่อร้องจบกราบคาราวะศพ จึงเสร็จพิธี เสร็จแล้วจะมีการเทศน์ ๑ กัณฑ์
่
ช่วงบ่ายจะมีพระธรรมเทศนา เรยกว่าเทศน์แจง ๓ ธรรมาสน์ เป็นพิธีของศพพระมอญจะให้แจงเฉพาะศพพระเทานั้น เมื่อเทศน์จบ
ี
ั้
ู
ุ

ั

่
พระสงฆ์สวดมาติกาบังสุกุล การน าศพพระสงฆ์มอญนั้นจะทาโรงพิธีไว้สาหรบพระสงฆ์นั่งบังสกุลตลอดทงวัน ไมจ ากัดพระจะนั่งกี่รปก็
ุ
ุ
ได้ แต่อย่างน้อง ๔ รป ต่อจากนั้นเมื่อถึงเวลาน าศพออกเวียนเมรรอบปราสาท ๓ รอบ แล้วรอบสดทายตอนจะเอาศพขึ้นปราสาท
ู
้

จะต้องทาพิธีเดินหน้าและถอยหลัง ๓ ครง แสดงการแย่งศพ ก็เอาโลงศพขึ้นตั้งบนจิตกาธาน แล้วทอดผ้าไตรบังสกุลเป็นครงสดทาย
้
ั้
ั้
ุ
ุ
ประธานที่ใส่ไฟนั้นต้องเป็นพระเถระ เพราะถือว่าพระมีศีลบริสุทธิ์ และจะไม่เผาด้วยมือจะท าเป็นลูกหนูจุดเผาซึ่งไฟจะลุกขึ้นมาเอง
เชิงตะกอนประชุมเพลิงบนปราสาท
๑๑. พิธีเผาศพชาวมอญ

หลังจากตั้งศพสวดพระอภิธรรมครบก าหนด ชาวบ้านทั่วไปที่มีความตั้งใจไปเผาศพจะเตรียม
ธูปดอกไม้จันทน์หรือฟืนส าหรับเผาศพไปรวมกันที่บ้านผู้เสียชีวิตตั้งแต่เช้าจนเที่ยง ผู้ที่ไปเผาศพนั้นไม่จ ากัดเพศ
และวัย แต่งกายชุดขาวหรือชุดด าตามประเพณี ถึงบ้านผู้เสียชีวิตก็จะช่วยเหลือกันอีก ทั้งเงินวัสดุสิ่งของเป็นการ

ท าบุญอุทิศส่วนกุศลแก่ผู้ตายโดยไม่หวังผลตอบแทน เมื่อใกล้เวลาเที่ยงชาวบ้านทั้งหลายที่มาในงาน ฟืนส าหรับเผาศพ
จะช่วยกันเลี้ยงอาหารกลางวันทุกๆคนรับประทานอาหารกันและรอเวลาเคลื่อนศพจากบ้าน การเผาศพก็

ต้องเอาฟืนมากองไว้แล้วเอาสายสิญจน์พันเวียนซ้ายรอบกองฟืน ๗ รอบ เอาโลงศพวางบนกองฟืนแล้ว
เผาด้วยไฟจากเตาที่จุดไว้ที่ปลายเท้าศพ ขณะไฟเริ่มแรงขึ้นให้ผู้ชายสองคนยืนคนละข้างของโลงศพถือ
ผ้าขาว โยนผ้าขาวนั้นข้ามโลงให้อีกฝ่ายหนึ่งรับและโยนกลับมาสลับกันไปมา ๓ ครั้ง เรียกว่า

พิธีโยนผ้าราไฟ นอกจากนั้นผู้ที่เป็นญาติใกล้ชิด ใช้เหล้ากับกิ่งหว้าพรมรอบๆกองไฟโดยเดิน
เวียนซ้าย ซึ่งเปรียบได้กับการดับไฟประลัยกัลป์ เมื่อไฟมอดหมดแล้ววันรุ่งขึ้นจึงเก็บอัฐิ




การจุดลูกหนูเวลาประชุมเพลิง

๑๒. การเก็บอัฐิของศพพระสงฆ์

ุ
เมื่อเผาศพพระภิกษุสงฆ์แล้วเวลาเช้าจะเก็บอัฐิ การเก็บอัฐินั้นมรรคทายกจะน าใบโพธิ์ ๗ ใบ เหรียญ ๗ เหรียญ ข้าวสกปั้น ๗ ปั้น วาง
ื

ี่
ี

ั้
ไว้ทใบโพธิ์เมื่อจะเก็บกระดูกมรรคทายกจะทาการแปรธาตุ คอ น ากระดูกทงหมดทาเป็นศรษะ แขน ล าตัว ขา แล้วน าผ้าขาวคลุม
นิมนต์พระ ๔ รูป บังสุกุล จะน าผ้าไตรหรือสบงวางไว้บนผ้าขาวแล้วบังสุกุล เสร็จแล้วเปิดผ้าขาว เจ้าหน้าททาพิธีกลับธาตุใหม่ คอ กลับ
ื
ี่

เอาทางศีรษะมาทางเท้า เอาทางเข้ามาอยู่ทางศรษะทาเป็นรปเหมือนเดิม น าข้าวสก ๑ ปั้น หมากพลุ รวมกับอัฐิ แล้วผ้าคลุมอาราธนา

ู
ี
ุ
พระบังสุกุลอีกครั้งจากนั้นน าใบโพธิ์มาวางไว้ตรงศีรษะ ๑ ใบ แขนข้างละ ๑ ใบ ล าตัวข้างละ ๑ ใบ ทอนขาข้างละ ๑ ใบ แล้วเก็บอัฐิ
่
หยิบใบโพธิ์พร้อมทั้งหมดมาเทรวมกันที่ผ้าขาวแล้วน าน้ าอุ่นผสมขมิ้นช าระล้างก่อน แล้วน าน้ ามะพราวช าระล้างอีกครง จึงบรรจุใสโกศ
้
่
ั้
เพื่อตั้งท าพิธีบ าเพ็ญกุศลต่อไป
๑๓. การเก็บอัฐิของศพชาวมอญ
่
ุ่
ในการเก็บกระดูกของชาวมอญก็เหมือนคนไทย คือ ต้องเก็บในวันรงขึ้นหลังจากวันเผาเฉพาะญาติสนิทเทานั้นมาในพิธีนี้ โดยจัดกอง
เถ้ากระดูกวางเป็นรปคนเอาดอกไม้สดกองไว้ข้างบนพรอมกับใช้ผ้าขาวคลุมทบอีกชั้นหนึ่ง แล้วพระสงฆ์บังสกุลกรวดน้ าอุทศสวนกุศล
ั
้
ิ
ุ
่
ู
้
่
แล้วน าผ้าขาวดอกไม้สดออก น าใบโพธิ์ ๗ ใบ มาวางใช้ไม้คบกระดูกเอาไปวางไว้บนใบโพธิ์ ใสลงในผ้าขาวน าไปล้างน้ ามะพราว
ี
ล้างน้ าขมิ้นผึ่งให้แห้งแล้วบรรจุไว้ที่วัด ชาวมอญไม่เอากระดูกเข้าบ้านแต่ฝากไว้ทวัดทงหมด เถ้ากระดูกใสโกศเล็กๆ สวนทเป็นชิ้นเป็น
่
ี่
่
ี่
ั้
้
อันก็บรรจุไว้ที่เจดีย์ใหญ่ของวัด ไม่นิยมสร้างเจดีย์แยกออกมาเพราะการสรางธาตุเจดีย์เป็นของส าหรับพระเท่านั้น
ความรู้ ปริศนาทางธรรมประเพณีงานศพของชาวไทยเชื้อสายมอญ
- เตียงชนะ หรือ แคร่ หมายถึง ชนะจากิเลส อบาย ความไม่รู้จากทั้งหลายทั้งปวง
- การเคลื่อนศพ มีหม้อดินใส่น้ าขมิ้น หมายถึง การจากลา การปล่อยวาง
- การแย่งศพมอญ หมายถึง การแสดงออกถึงความกตัญญูรู้คุณอย่างหนึ่งของชาวมอญ แสดงออกถึงความรัก
ความเสื่อมใสศรัทธา และแสดงความอาลัยอาวรณ์ต่อผู้ตายอย่างมาก
- การร าทะแยมอญ หมายถึง การแสดงออกถึงสัจธรรม ความไม่เที่ยง เกิด แก่ เจ็บ ตาย
- แคร่ไม้ไผ่ ๔ ชั้น หมายถึง อริยสัจ ๔ (ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค)
- การท าไม้ ๔ มุม หมายถึง การเกิดใหม่ให้ครบ ๓๒ ประการ
- ดอกไม้แขวน จ านวน ๓๒ ดอก หมายถึง อวัยวะ ๓๒ ประการ
- เสา ๖ ต้น หมายถึง เพื่อให้ละทิ้งอารมณ์ทั้ง ๖ หรือให้ไปให้ถึงสวรรค์ ๖ ชั้น
- แคร่ ๔ ชั้น หมายถึง เพื่อให้พ้นจากอบายภูมิทั้ง ๔

- พื้นแคร่ปูด้วยไม้ยาว ๘ ชั้น หมายถึง ให้พ้นจากภูมิทั้ง ๘ ชั้น
- เพดาน ๒๐ แผ่น หมายถึง ไปให้ถึงสวรรค์ชั้นพรหมทั้ง ๒๐ ภูมิ

- แหวน หมายถึง จักขุญาณ
- กรรไกร หมายถึง ใช้ตัดกิเลส

แหล่งอ้างอิงข้อมูล


์
ึ
๑. เกตุอัมพร ชั้นอินทรงาม.//การศกษาพิธีกรรมเกี่ยวกับความตายของชาวมอญ.//สารนิพนธ์.กศ.ม./(สาขาวิชาภาษาไทย).//
กรุงเทพฯ ://มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.//ถ่ายเอกสาร.
ื
ี่
้
๒. นายกระเหรยง.//(๒๕๖๑).//พิธีกรรมความตายของกลุ่มชาติพันธุ์มอญ.//สบคนวันท ๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕./จาก
ี่
http://www.scribd.com/doc/6175248.

ี่
ื
๓. อิมธิรา อ่อนคา.//(๒๕๖๒,กันยายน – ธันวาคม).//ประเพณีงานศพของชาวมอญกับความเชื่อทสบทอดอย่างเข้มแข็งใน

์
ั
สงคมไทย.//วารสารบรหารธุรกิจและสงคมศาสตร มหาวิทยาลัยรามคาแหง .//๒(๓).//สบคนเมื่อ ๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕,/จาก
้
ื
ิ
ั
http://So02.tci-thaijo.org.
๔. โรงเรยนวัดทรงธรรม.//(๒๕๕๕).//ประเพณีงานศพของชาวมอญพระประแดง.//สบคนเมอวันท ๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕./จาก
้
ี
ี่
ื่
ื
http://www.songtham.ac.th/managetiles/file/varisara/part2.pdf.
๕. พระอาจารย์ชาติ อตฺตโม ผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสวัดคุ้งต าหนัก,ผู้ให้สัมภาษณ์,๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕.
ี
๖. อาจารย์คมสันต์ จับจุ ประธานชุมชนชาวมอญนครชุม อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุร,ผู้ให้สัมภาษณ์,๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๗. นายสรศักดิ์ สุจริตลักษณ์ ปราชญ์ชาวบ้านบ้านคุ้งต าหนัก,ผู้ให้สัมภาษณ์,๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๘. ชาวบ้านในชุมชนบ้านบางล าภู,ผู้ให้สัมภาษณ์,,๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๙. ชาวบ้านในชุมชนบ้านคุ้งต าหนัก,ผู้ให้สัมภาษณ์,,๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕.






























วัดคุ้งต าหนัก หมู่ ๗ ต าบลบางตะบูน วัดบางล าภู หมู่ ๓ ต าบลบางครก
อ าเภอบ้านแหลม จังหวัดเพชรบุร ี อ าเภอบ้านแหลม จังหวัดเพชรบุร ี

คณะผู้จัดท า


ข้าราชการ พนักงานราชการ และเจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานพิธี กลุ่มพิธีการศพที่ได้รับพระราชทาน
ส านักงานวัฒนธรรมจังหวัดเพชรบุรี ทุกนาย

ผู้เรียบเรียงข้อมูล


๑. นายอาคม ยางนอก นักวิชาการวัฒนธรรมปฏิบัติการ ๒. นายธนาศิลป์ ค าพันธ์ นักวิชาการวัฒนธรรม

๓. นายธนวัฒน์ แหล่ป้อง นักวิชาการวัฒนธรรม ๔. นายกมล คิญชกวัฒน์ นักวิชาการวัฒนธรรม

๕. นายฐิติ ยามพิชัย เจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานพิธี ๖. นายอรรคเดช ชื่นชม เจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานพิธี

๗. นายธนินทร์ณัฐ อุ่นเรือน เจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานพิธ ี ๘. นายภูมิพัฒน์ ตันติสุขารมย์ เจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานพิธี
ที่ปรึกษา


๑. นางสาวคนึง ไข่ลือนาม วัฒนธรรมจังหวัดเพชรบุร ี

๒. นายสมชาย บัวลง ผู้อ านวยการกลุ่มอ านวยพิธีการศพที่ได้รับพระราชทานที่ ๓ เพชรบุร ี

































คณะผู้เรียบเรียงข้อมูล ลงพื้นที่ขอความรู้เกี่ยวกับประเพณีงานศพของชาวไทยเชื้อสายมอญ